BİRİNCİ BÖLÜM HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUK

Transkript

1 İçindekiler Önsöz 7 Kısaltmalar 27 BİRİNCİ BÖLÜM HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUK BİRİNCİ KISIM KUSURA DAYALI HUKUKİ SORUMLULUK I. KAVRAMUR VE HUKUKİ SORUMLULUĞUN KAYNAKLARI 29 A. Borç İlişkisi Kavramı 29 B. Sorumluluk Hukuku Kavramı 30 C. Borçlar Kanununa Göre Hukuki Sorumluluğun Kaynakları 32 II. HAKSIZ FİİLİN UNSURLARI 32 A. Kavram 32 B. Haksız Fiilin Unsurları Davranış / Fiil Unsuru Hukuka Aykırılık Unsuru 33 a. Hukuka Aykırı Fiiller 33 aa. BK'nın 41/1. Maddesine Göre Hukuka Aykırılık Teşkil Eden Hâller 34 bb. Ahlaka Aykırı Bir Fiille Kasten Başkasına Zarar Vermek (BK.41/II) 34 b. Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Hâller 35 aa. Kanunun Verdiği Yetkinin Kullanılması/Görevin İcrası 35 bb. Kişinin Rızası 36 cc. Üstün Bir Kamu Yararının Bulunması 36 aaa. Haber Verme Hakkı 36 bbb. Eleştiri ve Yorum Yapma ve Yayma Hakkı 37 ccc. İlim ve Sanatı Yayma Hakkı 37 ddd. iddia ve Savunma Hakkı 37 dd. Üstün Özel Yararın Bulunması 37 aaa. Meşru Müdafaa 38 bbb. Zaruret Hali 38 ccc. Kendi Hakkını Korumak için Kuvvet Kullanma (BK m.52/11) 39 ddd.vekaletsizişgörme(bkm.413) Kusur Unsuru 40 a. Kavram 40 b. Kusurun Türleri 40 aa. Kast 40 aaa. Vasıtasız/Doğrudan Kast 40 bbb. Dolaylı/İhtimali Kast 41 bb. İhmal (Taksir) 41 c. Kusurun İspat 42

2 10 Haksız Fiilden Doğan Hukuki Sorumluluk ve Maddi ve Manevi Tazminat Davaları d. Haksız Fiil Ehliyetinin Varlığı Zarar Unsuru 43 a. Kavram 43 b. Maddî Zarar 43 aa. Genel Olarak 43 bb. Maddi Zararın Türleri 44 aaa. Fiili Zarar 44 bbb. Mahrum Kalınan Kar 44 c. Manevî Zarar İlliyet Bağı 45 a. Kavram 45 b. İlliyet Bağını Kesen Nedenler 46 aa. Mücbir Sebepler 46 bb. Zarar Görenin Ağır Kusuru 46 cc. Üçüncü Şahsın Davranışı 47 İlliyet (Nedensellik) Bağı ile İlgili Kararlar 48 III. HUKUKİ SORUMLULUKLA İLGİLİ GENEL HÜKÜMLER 52 A. Müteselsil (Zincirleme/Dayanışmalı) Sorumluluk Genel Olarak Tam Teselsül (BK 50) 53 a. Madde Metni 53 b. Sorumluluğun Şartları 53 aa. Kişiye İlişkin Şartlar 53 bb. Eyleme İlişkin Şartlar 55 cc. Zarara İlişkin Şart 55 c. Tam Teselsülün Sonuçları Eksik Teselsül (BK 51) 57 a. Madde Metni 57 b. Sorumluluğun Şartlan 57 c. Eksik Teselsülün Sonuçlan Müteselsil Sorumlunun Rücu Hakkı 58 a. Genel Olarak 58 b. Tam Teselsülde Rücu 59 aa. Rücuunun Şart ve Hükümleri 59 bb. Tam Teselsüldeki Rücuda Zamanaşımı 60 cc. Faiz 60 c. Eksik Teselsülde Rücu 60 aa. Rücuunun Şart ve Hükümleri 60 bb. Eksik Teselsüldeki Rücuda Zamanaşımı 62 cc. Faiz 63 Müteselsil Sorumlulukla İlgili Kararlar 63 B. Haksız Fiil Borçlusunun Mirasçılarının Sorumluluğu Yasal Düzenleme Mirasçıların Sorumluluğunun Mahiyeti 86

