ggvorgt r

Transkript

1 Kurban

2 ggvorgt r

3 Kurban

4 İçindekiler Kurbanın Tarifi 5 Kurban Kesmenin Hikmetleri 5 Kurbanın Dinî Hükmü 10 Kurban Kesmekle Mükellef Olanlar 11 Kurbanlık Hayvanların Kesiminde Dikkat Edilecek Hususlar 13 Kurban Ne Zaman Kesilir? 13 Hangi Hayvanlardan Kurban Olur? 14 Hayvanların Durumu 16 Hayvanların Sağlığı 17 Kurban Olmaya Mani Olan Kusurlar 18 Kurban Olmaya Mani Olmayan Kusurlar 19 Kesimi Yapan Kişinin Durumu 20 Hayvan Refahı 21 Kurbanın Kesimi 22 İslamda Temizlik ve Kurban Kesiminde Temizliğin Önemi 26 Kurbanın Eti Ve Derisi 27 Hayvanların Yenilmesi Haram Olan Uzuvları 30

5 KURBANIN TARİFİ Kurban; sözlükte yaklaşmak, Allah a yakınlık sağlamaya vesile olan şey anlamına gelir. İslâmî terminolojide ibadet niyetiyle belirli şartları taşıyan hayvanı usulünce kesmek demektir. Kurban Bayramı günlerinde (ilk üç günde) kesilir. KURBAN KESMENİN HİKMETLERİ İbadetler Allah emrettiği için yapılır. O nun emri ile yapılan ibadetlerde de bildiğimiz bilemediğimiz sayısız hikmetler vardır. Allah, Hacc suresi 34. ayette: Biz her ümmete kurban ibadeti koyduk ki Allah ın kendilerine rızık olarak verdiği hayvanları keserken Allah ın adını ansınlar. Şunu unutmayın ki hepinizin ilahı bir tek ilahtır. Öyleyse yalnız O na teslim olun. Sen ey Resulüm! O alçak gönüllü, samimi ve ihlâslı olanları müjdele!. buyurmuştur. 5

6 Kurbanın ibadet niyetiyle kesilmesi şarttır. Kurban ibadeti yerine getirilirken, Allah ın yüce adının zikredilmesi, yeryüzünde mevcut bütün hayvanların Allah ın mülkü olup sırf rahmet eseri olarak insanların istifadesine verilmiş olduğunun bilinmesi ve o şuurla bu ibadetin yapılması emredilmektedir. Kurban, Allah ın rızasını kazanma yolunda bir kahramanlık, fedakârlık, hasbîlik ve teslimiyetin ifadesidir. Bu teslimiyet ve hasbîlik, Hz. İbrahim ve İsmail ile zirveleşerek sembolleşmiştir. Kur ân bu hâdiseyi Saffat suresi ayetlerde mealen şöyle anlatır: (Hz. İbrahim şöyle dua etti ) Ya Rabbi, Salih evlatlar lutfet bana! Biz de ona aklı başında bir oğul müjdeledik. Çocuk büyüyüp yanında koşacak çağa erişince bir gün ona: Evladım dedi, ben rüyamda seni boğazlamaya giriştiğimi görüyorum, nasıl yaparız bu işi, sen ne dersin bu işe? Oğlu: Babacığım dedi, hiç düşünüp çekinme, sana Allah tarafından ne emrediliyorsa onu yap. İnşaallah Allah ın izniyle benim de sabırlı, dayanıklı biri olduğumu göreceksin! dedi. Her ikisi de Allah ın emrine teslim olup, İbrahim oğlunu şakağı üzere yere yatırınca ona şöyle nida ettik: İbrahim rüyana sadık kalıp onun gereğini 6

