BRUSELLOZUN DÜNYADAKİ VE TÜRKİYE DEKİ EPİDEMİYOLOJİSİ. Asıl alt başlık stilini düzenlemek için tıklatın. Doç. Dr. Üner

Transkript

1 BRUSELLOZUN DÜNYADAKİ VE TÜRKİYE DEKİ EPİDEMİYOLOJİSİ Asıl alt başlık stilini düzenlemek için tıklatın Doç. Dr. Üner

2 Güney Afrika da bulunan bir insan iskeleti milyon yıl önceye ait Lomber L4-L5 deki litik lezyonların makroskopi, mikroskopi ve radyoloji bulguları: Bruselloz

3 İNSANLARDAKİ EPİDEMİYOLOJİSİ

4 Bruselloz dünya çapında en yaygın zoonotik hastalık Yıllık insan olgusu CDC: Kategori (B) potansiyel biyolojik savaş silahı

5 Pappas G. Int J Antimicrob Agents 2010 Tür Konak Hayvan İnsanlarda hastalık Eski türler B. melitensis Keçi, koyun, deve (+) En yaygın B. abortus Sığır, deve, buffalo, geyik (+) 2. yaygın B. suis Domuz, yabani tavşan, ren geyiği, kemirgen B. canis Köpekgiller (+) B. ovis Koyun (-) B. neotomae Kemirgenler (-) Yeni türler İnfeksiyonun Kaynakları B. ceti Balina, yunus balığı, domuz balığı, fok Nörobruselloz, spondilit ve laboratuvar kaynaklı B. pinnipedialis Ayı balığı (+) B. microti Kırmızı tilki, tarla faresi (-) B. inopinata Bilinmiyor Prostetik meme implant infeksiyonu (+)

6 Brucella türlerinin yaşam süreleri Isıtma (60ºC) 10 dakika Phenol 1% 15 dakika Direk güneş ışığı Birkaç saat Tuzsuz krema 142 gün Taze peynir 3 ay %10 tuzlu peynir 45 gün %17 tuzlu peynir 1 ay Tereyağı 4 ay Dondurma 1 ay Musluk suyu 57 gün İnsan idrarı 1 hafta Toz 6 hafta Nemli toprak 10 hafta Hayvan dışkısı 100 gün

7 İnsanlara Bulaş İnsandan insana Yakın kişisel veya cinsel temas? Kan transfüzyonu veya doku nakli Kemik iliği nakli Kan ve doku vericilerinin bruselloz açısından taranması (endemik bölgelerde) Gıda kaynaklı Kontamine çevreden Mesleksel maruziyet WHO/CDS/EPR/2006.7

8 Kars ta yılları arası, SAT ile pozitiflik 246 çiftçide 35 (% 14) 28 veterinerde 13 (%46) Otlu S, Acta Vet Brno 2008

9

10 Tahminlere göre sokak satıcıları yılda yaklaşık 1 milyar litre süt satmaktadır. Satıcılardan her biri günde yaklaşık 200 litre süt satar (hane başına 2 litre). Bu durumda, sokakta süt satan kişi sayısı 10 bin olarak tahmin edilebilir. Ankara da sütün 1/3 ünü sokak satıcıları satmakta TC. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, 2007

11 Nil Deltası, 17 bölge, 120 Nil nehri nden; 120 balık çiftliğinden kedi balığı Rose-Bengal test pozitifliği Nil de yetişenlerde %9.2, çiftlik balıklarında yok Rivanollu brusella aglutinasyonu Nil de yetişenlerde %8.3, çiftlik balıklarında yok Kültür: PCR Tüm balıklardan deri sürüntüsü, Serolojisi pozitif olanlardan karaciğer, böbrek, dalak Deri sürüntüsü N (%) Karaciğer N (%) Böbrek N (%) Dalak N (%) Kültür (+) 19 (15.8) 7 (5.8) 5 (4.2) 7 (5.8) PCR (+) 16 (13.3) 6 (5) 5 (4.2) 6 (5)

