Grafik Hepatit A Morbiditesi, Suyun Mikrobiyolojik Uygunluğu ve Serbest Klor Durumunun Aylara Göre Değişimi ( )

Transkript

1 Kentlerde Sağlıklı İçme Suyu Yönetimi Prof. Dr. Ali İhsan BOZKURT PAU Tıp FAK. Halk Sağlığı AD 14.Ekim.2010 DENİZLİ

2 Sunum planı Su neden önemli? Yasal yetkililer kimler? Belediyelerin görevi? Sorunlar neler? Yapılması gerekenler? Su dezenfeksiyonda önemli noktalar

3 Sağlıklı su Su : Yaşamın sürdürülebilmesi için vazgeçilmezdir. Sağlıklı ğ su: Hastalık yapan mikroorganizmaları ve zararlı kimyasalları içermeyen ve yaşam için gerekli mineralleri yeterli düzeyde içeren su İçme ve kullanma suyu: içme, yemek yapma, temizlik gıda hazırlama vb amaçlarla kullanılan ve ticari amaçlı satışa arz edilmeyen sular

4 Su neden önemli? Sağlıksız sular hastalıklara neden olur.

5 Grafik Hepatit A Morbiditesi, Suyun Mikrobiyolojik Uygunluğu ve Serbest Klor Durumunun Aylara Göre Değişimi ( ) 2005 ve 2006 Yıllarında Alınan Bakteriyolojik Su Numunelerinden Uygun Olanların Ve Hepatit A Morbiditesinin Aylara Göre Dağılımı Suyun Uygunluk Yüzdesi Hepatit A Morbiditesi ( ) su kalitesi hastalık Oca ca.05 Şub ub.05 Mar.05 Nis.05 May.05 Haz az.05 Tem m.05 Ağu.05 Eyl.05 Eki.05 Kas as.05 Ara.05 Oca ca.06 Şub ub.06 Mar.06 Nis.06 May.06 Haz az.06 Tem m.06 Ağu.06 Eyl.06 Eki.06 Kas as.06 Ara.06 Aylar Uygun Su Durumu Serbest Klor Pozitif Olma Oranı Hepatit A Düzce

6 İSHALLER Sularla bulaşan ishaller, dünyadaki d önde gelen hastalık ve ölüm nedenleri içinde yer almaktadır. ABD de ishalli hastaların yıllık tıbbi bakım ve iş ş gücü kayıplarının maliyeti 6 milyar $

7 Su ve Besinlerle Bulaşan Hastalıklar Sürveyansı Türkiye 2008 yıl 0-59 AYLIK SULU İSHAL YAŞ ÜZERİ AYLIK SULU İSHAL KANLI İSHAL 5 YAŞ ÜZERİ KANLI İSHAL ÜREYEN ÜREYEN SALMONE SHİGELLA LLA SP. SP. SAYISI SAYISI EHEC Toplam=

8 Türkiye de 0-14 yaş arası ölüm nedenleri

9 Suyu sağlıklı verirsek bu sorunları önleyebilir miyiz?

10 Suyun güvenli ve yeterli hale getirilmesine bağlı olarak ishalli hastalık sıklığındaki ğ ki azalma (Esrey ve ark,1985) Müdahelenin tipi Azalma (%) Su kalitesinin geliştirilmesi 16 Suya ulaşabilirliğin geliştirilmesi 25 Su kalitesinin i i ve 37 suya ulaşabilirliğin geliştirilmesi

11 YETERLİ VE TEMİZ SU SAYESİNDE ENFEKSİYONLARDA AZALMA ORANLARI % Kolera 90 Tifo 80 Uyuz 80 Konjuktivit it 70 Shigella 50 İmpetigo 50 Paratifo 40 Askariasis 40

12 İçme Sularımızın sağlığından ğ kimler sorumlu?

