SUÇLU PROFİLİ OLUŞTURMA

Transkript

1 Dr. Reşit Galip ve Hem. Safiye Elbi Uluslararası Katılımlı 5. Ulusal Tıp Günleri Ekim KASTAMONU SUÇLU PROFİLİ OLUŞTURMA Psk. Gülşah Şükran YILDIZ NAZİLLİ 2. Aile Mahkemesi gulsahskale@hotmail.com

2 Profilleme : genellikle seri cinayet, cinsel saldırı ya da kundaklama suçlarında kurbanın özellikleri ve olay yerinin ayrıntılı incelenmesi sonucunda, önceki benzer olaylardan elde edilen bilgilere dayanarak, bilinmeyen failin özelliklerini belirlemeye yönelik bir girişimdir. Kişilik Yapısı Davranış

3 Profiller; * suçu inceleme, * suça ilişkin kayıt tutma, * şüpheli sayısını azaltma, * soruşturma alanını daraltma, * suçla mücadelede strateji oluşturma, * olası şüphelileri değerlendirmede etkilidir.

4 HER TEMAS BİR İZ BIRAKIR Olay yeri incelemesi ile elde edeceğimiz en önemli şey maddi delillerdir. Bu tür deliller şüphelinin aleyhine dilsiz birer tanıktır. İnsan tanıkların varlığı bile onları yok edemez. Prof. Edmond LOCARD

5 TARİHÇE 1888 Dr. Thomas Bond Karındeşen Jack 1943 Dr. Walter C. Langer Adolf Hitler 1957 Dr. James Brussel George Metesky 1972 FBI Davranış Bilimleri Birimi (Behavioral Science Unit) 1978 FBI Psikolojik Profil Programı 1985 FBI VICAP (Violent Criminal Apprehension Program)

6 GEORGE METESKY (Çılgın Bombacı)

7 * Paranoid kişilik (35 yaş: doruk, yüksek standartlar, eleştirilere kapalı, bombalar çok özenli yapıda) * Yabancı uyruklu (Slav ırkı, Romen, Katolik, Orta ve doğu Avrupa da silah olarak bomba kullanımı, mektupların gönderildiği şehir Westchester [New York ile Connecticut arasında], mektuplar resmi dilde, argo yok, en az lise mezunu) * Consolidated Edison şirketinin eski çalışanlarından (Zarar görmüş = İntikam) * Ödipal kompleks (Bombaların fallik yapısı, W harflerinin göğse benzemesi, bekar, annesini genç yaşta kaybetmiş, bayan yakınıyla yaşıyor) * Muhafazakar (düğmeleri kapalı kruvaze takım elbise)

8 Profil Çıkarmak İçin Gereken Materyaller 1) Fotoğraflar 2) Bölgenin ırksal, sosyal verileri 3) Otopsi Raporu 4) Olayın araştırma tutanağı 5) Mağdurun geçmişi 6) Mağdurun son zamanlarına ilişkin veriler İMZA: Kullanılan alet, bağlanma şekilleri, cesedi taşıma, saklama, yok etme yöntemleri, kurbanların aynı vasıfları taşıması, öldürme öncesi ya da sonrasında uygulanan sadistik/seksüel eylemlerin özellikleri, suçun işleniş şekli, cesedin pozisyonu, sahneleme

9 Suçlu Kişilik Profili İle Elde Edilebilen Özellikler Yaş Cinsiyet Irk Zeka Medeni durum Evlilik uyumu Öğrenim Durumu Yaşam şekli Motivasyon Büyüdüğü çevre Sosyal uyum Kişiliği, karakteristik özellikleri Görünüm İşe uyum Duygusal uyum Zihinsel yetersizlik Patolojik davranış özellikleri Sosyoekonomik durum Olay yeri ve yaşadığı yerin ilişkisi İş alışkanlıkları Cinsel uyum Cinsel sapkınlıklar

