EUROBAROMETRE 66 AVRUPA BİRLİĞİ NDE KAMUOYU

Transkript

1 EUROBAROMETRE 66 AVRUPA BİRLİĞİ NDE KAMUOYU GÜZ 2006 ULUSAL RAPOR TÜRKİYE Bu araştırma Avrupa Komisyonu Basın ve İletişim Genel Müdürlüğü tarafından talep ve koordine edilmiştir. Bu rapor Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu tarafından hazırlanmıştır. Bu belge Avrupa Komisyonu nun görüşlerini yansıtmaz. Tüm yorum ve görüşler raporu hazırlayan yazara aitir. 1

2 İÇİNDEKİLER Giriş 3 I. Türkiye Kamuoyunu Şekillendiren Belli Başlı Koşullar ve Çevre 6 II. Ekonomi ve istihdam 28 III. Avrupa da siyasi birlik 35 IV. AB Genişleme Süreci 46 V. Avrupa vatandaşlarının değerleri 50 VI. Sonuç 51 EK Araştırmada kullanılan soru formu 52 2

3 Giriş Bu rapor 2006 yılının ilk yarısı itibariyle Türkiye kamuoyunun Avrupa Birliği (AB) kurumlarına, bunların işleyişine ve izlenilen politikalara bakışını, bu konulardaki bilgi düzeyini, AB nin ve müzakere sürecinde bulunan Türkiye nin geleceği hakkındaki görüşlerini üye 25 ülke ve üye adayı diğer ülkeler ile karşılaştırmalı olarak vermektedir. Araştırmada gündemi meşgul eden ve geçmişte sorgulanmamış bazı konulara yönelik derinlemesine sorular da sorulmuştur. Bu kez enerji konusunda birkaç soru ile AB kamuoylarının görüşleri alınmaya çalışılmıştır. Rapor bu sonuçları da AB geneli ve ülkeler arasında karşılaştırmalı olarak ele almaktadır. Türkiye araştırmasına temel olan 1005 görüşme Eylül 2006 da kişilerle yüz yüze gerçekleştirilmiştir. Aşağıdaki raporda bu araştırmanın sonuçlarından Güz 2006 sonuçları olarak bahsedeceğiz. Buradaki kimi soruları geçmişte yürütülmüş Eurobarometre araştırmalarıyla karşılaştırılarak zaman içindeki gelişmeler izlenebilir. Bu sorular, hem zaman içerisinde Türkiye özelindeki gelişmeleri ortaya koymakta hem de araştırmada yer almış diğer ülkelerdeki gelişmelerle karşılaştırmaktadır. Araştırmada kullanılan soru formu ekte verilmiştir. Türkiye Örnekleminin Temel Özellikleri Ağırlıklı olarak Eylül 2006 içinde toplam 1005 kişiyle yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye de de örneklem seçimi metropoliten ve kır-kent ayrımını iyi temsil etme yeteneğine sahip olacak şekilde yapılmıştır. Aşağıdaki Tablo 1a dan da görüldüğü üzere AB ye üye ülkelerde biraz daha fazla kadın ile görüşülmüş iken Türkiye örnekleminde kadın-erkek oranları eşittir. Türkiye örnekleminin %61 i evli iken AB üyelerinde bu oran ancak %50 dir. AB üyesi ülkelerde boşanmış bireylerin oranı %6 iken Türkiye de bu oran %1 dir. Benzer şekilde AB ye üye ülkelerde dulların oranı (%9) Türkiye dekinden (%5) fazladır. 3

4 Medeni Hal AB 25 Türkiye Çalışma Durumu Tablo 1a Örneklemin Demografik Özellikleri Bekar, hiç bir partnerle birlikte Bekar, daha önce bir partnerle birlikte yaşamış ancak şimdi yalnız Bekar, şu anda Tekrar partneriyle Yanıt Evli evlenmiş yaşıyor yaşamamış yaşıyor Boşanmış Ayrı Dul Diğer yok %50 %2 %9 %17 %4 %6 %2 %9 %1 %1 %61 %0 %3 %24 %3 %1 - %5 %0 %1 Kendi hesabına Diğer beyaz Mavi yakalı Yanıt çalışan Yönetici yakalı (işçi) Ev kadını İşsiz Emekli Öğrenci yok %8 %10 %11 %21 %10 %6 %25 %10 0% AB 25 Türkiye %14 %3 %4 %15 %36 %5 %8 %14 0% Yanıt Cinsiyet Erkek Kadın yok AB 25 48% 52% 0% Türkiye 50% 50% 0% Yanıt Yaş Ortalama Yaş yok AB 25 %15 %26 %26 %33 45,8 0% Türkiye %29 %33 %21 %16 36,6 0% AB üyesi ülkelerde kendi hesabına çalışanların oranı ancak %8 iken Türkiye de bu kesim %14 ile ev kadınlarından sonra en büyük gruptur. Bu, tarım, esnaf ve zanaatkar gruplarının Türkiye de daha büyük olmasının bir yansımasıdır. Ev kadınlarının yüksek oluşu Türkiye de kadınların işgücü piyasasına düşük katılım oranlarının bir göstergesidir. Türkiye örnekleminde emeklilerin oranı AB geneli ile karşılaştırıldığında daha azdır (%8). Yani genç, iş gücü piyasasına henüz girmemiş öğrencilerle Türkiye de daha fazla konuşulurken AB ülkelerinde, bu iki hedef nüfusun özelliklerinin bir yansıması olarak, iş piyasasından ayrılmış olanlarla daha fazla görüşülmüştür. Türkiye iş piyasasının farklılaşması beyaz ve mavi yakalıların oranlarında da görülmektedir. AB de yönetici ve diğer beyaz yakalılar yaklaşık %21 iken Türkiye de ancak %7 dır. Mavi yakalı işçiler ise AB de %21 düzeyindeyken Türkiye de ancak %15 tir. Türkiye ve AB işgücü piyasaları arasındaki belirgin farklılıklar açıkça ortaya çıkmaktadır. Tablo 1a da ise göze çarpan belki en önemli farklılaşma, örneklemlerin yaş dağılımlarında gözlenmektedir. Türkiye örnekleminde yaş arası yaklaşık %62 lik bir kitle iken AB üye ülkelerinde bu grup ancak %41 i bulmaktadır. Keza ortalama yaş olarak 25 AB üyesinde örneklemdekiler yaklaşık 46 yaş civarında iken Türkiye örnekleminde 37 yaş civarındadırlar. Tablo 1b den de görüldüğü gibi, Türkiye örnekleminin %40 ı kırsal alan veya köyde otururken, AB üyelerinde bu oran %32 dir. AB üyelerinde küçük ve orta ölçekli illerde yaşayanların oranı (%43) Türkiye dekinden (%22) oldukça yüksektir. Türkiye örnekleminde de büyük ölçekli illerde yaşayanların oranı (%34) AB üyelerindekinden (%25) oldukça yukarıdadır. 4

5 Oturulan yer AB 25 Türkiye Sabit hatlı telefon Var Yok Tablo 1b Örneklemin Demografik Özellikleri Kırsal alan Küçük ve Büyük Yanıt veya köy orta ölçekli il ölçekli il yok %32,0 %43,0 %25,0 %0,0 %40,0 %22,0 %34,0 %4,0 Yanıt AB 25 %77,0 %23,0 %0,0 Türkiye %71,0 %29,0 %0,0 Cep telefonu Var Yok Yanıt yok AB 25 %80,0 %20,0 %0,0 Türkiye %67,0 %33,0 %0,0 yok Sayacağım eşyalardan hangisine sahipsiniz?(birden fazla cevap kabul edilir) AB 25 Tükiye Televizyon %98 %98 DVD oynatıcı %69 %29 CD çalar %70 %49 Bilgisayar %61 %22 İnternet bağlantısı (evde) %48 %15 Araba %73 %32 Ödemelerini bitirdiğiniz bir daire veya ev %42 %52 Halen ödemekte olduğunuz bir daire veya ev %26 %5 Hiçbiri %0 %1 Yanıt yok %1 %0 Mal sahipliği ve iletişim kolaylığının bir yansıması olarak bakıldığında AB üyesi ülkelerin örneklemleriyle Türkiye arasında internet bağlantısında oldukça büyük bir fark göze çarpmaktadır. AB üyesi ülkelerde evde internet bağlantısı olanların oranı %48 iken Türkiye de bu oran ancak %15 tir. Araba sahiplerinin oranı da AB ülkelerinde Türkiye nin iki katından yukarıdadır (AB de %73 Türkiye de %32). Ödemelerin bitirilmiş olduğu ev sahipliğinde Türkiye AB genelinden yaklaşık %10 puan öndeyse de, ev borcunun halen devam ettiği hanehalkı oranı Türkiye de %5 iken AB için bu oran %26 dır. 5