13 Herkes, Sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. (T.C Anayasası 56. Madde) 13

14 YETKİ VE SORUMLULUK 1593 sayılı UHK ve 181 Sayılı KHK ye göre İçme ve kullanma amaçlı su sağlama ile ilgili düzenlemeler yapmak ve denetlemek Sağlık Bakanlığı nın nın görevidir

15 İllerde Valilik, kaymakamlıklar İl Sağlık Md, SGB, TSM ler Belediyeler İl özel idareleri, i muhtarlıklar Sulama birlikleri

16 TSM Madde 12 su kaynaklarının dökümünü çıkarır bölgesinde yıllık ve aylık olarak yapacağı klor ölçümü, bakteriyolojik ve kimyasal analiz sayısını ve hedeflerini belirler. Çalışmalarını bu hedefe göre değerlendirir. Belirlenen l eksiklikler veya kirliliklerin i giderilmesi için Kaymakamlığa, Belediyeye veya İl Özel İdaresine bilgi verir.

17 Madde 15. TSM Bölgesinde bulaşıcı hastalık salgınına neden olabilecek mevsimsel değişim, çevre koşulları değişimi, yerleşim birimlerinin alt yapısının durumu faktörleri yakından izler ve gerekli önlemler için ilgili kurumlarla işbirliği ş ğ yapar

18 Belediyeler

19 Belediyeler 224 sayılı yasa su su,, lağım, ğ mezbaha ve temizlik işleri, i gibi çevre sağlığı ğ hizmetleri belediyeler tarafından yürütülür(madde 33) 1593 sayılı UHK İçme ve kullanma suyu temini Belediyelerin in görevlerindendir (UHK. 20/1) İçilmek ve kullanılmak için getirilecek suların temizlenmesi ve kalitesinin düzeltilmesine Belediyeler mecburudur(uhk. 239)

20 Belediyeler 5393 sayılı Belediye Kanunu ( ) su,, kanalizasyon. hizmetleri yapar yada yaptırır (Madde 14-a) İçme, kullanma suyu sağlamak, gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek (Madde 14-e) 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu(2004) Su havzalarının korunmasını sağlamak (BBK. 7/i) İçme ç ve kullanma suyu temini Belediyelerin in görevlerindendir (BBK. 7/r)

21 Belediyeler Sular Hakkında Kanun (Kanun no:831,) ) Su kaynakları belediye sınır dışında bulunsa bile su yollarının ve kaynaklarının bakımı, onarımı, temizlenmesi ve suyun sağlık koşullarına uygun hale bulundurulması Belediyelere e aittir. Ek.Md.1 Su İçme suları kaynaklarına zarar verecek şekilde tarla açmak ve hayvan bırakmak ve sulamak Belediye veya ihtiyar meclisi tarafından yasaklanabilir. Ek Md.7 İçme

22 DİĞER YASAL DÜZENLEMELER Akarsuların ve çeşmelerin kirlenmesine neden olabilecek tesisat yapılması önlenir. Fabrika sularının zararları giderilmeden akarsulara dökülmesi yasaktır.(uhk; 242) Yeraltı suları, kamu yararına ait sularındadır. Toprağa malik olmak,onun altındaki yer altı sularına malik olmak sonucunu doğurmaz (Türk Medeni Kanunu ;756)

23 Son YASAL DÜZENLEME İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik =İTASHY

24 Suların denetimi tarihli İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre yapılmaktadır.

25 İTASHY Suların sağlığa uygun ve temiz olması zorunludur. Madde 6 İçme kullanma sularında kirliliğin önlenmesi, insan sağlığına yönelik bir risk oluşturmaması için gerekli bütün önlemler alınır. ( Madde 13) İTASHY e göre izin alınmamış sularının pazara arzı, satışı ş ve tüketime sunulması yasaktır. ( Madde.16/a)

26 ITASHY de Cezai düzenlemeler Madde 50 Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket eden içme-kullanma suyu temin edicileri hakkında; 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair KHKararname, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ile 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun ve diğer ilgili mevzuat ile öngörülen müeyyideler uygulanır.