7 yerine getirdin. Onu kurban etmekten sizi muaf tuttuk. İşte böyle ödüllendiririz Biz iyileri! Bu, gerçekten pek büyük bir imtihandı. Oğluna bedel ona büyük bir kurbanlık verdik. Sonraki nesiller içinde, ona da iyi bir nam bıraktık ki o da, bütün milletler tarafından şöyle denilmesidir: Selâm olsun İbrahim e! Biz iyileri işte böyle ödüllendiririz. Kur ân-ı Kerim olayı, inananlara Allah ın emirlerine teslimiyet ve itaat adına bir ufuk olarak sunmaktadır; Hz. İbrahim de ne müthiş bir teslimiyet, iman ve itaat vardır! Senelerdir evlat hasretiyle yanmıştı. Allah kendisine yaşlılıkta bir oğul verdi, sonra oğlu çocukluktan kurtulup da onunla birlikte koşma çağına eriştiğinde ve hayatında ona eşlik edebilecek çağa geldiğinde rüyasında oğlunu boğazladığını gördü. Bu rüyanın, Rabbisinden kendisine oğlunu kurban etmesi için bir işaret olduğunu anladı. Oysaki rüyasında gördüğü sadece bir işaret olup açık bir vahiy değildi; ama Hz. İbrahim e, Allah ın emrine boyun eğmek ve itaat etmek için işaret yeterliydi. Hâlbuki istenilen şey, biricik oğlunu savaşa göndermesi veya hayatına mal olacak bir şeyi oğluna emretmesi de değildi. İstenilen, bizzat kendisinin 7

8 oğlunu kendi elleriyle kurban etmesiydi. Hz. İbrahim tam bir teslimiyet, iç huzuru ve sükûnet içerisinde oğluna yönelmiş, onu da aynı teslimiyet içerisinde bulmuştu. Baba-oğul Allah a teslimiyetin zirvesinde emredileni yerine getirmeye koyulmuşlardı. Hz. İbrahim, oğlunu şakağı üzerine yatırıp boğazlayacağı an Allah Teâlâ, imtihanı kazandıklarını bildirerek kurbanlık koç göndermişti. Böylece imanın gerçek yüzü, itaatin güzelliği ve teslimiyetin büyüklüğü için bir meşale olarak yükselen bu büyük olayın anısı, kurban kesme geleneği ile devam etmektedir. Nebiyy-i Ekrem (sav) bu hususa dikkatleri çekerek Kurban kesin. Zira kurban kesmek, Atanız İbrahim in sünnetidir. buyurmuştur. Kurbanın sosyal hayata bakan hikmetleri vardır. Kurban; toplumda kardeşlik, yardımlaşma, fedakârlık ve dayanışma ruhunu mayalar ve geliştirir. Toplumda adaletin gelişmesine yardım eder. Toplum katmanları arasındaki uçurumların aşılmasına ve değişik seviyelerdeki fertlerin birbirlerinin halini tanıyıp ilgilenmelerine ve kaynaşmalarına ciddî katkıda bulunur. Et satın alamayan veya çok az alabilen insanların hayatında kurbanın ne kadar bereketli olduğunu belirgin bir şekilde görmek mümkündür. Kurban ibadeti, zengin insanları Allah ın hoşnutluğunu kazanmak için malını vermeye alıştırır. Yardımlaşmaya teşvik eder ve yardımlaşmanın zevkini vicdanına duyurur. Fakir insan, kurban sayesinde dünya nimetlerinin yeryüzündeki dağılımı konusunda karamsarlık ve düşmanlıktan 8

9 kendisini kurtarır ve içinde yaşadığı toplum tarafından görülüp gözetildiğini hisseder. Allah rızası için kesilen kurbanlara birçok sevap vaad edilmiştir. Resûlullah (sav) şöyle buyurmuştur: Hiçbir kul, kurban günü Allah indinde, kurban kanı akıtmaktan daha sevimli bir iş yapamaz. Zîra kesilen hayvan, kıyamet günü boynuzlarıyla, kıllarıyla tırnaklarıyla gelecektir. Kesilen kurbanın kanı yere düşmeden önce Allah nezdinde yüce bir mevkie ulaşır. O halde, gönül hoşluğu ile kurbanlarınızı kesin. Kurban kesmenin sevabını soran sahabeye; Kurbanın her bir kılı için bir sevap vardır. buyurmuştur. Allah rızası için kesilen kurban ahirette geçilmesi çok zor olan sırat köprüsünde sahibi için bir binek vazifesi görecektir. Efendimiz (sav); Hayvanın iyi ve güzelini kurbanlık olarak seçin, çünkü o sırat köprüsünde size bineklik yapacaktır. buyurmuştur. Kurbanın daha bilemediğimiz birçok hikmetleri vardır. İbadetler her çeşit hikmet ve faydasından önce sırf Allah rızası için yapılmalıdır. Kur ân-ı Kerim de Hacc suresi 37. ayette: Fakat unutmayın ki ne onların etleri, ne de kanları asla Allah a ulaşacak değildir. Lâkin Ona ulaşan tek şey, kalblerinizde beslediğiniz takvâdır, Allah saygısıdır. O bu hayvanları size âmâde kıldı ki, sizi doğru yola eriştirdiği için O nun yüceliğini ilan edesiniz. Öyleyse güzel davrananları müjdele! buyrulur. Allah ın insanın yaptığı hiçbir ibadete ihtiyacı olmadığı gibi keseceği kurbana da ihtiyacı yoktur. An- 9

