XX. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ

Transkript

1 XX. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ XX. YÜZYILDA OSMANLI PADİŞAHLARI VE SİYASİ OLAYLAR II. Abdülhamit ( ) V. Mehmet (Reşat) ( ) Trablusgarp Savaşı ( ) I.Balkan Savaşı (1912) II.Balkan Savaşı (1913) I.Dünya Savaşı ( ) VI. Mehmet (Vahdettin) ( )

2 TRABLUSGARP SAVAŞI ( ) SAVAŞIN NEDENLERİ Siyasî birliğini tamamlayan İtalya nın, gelişen sanayisi için ham madde ve pazar arayışı. Trablusgarp ın coğrafî konum olarak İtalya ya yakın olması Osmanlı Devleti nin deniz gücünün oldukça zayıf olması İtalya nın Habeşistan daki başarısızlığını (1896) telâfi etmek istemesi İngiltere ve Fransa nın, İtalya yı Almanya nın yanından ayırarak kendi sömürgelerini güvence altında tutmak istemesi. NOT: İtalya, 1909 Racconigi Antlaşması ile Trablusgarp üzerindeki çıkarlarını Rusya ya kabul ettirmiştir.

3 SAVAŞIN GELİŞİMİ Osmanlı Devleti bölgeye denizden ve karadan asker gönderememiştir. Çünkü donanma Haliç te demirliydi ve Mısır İngiliz işgali altındaydı. Osmanlı Devleti nin genç vatansever subayları Mustafa Kemal (Gazeteci Şerif Bey adıyla), Enver Bey, Nuri Bey, Fethi Okyar ve Ali Çetinkaya, Mısır ve Tunus üzerinden buraya gizlice geçmişlerdir. Derne ve Tobruk ta Mustafa Kemal, Bingazi de ise Enver Bey İtalyanların ilerleyişini durdurmuş, bunun üzerine İtalya, Osmanlı Devleti ni barışa zorlamak için Rodos ve Oniki Ada yı işgal etmiş, Çanakkale yi abluka altına almıştır.

4 OUCHY (UŞİ) ANTLAŞMASI (15 EKİM 1912) Antlaşmaya göre; (OSMANLI İTALYA) Osmanlı Devleti nin Kuzey Afrika daki son toprak parçası olan Trablusgarp ve Bingazi (Libya) İtalya ya bırakılmıştır. İtalya Trablusgarp ın Düyûn-u Umûmiye ye olan borçlarını ödeyecektir. Trablusgarp ta yaşayan Müslümanlar dinî yönden halifelik makamına bağlı kalacaklardı. Böylece dinî ve kültürel bağlar korunmaya çalışılmıştır. Rodos ve On İki Ada geçici olarak (Balkan Savaşları bitene kadar) İtalya ya bırakılmıştır. NOT: 1) Osmanlı Devleti, Kuzey Afrika daki son toprağını kaybetmiş. 2) Trablusgarp Savaşı Mustafa Kemal in sömürgeciliğe karşı ilk mücadelesidir. 3) Dünya tarihinde uçak ilk kez Trablusgarp Savaşı'nda İtalya tarafından kullanılmıştır.

5 BALKAN SAVAŞLARI ( ) SAVAŞIN NEDENLERİ Milliyetçilik akımının etkileri Osmanlı Devleti nin Balkanlardaki varlığına son verilmek istenmesi Rusya nın Panslavizm politikası kapsamında Balkan uluslarını kışkırtması İngiltere nin Osmanlı ya karşı tutumunu değiştirmesi (RevalGörüşmesi)

6 SAVAŞIN GELİŞİMİ I. Balkan Savaşı nda Osmanlı Devleti ne saldıran ilk Balkan devleti Karadağ olmuş, bu devletin Yenipazar a saldırısıyla savaş başlamıştır. Yunanistan Ege adalarını ve Selanik i ele geçirmiş; Makedonya Karadağ, Sırbistan ve Bulgaristan tarafından işgal edilmiştir. Rauf (Orbay) Bey, Hamidiye Kruvazörü ile Ege de başarılı mücadeleler vermişse de Yunanlılar Ege adalarını işgal etmeyi başarmışlardır. Mustafa Kemal, 25 Kasım 1912 de Çanakkale ve Gelibolu yu savunmak için kurulan Akdeniz Boğazı Birleşik Kuvvetler Harekât Şubesi Komutanlığı'na atanmıştır. NOT: I. Balkan Savaşı sırasında bağımsızlığını ilan edip, Osmanlı Devleti nden ayrılarak bağımsız olan son Balkan devleti Arnavutluk olmuştur.

7 Osmanlı Devleti nin I. Balkan Savaşı nda mağlup olmasında; Ordunun siyasete karışması Ordunun bir kısmının terhis edilmesi Donanma gücünün yetersiz olması Savaşın dört cephede devam etmesi Ordunun bir kısmının Vahabî Ayaklanması nı bastırmak için Yemen e gitmesi gibi durumlar etkili olmuştur. Bâb-ı Âli Baskını (23 Ocak 1913) I. Balkan Savaşı nda alınan yenilginin sorumlusu görülen hükûmete karşı, İttihat ve Terakkicilerin düzenlediği, Osmanlı Devleti nde görülen ilk hükûmet darbesidir. Enver Paşa öncülüğünde düzenlenen bu hükûmet darbesi ile Kâmil Paşa Hükûmeti düşürülmüş, yerine Mahmut Şevket Paşa Hükûmeti kurulmuştur. Bâb-ı Âli Baskını ile İttihat ve Terakki Cemiyeti nin yönetimdeki etkinliği artmıştır.

8 Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913) Osmanlı Devleti bu antlaşma ile Midye-Enez hattının batısındaki toprakları kaybetmiştir. Buna göre; Osmanlı Devleti nin batı sınırı Midye-Enez hattı olarak belirlenmiştir. Ege adalarının durumu Avrupalı devletlerin alacağı karara bırakılmıştır. Gelibolu Yarımadası dışındaki tüm Trakya, Dedeağaç, Kavala, Kırklareli ve Edirne Bulgaristan a bırakılmıştır. Orta ve Kuzey Makedonya Sırbistan a bırakılmıştır. Güney Makedonya, Selanik ve Girit Yunanistan a bırakılmıştır. NOT: Osmanlı Devleti bu antlaşma ile Gökçeada (İmroz) ve Bozcaada (Taşoz) dışında tüm Ege adalarını kaybetmiştir. Osmanlıcılık akımı amacına ulaşamamış, yerini Milliyetçilik akımına bırakmıştır.

9 II. BALKAN SAVAŞI (1913) SAVAŞIN NEDENLERİ Bulgaristan ın I. Balkan Savaşı sonucunda fazla toprak elde etmesi (temel sebep) Diğer Balkan devletlerinin Bulgaristan ın bu kadar güçlenmesinden rahatsız olması Balkan devletlerinin toprak paylaşımı konusunda anlaşamaması

10 Osmanlı Devleti, Balkan devletleri arasındaki bu mücadeleyi fırsat bilerek Kırklareli ve Edirne (Doğu Trakya) yi geri almıştır. NOT: Mustafa Kemal Bolayır Kolordusu Kurmay Başkanı, Enver Paşa ise Çatalca Birlikleri Kurmay Başkanı olarak görev yapmıştır. II. Balkan Savaşı sonunda, SONUÇ Balkan devletleri kendi aralarında Bükreş Antlaşması nı imzalamışlardır. Osmanlı Devleti ise Bulgaristan ve Sırbistan ile ayrı ayrı İstanbul Antlaşmaları nı yaparken, Yunanistan ile Atina Antlaşması nı imzalamıştır

11 BALKAN SAVAŞLARININ GENEL SONUÇLARI Batı Trakya, Makedonya, Arnavutluk ve Ege Adaları (Bozcaada (Taşoz) ve Gökçeada (İmroz) hariç) Osmanlı Devleti nin elinden çıkmıştır. Batı Trakya (Gümülcine, Dedeağaç, İskeçe, Kavala, Yanya, Serez ve İşkodra) sorunu ortaya çıkmıştır. Meriç Nehri sınır olarak kabul edilmiş ve yaklaşık olarak bugünkü Batı sınırı belirlenmiştir. Osmanlı da ülke içinde göç hareketleri yoğunlaşmıştır. Almanya dan getirilen subaylarla Osmanlı ordusu yeniden yapılandırılmaya çalışılmıştır. İttihat ve Terakki ülkenin yönetimini tümüyle ele geçirmiştir. Osmanlıcılık fikir akımı zayıflamış, Türkçülük fikir akımı güçlenmiştir.

12 I.DÜNYA SAVAŞI ( ) GENEL NEDENLER Sanayi İnkılâbı sonrası süreçte ortaya çıkan sömürgecilik yarışı Ham madde ve pazar arayışlarının uluslararası rekabete dönüşmesi Fransız İhtilâli sonrasında ortaya çıkan milliyetçilik akımının etkisiyle her milletin devlet kurmak istemesi Ülkeler arası silahlanma ve bloklaşmaların yaşanması

13 ÖZEL NEDENLER Almanya ve İngiltere arasındaki ekonomik rekabet Fransa nın 1871 Sedan Savaşı nda Almanya ya kaptırdığı Alsace-Loraiene (Alsas Loren) bölgesini geri almak istemesi (kömür havzası rekabeti) Rusya nın sıcak denizlere inme amacı ve Balkanlarda uyguladığı Panslavizm politikası Avusturya-Macaristan ile Rusya nın Balkanlara hakim olma düşüncesi İtalya ve Fransa nın Kuzey Afrika da sömürge rekabetine girmesi İtalya nın Akdeniz e egemen olma düşüncesi Japonya nın Uzakdoğu daki Alman sömürgelerini ele geçirmek istemesi

14

15 I. DÜNYA SAVAŞI NIN BAŞLAMASI 28 Haziran 1914 tarihinde Avusturya-Macaristan Veliahdı Ferdinand ve eşinin, Bosna Hersek in başkenti Saraybosna yı ziyareti esnasında Sırplı bir genç (Princep) tarafından öldürülmesi I. Dünya Savaşı nı başlatan kıvılcım olmuştur. Avusturya-Macaristan ın Sırbistan a savaş açmasıyla I. Dünya Savaşı fiilen başlamıştır.

16 OSMANLI DEVLETİ NİN I. DÜNYA SAVAŞI NA GİRMESİ Osmanlı Devleti,savaşın başlangıcında tarafsız bir tutum sergilemiştir. İngiltere de yeni cephelerin açılmasını çıkarlarına uygun bulmadığı için Osmanlı Devleti nin savaşa girmesini istememiştir. Osmanlı Devleti, siyasî yalnızlığına son vermek ve daha önce kaybettiği toprakları geri alabilmek için önce İngiltere ve Fransa ya yaklaşmak istemiş, ancak geri çevrilince Almanya ile yakınlaşmıştır. Osmanlı Devleti ile Almanya arasında ittifak antlaşması imzalanmıştır. Akdeniz de İngilizlerden kaçan Goeben ve Breslav adlı iki Alman savaş gemisi Osmanlı Devleti ne sığınmış, Osmanlı Devleti bu gemileri satın aldığını bildirerek gemilere Türk bayrağı çekmiş ve isimlerini de Yavuz ve Midilli olarak değiştirmiştir. Bu savaş gemileri, Ruslara ait Sivastopol ve Odessa limanlarını bombalamıştır.

