ISI YALlTIM MALZEMESi OLARAK POLİÜRETAN KÖPÜGÜN FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLERİ, ÜRETİMİ VE İNCELENMESİ

Transkript

1 6.Cilt, l.say (Mart 2002) Is Yal tm Malzemesi Olarak Poliüretan Köpüğün Fiziksel Ve H.Aydn, İ.Ekmekçi ISI YALlTIM MALZEMESi OLARAK POLİÜRETAN KÖPÜGÜN FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLERİ, ÜRETİMİ VE İNCELENMESİ Hakan AYDIN, Isnail EKMEKÇI Özet - Bu çalşmada, günümüzde birçok kullanm alanna sahip poliüretan köpük malzemesi hakknda bilgiler verilmektedir. Po li üretan malzemenin kullanm ve sl özellikleri, kimyasal yaps ve elde etme yöntemlerinden bahsedilecektir. Anahtar kelimeler - Poliüretan, sl özellikler, kimyasal yap Abstract - In this case, t has been given information about the polyurethane foam material, which nowadays a plenty of usage field. It will be mentioned, the using and thermal characteristics of the polyurethane material, chemical structure and also the methods of obtaning. Key Words- Polyurethane, thermal characteristics. GİRİŞ Üretan kimyasnn başlangc 1849 yllarna gider. O yllarda Wurtz ve Hoffman izosiyanat ve hidroksil bileşiğini kapsayan bir reaksiyonu kayda geçmişlerdi. Dr. Otto Bayer 1937 ylnda reaksiyon için ticari bir kullanm yolu buldu ve endüstri naylon ile rekabet etmek için polyester esasl üretan polimerlere yönelme ye başlad. İkinci dünya savaşnn başlamasyla temel malzemelerin azalmas, fiberler, köpükler ve kaplamalar için üretan malzemelerin geliştirilmesi zorunlu klnd. Başlangç olarak polyester polyol bileşikleri ve dizosiyanatlar kullanld. Fakat proses oldukça zordu ve maliyetler oldukça yükse kti. Sonuç olarak poliüretan endüstrisi hidroksil malzemeleri yerine başka malzemeler aramaya başlad ve 1957 ylnda çok geniş köpük özelliklerine ve oldukça düşük maliyete sahip polyesterler ortaya çkt. Hakan Aydm Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Ensti tüsü, Makine ühendisliği Ana Bilim Dal, Esentepe Kampüsü, Sakarya.!smail EKMEKÇİ Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Esentepe Kampüsü, Sakarya Siliken blok kopolimerlerinde kullamlmasyla bu gelişme bütün sv malzemelerin döküm kafasnda karştrlarak dökülmesi işlemini ( one- shot process) mümkün kld.bu durum üretan endüstrisinin çok büyümesine neden oldu. Trikoloroflorometan (R-1 1) gibi yeni tip köpütne malzemelerinin kullanlmaya başlamnasyla, kat üretan köpüklerin üretimi kolaylaşt. Bu köpükler önce İzolasyon daha sonra süsleme ve yapsal uygulamalarda kullanld. II. KATI ÜRETAN KÖPÜKLERİN KULLANIM ALANLARI 1. Buzdolaplarn izolasyonunda, 2. Rüzgar sörflerinde, 3. Scak su tanklarnda, 4. Borularn izolasyonunda, 5. Termoe1ek.'trik elemanlar vastasyla stma ve soğutma yapmak için konteynerlern izolasyonunda, 6. Duvarlar için sandviç panellerde. Kat üretan köpüklerin diğer malzemelere nazaran birkaç avantaj a sahip olmas, onun hzl bir şekilde gelişmesine yardmc olmuştur a) İzolasyon: Kat üretan köpüğü çok etkili izolasyon malzemesi dir. V erilen bir kalnlkta, diğer izolasyon malzemelerine nazaran s transferine karş çok büyük direnç gösterir. b) Hafif Ağrlk: Kat üretan köpüğü sandviç konstrüksiyonlarda kullanlabilir ve bu konstrüks iyonlara yüksek dayanm ve hafif ağrlk sağlar. c) Kalplanabilme: Üretan karşmnn genişleme özelliğinden dolay çok karşk şekiller ve boşluklar doldurabilir. Dekoratif amaçlar için çok detayl kalp yüzeyleri kopya edilebilir. d) Yapşma: Kat üretan, köpürtm e esnasnda metal, kağt, tahta, plastik ve taş gibi malzemelere yapşr. Kesilmiş köpük çok ge nel yapştrclarla yapştrla bilir. e) Yüzme Kabiliyeti: Sk hücre yapsndan dolay, kat üretan köpük çok az su emer. 40 kg/m3 ' 45