10 cak Allah, kurban kesme emriyle kullarını imtihan etmekte, onların ilahî emirlere itaatteki hassasiyetlerini, Allah a yakınlık derecelerini ölçmektedir. Bu itibarla kesilen kurbanlarda hedef; ihlâs, takva ve Allah a yaklaşmak olmalıdır. Bu maksad ve gaye olmadıktan sonra akıtılan kanların, dağıtılan etlerin Allah nezdinde bir değeri yoktur. KURBANIN DİNÎ HÜKMÜ Kurban Bayramında dinen aranan şartları taşıyan kimselerin kurban kesmeleri Hanefî mezhebine göre vacip, diğer mezheplerde ise terk edilmesi istenmeyen müekked bir sünnettir. Kevser suresi 2. ayette Allah Resûlü ne (sav) hitaben: Rabbin için namaz kıl ve kurban kesiver. buyrulmuştur. Kurban Bayramı, Asr-ı Saadetten günümüze kadar kurban kesilerek kutlanmıştır. Peygamber Efendimiz (sav) tarafından birçok hadis-i şerifte, hali vakti yerinde olanların kurban kesmesi gerektiği bildirilmiştir: Kurban kesecek güçte olup da kesmeyen, namazgâhımıza yaklaşmasın. 10

11 KURBAN KESMEKLE MÜKELLEF OLANLAR Bir kimsenin kurban kesmekle yükümlü olabilmesi için dört şart aranır: Müslüman olmak, akıllı ve buluğa ermiş olmak, yolcu (seferî) olmamak, belirli bir malî güce sahip olmak. Yolcu hükmünde olan kimse kurban kesmekle mükellef değildir. Ancak yolcu hükmünde bulunan kimsenin tek başına veya mukimlerle birlikte kurban kesmesine bir mani yoktur. Fıkıh kitaplarında konu böyle ele alınmış olmakla birlikte, günümüzde yolculuk imkân ve şartları büyük ölçüde değişmiştir. Bayram tatilini fırsat bilerek yurt içi veya yurt dışı geziye çıkan, yazlığa giden, memleketine giden kimsenin durumu farklıdır. Bu durumdaki kimselerin söz konusu gerekli tedbirleri alarak vekâleten kurbanını kestirmesi ya da bulunduğu yerde kurban kesmesi daha isabetlidir. 11

12 Belirli Bir Malî Güce Sahip Olmak Hanefî mezhebine göre, kurban kesmeyi vacip kılan zenginliğin ölçüsü zekâtta ve fıtır sadakasında aranan zenginlik ölçüsüyle aynıdır. Bu da borçları ve aslî ihtiyaçları dışında 85 gram altındır. Diğer mezhepler kurban kesmeyi sünnet saydıklarından, kurban mükellefiyeti için ayrıca bir zenginlik ölçüsü tespit etmemişlerdir. Sevabını ölmüş akrabasına veya sevdiği kimseye bağışlamak üzere kurban kesebilir. Peygamber Efendimiz (sav), ümmetinden kurban kesemeyenler adına kurban kesmiştir. Hz. Ali (ra), birisi kendisi, birisi de Peygamber Efendimiz (sav) için olmak üzere iki koç keserdi. Kendisine bunun sebebi sorulduğunda Allah Resulü bana yaşadığım müddetçe kendisine kurban kesmemi vasiyyet etti, bunu asla terk etmem! buyurmuşlardır. 12

