KURBAN VE ADAK Yazan : Mehmet Ali DEMRBA

Transkript

1 KURBAN VE ADAK Yazan : Mehmet Ali DEMRBA Kurban kesmek vaciptir Kurban nisâbı nedir? Çeyiz ve kurban Kullanılmıyan eyalar Ev eyâsı ve kurban Ev eyâsı ve kurban Serilmiyen halılar Evi olan kadın Dinen zengin lim kitapları lim kitapları htiyaç eyası Çocuun malından kurban Güç geçinen zengin Sefere çıkmak Bayramın 3. günü Bayramda seferî olmak Seferdeki vekil Sefere çıkarken Seferde iken kurban Fakir bir kimse 3.gün bülua erse 3.gün ölse 3.gün ayılsa 3.gün zengin olsa 3.gün mukim olan 3.gün sefere çıkan 3.gün hür olan Terviye ve Arefe günleri Arefe günü yapılacak i Kurbanın önemi Resulullah için kurban Kurbanlık hayvanlar Kurbanlık hayvanlar Kurban ortakları Kurbanlıa ortaklık Kurbana mâni olan kusurlar Kurban satın alırken Kurbanlar karıırsa Hayvanın eti temiz olsun diye Kurban için vekalet

2 Vekâleten kurban Temel için kurban Kurban keserken Kurban kesilmezse Eti taksim etmeden âfiîler de kurban kesmeli Ortaklarda aranan art Bakasının hayvanını izinsiz Vacip deilken vacip dense Bakasının koyununu çalan Ücret yerine deri Ne zamana kadar kurban kesilir Saç tırnak kesilmesi Kurban kaybolmu ise Kurban nasıl kesilir Besmele çekmek Kurban ve namaz Hayvanı oklamak Mekruh olan iler Kurban etini daıtmak Kurbanın bedelini vermek Hayır kurumu ve kurban Kurbanın karnından çıkan yavru Bayram günü yanlı tesbit edilse Ölü için kurban kesmek Bayram günü Bayramda el öpmek Bire yediyüz almak Kurbanı yüzerken Kaçan kurbanlık boa Bayram cuma ise Ortak ölse Para ve kurban Fakîr ve kurban Kurban için ödünç ki ev ve kurban Bir kurban al Kurbanın yavrusu Alacaklar Canlı olarak tartıp satmak Akika kurbanı Ölü için kurban Hayat nimetine ükür Adak hakkında Adaı yerine getirmeli

3 Adak ile adak kurbanı ayrıdır Adak ve artları Kendine farz olmamalı Evliyaya Adak Adak etini kim yiyemez? Adak eti yenmise Adak bedeli Zengin ve adak Vekil ve adak Adakta yanlılık ki kiinin adaı Kurban adarken Adak adarken Kalben Adak Olmaz Adak Parası Adak Parası Hayır kurumu ve ilim yuvası hlas Vakfı hlâs Vakfının hizmetlerinden bazıları Kurban kesmek vaciptir Sual: Kurban kesmek vacip midir? Mukîm olan, âkıl-bâlig, hür ve müslüman erkek ve kadının ihtiyâç eyasından fazla nisâb miktarı, malı veya parası varsa, Kurban bayramı için niyet ederek, belli günlerde, belli bir hayvanı kesmeleri vâcib olur. Kurban, davar [koyun, keçi], sıır [manda, inek, dana, öküz, boa ] veya deveyi, Kurban bayramının ilk üç gününde, kurban niyeti ile kesmek demektir. Kurban, dünyada vacip vazifesini yerine getirmi olmak ve ahiretteki sevabına nail olmak için kesilir. (Gıyâsiyye) Yalnız, Peygamber efendimize mahsus farzlar ve haramlar vardır. Mesela iir söylemek, ona haram ve kurban kesmek farz idi. (Mevahib-i Ledünniyye) Kurban nisâbı nedir? Sual: Kurban kesmede zenginliin ölçüsü nedir? htiyâcı olan eyâdan ve borçlarından fazla olarak, zekât nisâbı kadar malı veya parası bulunan müslümanın kurban kesmesi vâcibdir. Kurban nisâbı hesâbına katılacak malın, ticâret için olması art olmadıı gibi, elinde bir yıl kalmı olması da lâzım deildir. htiyâç eyâları kurban nisâbına dahil edilmez. Yanî sadece aaıda bildireceimiz eyleri bulunan kiinin kurban kesmesi vâcib olmaz. Bunlar, bir ev, bir aylık yiyecek, her yıl üç kat elbise, evde kullanılan eyâ ve âletler, binecek vâsıtası, meslek kitapları ve ödenecek borçlardır. Ticâret için olmıyan, ihtiyacından artan eyâ, kirâdaki evler, evindeki kullanılmayan fazla ev eyâsı, sanat ve ticâret âletleri, ihtiyâç eyâsı sayılmaz. Yanî, bunlar, kurban nisâbına dahil edilir. Hepsi hesaplanınca 96 gr altın deerinde olursa, böyle kimsenin kurban kesmesi vâcib olur. Kadınların incisi ve her çeit süs, zînet eyâsı kurban nisâbına katılır. Evde kullanılan

4 tabanca, teypler, kasetler, kıymetli dînî levhalar, avizeler kurban nisâbına dâhil edilmez. Bunlar kullanılan eyâdır. Kurban kesmenin vacip olmasında, bayramın üçüncü gününe itibar olunur. Bayramın ilk günü, zengin-fakir, mukim-misafir, akıllı-deli, baygın-ayık olmaya bakılmaz. Bayramın üçüncü günü yukarıdaki artlar mevcutsa, kurban kesmek vacip olur. (R. Muhtâr, Bedâyi, Kâdîhân) Çeyiz ve kurban Sual: Nisâbın üstünde çeyizi olanın kurban kesmesi gerekir mi? Evde kullanılmıyan eyâlar nisâbın üzerinde olursa, kurban kesmek vâcib olur. Çeyiz olarak alınan eyâlar, kimin ise, o kurban keser. Baba, çeyiz olarak aldıı hâlde, kızına hediye etmemise, çeyiz hâlâ babanın malıdır. Babanın kurban kesmesi gerekir. Hediye etmise, kızının kesmesi gerekir. (Hindiyye) Kullanılmıyan eyalar Sual: Evlenince kullanmak üzere buzdolabı, diki makinası, halı gibi ev eyâları aldım. imdi kullanmıyorum. Deerleri nisâbın üstündedir. Borcum da yoktur. Kurban kesmem vâcib midir? Evet zengin sayılıyorsunuz, kurban kesmeniz vâcib olur. (R. Muhtâr) Ev eyâsı ve kurban Sual: Evimizde birçok giymediimiz eski elbise vardır. Kullanmadıımız kapkacak, dolap gibi eski ev eyâları da var. Bunları kurban nisâbına dahil edecek miyiz? Her yıl 3 kat elbise ihtiyâç eyâsıdır. Fazlası eski de olsa nisâba dahil edilir. Kullanılmıyan eski ev eyâları, kapkacak da, kurban nisâbına dahil edilir. (R.Muhtâr) Üç kat elbise Sual: Kurban nisâbına 3 kat elbise katılmıyor. Onun dıındakilerle kullanılmamı eyalar katılmaktadır. Üç kat elbiseden maksat nedir? Üç kat elbise demek, üç ceket, üç pantalon, bir palto, üç gömlek, üç atlet, üç don ve bir kazak demektir. Bundan fazla olanlar kurban nisâbına katılır. Serilmiyen halılar Sual: htiyâç eyâsından fazla olarak serili olmayan halı ve kullanmadıım ev eyâlarının deeri nisâbın üzerindedir. Fakat param yoktur. Kurban kesmem lâzım mıdır? Bahsettiiniz eyâlar, zekâtta nisâba katılmaz, fakat kurbanda katılır. Bu bakımdan ödünç para bulup kurban kesmek gerekir. (Gurer) Zengin kimse, elinde parası olmasa da, ödünç alarak veya herhangi bir malını satarak kurban kesip büyük sevaba kavumalıdır. (Hindiyye) Evi olan kadın