27 Diğer Cezai düzenlemeler (TCK) İlgili kanunlarla belirlenen teknik usullere aykırı olarak ve çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkları toprağa, suya veya havaya kasten verenler altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (TCK;181) İçilecek ç sulara veya tüketilecek her çeşit ş besin veya şeylere zehir katarak veya başka suretlerle bunları bozarak kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye düşüren ü kimseye iki yıldan on beş yıla kadar hapis cezası verilir( TCK: 185)

28 Cezai düzenlemeler Önemli ölçüde yararlanılan veya yararlanmak amacıyla suyu biriktirilen kaynakları veya kuyuları kazı, yapı vb. faaliyetleri yüzünden zarar veren kimse bu zararı gidermekle yükümlüdür. (Türk Medeni Kanunu ;757)

29 BELEDİYELERİN GÖREVLERİ 1Y 1.Yeterli ve sağlıklı su temin edilmesi, i 2. Su kaynağı ve isale hattının her türlü kirlenmeye karşı korunması, kaynak koruma alanlarının oluşturulması ş ve bakımının sağlanması, 3.Su isale hattının ve diğer su tesislerinin bakım ve onarım ve temizliğinin yapılması,

30 BELEDİYELERİN GÖREVLERİ 4. Suların sürekli dezenfeksiyonu ve takibi 5.Su kalitesinin kontrolü

31 BELEDİYELERİN GÖREVLERİ 6. Su şebeke sisteminin plan ve krokileri hazır bulundurularak ve sağlık kurumlarına verilmesi (kaynak,depo, isale hattı, klorlama üniteleri vb. bilgileri içeren) 7. Su ve kanalizasyon şebekelerindeki bakım ve onarım çalışmalarının l sağlık teşkilatına kl hemen bld bildirilmesi, l 8.Sağlık kurumlarınca yapılan teknik uyarıların yerine getirilmesi,

32 Bu konularda yasalara uyulmaz, gerekenler yapılmazsa?

33 İnebolu'da ishal salgını 06 Temmuz İlçede d iki gün önce başlayan salgın nedeniyle hastaneye başvuranların sayısı 276'sı çocuk, 263'ü yetişkin olmak üzere 539 a çıktı.

34 İnebolu ilçesinde ishal salgınına şebeke suyunun neden olduğu ğ bildirildi. Kastamonu Valiliğinden ğ yapılan a yazılı açıklamada, a ada, alınan 4 adet su numunesinde koliform basili saptandığı, İlçe ç Hıfzıssıhha Kurulu bir takım kararlar aldı. su sağlayan 3 kuyudan birinin tamamen kapatılmasına, diğer kuyulardaki klor miktarının da artırılmasına karar verdi.

35 Muğla Dalaman 9 Nisan 2009 Muğla'nın ğ Dalaman ilçesinde 10 günde yaklaşık ş 300 kişi ishal şikayetiyle sağlık kuruluşlarına başvurdu. ş İlçedeki çeşmeleri mühürleyip kapatan yetkililer, alınan tedbirlerin ardından vaka sayısına azalma olduğunu belirtti.

36 Aksaray ve Şereflikoçhisar da 12 Mayıs ta başlayan salgında hasta sayısı 6bineyaklaştı yaklaştı. 20 Mayıs 2008 Belediye Başkan ş Vekili S.Ö.,,g gazetecilerin karşısına geçip çeşmeden su doldurup içti, "Suyumuz temiz. Vatandaşlarımız gönül rahatlığıyla şebeke suyunu içebilir" dedi. Başkanın a temiz dediği ğ suya bakanlık a pis ps dedi

37 Sağlık Bakanlığı: ğ Hastalarda Adenovirüs, Rotavirüs, Norovirüs gibi viral etkenler ve koliform bakterileri i tespit edildiği, vakaların su kaynaklı kl bir bulaşma şeklinde d başladığı" ğ açıklandı.