2 46 SAU Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 6.C1lt, l.sayt (Mart 2002) Is1 Yaltm Malzemesi Olarak Poliüretan Köpüğün Fiziksel Ve Kimyasal Özellikleri,Üretimi Ve İncelenmes H.Aydm, İ.Ekmekç yoğunluğundaki bir köpük kendi ağrlğnn 25 kat kadar bir ağrlğ su üzerinde taşyabilir. III. POLİÜRET AN KÖPÜGÜN KİMYASAL Y APlSI Temel üretan reaksiyonu bir izosyanat grubu ve aktif bir hidrojene sahip olan bir bileşik arasnda oluşmaktadr. Bu tarnma uyan çok miktardaki bileşikler arasndan en önemlileri şunlardr; scaklğnn biraz üzerinde başka bir sv kullanlarak fiziksel olarak elde edilir. Ekzotermik üretan reaksiyonu kanşm str ve köpürtme malzemesinin buharlaşmasna neden olur. Böylece polimerize olan kütlenin genişlemesiyle hücresel bir yap oluşur. Son zamanlarda çevre bilincinin artmasyla beraber Freon-11 gaz kullanm, yerini pentan gaz ve benzeri gaziara brakmştr. - Alkol Su Primer ve sekonder aminler Karbaksilik asid gruplan Arnidier Üretan hidrojeni Kimyasal olarak bir izosyanat ve bir alkol arasndaki reaksiyon şu şekilde gösterilebilir; HO Rl-N C O+ R2-0-H R1-N-C-O- R2 İzosiyonat Alkol Di.. U re tan veya poli fonksiyonel izosiyanat ve di veya poli fonksiyonel alkol (genellikle palyol olarak isimlendirilir) kullanldğ zaman, karşk bir polimer yap elde edilir. Ayrca üretan grubundaki hidrojen atomu allofanat meydena getinek için yüksek scaklklarda izosiyanatla reaksiyona girer. HO Rl-N-C-OR2+ Rl-N C O U re tan İzosiyanat o Rl-N-C-R2 c o N-H Rl Allofanat elde etmek için polimer, bir malzemesi vastasyla polinerizasyon köpürtülür. köpütne esnasnda IV. POLİÜRET AN ÜRETİM TEKNİKLERİ IV.l. Poliüretan U retiminde Kullanlan Prosesler Fornülasyonu kontrol etmek ve istenen fiziksel özellikleri elde etmek için genellikle 4 farkl proses telmiği kullanlr. 1. One-Shot Sistemi: Bu sistemde bütün komponentler belirli oranlarda ayn ayr karştrcya pompalamr ve karştrma işlerninden s oma döküm yaplr. 2. Iki Kompenent Sistemi: Bu sistemde polyol, silikon, katalizör ve köpürtne malzemesi önceden kanştrlr (Kompenent B). Daha soma izosiyanat (Kompenent A) eklenerek reaksiyon elde edilir. Bu sistemin avantaj şudur; sadece iki kompenent karştrcya ginektedir. Bununla beraber fonülasyonu değiştilrnek one-shot sistemi kadar kolay değildir. 3. Ksmi Ön Polimer Sistemi: Gerçek ön polimerde polyol tamamiyle izosiyanatla reaksiyona girer. Daha fazla izosiyanata sahip olan bu karşm daha soma su ile reaksiyona girerek köpük elde edilir. Bu proses kat üretan köpük üretiminde kullanlamaz, çünkü ön polimerlerin viskozitesi çok yüksektir. 4. Froth () Sistemi: Froth sistemde köpürtne malzemesinin (R-11) üçte bir oram yerine düşük kaynama noktasna sahip olan diklorodiflorometan (R- 12) kullanlr. R-12 düşük kaynama noktasndan (-28 C) dolay ayr olarak kanştncya verilir ve döküm kafasndan malzeme basldğ anda ön köpürme başlar. Kimyasal köpürme, izosiyanatla suyun reaksiyonu vastasyla dengesiz bir karbamik asit oluşturmalda meydena getirilir. Ayrca karbamik asid bir primer amin ve kabondiokside ayrşr. Primer arninde izosiyanatla reaksiyona girerek üre meydena getirir. Köpürme, trikloroflorometan (Freon-11) gibi kaynama noktas düşük sv veya kaynama noktas oda IV.2. Poliüretan Üretim Teknikleri Kat üretan köpüklerin uygulama alanlan hzl bir şekilde büyümektedir. Kat üretann diğer malzemelerle birleşimi gittikçe artarak önem kazanmaktadr. Önemli uygulama alanlan hakknda bilgi, aşağda ksaca belirtilmiştir.