17

18 Taarruz (Saldırı) Cepheleri 1) KAFKAS (DOĞU) CEPHESİ (Toprak Kazanılan Tek Cephe) I. Dünya Savaşı nda Osmanlı topraklarında açılan ilk cephe Kafkas Cephesi dir. CEPHENİN AÇILMA NEDENLERİ Rusya nın güneye ilerleyişini durdurmak Kafkaslardaki bağımsızlık mücadelesini desteklemek Orta Asya Türkleriyle bağlantı kurup Turancılık fikrini hayata geçirmek Bakü petrollerini ele geçirmek Kafkaslar üzerinden Hindistan a ulaşmak Kars, Ardahan, Batum u Ç.Rusya dan geri almak (Elviyeyi Selase)

19 CEPHEDEKİ GELİŞMELER Enver Paşa komutasındaki Türk ordusu Sarıkamış Taarruzu nda ağır kayıplar vermiştir. Binlerce asker Allahüekber Dağları nın eteklerinde soğuktan donarak şehit düşmüştür. Cephede askerî başarı sağlanamamış; Muş, Bitlis, Erzincan, Erzurum, Van ve Trabzon Ç.Rusyanın eline geçmiştir. Osmanlı Devleti ne karşı Ruslara destek veren Ermeniler, 27 Mayıs 1915 te çıkartılan Ermeni Tehcir Yasası ile Suriye ve Lübnan a zorunlu göçe tâbi tutulmuştur. Çanakkale Cephesi ndeki görevi bittikten sonra Kafkas Cephesi ne XVI. Kolordu Komutanı olarak atanan Mustafa Kemal, 1916 da Muş ve Bitlis i Rusların elinden geri almıştır. Cephede savaş devam ederken Rusya da 1917 de Bolşevik İhtilâli patlak verince, Çarlık yönetimi yıkılmış ve Rusya 1918 de Brest-Litowsk antlaşmasıyla savaştan çekilmiştir.

20 Brest- Litowsk Antlaşması ile; Brest- Litowsk Antlaşması (3 Mart 1918 ) Osmanlı Devleti ile Sovyet Rusya Osmanlı Devleti 1878 Berlin Antlaşması esnasında kaybettiği Kars, Ardahan ve Batum u (Elviye-i Selâse) geri almıştır. Rusya I. Dünya Savaşı ndan çekilmiştir. (Gizli antlaşmaları açıklamıştır.) Doğu Cephesi kapanmıştır. NOT: Kafkas Cephesi nde yaşanan başarısızlık Türkçülük (Turancılık) fikrinin gerçekleştirilemeyeceğini ortaya çıkarmıştır.

21 2) KANAL (SÜVEYŞ-MISIR) CEPHESİ (İngiliz+Arap Karşı) Almanya nın isteği ile Osmanlı Devleti tarafından açılan taarruz cephesidir. İngilizlere karşı mücadele edilen bu cephenin açılmasında; Mısır ı İngilizlerden geri almak İngiltere nin sömürgeleriyle olan bağlantısını kesmek İngiltere ye sömürgelerinden gelen yardımı engellemek gibi amaçlar etkili olmuştur. NOT: Bahriye Nazırı Cemal Paşa Osmanlı Ordusu komutanıdır. NOT: Arapların bu cephede İngilizleri desteklemesi İslâmcılık (Ümmetçilik) fikrinin sona erdiğini, buna karşın Arap milliyetçiliğinin güç kazandığını göstermektedir.

22 SAVUNMA CEPHELERİ 1)ÇANAKKALE CEPHESİ (Zaferle Sonuçlanan Tek/Kapanan İlk Cephe) Osmanlı Devleti nin I. Dünya Savaşı nda mücadele ettiği en önemli cephedir. İtilaf Devletleri tarafından; İstanbul ve Boğazları ele geçirerek Osmanlı Devleti ni savaş dışı bırakmak Savaşı kısa süre içerisinde bitirmek Siyasî, ekonomik ve askerî krizde olan müttefikleri Rusya ya yardım götürmek Balkan uluslarını da savaşın içine çekmek İngiliz sömürge yollarının güvenliğini sağlamak Cephe sayısını azaltarak İtilaf Devletleri nin yükünü hafifletmek

23 *** 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal in emrindeki kuvvetler Anafartalar, Kireçtepe, Conkbayırı ve Arıburnu cephelerinde büyük zaferler kazanmıştır. ***Mustafa Kemal Arıburnu nda askerlere: Size ben taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler ve kumandanlar geçecektir. emrini vermiş ve savaşın kaderini belirlemiştir. Çanakkale Savaşlarının Sonuçları: Ekonomik yönden yardım alamayan Rusya da 1917 Bolşevik İhtilâli çıkmış ve Çarlık rejimi yıkılarak yerine Sovyet Rusya kurulmuştur. Osmanlı Devleti nin ve I. Dünya Savaşı nın süresi uzamıştır. İstanbul ve Boğazların işgali engellenmiştir. Bulgaristan İttifak Devletleri nin yanında savaşa dâhil olmuş Eğitimli pek çok insan şehit düşmüş, eğitimli insan açığı ortaya çıkmıştır. Mustafa Kemal e Albay rütbesi verilmiş Mustafa Kemal in Kurtuluş Savaşı nın lideri olmasında etkili olmuştur.

24 2) IRAK CEPHESİ Bu cephe İngiltere tarafından; Irak (Musul Kerkük) ve İran ın (Abadan) petrol kaynaklarını korumak Sömürgelerini tehdit eden Alman ve Osmanlı kuvvetlerini engellemek Rusya ya Kafkaslar üzerinden yardım ulaştırmak amacıyla açılmıştır. Halil Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu İngilizlere karşı Selman-ı Pak ve Kutü l Amare de üstünlük sağlamış, İngiliz Generali Tawnshand tutsak edilmiştir. Ancak bu başarının devamı getirilememiş ve İngilizler Musul a kadar ilerlemişlerdir. Osmanlı Devleti Irak Cephesi nde Musul ve Kerkük dışında tüm Irak ı kaybetmiştir.

25 3) SURİYE-FİLİSTİN CEPHESİ Mustafa Kemal in I. Dünya Savaşı nda görev yaptığı son cephedir. Kanal Harekâtı nın devamıdır. Bu cephede başarı sağlanamamış, Arapların (Şerif Hüseyin) da desteğini alan İngilizler Kudüs ve Filistin i ele geçirmiş, Suriye ye kadar dayanmıştır. Mustafa Kemal bu cephede, Alman General Limon Van Sanders komutasındaki Yıldırım Orduları Komutanlığı na bağlı 7. Kolordu Komutanı olarak görev yapmış ve Halep in kuzeyinde oluşturduğu savunma hattıyla düşman ilerleyişini durdurmuştur. 4) HİCAZ-YEMEN CEPHESİ Osmanlı Devleti, Arap Yarımadası ndaki İngiliz ilerleyişini durdurmak ve kutsal yerleri korumak amacıyla mücadele etmiştir.

26 I. DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA İMZALANAN GİZLİ ANTLAŞMALAR

27 WİLSON İLKELERİ (8 Ocak 1918) Her ulus kendi geleceğini kendisi belirleyecek. (Sömürgeciliğe karşı) Yenen devletler yenilenlerden toprak almayacak. Yenilen devletler savaş tazminatı ödemeyecek. Devletlerarasında açık diplomasi olacak Ekonomik engeller kaldırılacak ve aşırı silahlanmaya son verilecek. Uluslararası sorunların çözümünü sağlayabilecek, her devletin temsilcisinden oluşan uluslararası bir teşkilât kurulacak. (Cemiyet-i Akvam) Türk egemenliği altında yaşayan diğer milletler, çoğunlukta olduğu bölgelerde kendi geleceğini kendisi belirleyecek. Osmanlı Devleti nde Türklerin çoğunlukta olduğu bölgelerde Türk hâkimiyeti kesin olarak sağlanacaktır. Boğazlar dünya devletlerinin ticaret gemilerine açık olacak. Almanya Alsace-Loraiene (Alsas Loren) bölgesini Fransa ya geri verecek. Bağımsız bir Polonya Devleti kurulacak.

28

29 I. DÜNYA SAVAŞI NIN SONUÇLARI Avrupa nın ve dünyanın siyasî yapısı değişmiştir. Osmanlı, Avusturya Macaristan, Çarlık Rusya ve Almanya gibi büyük imparatorluklar parçalanmış, ulus devletler ortaya çıkmıştır. Çekoslovakya, Yugoslavya, Polonya, Letonya, Litvanya, Estonya, Macaristan, Türkiye gibi yeni devletler kurulmuştur. Avusturya-Macaristan ve Bulgaristan dan alınan topraklar üzerine Yugoslavya devleti kurulmuştur. Rusya da Komünizm, İtalya da Faşizm, Almanya da Nazizm gibi baskıcı (totaliter) rejimler ortaya çıkmıştır. Dünya barışını korumak için uluslararası bir teşkilât olarak Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kurulmuştur. Sömürgeciliğin yerini Manda ve Himaye almıştır. Tank, kimyasal silahlar ve denizaltı ilk kez I. Dünya Savaşı nda kullanılmıştır. Kimyasal silah kullanımı Sivil Savunma Örgütleri nin kurulmasına yol açmıştır. Savaştan umduğunu bulamayan devletler daha sonra II. Dünya Savaşı nın çıkmasına neden olmuştur.

30 MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 Ekim 1918) Antlaşmanın Önemi ve Sonuçları Osmanlı Devleti nin İtilaflar karşısında kayıtsız şartsız teslimiyeti anlamına gelen bu ateşkes antlaşmasıyla, Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir. Antlaşmadaki 7. madde Anadolu topraklarının işgaline, 24. madde ise Doğu Anadolu da bir Ermeni Devleti nin kurulmasına zemin hazırlamıştır. Osmanlı Devleti bu antlaşmayı imzalarken Wilson İlkeleri ne güvenmiş, ancak İtilaf Devletleri, Wilson İlkeleri ni dikkate almamış ve işgallere başlamışlardır. Anadolu nun işgali karşısında Türk milletinin ilk tepkisi millî direniş cemiyetleri oluşturmak olmuştur. Ahmet İzzet Paşa Hükûmeti 8 Kasım 1918 de istifa etmiş, yerine 11 Kasım 1918 de Tevfik Paşa Hükûmeti kurulmuştur.

31

32 PARİS BARIŞ KONFERANSI (18 OCAK 1919) 32 devletin katılımıyla, I. Dünya Savaşı sonunda mağlup olan devletlerin durumlarını belirlemek, bu devletlerle yapılacak barış antlaşmalarının esaslarını tespit etmek ve barışın kalıcılığını sağlamak amacıyla toplanmıştır. Wilson İlkeleri nin sömürgecilik yapılmayacak maddesine karşı Manda ve Himaye fikri ilk kez ortaya atılmıştır. Wilson İlkeleri doğrultusunda ABD nin isteği ile Cemiyet-i Akvam ın (Milletler Cemiyeti) kurulmasına karar verilmiştir.(10 Ocak 1920 de) İzmir ve çevresi, İngiltere nin istekleri doğrultunda Yunanistan a bırakılmıştır.(itilaf Devletleri arasında ilk kez görüş ayrılıklarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. ) Osmanlı Devleti dışında diğer İttifak Devletleri ile imzalanacak barış şartları konusunda anlaşmış, ancak Osmanlı topraklarının paylaşımı konusunda uzlaşma sağlayamadıkları için, Osmanlı Devleti ile yapılacak barış antlaşmasını ertelemişlerdir.