38 Aksaray da arıza tamiri ve su borularının değişimi döneminde kirlenme olduğu, Şereflikoçhisar da ise su klorlamasının yeterli seviyede olmadığı, şebeke suyundaki kirlilik sonucu ortaya çıktığı anlaşılmıştır.

39 Malatya`da ishal salgını Malatya`da rota virüsü nden kaynaklandığı sanılan ishal salgını gittikçe yayılıyor. y y Malatya `da 21 Kasım `da başlayan ve 8 binini üzerinde kişinin yatağa düştüğü salgında içme suyunda kirlenme` olduğu saptanmış, ancak bu belediye tarafından uzun süre reddedilmişti.

40 Belediyenin dört çalışanı açığa alındı Malatyalıları yatağa düşüren ishal, 4 belediye yetkilisini görevinden etti. Malatya Belediyesi Başkan Yardımcısı, Malatya Su ve Kanalizasyon İdaresi Müdürü, Su Teknik Şefi ve Su Teknik Şefliği `nde görevli işçi nin kentte görülen salgınla ilgili olarak açığa ğ alındı.

41 Malatya'daki salgının bazı bölgelerdeki içme suyu şebekesine kanalizasyon suyu karışımıyla ortaya çıktığı ğ

42 Tokat Erbaa'daki Ishal Salgını 1 Nisan 2009 tarihinde başlayan ve yaklaşık ş olarak 8 bine yakın kişinin ş ishal, karın ağrısı, yüksek ateş gibi rahatsızlığa yol açan hastalığın norovirüs kaynaklı olduğu ğ açıklanmıştı. ş gerekli tedbir ve önlemler alınırken, vakalarda son günlerde düşüş yaşandığı kaydedildi. d

43 Manisa da ishal salgını! Manisa Kırkağaç ta çoğu çocuk 800 Kişi i ishal oldu salgının içme suyundan kaynaklandığı düşünülüyor.

44 Manisa da ishal salgını!

45 içme suyu şebekesinde b k i d yapılan incelemede suda koli basili bulundu. İl Sağlık ğ Müdürlüğünce ğ klorlamanın iyi yapılmaması nedeniyle sorunun ortaya çıktığını açıkladı.

46 Kırkağaç ğ Belediye Başkanı ş Kayadipli "her yıl temmuz ayının 15 inden sonra bu tür vakalar ilçemizde görülmektedir. Bu yıl en ağır salgın yaşandı" dedi.

47 Sorunlar ***** Çözümler

48 Sorunlar neler? 1. Su kaynaklarımız ve kuyularımız korumasız Etrafı çevrili değil ğ Sellerden etkilenebilecek Dış etkenlere ve kirlenmelere açık

49 Denizli il geneli Koruma alanı olmayan su kaynağı ğ ve kuyu yüzdeleri (2009) % köy koruma alanı olmayan kaynak koruma alanı olmayan kuyu belediye toplam

50

51 Yapılması gerekenler - Su kaynaklarımızı, kuyuları koruma altına almalıyız l

52

53 koruma alanı olmayan an KAYNAK %87 %83 KUYU %65 %65 %52

54 Sorunlar neler? 2. Su depolarımız bakımsız- korumasız Etrafı çevrili değil, kirlenmeye açık Pencereleri kırık Paslı, uygun olmayan metal aksam Uygun olmayan iç yüzey kaplaması

55 Denizli il geneli Koruma alanı olmayan depo yüzdeleri (2009) % koruma alanı olmayan depo belediye köy toplam

56

57

58 koruma alanı olmayan an DEPO %71 %58

59 Yapılması gerekenler Tüm su depoları koruma bandı ile çevrilmeli Depo yüzeyleri y ve su ile temas eden merdiven vb malzemeler suyun niteliğini bozmayacak ve sağlığa zarar vermeyecek özellikte olmalıdır. Pencerelerinde sineklik olmalı Kilitli

60 Havalandırma bacaları ve havalandırma baca muhafazaları bulunmalıdır. l Su tahliye sistemi bulunmalıdır. Numune almak için i musluk bulunmalıdır. l Klorlama yapmaya y uygun bölüm olmalıdır.