12 Mevsimsel faktörler Ilıman ve soğuk iklime sahip ülkelerde; Olguların çoğu ilkbahar ve yaz aylarında Çiftlik hayvanları arasındaki abortus ve doğum Laktasyon periyodu sığırların daha uzun olmasından dolayı, bunlardan kaynaklanan gıda kaynaklı bruselloz mevsimsel olarak daha belirgin Tropikal ve subtropikal bölgelerde hayvanlarda doğurganlık tüm yıla yayıldığı için mevsimsel değişkenlik yok WHO/CDS/EPR/2006.7

13 Uzun R, 1. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu, 2006

14 Avrupa da brusellozun yıl içindeki seyri Annual epidemiological report on communicable diseases 2009

15 Yunanistan Minas M, Jpn J Infect Dis 2007

16 Yaş ve cinsiyet dağılımı Gelişmiş ülkelerde insan brusellozunun büyük kısmı mesleksel, Hastaların çoğunluğu yaş arasındaki erkekler WHO/CDS/EPR/ Hastalık genellikle B. abortus veya B.suis e bağlı Buzgan T, Int J Infect Dis 2010

17 Türkiye 2005 Uzun R, 1. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu, 2006

18 Brusellozun yaş ve cinsiyet dağılımı Avrupa-2007 Annual epidemiological report on communicable diseases 2009

19 Seyahat ile İlişkili Bruselloz Endemik bölgelere seyahat eden turistler, iş adamları ve bu kişilerin getirdiği, infekte peynir veya süt ürünlerini tüketen yakınları Kuzey Amerika ve Kuzey Avrupa daki akut bruselloz olgularının çoğu son zamanlarda dışarıdan gelen olgular WHO/CDS/EPR/2006.7

20 Almanya da arası bruselloz insidansında azalma var. Saptanan olguların çoğu mesleksel Son yıllarda Almanya daki Türkler arasında artış var Türkler arasında 0.3/100,000 Diğer populasyonda 0.01/100,000 İnsidans 29 kat fazla Olguların %59 unda bulaş brusellozun endemik olduğu ülkelerden getirilen pastörize edilmemiş sütten hazırlanan peynir Al Dahouk, Emerg Infect Dis, 2007

21 yıllarında 30 insan brusellozu 24 (%80) ü Türkiye ye, 4 (%13.3) ü diğer endemik ülkelere seyahat Yunanistan, Lübnan, Suriye, Bosna-Hersek 1 (%3.3) ünde laboratuvar kaynaklı 2 (%6.7) sinde orijin saptanamamış Olguların çoğunluğunda gıda kaynaklı

22 TÜRKİYE DE BRUSELLOZ

23 Bruselloz Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye ( ) Yıllar Yıl Ortası Nüfus Vaka Sayısı Morbidite Hızı (/ ) Ölüm Sayısı Mortalite Hızı (/ ) ,17 0 0, ,42 0 0, ,34 0 0, ,69 2 0, ,46 9 0, ,83 6 0, ,45 2 0, ,23 1 0, ,30 0 0, ,67 2 0, ,32 1 0, ,43 3 0,05

24 Yıl Olgu Sayısı T.C. Sağlık Bakanlığı Zoonotik Hastalıklar Daire Başkanlığı

25 Bruselloz Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye ( ) 30 M orbidite hızı (1/ ) M ortalite hızı (1/ ) 0, ,14 0, ,1 15 0, ,06 0,04 5 0,

26 Ülkemizde illere göre insanlarda bruselloz, İller Kesin Vaka Sayısı Morbidite Hızı (/ ) Siirt ,3 Batman ,4 Bitlis ,5 Hakkari ,0 Iğdır ,6 Erzincan ,5 Van ,4 Kilis ,3 Yozgat ,0 Aksaray ,7 Ağrı ,4 Ardahan 75 69,1 Adıyaman ,8 Şırnak ,0 Çankırı 83 51,5 TÜRKİYE ,4 (

27 2006 da bildirim yapılmayan iller Artvin, Giresun, Rize, Sakarya, Zonguldak, Bayburt