13 KURBANLIK HAYVANLARIN KESİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Kesimi yapılan bir hayvanın etinin helal olabilmesi için dinimizce belirlenen bazı şartlar vardır. Bunlar; Kesim öncesi beslenme ve belli bir süre bekletilmesi, Kesim öncesinde besmele çekilmesi, Kesimi yapan kişinin Müslüman olması, Kesim esnasında nefes ve yemek borularıyla beraber atar damarlardan en az birinin kesilmesi. Kesim sonrası etin temiz bir şekilde hazırlanması, etin kesildiği ve muhafaza edildiği maddelerin helal ve sağlığa zararsız olması şeklinde ifade edilebilir. KURBAN NE ZAMAN KESİLİR? İbadetler, Allah ın istediği zaman ve şartlarda gerçekleştirilirler. Kurbanın sahih olabilmesi için Kurban Bayramının ilk üç günü akşamına kadar, yani Zilhicce ayının 10, 11 ve 12. günlerinde kesilmesi gerekir. (Şafiî mezhebine göre bu süre, bayramın 4. günü akşamına kadardır.) Aydınlatma imkânının yetersizliğinin yol açacağı muhtemel tehlike, hata ve zorluklar söz konusu ise kurbanın gece kesilmesi hoş görülmemiştir. Bu sakıncalar yoksa gece de kesilebilir. Kurban Bayramında, kesilmek üzere 13

14 satın alınmış hayvan, kurban kesme günlerinde kesilmemiş ise, hayvanın kendisini sadaka olarak vermek gerekir. Eğer hayvan helak olmuşsa bedeli ertesi seneye bırakılmadan sadaka olarak fakirlere verilir. Kurban Bayramının üçüncü günü güneş batmadan önce zengin olan kimsenin kurban kesmesi gerekir. Daha önce fakir olması bunu etkilemez. Aksine olarak o günün güneş batışından önce fakir düşen veya ölen Müslümanlardan bu kurban kesme yükümlülüğü düşer. HANGİ HAYVANLARDAN KURBAN OLUR? Koyun, keçi, sığır, manda ve devenin hem erkek hem de dişileri kurban olarak kesilebilir. Ancak koyun cinsinin erkeğini yani koçu kurban etmek daha iyidir. Keçinin erkeği ile dişisi kıymetleri eşit olduğunda, dişisini kesmek daha faziletlidir. Aynı 14

15 şekilde devenin veya sığırın erkeği ile dişisi et ve kıymet bakımından eşit olduklarında, dişisinin kurban edilmesi daha faziletli kabul edilmiştir. Hacc suresi, 34. ayette: Biz her ümmete kurban ibadeti koyduk ki Allah ın kendilerine rızık olarak verdiği hayvanları keserken Allah ın adını ansınlar. Şunu unutmayın ki hepinizin ilahı bir tek ilahtır. Öyleyse yalnız O na teslim olun. Sen ey Resulüm! O alçak gönüllü, samimi ve ihlâslı olanları müjdele! buyrulmuştur. Ayette geçen en âm deve, sığır, koyun ve keçi demektir. Ayrıca Peygamber Efendimiz (sav) ve ashabından, bu zikredilenlerin dışında bir hayvanın kurban edildiği rivayet edilmemiştir. Tavuk, kaz, ördek, deve kuşu, ceylan gibi hayvanlardan kurban olmaz. 15

16 HAYVANLARIN DURUMU Koyun ve keçi cinsinden hayvanların kurban edilebilmesi için birer yaşını doldurmaları gerekir. Ancak altı aylık koyun, bir yaşındaki gibi cüsseli ve gösterişli ise kurban olarak kesilmesi caizdir. Keçinin ise bir yaşını doldurması gerekir. Sığır ve manda cinsinden hayvanlar iki yaşını, deve ise beş yaşını tamamladıktan sonra kurban olarak kesilebilir. Koyun ve keçiden her biri yalnız bir kişi adına kurban edilebilir. Sığır (inek, boğa, manda) cinsinden bir hayvanı bir kişi kurban edebileceği gibi, yedi kişiye kadar ortaklaşa kurban edebilirler. Deve de aynı şekildedir. Ancak bu ortakların hepsinin Müslüman olması ve her birinin ibadet niyetiyle iştirak etmesi gerekir. Eğer ortaklardan bir tanesi kurban niyetiyle değil de sırf et almak için iştirak etse hiç birinin kurbanı sahih olmaz. 16