6 1. Türkiye Kamuoyunu Şekillendiren Belli Başlı Koşullar ve Çevre Bu bölümde AB ve aday ülke kamuoylarının araştırmanın yürütüldüğü dönemde dünyaya ve hayatlarına bakışları, beklentileri, umutları ve değişik konular hakkındaki görüşleri üzerinde durulmaktadır. Hayattan Memnuniyet Tablo 2. Hayattan Memnuniyet-Bahar 2005 sonrasındaki eğilimler Genel olarak hayatınızdan çok mu memnunsunuz, biraz mı memnunsunuz, pek memnun değil misiniz, yoksa hiç mi memnun değilsiniz? Çok memnunum (%) Biraz memnunum (%) Pek memnun değilim (%) Hiç memnun değilim (%) CY (%) Memnun (%) Memnun değil (%) AB 25-Bahar AB 25-Güz AB25-Bahar AB25-Güz Türkiye-Bahar Türkiye-Güz Türkiye-Bahar Türkiye-Güz AB ye üye ülkelerde genel olarak hayatından memnun olduğunu belirtenlerin oranı Güz 2004 ten bu yana değişmeden yaklaşık %80 düzeyinde iken bu oran Türkiye için Güz 2004 ten Bahar 2005 e %2 puan artarak %73 düzeyine ulaşmış, Güz 2005 te de aynı düzeyde kalırken Bahar 2006 ya gelindiğinde Güz 2004 teki düzeyinin de biraz altına inerek %70 düzeyine gerilemiştir. Güz 2006 da ise Türkiye için hayattan memnun olanların oranı yine aynı düzeyde %71 bulunmuştur. Her ne kadar hayattan memnuniyet düzeyi Türkiye için yüksek görünse de AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında bu düzey düşük kalmaya devam etmektedir. Ancak Bahar 2005 araştırması ile karşılaştırıldığında o tarihte üye ülkelerden 18 inde hayattan memnuniyet düzeyi Türkiye dekine eşit ya da yüksek iken Güz 2005 te 19 ülke ve Kıbrıs Türk toplumunda hayattan memnuniyet düzeyi Türkiye dekinden yüksek kalmaktaydı. Bahar 2006 ya gelindiğinde de yine aynı durum devam etmişti. Güz 2006 daki durum aşağıda gösterilmiştir (bakınız Şekil Soru 3). Öyleki, örneğin İsveç, Danimarka ve Hollanda da hayatından memnunların oranı %95 ve üzerindedir. Ancak hayattan memnuniyet konusunda Türkiye den daha kötümser görünen ülkeler de vardır. Örneğin, AB ye üye ülkelerden Macaristan da hayatından memnun olanların oranı ancak %50 dir. Bulgaristan da hayatından memnun olduğunu belirtenler ancak %37 (Bahar 2006 da %25) iken Romanya da bu oran %49 (Bahar 2006 da %43) düzeyindedir. Kıbrıs Cumhuriyeti nde hayatından memnun olanlar %88 iken, Kıbrıs Türk toplumunda bu oran ancak %75 olarak bulunmuştur (bakınız Şekil Soru 3). 6

7 Gelecek 12 Ay Hakkında Beklentiler Gelecek beklentileri beş ayrı başlık altında ayrıntılı bir şekilde sorgulanmıştır. Şekil Soru 4.1 den de izlenebildiği gibi Türkiye kamuoyunun genel olarak hayatlarının gelecek 12 ayda nasıl gelişeceği hakkındaki beklentileri AB üye ülkeleriyle karşılaştırıldığında, Türkiye kamuyunun biraz daha iyimser olduğu görülmektedir. %36 genel olarak hayatlarının daha iyi olacağını beklerken AB üyeleri için bu oran ancak %34 tür. Türkiye den daha iyimser beklentiler Birleşik Krallık, İsveç, Estonia, İrlanda, Latvia, Litvanya, Fransa, Danimarka, İspanya ve Finlandiya da gözlenmektedir. Tablo 3 ten de gözlenebildiği gibi bahardan güze 2006 yılında gerek AB genelinde gerek Türkiye de gelecek 12 ay için hayatlarının daha iyi olacağını bekleyenlerin oranında bir düşme söz konusudur. Ancak bu düşüş AB geneli için %1 puan kadar iken Türkiye için yaklaşık %6 puan kadardır. AB üyeleri ve Türkiye arasında beklenti farkları en yüksek olarak ülkedeki ekonomik durum hakkındaki beklentilerde ortaya çıkmaktadır. Öyleki Türkiye de %27 (Bahar 2006 da %34) gelecek 12 ayın ülkedeki ekonomik durumu iyileştireceğini beklerken, AB genelinde bu iyimser beklenti ancak %20 (Bahar 2006 da %21) düzeyindedir. Ülkedeki iş/çalışma durumunun kötüye gideceğini düşünenler %42 düzeyine varmış görünmektedir. Oysa AB geneli için bu oran Bahar 2006 dan bu yana düşerek ancak %34 düzeyine ulaşmıştır. Güz 2005 ten Güz 2006 ya bu beklentilerde kötüye doğru bir değişme devam etmektedir. 7

8 Tablo 3. Gelecek 12 ay için beklentileriniz nelerdir? Gelecek 12 ayda... daha iyi mi, daha kötü mü, yoksa aynı mı olacak? Genel olarak hayatınız Daha iyi Daha kötü Aynı CY AB 25-Bahar 2006 %35 %12 %51 %3 AB 25-Güz 2006 %34 %12 %51 %3 Türkiye-Bahar 2006 %42 %16 %30 %12 Türkiye-Güz 2006 %36 %20 %35 %8 Ülkedeki ekonomik durum Daha iyi Daha kötü Aynı CY AB 25-Bahar 2006 %21 %35 %38 %5 AB 25-Güz 2006 %20 %35 %40 %5 Türkiye-Bahar 2006 %34 %28 %27 %10 Türkiye-Güz 2006 %27 %38 %26 %8 Evinizin ekonomik durumu Daha iyi Daha kötü Aynı CY AB 25-Bahar 2006 %25 %19 %54 %2 AB 25-Güz 2006 %24 %19 %55 %2 Türkiye-Bahar 2006 %34 %19 %37 %10 Türkiye-Güz 2006 %28 %24 %43 %5 Türkiye'deki iş/çalışma durumu Daha iyi Daha kötü Aynı CY AB 25-Bahar 2006 %21 %38 %36 %6 AB 25-Güz 2006 %23 %34 %38 %5 Türkiye-Bahar 2006 %31 %31 %27 %11 Türkiye-Güz % 42% 27% 7% Kişisel iş durumunuz Daha iyi Daha kötü Aynı CY AB 25-Bahar 2006 %22 %9 %61 %8 AB 25-Güz 2006 %23 %9 %60 %8 Türkiye-Bahar 2006 %31 %18 %39 %11 Türkiye-Güz 2006 %27 %20 %47 %6 8

9 9

10 10

11 Şekil Soru 4.5 den de görüldüğü gibi kişisel iş durumunun gelecek 12 ay için değerlendirmelerine bakıldığında Türkiye deki %27 lik iyimser grubun AB genelindeki %23 lük iyimser gruptan daha büyük olduğu göze çarpmaktadır. 14 AB üyesi ülkede iyimserlerin oranı Türkiye dekinden ufaktır. Ancak bu noktada çarpıcı olan Türkiye de gelecek 12 ay için beklentileri kötü olanların oranının %20 ile Macaristan dan (%31) sonra en yüksek oran olmasıdır. 11

12 Gelecek 12 ay için ülkedeki iş ve çalışma durumu hakkındaki beklentileri iyimser olanlar %24 lük bir grup olarak AB genelindeki benzer gruptan daha büyük bir kitleyi oluşturmaktadır. Ancak yine de AB genelinde 11 ülkede bu beklentiler Türkiye deki düzeyden daha yukarıda iyimser bir görünüm vermektedir. Gelecek 12 ay için ülkedeki iş ve çalışma durumu hakkındaki beklentileri kötümser olanlar ise Türkiye de %42 ye varmaktadır. Böyle kötümser grubu daha geniş olan ancak 6 ülke vardır. Bunlar arasında Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti nde bu oran %55 iken Macaristan da %61 e varmaktadır. 12

13 Benzer bir örüntü görüşülen kişilerden gelecek 12 ay için evlerinin finansal durumu hakkında istenilen değerlendirmelerde göze çarpmaktadır. Türkiye de bu konuda iyimserler (%28) AB genelinden (%24) daha geniş bir gruptur. AB genelinde ancak 8 ülkede daha geniş bir iyimser grup bulunmaktadır. Türkiye de bu konuda %24 lük bir grup kötümserken AB genelinde kötümserler ancak %19 dur ve aralarında Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti nin de bulunduğu ancak 4 ülkede bu kötümser grup Türkiye dekinden daha geniştir. 13

14 14

15 Kurumlara Güven Kurumlara güven sorusuna verilen cevaplarda Türkiye ve AB geneli arasında dikkate değer farklılıklar olduğu kadar birkaç ilginç benzerlik de gözlenmektedir. Örneğin internete olan güven Türkiye de (%44) AB genelinden (%34) yaklaşık %10 puan daha yüksektir. Oysa işçi sendikalarına AB genelinde %38 güvenme eğilimi olduğu belirtilirken Türkiye de bu oran ancak %36 düzeyindedir. Siyasi partilere iki tarafta da düşük düzeyde güvenilirken Türkiye de hükümete güven AB genelinde hükümetlere olan %30 düzeyindeki güvenin iki katından fazla ve %63 düzeyindedir. Benzer şekilde Türkiye de Meclis e olan güven de AB genelinin neredeyse iki katı düzeyindedir. AB ye olan güven ise Türkiye de AB genelinin %4 puan altında ve %41 düzeyindedir. Tablo Soru 10. Size belirli kurumlara ne kadar güvendiğinizi sormak istiyorum. Size okuyacağım her bir kuruma güvenme eğiliminde olup olmadığınızı belirtir misiniz? AB-25 TÜRKİYE Güvenme eğiliminde Güvenmeme eğiliminde CY Güvenme eğiliminde Güvenmeme eğiliminde CY Internet 34% 35% 30% 44% 33% 23% Sendikalar 38% 46% 16% 36% 45% 18% Hükümet 30% 62% 8% 63% 33% 4% Siyasi Partiler 17% 76% 7% 19% 73% 8% Meclis 33% 58% 9% 64% 32% 4% Avrupa Birliği 45% 40% 14% 41% 48% 11% Aşağıda soru A6 için verilen değerlendirmelere ülkelerin karşılaştırmalı olarak gösterildiği şekillerde bakıldığında AB geneli için siyasi partilere güvenmeyenlerin Türkiye den yüksek olduğu 13 ülke vardır. AB genelinde bir tek Lüksemburg da hükümete olan güvensizlik Türkiye den daha düşüktür. Geri kalan tüm ülkelerde güvenmeyenlerin oranı Türkiye den yüksektir. AB ne güvenmeme eğiliminde olanlar Türkiye için %48 lik düzeydedir ve böylelikle de güvenenlerden %7 puan daha geniş bir gruba karşılık gelmektedir. Bu orandan yüksek olan Almanya, Finlandiya ve Birleşik Krallık tan başka ülke yoktur. Meclise güvenin Türkiye den yüksek olduğu bir tek Finlandiya ve Danimarka vardır. Sendikalara güven duymayanların oranı AB genelinde ve Türkiye de aşağı yukarı aynı ve %45 düzeyindedir. Ancak AB genelinde yalnızca 10 ülkede sendikalara güven duymayanlar Türkiye dekinden daha yüksektir. Internete güvenmeyenler ise yine 10 ülkede Türkiye deki düzeyin üzerindedir. 15

16 16

17 17

18 18

19 Türkiye Kamuoyunun Üyelik Hakkında Görüşleri Türkiye kamuoyunun %54 ü (Bahar 2006 da %44 ü) AB ne üyeliğinin iyi bir şey olacağını düşünmektedir (Şekil Soru 11). Bu soru özelinde Güz 2005 de %55 olan AB üyeliğinin iyi bir şey olacağını düşünenlerin oranına geri dönülmüştür. Bu konuda üyeliğin kötü olacağını düşünenler ise ancak %22 civarındayken ne iyi ne kötü olur diyerek kararsız bir tavır sergileyenler oldukça büyük %18 gibi bir kitledir ün Ekim öncesindeki ilk anketteki sonuçlarla karşılaştırılınca bu sonuçlar AB üyeliği fikrinin çekiciliğini gitgide yitirmekte olduğu izlenimini vermektedir. Öyle ki, AB üyeliğinin kötü bir şey olacağı fikrini destekleyenler 2004 başında ancak %9 iken bu oran Bahar 2005 te iki katından biraz fazla olarak %20 ye çıkmış; kararsız kitle ancak %13 iken %4 puan artışla %17 ye gelmiştir. Tüm bu gelişmeler bu soruya cevap vermeyenlerin oranında da düşüşün olduğu bir dönemde gözlenmiştir. Güz 2005 e gelindiğindeyse AB üyeliğinin kötü bir şey olacağını düşünenler %15 düzeyine gerilerken, ne iyi ne kötü bir şey olur diyerek kararsızlık gösteren kitle %21 ile en yüksek düzeyine ulaşmıştır. Bahar 2006 da ise AB üyeliğinin iyi birşey olacağını düşünenler ilk kez %50 nin altına inmiş ve her dört kişiden biri de üyeliğin kötü birşey olacağını söyler olmuştur. Ancak bahardan güze gelindiğinde AB üyeliğinin iyi birşey olacağını düşünenler yeniden %54 düzeyine ulaşmıştır. Yani kısaca, kamuoyu 2004 yılından bu yana AB üyeliği konusunda gitgide kafalarda soru işaretlerinin arttığı bir dönemden geçiyor izlenimi vermektedir. 19

20 SORU 11b. Genel olarak düşündüğünüzde Türkiye nin AB üyeliği İyi birşey olur Kötü birşey olur Ne iyi ne kötü birşey olur CY AB üyeliğinin iyi bir şey olacağına olan inanç Türkiye de Romanya (%62) ve Bulgaristan (%55) kamuoylarından daha düşüktür. Ancak, Hırvatistan (%32) kamuoyundan daha yüksek oranda bir grup AB üyeliğinin iyi bir şey olacağını düşünmektedir. Benzer şekilde Kıbrıs Türk toplumunun içerisinde AB müktesebatının uygulanmasının iyi bir şey olacağına inananlar %54 gibi Türkiye ile hemen hemen aynı düzeydedir. Üyelik hakkında görüşleri derinlemesine incelemek amacıyla birkaç soru daha sorulmuştur. Öncelikle herşeyi göz önünde bulundurduğunuzda, Türkiye AB ye üye olmakla fayda sağlar mı yoksa sağlamaz mı? sorusuna baktığımızda Bahar 2006 da fayda sağlar diyenlerin oranı %51 iken bu oranın Güz 2006 da %63 e çıktığını görüyoruz. Aynı zaman diliminde fayda sağlamaz diyenler ise %33 den %27 ye gerilemiştir. Aşağıda Tablo Soru 9b de gösterilen soru ile değişik alanlarda AB üyeliğinin iyi ya da kötü olup olmayacağına dair değerlendirmeler alınmaya çalışılmıştır. Bu değerlendirmeleri 2004 Baharı ndaki sonuçlarla karşılaştırdığımızda daha net bir kanaat oluşturmak mümkün olmaktadır. Aşağıdaki tablodan da görüleceği gibi her alanda AB üyeliğinin kötü etkisi olacağını düşünenlerin oranı artmış iyi etkisi olacağını düşünenlerin oranı ise azalmıştır. 20