28

29 Türkiye de bruselloz olgularının bölgelere göre dağılımı-2004 Yüce A, Klimik Dergisi, 2006

30 Sosyoekonomik durum hastalıkla yakından ilişkili Ülkemizde olguların çoğunluğu geleneksel hayvancılığın sürdürüldüğü bölgeler Morbidite hızı >50/ olan 15 ilin ; %40 ı Doğu Anadolu Bölgesi nde, %33.3 ü Güney Doğu Anadolu Bölgesi nde Beslenme özellikleri aynı olduğu için brusellozlu hastaların aile bireylerinde risk fazla 28 indeks olgunun, aile üyelerinde seropozitiflik 20/110 (%18,2) 12 (%10,9) asemptomatik, tedavisiz izlem 8 (%7,3) semptomatik, tedavi Tabak F. Infection 2008

31 DÜNYA DA BRUSELLOZ

32 Pappas G. Lancet Infect Dis 2006

33 Seimenis A, Ann Ist Super Sanita 2006

34 Avrupa da bruselloz Georgios Pappas Lancet Infect Dis 2006

35 Avrupa Ülkelerinde Bruselloz-2007 Kadın: %31; Erkek: %69 En yüksek insidans: Yunanistan 0.9/

36 Avrupa Ülkelerinde Bruselloz-2007

37 İspanya da insan brusellozunun yıllar içindeki seyri Sánchez Serrano LP, Euro Surveill. 2005

38 Nasıl Başarıldı? Programa Nacional de Erradicación de la Brucelosis Ovina y Caprina Genç hayvanların aşılanması (3-6 aylık), 18 aydan büyük hayvanlara serolojik test Pozitif hayvanların zorunlu itlafı ve koyun/keçi sahiplerine tazminat Sánchez Serrano LP, Euro Surveill. 2005

39 Afrikada da bruselloz Georgios Pappas Lancet Infect Dis 2006

40 Amerika da bruselloz Georgios Pappas Lancet Infect Dis 2006

41 Asya da bruselloz-1 Georgios Pappas Lancet Infect Dis 2006

42 Asya da bruselloz-2 Georgios Pappas Lancet Infect Dis 2006

43 İnsan brusellozu insidansı (/ ) Avrupa Türkiye Makedonya 148 Arnavutluk 63.6 Yunanistan 20.9 Asya Suriye Moğolistan Kırgızistan Irak Afrika Cezayir 84.3 Tunus 35.4 Amerika Peru 34.9 Meksika 28.7 Guatemala 15.7 Pappas G. Lancet Infect Dis 2006

44 HAYVANLARDAKİ EPİDEMİYOLOJİSİ

45 Hayvan brusellozu ülkemizin de içinde bulunduğu coğrafyada oldukça yaygın Önemli ekonomik kayıp Doğu Anadolu Bölgemizde yapılan bir çalışmada 407 sığırdan % 35 i seropozitif Otlu S, Acta Vet Brno 2008

46 B. abortus sığırlarda brusellozun en sık nedeni B. melitensis ve B. suis de infeksiyona neden olabilir B. melitensis koyun ve keçilerde brusellozun en sık nedeni B. suis domuzlarda en sık neden WHO/CDS/EPR/2006.7

47 Hayvanlarda hastalığın bulaşması Direk temas ve düşüğe bağlı çevresel kontaminasyon Cinsel temas ve yapay dölleme Seronegatif latent infeksiyonlar olabilir. WHO/CDS/EPR/2006.7

48 Sığırlarda bruselloz prevalansı- 2000

49 Koyunlarda bruselloz prevalansı 2000

50 SONUÇ Bruselloz ülkemizde ve bulunduğumuz coğrafyada hala hem insan sağlığı, hem de hayvan sağlığı için önemli bir sorun olarak devam etmektedir. Hem insanlardaki hem de hayvanlardaki infeksiyonlar önemli morbidite ve ekonomik kayıp nedenidir. Brusellozu kontrol altına almayı başaran ülkelerde olduğu gibi, ülkemizde de Sağlık Bakanlığımız ve Tarım Bakanlığımız ile birlikte

51