3 İçindekiler Borçtan Kurtuluş Yolu Olarak Mirası Ret 87 İlgili Kararlar 87 C. Ceza Mahkemesi Kararının Hukuk Mahkemesine Etkisi (BK. M.53) Hukuk Mahkemesinin Bağımsız Olduğu Hususlar Hukuk Mahkemesinin Bağımlı Olduğu Konular 91 İlgili Kararlar 94 D. Ceza Davasında Şikayetten Vazgeçmenin Tazminata Etkisi Açıklama 111 a. 765 Sayılı Türk Ceza Kanununa Göre 112 b Sayılı Türk Ceza Kanununa Göre İlgili Kararlar 113 IV. DEVLETİN VE KAMU GÖREVLİLERİNİN SORUMLULUĞU 116 A. İdari Eylem ve İşlemlerden Devletin (İdarenin) Sorumluluğu Kusursuz Sorumluluk Kusur Sorumluluğu 117 a. Hizmet Kusuru Nedeniyle Sorumluluk 117 b. Hizmet Kusuru - Kişisel Kusur Ayırımı 119 c. Görevlinin Kişisel Kusuru Nedeniyle Sorumluluk 121 d. Davanın Kime Karşı Açılacağı Sorunu 123 aa. Kişisel kusura dayalı davalar 123 bb. Hizmet Kusuru Nedeniyle Açılacak Davalar İlgili Kararlar 128 a. İdareye Karşı Haksız Fiil Nedeniyle Açılan Davalarla İlgili Kararlar 128 b. Kişisel Kusuru Nedeniyle Memura Karşı Açılan Davalarla İlgili Kararlar 138 aa. Yargı Kararının Uygulanmamasından Doğan Hukuki Sorumluluk 138 aaa. Sorumluluğun Yasal Temeli ve Mahiyeti 138 bbb. Yargı Kararının Yerine Getirilmemesi ile İlgili Kararlar 140 bb. Sicil Amirinin, Haksız Yere Olumsuz Sicil Vermesi 159 cc. Müfettiş veya Diğer Bir Görevlinin Hukuka Aykırı Görüş ve Rapor Düzenlemesi 163 dd. Diğer Kişisel Kusur Nedenleri İle İlgil Kararlar Devletin Sorumlulara Rücu Hakkı 169 a. Devletin Rücu Hakkının Hukuki Dayanaklan ve Niteliği 169 b. Zamanaşımı ve Faiz 171 Devletin Rücu Hakkı ile İlgili Kararlar 172 B. Cumhurbaşkanı, Başbakan, Bakanlar ve Milletvekillerinin Görevleri Dolayısıyla Haksız Fiil Sorumlulukları Cumhurbaşkanının Haksız Fiil Sorumluluğu 198 İlgili Kararlar Başbakan ve Bakanların Haksız Fiil Sorumlulukları 201 İlgili Kararlar Milletvekillerinin Haksız Fiil Sorumluluğu 204 a. Milletvekili Dokunulmazlığı 204 b. Milletvekili Sorumsuzluğu 205

4 12 Haksız Fiilden Doğan Hukuki Sorumluluk ve Maddi ve Manevi Tazminat Davaları Milletvekilleriyle İlgili Kararlar 206 C. Hakimlerin Hukuki Sorumlulukları Sorumluluğun Yasal Dayanağı, Mahiyeti ve Kapsamı 214 a. İlgili yasal hükümler 214 b. Sorumluluğun Mahiyeti ve Kapsamı Sorumluluk Nedenleri Sorumluluğun Şartlan Görevli Mahkeme ve Usul Hükümleri 221 İlgili Kararlar 224 İKİNCİ KISIM KUSURSUZ (OBJEKTİF) HUKUKİ SORUMLULUK I. KUSURSUZ SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ 249 A. Genel Olarak 249 B. Sebep Sorumluluğu Olağan Sebep Sorumluluğu Tehlike Sorumluluğu 250 C. Hukuka Uygun Müdahalelerden Doğan Sorumluluk 251 II. BORÇLAR KANUNUNDAKİ KUSURSUZ SORUMLULUK NEDENLERİ 252 A. Zaruret Halinde Başkasına Zarar Verenin Sorumluluğu (BK. M.52/2) ilgili Yasa Hükmü Sorumlulukla İlgili Açıklama 252 B. Temyiz Gücü Olmayanın Sorumluluğu (BK m. 54) Sorumluluğun Şartları İlgili Kararlar 254 C. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu (BK m. 55) Genel Açıklamalar ve BK Madde ile Farkı Sorumluluğun Şartları 260 a. Sorumluluğun Genel Şartlan 260 b. Sorumluğun Özel Şartları Adam Çalıştıranın Yardımcı Kişiye Rücuu Zamanaşımı 264 Adam Çalıştıranın Sorumluluğu ile İlgili Kararlar (BK. 55) 264 D. Hayvan İdare Edenin/Tutanın Sorumluluğu (BK m. 56) Genel Açıklamalar Sorumluluğun Şartları 279 a. Hayvan İdare Etme İlişkisi 279 b. Zarar, Hayvanın Hareketinden Doğmalıdır 280 c. Hayvan İdare Edenin Kurtuluş Kanıtı Getirmesi Hayvan İdare Edenin Rücu Hakkı 282

5 İçindekiler 13 Hayvan Tutanın Sorumluluğu ile İlgili Kararlar. 282 E. Yapı Malikinin Sorumluluğu (BK. M. 58) Sorumluluğun Niteliği ve Kapsamı Malikin Zarar Tehlikesini Giderme Yükümlülüğü Yapı Eserinin Verdiği Zarardan Doğan Sorumluluğun Şartları 286 a. Genel Şartlar 286 b. Özel Şartlar 286 aa. Bir Yapı Eseri (Bina veya İnşa Eseri) Bulunmalıdır 286 bb. Sorumlu ile Yapı Eseri Arasında Mülkiyet İlişkisi Bulunmalıdır 287 cc. Yapı Eserinin Yapımında Bozukluk veya Bakımında Eksiklik Olmalıdır Yapı Malikinin Rücu Hakkı 289 Yapı Eseri (Bina vs.) Maliki ile İlgili Kararlar (BK. 58) 290 III. MEDENİ KANUNDAKİ KUSURSUZ SORUMLULUK NEDENLERİ 302 A. Ev (Aile) Başkanının Sorumluluğu (MK M. 369) Sorumluluğun Mahiyeti Ev Başkanı ve Aile Kavramları Sorumluluğun Şartları 307 a. Bir Zarar Doğmalıdır 307 b. Kurtuluş Kanıtı Getirilememiş Olmalıdır 308 c. Uygun İlliyet Bağı Bulunmalıdır Zamanaşımı Davalı Sıfatı 310 Ev (Aile) Başkanının Sorumluluğu ile İlgili Kararlar 311 B. Taşınmaz Malikinin Sorumluluğu (MK. m.730) Sorumluluğun Hukuki Niteliği ve Kapsamı Hukuka Aykırı Taşkın Kullanımdan Doğan Sorumluluk (MK. 730/1) 329 a. Tedbir İstemi ve Tazmin Sorumluluğunun Şartları 329 aa. Bir Taşınmaz Mal Kullanılmalıdır 329 bb. Mülkiyet Hakkı Hukuka Aykırı Biçimde Taşkın Kullanılmalıdır 329 cc. Zararla Taşkın Kullanım Arasında İlliyet Bağı Bulunmalıdır 330 b. Tazmin Sorumluluğu 331 c. Tehlikenin Giderilmesi ve Eski Halin İadesi Hukuka Uygun Taşkın Kullanım Nedeniyle Sorumluluk Davacı ve Davalı Sıfatı 332 a. Davacı Sıfatı 332 b. Davalı Sıfatı 333 İlgili Kararlar 333 IV. DİĞER KANUNLARDAKİ KUSURSUZ SORUMLULUK NEDENLERİ 340 A. Çevreyi Kirletenin Sorumluluğu Sorumluluğun Niteliği ve Kapsamı Sorumluluğun Şartları 341

6 14 Haksız Fiilden Doğan Hukuki Sorumluluk ve Maddi ve Manevi Tazminat Davaları 3. İspat Yükü Tazminatın Tayini Zamanaşımı Taşınmaz ve Yapı Malikinin Sorumluluğu İle Çevre Kirlenmesinden Doğan Sorumluluklar Dolayısıyla Hakların Yarışması 344 İlgili Kararlar 345 B. Deniz Çevresinin Kirlenmesinden Doğan Zararların Tazmini Genel Olarak 5312 Sayılı Kanuna Göre Sorumluluk Zararın Tespiti ve Ödenmesi Zamanaşımı 350 C. Sivil Hava Araçlarının İşletilmesinden Doğan Sorumluluk Sorumluluğun Kapsamı ve Niteliği Sorumluluğun Şartları 352 a. Yolcuya Karşı Sorumluluk 352 b. Üçüncü Kişilerin Uğradıkları Zarardan Sorumluluk Uluslararası Hava Taşımasından Doğan Sorumluluk 355 D. Motorlu Araç İşletenin Sorumluluğu (KTK. M. 85 vd.) 356 E. Noterlerin Hukuki Sorumluluğu Sorumluluğun Hukuki Niteliği Sorumluluğun Şartları Noterin Çalışana Veya Üçüncü Kişiye Rücu Hakkı 360 İlgili Kararlar 360 V. DEVLETİN KUSURSUZ SORUMLULUĞU 367 A. Genel Olarak Devletin Kusursuz Sorumluluğu 367 B. Çeşitli Kanunlardaki Devletin Kusursuz Sorumluluk Nedenleri Askeri Tatbikat, Atış ve Konaklamadan Doğan Sorumluluk 368 Askeri Tatbikatlar Nedeniyle Verilen Zararlarla İlgili Kararlar Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun Gereği Tazminat Yükümlülüğü 377 a. Tazminatın Şartları 377 b. Devletin Zarar Sorumlusuna Rücu Hakkı ve Uygulaması 377 c Sayılı Kanunla İlgili Kararlar Tapu, Ticaret ve Gemi Sicillerinin Tutulması Nedeniyle Sorumluluk 395 a. Tapu Kaydının Tutulması Nedeniyle Sorumluluk 395 aa. Sorumluluğun Niteliği ve Kapsamı 395 bb. Sorumluluğun Şartlan 395 cc. Görevli ve Yetkili Mahkeme 396 dd. Zamanaşımı 397 b. Ticaret Sicilinin Tutulmasından Doğan Sorumluluk 397 c. Gemi Sicilinin Tutulmasından Doğan Sorumluluk 397 Tapu Sicilinin Tutulmasından Doğan Sorumlulukla İlgili Kararlar Gayrimenkul İrat Senetlerinden Dolayı Sorumluluk 411

7 İçindekiler Vesayet Dairelerinin Eylemlerinden ve Vesayet Görevlileri Tarafından Ödenemeyen Zararlardan Sorumluluk 412 a. Yasal Hükümler ve Genel Açıklama 412 aa. Yasal Hükümler 412 bb. Madde Gerekçeleri 412 cc. Genel Açıklama 413 b. Vesayet Dairelerinin Eylemlerinden Sorumluluk 413 c. Vasi, Kayyım ve Yasal Danışmanların Eylemlerinden Sorumluluk 413 d. Görevli ve Yetkili Mahkeme 414 e. Zamanaşımı İcra ve İflas Daireleri Görevlilerinin Kusurlarından Doğan Sorumluluk 414 a. Yasal Hükümler 414 b. Sorumluluğun Kapsamı ve Şartları 415 İcra İflas Görevlilerinin Eylemleriyle İlgili Kararlar Haksız Tutuklama ve Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Sorumluluğu 419 a Sayılı CMK ve 466 Sayılı Kanun Hakkında Genel Bilgiler 419 b Sayılı CMK Hükümlerine Göre Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat İstemi 420 aa Sayılı Kanunun İlgili Hükümleri 420 bb Sayılı CMK Hükümlerine Göre Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Davaları 422 aaa. Genel Olarak 422 bbb. Tazminat İsteminin Koşullan 424 ccc. Tazminat İsteyemeyecek Kişiler 426 ddd. Tazminatın Geri Alınması 426 eee. Devletin Rücu Hakkı 426 c. 466 Sayılı Kanun Hükümlerine Göre Haksız Yakalanan Veya Tutuklanan Kimselere Tazminat Verilmesi 427 aa. 466 Sayılı Kanun Hükümleri 427 bb. Tazminatın Şartları 429 aaa. Maddi Şartlar 429 bbb. Başvuru Şekil ve Süresine İlişkin Şartlar 430 cc. Tazminatın Kapsamı ve Belirlenmesi 431 Haksız Tutuklama ve Koruma Tedbirleriyle İlgili Kararlar İBK. ve Genel Kurul Kararları Daire Kararları 445 İKİNCİ BÖLÜM HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN ZARAR VE TAZMİNATIN BELİRLENMESİ VE ZAMANAŞIMI I. MADDÎ ZARAR VE TAZMİNATIN BELİRLENMESİ 451 A. Maddî Zarar ve Tazminata İlişkin Esaslar Maddî Zararı İspat Yükü Maddî Zararın Hesaplanma Tarihi Maddî Zararda Faiz İsteği 453 a. Faizin Başlangıç Tarihi 453 b. Faizin Niteliği 454