33 İZMİR İN İŞGALİ (15 MAYIS 1919) Megalo İdea yı (Büyük Ülkü) gerçekleştirmeyi, Batı Anadolu ve Trakya yı topraklarına katmayı ve Doğu Karadeniz de Pontus Devleti ni kurmayı hedefleyen Yunanistan, 15 Mayıs 1919 da Paris Konferansı na dayanarak İzmir e asker çıkarmıştır. İzmir halkı işgali önlemek için örgütlenmeye başlamış, bu doğrultuda İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti oluşturulmuştur. Hukuk-u Beşer (İnsan Hakları) Gazetesi yazarı Hasan Tahsin (Osman Recep Nevres) Yunanlılara ilk kurşunu atmıştır. İzmir in işgalinin en önemli sonucu Kuvây-i Milliye ruhunu ortaya çıkarmasıdır. AMİRAL BRİSTOL RAPORU, İzmir in işgalinin haksızlığını ve Millî Mücadele nin haklılığını ortaya koyan ilk uluslararası belgedir. General Milne Hattı Ve Raporu (3 Kasım 1919) Bu hattın belirlenmesinde temel amaç, Yunan kuvvetlerine zaman kazandırmaktır.

34 CEMİYETLER

35 YARARLI (MİLLÎ) CEMİYETLER İşgallere karşı Türk milletinden gelen ilk tepkidir. İstanbul Hükûmeti nin işgallere karşı tepkisiz kalması üzerine kurulmuşladır. Bağımsızlığın korunması ve milliyetçilik düşünceleri bu cemiyetlerin oluşumunda temel etkendir. Cemiyetlerin kurulmasında azınlıkların zararlı faaliyetleri de etkili olmuştur. Ulusal bilincin uyanmasına katkıda bulunmuşlardır. Kuvây-i Milliye Ruhu bu cemiyetlerin çalışmaları sonucu ortaya çıkmıştır. Başlangıçta basın yayın yoluyla mücadeleyi seçmişlerse de, ileriki dönemde çoğunluğu silahlı mücadele yönüne kaymıştır. Bölgesel kurtuluşu amaçlamışlar ve birbirinden kopuk hareket etmeleridir. (Milli Kongre Cemiyeti hariç) Sivas Kongresi nde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti çatısı altında birleştirilmişlerdir.

36 1)TRAKYA-PAŞAELİ MÜDAFAA-İ HEYET-İ 2 Aralık 1918 de,edirne de kurulmuştur. Mondros Ateşkesi sonrasında kurulan ilk millî cemiyettir. Cemiyetin amacı, Doğu Trakya nın Rumlar tarafından işgalini önlemek ve bölgenin Türklere ait olduğunu belgelerle ispat etmektir. Mavri Mira Cemiyeti ne karşı mücadele etmiştir. Bu amaçla Edirne ve Lüleburgaz Kongreleri ni düzenlemiştir. Bu cemiyet, Osmanlı Devleti nin dağılması halinde Trakya da yeni bir Türk devleti (Trakya Cumhuriyeti) kurmayı amaçlamıştır. Yeni Edirne ve Ahali gazetelerini çıkararak görüşlerini dile getirmiştir.

37 2) VİLÂYET-İ ŞARKİYE (DOĞU ANADOLU) MÜDAFAA-İ HUKUK-U CEMİYETİ Cemiyetin amacı, Doğu Anadolu da kurulması planlanan Ermeni Devleti ne engel olmak ve bölgede meydana gelebilecek Ermeni çetelerinin işgallerine karşı bölge halkını örgütlemektir. (Hınçak ve Taşnak Cemiyeti ne karşı mücadele etmiştir.) Cemiyet, çıkardığı Fransızca Le Pays (Vatan) ve Türkçe Hadisat ve Albayrak gazeteleri ile doğu illerinin Türk yurdunun ayrılmaz bir parçası olduğunu savunmuştur. Erzurum Kongresi toplanmıştır. 3) TRABZON MUHAFAZA-İ HUKUK-U MİLLİYE CEMİYETİ Cemiyetin amacı, Trabzon ve yöresine yönelik Pontus Rum Devleti nin kurulmasını engellemek ve Ermeni iddialarına karşı bölge halkının haklarını savunmaktır. Bu cemiyet Erzurum Kongresi nin toplanmasına da yardımcı olmuştur.

38 4) İZMİR MÜDAFAA-İ HUKUK-U OSMANİYE CEMİYETİ Cemiyetin amacı, Batı Anadolu nun Türklere ait olduğunu dünyaya duyurmaktır. Ayrıca düşman işgaline karşı silahlı mücadele yapmayı da kabul etmiştir. İzmir in işgalinden hemen önce, 14 Mayıs 1919 da adını değiştirerek İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti olmuştur. 5) İZMİR REDD-İ İLHAK CEMİYETİ Batı Cephesi nin kurulmasını sağlayan Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri ni düzenlemiş olmasıdır. 6) KİLİKYALILAR CEMİYETİ Çukurova (Adana) Bölgesi nin Türk vatanının bir parçası olduğunu belirterek, bölgeyi Ermeniler ve Fransızlara karşı savunmayı amaçlamıştır.

39 7) MİLLÎ KONGRE CEMİYETİ Dr. Esat Işık önderliğinde İstanbul da kurulmuştur. Diğerlerinden farklı olarak mücadeleye bir bütün olarak yaklaşmış, bütün millî güçleri birleştirmeyi amaçlamış ve mücadeleyi basın-yayın yoluyla yürütmüştür. Amacı, özellikle Rum ve Ermenilerin Paris Barış Görüşmeleri ndeki isteklerine karşı gereken girişimlerde bulunmak olmuştur. Cemiyetin kurucularından olan Dr. Esat Işık, Kuvây-i Milliye tabirini ilk kez hazırladığı raporlarında kullanmıştır.

40 KUVÂY-İ MİLLİYE (MİLLÎ KUVVETLER) VE ÖZELLİKLERİ KUVÂY-İ MİLLİYE NİN ORTAYA ÇIKIŞ NEDENLERİ Osmanlı İmparatorluğu nun I. Dünya Savaşı ndan yenilgiyle çıkması Mondros Ateşkes Anlaşması uyarınca Türk Ordusu'nun terhis edilmesi Damat Ferit Paşa Hükümeti nin işgallere seyirci kalması ve herhangi bir girişimde ve faaliyette bulunmaması İtilaf Devletleri nin Anadolu yu yer yer işgal etmeleri Osmanlı hükümetinin Türk halkının can ve mal güvenliğini koruyamaması Halkın milletini koruyarak bağımsızlığına, bayrağına, egemenliğine, hürriyetine kavuşma isteği

41 KUVÂY-İ MİLLİYE NİN SAĞLADIĞI FAYDALAR VE ÖZELLİKLERİ Milli Mücadele nin ilk silahlı direniş gücü olmuşlardır. Mondros Ateşkes Anlaşması ndan sonra Anadolu nun işgali üzerine başlayan bölgesel hareketlerdir. Kuvây-i Milliye birlikleri arasında ilişki az olup, kendi bölgelerini kurtarmaya çalışmışlardır. Tek bir merkeze bağlı değillerdir. Mondros ile terhis edilen askerler de bu harekete katılmışlardır. Düzenli orduya zaman kazandırmıştır. Halkın işgal altındayken son umudu olmuştur. Halkın örgütlenmesi birlik, beraberlik ve dayanışma gibi duyguların gelişmesine katkıda bulunmuştur. TBMM açıldıktan sonra Kuvây-ı Milliye birlikleri Millî Savunma Bakanlığı na bağlanmıştır.

42 MİLLÎ MÜCADELE (HAZIRLIK DÖNEMİ) Samsun a Çıkış Samsun Raporu Havza Genelgesi Amasya Genelgesi (Tamimi) Erzurum Kongresi Sivas Kongresi Amasya Görüşmeleri (Protokolü) Temsil Heyeti nin Ankara ya Gelişi Son Osmanlı Mebusan Meclisi nin Toplanması Misâk-ı Millî Kararları nın Kabulü İstanbul un İşgali S.Osmanlı Meb. Mec. Kapatıldı I.TBMM AÇILMASI

43 MUSTAFA KEMAL İN İSTANBUL A GELİŞİ VE ÇALIŞMALARI Mondros Ateşkes Antlaşması ndan sonra Anadolu yu işgale başlaması, Mustafa Kemal i Türk milletinin içine düştüğü bu kötü durum karşısında harekete geçirmiştir. İstanbul a gelen Mustafa Kemal, işgal donanmalarını gördüğünde Geldikleri gibi giderler diyerek millî mücadelenin başlatılması gerektiğini ve buna olan inancını net olarak ortaya koymuştur. Mustafa Kemal Anadolu ya geçmeden önce geldiği İstanbul da; Düşüncelerini yaymak için Fethi Bey ile birlikte Minber gazetesini çıkarmıştır. Meclis içerisinde güç kazanmaya çalışmıştır. Padişah Vahdettin ile görüşmüştür.

44 MUSTAFA KEMAL İN SAMSUN A ÇIKIŞI (19 MAYIS 1919) NEDENİ: Karadeniz de (Samsun ve çevresinde) karışıklık çıkaran Rumlar, Mondros Ateşkesi nin 7. maddesine dayanarak işgallerini haklı göstermeye çalışmışlardır. İstanbul Hükümeti (Damat Ferit Paşa), İngiltere nin de baskısıyla, bölgeye çok geniş yetkilerle bir komutanın gönderilmesine karar vermiştir. Mustafa Kemal, Damat Ferit Paşa Hükümeti tarafından IX. Ordu Müfettişi olarak bölgeye atanmıştır. IX. Ordu Müfettişi göreviyle Samsun a gönderilen Mustafa Kemal Paşa nın yetkili olduğu iller arasında Sivas, Erzurum, Van ve Trabzon. Bu görevler arasında şunlar vardı: 1)Bölgede güvenliği sağlamak 2)Bölgedeki halkın elinde bulunan silah ve cephaneyi almak 3)Halkı mücadeleye davet eden ve onlara silah tedarik eden grupları dağıtmak Ancak Mustafa Kemal in amacı ise, Anadolu da Millî Mücadele yi başlatmak ve millî egemenliğe dayalı tam bağımsız bir Türk Devleti kurmaktı.

45 SAMSUN RAPORU (22 Mayıs 1919) Mustafa Kemal in İstanbul a gönderdiği rapordur. Bu raporda; Bölgedeki karışıklıklara Türklerin değil Rumların ve işgalci İngilizlerin sebep olduğunu, Türklerin manda ve himayeye karşı olduğunu, İzmir in işgalinde Yunanlıların haksız olduğunu bildirmiştir. NOT: Mustafa Kemal Paşa nın Samsun a çıkışı ile birlikte Millî Mücadele fiilen başlamıştır.

