BİLİM İSTASYONU. 8+ yaş için uygundur. Doç. Dr. Elif İnce Doç. Dr. Burçin Acar Şeşen Yrd. Doç. Dr. Işıl Koç Sarı

Transkript

1 BİLİM İSTASYONU 8+ yaş için uygundur Doç. Dr. Elif İnce Doç. Dr. Burçin Acar Şeşen Yrd. Doç. Dr. Işıl Koç Sarı

2 Doç. Dr. Elif İNCE Doç. Dr. Burçin ACAR ŞEŞEN Yrd. Doç. Dr. Işıl KOÇ SARI BİLİM İSTASYONU (8+ Yaş) ISBN Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2016, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Mayıs 2016, Ankara Yayın-Proje: Çiğdem Hanlı Dizgi-Grafik Tasarım: Didem Kestek Kapak Tasarımı: Pegem Akademi Baskı: Ay-bay Kırtasiye İnşaat Gıda Pazarlama ve Ticaret Limited Şirketi Çetinemeç Bulvarı Cadde No:37A-B Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 DOÇ. DR. ELİF İNCE Doç. Dr. Elif İnce; 2001 yılında İstanbul Üniversitesi Fizik Bölümü, 2003 yılında İstanbul Üniversitesi Fizik Bölümü Nükleer Fizik Programında yüksek lisans ve 2009 yılında İstanbul Üniversitesi Fizik Bölümü Nükleer Fizik Programında doktora eğitimini tamamlamış olup 2015 yılında Fizik Eğitimi alanında Doçent unvanını almıştır yılından itibaren İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalında görev yapmaktadır. Doç. Dr. Elif İnce, Fizik Eğitimi, Fen Bilgisi Eğitimi ve Nükleer Fizik alanlarında çalışmalar yapmaktadır.

4 DOÇ. DR. BURÇİN ACAR ŞEŞEN Doç. Dr. Burçin Acar Şeşen, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Kimya Eğitimi Anabilim Dalında lisansla birleştirilmiş tezsiz yüksek lisans programından 2003 yılında mezun olmuştur. Aynı yıl, aynı üniversitenin Eğitim Bilimleri Enstitüsü Kimya Eğitimi Doktora programında başladığı doktora eğitimini 2008 yılında tamamlamıştır yılında İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalı na yardımcı doçent olarak atanmış, 2013 yılında Kimya Eğitimi bilim dalında Doçent unvanını almıştır. Halen aynı anabilim dalında öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. Doç. Dr. Burçin Acar Şeşen, kimya konularına yönelik kavram yanılgılarının tespiti, giderilmesi ve kimya kavramlarının öğrenilmesinde sorgulamaya dayalı öğrenme, işbirlikli öğrenme gibi aktif öğrenme yaklaşımları konularında çalışmalar yapmaktadır.

5 YRD. DOÇ. DR. IŞIL KOÇ SARI Yrd. Doç. Dr. Işıl Koç Sarı, lisans eğitimini 1998 yılında Hacettepe Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Ankara da tamamlamıştır yılında Fen Bilgisi Eğitimi alanında Milli Eğitim Bakanlığı nın Yurt Dışı Lisansüstü Eğitim Bursu nu kazanmıştır. Yüksek lisansını 2002 yılında University of Missouri, MO, USA da, doktorasını 2006 yılında The University of Iowa, IA, USA da tamamlamıştır yılında İstanbul Üniversitesi, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalı na öğretim görevlisi olarak atanmıştır yılından itibaren aynı anabilim dalında yardımcı doçent olarak görev yapmaktadır. Araştırma konuları arasında; kavramsal öğrenme ve kavram yanılgıları, sorgulamaya dayalı öğrenme ve etkinlik geliştirme, öğretmen yetiştirme ve sosyobilimsel konular yer almaktadır.