8 16 Haksız Fiilden Doğan Hukuki Sorumluluk ve Maddi ve Manevi Tazminat Davaları aa. Kanunî Faiz 454 bb. Ticari Faiz 455 cc. Haksız Fiillerde Uygulanacak Faiz 456 dd. Faiz Oranlarını Gösteren Tablolar 458 c. Faiz İsteği ve Başlangıç Tarihinin Belirtilmesi Zorunluluğu 459 d. Faize Hüküm Verilirken Dikkat Edilecek Hususlar 460 Maddi Tazminatta Faizle İlgili Kararlar Zarardan Faydaların İndirilmesi (Denkleştirme) 482 a. Genel Olarak Denkleştirme ve İndirimde Sıra 482 b. Zarar ve Tazminatta İndirim Sırası 483 c. Denkleştirmenin Şartları 485 d. Denkleştirmeye Konu Olan Yararlar Maddî Tazminatın Belirlenmesi Maddî Tazminattan İndirim Nedenleri 489 a. Zarar Verenin Kusurunun Hafifliği veya Ek Kusuru 489 b. Zarar Görenin Zarara Rızası, 490 c. Zarar Görenin Müterafik (Ortak /Bölüşük) Kusuru 490 d. Tazminat Nedeniyle Zarar Görenin Malî Durumunun Kötüleşmesi 492 e. Olayın Özelliklerinden Kaynaklanan Nedenler 492 aa. Genel Olarak 492 bb. Umulmayan Olaylar 492 cc. Zarar Görenin Bünyevi İstidatı 493 dd. Zayıf İlliyet Bağı 494 ee. Zarar Görenin Çok Yüksek Bir Servete Sahip Olması 494 ff. Hatır Taşıması 494 f. İlgili Kararlar 494 Genel Olarak Zarar ve Tazminattan İndirim Nedenleri İle İlgili Kararlar 494 Bölüşük (Müterafik) Kusura Dayalı İndirimle İlgili Kararlar 509 B. Eşyaya (Şeye) İlişkin Maddi Zararın Belirlenmesi Maddi Hasar ve Zararlar 512 a. Hesaplama Yöntemi 512 b. Zararın Kapsamı 513 Eşyaya (Şeye) Verilen Maddi Zararla İlgili Kararlar Munzam Zarar 535 Munzam Zarar ile İlgili Kararlar 536 C. Vücut Bütünlüğünün İhlalinde (Yaralanmada) Zararın Belirlenmesi Genel Olarak Vücut Bütünlüğüne İlişkin Zararın Çeşitleri 539 a. Tedavi Giderleri 539 Tedavi Giderleri ile İlgili Kararlar 542 b. Çalışma Gücünün Kaybı ya da Azalmasından Doğan Zararlar 554 aa. Geçici İşgöremezlik Zararı; Tedavi ve Bakım Gideri ve Kazanç Kaybı 554 İlgili Kararlar Tedavi ve Bakım Giderleri ile ilgili Kararlar Çalışamamaktan Doğan Kazanç Kaybı ile İlgili Kararlar 557

9 İçindekiler 17 bb. Sürekli İşgöremezlik Zararı (Çalışma Gücünün Sürekli Kaybı Veya Azalması) 560 cc. Çalışma Gücünün Sürekli Kaybından Doğan Zararlar İle İlgili Kararlar işgücü Kaybının Tespitine ilişkin Raporlarla İlgili Kararlar Bakım (Bakıcı) ve Tedavi Giderleri ile İlgili Kararlar Sürekli İşgöremezlikten Doğan Kazanç Kaybı Zararı ile İlgili Kararlar Efor Kaybı Zaran ile İlgili Kararlar 577 c. Ekonomik Geleceğin Sarsılması 579 İlgili Kararlar 580 d. Ulaşım (Yol) Gideri 581 Ulaşım Gideri ile İlgili Kararlar 581 e. Yaralanma ve Sakat Kalma Halinde Zarardan İndirim Nedenleri 584 D. Ölüm Nedeniyle Oluşan Zararlar Genel Olarak Cenaze (Defin) Giderleri 585 Cenaze Giderleri ile İlgili Kararlar Destekten Yoksun Kalma Zararı 587 a. Zararın Şartları 587 aa. Destek İlişkisi Olmalıdır 587 aaa. Kavram 587 bbb. Destek Çeşitleri 587 ccc. Uygulamada Karşılaşılan Destek İlişkileri 588 bb. Bakım Gücü Bulunmalıdır 590 cc. Bakım İhtiyacı Olmalıdır 590 b. Destek Zararının Hesaplanmasını Etkileyen Faktörler 590 aa. Desteğin Gelir Durumu 591 bb. Yardımın Miktarı 593 cc. Bakım Gücünün ve Yardımın Devam Süresi 598 dd. Bakım İhtiyacının Devam Süresi 599 ee. Destek Zararından İndirim Nedenleri 604 aaa. Tasarruf Edilen Giderler 605 bbb. Sigorta Ödemeleri 606 ccc. Miras Geliri 607 ddd. Evlenme Şansı 609 ff. Destek Zararını İspat Yükü 609 c. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Hesaplanması 610 Destekten Yoksun Kalma Zararı ile İlgili Kararlar 612 E. Maddî Tazminat Hakkının Mirasçılara Geçmesi Maddî Hasara İlişkin Tazminatta Beden Bütünlüğünün İhlaliyle İlgili Tazminatta Destekten Yoksun Kalma Tazminatında 647 F. Tazminatın Döviz Olarak İstenilmesi 648 İlgili Kararlar 648 II. MANEVİ ZARARIN KAPSAMI. NİTELİĞİ VE TAZMİNATIN BELİRLENMESİ 658 A. Manevi Hakların Niteliği ve Kapsamı Kişilik Haklarının Nitelikleri 658