46 HAVZA GENELGESİ (28 MAYIS 1919) 1) İzmir in işgalini protesto eden telgraflar çekilmesini ve işgallere karşı mitingler düzenlenmesini istemiştir. AMAÇ: Milli bilinci uyarmak 2) Mondros Ateşkes Antlaşması nın 7. maddesinin uygulanmasını önlemek amacıyla, halktan azınlıklara kötü davranmamalarını istemiştir. 3) Mitingler yapılarak,itilaf güçlerine ve Mondros Ateşkesi ne ilk kez açıkça karşı çıkılmıştır. NOT: Havza Genelgesi yle resmî görevinin dışına çıkan Mustafa Kemal Paşa, bu gelişme sonrasında ilk kez İstanbul a geri çağrılmış.

47 AMASYA GENELGESİ (TAMİMİ) (22 HAZİRAN 1919) Amasya Genelgesinde imzası bulunanlar: Kazım Karabekir Atatürk Rauf Bey (ORBAY) Ali Fuat Paşa (CEBESOY) Refet Bey (BELE) Cemal Paşa (telgrafla onayladı) (telgrafla onayladı) Böylece Millî Mücadele ordunun desteğini alarak kişisellikten çıkmıştır. Amasya Genelgesi, Mustafa Kemal tarafından halkın örgütlenmesini sağlamak ve mücadeleyi bir programa göre yürütmek amacıyla yayımlanmıştır.

48 Amasya Genelgesi nin Başlıca Maddeleri Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir. (Gerekçe) İstanbul Hükümeti üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmemekte, işgallere seyirci kalmakta ve milletimizi yok saymaktadır. (Gerekçe) Milletin istiklâlini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. (Yöntem) Milletin sesini dünyaya duyurmak ve haklarını dile getirmek için, her türlü etki ve denetimden uzak millî bir heyet oluşturulacaktır. Yorum: Bu madde ile Temsil Heyeti nin oluşturulacağı ilk kez belirtilmiştir. Anadolu nun güvenli bir bölgesi olan Sivas ta millî bir kongre toplanacaktır. Bu kongreye her ilden halkın güvenini kazanmış 3 er delege katılacaktır. Sivas Kongresi ne katılacak temsilcileri Müdâfaa-i Hukuk ve Redd-i İlhak Cemiyetleri ile belediyeler seçecektir. Askerler ve sivil yöneticiler görev yerlerini terk etmeyecek ve ordular kesinlikle dağıtılmayacaktır. Yorum: Mondros a karşı çıkılmış. Doğu illeri adına Erzurum da bir kongre toplanacaktır. Erzurum a gidecek delegeler kongreden sonra derhal Sivas a geleceklerdir.

49 Amasya Genelgesi nin Önemi ve Özellikleri Kurtuluş Savaşı nın amaç, gerekçe ve yöntemi ilk kez belirtilmiştir. Millî Mücadele nin programını belirten resmî bir belgedir. İlk kez millî egemenlikten bahsedilerek rejimin değişeceğinin sinyali verilmiştir. İlk kez ulusal bir kongrenin (Sivas Kongresi) toplanması istenmiştir. Temsil Heyeti nin oluşturulması ilk kez gündeme gelmiştir. Mustafa Kemal in IX. Ordu Müfettişi olarak yaptığı son resmî faaliyetidir. Millet egemenliği esasını öngördüğü için bir İhtilâl Bildirisi niteliği taşımaktadır. NOT: Mustafa Kemal, Amasya Genelgesi nin ardından Artık İstanbul Anadolu ya hâkim değil, tâbi olmak zorundadır.

50 ERZURUM KONGRESİ (23 TEMMUZ-7 AĞUSTOS 1919) Mustafa Kemal in en büyük destekçisi, Ben ve kolordum, emrinizdeyiz paşam diyen XV. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa olmuştur. Kongrenin Toplanma Amaçları Doğu Anadolu Bölgesi nde Ermeni devletinin kurulmasını önlemek Karadeniz in doğusunda bir Rum devletinin kurulmasını engellemek Doğudaki tüm yerel kuvvetleri birleştirmek Kongrenin toplamasında; Şark Vilâyetleri Müd. Huk. Cem. ile Trabzon Muh.HuK. Cem., Erzurum Valisi,Kazım Karabekir etkili olmuştur

51 Erzurum Kongresi nde Alınan Başlıca Kararlar 1)Ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz. İlk kez ulusal sınırlardan bahsedilmiştir. Misâk-ı Millî nin temelleri atılmıştır. 2)Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı, saltanat ve hilâfetin korunması için Kuvây-i Milliye yi âmil (etkin) ve millî irâdeyi hâkim kılmak esastır. Ulus egemenliğine dayalı bir yönetime vurgu yapılmıştır. 3)Hıristiyan halka ve diğer azınlıklara siyasî hâkimiyetimizi ve sosyal dengemizi bozucu özel haklar (imtiyazlar) verilemez. Her türlü ayrıcalığa karşı tam bağımsızlık amaçlanmıştır. 4)Manda ve Himaye (Koruma ve Güdüm) kabul edilemez. İlk kez manda fikrine açıkça karşı çıkılmış ve tam bağımsızlık hedeflenmiştir.

52 5)Mevcut merkezî hükümet (İstanbul Hükümeti) vatanın bağımsızlığını sağlayamazsa geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümetin üyeleri Millî Kongre tarafından seçilecektir. İlk kez yeni bir hükümetin gerekliliğinden bahsedilmiştir. 6)Her türlü yabancı devletin işgaline ve müdahalesine karşı Osmanlı Devleti nin dağılması halinde millet birleşerek buna karşı koyacaktır. Doğu Anadolu daki tüm cemiyetler birleştirilmiştir. 7)Mebusan Meclisi nin derhal toplanması ve hükümet işlerinin Meclis tarafından kontrol edilmesi için çalışılacaktır. Yönetimde halk iradesi ön plâna çıkarılmak istenmiştir. İstanbul Hükümeti nin çalışmaları denetim altına alınmak istenmiştir. 8)Vatanın bağımsızlığını ve yurdumuzun bütünlüğünü bozma amacı olmayan herhangi bir devletin teknik, sanayi ve malî yardımı kabul edilebilir. Yabancı devletlerle ilişkilerin korunması ve dış politika esaslarının belirlenmesi amaçlanmıştır.

53 Erzurum Kongresi nin Önemi ve Özellikleri Toplanış bakımından bölgesel, aldığı kararlar bakımından ulusal bir kongredir. Kongre Başkanı Mustafa Kemal dir. Sadece Doğu bölgelerini temsil eden ve 9 kişiden oluşan Temsil Heyeti Mustafa Kemal in başkanlığında ilk kez burada oluşturulmuştur. İlk kez ulusal sınırlardan bahsedilmiştir İlk kez manda ve himaye reddedilmiştir. (Tam bağımsızlık) İlk kez millî egemenliğe dayalı yeni bir devlet kurma düşüncesi oluşmuştur. İlk kez Mebusan Meclisi nin toplanması istenmiştir. İlk kez Misâk-ı Millî kararlarının esasları belirlenmiştir.

54 BÖLGESEL KONGRELER BALIKESİR KONGRELERİ NAZİLLİ KONGRELERİ ALAŞEHİR KONGRESİ LÜLEBURGAZ KONGRESİ EDİRNE KONGRESİ AFYON KONGRESİ POZANTI KONGRELERİ MUSTAFA KEMAL MUSTAFA KEMAL

55 SİVAS KONGRESİ (4-11 EYLÜL 1919) Kongreyi Engelleme Çalışmaları İstanbul Hükümeti nin Sivas Kongresi nin toplanmasını engellemek ve kongre üyelerini tutuklamak amacıyla Elazığ (Harput) Valisi Ali Gâlip Bey i görevlendirmesi. Ankara Valisi Muhittin Paşa nın kongreyi dağıtma girişimidir. Sivas Kongresi nde Mustafa Kemal in kongre başkanı seçilmesi ve ABD mandası en çok tartışılan konular olmuştur. İstanbul Hükümeti nin kongreye katılacakların tutuklanacağı kararını açıklaması. Fransızların Kongreyi basacağı haberi. NOT: Sivas Kongresi nde Erzurum Kongresi kararlarının birçoğu aynen kabul edilmiş, bazı kararlar kesinleştirilmiş ve tüm yurdu temsil eder hale getirilmiştir.

56 Sivas Kongresinde Alınan Bazı Kararlar 1) Anadolu daki tüm millî cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleştirilmiştir. Millî güçler tek çatı altında toplanmıştır. Bölgesel mücadele yerine ulusal mücadele benimsenmiştir. 2) Temsil Heyeti Doğu illerinin tamamını temsil eder ifadesinin yerine Temsil Heyeti Bütün Yurdu Temsil Eder denilmiş ve üye sayısı 15 e yükseltilmiştir. Temsil Heyeti nin yetki alanı genişletilmiştir. I. TBMM açılana kadar Kurtuluş Savaşı nı Mustafa Kemal in başkanlığını yaptığı Temsil Heyeti yürütmüştür. 3) Manda ve Himaye fikri bir daha gündeme gelmemek üzere reddedilmiştir. Manda ve himaye fikri kesin ve son olarak reddedilmiştir. Tam bağımsızlıktan ödün verilmeyeceği bir kez daha ortaya konmuştur.

57 4)Mebusan Meclisi nin toplanması ve hükümet işlerinin Meclis tarafından kontrol edilmesi için çalışmalara devam edilecektir. Bu madde ile yönetimde halk iradesine bir kez daha vurgu yapılmıştır. İstanbul Hükümeti nin çalışmaları denetim altına alınmak istenmiştir. 5)Her türlü işgal ve müdahaleye karşı mücadele etme kararı alınmıştır. 6)Bağımsızlığı ve bütünlüğü bozmaması şartı ile dış yardım alınabilecektir. 7)Milletin haklı sesini duyurmak ve halkı mücadele konusunda bilgilendirmek amacıyla, Sivas ta İrâde-i Milliye adlı bir gazete çıkarılması kararlaştırılmıştır.

58 Sivas Kongresi nin Önemi ve Özellikleri Sivas Kongresi her açıdan ulusal bir kongredir. (Toplanış ve kararları bakımından) Kongre Başkanı Mustafa Kemal dir. (Tartışmalara yol açmıştır.) Kongre kararları ihtilâlcı bir karakter taşımaktadır. Tüm millî cemiyetler, Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleştirilmiştir. Böylece Millî Mücadele tek merkezden yürütülmüştür. Manda ve himaye kesin ve son olarak reddedilmiştir. (En önemli tartışma konusu) Kongre sırasında yetki alanı genişletilen Temsil Heyeti, Ali Fuat Paşa (Cebesoy) yı Kuvây-i Milliye nin Batı Cephesi Komutanlığı na atamıştır. (Temsil Heyeti hükümet gibi davranmıştır. Yürütme gücünü kullanmıştır.) Kongre sonunda, Temsil Heyeti nin İstanbul ile haberleşmeyi kesmesi üzerine, başarısızlığından dolayı Damat Ferit Paşa Hükûmeti istifa etmiştir.