5 Sual: Bir kadının bir evi olsa, kendisi o evde kocası ile otursa veya oturmasa, o kadının kurban kesmesi gerekir mi? Bir evi olan kadın, zengin sayılır, içinde otursa da, oturmasa da, kurban kesmesi gerekir. Bir evi olan erkek zengin sayılmaz. Biri yazlık, dieri kılık iki evi olanın kurban kesmesi gerekir. (R. Muhtâr) Dinen zengin Sual: Dinen kime zengin denir? Miras malı nisaba katılır mı? Fıtra ve kurban nisâbına malik olana zengin denir. Bunun fıtra vermesi vacip olur. Mükellef ise, yani âkıl, bâlig ve mukim ise, yalnız kendisi için kurban kesmek de vacip olur. Bunun zekât alması haram olur ve fakir olan kadın mahrem akrabasına ve çalıamıyan fakir erkek akrabasına yardım etmesi vacip olur. Miras ve mehir malları, nisâb hesabına katılır. Nisâb miktarı malı teslim aldıktan bir yıl sonra yalnız o yılın zekâtı verilir. (Hindiyye) lim kitapları Sual: Borç ve alacaım çoktur, nasıl hesap edeyim? lim kitapları nisaba dahil edilir mi? Borçlar alacaklardan ve mevcut maldan çıkarılır. Kalan alacaklar, zekâtta olduu gibi, kurban nisâbına, dahil edilir. (Cevhere) Nisâb deerinde Mushafı, hadis, fıkıh ve dier ilim kitapları bulunan kii, bunları okuyorsa, nisâba dahil etmez. Okumuyorsa, okumayı bilmiyorsa, dahil eder. (Hindiyye) Altın ve gümü ile Sual: Kurban nisabı ve eyaların kıymeti ne ile tesbit edilir? Kurban nisâbı ve eyanın kıymeti, altın ve gümü ile tesbit edilir. (Kef-i rümûz) htiyaç eyası Sual: htiyaç eyası ne demektir? htiyaç eyası demek, kıymetleri ne kadar çok olursa olsun, bir ev, bir aylık yiyecek, her yıl 3 kat elbise, çamaır, evde kullanılan eya ve aletler, hizmetçiler, binecek vasıtası, meslek kitapları ve ödeyecei borçlarıdır. Bu eyanın mevcut olması art deildir. Eer mevcut iseler, zekât, fıtra ve kurban için nisâb hesabına katılmazlar. Ticaret için olmıyan, ihtiyacından artan eya, kiradakı evler, evindeki süs eyası, yere serili olmıyan halılar, kullanılmayan fazla ev eyası, sanat ve ticaret aletleri, burada ihtiyaç eyası sayılmaz. Bunlar fıtra ve kurban için, nisâb hesabına katılır. Oturduu ev büyük olsa, ihtiyacından fazla, kullanılmayan odaları olsa, nisâba katılmaz. (R. Muhtâr) Çocuun malından kurban Sual: Babanın çocuunun malından da kurban kesmesi gerekir mi? Bunak'ın hükmü nedir?

6 mam-ı Muhammed e göre, babanın, çocuu için, çocuun malından da kurban kesmesi gerekmez. Deli ile bunak, çocuk hükmündedir. Büyük çocuk ve hanımdan izinsiz, onlar adına kurban kesilmez. (Kâdîhân) Güç geçinen zengin Soru: Evin, dükkânın bir senelik kirası, ne kadar çok olursa olsun, bir yıllık ev ihtiyacını veya aylık geliri ve aldıı maa ve ücret, aylık ihtiyacını ve kul borcunu karılamıyan kimse zengin sayılır mı, kurban kesmesi lazım mı? Tarlasından aldıı mahsûl veya tarlanın, evin, dükkânın [atelyenin, kamyonun] bir senelik kirası, ne kadar çok olursa olsun, bir yıllık ev ihtiyacını veya aylık geliri ve aldıı maa ve ücret, aylık ihtiyacını ve kul borcunu karılamıyan kimse, imam-ı Muhammed e göre fakirdir. Fetva da böyledir. eyhayn e [mam-ı a zamla imam-ı Ebu Yusuf a] göre zengin sayılır. Çünkü, mülkü olan tarlanın ve bu demirba malların deeri, ihtiyacını karılar ve nisâb kadar da artar. Bunun kirayı her alıta, bir miktar ayırıp, biriktirerek fıtra vermesi ve kurban keserek büyük sevaba kavuması gerekir. Böyle bir kimse, fıtra vermez ve kurban kesmezse, imam-ı Muhammed e göre, günahtan kurtulur. Tarlasından hiç mahsûl almıyan, kiraya da veremiyen kimse ve ihtiyacından fazla malı olup da, parası bulunmayan kimse, imam-ı Muhammed in ictihadına uyarak, fıtra vermez ve kurban kesmez. Verir ve keserse, ikinci ictihada göre, fıtra ve kurban sevabına kavuur. Aldıı kira ile güç geçinen kii, nisâba malik ise, para biriktirip, fıtra vermeli ve kurban kesmelidir. Etin hepsini kavurma yapıp, birkaç ay et parasından biriktirip gelecek yılın fıtra ve kurban parası olarak saklamalıdır. Böylece, fıtra ve kurban sevabından mahrum kalmamalıdır. Aile efradı çok olup güç geçinenin, kurbanın etini evinde bırakması müstehabdır. (Hülâsa) Sefere çıkmak Sual: Kurban nisâbına mâlikim. Fakat durumum müsâit deildir. Kurban kesmem, maddî yönden sıkıntıya dümeme sebep olacaktır. Bu bakımdan, kurban kesme mükellefiyetinden kurtulmak için bayramdan önce sefere çıksam, kurban kesme mecburiyetinden kurtulur muyum? Evet kurtulmu olursunuz. Fakat kurban kesmek çok sevâb olduu için, mecbur kalmadıkça, bahsettiiniz yola girmemelidir. (Mevkfât) Bayramın 3. günü Sual: Bayramın ilk günü, Ankara ya gideceim. Orada seferî iken kurban keseceim. 3. günü stanbul a gelip mukîm olacaım. Tekrar kurban kesmem vâcib olur mu? Üçüncü günü mukîm olunca, tekrar kesmek vâcib olur. (R.Muhtâr) Bayramda seferî olmak Sual: Bir zengin, bayramın birinci günü kurban kesmeden sefere çıksa günâha girer mi? Kesip çıkarsa vâcib sevâbı alır mı? Hayır girmez. Bayramın birinci veya ikinci günü kurban kesip, sefere çıkarsa vâcib sevâbı alır. (M. Enhür)

7 Bir zengin, kurban kesmek niyetiyle bir koyun satın aldıktan sonra, sefere çıksa ve bayramın üçüncü günü seferî olursa, o koyunu kurban etmesi gerekmez. Fakir ise, sefere gitse bile, [bir kavle göre] o koyunu kurban olarak kesmesi gerekir. (Bedâyi) Bu bakımdan zengin olan kimse, sevaptan mahrum kalmamak için seferî de olsa kurban kesmelidir. Kendi kesemezse, kesen birine vekâlet verip kestirmelidir. Zengin, bayramın birinci veya ikinci günü, kurbanını kesmeden sefere çıkarsa, bayramın üçüncü günü seferde olduu için günaha girmi olmaz. Bayramın birinci veya ikinci günü kurbanını kesip sefere çıkarsa, vacip sevabı alır ve üçüncü günü seferden dönse, artık kendisine tekrar kurban kesmek gerekmez. Eer kesmeden çıkarsa, seferde kesmi olsa bile, üçüncü günü mukim olunca, kesmesi gerekir. (M. Enhür) Seferdeki vekil Sual: Mukîm bir zengin, seferdeki bir vekile kurban kestirse, vâcib sevâbı alır mı? Evet vâcib sevâbı alır. Sefere çıkarken Sual: Zenginim. Sefere çıkarken kurbanımı kesmek için birini vekil ettim. Gittiim yerde mukîm olsam, vekilin, ben mukîm iken kestii hayvan vâcib kurban olur mu? Evet. Sefere çıkarken kurbanını kesmek için birini vekil eden zengin, gittii yerde mukim olsa, vekilin kestii hayvan, vacip kurban olur. Çünkü zengin mukimdir ve vekâletle istedii ehirde kestirebilir. Hacca giderek, orada 15 günden fazla kalan kimsenin, mukim olduundan dolayı, kendisine kurban kesmesi vacip olacaı için, bayram kurbanını kestirmek üzere telefonla Türkiye deki bir yakınına vekâlet verip kestirebilir. Fakat ükür kurbanını Harem de kesmesi gerekir, vekâletle Türkiye de kestiremez. (R. Muhtâr) Seferde iken kurban Sual: stanbul a temelli yerletik. Bayramda memleketim olan Sivas a gidip orada kurban kesmemde mahzûr var mıdır? Hiç mahzûru yoktur. stanbul a temelli yerlemekle Sivas, vatan-ı aslî olmaktan çıkar. 15 günden az kalmak üzere Sivas a gidince orada seferî olursunuz. Seferde, zengine, kurban kesmek gerekmez, keserse çok sevâb alır. Bu kurban da Sırat üstünde binek olur. Fakir bir kimse Sual: Fakir bir kimse, bayramın birinci veya ikinci günü, bir kurban kesse, bayramın üçüncü günü zengin olsa, bir kurban daha kesmesi mi lazım? Evet. Bir kurban daha keser. (Bedâyi, Hindiyye) Bezzaziyye gibi muteber eserlerde, sonradan gelen âlimler, Fakir, bayramın birinci günü kurban kesse, üçüncü günü zengin olsa, tekrar kurban kesmesi gerekmez demilerdir. (bni Abidin)