10 18 Haksız Fiilden Doğan Hukuki Sorumluluk ve Maddi ve Manevi Tazminat Davaları 2. Maddi Kişisel Değerler Mesleki ve Ticari Kişisel Değerler Manevi Kişisel Değerler 659 a. Kişinin Adı, Görüntüsü (Resmi) ve Sesi 660 b. Özel Hayat 661 c. Şeref ve Haysiyet 662 B. Kişilik Haklarına Saldırı Nedeniyle Açılabilecek Davalar Önleme Davası Durdurma Davası Tespit Davası Cevap ve Düzeltme Hakkı Maddi ve Manevi Tazminat Davaları Manevi Tazmin Yöntemleri (Tespit, Kınama, Hükmün Yayınlanması vb.) 666 C. Manevî Tazminatın Niteliği ve Fonksiyonu 669 D. Manevî Tazminatın Şartlan 671 E. Manevî Tazminat Davasının Tarafları Davacı 672 a. Ölüm Nedeniyle Davacı Olanlar 672 aa. Genel Olarak "Ölenin Yakınları" 672 bb. Ana / Baba / Kan / Koca ve Çocuklar 673 cc. Üvey Baba / Üvey Anne ve Üvey Çocuklar 673 dd. Kardeşler 674 ee. Nişanlı 674 ff. Büyükanne / Büyükbaba ve Torunlar 674 gg. Amca/Dayı/Hala/Teyze/Kayınpeder/Kayınvalide/Yenge/Yeğen 674 hh. Akraba Olmayan Yakınlar 675 ii. Gayrı Resmi Eş ve Çocuk 675 b. Cismani Zarar Nedeniyle Davacı Olanlar 675 aa. Zarar Görenin Dava Hakkı 675 bb. "Yakınların" Dava Hakkı 676 aaa. BK'nın 47. Maddesine Göre Yakınlann Dava Hakkı 676 bbb. BK'nın 49. Maddesine Göre Yakınlann Dava Hakkı 678 c. Mümeyyiz (Sezgin) Küçük ve Mahcurların Dava Hakkı 681 d. Mümeyyiz Olmayanların Dava Hakkı 681 e. Mirasçıların Dava Açma Hakkı Davalı 682 F. Dava Açma Hakkının Devri (Temliki) 682 G. Manevî Tazminatın Belirlenmesine ilişkin Esaslar Kusur Şart veya Engel Değildir Olayın Özellikleri Gözetilmelidir Hâkimin Takdir Hakkı Manevî Tazminatın Bütünlüğü (Bölünmezliği) 686 G. Manevî Tazminatın Hesaplanması 687

11 içindekiler 19 H. Manevî Tazminatta Faiz Uygulaması 690 Manevi Tazminatla İlgili Yargıtay Kararları Manevi Tazminatın Niteliği ve Şartları ile İlgili Kararlar BK. 47. Madde ile İlgili Kararlar BK. 49. Madde ile İlgili Kararlar Manevi Tazminatta Bölüşük (Müterafik) Kusurla İlgili Kararlar Manevi Tazminatta Faizle İlgili Kararlar 767 III. HAKSIZ FİİLLERDE ZAMANAŞIMI VE HÜKÜMLERİ 769 A. Borçlar Kanununun 60. Maddesi ve Kapsamı Genel Olarak Bir Yıllık Zamanaşımı Uygulaması 770 a. Zararın Öğrenilmesi 770 b. Failin (Sorumlunun) Öğrenilmesi On Yıllık Zamanaşımı Uygulaması Ceza Kanunundaki Zamanaşımının Uygulanması 773 a. Genel Olarak 773 b. Uygulama Şartları 775 aa. Zarar Veren Fiil Suç Teşkil Etmelidir 775 bb. Ceza Zamanaşımı Süresi Daha Uzun Olmalıdır 776 cc. Ceza Zamanaşımı Uygulamasında Karşılaşılan Sorunlar 776 c. Zamanaşımının Kesilmesi 777 aa. Genel Olarak 777 bb. Hukuk Davasının Açılması ve Kesilme 778 cc. Ceza Davasının Açılması veya Ceza Davasına Katılma Ek Süre 781 B. Zamanaşımı İle İlgili Kararlar İçtihadı Birleştirme Kararlan Hukuk Genel Kurulu Kararları Özel Daire Kararları 788 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KİŞİLİK HAKLARINA HAKSIZ SALDIRILAR NEDENİYLE AÇILAN MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVALARI BİRİNCİ KISIM YAYİN YOLUYLA KİŞİLİK HAKLARINA SALDIRI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVALARI VE İLGİLİ KARARLAR I. YAYIN ÖZGÜRLÜĞÜ VE KAPSAMI 811 A. Yayın Özgürlüğüyle İlgili Anayasa, Sözleşme ve Yasa Hükümleri Anayasa Hükümleri Avrupa İnsan Haklan Sözleşmesi 812

12 0 Haksız Fiilden Doğan Hukuki Sorumluluk ve Maddi ve Manevi Tazminat Davaları 3. Medeni ve Siyasi Haklar Uluslar arası Sözleşmesi Basın Kanunu Hükümleri 813 B. Yayın Hak ve Özgürlüğünün Kapsamı Genel Olarak Yayın Hak ve Özgürlüğü Yayın Özgürlüğünün Kapsadığı Haklar 817 a. Haber, Düşünce ve Bilgiye Ulaşma ve Bunları Toplama Hakkı 817 b. Haber, Düşünce ve Kanaatleri Yorumlama ve Eleştirme Hakkı 817 c. Haber, Düşünce ve Kanaatleri Yayma Hakkı 819 II. YAYINLARLA İŞLENEN HAKSIZ FİİLLERDEN SORUMLULUK 820 A. Genel Olarak Yayın Hakkı Nedeniyle İhlale Konu Olan Kişilik Hakları 820 B. Yayın Özgürlüğü Nedeniyle Hukuka Uygunluk Nedenleri 820 C. Yayın İçeriklerine Göre Hukuki Sorumluğun İncelenmesi Haber Yayınlarında Genel İlkeler Haber İçerikli Yayınlarda Hukuka Uygunluk Koşulları 822 a. Haberin Gerçeğe Uygun Olması 822 b. Kamu Yararının ve Toplumsal İlginin Bulunması 824 c. Haberin Güncel Olması 827 d. Haberin Sunulmasında Özle Biçim Arasında Bütünlüğün Olması Eleştiri ve Yorum İçerikli Yayınlar Dolayısıyla Hukuki Sorumluluk Bilim ve Sanat İçerikli Yayınlar Dolayısıyla Hukuki Sorumluluk 831 D. Yayın Türüne Göre Hukuki Sorumluluğun İncelenmesi Basın Kanununa Göre Hukuki Sorumluluk 832 a. Yasal Düzenleme ve İlgili Kavramların Tanımı 832 b. Basın Kanununda Düzenlenen Hukuki Sorumluluk 833 aa. Mülga 5680 Sayılı Basın Kanununa Göre Sorumluluk 833 bb Sayılı Basın Kanununa Göre Hukuki Sorumluluk Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun Uyarınca Yapılan Yayınlardan Dolayı Hukuki Sorumluluk Sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon (TRT) Yasası Uyarınca Yapılan Yayınlardan Dolayı Hukuki Sorumluluk İnternet Ortamındaki Yayınlar Nedeniyle Hukuki Sorumluluk 842 a Sayılı Kanunun İlgili Hükümleri 842 b Sayılı Kanuna Göre Hukuki Sorumluluk 843 aa. Genel Olarak internet Ortamı Kavramı ve Tanımlar 843 bb. İnternet Yayınlarından Doğan Hukuki Sorumluluk 846 aaa. Genel Olarak 846 bbb. içerik Sağlayıcının Sorumluluğunun Hukuki Niteliği 847 ccc. Sorumluluğun Şartları 847 c. Genel Hükümlere Göre Hukuki Sorumluluk 847 F. Yayın Yoluyla İşlenen Haksız Fiillerle İlgili Kararlar Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararları Yargıtay 4. Hukuk Dairesi Kararları 888

13 İçindekiler 21 İKİNCİ KiSIM KİŞİLERE KARŞI İŞLENEN DİĞER HAKSIZ FİİLLER NEDENİYLE HUKUKİ SORUMLULUK I. FİKİR VE SANAT ESERLERİYLE İLGİLİ TAZMİNAT DAVALARI 979 A. Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun İlgili Hükümleri 979 B. İlgili Kararlar 981 II. HAKARET NEDENİYLE TAZMİNAT İSTEMİ 1006 A. Genel Olarak Hakaret Nedeniyle Kişilik Haklarının İhlali 1006 B. İlgili Kararlar Genel Olarak Hakaretle İlgili Kararlar Bir Davayla İlgili Olarak Verilen Dilekçeyle Veya Mahkemede İddia ve Savunma Maksadıyla Söylenen Sözlerle Hakaret Eylemleri 1011 III. HAKSIZ ŞİKAYET VE İFTİRA NEDENİYLE TAZMİNAT DAVALARI 1013 A. Şikayet Hakkı ve Kötüye Kullanılması 1013 B. Haksız Şikayet ve İftira İle İlgili Kararlar 1016 IV. YALAN TANIKLIK İLE İLGİLİ KARARLAR 1043 A. Genel Olarak Yalan Tanıklık Nedeniyle İşlenilen Haksız Fiiller 1043 B. Yalan Tanıklıkla İlgili Kararlar 1044 V. HABERLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜNÜN İHLALİYLE İLGİLİ KARARLAR 1047 VI. ÇALIŞMA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KISITLANMASIYLA İLGİLİ KARARLAR 1048 VII. TEHDİT SUÇUYLA İLGİLİ KARARLAR 1049 VIII. HÜRRİYETİN KISITLANMASI İLE İLGİLİ KARARLAR 1053 IX. KONUT DOKUNULMAZLIĞINI İHLAL NEDENİYLE TAZMİNAT İSTEMİ 1053 X. KASITLI VEYA TAKSİRLİ ADAM ÖLDÜRME VE YARALAMA SUÇLARIYLA VE SAĞLIĞI BOZAN HAKSIZ FİİLLERLE İLGİLİ KARARLAR 1054 A. Yaşam ve Vücut Dokunulmazlığı Hakkına Yönelik Haksız Fiillerle İlgili Genel Açıklama B. İlgili Kararlar 1055 XI. DOLANDIRICILIK NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASI 1074 XII. CİNSEL TACİZ, SALDIRI VEYA İSTİSMAR NEDENİYLE TAZMİNAT İSTEMİ 1074 XIII. SADAKATSİZLİK NEDENİYLE TAZMİNAT İSTEMİ 1076 ÜÇÜNCÜ KISIM MAL VARLIĞINA ZARAR VEREN HAKSIZ FİİLLER NEDENİYLE TAZMİNAT DAVALARI VE İLGİLİ KARARLAR I. KİŞİLERİN MAL VARLIĞINA YÖNELİK HAKSIZ FİİLLER 1077 A. Haksız Tahliye ile İlgili Kararlar 1077

14 22 Haksız Fiilden Doğan Hukuki Sorumluluk ve Maddi ve Manevi Tazminat Davaları 1. Sorumluluğun Yasal Temeli ve Mahiyeti 1077 a. Yasal düzenleme 1077 b. Sorumluluğun Mahiyeti ve Zararın Kapsamı İlgili Kararlar 1078 B. Haksız Haciz ile İlgili Kararlar 1084 C. Haksız İhtiyati Tedbir Nedeniyle Hukuki Sorumluluk İhtiyati Tedbir Kurumu 1099 a. İhtiyati Tedbire İlişkin Yasal Düzenleme 1099 b. İhtiyati Tedbir Karan ve Sona Ermesi Haksız İhtiyati Tedbir Nedeniyle Tazminat Davası 1102 a. Haksız İhtiyati Tedbir Kavramı ve Sorumluluğun Niteliği 1102 b. Tazminat Davasının Konusu ve Yargılama Usulü 1103 aa. Tazminat Davasının Konusu 1103 bb. Görevli ve Yetkili Mahkeme 1103 cc. Davanın Taraflan 1103 dd. Zamanaşımı 1103 ee. Tazminatın Teminattan Ödenmesi 1104 c. Tazminatın Şartlan Menfi Tespit Davasında Haksız İhtiyati Tedbir Nedeniyle Tazminat 1104 a. Genel Olarak 1104 b. Mahkemenin Tazminata Kendiliğinden Karar Vermesi 1105 c. Mahkemenin Tazminata Karar Vermemesi İstihkak Davasında Haksız İhtiyati Tedbir Nedeniyle Tazminat 1106 Haksız Tedbirle İlgili Kararlar 1106 D. Yedieminin Hukuki Sorumluluğu Sorumluluğun Esasları ve Hukuki Dayanağı Yediemin Yol Açtığı Zararı Tazmin Yöntemi 1133 a. Genel Mahkemelerde Tazminat Davası Açılması 1133 b. İlamsız İcra Takibi ve Kirazın İptali Davası 1133 c. İhtiyati Hacizde İcra Dairesinin Re'sen Tahsil Yetkisi 1134 Yedieminle İlgili Kararlar 1137 E. Komşu Taşınmazlara Haksız Fiillerle Verilen Zararlar Usulsüz Hafriyat Nedeniyle Verilen Zararlar Komşu Taşınmazın Kullanımı Veya İşletilmesinden Doğan Zararlar İnşaat ve Kazı Çalışmaları Nedeniyle Diğer Taşınmaza Zarar Verilmesi Kasten Mala Zarar Verme (Izrar) Eylemleri 1158 F. Mal Varlığına Zarar Veren Diğer Haksız Fiiller 1161 DÖRDÜNCÜ KISIM ÇEŞİTLİ KURUM VE MÜTEŞEBBİSLERİN FAALİYETLERİNDEN KAYNAKLANAN HAKSIZ FİİLLER NEDENİYLE HUKUKİ SORUMLULUK I. BELEDİYE ÇAUŞMALARI NEDENİYLE VERİLEN ZARARUR 1169