3 6.Cilt, l.say (Mart 2002) Is Yaltm Malzemesi Olarak Poliüretan Köpüğün Fiziksel Ve H.Aydn, İ.Ekmekçi a) Blok Döküm: Kat üretan köpük üretiminde en eski uygulama alarudr. Bu uygulamada ağaç veya metal kalp içersine, bütün kompenentler karştrlarak dökülür ve köpürtme elde edilir. Belli bir süreden sonra sistem ve kalba bağl olarak köpük, blok halinde kalptan çkarlr. Blok, kürlenmenin tamamlannas için birkaç gün bekletilir ve istenen şekle göre kesilir. Köpüğü kalptan kolay bir şekilde çkarmak için aync bir malzeme, balmumu veya kağt kullanlr. izolasyon işleminde kullanlr (özellikle tank izo lasyonu). Bu uygulamalar için özel püskürtne ekipman gereklidir. Dikey yüzeylerde aknay önlemek için ksa kremalaşma zaman (4-5 sn) olmaldr. Yüzey scaklğ çok düşükse püskürtine yaplmamaldr. Köpüğün kalnlğ yanma tehlikesini minimiz e etmek için 3-5 cm'yi geçmemelidir. istenen kalnlğ elde etmek için üst üste püskürtme yaplabilir. Bu üretim metodunun avantajlar; ilk yatrm maliyetinin düşüklüğü, ölçü, yoğunluk ve formülasyanun istenen özelliklere kolayca getirile bilmesidir. Bununla beraber bu metodda işçilik ve köpük fire oran yüksektir. Bu metodda sadece bir karştrc, kalp, karştşrma kab ve bir teraziye ihtiyaç vardr. K al bn uzunluğu ve genişliği snrszdr. Sadece karştncnn tipi ve ölçüleri snrlayc faktördür. B I oğun yüksekliği düzensiz yoğunluk dağlmndan kaçnmak ve 35 kg/m 3 standart yoğunluk elde etmek için cm'yi geçmemelidir. Blok döküm sisteminde kremalaşma zaman yüksektir ( sn). Çünkü uygun karştrna ve döküm için yeterli zamana ihtiyaç vardr. Kremalaşma başlamadan önce döküm yaplmaldr. Her karştrmadan sonra kanştrc bir çözücü malzeme ile temizlenmelidir. Elle kanştrma veya karştnc kullanma yerine bir döküm makinas kullamlabilir. Bununla beraber büyük kalplar doldurmak için büyük kapasiteli döküm n1akinalar gereklidir. Çünkü kremalaşma zaman köpüğün hatal çkmasn önlemek için uzatma imkan yoktur cm yüksekliğindeki bloklarn yoğunluğu 50 kg/m 3 civarnda gelebilir. Yüksek yoğunluk elde etmek için yüksekliğin düşürülmesi gereklidir. d) Dökme: Bu metodda köpünnenin yaplacağ bir boşluğa reaksiyon karşm dökülür. Bu metodun en önemli uygulama alaru buzdolab endüstrisidir. Köpüğün İzolasyon özelliklerinin çok iyi olmasndan dolay duvar kalnlğ önemli oranda düşmüştür. Dş ölçüler değişmeden iç hacim o/o 30 orannda büyümüştür. Bundan başka köpüğün buzdolab duvarna çok iyi yapşmas ile ölçüsel stabilite, yapsal kuvvctlendi ne ve hafiflik sağlanmştr. Döküm tekniği bütün boşluklarn tamamyla dolduulmasn sağlar, fakat oyuldu duvarlar 0,5-1,O kg/cm 2 civarnda basnçla direnç gösternelidirler. Destek için maça kullanlabilir. Gövde kalp içersine yerleştirilir ve üretan karşm, arka ksmdan gövdenin içine dökülür. Köpürme ve kürlenmeden (7 dk. veya daha az) sonra gövde kalptan çkarthr. Panellerde ayn şekilde yaplr. Fakat panel, yoğunluk ve fziksel özellikleri etkileyecektir. Yatay pozisyonda döküm yaplan