8 3.gün bülua erse Sual: Bayramın 3.günü bir çocuk bülua erse kurban keser mi? Bir çocuk, bayramın üçüncü günü bülûa erse, dier artlar da varsa, onun kurban kesmesi vacip olur. 3.gün ölse Sual: Bir kimse, bayramın üçüncü günü ölse, ona kurban vacip olup, kurban borcu ile ölmü olur muydu? Hayır. Ona kurban vacip olmaz, kurban borcu ile ölmü olmaz. 3.gün ayılsa Sual: Baygın iken, bayramın 3.günü ayılan kurban keser mi? Baygın iken, bayramın üçüncü günü ayılanın, dier artlar da varsa, kurban kesmesi vacip olur. Bayramın üçüncü günü bayılıp, güne battıktan sonra ayılan zenginin kurban kesmesi vacip olmaz. Yani borç üzerinden düer. 3.gün zengin olsa Sual: Bayramın 3.günü zengin olan kurban keser mi? Önceleri fakir iken, üçüncü günü zengin olanın, dier artlar da varsa, kurban kesmesi vacip olur. Fakir bir kimse, bayramın üçüncü günü ikindiden sonra da zengin olsa, kurban kesmesi gerekir. 3.gün mukim olan Sual: Bayramın 3.günü mukim olan kurban keser mi? Seferî iken, bayramın üçüncü günü mukim olanın, dier artlar da varsa, kurban kesmesi vacip olur. 3.gün sefere çıkan Sual: Bayramın 3.günü sefere çıkan kurban keser mi? Mukim iken, bayramın üçüncü günü sefere çıkanın, kurban kesmesi vacip olmaz. Daha önce kesmise, vacip sevabı alır. Kesmemise, sefere çıktıı için borç üzerinden düer. 3.gün hür olan Sual: Bayramın 3.günü hür olan kurban keser mi? Esir iken, üçüncü günü hür olanın, dier artlar da varsa, kurban kesmesi vacip olur. Hür iken, bayramın üçüncü günü esir olup, güne batana kadar esir kalanın kurban kesmesi vacip olmaz.

9 Terviye ve Arefe günleri Sual: Terviye ve Arefe gününün önemi nedir? Terviye, Arefe gününden bir önceki güne denir. O gün oruç tutmak iyidir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Terviye günü oruç tutan ve günah söz söylemiyen Müslüman kimse, cennete girer.) [Râmz] (Terviye günü oruç tutmak, bin köle azat etmeye, iki bin deve kurban kesmeye ve cihâd için gönderilen bin ata bedeldir.) [Ebülberekât] Kıymetli geceye kendinden sonra gelen günün ismi verilir. Fakat Arefe ve Kurban bayramının üç gecesi böyle deildir. Bu dört gece, bugünleri takip eden gecelerdir. Arefe, yalnız Zilhiccenin 9. günüdür. Baka güne Arefe denmez. Arefe günü yapılacak i 1- Arefe günü sabah namazından, Kurban bayramının dördüncü günü ikindi namazına kadar, erkek-kadın herkesin, cemaatle kılsın, yalnız kılsın, 23 vakit farz namazda selam verir vermez, (Allahümme entesselam...) demeden önce, bir kere, vacip olan terik tekbirini söylemeli, yani, (Allahü ekber, Allahü ekber. Lâ ilâhe illallah. Vallahü ekber, Allahü ekber ve lillahilhamd) demelidir. Camiden çıktıktan veya konutuktan sonra, artık okumak gerekmez. (Halebî) 2- Bugün tutulan oruç, bin gün nafile oruca bedeldir. Ayrıca geçmi ve gelecek yılda yapılan tevbelerin kabul olmasına da sebep olur. Oruç tutmak her zaman iyidir. Arefe günü oruç tutmak da çok sevaptır. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Arefe günü oruç tutana, Âdem aleyhisselamdan, Sûr a üfürülünceye kadar yaamı bütün insanların sayısının iki katı kadar sevap yazılır.) [R. Nâsihîn] (Oruç tutan kimsenin uykusu ibadet, sükutu tesbih, duâsı makbul ve günahı affolmutur. Ameline de kat kat sevap verilir.) [Taberânî] (Arefe günü tutulan oruç, bin gün [nafile] oruca bedeldir.) [Taberânî] (Aure günü orucu bir yıllık, Arefe günü orucu da, iki yıllık [nafile] oruca bedeldir.) [T. Gâfilîn] (Arefede tutulan oruç, iki bin köle azat etmeye, iki bin deve kurban kesmeye ve Allah yolunda cihâd için verilen iki bin ata bedeldir.) [T. Gâfilîn] (Arefe günü [Besmele ile] bin hlâs okuyan kimsenin günahları affedilir ve duâsı kabul olur.) [Ebûeyh] (Arefe günü tutulan oruç, biri geçmi, biri de, gelecek yılın günahlarına kefaret olur.) [Müslim] [Bu oruç, geçmi ve gelecek yılda yapılan tevbelerin kabul olmasına yarar.] (Arefe gününe hürmet edin! Arefe, Allahın kıymet verdii bir gündür.) [Deylemî] (Arefe günü, kulaına, gözüne ve diline sahip olan mafiret olur.) [Taberânî] (eytan, Arefe gününden baka bir günde daha zelil, rezil, hakir ve kinli görülmez.) [I. Mâlik] (Allahü teâlâ, Arefe günü kullarına nazar eder. Zerre kadar imanı olan kimseyi affeder.) [Gunye] (Rahmet kapıları dört gece açılır. O gecelerde yapılan duâ, reddolmaz. Fıtr ve Kurban bayramının birinci gecesi, Berât ve Arefe gecesi.) [sfehânî] 3- Bugünü fırsat bilip duâ etmeli! Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Duânın faziletlisi, Arefe günü yapılanıdır.) [Beyhekî]

10 4- Çok deerli bir gün olduu için, Arefe gününü ibadetle, zikir ve fikirle geçirmeye, insanlara iyilik etmeye çalımalıdır! Peygamber efendimiz, (Arefe gününe hürmet edin! Arefe, Allahü teâlânın kıymet verdii bir gündür) buyurdu. (Deylemî) Hürmet etmek, günah ilememekle olur. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Arefe günü, kulaına, gözüne ve diline sahip olan magfiret olur.) [Taberânî] Kulaına sahip olmak, gıybet, müzik gibi haram olan eyleri dinlememek demektir. Eer biz istemeden kulaımıza gelmise, bize günah olmaz. Gözüne sahip olmak da, haram olan eylere bakmamak ve mubah olarak baktıı eylerden ibret almak demektir. Diline sahip olmak ise, yalan söylememek, gıybet etmemek, kötü söz söylememek, hatta bo ey konumamak, kimseyi dili ile incitmemek demektir. Bunlara riayet eden Arefe gününü deerlendirmi olur. Arefe gecesini de deerlendirmelidir. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Arefe gecesi ibadet eden, cehennemden azat olur.) [S. Ebediyye] Kurbanın önemi Sual: Kurban kesmenin önemi nedir? Kurban nisâbına mâlik olan kimsenin kurban kesmesi vâcibdir. Zarûretsiz kurban kesmemek günâh olur.kurban kesmesi vâcib iken, içindekilerin kurban kesmedii ev, inliyerek, sâhibine bedduâ edip, Kurban kesmediin gibi Cenâb-ı Allah sana iyilik yapmayı nasîb etmesin! der. O ev, o yıl belâlara düçâr kalır. Kurban kesenin evi ise, memnun olur, sâhibine hayır duâ eder. Bu bakımdan kurban kesmeyi bir nimet bilmelidir! Kurban kesen, kendini cehennemden azat etmi olur. Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (Cimrilerin en kötüsü kurban kesmiyendir.) [S.Ebediyye] (Hâli vakti yerinde olup da kurban kesmiyen, namaz kıldıımız yere gelmesin!) [Hâkim] (Kurbanın postunun her kılına ve her parçasına bir sevâb vardır.) [Hâkim] (Kurbanlarınız, semiz olsun. Onlar, Sırâtta bineklerinizdir.) [Zâd-ül mukvîn] (Kurbanın derisindeki her tüy sayısınca size sevâb vardır. Kanının her damlası kadar mükâfat vardır. O sizin mîzânınıza konacaktır. Müjdeler olsun!) [bni Mâce] (Kurbanlarınızı gönül holuu ile kesin! Çünkü hiç bir müslüman yoktur ki, kurbanını kıbleye döndürüp kessin de, bunun kanı, boynuzu, yünü, her eyi kıyâmette kendi mîzânına konan sevâbı olmasın!) [Deylemî] (Sevâb umarak kurban kesen, Cehennemden korunur.) [Taberânî] (Kurban bayramında yapılan amellerden Allahü teâlâ katında kurban kesmekten daha kıymetlisi yoktur. Daha kanı yere dümeden Allahü teâlâ, onu muhâfaza eder. Onunla nefsinizi tezkiye edin, onu seve seve kesin!) [Tirmizî] (Kurbanların en hayırlısı boynuzlu koçtur.) [bni Mâce] (Akrâba ziyâreti hâriç, kurban bayramında, kurban kesmekten daha iyi amel yapılamaz.) [Taberânî] (Yâ Fâtıma, kurbanının yanına git! Kesilirken orada bulun! Yere akacak ilk kan damlası ile, geçmi günâhların affedilir.) [bni Hibbân]

11 (Kesilen kurban, Kıyâmette, etiyle, kanıyla 70 kat büyüyerek mîzâna konur.) [sfehânî] Resulullah için kurban Sual: Peygamber efendimiz için kurban kesmek olur mu, nasıl niyet edilir? Resulullah için de kurban kesmek müstehabdır ve çok sevaptır Resulullah iki kurban keserdi. Biri kendisi için, biri de ümmeti için idi. Kestii iki kurban için, (Biri kendim ve evlatlarım için, biri de kurban kesemiyen ümmetim için) buyurdu. (bni Âbidîn) Resulullah efendimiz, Veda haccına giderken yüz kurbanlık deve götürdü. altmıüçünü kendi kesti. Sonra bıçaı Hz. Ali ye verdi. Geri kalanı o kesti. Böylece 63 yıl yaayacaına iaret etmi oldu. (Cevhere, Ruh-ul-beyân) Bir kimse, biri adak, biri akika, biri vacip olan bayram kurbani, biri nafile, biri ölü için, biri de Peygamber efendimiz için kurban kesmek istese, bir inek alıp kesebilir. Peygamber efendimiz için kurban keserken, Allah rızâsı için kurban kesmeye ve sevâbını Resûlullah efendimize hediye etmeye diye niyet edilir. (Bedâyî) Kurbanlık hayvanlar Sual: Hangi hayvanlardan kurban olur, hangilerinden olmaz? Davar, sıır ve deveden kurban olur. Baka hayvanlardan kurban olmaz. Davar denince koyun, keçi; sıır denince inek, boa, manda, dana anlaılır. Dii hayvan da, erkek hayvan da kurban edilebilir. Koyunun erkei ve beyazı siyahından çok olanı, keçinin diisi daha sevâbdır. Boynuzu kırık veya boynuzsuz, uyuz, burulmu olan kurban câizdir. Koyunun, keçinin, bir yaını, sıırın iki, devenin be yaını geçmi olması lâzımdır. Altı ayı geçmi kuzu, iri ve semiz ise câiz olur. Bir gözü görmiyen, topal olup yürüyemiyen, dilerinin yarısı yok olan, gözünün, kulaının veya kuyruunun çou olmıyan, bir ayaı kesilmi olan, çok zayıf olan hayvan kurban olmaz. (Mevkûfât) Kurban ortakları Sual: On kii 10 inee ortak olup, kurban kesebilir mi? Bir inei, ancak 7 kii kesebilir. Yediden fazla kii, bir veya daha fazla, meselâ 10 inee ortak olamaz. Çünkü hiçbirinin hissesi yedidebirden az olamaz. Her ortaın her hayvanda hissesi vardır. 10 kiinin 15 inei, kurban etmek için, ortak satın almaları câiz olmaz. Çünkü 10 kii, 15 inein her birine ondabir oranında ortak olmu olur. Ondabir, yedidebirden azdır. Bunun gibi, 3 kiinin 9 koyunu ortak satın almaları da câiz olmaz. Çünkü 3 kii, 9 koyunun her birine üçtebir nisbetinde ortaktır. Bir koyunu ise ancak bir kii kesebilir. ki kii bir koyunu ortak alıp, kurban olarak kesemez. (R.Muhtâr) Kurbanlıa ortaklık Sual: Bir zengin, kurban etmek üzere bir inek alsa, sonradan birkaç kii, Biz de ortak olalım deseler, ortak olmalari câiz mi?

12 Kerâhaten câizdir. Fakat bir kimse, kurbanlık bir inek alırken, 6 kiiyi daha buna ortak edeceini niyet ederse, bu hayvana sonradan ortak olmakta mahzûr yoktur. (Hidâye) Kurbana mâni olan kusurlar Sual: Kurbana mani olan kusurlar nelerdir? Bir gözü görmiyen, topal olup yürüyemiyen, dilerinin yarısı yok olan, gözünün, kulaının veya kuyruunun çou, bir ayaı kesilmi olan, çok zayıf olan, ölmek üzere olan hasta hayvan kurban olmaz. Burnu veya dili kesik veya ekserisi yok olan hayvan kurban olmaz. Davarın memesinden biri, sıırda ikisi kesik olsa, kurban olmaz, fakat yavrusunu emzirebiliyorsa, olur. ki kulaı kesik, biri kökten kesik, kuyruu kesik; doutan kulaının biri veya ikisi olmayan hayvan kurban olmaz. (Hindiyye) Bir hayvanın dizkapakları gibi bir yeri, kemik baına kadar kırılmısa, o hayvan kurban olmaz. (Bedâyi) Kurban satın alırken Sual: Kurban satın alırken nasıl niyet edilir, ayrıca nelere dikkat etmeli? Kurban satın alınırken, (Bayram günü kesmesi vacip olan kurbanı almaya) niyet etmelidir. Bunu keserken, tekrar niyet etmesi art deildir. Bu aldıı hayvanı kurban etmesi de art deildir. Fakat, keseceinin kıymeti bundan az olmamalıdır. Satın alırken, hiç niyet etmese de olur. Fakat, bunu keserken veya kesecek olanı vekil ederken niyet etmelidir. Üç ortak, farklı para verip 98 milyona bir inek alsa, ortaın ikisi 42 er milyon, üçüncü ortak da 14 milyon verse, üçüncüye düen para, yedide birden az olmadıı için câiz olur. Eit para verip 3 kii, 3 koyun alsa, kesmeden önce, (u koyun senin, u onun, u da benim) diyerek paylamak câizdir. Kurban pahalı ise, gaben-i fâhi ile pahalı olarak almak gerekmez. (Münye) Bazı yerlerde kurbanlık hayvan alırken, satıcı, (Hayvanı kesip et hâline getirdikten sonra kilosunu u fiyattan veriyorum. Sen hayvanı seç, bayramda gelirsin, eti kaç kilo gelirse, parasını verirsin) diyor. Canlı olarak tartıp satanlar da vardır. Bu ekilde kurbanlık almak sahih olmaz. Canlı olarak tartıp, (Bu hayvana u kadar para vereceksin) denirse, sahih olur. (Mevkûfât) Kurbanlar karıırsa Sual: ki arkadaın aldıı kurbanlar karıırsa nasıl olacak? ki kiinin kurbanı karıırsa, her birinin kendinin sanarak kestii, kendi kurbanı olur. Yedikten sonra helalleirlerse, yine sahih olur. Emanet olarak bulunan hayvanı kurban etmek câiz deildir. Hayvanın eti temiz olsun diye Soru: Hayvanın eti temiz olsun diye kaç gün hapsedelir?

