Doğrudan Yönlendirme. Doğrudan Yönlendirme ve Görsel Ortamlar. Ben Shneiderman 05/12/2013

Transkript

1 Doğrudan Yönlendirme ve Görsel Ortamlar Burak İpek Erdem Yücesoy Doğrudan Yönlendirme Tasarımcılar ürünlerin görsel olmasının popülerliğini arttırdığını fark ettiler, çünkü sıradan kullanıcılar komuta dayalı sistemlerde pek başarı gösteremiyorlardı. Peki kullanıcının bir sistemi hevesle kullanması için sistem nasıl olmalı? Kopyalama işlemi yaptınız fakat bitip bitmediğini bilmiyoruz Hızlı görsel ve işitsel geri dönütler (geri besleme) sayesinde kullanıcıya her hareketi sonucunda değerlendirilebilir geri dönütler sağlayabiliyoruz. Kullanıcı sistemde uzmanlaşabilmeli Sistem, görevini yerine getirme yetkinliğine sahip olmalı Kullanıcı, kolay öğrenme ile gelişmiş özellikleri özümseyebilmeli Kullanıcı sistemdeki hakimiyetinin artacağına güvendirilmeli Kullanıcı zevkle sistemi kullanabilmeli Acemiler için küçük ipuçları koyularak teşvik edilmeli Daha güçlü yönleri keşfetmek için arzulandırılmalıdır. Ben Shneiderman Doğrudan yönlendirme arayüzü bu özellikleri sağlayan arayüzlerin merkezinde bulunmaktadır. Ben Shneiderman bu arayüzü geliştirmek için bazı özellikler eklemiştir. (1982) 21 Ağustos 1947 New York da doğmuş bir bilgisayar bilimcisidir. 1

2 Shneiderman ın eklediği özellikler: İlgili nesnelerin öne çıkması/görünmesi Arayüzde artan tüm işlemlerin hızına göre, hızlı dönütler Yapılan işlemlerin geri alınabilmesi Sözdizimsel doğruluk Komutlarla yönetilen işletim sistemi yerine görsel işletim sistemleri Wordstar Bu yeni sisteme göre What You See Is What You Get (WYSIWYG) standardı kelime işlemciler için tanımlandı. Avantajı: Kullanıcılar metni tam sayfa görürler Belge yazdırıldığında görüneceği gibi görülmektedir İmleç hareketi görülebilir İmleç hareketi doğaldır Hızlı yanıt ve ekran Kolayca iptal edilebilir eylemler VisiCalc Microsoft Excel 2

3 Peki Oyun Sektörünü Nasıl Etkiledi? Lotus Missile Command Donkey Kong Mario Pacman CAD - Bilgisayar Destekli Tasarım Computer Aided Design Tasarım yapmak için yazılan programlara verilen bir addır. Üç boyutlu ve iki boyutlu tasarımlar için farklı programlar kullanılabilir. Solidworks 3

4 Autodesk Maya AutoCad Ofis Otomasyonu Xerox Star Kullanıcı Arayüzü Macintosh Kaynaklar Microsoft 4

5 Görsel Düşünme ve İconlar İlk olarak 1969 yılında Rudolf ARNHEIM tarafından ortaya atılmıştır (Visual Thinking) Rudolf ARNHEIM Görsel Düşünme ve İconlar Daha sonra; Bill Verplank (1988) Kevin Mullet ve Darrel Sano, ( Designing Visual İnterfaces1995) Diğer bilgisayar bilimcileri İcons (simgeler) Nesneyi veya hareketi alışıldık ve tanınabilir bir biçimde temsil eden küçük resimlerdir 1 inch ya da 64x64 pixelden daha küçük boyuttadırlar İşlevsel ve kullanışlı Görsel hafızaya dayalı Yazıya göre yer tasarrufu sağlar 5

6 İcons (simgeler) İcons (simgeler) Yazıya dayalı programda yazı tarzında simgeler kullanılmalıdır Görselliğe dayalı programda resim tarzında simgeler kullanılmalıdır İcons (simgeler) Benzer görevi yapan simgeler diğer simgelerden ayrılmalı veya gruplandırılmalıdır İcons (simgeler) Text ve Resim Bileşimi İconlar (Norman 1991) Simge Tasarlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nesneyi veya harkeeti alışıldık ve tanınabilir bir biçimde temsil etmeli Farklı simgelerin sayısını kısıtlamalı Simgenin, arkaplanından ayırt edilebilir ve göze çarpar nitelikte olması 3 boyutlu simgelerde, dikkat dağıtıcı olaibleceğinin göz önünde bulundurulması 6