panellerde çok kaliteli köpük elde edilir. Dikey pozisyondaki kalplarda kabarmamn üst ksma kadar olmama ihtimali vardr. İyi bir köpük akş ve yapşma elde etmek için kahbn ssnn yükseltilmesi gerekmektedir. Bundan başka scaklk değişimi yoğunluğu belirli bir oranda etkiler. Yüksek scaklk düşük yoğunluğa neden olacaktr. b) Levha Döküm: Çok miktarda köpük üretimi istenen yerlerde sürekli döküm gözönüne alnmaldr. Bu durumda reaksiyon karşm hareketli bir döküm kafas ile üzeri köpüğün rahat çkarlmas için kağt kaplanmş konveyör üzerine dökülür. Köpünne esnasnda kenarlar dikey konveyörler vastasyla desteklenir. Döküm hatt sonunda köpük kesilir ve stoklanr. Daha sonra istenen formda kesilir. Bu sistemde dşarya akn1ay önlemek için genellikle ksa kremalaşma zaman kullam lr. c) Püskürtme: Püskürtme tekniğinde, hzl bir şekilde reaksiyona giren üretan karşuru direk olarak üzerinde köpüreceği bir tabaka üzerine püskürtülür. Tabakann yüzeyi kurudur ve toz, kir ve yağ yoktur. Üre tan karşm yüzeye çok iyi yapşr ve ince tabaka halinde köpük meydena gelir. Bu tip uygulamalar sk sk e) Çift Bant Harldeden Geçirme: Bu metod panellerin sürekli üretimi için kullanlr. Karştrlmş kompenentler, iki hareketli tabaka arasna dökülür veya püskürtülür. Bu tabakalar bükülebilir (kağt) veya kat (ağaç, metal) olabilir. reaksiyon esnasnda tabakalara yapşr. Ölçüsel olarak yeteri kadar stabil duruma gelinceye kadar alt ve üst konveyörlerden basnç yaplr. Konveyörlerin hz sürekli üretim yapmak için 2-20 m/dk. arasnda değişebilir. Bu sürekli üretim tekniği ile, proses esnasnda düşük basnç kullannakla çok iyi özellikte panel üretilebilir. Alt tabaka üzerinde üretan kompenentlerin çok iyi yaylmas için, döküm kafas hareketli bir kol üzerine taklr. Panellerin kalnlğ döküm sistemi ve konveyörler yardnuyla değiştirilebilir. Bu yeni üretim tekniği ile 2 mm ile 15 cm arasnda veya daha faz]a kalnlk elde edilebilir. konveyörden çktktan 47

4 6.Ci lt, l.say (Mart 2002) Is Yaltm Malzemesi Olarak Poliüretan Köpüğün Fiziksel Ve H.Aydn, İ.Ekmekçi sonra istenilen ölçüde kesilir. Bu teknikte ek bir kürlenme periyodu önerilmektedir. t) Kalplama: Kat üretan köpükleri sürekli olarak yeni pazarlara girmiştir. Bunlardan biride yüksek yoğunluklu kalplama pazardr. İşçilik maliyetlerinin artnas, iyi kalitede ağaçlarn ktlaşmas ve daha pahal olmas, yeni üretim tekniklerini zorunlu klmştr. Yüksek yoğunluklu kat üretan köpüğü kalplama tekniği dökme tekniğine benzemekte, fakat uygulama tamamen farkldu. Dayamn ve yüzey kalitesi çok önemlidir ve özel işlem gerekmektedir. Bu uygulama için, kauçuk gibi elastik malzemelerden yaplmş kalplar kullanlr. Bu kalplar pahal olmayp ayn zamanda daha çabuk üretilmektedir. Çok sk kullanlan malzemeler silikon lastiği ve üretan kauçuğudur. Kalplanmş parçadan ayrc malzeme çkanlmaldr. Bu operasyon fazla işçilik gerektirdiği için bariyer kaplama metodu kullamlmaya başlannuştr. Bariyer kaplama vernik esasldr