21 Soru 9b. İnsanlar Türkiye'nin AB'ne ait olmasının avantaj ve dezavantajları konusunda hemfikir değiller. Şimdi size bazı konular okuyacağım; lütfen her biri için sizce Türkiye'nin AB'de olmasının bu konu üzerindeki etkisi çok mu iyi, biraz mı iyi, biraz mı kötü yoksa çok mu kötü olurdu söyler misiniz? Ülkemizin güvenliği Yaşam standardımız Dünyadaki etkimiz Türkiye 2004 Bahar Türkiye 2006 Güz Türkiye 2004 Bahar Türkiye 2006 Güz AB25-Güz 2006 Türkiye 2006 Güz AB25-Güz 2006 Çok iyi bir etkisi olurdu %35 %25 %41 %35 %8 %31 %11 Biraz iyi bir etkisi olurdu %35 %37 %31 %35 %44 %35 %54 Biraz kötü bir etkisi olurdu %11 %19 %9 %16 %33 %15 %19 Çok kötü bir etkisi olurdu %6 %7 %6 %6 %5 %7 %4 Bilmiyor %13 %11 %13 %9 %10 %12 %12 İyi etkisi olurdu %69 %63 %72 %70 %52 %66 %65 Kötü etkisi olurdu %17 %26 %15 %21 %38 %22 %23 Soru 10A tablosunda AB nin genel imajı hakkında bulgular özetlenmiştir. Burada göze çarpan AB üye ülkeleri genelinde Bahar 2005 ten Güz 2006 ya AB imajının olumsuza doğru kaymasına rağmen Türkiye de tam tersi bir gelişme söz konusu olmasıdır. Bahar 2005 te %43 AB için olumlu bir imajı var derken, bu oran Güz 2006 da %55 e çıkmıştır. Soru A10. Genel olarak AB'nin sizin gözünüzdeki imajı çok mu olumlu, biraz mı olumlu, ne olumlu ne olumsuz mu, biraz mı olumsuz yoksa çok mu olumsuz? AB-25 Türkiye Bahar 2005 Güz 2006 Bahar 2005 Güz 2006 Çok olumlu %9 %7 %19 %20 Biraz olumlu %41 %39 %24 %35 Ne olumlu ne olumsuz %32 %34 %23 %15 Biraz olumsuz %12 %14 %14 %11 Çok olumsuz %4 %4 %13 %13 Bilmiyor %2 %3 %8 %6 Olumlu %50 %46 %43 %55 Olumsuz %15 %17 %26 %24 Son olarak AB nin değişik konularda nasıl bir rol oynadığına dair görüşler sorgulanmıştır. Aşağıdaki tabloda özetlenen bulguların en çarpıcı yanı hiçbir konuda Türkiye de olumlu değerlendirmeler yapan grubun AB genelindeki grubun oranından büyük olmamasıdır. Örneğin dünyada barışı sağlamada AB nin olumlu bir rol oynadığını düşünenler AB genelinde %60 ı bulurken Türkiye de ancak %41 düzeyindedir. AB geneli ile Türkiye arasında olumlu görüş farkı en büyük oranda terörle mücadele konusunda gözlenmektedir. AB genelinde bu konuda AB ni olumlu bir rol oynar görenler %59 iken bu grup Türkiye de ancak %34 tür. 21

22 Soru A 29. Sizce Avrupa Birliği,...konularında olumlu mu yoksa olumsuz mu bir rol oynamak eğilimindedir? Dünyada Barış TerörleMücadele Dünya Ekonomisinin Yoksullukla Mücadele Çevreyi Korumak Büyümesi AB25 TR25 AB25 TR25 AB25 TR25 AB25 TR25 AB25 TR25 Olumlu 60% 41% 59% 34% 53% 48% 49% 43% 60% 48% Olumsuz 13% 33% 11% 41% 13% 29% 16% 33% 13% 30% 21% 17% 23% 17% 26% 15% 27% 15% 20% 14% Ne olumlu ne olumsuz Cevap Yok 6% 8% 6% 8% 9% 9% 7% 9% 7% 9% Aşağıdaki şekillerden de gözlenebileceği gibi Türkiye (%41) örneğin AB nin dünyada barışı sağlamaktaki rolünü olumlu bulanların oranı açısından tüm AB üyelerinden daha düşük bir oran göstermektedir. Dünya ekonomisinin büyümesine bakıldığında; Türkiye deki %29 luk negatif değerlendirme yapan grubun AB genelinde hiçbir ülkede gözlenmemesi ilginçtir. 22

23 23

24 Benzer bir kötümser değerlendirme; AB nin dünyadaki yoksulluğa karşı mücadele konusunda da görünmektedir. Türkiye deki %33 lük AB rolünü olumsuz bulan grup AB genelindeki ortalama olan %16 nın iki mislinden fazladır. 24

25 Terör ile mücadele konusunda olumsuz görüşler AB genelinde %11 düzeyinde iken Türkiye de %41 lik bir grup AB nin rolünü bu konuda olumsuz bulmaktadır. 25

26 Çevrenin korunmasında AB hakkında olumlu görüşler hakimken Türkiye deki olumlu değerlendirmeler (%48) AB genelinin (%60) anlamlı derecede altında kalmaktadır. Ülkenin En Önemli Sorunları AB ve Türkiye kamuoyları açısından ülkelerin karşı karşıya olduğu en önemli iki sorun değerlendirmelerine bakıldığında ülke gündemlerinde görece farklılıklar açıkça ortaya çıkmaktadır (Tablo Soru A 23). Geçmiş araştırmalara bakıldığında şöyle bir örüntü gözlenmekteydi. Türkiye kamuoyu için, Bahar 2006 da işsizlik bir yıl önce Bahar 2005 te olduğu gibi hala en başta görülen iki sorundan biriydi. İşsizliği; Bahar 2005 te ekonomik durum ve ardından da açık farkla terör, suç ve eğitim sistemi izlerken, Güz 2005 te ikinci sıraya Bahar 2005 te %29 la ilk iki sorun listesine giren terörizm yerleşmişti (%41). Ekonomik durum; Bahar 2005 de %37 den Güz 2005 de %29 a, daha sonra da Bahar 2006 da %25 düzeyine inmişti. Terör konusu; Güz 2004 de %18 tarafından ülke gündeminin en önemli ilk iki konusu arasına sokulurken bu oranın önce Bahar 2005 te %29 luk bir grup, daha sonra da Güz 2005 te %41 lik bir grup tarafından vurgulanıyor olması dikkat çekicidir. AB ülkeleri genelinde ise Türkiye deki bu gelişime tam karşıt bir eğilim mevcuttu. Güz 2004 de %16, terörizmi ilk iki en önemli sorun arasında görürken Bahar araştırmasında bu oran %10 a düşmüştü. Temmuz 2005 teki son terör saldırılarının ardından Güz 2005 de teröre verilen önem artmış görünmekle birlikte hala %14 lük düzeyiyle bu konuya Avrupa kamuoyu tarafından Türkiye kamuoyunun verdiği önemle kıyaslanamayacak kadar düşük düzeyde bir önem verilmekteydi. Bahar 2006 ya gelindiğinde ise bir yıl öncesine geri dönülmüştü ve AB genelinde terörizm konusu ancak %10 tarafından ilk iki önemli sorun arasına sokulmaktaydı. 26

27 AB kamuoyu gündemiyle Türkiye gündemi arasında ilk iki sırada teröre verilen önem açısından bir farklılaşma gözlenirken, her iki tarafta da enflasyonun pek ön plana çıkmadığı göze çarpmaktadır. Türkiye de enflasyona verilen önem Bahar 2005 te %11 den Güz 2005 te %8 e gerilerken, AB kamuoyunda bir puanlık ufak bir artışla ilk iki önemli sorun listesinde enflasyon %17 lik bir yer bulmaktaydı. Bahar 2006 ya gelindiğinde ise; Türkiye de enflasyon sorununu ilk iki sorun arasına sokanlar yine %10 düzeyine çıkmıştı. AB genelinde ise enflasyonun önemindeki düşüş devam etmekteydi. Güz 2006 da enflasyonun bu konumunda bir değişiklik ne Türkiye ne de AB genelinde gözlenmektedir. Terör konusu Bahar 2006 da %44 civarında en önemli iki sorun listesine girerken, Güz 2006 ya gelindiğinde bu oran tekrar artarak %52 ye ulaşmıştır. AB geneli için ise benzer bir artış gözlenmekte ve bahardan güze %10 dan %15 e bir artış gözlenmektedir. Ancak buna rağmen AB geneli ile Türkiye arasında bu konuda önemli bir algı ve gündem farklılığı olduğu açıktır. Soru A23. Şu anda Türkiye'nin karşı karşıya olduğu en önemli iki sorun sizce nelerdir? Güz 2006 AB25 TR İşsizlik %40 %64 Terör %15 %52 Ekonomik durum %23 %34 Suç %23 %11 Fiyatların yükselmesi/enflasyon %16 %11 Eğitim sistemi %1 %7 Sağlık hizmeti sistemi %16 %5 Vergilendirme %7 %3 Emeklilik/Emekli Maaşları %1 %3 Savunma/Dış ilişkiler %2 %2 Göç %21 %2 Çevreyi koruma %4 %1 İskan %5 %0 Enerji ile ilgili meseleler %3 %0 Diğer %1 %2 CY %1 %1 Suç; AB kamuoyunca Bahar 2005 ten Güz 2005 e bir puanlık bir artışla %24 ile üçüncü sıraya yerleştirilirken, Bahar 2006 da, üç puanlık bir düşüşle, ancak %21 i suçu, ülkelerinin gündeminde en önemli iki sorunun arasına sokmuştur. Güz 2006 da AB geneli için suç %23 gibi önemli bir grubu oluştururken, Türkiye de %11 gibi bir grubu oluşturmaktadır. Buna rağmen, Türkiye için de suç sorununun ülke gündemindeki dördüncü önemli sorun olması dikkat çekicidir. Bu konunun Türkiye gündemindeki sırası Güz 2004 te ancak yedinci sırada olduğu hatırlanırsa, görece önemindeki artış daha iyi ortaya çıkmaktadır. Göç AB kamuoyunca dördüncü sıraya konulurken Türkiye de ancak onuncu sırada gelmektedir ve çok ufak (%2) bir grup tarafından en önemli iki sorun arasına sokulmaktadır. Oysa Avrupa kamuoyu tarafından verilen önem göç özelinde Güz 2006 itibariyle %21 düzeyindedir. 27