59 GENERAL HARBOURD RAPORU ABD Başkanı Wilson, General James G. Harbourd başkanlığındaki bir heyeti Doğu Anadolu da Ermenilerle ilgili incelemeler yapmak üzere Sivas a göndermiştir. General Harbourd un yaptığı incelemelerden sonra hazırladığı rapora göre; Doğu Anadolu da Türk nüfus daha yoğundur. Ermenilerle ilgili ortaya atılan katledildikleri iddiası doğru değildir. Anadolu nun kaynakları ABD nin ihtiyaçlarını karşılayabilecek güçte değildir. Anadolu daki millî mücadele son derece kararlıdır. Mustafa Kemal le de görüşen General Harbourd, izlenimlerini ve raporunu kendisine aktarmış, Mustafa Kemal Paşa ya kendisine Eğer Amerikan ordusunda muvazzaf bir subay olmasaydım, gelir sizinle birlikte mücadelenizi izlerdim! demiştir. NOT: Milli Mücadeleyi destekleyen 2. Rapordur.

60 AMASYA GÖRÜŞMELERİ (MÜLÂKATI - PROTOKOLLERİ) (20-22 EKİM 1919) (ALİ RIZA PAŞA) İstanbul Hükümeti, Temsil Heyeti ve Anadolu da başlayan ulusal hareketi ilk kez tanımıştır. Mustafa Kemal Paşa ve Temsilciler Kurulunun, Sivas Kongresi nden sonra İstanbul Hükümeti ne karşı kazandığı ilk siyasî başarıdır. İlk kez Temsil Heyeti ve İstanbul Hükümeti birlikte hareket etmiştir. İstanbul Hükümeti, Amasya Görüşmeleri nde sadece Mebusan Meclisi nin açılması ve seçimlerin yapılması ile ilgili kararı kabul etmiş, diğer kararları otoritesini sarsmamak amacıyla reddetmiştir. Fikir birliğine varamadığı tek konu Mebusan Meclisi nin açılacağı yerin belirlenmesi konusu olmuştur.

61 TEMSİL HEYETİ NİN ANKARA YA GELİŞİ (27 ARALIK 1919) TEMSİL HEYETİNİN ANKARAYI SEÇMESİNİN NEDENLERİ İşgale uğramamış, güvenli bir bölge olması, Anadolu nun tam orta noktasında yer alması, Ulaşım olanaklarına sahip olması Haberleşme olanaklarına sahip olması özellikleri etkili olmuştur. İstanbul a yakın olması Batı Cephesi ne yakın olması 20. Kolordu nun burada olması

62 SON OSMANLI MEBUSAN MECLİSİ NİN AÇILMASI (12 OCAK 1920) Mebusan Meclisi Padişah Vahdettin tarafından 21 Aralık 1919 da kapatılmıştı. Bu meclisin yeniden açılabilmesi için seçimlerin yapılması gerekiyordu. Temsil Heyeti nin desteklediği Müdâfaa-i Hukuk Grubu adayları kazanmıştır. NOT: M.Kemal Erzurum dan milletvekili seçildiyse de İstanbul'a gitmedi. Mustafa Kemal vekillerden şu isteklerde bulunmuştur: Meclis te Müdâfaa-i Hukuk Grubu nun oluşturulması Kendisinin Meclis Başkanı seçilmesi Misâk-ı Millî kararlarının Meclis te onaylanması Ali Rıza Paşa Hükûmeti ne güvenoyu verilmemesi

63 Son Osmanlı Mebusan Meclisi nde, Mustafa Kemal meclis başkanı seçilmemiş, Müdâfaa-i Hukuk Grubu yerine Felâh-ı Vatan (Vatanın Kurtuluşu) Grubu kurulmuştur. Ancak buna rağmen Misâk-ı Millî kararları Meclis te kabul edilmiştir. Son Osmanlı Mebusan Meclisi nde onaylanan son karar Misâk-ı Millî kararlarıdır

64 MİSÂK-I MİLLÎ KARARLARI (28 OCAK 1920) Son Osmanlı Mebusan Meclisi nde Felâh-ı Vatan Grubu üyelerinin oylarıyla kabul edilmiştir. Meclis te onaylanan son karardır. Millî Bağımsızlık Yemini, Peymanı Milli, Milli And anlamına gelmektedir. Hazırlanmasında Mustafa Kemal in de katkısı vardır. Ulaşılmak istenen Millî Sınırlar belirlenmiştir. (Akla ilk gelen bu olmalı Misakı Milli sorularında)

65 MİSAKI MİLLİDE GÖRÜŞÜLEN KONULAR ŞİFRESİ Halk Oylaması (Arap Toprakları, Batı Trakya, Kars.Ardahan.Batum) Azınlıklıklar Kapitülasyonlar Boğazlar Ulusal Sınırlar Misâk-ı Millî kararlarında Millet Egemenliği (Ulusal Egemenlik) ile ilgili herhangi bir karara yer verilmemiştir.

66

67 MİSAK-I MİLLİYLE BİLİNMESİ GEREKENLER MİSAKI MİLLİDEN TAVİZLER Batum-Moskova Ant.(S.Rusya) MİSAK-I MİLLİYİ; İlk tanıyan Devlet-ERMENİSTAN İlk Müslüman Devlet-AFGANİSTAN Hatay-1921 Ank. Ant.(Fransa) Musul-1926 Ank. Ant.(İngiltere) İlk İlk İtilaf Devleti-FRANSA Avrupa Devleti-S.RUSYA Misakı Milli İlk Defa Bütün Dünyaya LONDRA KONF. DUYRULDU. Mısakı Milliyi İlk Defa Bütün Dünya LOZAN DA KABUL ETTİ.

68 İSTANBUL UN İŞGALİ VE MEBUSAN MECLİSİ NİN DAĞITILMASI (16 MART 1920) Son Osm. Mebusan Meclisi nde Misâk-ı Millî kararlarının onaylanması üzerine, İtilaf Devletleri İstanbul Hükûmeti ne baskı yapmaya başlamıştır. Ali Rıza Paşa Hükûmeti istifa etmiş ve onun yerine Salih Paşa Hükûmeti kurulmuştur. Türk Ocağı nı basan İtilaf Devletleri, İstanbul u resmen işgal etmişlerdir. İtilaf Devletleri Mebusan Meclisi ni dağıtarak pek çok milletvekilini tutuklamışlar ve Malta Adası na sürgüne göndermişlerdir. Anlaşma Devletleri, bu gelişmeden sonra bir de genelge yayımlamışlardır. İşgal geçicidir. Anlaşma Devletleri nin niyeti saltanat ve hilâfetin gücünü kırmak değil, aksine artırmaktır. Anadolu da isyan çıktığı ve katliam yapıldığı an İstanbul Türklerden alınacaktır. *** Bu tür yöntemlerle halkı sindirmeyi hedefleyen Anlaşma Devletleri, Salih Paşa yı görevden almış ve Damat Ferit Paşa yı tekrar sadrazam yapmışlardır.

69 Temsil Heyeti nin İstanbul un İşgaline Karşı Aldığı Önlemler İşgal, Anlaşma Devletleri ve yabancı ülke temsilciliklerine gönderilen telgraflarla kınanmıştır. İstanbul ile her türlü haberleşme kesilmiştir. İstanbul daki tutuklamalara karşı Anadolu daki İtilaf Devletleri mensubu subaylar tutuklanmıştır. Anlaşma Devletleri nin İstanbul ve Adana dan asker sevkiyatını önlemek amacıyla Geyve ve Ulukışla civarındaki demiryolları tahrip edilmiştir. Anadolu dan İstanbul a resmî kuruluşlara ait her türlü kıymetli eşya ve vergilerin gönderilmesi engellenmiştir. NOT: Bu durum, Mustafa Kemal e yeni bir fırsat yaratmış ve Ankara da millî bir meclisin açılmasına zemin hazırlamıştır.

70 I. TBMM DÖNEMİ (23 NİSAN AĞUSTOS 1923) BÜYÜK MİLLET MECLİSİ NİN AÇILMASI (23 NİSAN 1920) İtilâf Devletleri nin İstanbul u işgal etmesi üzerine Mustafa Kemal Paşa, 19 Nisan 1920 de valilere ve komutanlara gönderdiği genelgede seçimlerin yapılacağını ve Ankara da olağanüstü yetkilere sahip millî bir meclisin açılacağını bildirmiştir. Mebusan Meclisi ne seçilen ancak işgal üzerine Anadolu ya kaçıp Ankara ya gelen milletvekillerinin haklarının saklı tutulacağı ve meclise katılabileceği belirtilmiştir. Mustafa Kemal de Ankara dan milletvekili seçilerek meclise girmiştir. Meclisin en yaşlı üyesi Sinop Milletvekili Mehmet Şerif Bey in konuşmasıyla açılmıştır. TBMM nin açılmasıyla Temsil Heyeti nin görevi sona ermiştir.

71 Mustafa Kemal in Vermiş Olduğu Önerge

72 I. TBMM NİN ÖZELLİKLERİ

73 I. TBMM DEKİ GRUPLAR NOT: I. TBMM de öncelikle vatanın kurtuluşu hedeflendiği için bölünmeyi önlemek ve birlik ve beraberliği sağlamak adına siyasî partilere yer verilmemiştir

74 I. TBMM NİN ÇIKARDIĞI KANUNLAR Ağnam Vergisinin Artırılmasına Dair Kanun (ilk kanun) Dış Gümrük Vergilerinin Artırılmasına Dair Kanun Hıyanet-i Vataniye Kanunu (Meclise karşı çıkan ayaklanmaları bastırmak için) İstiklâl Mahkemeleri Kanunu (Üyeleri meclis tarafından seçilmiştir.) Firarîler Hakkında Kanun (Asker kaçaklarını önlemek için) Nisâb-ı Müzakere Kanunu (Meclis iç tüzüğü ile ilgilidir.) Men-i İsrafat Kanunu (Millî kaynakları koruyup, israfı önlemek için) Men-i Müskirat (Malî kaynak sağlamak için içki ve tütün ürünleri yasaklanmıştır.) Düzenli Ordu Kurulması Hakkında Kanun İstiklâl Marşı Kanunu Başkomutanlık Kanunu Teşkilât-ı Esasîye Kanunu (Türkiye Cumhuriyeti nin ilk anayasasıdır.)

75 I. TBMM YE KARŞI ÇIKAN İSYANLAR

76

77 I.TBMM nin İsyanlara Karşı Aldığı Önlemler 29 Nisan 1920 de Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarılmıştır. 11 Eylül 1920 de Firarîler Hakkında Kanun çıkarılmıştır. 11 Eylül 1920 de Firarîler Kanunu kapsamında, isyancıları yargılamak için İstiklâl Mahkemeleri kurulmuştur. İstanbul Hükûmeti ile tüm resmî haberleşmeler kesilmiştir. Halkı bilinçlendirmek amacıyla İrşad (Öğüt) Heyetleri kurulmuştur. Damat Ferit Paşa vatan haini ilân edilmiş ve Türk vatandaşlığından çıkarılmıştır. İstanbul Hükûmeti adına Şeyhü l-islâm Dürrizâde Abdullah ın Millî Mücadele ye karşı yayınladığı fetvaya karşılık olarak, Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi tarafından Millî Mücadele yi destekleyen fetva yayımlanmıştır.