13 Necaset yiyen hayvanın etinin temiz olması için, deve 40, sıır 20, davar 10, tavuk 3, serçe 1 gün hapsedilir. Bir baka kavil ise, deve ile sıır 10, koyun 4, tavuk 3 gün hapsedilir. Kurban için vekalet Sual: Kurban için vekâlet nasıl verilir? Kurban kesmesini bilmiyenin, bakasına kestirirken, (Allah rızası için bayram kurbanımı kesmeye seni vekil ettim) demesi ve kalben de niyet etmesi gerekir. Eer kurbanı da bakasına aldıracaksa, kurbanı alacak kimse de, kesmeyi bilmedii için bakasına kestirecekse, (Allah rızası için bayram kurbanımı almaya, aldırmaya, kesmeye ve kestirmeye seni umumî vekil ettim) der. (Bedâyî) Bir kimse, birine, kurban iimi hallet dese, vekâlet vermi olur. Vekil de bir hayvan alıp kesebilir. Biri, benim için bir kurban al, kes dese, o kimse de, kendi parası ile alıp kesse, kurban sahih olur. (Tahtâvî) Vekâleten kurban Sual: Vekâleten kurban kesiyoruz. Kiminin verdii para çok, kimininki az geliyor. Kimi hiç para vermeden, (beni de bir hisseye katın) diyor. Ne yapmak gerekir? Para verilmesi art deildir. Vekil asîl gibidir. Vekil, onun adına kurban kesebilir. Daha sonra vekil, ondan para ister veya istemez. ki kurbana yetecek para veren için de iki kurban alır veya iki hisseye girer. Yahut iyisinden bir kurban alır. Çünkü umumî vekil, tam yetkilidir. Temel için kurban Sual: Yeni araba alınca arabanın tekerlei yanında veya temel atılırken temelin içinde kurban kesmek uygun mudur? Yolcusu veya sevip saydıı kimse gelince, o insan için saygı hayvanı veya ükr hayvanı kesmek caiz deildir. Yolcu gelmeden veya gelince adak edilir ve adak olarak, yani Allahü teâlâ için kesilir ve etleri fakirlere yedirilirse caiz olur. Allahü teâlânın rızası için olmayıp, yalnız hacdan gelen için ve gelen reisi karılamak için kesilen hayvan le olur. Kesmesi ve yemesi haram olur. Gelene ziyafet için kesmekte ise hiç mahzur yoktur. Bir araba alınca, temel atılırken veya hasta iyi olunca, Allah için hayvan kesmeyi adayıp, etini fakirlere sadaka vermek caizdir. Bir kimse, kestii hayvanı Allah için kesiyorsa, ister arabanın tekerlei yanında, ister arabanın üstünde kessin mahzuru olmaz. Adak edilen hayvan yalnız Allah rızası için kesilmelidir. nsan için, put için kesilenler yenmez. (R.Muhtar) Kurban keserken Sual: Biri adak, biri akîka, biri vâcib olan bayram kurbanı, biri nâfile, biri ölü için, biri de Peygamber efendimiz için kurban kesmek istese, bir inek kesebilirler mi?

14 Evet kesebilirler. Yedi kiiye kadar ortak olmak câizdir. Kurban kesilmezse Sual: Bu yılki vâcib kurbanı kesemiyen, gelecek yıl kesse câiz olur mu? Gelecek yıl kesilmez. Kurbanı, bayramın üçüncü günü akamına kadar kesemiyen, kurbanı satın almısa, canlı olarak bunu, satın almamısa, orta derecede bir kurban deerini altın olarak bir fakîre verir. Böylece cezâdan kurtulursa da, kurban sevâbına kavuamaz. Eti taksim etmeden Sual: Yedi kii, kurbanlık inei bana teslim edip, (Kesmeye, kestirmeye, etini dilediin gibi sarfetmeye, seni umumî vekil ettik) dediler. Bölümeden etin azını veya tamamını kendim alabilir miyim veya ortaın birine verebilir miyim? Evet umûmî vekil istediini yapar. âfiîler de kurban kesmeli Sual: âfiîler niçin umumiyetle kurban kesmiyorlar? âfiîde kurban kesmek sünnet-i müekkededir, yanî kuvvetli sünnettir. Hanefîde farzdan sonra vâcib gelir, âfiîde ise sünnet gelir. Farzdan sonra gelen bir emri, gücü yeterken yapmamak doru olmaz. Peygamber efendimiz, (Kurban kesmiyen mescidimize gelmesin), (Cimrilerin en kötüsü kurban kesmiyendir) ve (Sünnetimi terkedene efâ atim harâm oldu) buyuruyor. Bunu sadece Hanefîler için deil, bütün müslümanlar için söylüyor. Gücü yeten âfiîler, Resulullah efendimizin bu emirlerini düünerek kuvvetli sünnet olan kurban kesmeyi ihmâl etmemelidir. âfiîlerin bir kısmındaki, yanlı bir kanâat ise, kazâsı olanın, sünnet kılması harâm olduu için, farz namazlardan sonra hiçbir namaz kılmamalarıdır. Evet âfiîde kazâsı olanın, sünnet kılması harâmdır. Fakat kendisinin ve bakmakla mükellef olduu kimselerin geçimini temîn etmek için çalımak zorunda olduu vaktin dıında kazâ namazı kılmaları gerekir. âfiîde, kurban kesmek gibi, Akîka kesmek de sünnettir. Akîka, çocuk nimetine karılık, Allahü teâlâya ükretmek için hayvan kesmektir. Akîka, çocukları belâlardan, hastalıklardan korur. Yalı kimse, kendisi için de kesebilir. Peygamber efendimiz de, kendisi için akîka kesmitir. âfiîler bayramda akîka da kesebilirler. Ortaklarda aranan art Sual: Kurbana ortak olacaklarda ne gibi artlar aranır? Ortaklar neye dikkat etmeliler? Ortakların Müslüman olmaları, kurban ve ibadete niyet etmeleri ve hisselerinin yedide birden az olmaması arttır. Sırf eti için ortak olan varsa ve biliniyorsa, hiçbirinin kurbanı sahih olmaz. (Mevkûfat) Ortakların bir kısmı ölmü olsa, yahut bunak olsa, zararı olmaz. (Kâdîhân) Ortaklardan biri mutlak nezir için giremez. Yani u koyunu keseceim diye adayan, bunun yerine bakasını kesemez. (Hülâsa)

15 Ortaklardan biri geçen sene kesmedii kurbanı niyet eylese câiz olmaz. Bir sııra 3,5,7 gibi tek ortak artı yoktur. 2,4,6 gibi çift de olur. Fakat her ite teke riâyet iyidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Allah tektir, teke riâyet edeni sever. Ey Kur an ehli, teke riâyet edin!) [Tirmizî] Eti tartarak, eit olarak paylamak gerekir. Tartmadan bölüüp helallamak câiz olmaz, faiz olur. Altı kiiden dördüne et ile birlikte bir bacak, beinciye et ile birlikte derisi, altıncıya et ile birlikte baı verilirse, tartmadan paylamak câiz olur. Yedinciye bir ey koymak gerekmez. Ya, sakatat ve yenilen her ey paylaılır. (Kâdîhân) Kurbanın etini eit olarak tarttıktan sonra, paylamak için kura çekmek iyidir. Bir malı, ortaklar arasında taksim etmek için, kur a çekmek câiz ve sünnettir. (R. Muhtâr) Taksim etmeden piirip, ortaklar müterek yeseler câizdir. (Vahdetî) Yedi kii, kurbanlık inei birisine teslim edip, (Kesmeye, kestirmeye, etini dilediin gibi sarfetmeye, seni umumî vekil ettik) deseler, umumî vekil olan bu kimse, bölütürmeden etin tamamını da kendisi alabilir veya herhangi bir kimseye verebilir. Ortaklardan birisi kurban kesmeden ölse, hissesi mirasçılarına verilir. (Hidâye) Mutfakları bir olan baba-oul da, kestikleri kurbanı, tartıp paylaırlar. Yahut yukarıda bildirildii gibi, her birine, et ile birlikte bacak veya derisi veya baı verilirse, tartmadan paylamak câiz olur. (Dürer) Bakasının hayvanını izinsiz Sual: Bakasının hayvanının ondan izinsiz kurban etmek uygun mu? Bakasının hayvanını ondan habersiz, onun için kurban etmek câizdir. Bakasının hayvanını, ondan izinsiz, kendi için kurban eden, sonra kıymetini öderse, câiz olur. Sahibi kıymetini kabul etmeyip, kesilmi hayvanı alırsa, sahibi için kurban edilmi olur. Vacip deilken vacip dense Sual: Kurban vacip olmasa da, vekil vacip diye kesse bir mahzuru var mı? Bir kimse, kendisine kurban kesmesi vacip olmasa da, vekil vacip diye kesse, kurban yine sahih olur. Adak hayvanı yanlılıkla vacip diye kesilse mahzuru olmaz. Nafile kurban da vacip diye kesilse mahzuru olmaz. Bakasının koyununu çalan Sual: Bakasının koyununu gasp eden bedelini öderse kurban edebilir mi? Borcu olmayan fakir kurban keserse nafile mi olur? Bakasının koyununu gasp eden veya çalan, kıymetini sonradan öderse, kurban etmesi veya satması câiz olur. Çünkü, kıymeti ödenince, gasp ettii zaman mülkü olur. Gasbetmek günahına ayrıca tövbe gerekir. Borcu olmayan fakir, kurban keserse, çok sevap olur. Borcu varsa, önce borcunu vermelidir. Çünkü borç ödemek farzdır. Kurban nisâbına malik olmayan fakir, kendi malı olan hayvanını kurban etmeyi niyet ederse veya kurban niyeti olmayarak, hayvanı bayramda satın alıp, sonra kurban etmeyi niyet ederse,