10 Organize Sanıklar Organize Olmayan Sanıklar Yaşları :18-45, Ortalama<35 Yaşları :16-30 Kurban yaşı kendisine yakın Kurban yaşı sanığın umurunda değildir. Yanlış yerde yanlış zamanda bulunan kişidir. Genelde erkek Evli ya da partneri var, seksüel ilişki yeterli Normal ya da süper zeki Sokak deneyimi var, bir kısmı kolej okumuş, okulda disiplin problemi olmuş, akademik açıdan vasat altı. Sosyo- ekonomik düzeyi: orta sınıf Ruh hastalığı öyküsü: yok Genelde erkek Bekâr, seksüel ilişki yok ya da düzenli seksüel ilişki yok Ortalama zekanın altında Lise terk, muhtemelen devlet okulunda okumuş, marjinal bir öğrenci Sosyo- ekonomik düzeyi: orta sınıfın altı Ruh hastalığı öyküsü: ruhsal hastalıktan ya da depresyondan dolayı ayaktan tedavi görmüştür. Profesyonel yardım aldıysa şizoid davranış bozukluğu göstermiştir. Genelde iyi gelişmiş, kendine iyi bakan karakterde Suç mahallinden biraz uzakta yaşar (ilk suç hariç), evine iyi bakar, orta sosyal sınıfın oturduğu semtte oturur. Orta sınıf bir aracı vardır. Sedan veya station vagon olabilir, genelde koyu renklidir, yerel polis araçlarına benzeyebilir, aracı iyi bakımlıdır, eğer daha genç bir sanık bekliyorsanız aracı kırmızı veya siyah maskülen ya da maço tipli bir araç olabilir. Suç bölgesinde pickup veya kamyon erkeksi bir araç olarak kabul ediliyorsa sanığın ki de buna benzeyebilir. İnce, muhtemelen sivilceli ya da genel popülasyondan farklı kılan herhangi bir derdi veya hastalığı vardır. Genelde kiralık bir evde suç mahalline yakın olarak yalnız ya da ailesi veya önemli derecede yaşlı kadın akrabası ile oturur. Genelde kentsel bölgede ise kendi aracı yoktur. Eğer kırsal bölgede ise içi ve dışı hurda görünümünde eski model bir araca sahiptir.

11 Herhangi bir işi yapacak yetenektedir ancak maço imajı verecek bir iş arar. Kamyon şoförlüğü, barmenlik, yapı işçiliği, kovboyluk, bodygardlık, polis memurluğu, itfaiyecilik, sağlık memurluğu, silah satıcılığı, yıkım görevliliği gibi. İşi suç mahalline yakın olabilir. İşi olmayabilir, eğer varsa beceri gerektirmeyen bir iş olması muhtemeldir. Varsa işi basittir ve halk ile minimal ilişki gerektirir. Bulaşıkçılık, kapıcılık, bakım görevliliği, çıraklık gibi. Askerliğini karacı veya denizci olarak gönüllü yapmış olabilir. Özel birliklerde yer alabilir. Ancak disiplin problemi yaşamıştır. Müessir fiil, seksüel saldırı, kötü araç kullanma, birikmiş para cezaları bulunabilir. Babasının işi stabil, yetersiz çocukluk çağı disiplini mevcut. Suç sırasında kontrollü duygu durum Suç sırasında alkol kullanımı var Suçu planlar ve haberlerden suçu izler Muhtemelen askerlik yapmamıştır. Orduya girdiyse muhtemelen karacıdır ve uygun olmadığı için ihraç edilmiştir. Röntgencilik, fetişist hırsızlık, hırsızlık, teşhircilik ve diğer benzeri suçlardan sabıkası olabilir. Babasının işi stabil değil, çocuklukta gaddar olarak disipline edilmiş. Suç sırasında anksiyöz duygudurum Minimal alkol kullanımı var. Suçu spontan olarak işler ve haberlere ilgi minimaldir. Kurban yabancıdır ve kişileştirir. İtaat edici kurban ister. Kurbanını kısıtlayıcı materyaller kullanır. Kurban veya cesedini taşır. Öldürme öncesi agresif hareketleri vardır. Cesedi saklar. Silah ve kanıt bırakmaz. Kurban bölgedendir ve kişileştirme yoktur. Kurbanına aniden saldırır. Kısıtlayıcı materyal kullanımı nadirdir. Cesedi öldüğü yerde bırakır. Öldürme sonrası seksüel davranışlar sergiler. Silah ve kanıtlar genelde olay yerindedir. Kontrollü olarak konuşur ve suç mahallinde tam kontrol gösterir. Suç sonrası iş değiştirebilir ve şehirden ayrılabilir. Konuşması minimaldir ve suç mahallinde rastgele davranır. Suç sonrası önemli davranış değişikliği gösterir (ilaç ve alkol istismarı gibi)