6 MİNİK MUCİTLER İŞ BAŞINDA

7 ÖN SÖZ Bilim İstasyonu nun heyecan verici dünyasına hoş geldiniz! Bu kitap, siz mucit öğrencilerimize bilim yolculuğunda bir kılavuz olacaktır. Kitabımızın amacı günlük hayatla ilişkili pek çok durum ve olayları Bilim İstasyonu ndaki etkinlikler ile öğrenebilmenizi sağlamaktır. Bilim İstasyonu ndaki etkinlikler; çoğunlukla basit ve geri kazandırılabilen ucuz aletlerle ve malzemelerle gerçekleşebilmektedir. Bu sebeple, evde kendi başınıza bu etkinlikleri yapabileceğiniz gibi, arkadaşlarınız ile birlikte takım olarak da gerçekleştirebilirsiniz. Kitabımızın mucitlerimize ek olarak diğer bir hedef kitlesi ise fen öğretmenlerimizdir. Kitabımız; son yıllarda geliştirilen öğretim yöntemlerinden biri olan sorgulamaya dayalı öğrenme yöntemini desteklemektedir. Öğretmenlerimiz; Bilim İstasyonu nda yer alan aktif katılımlı etkinlikler ile öğrencilerinin merak duygularını uyandırarak hayal güçlerini harekete geçirebilecek böylelikle derslerini daha ilgi çekici ve heyecan verici hale getirebilecekler, bununla birlikte, öğrencilerinin tahminde bulunma, gözlem yapma, düşünme, fikir üretme ve yorum yapma gibi yeteneklerinin gelişmesine de katkıda bulunabileceklerdir ya da katkı sağlayabileceklerdir. Bilim İstasyonu; Fen Bilimleri alt alanları olan Fizik, Kimya ve Biyoloji etkinliklerinden oluşmuştur. Fizik etkinlikleri mavi, kimya etkinlikleri turuncu ve biyoloji etkinlikleri yeşil renkle belirtilmiştir. Her etkinliğin başlangıcında takip edilmesi gereken yönergelerle karşılaşacaksınız. Farklı renkteki her durağa geldiğinizde mucitlik seviyeniz ilerleyecektir. Her etkinlikte, küçük semboller halinde dikkat etmeniz gereken uyarıları göreceksiniz. Bu uyarılar, kitabınızın ön kısmında açıklanmıştır. Örneğin eldiven giymeniz, gözlük takmanız gerekebilir ya da kesici aletleri dikkatle kullanmanız uyarısını görebilirsiniz. Lütfen tüm uyarıları dikkate alınız. Bilim İstasyonu kitabımızı, sizlere sunmadan önce; Mucitler İş Başında ve Minik Mucitler İş Başında programlarımız ile her bir etkinliği test ettik. Mucitlerimizin bilime yönelik düşüncelerinde ve görüşlerinde etkinlikler sonunda başlangıçtan daha farklı tutumları olduklarını, günlük hayatla ilişki problemleri çözmek için istek duyduklarını belirledik. Bilim İstasyonu muzun en sonunda bu uygulamalara yönelik fotoğrafları görebilirsiniz.

8 Kimyasallar Tehlike Uyarı İşaretleri Xn: Zararlı Madde Özelliği: Solunduğunda, yutulduğunda ve deriye temas ettiği durumda sağlıya zarar verebilir. Önlem: İnsan vücuduyla temas önlenmelidir. Xi: Tahriş Edici Madde Özelliği: Aşındırıcı olmamasına rağmen deriyle ani, uzun süreli veya tekrarlı teması iltihaplara yol açabilir. Önlem: İnsan vücuduyla temas önlenmelidir. O: Oksitleyici (Yükseltgen) Özelliği: Organik peroksitler, herhangi bir yanıcı madde ile temas etmeseler bile patlayıcı özelliği olan yükseltgen maddelerdir. Diğer yükseltgenler ise, kendileri yanıcı olmasalar bile, oksijen varlığında alev alabilirler. Önlem: Yanıcı maddelerden uzak tutulmalıdır. E: Patlayıcı Özelliği: Ekzotermik olarak reaksiyona giren kimyasallardır. Ateşle yaklaştırıldıklarında patlayabilirler. T: Zehirli Özelliği: Solunduğunda, yutulduğunda ve deriye temas ettiği durumlarda sağlığa zarar verebilir, hatta öldürücü olabilir. Önlem: İnsan vücuduyla temas engellenmeli, aksi halde tıbbi yardıma başvurulmalıdır. N: Çevre için Tehlikeli Özelliği: Bu tür maddelerin ortamda bulunması, doğal dengenin değişmesi açısından ekolojik sisteme hemen veya ileride zarar verebilir. Önlem: Risk göz önüne alınarak bu tür maddelerin toprakla veya çevreyle teması engellenmelidir. F: Şiddetli Alev Alıcı Özelliği: Parlama noktası 21 C nin altında olan kolay alev alan sıvılar ile kolay tutuşan katıları belirtir. Önlem: Çıplak ateşten, kıvılcımdan ve ısı kaynağından uzak tutulmalıdır. F+: Çok Şiddetli Alev Alıcı Özelliği: Alevlenme noktası O C nin altında, kaynama noktası maksimum 35 C olan sıvılardır. Normal basınç ve oda sıcaklığında havada yanıcı olan gaz ve gaz karışımlarıdır. Önlem: Çıplak ateşten, kıvılcımdan ve ısı kaynağından uzak tutulmalıdır. C: Aşındırıcı (Korozif) Özelliği: Canlı dokulara zarar verir. Önlem: Gözleri, deriyi ve kıyafetleri korumak için özel önlemler alınmalıdır. Buharları solunmamalı, aksi halde tıbbi yardıma başvurulmalıdır.