15 İçindekiler 23 İSKİ'nin Kanalizasyonu Yetersiz Yapması Nedeniyle Su Baskını Zararı 1169 Mahalle Yolu Yapımından Doğan Zarar - Yargı Yolu 1171 Belediyenin Taşınmazını İşgal Edenin Tahliyesinden Doğan Zarar 1171 Belediyenin Yaptırdığı Köprünün Yıkılması Sonucu Davacının Yaralanması 1172 Belediyenin, Özel Kişiye Ait Taşınmazdan İzinsiz Malzeme Alması 1172 Trafik Sinyalizasyon Sistemindeki Arızanın Kazaya Yol Açması 1173 Özel Suya Belediyenin El Atması 1173 Yol Yapımında Uyarıcı Levha Konulmamasının Kazaya Neden Olması 1174 İhale Belgesinde İmar Durumunun Belediyece Hatalı Gösterilmesi 1175 Halk Otobüsünün Yaptığı Kazadan Belediyenin Sorumluluğu 1175 Belediyenin Açık Bıraktığı Çukurdan Doğan Sorumluluğu - Yargı Yolu 1176 II. BANKACILIK FAALİYETLERİ NEDENİYLE HUKUKİ SORUMLULUK 1176 A. Bankaların Hukuki Sorumluluğu İle İlgili Kararlar 1176 B. Bankalara Personelinin Verdiği Zararlar Nedeniyle Açılan Rücu Davaları ile İlgili Kararlar 1178 III. BAZI İŞ VE MESLEKLERİN İCRASI NEDENİYLE VERİLEN ZARARLAR 1189 Gölette Boğulma Nedeniyle Malikten Tazminat İstemi 1189 Yol Yapımında Müteahhitin Sorumluluğu 1Î89 Elektrik Çarpmasında, Hat Ustalarının ve TEDAŞ'ın Sorumluluğu 1190 Kum Ocağı İşletilmesinden Doğan Zarar 1191 Kömür Ocağı İşletmesinin Komşu Araziye Zararı 1191 Komşudaki Yangının Sirayeti Nedeniyle Uğranılan Zararlar 1193 Doğalgaz Fırınının Gaz Kaçağı- Üretici ve Servisin Sorumluluğu 1194 Yol - Köprü Yapımını Üstlenen Müteahhidin Sorumluluğu 1194 Depremde Yıkılan Binanın Yapımından Doğan Sorumluluk 1195 Fabrikanın Verdiği Zarardan Sorumluluk 1199 Müteahhidin Döktüğü Hafriyattan Sorumluluğu 1200 Üreticinin Üründeki Ayıptan Doğan Sorumluluğu 1200 BEŞİNCİ KISIM KAMU MALLARINA HAKSIZ FİİLLERLE VERİLEN ZARARLARLA İLGİLİ TAZMİNAT DAVALARI I. ÇEŞİTLİ KURUMLARA AİT KAMU MALLARINA ZARAR VERİLMESİ NEDENİYLE AÇILAN TAZMİNAT DAVALARIYLA İLGİLİ KARARLAR 1203 Telefon Dolabına Araç ile Çarpılması 1203 Yer Altına Kablo Döşenirken Karayoluna Zarar Verilmesi 1203 İçmesuyu İnşaatı Sırasında Yer Altı Kablolarına Zarar Verilmesi 1204 Maden Sahasından İzinsiz Kum Alınması 1205 Fiber Optik Kablolara Biçerdöverle Zarar Verilmesi 1205 Ameliyatta Kullanılmayan Malzemelerin Kullanılmış gibi Gösterilmesi 1206 Otoyol Korkuluklarına Çarpılarak Zarar Verilmesi 1206 Telekom Saha Dolabına Araç ile Çarpılması 1207

16 24 Haksız Fiilden Doğan Hukuki Sorumluluk ve Maddi ve Manevi Tazminat Davaları II. KAMU MALLARINA HAKSIZ YERE EL ATILMASI, YARARLANILMASI 1208 A. Hazine Arazilerine İzinsiz El Atılması ve Yararlanılması 1208 B. Meraya ve Köy Taşınmazlarına Karşı Haksız Fiiller 1216 C. Belediye ve KİT Taşınmazlarına Verilen Zararlar 1218 D. Orman İdaresine Verilen Zararlarla İlgili Kararlar Ormana ve Bitki Örtüsüne Verilen Zararlar İzinsiz Avlanma İle İlgili Kararlar 1231 E. Kaçak Elektrik Kullanılmasıyla İlgili Kararlar 1233 F. Kaçak Su Kullanılması İle İlgili Tazminat Kararları 1238 III. KAMU PERSONELİNİN ÇALIŞTIKLARI KURUMA VERDİKLERİ ZARARIN TAZMİNİ İÇİN PERSONELE KARŞI AÇILAN DAVALAR 1240 Et Balık Kurumu- İthalatta Fada Ödemeye Yol Açma 1240 Askeri Depo Zimmetindeki Malzemenin Eksik Teslimi 1241 Telefon Ücreti Tahsilatnda Eksiklik 1242 Satınalma Daire Başkanı (T. Şeker Fabrikaları A.Ş.) 1242 Belediye Ambarında Yangın - Bekçinin Sorumluluğu 1243 Malzeme Alımında İhale Yasasına Aykırılık 1244 Orman Görevlisi - Amirin Sorumluluğu 1245 Personele Usulsüz Ek Ders Ücreti Ödenmesi 1246 Memurun Kaybettiği Çek Yaprağı Nedeniyle Oluşan Zarar 1247 Memurun Usulsüz İşlemi Nedeniyle İdareye Verilen Zarar 1247 Görevlilerin Zincirleme Sorumluluğu 1248 Veznede Fazla Ödemeden Doğan Zarar 1248 Kurum Parasının Siyasi Maksatla Harcanması - Bakanın Sorumluluğu 1249 Görevli Aracın Güzergahının Değiştirilmesinden Doğan Zarar 1251 Kurum Parası ile Ölüm İlanı Verme 1251 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TAZMİNAT DAVALARINDA USUL HÜKÜMLERİ VE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI I. YARGI YOLU NEDENİYLE GÖREVSİZLİK KARARI 1253 II. YETKİLİ MAHKEME İLE İLGİLİ KARARLAR 1277 III. TAKAS -MAHSUP TALEBİ 1283 IV. BİLİRKİŞİLİK KURUMU, 1286 V. TALEPLE BAĞLILIK KURAU {HUMK 74) 1288 VI. USULİ KAZANILMIŞ HAK İLE İLGİLİ KARARLAR 1292 VII. KISMİ VE EK DAVA İLE İLGİLİ KARARLAR 1297 VIII. DAVANIN ISLAHI - DAVA DEĞERİNİN ARTIRILMASI 1303 IX. BİRLEŞTİRİLEN DAVALARDA YARGILAMA VE HÜKÜM KURMA USULÜ 1308

17 içindekiler 25 X. KAMU İDARELERİ ARASINDAKİ DAVALARIN HAKEM SIFATIYLA GÖRÜLMESİ 1309 A Sayılı Kanunun İlgili Hükümleri 1309 B. İlgili Kararlar 1310 XI. YARGILAMA GİDERLERİ VE VEKALET ÜCRETİ 1323 A. Vekalet Ücreti 1323 B. Yargı Harç ve Giderleri Harç ve Giderlerle İlgili Genel Bilgiler İlgili Kararlar 1331 Kaynakça 1335 Dizin 1339