28 2.- Ekonomi ve istihdam Ekonomi ve istihdam konusundaki sorgulamalar daha önce yukarıda daha geniş tanımlı birkaç konu hakkındaki görüşlerin alındığı şekle benzer şekilde alınmaya çalışılmıştır ile 2006 arasında her değerlendirme standart olarak alınmamış olmasına rağmen karşılaştırmaya olanak olduğunda her değerlendirmenin son 2 yıl içerisinde kötüye doğru bir yöneliş içinde olduğu göze çarpmaktadır. Örneğin Türkiye nin AB ye üyeliğinin tarımımız için iyi etkisi olacağını ileri sürenler %64 ten %56 ya düşmüştür. Keza benzer bir değerlendirme ülkemizdeki istihdam için söz konusudur ve AB üyeliğinin iyi etkisi olacağını söyleyenler %69 dan %65 e gerilemiştir. Daha genel bir değerlendirme olarak AB üyeliğinin ekonomimiz üzerinde iyi etkisi olacağını söyleyenler 2004 ile karşılaştırma mümkün olmasa da 2006 da %70 düzeyinde bulunmuştur. Burada göze çarpan her alanda AB üyeliğinin olumlu etkisi olacağını düşünenlerin oranında bir azalmaya rağmen halen açık bir çoğunluğun iyimser bir haleti ruhiye içinde olmasıdır. Soru 9b. İnsanlar Türkiye'nin AB'ye ait olmasının avantaj ve dezavantajları konusunda hemfikir değiller. Şimdi size bazı konular okuyacağım; lütfen her biri için sizce Türkiye'nin AB'nde olmasının bu konu üzerindeki etkisi çok mu iyi, biraz mı iyi, biraz mı kötü yoksa çok mu kötü olurdu söyler misiniz? Tarımımız Ülkemizdeki istihdam Ekonomimiz Türkiye 2004 Bahar Türkiye 2006 Güz AB25-Güz 2006 Türkiye 2004 Bahar Türkiye 2006 Güz AB25-Güz 2006 Türkiye 2006 Güz AB25-Güz 2006 Çok iyi bir etkisi olurdu %34 %25 %8 %40 %31 %5 %31 %10 Biraz iyi bir etkisi olurdu %30 %31 %35 %29 %34 %33 %39 %46 Biraz kötü bir etkisi olurdu %13 %21 %34 %9 %16 %40 %15 %30 Çok kötü bir etkisi olurdu %9 %11 %11 %7 %7 %11 %6 %6 Bilmiyor %14 %12 %13 %15 %12 %10 %9 %8 İyi etkisi olurdu %64 %56 %43 %69 %65 %38 %70 %56 Kötü etkisi olurdu %21 %32 %44 %16 %24 %51 %21 %36 Avrupa da kurulu tek pazarın, nakliyat, telekomünikasyon hizmetleri, bankacılık ve sigorta hizmetleri gibi birçok alanda rekabeti arttırdığı hatırlatıldıktan sonra bu gelişmenin genel olarak etkisinin ne yönde olduğu da sorgulanmıştır. Alınan cevaplar AB genelinde %61 gibi bir kitlenin bu gelişmeyi olumlu bulduğu yönündeyken, Türkiye de bu oran ancak %45 düzeyindedir. Soru 40. Tek Pazar, nakliyat, telekomünikasyon hizmetleri, bankacılık ve sigorta hizmetleri gibi birçok alanda rekabeti arttırdı.sizce genel olarak bunun etkisi...? AB 25 Türkiye Çok olumlu %11 %16 Oldukça Olumlu %50 %29 Oldukça Olumsuz %14 %5 Çok olumsuz %4 %4 Cevap Yok %10 %5 Olumsuz %18 %9 Olumlu %61 %45 28

29 Ülkeler arasında büyük değişiklik gösteren bu değerlendirmelerde en olumsuz görünen ülke Macaristan dır. Bu ülkede %30 tek pazarın etkisini olumsuz olarak nitelendirmektedir. Ancak, İrlanda ve Estonya da bu oran %4 e gerilemektedir. Dikkat çekici olan henüz aday olan Hırvatistan ve yakında üyeliğe geçecek olan Romanya ve Bulgaristan da olumlu değerlendirmelerin Türkiye nin çok üzerinde olmasıdır. On yıl öncesi ile karşılaştırıldığında, sizce tek pazar yüzünden, ülkenizdeki şirketlerin uluslararası rekabet edebilirliği daha mı iyi, daha mı kötü yoksa aynı mı? Bu soruya alınan yanıtlara bakıldığında iyimser bir hava gözlenmektedir. AB geneliyle karşılaştırıldığında Türkiye deki olumsuz değerlendirmeleri yapanların oranı çok daha yüksek olmakla beraber, bu konuda değerlendirme yapacak durumda olmayanların oranı Türkiye de daha yüksektir. Soru yıl öncesi ile karşılaştırıldığında, sizce tek Pazar yüzünden, ülkenizdeki şirketlerin uluslararası rekabet edebilirliği daha mı iyi, daha mı kötü yoksa aynı mı? AB 25 Türkiye Daha iyi 42% 42% Daha kötü 24% 10% Aynı 21% 9% Cevap Yok 13% 38% Uzun dönem değerlendirmelere bakıldığında Türkiye den daha düşük oranda iyimser olan ülkelerin sayısı AB genelinde sekizdir. Bu konuda olumsuz görüş bildirenlerin oranı Türkiye de ancak %10 iken, örneğin Macaristan da %42, İtalya da %37 dir. Estonya, Danimarka ve İrlanda da ise olumsuz görüş bildirenler %10 un altında kalmaktadır. 29

30 Benzer değerlendirmeler Soru 43 te de alınmıştır. Burada göze çarpan; Türkiye de bu soruya cevap veremeyenlerin oranı AB genelinden çok daha yüksek olmakla beraber yine de globalleşmenin olumlu bir gelişme olduğu yönündeki değerlendirmeler olumsuz yöndeki değerlendirmelerden daha yüksektir. Oysa AB genelinde bu konuda hemen hemen iki eşit ve karşıt görüş grubu bulunmaktadır. Yani AB geneli globalleşmenin ülkelerinin firmaları üzerine iyi bir etki yapıp yapmadığı konusunda olumlu ve olumsuz etki olduğunu düşünenlerin hemen hemen eşit iki gruba ayrılmaları söz konusudur. Soru 43. Okuyacağım önermelerden hangisi, küreselleşme ile ilgili görüşünüze daha yakındır? AB 25 Türkiye Küreselleşme pazarların açılması sayesinde (milliyet) firmaları için iyi bir fırsat anlamına gelmektedir 40% 36% Küreselleşme (ülkemiz)deki istihdam ve firmalar için tehdit anlamına gelmektedir 41% 19% Cevap Yok 19% 45% Küreselleşmenin ülkelerindeki istihdam ve firmalar için tehdit anlamına geldiğini düşünenlerin %50 nin üzerinde olduğu ülkeler Finlandiya, Belçika, Yunanistan, Fransa, Litvanya ve Kıbrıs Cumhuriyeti dir. İspanya, Litvanya ve İrlanda da ise Türkiye dekine benzer oranlarda bir kitle bu konuda karar verememektedir. Oysa Danimarka da %77 gibi bir grup küreselleşmenin ülkelerindeki istihdam ve firmalar için tehdit anlamına geldiğini düşünmemektedir. 30

