Quercus ilex L. (Pırnal meşesi)

Transkript

1 Yayılışı: Quercus ilex L. (Pırnal meşesi) Genel coğrafi yayılış alanı Batı Akdeniz kıyılarıdır. Ülkemizde, İstanbul, Zonguldak, Sinop, Çanakkale, Kuşadası nda m ler arasında Carpinus, Laurus, Phillyrea ile karışık olarak yamaçlarda ya da maki içerisinde sınırlı bir yayılışı vardır.

2 Botanik Özellikleri: Quercus ilex L. (Pırnal meşesi) Boylu çalı veya m ye kadar boylanabilen herdem yeşil ağaçlardır. Genç ağaçlarda gövdenin kabuğu gri renkli ve düz, yaşlanınca boyuna çatlaklıdır. Tomurcuklar 2 mm boyunda, tüylüdür. Yapraklar 3-7,5 cm boyunda, 1,5-4 cm eninde ve değişik formlardadır. Çoğunlukla dar eliptik, yumurta-mızrak şeklinde olup ucu sivrice, tabanı kama şeklinde veya yuvarlaktır. Deri gibi sert, tam kenarlı ya da ender olarak keskin, sivri dişlidir. Ayanın üst yüzü çıplak, koyu yeşil, alt yüzü sarımtırak kirli beyaz renkli keçe gibi sık tüylüdür. Meyve bir yılda olgunlaşır. Kadeh yarıküre şeklinde, kalın bir sap ucunda ve çoğunlukla 2-3 ü bir arada bulunur. Kadeh pulları dar mızrak şeklinde, tüylü olup birbiri üzerine gevşek kapanmıştır. Tohum dar yumurta şeklinde, 2-2,5 cm uzunluğundadır. Kadeh nuks meyvenin yarısını veya 1/3 ünü içine almıştır. Yapraklarının alt yüzünün keçe gibi tüylü oluşu, meyvelerinin 1 yılda olgunlaşması, kadeh pullarının düz ve gevşek kapanması ile Q. coccifera dan ayrılır.

3 Quercus coccifera L. (Kermes meşesi, Taş meşesi) Yayılışı: Türkiye ve Yunan adalarına özgü bir türdür. Kuzeybatı, Batı, ve Güney Anadolu ile lokal olarak Karadeniz Bölgesinde Tekirdağ, Çanakkale, İstanbul, Bursa, Zonguldak, Tokat, Giresun, İzmir, Uşak, Konya, Aydın, Isparta, İçel, Gaziantep, Denizli maki, frigiana vejetasyonları ile kızılçam ve fıstıkçamı ormanlarında m ler arasında görülür.

4 Quercus coccifera L. (Kermes meşesi, Taş meşesi) Botanik Özellikleri: Herdem yeşil, 2-3 m boyunda sık dallı çalı, ender olarak 10 m ye kadar boylanan ağaçlardır. Genç sürgünler tüylü, sarımtırak-kahverengi, sonradan tüyler dökülür ve sürgün rengi gri-kahverengi olur. Tomurcuklar 3-4 mm boyunda, oval-sivri uçlu, kırmızımtırak-kahverengi, çıplak veya tüylüdür. Yapraklar geniş eliptik, geniş yumurta, dikdörtgenimsi biçimde, deri gibi sert, 1,5-5 cm. boyunda, 1-3 cm. enindedir. Yaprak kenarları Ilex-çoban püskülünde olduğu gibi dikensi dişli, dişler sivri ve batıcıdır ancak nadiren hemen hemen tam kenarlı, düz veya dalgalı olabilir. Ayanın dip tarafı yuvarlakça veya yürek şeklindedir. Üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü soluk yeşil, her iki yüzü de çıplak, yan damar sayısı 4-8 dir. Meyvenin olgunlaşması 2 yılda olur. Yarım küre biçimindeki kadeh hemen hemen sapsız veya kısa kalın saplıdır. Kadeh pulları dört köşeli, sivri uçlu, sert ve batıcı, basık-uçları kalkık, bazen de geriye doğru kıvrıktır. Kadeh, yumurta biçimindeki palamudun 1/2-1/3 ünü içine almıştır.

5 Laurus nobilis L. (Akdeniz defnesi) Yayılışı: Akdeniz in karakteristik bitkilerinden biridir. Anavatanı Balkanlar ve Anadolu dur. Ancak antik devirde Akdeniz in bütün kıyılarına götürülmüştür. Güney Avrupa, Kuzeybatı Afrika, Batı Suriye, Kırım da bulunmaktadır. Türkiye nin güneyinde Hatay dan başlayarak Kuzeydoğu Karadeniz e kadar olan kıyılarda (Çanakkale, Balıkesir, İstanbul, Bursa, Zonguldak, Kastamonu, Sinop, Samsun, Trabzon, Rize, İzmir, Aydın, Muğla, Antalya, Mersin, Kahramanmaraş) doğal olarak bulunur.