17 HAYVANLARIN SAĞLIĞI Allah a kurbiyet ve ibadet için kesilen kurbanın semiz, sağlıklı ve azalarının tam olması, hem ibadetin gaye ve mahiyeti hem de sağlık kuralları açısından önemlidir. Bu itibarla, kurbanlık hayvanda kurban olmaya engel bir kusurun bulunmaması gerekir. Kur ân ı Kerim de müminlerin kazandıkları şeylerin temiz ve güzel olanlarını Allah yolunda infak etmeleri emredilmiştir. Bakara suresi 267. ayette: Siz göz yummadan, içinize yatmaksızın almayacağınız kötü, bayağı şeyleri vermeye kalkmayın. İyi bilin ki, Allah ganidir, hamîddir. buyrulmuş, kötü bayağı şeyleri kendiniz almazken Allah a borcunuzu bu şeylerden vermeğe kalkmayınız diye müminler uyarılmıştır. Çok kusurlu olan hayvanların kurban edilmeleri uygun değildir. Peygamber Efendimiz (sav) şu hadis-i şerifte kurbanlık hayvanın kusursuz 17

18 ve ayıpsız olması gerektiğini bildirmiştir: Kurbanlıklarda körlüğü her halinden belli olan, hastalığı açıkça anlaşılan, yürümeye mâni olacak derecede topallığı açık olan, iliği kurumuş zayıf hayvanın kurban edilmesi uygun değildir. Bir başka hadislerinde de, kurban edilmek istenilen hayvanın gözünün ve kulağının sağlıklı olmasına dikkat edilmesini emretmiştir. Kurbanlık hayvandaki kusurlar iki kısımdır: Bunlardan bir kısmı hayvanın kurban olmasına mani, bir kısmı ise değildir. KURBAN OLMAYA MANİ OLAN KUSURLAR Doğuştan kulağı ve kuyruğunun bulunmaması. İki gözünün veya bir gözünün kör olması. Kesilecek yere yürüyemeyecek kadar topal olması. Dişlerinin tamamının veya çoğunun dökülmüş olması. Kontrol altına alınıp sürüye gönderilemeyecek ve yemlenemeyecek kadar deli olması. Aşikâr bir halde hasta bulunması. İki kulağının veya bir kulağının kesik olması. Boynuzlarının ikisinin veya birisinin kökten kırılmış olması. Hayalarının ve meme uçlarının kopmuş olması. Kemiklerinde ilik kalmayacak kadar zayıf ve düşkün olması. 18

19 Kuyruğunun yarısı veya üçte birinden fazlasının kesilmiş olması. Kurban kesmekle yükümlü olan bir kimsenin, satın aldığı kurbanda yukarıdaki kusurlardan biri sonradan meydana gelirse, yerine başkasını alıp kesmesi gerekir. Fakat fakir bir kimsenin aldığı kurban böyle kusurlanırsa, yerine başkasını alması gerekmez, onu kurban olarak kesebilir. Hatta böyle kusurlu bir hayvanı satın alıp kurban kesmesi de yeterli olur. Çünkü bu kurban, o fakir için bir nafiledir. Nafilelerde ise genişlik ve kolaylık vardır. Kurbanlık hayvanın kaybolması ya da ölmesi gibi durumlarda da yukarıdaki bakış açısı geçerlidir. KURBAN OLMAYA MANİ OLMAYAN KUSURLAR Gözlerinin şaşı veya zayıf görmesi. Bir ayağı topal olup diğer üç ayağı ile aksayarak da olsa yürüyebilmesi. Doğuştan boynuzsuz veya boynuzunun kırılmış olması. Kulakları delik ve yarık veya uçları kesilmiş ve sarkmış olması. Dişlerinin bazısının düşmüş olması. Otlamasına mani olmayacak derecede deli olması. Kuyruğunun, hayâlarının veya kulağının üçte birinden daha az kısmının kesik olması. Doğuştan kulaklarının küçük olması. 19

20 Uyuz fakat semiz olması. Tenasül uzvunun burulmuş olması. Bu sayılan kusurlardan birine sahip olan hayvanın kurban edilmesi mekruh olmakla birlikte caizdir. KURBAN KESİMİ YAPAN KİŞİNİN DURUMU Kesimi yapan kişinin Müslüman olması ve kesim işini biliyor olması gerekir. Kesim yapan kimsede bulunması gereken diğer bir şart da kişinin akıllı ve ayırt etme yeteneğine (temyiz) sahip olmasıdır. Kesim için ergen olmak tercih edilse de, şart değildir. Besmeleyi bildikten ve kesim işini güzel yaptıktan sonra, akla uygun biçimde davranma yeteneğine sahip çocuğun (mümeyyiz) kestiği de helâl olur. Akletme fonksiyonunu kaybeden sarhoşun ve akıl hastasının kestikleri hayvanlar haramdır. Abdest- 20