16 yahut kurban niyeti ile bayramdan önce satın alırsa, bunları kesmesi vacip olmaz. Keserse, nafile olur ve etinden yiyebilir ve fakirlere verdii et sadaka olur. Ücret yerine deri Sual: Kurban kesene ücret olarak kurbanın eti ve derisi verilir mi? Kurban kesene ücret olarak kurbanın eti ve derisi verilmez. (Mevküfât) Derisini, evde daarcık, mest, sofra, seccade gibi eyler yapıp kendisi de kullanır. Derisi, eti satılırsa, parası fakire sadaka verilir. Ne zamana kadar kurban kesilir Sual: Kurban ne zamana kadar kesilebilir? Kurban, bayramın üçüncü günü, güne batıncaya kadar kesilebilir. Cuma kılınmıyan mezra denilen küçük köylerde, fecirden sonra, bayram namazından önce de kesilebilir. Gece kurban kesmek câiz ise de mekruhtur. (Cevhere) âfiî de, bayramın dördüncü günü de, kesmek câizdir. (Dürr-ül Muhtâr) Üzerinde birçok kimsenin vekâleti bulunan kimse, herhangi bir mazeretle bayramın üçüncü günü de kesememise, âfiî yi taklid edip, dördüncü günü de kesebilir. Nafile, hediye ve adak hayvanı, zaman ve mekâna mahsus olmayıp her zaman ve her yerde kesilir. Fakat bayram günü kesilmesi daha iyidir. (Tahtâvî) Saç tırnak kesilmesi Sual: Kurban kesecek kimse saçını ve tırnaını kesmesin deniyor. Dorusu nedir? (Kurban kesecek kimse, Zilhicce girince, saçını kesmesin ve tırnak kesmesin) hadis-i erifi emir deildir. Bunları, kurban kesinceye kadar geciktirmek müstehaptır. Fakat daha fazla geciktirmek ve hele 40 gün uzatmak günah olur. (R. Muhtâr) Kurban kaybolmu ise Sual: Alınan kurban ölse veya kaybolsa ne yapmak lazım? Kurban ölse, kaybolsa, çalınsa veya kurban etmeye mâni olan bir hâl çıksa, zengin bir tane daha alır. Fakir olanın alması gerekmez. Fakirin kurbanındaki kusur, almadan önce de olsa yine onu keser. Kaybolunca bir tane daha alınsa ve kaybolan bulunsa, zengin olan yalnız birisini, fakir olan ikisini de keser. Fakat fakir, sonra aldıını öncekine bedel olmak için niyet etse ikisinden dilediini keser. Zengin kimsenin satın aldıı kurban kaybolsa, kaybolması ile malı nisâbdan düerse, fakir olacaı için kurban kesmesi gerekmez. (Bedâyi) Malı, kendi ortaının elinde kaybolup da, gücü yeten kimsenin bir kurban daha alması gerekir. (Hindiyye) Adak olan kurban kusurlu olursa, zengin de, fakir de onu keser. Adak ölürse, baka almaları gerekmez. Kurban nasıl kesilir

17 Sual: Kurban nasıl kesilir? Kimin kestii yenir? Önce diz boyu çukur kazılır. Kurbanın gözleri tülbent ile balanır. Kıbleye dönük olarak sol yanı üzerine yatırılır. Boazı çukurun kenarına getirilir. ki ön ve bir arka ayakları, uçlarından bir araya balanır. Üç kere bayram tekbiri okunur. Sonra (Bismillahi Allahü ekber) diyerek, deveden baka hayvanın boazının herhangi bir yerinden kesilir. (Bismillahi) derken, (h)yi belli etmek gerekir. Belli edince, Allahü teâlânın ismi olduunu düünmek lazım olmaz. (h)yi açıkça belli etmezse, Allahü teâlânın ismini söylediini düünmek gerekir. Bunu da düünmezse, hayvan le olur. Yenmesi helal olmaz. Sadece Bismillahi veya Bismillahirrahmânirrahîm, yahut Lâ ilâhe illallahü demek de câizdir. Fakat evlâ olanı, (Bismillahi Allahü ekber) demektir. (Cevhere) Hayvanın boazında (Merî) denilen yemek borusu, (Hulkum) denilen hava borusu ve (Evdâc) denilen iki yanda birer kan damarı vardır. Bu dört damardan üçü bir anda kesilmelidir. Kurt, koyunun bu 3 damarını koparsa, o koyun bıçakla kesilse de yenmez. (Vecîz) Koyunun karnını yarıp, yavrusunu çıkardıktan sonra, o yaradan ölürken kesilse de yenmez. (Hindiyye) Hayvanı ensesinden kesmek harâmdır. Kurbanı gece kesmek mekrûhtur. âfiîde ise yemek borusu ile nefes borusu kesilirse kâfidir. Ancak gırtlak düümü ba tarafta kalmalıdır! Gırtlak düümünün tamamı vücut tarafında kalırsa, kesilen hayvan yenmez. Bilhassa bu husûsa dikkat etmek lâzımdır. (T.Kulûb) Erkek ve kadın Müslümanın, sarhoun ve cünübün kestii yenir. Delinin, bunaın, çocuun ve sarhoun Besmele ile kestii de yenir. Ehl-i kitabın [Gerçek Hıristiyan veya Yahûdinin] kestii de yenir. Fakat ehl-i kitaba kurban kestirmek mekruhtur. Dilsiz ve sünnetsizin hayvan kesmesi de mekruhtur. Solak bir kimsenin sol eli ile kurban kesmesinde mahzur yoktur. (Dürrül-muhtâr, Mebsût) Besmele çekmek Besmele çekilince hemen kesmek arttır. Besmele çektikten sonra, bıçaı bilerse Besmeleyi tekrar etmesi gerekir. Besmele çektikten sonra, hayvan yerinden kalkarsa, yatırdıı zaman tekrar Besmele çekmesi gerekir. Fakat bir kelime söylemek, bir lokma yemek ve bir yudum su içmek gibi az bir ara vermenin zararı yoktur. (Hülâsa, Bezzâziyye, Kadihân) Besmele çektikten sonra, elindeki bıçaı bırakıp, baka bir bıçak alsa, Besmeleyi tekrar çekmesi gerekmez. Fakat bir hayvan için Besmele çektikten sonra, onu bırakıp baka bir hayvan kesecek olsa, Besmele yi tekrar çekmesi gerekir. (Hidâye) Arka arkaya birkaç hayvanı boazlayacak kiinin, hepsi için ayrı ayrı Besmele çekmesi gerekir. Fakat hayvanları, üst üste yatırıp kesecek olsa, bir Besmele kâfîdir. Bir hayvanı iki kii kesse, ikisinin de Besmele çekmesi gerekir. (D. Muhtâr) Besmele unutulursa zararı olmaz. Kasten Besmelesiz kesmek haramdır. (Redd-ül Muhtâr) Kurban ve namaz Sual: Kurban kestikten sonra namaz kılmak lâzım mıdır? Kurban kesildikten sonra, dünya kelâmı konumadan iki rekat nâfile namaz kılmak iyi olur. Namazdan sonra, kurban kesilirken okunan duâyı okumalı ve, (Yâ Rabbî, brâhim aleyhisselâmın kurbanını kabûl ettiin gibi, benim kurbanımı da kabûl eyle) demelidir! Kurban keserken okunacak duâ öyledir:

18 (Bismillâhi vallahü ekber, lâ ilâhe illallâhü vallahü ekber, Allahümme hâzâ minke, inne salâtî ve nüsükî ve mahyâye ve memâtî lillâhi Rabbil âlemîn, lâ erîke lehü, bizâlike ümirtü ve ene evvelül müslimîn.) Sonra da dileini ister. Bu durumda istenen eye kavuulacaını Fahr-i âlem efendimiz bildirmitir. (Ziyâ) Hayvanı oklamak Sual: Avrupa da güya hayvana eziyet olmasın diye, hayvanı oklıyarak bayılttıktan sonra kesiyorlar. Etini yemekte mahzur var mıdır? Böyle kesmek, hayvana eziyet ise de, ölmeden önce kesildii için etini yemekte mahzur yoktur. Bir makina imâl edilince, buna nasıl bakım yapılacaı, bunu yapan tarafından açıklanır. Allahü teâlâ da, bütün mahlûkatı yaratmı, nasıl hareket etmeleri gerektiini de bildirmitir. Canlı cansız her eyi insanların istifâdesi için yaratmıtır. Hayvanların kesilmesini ve nasıl kesileceini Allahü teâlâ bildirmitir. Eer hayvanı dinimizin bildirdii ekilde kesmek zulüm olsaydı, elbette Allah bunu emretmezdi. Çünkü Allah hiçbir mahlûka zulmetmez. (Nahl 33) Bir kimse, birine iyilik etmek için çok yorulsa, yorulmasından ikayet etmez, aksine hizmet ettim, iyilik ettim diye zevk alır. Parasını kaybeden kimse, üzülür. Fakat bunu istiyerek bir hayır kuruluuna, bir fakire veren kimse ise buna sevinir. te bunlar gibi, kurban da, bir Müslümana faydam oldu diye sevinir. O acı ona zevk verir. Ölüm acısı, dünya acılarının hepsinden daha acıdır. Bir kimse uyku hapı içerek veya narkozla her tarafı uyuturulduktan sonra da ölse, çok iddetli olan ölüm acısını duyar. Fakat bazı müminler, kurun yamuruna tutulsa, bu acıyı duymaz. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (ehit ölüm acısını duymaz.) [Beyhekî] Bunlara acı duyurmıyan Allahü teâlâ, günahsız olan hayvanların acı çekmesini emreder mi? Hayvanları kesin buyurur mu? Allahın yarattıına, Allahtan daha merhametli kimse olamaz. Mekruh olan iler Sual: Hayvan kesilirken neleri yapmamaya dikkat etmelidir? Kurbanı, kesilecek yere sürükleyerek çekmek, sebepsiz incitmek, bıçakları hayvanı yatırdıktan sonra bilemek ve birini ötekinin gözü önünde kesmek, soumaya balamadan, yani çırpınması durmadan ensesini de kesmek mekruhtur. Yalnız ensesinden kesmek haramdır. Hayvan tamamen ölüp çırpınması durmadan, omuriliini keserek baını koparmak ve derisini yüzmeye balamak da mekruhtur. Bıçaktan baka kamı, ta gibi keskin eyler ile kesmek, kör bıçakla kesmek, kör bıçakla birkaç defa sürmek de mekruhtur. (Dürr-ül-muhtar) Dourması yakın olan hayvanı kesmek, ve gasbedilmi bıçakla kesmek de mekruhtur. (Hâdimî) Kurban kesilmeden önce, yününden, sütünden istifade câiz deildir. Kurbana binmek, çift sürmek, zaruretsiz kırkılmı koyunu kurban etmek ve kurban için almak mekruhtur. (Dürr-ülmuhtâr) Kurbanın ve her hayvan etinin yedi yerini yemek haramdır. Bunlar, akan kan, bevl aleti [zekeri], koç yumurtası denilen hayaları, bezleri [guddeleri], safra kesesi, dii hayvanın önü ve bevl kesesi [mesane]dir.

19 Canlı hayvanın her parçası haramdır. Kesildikten sonra, kendine zarar vermiyen kimsenin piirmeden yemesi câizdir. [Çi köfte, sucuk ve pastırma yemekte de mahzur yoktur.] (Ebâh) Canlı olup olmadıı kesin olarak bilinmiyen hayvan, kesildikten sonra, kan çıkarsa ve hareket ederse, eti yenir. Bunların ikisi de yoksa, yenmez. (Mülteka) Makam sahibine saygı için kesilen hayvan le olur. Misafire yedirmek için hayvan kesmek câiz ve sevaptır. (Ebâh) Kurban etini daıtmak Sual: Kurban etinin daıtımı nasıl olmalı, fakir hiç daıtmasa da olur mu? Kurban etini, kesen kimse de yiyebilir. Fakir olsun, zengin olsun, herkese ve zimmî kâfire de verebilir. Etin üçte birini evine, üçte birini komulara, gerisini fakirlere vermek müstehabdır. Hepsini fakirlere sadaka vermek veya kendi evine bırakmak da câiz olur. (Behcet-ül-fetâvâ) Kurban etini, evinde 3 günden fazla bırakabilir. Kurban sahibi zengin deilse, çoluk çocuunun et ihtiyacını karılamak için hepsini evinde bırakabilir. (Bedâyi) Hayvan kesildikten sonra eti telef olsa [mesela yansa, köpekler yese], vacip sâkıt olur. Tekrar kesmek gerekmez. Kan akıtmakla vacip yerine gelmitir. (Hindiyye) Kurbanın hiçbir yeri satılmaz. Eer bir kısmı satılırsa, satılan kadarının bedelini tasadduk etmek gerekir. Fakat kurbanın eti ile yenecek birey alınıp yense, o miktarı tasadduk gerekmez. (Hindiyye,. Âbidîn) Dört mezhepte de, gayrimüslime zekât verilmez, fakat herhangi bir fayda umularak zimmî gayrimüslime sadaka verilebilir. Hanefî de zimmî gayrimüslime kurban eti de verilebilir, âfiî mezhebinde ise verilmez. Aslında her türlü sadakayı salihlere, iyilere vermek elbette faziletlidir. Herhangi bir sebeple, mesela, slâmiyeti sevdirmek için fâsıklara, kâfirlere de vermek câizdir. Kurbanın bedelini vermek Sual: Diri kurbanı veya parasını sadaka vermek câiz midir? Deildir. Sadaka ederse, üçüncü günün akamına kadar, ikincisini keser. Satın aldıı bayram kurbanını üçüncü günün akamına kadar kesemiyen kimse, canlı olarak kendini veya kıymetini [gümü veya altın olarak] fakirlere verir. Bayramdan sonra keser ise, etinden kendi yiyemez. Hepsini fakirlere daıtır. Etinin kıymeti canlı kıymetinden az ise, deer farkını da sadaka verir. Satın almamı ise, orta derece bir kurban deerini fakirlere verir. Böylece, cezadan kurtulur ise de, kurban kesmek sevabını kazanamaz. Hayır kurumu ve kurban Sual: Kurbanlık hayvanı bir hayır kurumuna diri olarak verince kurban olmaz mı? Hayır kurumuna vermek için ne yapmalı? Kurbanlık hayvanları, fakirlere veya hayır kurumlarına diri olarak sadaka vermek kurban olmaz. Kesmek vaciptir. Kurbanı satın alması, kesmesi, etini daıtması ve bunları dilediine de yaptırması için birini vekil etmek câizdir. Diri hayvanı da kestirmek için birini vekil etmek câizdir. Sahibinin, kurbanı kesilirken, baında durması art deildir.

20 Kurbanını bir hayır kurumuna hediye etmek istiyen kimse, kurbanını veya parasını götürüp, bu ile vazifeli memura teslim ederken, (Allah rızası için, bayram kurbanımı satın almaya ve aldırmaya, kesmeye ve dilediine kestirmeye, etini ve derisini dilediine vermeye seni umumî vekil ettim) demelidir. Memur, gelen veya kendi satın alacaı kurbana bir numara balar. Bu numarayı ve kurban sahibinin ismini deftere yazar. Kesilirken, sahiplerinin ismini söyliyerek kasapları vekil eder. Etleri diledii kimselere ve derileri bir fakir vazifeliye verir. Bu fakir, derilerin kıymeti ile, nisâb miktarına malik olmadan önce, elindekileri toptan, dilediine hediye eder. Bu da satar. Paraları arzu edilen yere verilir. Fakirin, kendisine verilen derileri satması veya hediye etmesi câizdir. Kurbanın karnından çıkan yavru Sual: Kurbanı kesince karnından yavru çıkınca ne yapılır? Kurbanı kesince, hayvandan çıkan yavru diri ise, yenmesi için, ayrıca kesmek gerekir. Fakat kurban sahibi yavrunun etinden yemez, yerse kıymetini fakire sadaka olarak vermesi gerekir. Yavruyu diri olarak tasadduk etmek müstehabdır. Kurbanın karnından çıkan yavru, ölü ise yenmez. (Dürr-ül-muhtâr) Bayram günü yanlı tesbit edilse Sual: Bayram olduu hükmolunup ve bayram namazı kılınıp, kurban kestikten sonra, Arefe olduu anlaılırsa, namaz ve kurban ne olur? ahitler ile, meru olarak bayram olduu hükmolunup ve bayram namazı kılınıp, kurban kestikten sonra, Arefe olduu anlaılırsa, namaz ve kurban kabul olur. (Zeylaî) Ramazan ve Kurban bayramının ahitlerle meru olarak anlaılmadıı, hilalin gözetilmedii yerlerde, çeitli hesap usûlleri vardır. Bu usûller ile Zilhicce ayının ilk günü ve buradan da onuncu günü, yani Kurban bayramının ilk günü hesap edilir. Bayramın birinci günü, hesap ile bulunan gündür. Yahut, bir gün sonradır. Bir gün önce olamaz. Çünkü, gökte, ay, domadan önce görülemez. htiyatlı hareket etmi olmak için, böyle yerlerde, kurbanları, hesap ile bulunan bayramın ikinci günü kesmelidir. Sevabı ölülere gönderilecek olanı ise, hesap ile bulunan ilk gün kesmelidir. Çünkü, ölüler için, Arefe veya yılın her gününde kesilebilir. Ölü için kurban kesmek Sual: Ölü için kurban nasıl kesilir? Kurban, ölü için deil, yalnız Allah rızası için kesilir. Kesilen kurbanın sevabı ölüye ve ölülere gönderilebilir. Farz olsun, nafile olsun, herhangi bir ibadeti yaparken veya yaptıktan sonra, sevabı, ölü, diri herkese hediye edilebilir. Namaz, oruç, hac, umre, sadaka, Kur an-ı kerim okumak, evliyanın kabrini ziyaret, kurban, zikr gibi ibadetlerin sevapları bakasına hediye edilebilir. Hediye edenin kendi sevabından hiç azalmadan, bütün müminlere de sevabı eriir. Yani sevap, hediye edilen kimselere, taksim edilmeden, her birine bütünü kadar eriir.