ve sadece silikon lastik kalplarnda kullanlabilir. Köpürme esnasnda önceden kahba püskürtülmüş olan kaplama köpürmüş parça üzerine geçer. Bariyer kaplama parçaya düzenli bir enk verir ve kaplamay çkarmaya gerek yoktur. Istenen dayamn özelliklerine göre köpüğün yoğunluğu kg/m 3 arasnda kolayca değiştirilebilir. Kalptan çkarma zaman sistemin tipine ve parçamn kalnlğna bağldr, ve normal olarak 5 ila 15 dakika arasnda değişmektedir. Tablo kglm3 yoğunluğundaki kat üretan köpüğün fiziksel özellikleri ASTMD Kapal Hücre ( Porozite ) % Su Buhar Difüzyon Direnç TS ll Faktörü TS %2 ASTMD Su Emme (Hacim) 2127 %5-10 Nemden Ypranma ASTMD Hacim (% 100 RH, 70 C) 2126 Değişmesi Poliüretan köpüğün scaklk karşsnda dayanm snrldr. Sürekli olarak ll C scaklklannda kullanlabilir. Ksa süreli, geçici olarak da C scaklklarnda çalşabilir. V.l. MEKANİK ÖZELLİKLER V.l.l. Basma Dayanm En önemli mekanik özellikler basma ve hükme dayamrndr. Basma dayarnn kare veya daire şeklinde kesilmiş numunelerle ölçülür. Ölçüler kullanlan test metoduna bağldr. iki paralel plaka arasnda skştrlr. F kuvveti yüzde olarak farkl skştrma değerlerinde ölçülür (max. 0). (Şekil 1 ). F sistemi su veya R -ll ile köpürtme yaplabilir. R-11 kullanlan sistemlerde dş yüzeylerde daha kaln kabuk meydena gelir. Çünkü florokarbon yüzeyde buharlaşacak ve orada daha yüksek yoğunluk meydena gelecektir. Normal olarak elastik kalplarn ömrü, kalplann karmaşklğna bağl olarak 100 ile 400 saykl arasnda değişmektedir. Kalplar aşr derecede doldurulmamaldr. Çünkü ömürleri ksalacaktr. % 1 O ile 0/o 15 arasnda fazla şarj en i yi sonucu verecektir. V. POLİÜRETAN KÖPÜGÜN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Po li üretan kat köpüğün fziksel özellikleri 3 5 kg/m 3 yoğunluk için aşağda gösterilmiştir. Şekil 1. Basma dayanuru test numunesi Basma dayanm ISO 844'e göre test edilir. Yukandaki şekilde gösterildiği üzere numune iki plaka arasna konur ve kuvvet uygulanmaya başlar. % 10 basma değerine gelindiğinde basma mukaveme aşağdaki fonülle hesapla:::r. cr = 0 3 x F 1 A0 cr : Basma dayanm ( kpa ) F :Kuvvet ( Newton) Ao : Numunenin kesit alan ( mm 2 ) 48

5 SAU Fen Bili mleri Enstitüsü Dergi si 6.Ci1t, l.say (Mart 2002) Is Yahtm Malzemesi Olarak Poliüretan Köpüğün Fiziksel Ve H.Aydn, i.ekmekçi V.1.2. Bükme Dayanm Bükme dayanm uzun diktörtgen şeklinde kesilen numunelerle ölçülür. Numune iki destek üzerine yerleştirilir ve köpük krlncaya kadar ortasna kuvvet uygulanr. d L p Şekil 2. Bükme dayanm test numunesi Bükme dayanm testi ISO 1209'a göre yaplr. S = L P b d ') [ ( 3. P. L ) 1 ( 2. b. d-) ] kpa : İki destek arasndaki mesafe : Krlma anndaki kuvvet :Numunenin genişliği : Numunenin kalnlğ V.2. lsl Ozellilder Poliüretan köpük beş yl süreyle ortam scaklklarnda testlere tabi tutulmuş ve sonuç olarak kat poliüretan köpüklerin s iletkenlik katsaysnn ilk 2 veya 3 ay iç. inde hafifçe a tnakta ve daha sonra sabit kaldğ görülmüştür. Is iletkenlik