61

62 Sorunlar neler? 3. Su (ve kanalizasyon) alt yapımız yetersiz -Çoğunlukla su-arıtma tesisimiz yok Bu durum dezenfeksiyonun önemini daha da artttırmaktadır.

63 3 bin belediye arıtılmamış su içiriyor Türkiye'de 3 bin 225 belediyeden yalnızca %13'ünde içme suyu arıtma tesisi mevcut. *Arıtma tesisi bulunmayan belediyeler, suları klorlayarak önlem almaya çalışıyor. ş Sadece 112 belediyenin atık su arıtma tesisi var. Diğer yerlerde ise kanalizasyonlar çevreye bırakılıyor, su kaynaklarına karışarak toplum sağlığını tehdit ediyor.

64 Su arıtımı Filtrasyon, Basit süzme, Kum filtre, Karbon filtre, Seramik filtre, Özel filtreler Havalandırma, Depolama, çöktürme, Dezenfeksiyon

65

66 Sorunlar neler? 4.Su dezenfeksiyon cihazı olmayışı yada çalıştırılmaması l Özellikle köylerde Küçük nüfuslu beldelerde

67 Denizli il geneli Klorlama cihazı olmayan yerlerin yüzdeleri % belediye köy toplam 0 klorlama cihazı olmayan cihaz olmayan+çalışmayan

68 Denizli Valiliği İl Hıfzıssıhha Kurul kararı : klorlama cihazı bulunmayan yerleşim yerlerinin klorlama cihazını temin ederek, günün 24 saatinde içme ve kullanma sularının mutlaka otomatik olarak klorlanması 09/11/2005 tarih ve 8 Nolu

69 İL UMUMİ HIFZISSIHHA MECLİS KARARI 14 KT:03./ Karar No: Su u şebekesinin dezenfeksiyonu için otomatik klorlama cihazı bulunmayan belediye başkanları ve köy muhtarlarının 30 Eylül 2008 gününe kadar otomatik klorlama cihazlarının alınması ve kullanılması zorunludur. Bu görevi yerine getirmeyen sorumlular hakkında (belediye başkanları ve köy muhtarları) mevzuatlar gereğince ğ yasal işlem yapılmasına, ++DENİZLİ İ İ İl Özel İdaresinin mali desteği++

70 Klorlama cihazı olmayan an yer %62 %20

71 Sorunlar neler? 5.Cihazı olan beldelerde içme-kullanma sularının uygun ve sürekli dezenfeksiyonda eksiklikler Personel yokluğu Personelin bilgisizliği, ğ Önemsenmemesi Sürekli klor temininde aksamalar Elektrik olmaması

72 BAKİYE KLOR 2008 Kontrol Sayısı : Yetersiz : (%11.8) Kontrol Sayıs %11.8 Yeterli Yetersiz Kontrol Sayısı Yeterli Yetersiz

73 Yapılması gereken Her zaman serbest klor ppm olacak şekilde dezenfeksiyon sağlanmalıdır. ğ

74 Sorunlar neler? 6. Su şebekesinde yapılacak bakım ve tamiratlarda a) gerekli önlemler alınmıyor b) İlgili kurumlar bilgilendirilmiyor c) Halk yeterince bilgilendirilmiyor

75 Yapılması gerekenler Salgınlar l genelde bu tamiratlar sonrasında mg

76 Aksaray daki salgının kaynağının arıza tamiri ve su borularının değişimi döneminde kirlenme olduğu anlaşılmıştır.

77 Alt yapı tamiri, su kesintisi vb durumlarda alınacak önlemler Bölgesinde yapılan su kesintileri su-kanalizasyon vb alt yapı çalışmaları ş TSM ye bildirilmeli Kesinti/çalışma ş aso sonrası ilk suyun içilmemesi es yada kaynatılarak içilmesi vb konularda halkın bilgilendirilmesi yapılmalı Belediyelerin su kesintisi sonrası su şebekesinin dezenfeksiyonunu yapması, Bir süre yüksek doz klorlama yapılması sağlanmalı