21 siz kesim yapılabilmekle beraber, abdestli kesmek daha faziletlidir. Kadınlar da hayvan kesebilir ve onların kestikleri hayvanın eti caiz olur. Onların hayız veya nifas hâlinde bulunmaları da kesime mâni değildir. Fıkıh kitaplarında genellikle hayvanı erkeğin kesmesinin müstehab görülmesi ve kadınların hayvan kesmelerinin mekruh olduğunun belirtilmesinin sebebi, kadının hassas ve narin yapısına göre erkeğin fizikî olarak daha güçlü olması sebebiyle, kesim işini daha güzel yapabileceğindendir. HAYVAN REFAHI Kesme esnasında hayvana eziyet vermek caiz görülmemiştir. Efendimiz (sav) bir hadîs-i şerîfinde; Kesim yaptığınız zaman güzel yapınız. Kesecek olan kişi, bıçağını iyice bilesin ve hayvanını rahatlatsın. buyurmaktadır. Hz. Peygamber (sav) bir defasında da hayvanını kesmek için yatırdıktan sonra gözünün önünde bıçağını bileyen bir adamı: Bıçağını hayvanı yatırmadan önce bileyemez miydin? Zavallı hayvanı iki defa mı öldürmek istiyorsun! diye azarlamıştır. Kesimden önce uzun süre bekleyecekse hayvana su verilir. Hayvan kesim yerine sürüklenerek götürülmez. Onun gözü önünde başka hayvanlar kesilmez. Hayvan kesilirken canı tam olarak çıkmadan omuriliğin ve kafasının kesilmesi mekruhtur. Çünkü bu, hayvana acı verir ve vücuttan necis olan kanın atılmasını yavaşlatır. Hayvana kötü davranılmaması, 21

22 hayvanı huzursuz edecek davranışlardan kaçınılması, hayvanın dinlendirilmeden kesilmemesi, kesim yerine alınan hayvanın bekletilmeden hemen kesilmesi gibi hususlar aynı zamanda kaliteli et elde etmenin en önemli unsurlarındandır. Zira kesimden önce hayvan strese sokulursa, yorulursa, kesim sonrasında elde edilen etin kalitesinde düşme meydana gelmektedir. Kesimden sonra et 24 saat dinlendirilir böylece daha yumuşak ve lezzetli olur. Hemen tüketildiğinde de sağlık açısından bir sıkıntı yoktur. KURBANIN KESİMİ Allah Resûlü (sav) kurbanlığın kesilmesi ile ilgili şöyle buyurmuştur; Allah her şeyin ihsanla (Allah ın teftişine arz ediliyor gibi) yapılmasını kabul etmiştir: öyle ise bir hayvanı boğazlarken, ihsanla kesin, içinizden kurban kesen kimse bıçağını iyice bilesin ve keseceği hayvanını rahat ettirsin. Hayvan, kesim yerine incitilmeden götürülür, kesileceği zaman da kıbleye karşı ve sol tarafı üzerine yatırılır. Elinden geldiğince, kurban sahibinin kurbanı kendisinin kesmesi makbul olmakla birlikte, bir başkasına vekâlet vermek suretiyle de kestirebilir. Peygamber Efendimiz (sav) başkasına kurbanını kestiren kimsenin kesim anında orada bulunmasını ve kesenle birlikte şu ayetleri okumasını tavsiye etmiştir. En âm suresi 79. ayet: Ben batıl dinlerden 22