katsays zamana bağl olmayan çok değişik faktörlere bağldr. Bu faktörlere örnek olarak kapal hücre yüzdesi (porozite), numunenin kalnlğ ( daha kaln üretilen numunelerde üretim şekline bağl olarak daha uzun kalp bekleme süresinin etkisiyle kapal hücre yüzdesi (porozite) daha yüksek olmakta ve daha uzun yay1lma zaman ile daha yavaş s iletkenlik katsays değişimi sağlanmaktadr.), hücre boyutu, köpürtme malzemesinin tipi ve diğer faktörler gösterilebilir. Şekil 3. ve Şekil 4. 'te scaklk ve yoğunluğa bağl olarak s iletim katsaysnn değişimi gösterilmektedir. Aşağda Tablo 2. 'de poliüretan köpük ve diğer izolasyon malzernlerinin mukavemet değerlerinin karşlaştrlmas yaplmştr. Buna göre poliüretan köpüğün yoğunluğunun artmas ile basma ve hükme dayanmlarnn lineer olarak artş gösterdiği görülmektedir. Tablo 2. Poliüretan köpükle diğer İzolasyon malzemelerinin karşlaştn lmas Basma Bükme Yoğunluk Malzeme Cinsi Dayanm Dayanrru kg/ m3 kpa K.Pa Kat Uretan Kat Uretan Kat Uretan Kat Uretan Polistren ( Kabartlmş ) Polistren (Kalptan çekilmiş) Mantar C amyünü Taşyünü Tablo 3. 'de oda scaklğ şartlarnda po li üretan köpüğün, diğer yaltm malzemeleri ile s iletkenlik değeri olarak karşlaştnlmas yaplmştr. Karşiaştnnal tabloya göre poliüretan köpüğün diğer yaltm malzemelerine göre daha düşük bir s iletim katsaysna sahip olduğu görülmektedir. Tablo 3. Oda scaklğnda izolasyon özelli kleri - s iletkenli k katsays - ( Bu değerler malzemeni n yaşlanmasma, yoğunluğuna ve diğer faktörlere göre deği şebi lir. ) Malzeme Cinsi Kat Uretan Köpüğü ( R -1 1 ile köpürtülmüş ) Kat Uretan Köpüğü Su ile köpürtülmüş 'J Polistren ( Kabartlmş ) Polistren ( Kalptan çekilmiş ) Is IletkenliKatsays W i ( m.k) Camyünü- Taşyünü Mantar CamKöpüğü Alç Taş

6 6. Cilt, l.say (Mart 2002) Is Yal tm Malzemesi Olarak Poliüretan Köpüğün Fiziksel Ve Kimyasal Özellikleri, Üretimi Ve incelenmesi H.Ayd n, İ.Ekmekçi - E Sacakhk o Şekil kg/m3 yoğunluğunda scaklğ n kat poliüretan köpük s1 iletim katsays A. üzerindeki etkisi KAYNAKLAR [1] Tek-iz İzolasyon ve Yap Elemanlar Sanayii A.Ş. Kalite Kontrol Bölümü -Ümraniye [2] DOW Türkiye -Dilovas [3] ASTM D 1940 Standard [4] ASTM C 355 Standard [5 ] ASTM D 2127 Standard [6] ASTM D 2126 Standard [7] ISO 844 Standard [8] ISO 1209 Standard Şekil 3. 'de Poliüretan köpüğün s iletkenlik katsaysnn scaklğa bağl olarak değişimi verilmiştir. Grafiğe göre s iletim katsaysnn düşük scaklklarda daha düşük değerlerde olduğu, scaklğn artmasyla beraber s iletim katsaysnda da lineer bir artş olduğu görülmektedir. O, r- -4-!-.:::.::.;.t:! :.zq.::.. o Yoğunluk kg.lm3 Şekil 4. Oda scak lğ1nda, kat poliüretan köpük yoğunluğunun s iletk enlik katsays üzerindeki etkisi Şekil 4. 'de Po li üretan köpüğün yaoğunluğa bağl olarak s iletim katsaysnn ( A. ) değişimi verilmiştir. Grafiğe göre A. değeri en düşük değerini 40 kg/m 3 'te almaktadr. Bunun dşnda yoğunluk değerindeki değişme s iletim katsaysm düşürmemektedir. so