78 I. TBMM DÖNEMİNDEKİ DİĞER GELİŞMELER I. TBMM Hükûmeti nde TURİZM VE SPOR Bakanlıkları yer almamıştır. İlk Meclis binası günümüzde KURTULUŞ SAVAŞI MÜZESİ olarak hizmet vermektedir. TBMM'nin ikinci binasının yapımına MİMAR VEDAT BEY'İN projesiyle 1923'te başlanmış ve 18 Ekim 1924'de hizmete açılmıştır. Bina günümüzde Cumhuriyet Müzesi olarak hizmet vermektedir. Günümüzde kullanılmakta olan TBMM'nin üçüncü binası ise; 1938 de düzenlenen TBMM Yeni Meclis Binası yarışmasında birincilik kazanan ve Atatürk'ün de beğenisini kazanan Avusturyalı mimar PROF. CLEMENS HOLZMEİSTER DIR.

79 SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI (10 AĞUSTOS 1920) Barış antlaşmasının koşulları Nisan 1920 tarihleri arasında İngiltere, Fransa ve İtalya nın katılımıyla İtalya daki San Remo Konferansı nda belirlenmiştir. Padişah Vahdettin in başkanlığında toplanan Saltanat Şûrası, Paris e bir heyet gönderilmesini kararlaştırmıştır. Bu heyette Şûra-yı Devlet Başkanı Rıza Tevfik, Maarif Nazırı Hadi Paşa ve Bern Elçisi Reşat Halis Bey bulunuyordu. Saltanat Şûrası tarafından da onaylanmıştır. Mebusan Meclisi tarafından onaylanmadığı için yürürlüğe girmemiştir. Bu yüzden hukukî olarak geçersiz bir antlaşmadır. Osmanlı Devleti nin yok oluşu anlamına gelen bu antlaşmayı imzalayanlar TBMM tarafından vatan haini ilân edilmiştir. Sevr Barış Antlaşması Osmanlı Devleti nin imzaladığı son antlaşmadır.

80 BİLECİK GÖRÜŞMELERİ (5 ARALIK 1920) Son Osmanlı sadrazamı Tevfik Paşa nın girişimleriyle İSTANBUL HÜKÛMETİ Ahmet İzzet Paşa ve Salih Paşa TBMM Mustafa Kemal ÖNEMİ!!! Osmanlı Devleti TBMM nin siyasî varlığını ilk kez tanımıştır.

81 MİLLÎ MÜCADELE (MUHAREBELER DÖNEMİ)

82 A) DOĞU CEPHESİ Bu cephede Ermeniler ve Gürcülerle mücadele edilmiştir. Cephedeki mücadele, Osmanlı Devleti nden kalan ve son düzenli birlik olan Kâzım Karabekir komutasındaki XV. Kolordu tarafından yürütülmüştür. (Bu ordu TBMM adına hareket etmiştir.) Gümrü Antlaşması (2-3 Aralık 1920) Kars, Sarıkamış, Iğdır, Selim, Kulp Türkiye nin olacak. TBMM tarafından geçersiz kabul edilen Sevr Barış Antlaşması nı Ermenistan da kabul etmeyecek. Türk-Ermenistan sınırı Aras Nehri Çıldır Gölü hattı olarak belirlenecek. Ermenistan Türkiye ye karşı düşmanca tavır içerisinde olmayacak. Türklere karşı silah kullanmayan Ermeniler altı ay içinde Türkiye ye dönebilecek. Ermenistan ın Türkiye ye karşı diğer devletlerle yaptığı tüm antlaşmalar geçersiz kabul edilecek.

83 Antlaşmanın Önemi ve Özellikleri Gümrü Antlaşması ile kapanan ilk cephe Doğu Cephesi olmuştur. TBMM siyasî ve askerî alanda ilk uluslararası zaferini kazanmıştır. Ermenistan Sevr in geçersizliğini tanıyan ilk devlet olmuştur. Ermenistan TBMM nin varlığını kabul eden ilk devlet olmuştur. TBMM nin ilk kez yabancı bir devletle imzaladığı siyasî bir sözleşme olan Gümrü Antlaşması nda ilk kez TBMM Hükûmeti tabiri kullanılmıştır Siyasî bir sözleşmede ilk kez Türkiye Devleti tabiri kullanılmıştır. Gümrü Barışı Sevr i geçersiz sayan ilk uluslararası belgedir. Doğu Cephesi nin kapanması sonucunda, buradaki kuvvetlerin önemli bir kısmı Batı Cephesi ne kaydırılmıştır.

84 GÜRCİSTAN İLE İLİŞKİLER VE BATUM ANTLAŞMASI (23 ŞUBAT 1921) Gürcistan, Osmanlı Devleti nin içinde bulunduğu zor durumu fırsat bilip Ardahan, Artvin ve Batum u ele geçirmiştir. Bu olay üzerine düzenlenen Pasof Harekâtı sonrasında Gürcistan a bir uyarıda bulunulmuş ve toprakların iadesi istenmiştir. Gürcistan ile imzalanan Batum Antlaşması ile Artvin, Ardahan ve Batum Türkiye ye bırakılmıştır. UYARI! Millî Mücadele Dönemi nde Ankara da büyükelçilik açan ilk devlet Gürcistan dır. GÜMRÜ VE BATUM ANT. MOSKOVA ANT. İLE GEÇERLİK KAZANDI UNUTMA

85 B) GÜNEY CEPHESİ Bu cephede Fransızlara ve işbirlikçi Ermenilere karşı mücadele edilmiştir. Bu cephe sadece milis güçlerin mücadele ettiği bir Kuvây-i Milliye cephesidir. Herhangi bir düzenli ordu birliği bu cephede savaşmamıştır. En önemli direniş merkezleri Adana, Urfa, Antep ve Maraş tır. Sakarya Meydan Muharebesi nde zafer kazanması sonucunda, TBMM ile 20 Ekim 1921 de Ankara Antlaşması nı imzalamıştır ve cephe kapanmıştır.

86

87 Ali Fuat Paşa komutasındaki Kuvây-i Milliye C) BATI CEPHESİ Doğu Cephesi nden gelen XV. Kolordu mücadele etmiştir. TBMM nin 8 Kasım 1920 de kurduğu Düzenli Ordu

88 Gediz Muharebesi (24 Ekim 1920) Düzen ve disiplinden yoksun olan Kuvây-i Milliye birliklerinin mağlubiyetiyle sonuçlanmıştır. Ali Fuat Paşa, Gediz Taarruzu ndaki başarısızlık nedeniyle Batı Cephesi Komutanlığı ndan alınmış ve yerine Albay İsmet Bey getirilmiştir. Ali Fuat Paşa ise Moskova Büyükelçiliği ne atanmıştır.

89 I. İnönü Muharebesi (6-10 Ocak 1921) Yunanlılara karşı yapılan ilk savunma savaşıdır. TBMM tarafından kurulan düzenli ordunun ilk savaşı ve ilk askerî zaferidir. Düzenli ordu güçlü bir savunma ile Yunan ordusunu durdurmuştur. TBMM bu sırada ayrıca Çerkez Ethem isyanını bastırılmış. İsmet Paşa nın rütbesi albaylıktan Generalliğe yükseltilmiştir. Halkın TBMM ye olan güveni ve düzenli orduya katılım artmış, askere alım işlemleri hızlanmıştır. DIŞ POLİTİKAYA ETKİ DIŞ POLİTİKAYA ETKİ DIŞ POLİTİKAYA ETKİ

90 Londra Konferansı (23 Şubat-12 Mart 1921) TBMM Hükümeti Dışişleri Bakanı Bekir Sami Bey İNGİLTERE FRANSA İTALYA YUNANİSTAN İstanbul Hükümeti Sadrazam Tevfik Paşa TOPLAMA AMAÇLARI, Sevr Antlaşması hükümlerini Türk tarafına kabul ettirmek ve Yunanlılara zaman kazandırmaktır.

91 İtilaf Devletleri, konferansa öncelikle İstanbul Hükümeti ni davet etmişler ve İstanbul Hükümeti adına gidecek delegelerin yanında, TBMM nin de yetkilendirdiği bir kişinin bulunmasını istemişlerdir. Bu durum, İtilaf Devletleri nin TBMM yi doğrudan tanımak istemediklerinin kesin kanıtıdır. İtilaf Devletleri nin, her iki hükümetin temsilcilerini doğrudan ya da dolaylı şekilde konferansa davet etmesinin Temel Sebebi ise, İstanbul Hükümeti ile TBMM Hükümeti arasındaki görüş ayrılıklarından yararlanmaktır. TBMM, İTALYA NIN aracılığıyla ayrı olarak davet edilmiştir. TBMM Hükûmeti konferansa delege göndererek ise; Barış yanlısı olduğunu tüm dünyaya göstermeyi Misâk-ı Millî yi tüm dünya kamuoyuna duyurmayı amaçlamıştır. Uluslararası alanda hukukî varlığının tanınmasını

92 Konferansta İstanbul Hükümeti temsilcisi Tevfik Paşa ya söz hakkı verilince, o; Söz Türk milletinin gerçek temsilcisi olan TBMM nindir. diyerek, sözü TBMM Temsilcisi Dışişleri Bakanı Bekir Sami Bey e bırakmıştır. Bekir Sami Bey, konferansta TBMM nin onayını almadan İtalya, Fransa ve İngiltere ile ekonomi ve esir değişimi ile ilgili konularda birtakım sözleşmeler imzalamıştır. Ancak, bu sözleşmeler Misâk-ı Millî ye, devletlerin eşitliğine ve tam bağımsızlık ilkelerine aykırı olduğu gerekçesiyle TBMM tarafından kabul edilmemiştir. Bu girişiminden dolayı Bekir Sami Bey görevinden istifa etmek zorunda kalmış ve kendisi Moskova ya gönderilmiştir. Dışişleri Bakanlığı na da Yusuf Kemal Tengirşek atanmıştır. **İtilaf Devletleri TBMM nin varlığını hukuken (resmen) ilk kez tanımıştır.**

93 TÜRK-AFGAN DOSTLUK ANTLAŞMASI (1 MART 1921) Rusya da bulunan TBMM Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal Tengirşek ve TBMM delegesi Dr. Rıza Nur, Afganistan Devleti adına General Veli Han ile bir dostluk ve ittifak antlaşması imzalamıştır. ÖNEMİ!! TBMM yi tanıyan ilk Müslüman devlet Afganistan olmuştur. İSTİKLÂL MARŞI NIN KABULÜ (12 MART 1921) 1921 de düzenlediği yarışma Maarif Vekâleti (Millî Eğitim Bakanlığı) İlk kez 21 Şubat 1921 de, Kastamonu da çıkarılan yerel bir gazete olan Açıksöz Gazetesi nde yayımlanmıştır. ilk kez dönemin Maarif Vekili (Millî Eğitim Bakanı) Hamdullah Suphi Tanrıöver tarafından TBMM de okunmuştur. İstiklâl Marşı nın yılları arasında kullanılan bestesi Ali Rıfat Çağatay tarafından yapılmıştır. Bu beste, Batı tarzı müziğe uymadığı gerekçesiyle yerini, günümüzde de kullandığımız Osman Zeki Üngör ün bestesine bırakmıştır.