78 Sorunlar neler? 7. Su kalitesi izlemleri ve değerlendirilmesi ğ di il i doğru ğ yapılmıyor. uygun kontrol noktalarının seçiminde sorun var Numuneler şebekeyi b k i temsil etmiyor Olası kirlenme noktaları dikkate alınmıyor Sonuçların yorumlanmasında ve hızlı reaksiyon geliştirmede aksamalar var

79 Örnek alma sayısı ve yerlerinin belirlenmesinde a) Kirlenme olasılığı olan riskli noktaların b) Temsil eden noktaların belirlenmesi c) Şebekenin eskiliği d) Bir önceki yıldaki ishal sayıları e) Önceki çıkan salgınlar dikkate alınmalıdır

80 ppm p ŞEBEKE ppm ppm ppm ppm

81 Bulguların iyi değerlendirilememesi

82 ppm ŞEBEKE ppm ppm ppm ppm ppm

83 ppm ŞEBEKE 0 ppm 0 ppm ppm ppm ppm

84 ppm ŞEBEKE 0 ppm 0 ppm Kirlenme bölgesi ppm ppm ppm

85 Risk değerlendirmesi ğ ve yönetimi doğru yapılmıyor İshaller yazın çok fazla Kontroller o yazın fazla a değil

86 AKUT KANLI İSHAL VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI TÜRKİYE Vaka sayısı OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK

87 Vaka sayısı TİFO VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI TÜRKİYE 2006 / 2007/ TOPLAM( kesin) TOPLAM(olası) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRA TEMMU AĞUST EYLÜL EKİM KASIM ARALIK N Z OS 2008 TOPLAM (olası) TOPLAM (kesin)

88 2008 yılı AYLARA GÖRE BAKTERİYOLOJİK SU NUMUNE SONUÇLARI KİRLİ İ İ İÇİLMEZ TOPLAM AYLAR SAYI % ALINAN SU ÖRNEĞİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRANİ TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM ,7 7000

89 Kente su temin edilen kaynaklar birden fazla ise Kontrol sayıları arttırılmalı Her bir kaynak a ayrı ayrı izlenmeli e

90 Tüketime sunulan içme-kullanma suları belirtilen sıklıklarda denetleme izlemesi ve kontrol izlemesine tabi tutulur.

91 ÖRNEK ALMA SIKLIĞI Su miktarı (m3) Kont İz. Denet.İz a b c a

92 İç İşleri Bakanlığının yazılı emri; kontrol ve denetim numune analiz ücretleri ile ilgili Belediyeler tarafından Bütçesinde gerekli ödeneğin ayrılarak ödenmesi talimatı verilmiştir (Mahalli İdari Gn Md.ğü 22 /06/2003 tarih ve sayılı)

93 Kirlenme saptandığında hızlı ve doğru ğ müdahelede sorunlar var

94 Kirlenme saptandığında Kirlilik odak noktaları tespit edilerek izale edilecek Kirliliği giderilinceye kadar su kaynaklarının kullanımına engel olunacaktır. Gerektiğinde Mahalli yayın organları ile halka duyuru yapılacaktır.