21 Her ibadetin sevabı, Resulullah efendimizin mübarek ruhuna da gönderilebilir. bni Ömer hazretleri, Peygamber efendimiz için umre yapmıtır. bn-is Serrâc, Resulullah efendimiz için onbin hatim okumu, mübarek ruhu için kurban kesmiti. (Hidâye) u hâlde, her mümin yaptıı ibadetlerin sevaplarını, bata Resulullah olmak üzere, anababasına ve bütün Müslümanlara hediye etmelidir! Sevabı hepsine de gider. Kendi sevabından da bir ey eksilmez. Kurban kesemiyen Müslüman, ölürken, bıraktıı maldan kendi için kurban kesilmesini, vârisine vasiyet ederse, vasiyet edilen kurban, bayram günleri kesilir. Bunun etinden, kesen kimse, fakir olsa da yiyemez. Etinin hepsini fakirlere vermesi gerekir. Vasiyet etmemi ölü için, vârisi veya bakaları, her zaman kendi malından hayvan kesip, sevabını o kimseye hediye edebilir. Sevabı, kesenin olur. Ölüye de hediye edilir. Bunların etinden, kesen de yiyebilir. (. Âbidîn) Bayram günü Sual: Bayram günleri, sünnete uygun olarak ne yapmak gerekir? Bayramda erken kalkmak, gusletmek, misvak kullanmak, güzel koku sürünmek, yeni ve temiz elbise giymek, sevindiini belli etmek sünnettir. Bayram günü yüzük takmak, karılatıı müminlere güler yüzle selam vermek, fakirlere çok sadaka vermek, slâmiyete doru olarak hizmet edenlere yardım etmek, dargınları barıtırmak, akrabayı, din kardelerini ziyaret etmek, onlara hediye götürmek sünnettir. Bayram gecelerini ihya edenin büyük saadete kavuacaı bildirilmitir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Ramazan ve Kurban bayramı gecelerini ihya edenin kalbi, kalblerin öldüü günde ölmez.) [Taberânî] Dargın olanların, bayramı beklemeyip, hemen barıması gerekir. Allahü teâlâyı ve Peygamber efendimizi seven kimse, insanların kusurlarına bakmaz, hogörülü olur. yi insan, yani mümin, herkesle iyi geçinir. Bakalarına sıkıntı vermedii gibi, onlardan gelecek eziyetlere de katlanır. Bir kusurundan dolayı kimseye darılmamak gerekir. Bayramda küs durulmaz Dargınlık olsa bile üç günden fazla sürmemelidir. ayet bayrama kadar süren bir dargınlık olduysa, daha fazla gecikmeden barımalıdır. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Birbirinizle münasebeti kesmeyin! Birbirinize arka çevirmeyin! Birbirinize kin ve dümanlık beslemeyin! Birbirinizi kıskanmayın! Ey Allahın kulları karde olun! Bir müslümanın dier kardeine darılarak 3 günden çok uzaklaması helal deildir.) [Buhârî] (Müslümana 3 günden fazla dargın duran, cehenneme gider.) [Nesâî] (Birbirine dargın iki kimseden, hangisi önce selam verirse, günahları affolur. Verilen selamı öteki almazsa, bu selamı melekler alır. Selam almıyan kimseye de eytan, sevinerek iltifatta bulunur.) [bni Ebî eybe] Bayramda el öpmek Sual: Bayramda herkesin eli öpülür mü?

22 Herkesin eli öpülmez. Ana-babanın, bir de âdet olduu için yalı akrabâların elini öpmek câizdir. Arkadaın elini öpmek harâmdır. Kadın, kendine nâmahrem, olan, yanî yabancı erkein, erkek de yabancı kadının, zarûret olmadıkça, elini öpmemelidir. Bire yediyüz almak Sual: Yapılan iyilik ve ibadetlere, en çok ne kadar sevap verilir? Allah rızası için yapılan iyiliklerin, sadakanın, zekâtın karılıı verenin ihlas derecesine göre, bire ondan bire yediyüze, hatta daha fazla olur. Kur an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki: (Mallarını Allah yolunda harcayan kimselerin hâli, yedi baak bitiren ve her baaında yüz tane bulunan bir tohuma benzer. Allahü teâlâ, dilediine daha fazla da verir. O vâsi ve âlimdir.) [Bekara 260] [Vâsi, tâkat ve kudret sahibidir, ihsân ettii eyler Ona darlık vermez. Âlim, her eyi, hâliyle, hakikat ve özüyle bilicidir. nfak edenin niyetini, ihlaslı olup olmadıını ve infak kudretini bilir. nfak, harcama, ihtiyaç karılamadır.] Hadis-i eriflerde ise buyuruldu ki: (Bir iyilie on mislinden 700 misline kadar sevap verilir. Allahü teâlâ, Ancak oruç hariç, onun mükâfatını ben [hesapsız] veririm buyurdu.) [bni Huzeyme] (Rabbiniz, rahîmdir. Bir iyilik yapmak isteyip de yapamıyana, bir sevap verir. On mislinden 700 misline kadar veya daha fazla sevap yazar. Kötülük yapmak isteyip de yapmayana bir sevap, yaparsa bir günah yazar.) [Taberânî] (Zilhicce ayının ilk günlerinde tutulan oruç, bir yıl oruç tutmaya, bir gecesini deerlendirmek de kadir gecesini deerlendirmek gibidir.) [bni Mâce] (Zilhiccenin ilk on gününden daha fazîletli gün yoktur. Bir amele yediyüz misline kadar sevap verilir.) [Tergîb] (Arefe günü oruç tutana, Âdem aleyhisselâmdan, Sûr a üfürülünceye kadar yaamı bütün insanların sayısının iki katı kadar sevap yazılır.) [R. Nâsihîn] (Zilhiccenin ilk on günü fazilette bin güne, Arefe günü ise, on bin güne eittir.) [Beyhekî] (Aüre günü, zerre kadar sadaka verene, Uhud daı kadar sevap verilir.) [ir a] Allahü teâlânın rahmeti, ihsanı boldur. Zerre kadar bir iyilie da kadar sevap verir. Mülk Onundur, dilediine diledii kadar ihsan eder. Kimse Ondan hesap soramaz. Sevap-günah miktarını, göklerin büyüklüünü, uzaklıkları ve ahiretteki zamanları ve dünyanın yaratılıını ve mahlûkların sayısını bildiren rakamlar, miktar sayısını göstermek için deil, miktarın çokluunu anlatmak içindir. (Ma rifetnâme) Kurbanı yüzerken Sual: Almanya da kurbanları müslüman kesiyor, gayrı müslim yüzüyor. Böyle yüzülmü kurban etini yemek câiz midir? Yenmesinde mahzûr yoktur. mâm-ı Rabbânî hazretleri, gayrı müslim, bir eye elini sürünce, o eyin pislenmiyeceini bildiriyor. Kitâb ehli olan gayrı müslimlerin, Besmele ile kestiklerini yemenin de câiz olduunu açıklıyor. Fakat zarûretsiz yememek iyi olur.