94 MOSKOVA DOSTLUK VE KARDEŞLİK ANTLAŞMASI (16 MART 1921) TBMM Heyeti adına Bekir Sami Bey,Yusuf Kemal Tengirşek SSCB arasında Moskova Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması imzalanmıştır. Moskova Antlaşması nın Hükümleri 1)Çarlık Rusya ile Osmanlı Devleti arasında imzalanan tüm antlaşmalar geçersiz sayılacak. Her iki ülkede de yönetim şeklinin değiştiğini göstermektedir. 2)Taraflardan birinin kabul etmediği herhangi bir anlaşmayı diğeri de kabul etmeyecek. İki ülke arasında ittifak yapıldığını göstermektedir. Bu madde ile kastedilen anlaşma Sevr Barış Antlaşması dır. 3)Sovyet Rusya kapitülasyonların kaldırılmasını kabul edecek. Sovyet Rusya Türkiye nin bağımsızlığını kabul etmiştir. 4)Sovyet Rusya Misâk-ı Millî yi tanıyacak. Misâk-ı Millî yi kabul eden ilk büyük Avrupa devleti Sovyet Rusya olmuştur. 5)Batum Gürcistan a bırakılacak. Batum Misâk-ı Millî den verilen ilk taviz olmuştur. 6)Boğazlar ve İstanbul Türklerde kalacak.

95 II. İNÖNÜ MUHAREBESİ (23 MART-1 NİSAN 1921) Mustafa Kemal, zaferin ardından İsmet Paşa ya telgraf çekerek Siz orada sadece düşmanı değil, milletin makûs (kötü, ters) talihini de yendiniz. demiştir. Aslıhanlar Dumlupınar Taarruz girişimleri (8-12 nisan 1921) II. İnönü zaferini takiben Türk ordusu, geri çekilen Yunan ordusuna karşı Aslıhanlar ve Dumlupınar taarruzlarını yapmış, ancak bu girişim sonuçsuz kalmıştır. Bu durum, ordunun henüz saldırı gücüne ulaşamadığını açıkça göstermiştir. Düzenli orduya katılım ve halkın TBMM ye olan güveni artmıştır. Fransa Zonguldak tan çekilmiştir. İtalya işgal ettiği yerleri boşaltma kararı almıştır. Fransa Ankara ya barış teklif etmiş, ancak TBMM bu teklifi reddetmiştir. İngiltere Malta da bulunan 40 esir Türk ü serbest bırakmıştır. Albay Refet Bey görevden alınmış ve Batı Cephesi birleştirilmiştir. Millî Savunma Bakanı Fevzi Çakmak a Orgenerallik rütbesi verilmiştir.

96 ESKİŞEHİR - KÜTAHYA MUHAREBELERİ (10-24 TEMMUZ 1921) Düzenli ordunun tek (ilk ve son) yenilgisidir. Batı Cephesi nde çatışmaların en yoğun geçtiği yerlerdir. Mustafa Kemal, ordunun Sakarya Nehri nin doğusuna çekilmesi emrini vermiştir. Eskişehir-Kütahya Savaşları devam ederken, Temmuz 1921 tarihleri arasında Ankara da ilk resmî Maarif Kongresi düzenlenmiştir. (Eğitim e önem verildiğinin göstergesidir.)

97 ESKİŞEHİR - KÜTAHYA MUHAREBELERİ NİN SONUÇLARI TBMM ye olan güven sarsılmış, Mustafa Kemal e olan muhalefet artmıştır. Meclis in Kayseri ye taşınması yönünde tartışmalar yaşanmıştır. Meclis te Ordu, millet nereye gidiyor? tartışmaları gündeme gelmiştir. Afyon, Kütahya ve Eskişehir, Yunanlılar tarafından işgal edilmiştir. Düzenli ordudan Kuvây-i Milliye ye geri dönülmesi tartışmaları yaşanmıştır. Muhalifler Mustafa Kemal in liderliğini tartışmaya başlamıştır. İtalya Anadolu dan çekilme kararını askıya almıştır. Fransa, TBMM Hükümeti ne sunduğu barış teklifinden vazgeçmiştir.

98 Başkomutanlık Kanunu nun Çıkarılması (5 Ağustos 1921) Mustafa Kemal in bu kadar geniş yetkiler üstlenmesinde, olağanüstü bir dönemde çabuk karar alma ve bu kararları hızlı bir şekilde uygulama isteği etkili olmuştur. Amasya Genelgesi nden sonra askerlik görevinden istifa eden Mustafa Kemal Paşa, askerlik görevine geri dönmüştür. Başkomutanlık yetkisine dayanarak, Sakarya Meydan Muharebesi öncesinde orduyu güçlendirmek amacıyla Tekâlif-i Milliye Emirleri ni yayımlamıştır. Tekâlif-i Milliye Emirleri (Millî Vergi Yükümlülükleri) (7-8 Ağustos 1921) Düzenli ordunun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla çıkartıldı. Tekâlif-i Milliye Emirleri nde meclis onayının olmaması, Mustafa Kemal in yasama gücünü elinde tuttuğunun açık kanıtıdır. Tekâlif-i Milliye Emirleri nin uygulanmasını sağlamak için Ankara, Samsun, Konya, Yozgat ve Kastamonu şehirlerinde İstiklâl Mahkemeleri kurulmuştur.

99 SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ (23 AĞUSTOS-13 EYLÜL 1921) Mustafa Kemal in Başkomutan olarak katıldığı ilk muharebedir. Mustafa Kemal in; Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır. O satıh bütün bir vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunamaz... emri savaşın kaderini belirlemiştir. Dünya tarihinde, Yüzey Savunması Stratejisi ilk kez Mustafa Kemal Paşa tarafından Sakarya Meydan Muharebesi nde uygulanmıştır. Bu savaş Zabitler (Subaylar) Savaşı olarak da anılmaktadır. Ayrıca bu savaşı Mustafa Kemal, çok büyük ve kanlı savaş anlamına gelen Melhâme-i Kübrâ ifadesi ile nitelendirmiştir.

100 Sakarya Meydan Muharebesi nin Sonuçları Sakarya Savaşı, Türk ordusunun son savunma muharebesidir. Türk ordularının 1683 tarihli II. Viyana Kuşatması ndan bu yana süregelen geri çekilişi sona ermiştir. TBMM tarafından Mustafa Kemal e Mareşallik (Müşirlik) rütbesi ve Gazilik unvanı verilmiştir. İtalya Anadolu yu tamamen boşaltmıştır. İtilaf Devletleri barış teklifinde bulunmuşlarsa da bu teklif reddedilmiştir. TBMM nin gerek içeride gerekse dışarıda saygınlığı artmıştır. Meclisin Kayseri ye taşınmasından vazgeçilmiştir. Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan ile Kars Antlaşması imzalanmıştır. TBMM ile Fransa arasında Ankara Antlaşması imzalanmıştır. TBMM ile Ukrayna arasında Dostluk Antlaşması imzalanmıştır. TBMM ile İngiltere arasında esir değişimi için Esir Mübadelesi Antlaşması (İstanbul Sözleşmesi) imzalanmıştır.

101 KARS ANTLAŞMASI (13 EKİM 1921) TBMM Hükümeti ile Kafkas Cumhuriyetleri (Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan) Sovyet Rusya nın aracılığı ve garantörlüğünde imzalanan Kars Antlaşması nı, Kâzım Karabekir imzalamıştır. Kars Antlaşması ile Doğu (Kafkas) sınırımız kesin ve son şeklini almıştır. Doğu (Kafkas) sınırının şekillenmesinde GÜMRÜ, BATUM, MOSKOVA, KARS Antlaşmaları etkili olmuştur.

102 ANKARA ANTLAŞMASI (İTİLAFNÂMESİ) (20 EKİM 1921) TBMM Hükümeti ile Fransa Antlaşmaya göre; Taraflar arasındaki savaş sona erecek ve her iki taraf genel af ilân edecek, Savaş esirleri karşılıklı olarak serbest bırakılacak, Hatay ve İskenderun, Fransız mandasındaki Suriye de kalacak, Hatay da özel bir yönetim kurulacak ve resmî dili Türkçe olacak, Caber Kalesi Türk toprağı sayılacaktı. Yusuf kemal tengirşek ve genel kurmay başkanı Fevzi çakmak.franklin boullion NOT: Bu antlaşma ile Fransa, TBMM nin varlığını kabul eden ilk İtilaf devleti olmuştur. NOT: Hatay Misâk-ı Millî den verilen ikinci taviz olmuştur.

103 BAŞKOMUTANLIK MEYDAN MUHAREBESİ (BÜYÜK TAARRUZ) (26 AĞUSTOS-9 EYLÜL 1922) Tamamen düşmanı Anadolu dan temizlemeye yönelik taarruz savaşıdır. Mustafa Kemal, meclisi Düşman karşısında bulunan ordumuz başsız bırakılamazdı. Bunun için bırakmadım, bırakamam ve bırakmayacağım demiştir. Başkomutanlık yetkisini süresiz olarak uzatmıştır. Mustafa Kemal Paşa nın Afyon-Kocatepe den; Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz dir, ileri! emrini vermiştir. Mustafa Kemal bu savaşa Rum Sındığı Savaşı adını vermiştir. 31 Ağustos 1922 de Fevzi Çakmak a Mareşallik rütbesi verilmiş, böylece Mustafa Kemal Paşa dışında Mareşallik rütbesi alan ikinci ve tek kişi Fevzi Çakmak olmuştur.

104 MUDANYA ATEŞKES ANTLAŞMASI (MÜTAREKESİ) (11 EKİM 1922) Mütarekeye İngiliz, Fransız, İtalyanlar ve TBMM Hükümeti adına İsmet Paşa katılmıştır. Doğu Trakya Meriç e kadar TBMM ye bırakılacak ve 15 gün içinde Yunanlılar burayı boşaltacaktır. Yunanlılar bölgeyi terk ettikten sonra bölgeye 8000 kişilik bir Türk Jandarma Birliği gönderilecektir. Anlaşma Devletleri, Yunanlıların bıraktığı yerlerin kontrolünü 30 gün içinde TBMM ye bırakacaktır. İstanbul ve Boğazlar TBMM ye bırakılacak, kalıcı barış yapılana kadar Türk ordusu Doğu Trakya, Boğazlar ve İstanbul a girmeyecektir. Ateşkes hükümleri, imzalandığı tarihten 3 gün içinde yürürlüğe girecektir. Sözleşmenin yürürlüğe girmesiyle Türk-Yunan kuvvetleri arasında silahlı mücadele sona erecektir

105 Antlaşmanın Önemi ve Özellikleri Mudanya Ateşkes Antlaşması (Mütarekesi) ile; Doğu Trakya, İstanbul ve Boğazlar savaş yapılmadan kurtarılmıştır. Kurtuluş Savaşı nın askerî safhası sona ermiştir. Mondros Ateşkes Antlaşması resmen geçersiz bir antlaşma olmuştur. İngiltere Yeni Türk Devleti ni resmen tanımıştır. İngiltere de Lloyd George Hükümeti istifa etmiştir. İstanbul un TBMM ye bırakılmasıyla Osmanlı hukuken sona ermiştir. İsmet (İnönü) Bey in Mudanya daki diplomatik başarısı, O nun Lozan Barış Konferansı nda da temsilci olarak görevlendirilmesinde etkili olmuştur.