31 Avrupa Birliği ekonomisinin performansını arttırmak için neler yapılması gerektiği konusunda AB geneli ile Türkiye kamuoyları açısından bazı farklılıklar göze çarpmaktadır. Örneğin, şirket kurulumunun kolaylaştırılmasına AB genelinde %43 gibi bir kitle destek verirken Türkiye de bu oran ancak %16 dır. Enerjiyi verimli kullanma konusu da AB genelinde Türkiye dekinin yaklaşık iki katı büyüklüğünde bir kitle tarafından öncelikli bulunmaktadır. Türkiye de otobanlar, demiryolları, v.b. gibi ulaşım altyapısına yatırım yapmak ancak %18 tarafından öncelikli bulunurken, AB genelinde bu oran %27 dir. Soru 46. Avrupa Birliği ekonomisinin performansını arttırmak için aşşağıdaki ifadelerden hangisine öncelik verirsiniz? (Azami 3 cevap) AB 25 Türkiye Yasal çalışma süresini arttırmak %10 %15 Eğitimi ve mesleki öğretimi iyileştirmek %65 %51 Araştırma ve yeniliğe yatırım yapmak %47 %34 Şirketlerin kurulumunu kolaylaştırmak %43 %16 Enerjiyi daha verimli kullanmak %36 %19 Ulaşım altyapısına yatırım yapmak (otobanlar,demiryolları, vb) %27 %18 Diğer %1 %1 Cevap Yok. %6 %32 Soru 51 de ülkedeki ekonominin durumu AB ekonomisinin durumu ile karşılaştırmalı olarak değerlendirilebilmektedir. Türkiye de ekonominin durumunu kötü olarak değerlendirenler %62 düzeyindeyken AB genelinde bu oran ancak %50 dir. Türkiye de kamuoyu AB ekonomisinin durumunu ise ağırlıklı olarak iyi görmektedir (%70). Oysa bu değerlendirmede olanlar AB 31

32 genelinde ancak %58 dir. Türkiye deki istihdam durumu hakkında değerlendirmeler ise çok daha kötüdür. Benzer bir durum AB geneli için de geçerlidir. Soru 51. Şimdi okuyacaklarımın her biri ile ilgili mevcut durumu nasıl değerlendiriyorsunuz? (Milliyet)ekonomisinin durumu Avrupa Ekonomisinin Durumu Ülkemizdeki iş/istihdam durumu AB-25 Türkiye AB-25 Türkiye AB-25 Türkiye Çok iyi 4% 7% 4% 25% 3% 5% İyi sayılır 42% 27% 54% 45% 24% 15% Kötü sayılır 40% 48% 24% 13% 46% 51% Çok kötü 10% 14% 4% 2% 24% 25% Cevap Yok 3% 4% 15% 15% 3% 4% İyi 46% 34% 58% 70% 27% 20% Kötü 50% 62% 28% 16% 70% 76% Ülkelerinin ekonomilerinin durumunu Türkiye deki %62 den yüksek bir oranda kötü bulanlar; Malta, Slovak Cumhuriyeti, Polonya, Fransa, İtalya, Latviya, Yunanistan, Portekiz ve Macaristandır. Macaristan ve Portekiz de %88, Yunanistan da ise %78 ülkelerinin ekonomik durumunu kötü olarak nitelendirmektedir. Avrupa ekonomisinin durumunu Litvanya, Almanya, Fransa, İtalya, Portekiz ve Avusturya kamuoyları %30-43 arasında oranlarda kötü bulmaktadır. Oysa Kıbrıs Cumhuriyeti, Estonya, Polonya, Livanya ve İrlanda da Avrupa ekonomisi hakkında karamsar görüşler %10 un altındadır. 32

33 33

34 İstihdam durumu hakkında değerlendirmelerde, altı ülke hariç, her ülkede kötümserler iyimserlerden fazladır. Ancak, Danimarka, İrlanda, Hollanda, Estonya, Birleşik Krallık, Litvanya ve Finlandiya da iyimserler kötümserlerden geniş bir grup oluşturmaktadır. 34

35 3.- Avrupa da siyasi birlik Avrupa da siyasi birlik sorunsalına yaklaşıma bakarken ilk sorgulanan, görüşülen kişilerin siyasi birliğe doğru bir gelişmeden yana olup olmadıklarıdır. Aşağıda Tablo Soru 11 den izlenebileceği gibi bu soru özelinde AB geneliyle Türkiye arasında hemen hemen hiç fark yoktur. Soru 11. Siz, kendiniz, Avrupa siyasi birliğine doğru bir gelişmeden yana mısınız, yoksa buna karşı mısınız? AB 25 Türkiye Yanayım %54 %55 Karşıyım %30 %31 Bilmiyorum %15 %14 Ülkelerarası farklılaşmalara baktığımızda Avrupa da siyasi birliğe doğru gelişmeden yana olanların Türkiye deki %55 lik orandan düşük olduğu 8 ülke vardır. Bunlar arasında en düşük oran %31 ile Birleşik Krallık ta gözlenirken ardından %34 ile Finlandiya gelmektedir. 35

36 Siyasi birliğin bir yansıması olarak değişik siyasal alanlarında alınacak kararların yalnızca milli hükümetlerce mi yoksa ortaklaşa AB bünyesinde mi verilmesi gerektiği sorgulanmıştır. On altı değişik alanda yapılan değerlendirmelerde, AB bünyesinde karar verilmeli diyenlerin oranının milli hükümet tarafından karar verilmeli diyenlerin oranından yüksek olduğu bazı siyasa alanı vardır. Bunların başında sağlık ve sosyal refah, bilimsel ve teknolojik araştırma gelirken, ekonomik zorluk yaşayan bölgeler için destek, işsizlikle mücadele, eğitim sistemi gibi alanlarda da AB bünyesini tercih edenler milli hükümetin karar almasını tercih edenlerden yüksektir. Kısaca refah devleti politikalarına bakıldığında; Türkiye kamuoyunun AB bünyesinde karar alınması fikrine sıcak bakarken, güvenlik ve doğrudan sektörel politikalar, pazar düzenlenmesi (rekabet politikaları gibi), terör, savunma gibi konularda milli hükümet kararlarına yakın olduğu gözlenmektedir. Soru 24. Elinizdeki kartta yer alan bir konu için, sizce Türkiye nin üyeliği gerçekleştiği kararların yalnızca (Milliyet) hükümeti tarafından mı yoksa ortaklaşa Avrupa Birliği bünyesinde mi verilmesi gerekir? Suçla Mücadele Sağlık ve Sosyal Refah Tarım ve Balıkçılık Tüketicinin Korunması Bilimsel ve Teknolojik Araştırma AB-25 Türkiye AB-25 Türkiye AB-25 Türkiye AB-25 Türkiye AB-25 Türkiye (Milliyet)Hükümet AB ile ortaklaşa Bilmiyor Soru 24. (devam) Ekonomik zorluk yaşayan bölgeler için destek Enerji Rekabet Vergilendirme İşsizlikle Mücadele AB-25 Türkiye AB-25 Türkiye AB-25 Türkiye AB-25 Türkiye AB-25 Türkiye (Milliyet)Hükümet AB ile ortaklaşa Bilmiyor Soru 24. (devam) Terörle Mücadele Savunma ve Dış ilişkiler Göç Eğitim Sistemi Emekli Maaşları Çevreyi Koruma AB-25 Türkiye AB-25 Türkiye AB-25 Türkiye AB-25 Türkiye AB-25 TürkiyeAB-25 Türkiye (Milliyet)Hükümet AB ile ortaklaşa Bilmiyor

37 Terörle mücadele konusundaki değerlendirmelere ülkeler bazında bakıldığında Türkiye nin AB genelinden nasıl farklılaştığı ortaya çıkmaktadır. AB genelinde hiçbir ülke Türkiye deki %50 gibi bir grubun milli hükümet tarafından karar alınmasına verdiği desteğe yaklaşamamaktadır. Kararları yalnızca milli hükümet alsın seçeneğine verilen en yüksek destek %35 ile Birleşik Krallık ta gözlenmektedir. 37

38 Çevreyi koruma konusuna bakıldığında ise Türkiye deki %48 lik bir kesim kararları yalnızca milli hükümetin alması seçeneğini tercih ederken, AB genelinde bu oranı geçen yalnızca Avusturya vardır. Geri kalan ülkelerde AB bünyesinde karar ağırlıklı tercih olmaktadır. 38

39 İşsizlikle mücadele gibi bir konuya bakıldığında ise Türkiye nin AB bünyesinde karar seçeneğine verdiği desteğin AB geneliyle daha bir uyum içinde olduğunu görüyoruz. Yalnızca 6 ülkede Türkiye de AB bünyesinde karar verilen %49 luk desteğin üzerinde bir destek gözlenmektedir. 39