9 Laboratuvar Güvenlik Sembolleri Elbisenin Güvenliği Bu sembol, elbiseyi lekeleyecek veya yakacak maddeler kullanırken görülür. Eldiven Cilde zararlı bazı kimyasal maddelerle çalışırken eldiven kullanılması gerektiğini hatırlatan uyarı işareti. Elektrik Güvenliği Bu sembol, elektrikli aletler kullanılırken dikkat edilmesi gerektiğinde görülür. Yangın Güvenliği Bu sembol, açık alev etrafında tedbir alınması gerektiğinde görülür. Göz Güvenliği Bu sembol, gözler için tehlike olduğunu gösterir. Bu sembol görüldüğünde koruyucu gözlük takılmalıdır. Kesici Cisimler Güvenliği Bu sembol, kesme ve delme tehlikesi olan keskin cisimler olduğu zaman görülür. Biyolojik Tehlike Bu sembol, bakteri mantar veya tek hücreli hayvan veya bitki tehlikesi olduğunda görülür. Isı Güvenliği Bu işaret sıcak cisimlerin tutulması esnasında önlem alınmasını hatırlatmak içindir. Kimyasal Madde Uyarısı Bu sembol deriye dokunması halinde yakıcı veya zehirleyici etkisi olan kimyasal maddeler kullanılırken görülür. Tasarruflu Kullanım Uyarısı Bu sembol, maddenin uygun bir şekilde kullanılmasına dikkat edilmesi gerektiğinde ortaya çıkar. Kırılabilir Cam Uyarısı Bu sembol yapılacak deneylerde kullanılacak cam malzemelerin kırılabilecek türden olduğunu gösterir.

10 İÇİNDEKİLER YAZARLARIMIZ...iii ÖN SÖZ...vii ETKİNLİK 1. YAŞAM KAYNAKLARIMIZIN BİLİNMEYEN ÖZELLİKLERİ... 1 ETKİNLİK 1.1. Yürüyen Su & Gökkuşağı... 2 ETKİNLİK 1.2. Su Botum Yüzecek mi?... 4 ETKİNLİK 1.3. Oje ile Renkli Baskı... 7 ETKİNLİK 2. ÇİÇEKLERİN RENKLİ DÜNYASI ETKİNLİK 2.1. Çiçeğini Renklendir ETKİNLİK 2.2. Çiçek Modeli Oluşturalım ETKİNLİK 3. İZ PEŞİNDE ETKİNLİK 3.1. Kalemi Bulalım! ETKİNLİK 3.2. Nottaki Gizem ETKİNLİK 4. HİSSETTİKLERİM & KEŞFETTİKLERİM ETKİNLİK 4.1. Mikroplar Elden Ele ETKİNLİK 4.2. Mikroplar Mercek Altında ETKİNLİK 5. ÇEKİMİN GÜCÜ ETKİNLİK 5.1. Fantastik Çekim ETKİNLİK 5.2. İğne Mıknatıslar ETKİNLİK 5.3. Çek-İt ETKİNLİK 5.4. Elektromıknatıs ETKİNLİK 5.5. Çekici Otobüs ETKİNLİK 6. VÜCUDUNU TEST ET! ETKİNLİK 6.1. Akciğerlerim Çok Geniş! ETKİNLİK 6.2. Nabzım Atıyor: Tik Tak! ETKİNLİK 7. DİKKAT! ÇARPILMA ETKİNLİK 7.1. Yapışkan Balon & İtme ETKİNLİK 7.2. Elektroskop... 50

11 ETKİNLİK 8. SİHİRLİ MADDELERLE TANIŞALIM ETKİNLİK 8.1. Filin Diş Macunu ETKİNLİK 8.2. Su-Buz-Yağ Bize Oyun Oynuyor! ETKİNLİK 8.3. Sihirli Balçık ETKİNLİK 9. GÖRDÜK GÖRMEDİK DEMEYİN! ETKİNLİK 9.1. Gökkuşağı Yapalım ETKİNLİK 9.2. Görünmez Cam ETKİNLİK 9.3. Yeşil Şelale & Okyanus Suyu ETKİNLİK 9.4. Renk Çarkı ETKİNLİK 10. SES ŞENLİĞİ ETKİNLİK Titrek Ses ETKİNLİK Ses Yolculuğu ETKİNLİK Tik Tak ETKİNLİK 11. GERİ DÖNÜŞÜMÜN GÜCÜ ADINA! ETKİNLİK 11.1 Kâğıdın Geri Dönüşümü ETKİNLİK 12. BİLİM SAYESİNDE DAHA DA GÜZELİM ETKİNLİK Kendi Gül Suyumuzu Yapalım ETKİNLİK Dudak Koruyucu ETKİNLİK 13. İCATLARIMIZI GÖRELİM ETKİNLİK Hırsız Alarmı Yapalım ETKİNLİK Titrek El ETKİNLİK Kapı Giriş Sistemi ETKİNLİK Kaleydoskop Festivali MİNİK MUCİTLER İŞ BAŞINDA PROGRAMINDAN KESİTLER xii Bilim İstasyonu