23 uzaklaşarak, yüzümü, gökleri ve yeri yaratan Rabbülâlemin e yönelttim. En âm suresi ayet: De ki: Benim namazım da, her türlü ibadetlerim de, hayatım da ölümüm de hep Rabbülalemin olan Allah a aittir. Eşi ortağı yoktur O nun. Bana verilen emir budur. O na ilk teslim olan da benim. der ve Allah ım dostun İbrahim den habibin Nebiyy-i Ekrem (sav) den kabul buyurduğun gibi benden de kabul buyur. şeklinde veya benzer tarzda duaya devam eder. Daha sonra tekbir (Allahu Ekber) ve tehlil (la ilahe illallah) çeker. Kurbanı kesen kimse hayvana eziyet vermemeye dikkat etmelidir. Bıçak hayvana gösterilmemelidir. Hayvan kıbleye karşı yatırılmalı, bıçak sağ elle tutulmalıdır. Kesilmeden önce Bismillahi Allahü Ekber denilmelidir. Enes b. Malik (r.a.) Rehber-i Ekrem in (sav) iki alaca (semiz) koç kurban kestiğini, ayağını yanlarına basarak bismillah deyip, tekbir aldığını, sonra onları kendi elleriyle kestiğini gördüğünü söylemiştir. En âm Suresi 118. ayette Cenâb-ı Allah şöyle buyurmuştur: Artık, o sapanların sözlerine kulak asmayın da, -Allah ın ayetlerini tasdik ediyorsanız- kesilirken üzerine Allah ın adı anılmış olan hayvanların etini yiyin! Yine aynı sûrenin 121. ayetinde; Allah adına kesilmeyen hayvanın etini yemeyin! Bu Allah yolundan çıkmaktır, isyandır. buyurmaktadır. Ayetlerdeki ifade oldukça açıktır. Etin yenilebilir olması için, kesilmesi dinen caiz olan hayvan cinsinden olması, 23

24 24

25 kesim işinin İslâm a uygun olarak yapılması ve hayvanın da Müslüman bir kimse tarafından kesilmesi gerekmektedir. Kesim Nasıl Yapılır? Kesim boğazdan yapılır. Çene altından kesmek sünnettir. Kesilmesi gereken yerler: Nefes borusu, yemek borusu, atar damarlardır (şah damarı). Bu damarlardan bir tanesini kesmek yeterli olur. Nefes ve yemek borusunu mutlaka kesmek gerekirken, atar damarlardan bir tanesini kesmek yeterli olur. Netice itibariyle toplam üç uzvun kesilmesiyle kesim helal hale gelir. Hayvanın kanı iyice akması için ortalama 5 dakika kadar beklenilir. Her kesilen hayvan için besmele çekilmesi ve kesim yapan kişiye ait şartlar gibi hususlar tüm kesimler için geçerlidir. Kalbin çalışmasını beyin sapına bağlı olan omurilik 25

26 kontrol ettiği için, hayvanın canı tam olarak çıkıncaya kadar omuriliğin kesilmemesi gerekmektedir. Bu itibarla da, bıçağın sonuna kadar indirilerek omuriliğin kesilmesi veya hayvanın enseden kesilmesi ya da başının koparılması gibi durumlarda kalp durmakta ve yeterli kan boşalımı gerçekleşmemektedir. İSLAMDA TEMİZLİK VE KURBAN KESİMİNDE TEMİZLİĞİN ÖNEMİ Kurban kesimi öncesinde, kesim esnasında ve sonrasında temizliğe azami özen gösterilmelidir. Etlerin helalliğine zarar verebilecek necis kirlerin bulaşması engellenmelidir. Ete; hava, kesim yapan kişiler, kullanılan kaplar vs. yoluyla geçecek bulaşmayı önlemek amacıyla temiz bıçak ve malzemeler kullanılması, etlerin konulacağı kapların iyice yıkanmış olması, kurban kesen kişilerin ellerini iyice yıkaması ve kesim sırasında hijyen kurallarına dikkat edilmesi gerekir. Çevre sağlığı yönünden de kesimi takiben ortaya çıkan kan, mide ve bağırsak içeriği önemlidir. Bunların gelişi güzel bir şekilde etrafa atılmaması ve akarsulara dökülmemesi gerekmekte- 26

27 dir. Hayvanın artan parçalarının imha edilmesi veya toprağa derince gömülmesi ve mümkün oldu ğu ölçüde dışarıda hiçbir parçasının bırakılmaması gerekir. Ayrıca bunların ve hastalıklı olan akciğer gibi iç organlarının, köpek ve kedilere verilmemesi gerekir. Kurban kesmenin ve ihtiyaç sahiplerine dağıtmanın sevabını, çevre kirliliği meydana getirerek ve kul haklarını ihlal ederek azaltmamalıyız. Hayvanların kesilmesi, yüzülmesi, karkasın parçalanması, etin nakli, muhafazası, pişirilmesi ve tüketime sunulması aşamalarında kişisel temizlik kuralları ihmal edilmemelidir. Parçalama işlemi ile birlikte ette mevcut ya da çevreden bulaşabilecek mikroorganizma sayısında artış olacağından, etin mümkün olduğu kadar büyük parçalara ayrılması ve derhal soğutulması gerekir. KURBANIN ETİ VE DERİSİ Kurban kesildikten sonra et, tartı ile eşit şekilde paylaşılmalıdır. Kurban Bayramında kesilen kurbanın etinden sahibi yiyebilir. Kurban sahibi de bayram gününde diğer insanlar gibi Allah ın misafiridir, o da Allah ın ziyafetinden istifade edebilir. Bu arada kıran ve temettü haccı yapan kimsenin kesmesi gereken kurbandan da (hedy kurbanı) sahibi yiyebilir. (Şafiî mezhebine göre yemesi caiz değildir.) Ama adak/ nezir kurbanından ve hacda kefaret olarak kesilen 27

28 kurbanlardan sahibinin yemesi yasaktır. Kesilen kurbanın eti üç kısma ayrılır. Üçte bir kısmı ev halkı için ayrılır, üçte biri akraba ve komşulara dağıtılır. Geriye kalan üçte biri de fakir ve muhtaçlara verilir. Eğer kurban kesen kimse ailesi kalabalık ve imkânı geniş biri değilse, bu durumda kurbanın hepsini kendi evinde bırakması daha uygun olur. Kurbanın etinin bu şekilde taksim edilmesi güzel bir davranıştır. Nitekim Hacc suresi, 28. ayette: Siz de onların (kesilen kurbanların) etinden hem kendiniz yiyin, hem de yoksula ve fakire yedirin. Hacc suresi, 36. ayette: Biz kurbanlık büyükbaş hayvanları da sizin hakkınızda Allah ın dininin şeâirinden kıldık. Onlarda sizin için hayır vardır. Onlar boğazlanmak üzere saf halinde dururken, onları kestiğiniz zaman Allah ın adını anın. Yanı üstü yere yıkılınca da onlardan hem siz yiyin, hem kanaat gösterip istemeyene, hem de isteyen fakire yedirin. İşte böylece onları size âmâde kıldık ki şükredesiniz. buyrulmuştur. Kurbanın etinin, kesimin yapıldığı bölgede dağıtılması teşvik edilirse de, daha fazla ihtiyaç sahibinin bulunması halinde başka yerleşim birimlerine de gönderilebilir. Kurban kesmede üst sınır yoktur. İmkânı olanlar çokça kurban kesmeli ve hayır yapmalı. Peygamber Efendimiz (sav) Veda Haccı nda 100 deve kurban etmiş, bunlardan 63 tanesini -her yaşına bir kurban gelmek üzere- bizzat kendisi kesmiş, gerisi için Hz. 28

29 Ali ye vekâlet vermiştir. Dolayısıyla bir kişi Peygamber Efendimiz, sevdikleri, akrabaları ve ölmüşleri için kurban kesebilir. Kurbanın etini, derisini, yağını, başını, yününü satmak mekruhtur yani dinen hoş görülmemiştir. Eğer bunlar satılırsa parası tasadduk edilmelidir. Hatta kurbanlık hayvan kesilmeden önce sütü sağılsa, yünü kesilse bunların tasadduk edilmesi gerekir. Çünkü kurbanlık hayvan her şeyiyle Allah a kurbet için hazırlanmış, vakfedilmiştir. Kurbanın derisi evde bırakılıp kullanılabileceği gibi, hayır kurumlarına da verilebilir. Bir hadislerinde Peygamberimiz (sav) kestiği kurbanın derisini satan kimsenin, kurban kesene vaad edilen sevaptan mahrum kalacağını bildirmiştir. Bu hususla ilgili olarak Hz. Ali (ra) şöyle buyurmuştur : Resûlullah, (beni göndererek), kur- 29

30 banlık develeriyle ilgilenmemi, onların etlerini derilerini, çullarını tasadduk etmemi, kasabın ücretini bunlardan vermememi tenbih etti. diyerek devamla Kasab ücretini kendimizden öderdik. demiştir. HAYVANLARIN YENİLMESİ HARAM OLAN UZUVLARI Eti yenen hayvanların yedi kısmı yenmez. Bunlar; akan kanı, idrar aleti, hayaları, salgı bezleri, safra kesesi, idrar kesesi ve dişi hayvanların cinsel organıdır. Bunlar yenmemelidir. Hayvanların akar kanları temiz değil, pistir. İçte kalıp da akmayan kanlar ise temizdir. Dolayısıyla karaciğer ve dalaklardaki kan pak ve temizdir. 30

31 ggvorgt r

32 ggvorgtr