7 Simge Tasarlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler Seçilen bir simgenin, diğer simgeler arasından açıkça görülebilir olması Simge Tasarlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler Hareket animasyonu Her simgenin kendi ayırt edici bir özelliği olması Bir simge ailesindeki simgelerin birbiriyle uyum içinde olması Detaylı bilgiler simge özelliklerini etkilemeli Text mi Simge mi? Bu sorunun net bir cevabını vermek çok zordur aynı Vanilyalı dondurma mı Çikolatalı dondurma mı sorusu gibi. Direct-manipulation programming Bu tarz programlar aslında genel bir değişle programlanabilir programlardır. Kullanıcı programın yeteneklerini kullanarak, programı kendi işine uygun hale getirir. Direct-manipulation programming Birçok yazı düzenleme programı kullanıcıların macrolar oluşturarak daha sonra bu macroları kullanma olanağı sağlar. Exel, Lotus Photoshop da girilen komutları, yapılan işlemleri kaydederek daha sonra kullanımını sağlar. Direct-manipulation programming Kullanıcı tek bir tıkla fotoğrafa efekt verir ancak aslında program daha önce kaydedilmiş işlemleri tek tek uygular. 7

8 Direct-manipulation programming Nelere Dikkat Edilmeli? Bilgisayarın kapasitesine uygun olmalı Hangi data tiplerine ve operatörlerine erişebileceğine dikkat edilmeli Programlanması ve düzenlenmesi kolay olmalı Sade olmalı Kullanıcının yapabileceği hatalar iyi düşünülüp riskler azaltılmalı. Gerçek dünyaya 2 boyutlu arayüzlerden çok daha yakın olan arayüzlerdir Sağlık alanlarında Sanatasal çalışmalarda Ürün tasarımlarında Bilimsel çalışmalarda iki boyutlu arayüzlere göre çok daha başarılı çalışmalar yapma olanağı sağlar Gerçek Dünyanın Taklitidir En sevilen ve en çok kullanıldığı sektör ise oyun sektörüdür Kullanıcı 3 boyutlu arayüz sayesinde gerçek dünyada yapamadığı şeyleri yapabildiğini hisseder İşletim Sistemlerinde 8

9 Ürün Tasarımı Perpektif, gölgele yeteneklerini kullanın Adım sayısını en aza indirin Yazıların okunabilirliğine dikkat edin Kontrast hatalarını ve yansımaları en aza indirin Fizik hatalarına dikkat edin Nesnelerin hareketlerini kolaylaştırın Birbiriyle uyumlu nesneleri bir arada gruplayın Nesneleri kullanıcıların görsel hafızalarına daha kolay yerleştirebilecek şekilde konumlandırın Günümüzde 3 boyutlu arayüzler 9

10 Bu tarz uygulamalarda yapılan değişiklikler fiziksel ortamda değişiklik yapar Güç kontrolü, kimya testleri, uçaklar, insansız araçlar, askeri robotlar Uygulamadaki değişiklik sayesinde mercek uzar Akıllı evler; Güç kontrolü Güneş ışığına tepki Güvenlik sistemi Robot asker 10

11 Uyglamanın tepki süresi çok iyi ayarlanmalıdır Tıp alanında hassas ve yavaş hareketler Askeri alanda hızlı hareketler Direk olarak kontrol ettiğimiz cismin arayüzde göründüğü durumda olup olmadığını kontrol etmemiz lazım Mikroskopun yakınlaşma durumu Optik zoomun istediğimiz seviyede olup olmadığı. Su altı robotunun istediğimiz derinlikte olup olmadığı Kontrol ettiğimiz cismin ya da aletin bulunduğu ortamı kontrol etmemiz gerekiyor Ortamın sıcaklığı Sıvının yoğunluğu Bulunduğu odanın hacmi Çünkü bunlar anlık değişebilen şeylerdir. Sanal Gerçeklik, katılımcılarına gerçekmiş hissi veren, bilgisayarlar tarafından yaratılan dinamik bir ortamla karşılıklı iletişim olanağı tanıyan, üç boyutlu bir benzetim modelidir İlk olarak bir uçak simulasyonu fikriyle ortaya çıkmıştır Bir kokpit oluşturulmuştur Pencereler yüksek çözünürlüklü ekranlarla kapatılmıştır Ses efektleri ayarlanmıştır Titreşim ve koltuk hareketleriyle tamamlanmıştır 11

12 Başarıyla sonuçlanan bu girişim SANAL GERÇEKLİK adıyla anılmıştır Kullancı bu yazılımlar sayesinde bakış açısını genişletip daha sonra başına gelebilecek sorunları önceden tespit edebilir İnşaat sektöründe binanın yapımına başlanmadan binanın tüm testleri SANAL GERÇEKLİK yöntemiyle yapılıp daha sonra olabilecek tüm sorunlar önceden tespit edilebilir Görüş Açısı Normal bir bilgisayar ekranında 3 boyutlu bir tasarım için tek seferdeki bakış açısı yeterli olmayabilir. Sanal gerçeklikte ekranların konumları ve uygulamanın yetenekleri sayesinde gerçeğe çok yakın bir görüş açısı kazanırız Baş Pozisyonuna Bağlı Uygulamalar El Pozisyonuna Bağlı Uygulamalar El Manipülasyonu Fiziksel Tepki Yönetimi Ses giriş çıkış pozisyonları 12