40 Avrupa siyasi birliğinin değişik ifadeler çerçevesinde değerlendirilmesi istendiğinde ortaya çıkan resim aşağıda Tablo Soru 25 te verilmiştir. Euro kullanımı ile şekillenen bir Avrupa Parasal Birliği ne Türkiye deki destek düzeyi AB genelinden %20 puan düşüktür. Ortak dış politikaya destek Türkiye de yalnızca %39 iken AB genelinde %68 düzeyindedir. Benzer şekilde ortak bir savunma politikasına da AB genelinde Türkiye deki destek düzeyinin %25 puan üzerinde bir destek vardır. AB nin gelecek yıllarda başka ülkeleri de alarak genişlemesi fikrine ise AB geneliyle hemen hemen aynı düzeyde bir destek gözlenirken bu soruya cevap veremeyenlerin oranı Türkiye de AB genelinin neredeyse iki katıdır. AB için anayasa fikrine destek AB genelinde %63 düzeyinde iken Türkiye de bu oran ancak %48 düzeyindedir. Avrupa nın yapılanma hızının bir grup ülkede diğer ülkelere göre daha hızlı olması fikrine ise AB geneliyle Türkiye de hemen hemen aynı düzeylerde destek çıkarken yine bu soruya cevap veremeyenlerin oranı Türkiye de AB genelinden oldukça daha yüksektir. Soru 25. Size okuyacağım her bir ifade için düşünceniz nedir? Her bir ifade için destekliyorum ya da karşıyım şeklinde fikrinizi söyler misiniz? AB 25 Türkiye Tek para birimi olarak Euro nun kullanıldığı bir Avrupa Parasal Birliği Destekliyorum 60% 40% Karşıyım 33% 41% Bilmiyorum 6% 18% Diğer ülkelere karşı AB ülkeleri arasında ortak bir dış politika Destekliyorum 68% 39% Karşıyım 21% 41% Bilmiyorum 11% 21% AB ülkeleri arasında ortak bir savunma ve güvenlik politikası Destekliyorum 75% 50% Karşıyım 16% 28% Bilmiyorum 9% 21% AB nin gelecek yıllarda başka ülkeleri de alarak genişlemesi Destekliyorum 46% 50% Karşıyım 42% 29% Bilmiyorum 12% 21% AB için anayasa Destekliyorum 63% 48% Karşıyım 21% 29% Bilmiyorum 16% 23% Avrupa nın yapılanma hızının bir grup ülkede diğer ülkelere göre daha hızlı olması Destekliyorum 40% 42% Karşıyım 42% 34% Bilmiyorum 18% 23% 40

41 Bu değerlendirmeler ülke ülke bakıldığında değişik örüntüler elde edilmektedir. Örneğin AB nin gelecek yıllarda başka ülkeleri de alarak genişlemesi hakkında değerlendirmelerde; Belçika, Hollanda, Finlandiya, Birleşik Krallık, Fransa, Lüksemburg, Avusturya ve Almanya da AB genelindeki desteğin altında bir destek vardır. Türkiye deki %50 lik destek grubu bu ülkelerden daha geniştir. 41

42 AB için anayasa fikrine destek; daha önce referandumlarla Anayasayı reddeden Fransa ve Hollanda da sırasıyla %66 ve %59 düzeyine erişmiş görünmektedir. Ancak Birleşik Krallık (%43), İsveç (%44) ve Danimarka (%47) da Anayasa fikrine destek %50 nin altındadır. 42

43 Avrupa nın yapılanma hızının bir grup ülkede diğer ülkelere göre daha hızlı olması fikrinde de ülkelerarası ayrışma oldukça fazladır. Örneğin bu fikri destekleyenler; Finlandiya da yalnızca %24, Birleşik Krallık ta %29 düzeyindeyken Estonya da %58, Çek Cumhuriyeti nde %56, Yunanistan da %53 bu fikre destek vermektedir. 43

44 AB nin Öncelikleri ne olmalı? AB geneli ile karşılaştırıldığında; AB nin önceliklerinin neler olması gerektiği konusunda Türkiye kamuoyunun tercih sıralaması benzerdir. Türkiye de ilk 3 sıraya işsizlikle mücadele (%60), yoksulluk ve sosyal dışlanma ile mücadele (%41), terörle mücadele (%40) almaktadır. AB de ilk 3 sırayı; işsizlikle mücadele (%40), yoksulluk ve sosyal dışlanma ile mücadele (%43) ile Avrupa da barış ve güvenliğin korunması (%29) almaktadır. AB genelinde terörle mücadele (%27) ile çevrenin korunması (%15) önemli yer tutarken Türkiye gündeminde bu konulara pek bir önem verilmemektedir. Türkiye de önemli bulunan terörle mücadele konusuna da AB genelinde geçtiğimiz yıllarda pek bir önem verilmezken, Avrupa nın gündeminde de terörle mücadele %27 ile dördüncü sıraya yerleşmiştir. Soru 26. Okuyacağım uygulama listesinden Avrupa Birliği nin öncelikli olarak takip etmesi gereken 3 uygulamanın sizce hangileri olduğunu söyleyebilir misiniz? (en fazla 3 cevap) AB-25 Türkiye Yeni üyelere kapıların açılması 2% 10% AB için yeni bir genişlemenin hazırlanması 2% 5% Avrupa vatandaşları ile yakınlaşmak, örneğin Avrupa Birliği, izlediği 18% 9% politikalar ve kurumları hakkında daha fazla bilgilendirme Avrupa ortak para birimi, EURO nun başarıyla hayata geçirilmesi 11% 9% Yoksulluk ve sosyal dışlanma ile mücadele edilmesi 43% 41% Çevrenin korunması 22% 13% Tüketicilerin korunması ve diğer ürünlerin kalitesinin garanti altına alınması 11% 9% İşsizlikle mücadele 40% 60% Avrupa Birliği kurumlarının ve işleyişlerinin yeniden düzenlenmesi 6% 6% Organize suç ve uyuşturucu madde trafiğiyle mücadele 12% 11% Organize suçla mücadele 12% 11% Avrupa Birliği nin politik ve diplomatik öneminin tüm dünyaya kabul 5% 5% ettirilmesi Avrupa da barış ve güvenliğin korunması 29% 12% Birey haklarının ve Avrupa da demokrasi prensiplerine saygının garanti altına 12% 8% alınması Terörle mücadele 27% 40% Yasadışı göç ile mücadele 19% 5% Diğerleri 1% 0% CY 2% 10% Avrupa anayasası konusunda daha derinlemesine sorulardan ilginç örüntüler elde edilmektedir. Soru 35 de doğrudan Avrupa Anayasasına taraftar olunup olunmadığı sorgulanmıştır. AB genelinde Avrupa anayasasına taraftarların oranı Türkiye dekinden oldukça daha yüksektir. Soru 35.Sizin bilginize göre, siz Avrupa anayasasından yana mısınız, yoksa karşı mısınız? AB-25 TR Tamamıyla yanayım 12% 19% Oldukça yanayım 40% 28% Oldukça karşıyım 17% 13% Tamamıyla karşıyım 11% 13% Bilmiyorum 19% 26% Yanayım 53% 47% Karşıyım 28% 27% 44

45 Avrupa siyasi birliği konusunda bir diğer sorgulama da Soru 36 daki şekliyle yapılmıştır. Türkiye deki bu değerlendirmeler AB geneli ile karşılaştırıldığında önermelere AB den daha düşük oranda katılma eğilimi olduğu göze çarpmaktadır. Yani Avrupa anayasasının kabulü ile AB nin daha demokratik, verimli, şeffaf, dünyada daha güçlü, ekonomik olarak daha rekabetçi ve daha sosyal olduğuna inanç AB genelinde Türkiye dekinden daha yüksektir. Soru 36. Her biri için, tamamıyla mı katılıyorsunuz, yoksa katılma eğiliminde misiniz veya tamamıyla katılmıyormusunuz, yoksa katılmama eğiliminde misiniz? Eğer bütün üye devletler Avrupa Anayasasını oluşturan antlaşmayı imzalar ise, bu Avrupa Birliği ni... yapar Daha demokratik AB 25 Daha verimli Türkiye AB 25 Türkiye AB 25 Daha Şeffaf Türkiye Dünyada daha güçlü AB Türkiye 25 Ekonomik olarak daha rekabetçi AB 25 Türkiye AB 25 Daha sosyal Türkiye Tamamıyla katılıyorum Katılma Eğilimindeyim Katılmama eğilimindeyim Tamamıyla katılmıyorum Bilmiyorum Katılıyorum Katılmıyorum Soru 38 de Avrupa kurumlarının daha iyi çalışması için bir Avrupa Anayasasının gerekli olup olmadığı sorgulanmıştır. AB genelinde bir Avrupa anayasasının gerekli olduğu görüşü hakim iken (%61) Türkiye de bu görüş ancak %50 tarafından desteklenmektedir. Soru 38.Aşağıdaki iki ifadeden hangisi sizin görüşünüzü daha iyi tarif ediyor? AB 25 TR Avrupa kurumlarının iyi 61% 50% çalışması için bir Avrupa Anayasası gerekli Avrupa kurumlarının iyi 24% 22% çalışması için bir Avrupa Anayasası gerekli değil Bilmiyorum 16% 29% 45