6 Laurus nobilis L. (Akdeniz defnesi) Botanik Özellikleri: Ağaççık veya 15 m ye kadar boylanabilen yuvarlak tepeli, sık dallı, herdemyeşil bir ağaçtır. Gövde kabuğu, düzgün, çatlaksız, koyu gri renklidir. Genç sürgünler yeşil, sonraları kırmızımsı esmer renkte ve tüysüzdür. Yapraklar 3-10 (11) cm boyunda, 2-4 (5) cm genişliğindedir ve her iki uca doğru sivrilmiştir. Dar eliptikten geniş yumurtamsıya kadar farklı şekillerde yapraklar görülmektedir. Yaprak sapları kısa ve kalındır. Yaprak kenarları dalgalı (undulat)dır. Üst yüzleri parlak koyu yeşil renklidir. Çiçekleri bir cinsli iki evciklidir. Çoğunlukla yaprakların koltuğunda yan durumlu demetler halinde kurullar oluşturur. Çiçek çevresi yeşilimsi renkte ve dört parçalıdır. Üzümsü meyve, önceleri yeşil renklidir, olgunlaştığında siyaha döner. Dekoratif bir park bitkisi olmasının yanında odun dışı orman ürünü olarak oldukça değerli bir ağaçtır. Yaprakları ve meyvesinden elde edilen defne yağı (Oleum lauri) eczacılıkta, özellikle sabun endüstrisinde kullanılır. Kurutulan yaprakları da baharat olarak kullanılmaktadır.

7 Phillyrea latifolia L. (Akçakesme) Yayılışı: Kuzeydoğu Avrupa ve Asya da doğaldır. Türkiye nin kuzey, güney ve batı kesimlerinde, makiliklerdeki kuru yerler, Pinus brutia ya da yaprak döken meşe ormanlarında, karışık yaprak döken çalı ormanlarında, metre yükseltiler arasında yayılış yapar.

8 Phillyrea latifolia L. (Akçakesme) Botanik Özellikleri: Çalı ya da 9 metreye kadar boylanan küçük ağaçtır. Tomurcuklar ve genç sürgünler tüylüdür. Koyu yeşil renkli, yumurtamsı ve cilalı yapraklar 1-4 cm boyunda, 0,5-2,5 cm enindedir. Kenarları dişli ya da testere dişli, nadiren tamdır. Çanak sarımsı renkte, taç lobları üçgenimsi ve kenarları silli; taç 2-2,5 mm dir. Mayıs ayında çiçeklenir. Olgun eriksi meyve küremsi, 3-8 mm çapında ve mavimsi-siyah renklidir.

9 Hedera helix L. (Adi orman sarmaşığı) Yayılışı: Avrupa nın ılıman bölgelerinde ve Asya da yayılış gösterir. Ortalama 1500 metrede ormanlar içinde ağaçların üzerine tırmanıcıdır ya da yerde sürünücü olarak yayılış gösteren bir türdür. Avrupa,Türkiye de, Anadolu dışında ve Adalarda yayılış gösterir. Türkiye de Çanakkale, Balıkesir, İstanbul, Bolu, Ankara, Sinop, Ordu, Giresun, Rize, İzmir, Denizli, Antalya, Hatay da yayılış yapar.

10 Hedera helix L. (Adi orman sarmaşığı) Botanik Özellikleri: 30 metreye kadar boylanabilen, gövdeleri sürünücü ya da tırmanıcı, çok yıllık odunsu bitkilerdir. Genç sürgünleri ve çiçek kurulu yıldızımsı tüylerle çevrilidir. Yapraklar tüysüz, herdem yeşil, çiçekli sürgünler üstünde darca elips veya hemen hemen daire biçiminde-yüreğimsi şeklinde, genellikle bütün halde, 5-8 x 5-10 cm boyutlarında; kısır sürgünleri üzerindekiler elsi şekilde 3-5 loblu, (2-)4-8 x 2-6 cm boyutlarındadır. Taç yapraklar 3-5 mm, yeşilimsi, ilk zamanlarda açık, sonraları aşağı doğru eğilmiştir. Meyve yeşil veya mavimsi-siyah renkte, 6-12 mm capındadır. Çiçeklenme zamanı Ağustos-Eylül aylarıdır.