95 Denizli (2008 Yılı) KİMYASAL SU Numune Sayısı :3571 Uygun Değil: 367 (%10.2) KİMYASAL SU NUMUNE SAYISI Numune Sayısı 3571 Uygun 3240 Uygun Değil 367 KİMYASAL SU NUMUNESİ %10,2 Numune Sayıs Uygun Uygun Değil

96 Denizli (2008 Yılı) BAKTERİYOLOJİK SU NUMUNE SAYISI: 7000 Uygun Değil: 1240 (%17.7) BAKTERİYOLOJİK SU NUMUNE SAYISI SAYISI 7000 Numune Sayısı Uygun Uygun Değil Numune Sayısı Uygun Uygun Değilğ %17.7

97 İÇME-KULLANMA Ç SULARININ DEZENFEKSİYONU

98 SULARIN DEZENFEKSİYONU: Sulara karışabilecek abilecek hastalık yapan mikroorganizmaların yok edilmesi işlemine dezenfeksiyon denir. Su Dezenfeksiyon Yöntemleri 1-Ozonla 2-Ultraviyole 3-Klorlu bileşikler

99 Su dezenfeksiyonunda önemli noktalar Su şebekeniz çok iyi değilse tek başına ozonlama kullanılmamalıdır. l l Düşük doz klorlama ile desteklenmelidir Klorlama ile dezenfeksiyon kanserojen değildir

100 WHO-IARC 1991

101 I= inadequate evide I inadequate evide S= suffcient evidenc L= limited evidence

102 WHO-IARC Group 3: İnsanlar için karsinojenik olarak sınıflanamaz the agent is not classifiable as to its carcinogenicity to humans

103 Klorlu bileşikler ile dezenfeksiyon ekonomik olması, kolay temin edilmesi, boru hattındaki kirliliklere r de etkili olmasından dolayı ülkemiz şartlarında en uygun yöntemdir.

104 KLORLAMA CİHAZLARI : 1-Basit damlalık l usulü klorlama l cihazları 2-Sıvı klorla çalışan yarı ve tam otomatik klorlama cihazları 3-Gaz klorlama cihazları

105

106

107 Klorlama ilkeleri 24 saat sürekli klorlanmalıdır l lıdır. Sulardaki bakiye klor miktarı en fazla 05 0,5 mg/lt. olmalıdır. l Salgın durumunda yada şüphelenildiğinde geçici olarak daha yüksek k dozlarda d süperklorlama yapılır.

108 Klorlama ilkeleri Klor bileşikleri ikl i Işıktan, Rutubetten, Isıdan korunmalıdır. Ağzı kapalı kaplarda muhafaza edilmelidir. Klorlamada l kullanılan l klor bileşikleri i TSE pren 901 standardındaki klor kullanılmalıdır.

109 SU kalitesi ve güvenliğinde ğ önemli noktalar Suyun mikrobiyolojik güvenliğini için ph, Serbest klor Fekal koliform Turbidity bakılmalıdır. Özellikle büyük kentlerde şebekeyi y temsil eden noktalardan bu parametreler online takip edilmelidir.

110 SU kalitesi ve güvenliğinde ğ önemli noktalar Suyun güvenliği açısından en büyük tehlike dışkıyla kontaminasyonudur. -Fekal koliform olmamalıdır. -Turbidite 5 NTU nin altında olmalıdır.

111 SU kalitesi ve güvenliğinde ğ önemli noktalar -ph: 6,5-9.5 olmalıdır. -ph normal sınırlarda olsa bile ph da görülen yükselmeler (alkalileşme) kirlilik göstergesidir. Suyun turbudity veya ph ı yükseldikçe klorlama l düzeyi ve bekleme süresi arttırılmalıdır.

112 SALGIN RİSKİ OLUŞTURAN Ş ETMENLER Düşük klorlama Kazı çalışmaları Su kesintileri e Sıcak hava

113 Özetle Su kaynaklarını koruma alanlarını oluşturmalıyız. Su depolarını periyodik temizletmeliyiz. Klorlama cihazı olmayan su şebekesi kalmamalıdır. 24 saat düzenli etkili dezenfeksiyon yapmalıyız Onarımlarda, kesintilerde, yazın daha fazla dikkat Sonuçları değerlendirecek personelin eğitimi sağlanmalıdır

114 Sağlıklı günler dileğiyle İletişim: pau.edu.tr