106 LOZAN BARIŞ GÖRÜŞMELERİ (KONFERANSI) (20 KASIM 1922) Konferansın Toplanma yeri? KONFERANS ÖNCESİ M. Kemal İZMİR demiştir. İtilaf Devletleri ise tarafsız yer olan Lozan ı istemiştir. Konferansa TBMM Adına Kim Katıldı? İsmet İnönü başkanlığında, Rıza Nur, Hasan Saka Saltanatın Kaldırılmasının ilk nedeni? TBMM Lozan Konferansı na tek başına katılma ve Türkiye yi temsil etme imkânı bulmuştur.

107 KATILAN DEVLETLER (İmzacı.ing.Frnsa.ital.Yun.Rom.yug.jap) Çıkarlarını Korumak İngiltere Fransa İtalya İtilaflar tarafından korunmak Yunanistan İtilaflarla birlikte hareket etmek(ticari) Romanya / Yugoslavya Belçika / Portekiz Sadece Boğazlar konusunda S.Rusya Bulgaristan GÖZLEMCİ DEVLET ABD Misâk-ı Millî yi ve Yeni Türk Devleti ni kabul ettirmek TBMM

108 Kesinlikle Taviz Verilmemesi Gereken Konular Mustafa Kemal, Lozan a giden heyetten Kapitülasyonlar ve Ermeni Yurdu Konferansın Kesilmesine Yol Açan Başlıca Konular Kapitülasyonların kaldırılması *** Musul (Irak sınırı) sorunu çözülemedi Ermeni yurdu meselesi *** Osmanlı borçları konusu Boğazlar meselesi *** Savaş tazminatları İstanbul un boşaltılması

109

110

111 LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI NIN ÖNEMİ Bu antlaşma ile, Sevr Barış Antlaşması uluslararası alanda geçersiz kılınmış ve İtilaf Devletleri Misâk-ı Millî yi kabul etmişlerdir. I. Dünya Savaşı ndan sonra imzalanan ve hâlâ yürürlükte olan tek antlaşmadır. Yeni Türk Devleti nin tam bağımsızlığı bu antlaşma ile tescil edilmiştir. Hatay, Boğazlar, İstanbul daki Fener Rum Patrikhanesi ve Ege Adaları konularında Türkiye lehine karar çıkmamıştır. Kapitülasyonlar ve azınlıklar konusu, Misâk-ı Millî ye uygun şekilde çözülmüştür. Lozan Antlaşması nda, en fazla İngiltere nin çıkarları zedelenmiştir. Hiçbir şekilde çözümlenemeyen tek konu Irak Sınırı (Musul Meselesi) olmuştur.

112

113

114 CUMHURİYETÇİLİK DOĞRULTUSUNDA YAPILAN İNKILÂPLAR TBMM nin Açılması (23 Nisan 1920) 1921 ve 1924 Anayasaları nın Kabul Edilmesi Saltanat ın Kaldırılması (1 Kasım 1922) Cumhuriyet in İlânı (29 Ekim 1923) Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924) Türk Kadınına Siyasî Haklar Verilmesi ( ) Siyasî Partilerin Kurulması (Çok Partili Hayata Geçiş Denemeleri) Ordu Siyaset Ayrımı İçin Yapılan Çalışmalar Seçmen Yaşının Düşürülmesi

115

116 MİLLİYETÇİLİK DOĞRULTUSUNDA YAPILAN İNKILÂPLAR TBMM nin Açılması (23 Nisan 1920) Misak-ı Millî nin Kabulü (28 Ocak 1920) İstiklâl Marşı nın Kabulü (12 Mart 1921) Kapitülasyonların Kaldırılması (1923) Tevhid-i Tedrisat Kanunu nun Çıkarılması (3 Mart 1924) Kabotaj Kanunu nun Kabulü (1 Temmuz 1926) Türk Tarih Kurumu nun Kurulması (1931) ilk başkanı Tevfik Bıyıklıoğlu Türk Dil Kurumu nun Kurulması (1932) ilk başkanı Samih Rıfat Türk Parasını Koruma Kanunu nun Çıkarılması (1930) Dilimizin Yabancı Boyunduruğundan Kurtarılması Yabancılara Ait Ticarî İşletmelerin Satın Alınması (Millîleştirme)

117

118 HALKÇILIK DOĞRULTUSUNDA YAPILAN İNKILÂPLAR Tevhid-i Tedrisat Kanunu nun Çıkarılması (3 Mart 1924) Aşar Vergisinin Kaldırılması (1925) Türk Medeni Kanunu nun Kabulü (1926) Yeni Türk Harflerinin Kabulü (1928) Millet Mektepleri nin Açılması (1928) Okuma-Yazma Seferberliğinin Başlaması Halkevlerinin Açılması (1932) Toprak Reformu İle İlgili Kanunun Çıkarılması (1929) Soyadı Kanunu nun Kabulü (1934) Ayrıcalık Belirten Unvanların Yasaklanması Kadınlara Seçme-Seçilme Hakkının Verilmesi

119

120 LAİKLİK DOĞRULTUSUNDA YAPILAN İNKILÂPLAR Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922) Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924) Tevhid-i Tedrisat Kanunu nun Çıkarılması (3 Mart 1924) Şer iye ve Evkaf Vekâleti nin Kaldırılması (1924) Medreselerin Kapatılması (1924) Tekke, Türbe ve Zaviyelerin Kapatılması (1925) Kılık-Kıyafet ve Şapka Kanunu (1925) Türk Medeni Kanunu nun Kabulü (1926) Dinî içerikli unvan ve lakapların kaldırılması (hacı, hoca, şeyh, seyyid, molla...) 1924 Anayasası ndan Devletin dini İslâm dır maddesinin çıkarılması 1924 Anayasası nda yemin şeklinin değiştirilmesi ( Vallahi yerine Namusum üzerine ant içerim olarak) 5 Şubat 1937 de Laiklik ilkesinin anayasada yer alması

121

122 DEVLETÇİLİK DOĞRULTUSUNDA YAPILAN İNKILÂPLAR Tarım alanındaki destekleyici çalışmalar (makineleşme ve kredi desteği) Yabancı işletmelerin satın alınması ve kamulaştırılması Türk tarımına öncülük eden Atatürk Orman Çiftliği nin kurulması (1925) Devletin eğitim, sağlık, güvenlik yatırımlarında bulunması Devletin banka kurması (İş Bankası hariç; Etibank, Sümerbank, Denizbank vb.) Şişe Cam, Karabük Demir-çelik fabrikaları gibi yatırımların yapılması Devletin bankaları ve kredi kooperatiflerini denetimine alması I. Beş Yıllık Kalkınma Planı (1933) (1934 te uygulamaya konulmuştur.) Kamu İktisadî Teşebbüsleri nin gerçekleştirilmesi Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü nün (MTA) kurulması (1935)

123

124 ATATÜRK İNKILÂPLARI SİYASÎ ALANDA YAPILAN İNKILÂPLAR Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922 ) Mustafa Kemal in İlk Basın Toplantısı (16 Ocak 1923) Ankara nın Başkent İlân Edilmesi (13 Ekim 1923) Cumhuriyet in İlânı (29 Ekim 1923) Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924) Şer iye ve Evkaf Vekâleti nin Kaldırılması (3 Mart 1924) Erkân-ı Harbiye Vekâleti nin Kaldırılması (3 Mart 1924) Osmanlı Hanedanının Yurt Dışına Çıkarılması (3 Mart 1924) Türkiye de Genel ve Yerel Seçimler ( )

125 HUKUK ALANINDA YAPILAN İNKILÂPLAR 1924 Anayasası nın Kabulü (20 Nisan 1924) 1924 Anayasası nda Yapılan Değişiklikler ( ) Medenî Kanun un Kabulü (17 Şubat 1926) Avrupa Hukuk Sisteminden Yararlanılması ( ) Kadınlara Siyasî Haklar Verilmesi (1930 (B)-1933 (M)-1934 (V)

126 EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANINDA YAPILAN İNKILÂPLAR Tevhid-i Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924) Medreselerin Kapatılması (11 Mart 1924) Maarif Teşkilâtı Hakkında Kanun (2 Mart 1926) Yeni Türk Harflerinin Kabulü (1 Kasım 1928) Millet Mektepleri nin Açılması (24 Kasım 1928) Türk Tarih Kurumu nun Açılması (15 Nisan 1931) Halkevlerinin Açılması (19 Şubat 1932) Türk Dil Kurumu nun Açılması (12 Temmuz 1932) Eğitim, Kültür ve Sanat Alanındaki Diğer Çalışmalar ( )

127 TOPLUMSAL ALANDA YAPILAN İNKILÂPLAR Kılık, Kıyafet ve Şapka Kanunu (25 Kasım 1925) Tekke, Türbe ve Zâviyelerin Kapatılması (30 Kasım 1925) Milâdî Takvimin Kabulü (1 Ocak 1926) Uluslararası Saat Sisteminin Kabulü (1 Ocak 1926) Uluslararası Rakamların Kabulü (20 Mayıs 1928) Uluslararası Ölçü Birimlerinin Kabulü (1 Nisan 1931) Hafta Tatilinin Pazar a Alınması (27 Mayıs 1935) Soyadı Kanunu nun Kabulü (21 Haziran 1934)

128 Atatürk Dönemi İç Politikadaki Gelişmeler Nasturi İsyanı Şeyh Sait İsyanı İzmir Suikasti Mutki İsyanı Menemen Olayı Bozkurt-Lotus olayı Vagon-Li Olayı Razgard Olayı Dersim Olayları Ağrı Olayları Bursa Olayları

129 TÜRK DIŞ POLİTİKASI DÖNEMİ Yabancı Okullar Sorunu Musul Sorunu ve Irak Sınırı Nüfus Mübadelesi(Değişimi- Etabli) Sorunu Osmanlı Borçları Sorunu(1930) NOT:Lozandan kalan pürüzler DÖNEMİ Türkiye nin Milletler Cemiyetine Üye Olması (18 Temmuz 1932) Balkan Antantı (9 Şubat 1934) Montreux(Montrö) Boğazlar Sözleşmesi (20 Temmuz 1936) Akdeniz Paktı (1936) Sadabad Paktı (8 Temmuz 1937) Hatay Sorunu

130 BARIŞA KATKI AMAÇLI BAZI ULUSLARARASI ÖRGÜTLENMELER KÜÇÜK ANTANT (1921)= Türkiye bu pakta üye değildir. LOCARNO ANTLAŞMASI (1925)= Türkiye yer almamıştır. BRİAND-KELLOG PAKTI (1928)= Türkiye 1929 üye olmuştur. CENEVRE SİLAHSIZLANMA KONFERANSI(1928)=Türkiye katıldı. LİTVİNOV PROTOKOLÜ (1929)=Türkiye1929 da onaylamıştır. NYON KONFERANSI VE PAKTI (1937)=Türkiye Katıldı

131

132

133

134