46 4. AB Genişleme Süreci AB genişleme süreciyle ilgili görüşlerin değerlendirmeleri Türkiye açısından özellikle ilginç sonuçlar ortaya koymaktadır. Öncelikle Soru 25.4 teki sonuçlara bakıldığında AB genişleme sürecinin Türkiye de %50 düzeyinde bir destek bulurken AB genelinde ancak %46 lık bir kesimin bu gelişmeyi desteklediğini görüyoruz. Soru 25.4 Avrupa Birliği nin gelecek yıllarda başka ülkeleri de alarak genişlemesi AB 25 Türkiye Destekliyorum 46% 50% Karşıyım 42% 29% Bilmiyorum 12% 21% Bu genişleme sürecine dahil olan ve olabilecek ülkelerin tek tek değerlendirilmesi istendiğinde ortaya çıkan eğilimler de Türkiye açısında altı çizilmesi gereken öneme sahiptir. Tablo Soru 33 den de görülebileceği gibi İsviçre, Norveç ve İzlanda nın AB genişlemesinin parçası olması fikrine %69-78 arası destek gözlenirken, örneğin kısa bir süre sonra AB üyesi olacak Bulgaristan ve Romanya nın üyeliklerine sırasıyla ancak %46 ve %41 destek verilmektedir. Bu iki ülkeden sonra üyelik aşamasına gelmesi beklenen Hırvatistan için ise AB genelinde destek %50 düzeyindedir. Balkanlarda yeni bir genişleme süreci sonrasında Makedonya, Karadağ, Sırbistan ve Arnavutluk un üyeliğine verilen destekler ise yine sırasıyla %40, %40, %37 ve %32 düzeyindedir. Soru 33. Sayacağımız devletlerin Avrupa Birliği üyesi olmasını destekler misiniz, yoksa karşı mı çıkarsınız? AB25 Türkiye Desteklerim Karşı Bilmiyorum Desteklerim Karşı Bilmiyorum çıkarım çıkarım İsviçre %78 %13 %9 %48 %26 %27 Norveç %78 %13 %10 %45 %27 %28 Bosna Hersek %39 %46 %15 %50 %24 %27 Hırvatistan %50 %36 %13 %40 %32 %28 Makedonya %40 %44 %16 %41 %31 %28 Sırbistan %37 %48 %15 %36 %37 %27 Karadağ %40 %43 %17 %40 %31 %29 İzlanda %69 %18 %13 %41 %29 %30 Arnavutluk %32 %53 %15 %45 %27 %28 Bulgaristan %46 %40 %14 %45 %29 %26 Romanya %41 %46 %13 %44 %28 %27 Ukrayna %41 %45 %14 %44 %28 %27 Türkiye %28 %59 %13 %68 %23 %9 46

47 Türkiye nin üyeliğine ise bu değerlendirmeler içinde en düşük destek olan %28 lik bir grubun desteği mevcuttur. Türkiye içerisinde AB nin bir parçası olmaya verilen destek %68 iken (2004 Baharında %75) Kıbrıs Türk Toplumu içinde bu oran %78 i bulmaktadır. Şekil Soru ten de görülebileceği gibi AB genelinde hiçbir ülkede Türkiye nin AB nin bir parçası haline gelmesine verilen destek %50 nin üzerine çıkamamaktadır. Ancak İsveç te en yüksek oran olarak %46 gibi bir grup Türkiye nin AB nin bir parçası olması fikrine destek vermektedir. Bahar 2004 ten bu yana İsveç te de bu oran %48 den gerileyerek bu düzeye varmıştır. Bahar 2004 ten bu yana Türkiye nin AB nin bir parçası olmasına destek veren grupta artış gözlenen ülkeler şaşırtıcı bir şekilde Yunanistan (Bahar 2004 te %20 den %24 e), Fransa (Bahar 2004 te %21 den %22 ye), Kıbrıs Cumhuriyeti (Bahar 2004 te %16 dan %19 a), Litvanya (Bahar 2004 te %31 den %32 ye), Letonya (Bahar 2004 te %27 den %35 e) ve Slovak Cumhuriyeti dir (Bahar 2004 te %28 den %33 e). Türkiye nin üyeliğine en düşük destek %5 oranında Avusturya da gözlenmektedir. Kısaca Türkiye nin üyeliğine verilen destekte artışlar ufak nüfuslu ülkelerde gözlenirken Fransa dışında yüksek nüfuslu tüm AB üyelerinde Türkiye ye verilen destek azalmıştır. Türkiye hakkındaki değişik ifadelere katılma ya da katılmama oranlarına baktığımızda görüyoruz ki; örneğin Türkiye nin coğrafi olarak Avrupa nın bir parçası olması fikri açık bir çoğunluk tarafından kabul edilmektedir. Ancak örneğin Türkiye nin tarihiyle Avrupa ya ait oluşu destek bulmamaktadır. Türkiye nin Avrupa güvenliğini artırıcı bir etki yapacağı fikrine de destek bulunmamaktadır. Türkiye kamuoyu Türkiye nin katılımıyla Avrupa nüfusu gençleşecektir türünden bir fikre geniş destek verirken AB genelinde bu görüşe de katılanlar ancak %29 düzeyindedir. Gerek Türkiye gerek AB genelinde kabul gören bir diğer görüş ise Türkiye nin katılımının AB deki daha gelişmiş ülkelere göçü teşvik riski taşıdığıdır. Benzer şekilde gerek AB genelinde gerek Türkiye de insan hakları ve ekonomi alanında düzenlemelere 47

48 ihtiyaç olduğu fikrine destek yüksektir. Burada belki de en ilginç bulgu Türkiye ile AB üyeleri arasındaki kültürel farklılıkların Türkiye nin AB ye katılımına müsaade edilemeyecek kadar belirgin olduğu yönünde gerek AB genelinde (%61), gerekse de Türkiye de (%55) açık bir çoğunluğun bulunmasıdır. Soru 34. Herbiri için lütfen tamamıyla mı katılıyorsunuz, yoksa katılma eğiliminde misiniz veya kesinlikle katılmıyor musunuz, yoksa katılmama eğiliminde misiniz, söyleyiniz. AB 25 Türkiye Türkiye coğrafyasıyla kısmen Avrupa ya mensuptur. Katılıyorum 56% 62% Katılmıyorum 32% 22% Türkiye tarihiyle kısmen Avrupa ya mensuptur. AB 25 Türkiye Katılıyorum 40% 55% Katılmıyorum 44% 28% Türkiye nin Avrupa Birliği ne girmesi bu bölgedeki güvenliği arttıracaktır AB 25 Türkiye Katılıyorum 33% 64% Katılmıyorum 51% 20% Türkiye ve Avrupa Birliği üyeleri arasındaki kültürel farklılıklar AB ye katılımına müsaade edemeyecek kadar belirgindir AB 25 Türkiye Katılıyorum 61% 55% Katılmıyorum 27% 30% Türkiye nin katılımı yaşlanmakta olan Avrupa nüfusunun gençleşmesine yardım edecektir. AB 25 Türkiye Katılıyorum 29% 76% Katılmıyorum 50% 10% Türkiye nin katılımı AB deki daha gelişmiş ülkere göçü teşvik riski taşımaktadır AB 25 Türkiye Katılıyorum 66% 63% Katılmıyorum 20% 18% Türkiye nin 10 yıl gibi bir zamanda AB ne katılmak için insan haklarına muntazam olarak uyması gerekmektedir. AB 25 Türkiye Katılıyorum 85% 73% Katılmıyorum 6% 13% Türkiye nin 10 yıl gibi bir zamanda AB ye katılmak için ekonomisinin durumunu belirgin şekilde düzeltmesi gerekmektedir. AB 25 Türkiye Katılıyorum 77% 72% Katılmıyorum 9% 14% 48