12 Profillemeyi kullananlarla yapılan çalışmalar; 1995-İngiltere : 184 katılımcı % 83 ü = «yararlı, kullanışlı bir yöntem» 2011-İngiltere: 11 katılımcı = «olumlu katkı ancak tam tatmin edici değil» 2007-Kanada: Polis memurlarının % 66 sı = «katkı sağlayan bir yöntem» 2004 Avustralya da avukatlarla yapılan çalışmada; profillemeden elde edilen bilgilerin soruşturma ve kovuşturma aşamalarında henüz geçerli olmadığı, uygulayıcıların uzmanlığının kabul edilebilirliği üzerinde çalışıldığı vurgulanmaktadır Fransa Adalet Bakanlığı nın Profillemeyle ilgili iddia ve tartışmalar nedeniyle konuya ilişkin resmi bir rapor yayınlamıştır. Makalesinde bu raporun eleştirisini yapan Laurent Montet, bilimsel bilgi ve deneyimleri içeren profillemenin doğru bir şekilde uygulanması gerektiğini ve yöntemin yaygınlaştığını belirtmiştir ABD de ruh sağlığı çalışanları arasında internet üzerinden yapılan çalışmada ise; 161 katılımcının %70 i = «geçerli bir yöntem değildir» ABD Bartol un çalışmasındaki polis psikologlarının %70 inin, yöntemin geçerliliğini ciddi şekilde sorguladıkları görüşünü destekler niteliktedir.

13 Veri tabanı Bilimsellik Kişilik >>> Benzer Davranış? Teorik ve deneysel destek Sezgisellik/ Medyumluk Profilci kim olmalı/olabilir? Hangi bilgi ve donanımlara sahip olmalı? Polis teşkilatındaki/yasadaki yeri FBI Sınıflaması / Kültürel etmenler

14 KAYNAKLAR Dolu, O. (2012). Suç teorileri: teori, araştırma ve uygulamada kriminoloji. (4.baskı). Ankara: Seçkin. Devery, C. (2010). Criminal profiling and criminal investigation. Journal of Contemporary Criminal Justice, 26(4), Tülü, İ.A. & Erden, G. (baskıda). Türkiye de cinsel suçlular ile ilgili suç analizi: cinsel saldırı suçlularının psikolojik profilleri, bilişsel çarpıtmaları ve psikopati düzeyleri. Türk Psikiyatri Dergisi. Önder, Ş.G. & Gönültaş, M.B. (2005). Suçlu profilleme ve Türkiye deki genel durumu. Polis Bilimleri Dergisi, 7(4), Demir, G. ( ) Adli Psikoloji. Çoğaltılmış ders notu, Hacettepe Üniversitesi, Psikoloji Bölümü, Ankara. adresinden tarihinde alınmıştır. Alpar, G. (2002). Suçluların kişilik profili: suç ve suçlu. Türk Psikoloji Bülteni, Sayı: adresinden tarihinde alınmıştır. adresinden tarihinde alınmıştır. Sözer, M. A., (2003). Seri Katillerin Profili, Polis Dergisi, 35. Cantürk, G. & Cantürk, N. (2004). Suçlu profili. Adli Tıp Dergisi, 18(2), Aşırdizer M., Gürpınar K. & Berber G. (2002). Olay yeri incelemesinden sanık profili tanımlanması. Yıllık Adli Tıp Toplantıları Antalya Kongre Kitabı. Adli Tıp Kurumu. s:184-8 Snook, B., Gendreau, P., Bennell, C. & Taylor, P. (2008). Criminal profiling grafalloons and gobbledygook. Skeptic, 14(2), s Gekoski, A. & Gray, J. M. (2011). It may be true, but how s it helping? :UK police detectives views of the operational usefulness of offender profiling. International Journal of Police Science and Management, 13(2), Woscett, J., Coyle, I.R. & Lincoln, R. (2007). The probity of profiling: opinions of Australian lawyers on the utility of criminal profiling in court. Psychiatry, Psychology and Law 14(2), Montet, L. (2007). The observations of the French judiciary: a critique of the French ministry of justice policy report into criminal analysis. Kocsis, R.N. (Ed.) Criminal Profiling: International Theory, Research, and Practice, içinde (s: ) Totowa: Humana. Torres, A. N., Boccaccini, M. T. & Miller, H. A. (2006). Perceptions of the validity and utility of criminal profiling among forensic psychologists and psychiatrists. Professional Psychology: Research and Practice, 37(1), 51-58

15 SABIRLA DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER