MARMARA DENİZİ DALGA ENERJİ POTANSİYELİNİN BELİRLENMESİ

Transkript

1 MARMARA DENİZİ DALGA ENERJİ POTANSİYELİNİN BELİRLENMESİ Kebir Emre SARAÇOĞLU 1 Yalçın YÜKSEL 2 Burak AYDOĞAN 3 Berna AYAT AYDOĞAN 4 1 Yüksek İnşaat Mühendisi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Hidrolik A.B.D., İstanbul, Türkiye, k.e.saracoglu@gmail.com 2 Prof.Dr., Yıldız Teknik Üniversitesi, Hidrolik A.B.D., İstanbul, Türkiye, yuksel@yildiz.edu.tr 3 Yrd. Doç. Dr., Yıldız Teknik Üniversitesi, Hidrolik A.B.D., İstanbul, Türkiye, baydogan@yildiz.edu.tr 4 Doç. Dr., Yıldız Teknik Üniversitesi, Hidrolik A.B.D., İstanbul, Türkiye, bayat@yildiz.edu.tr ÖZET Okyanuslar ve denizler, fosil enerji kaynaklarına olan bağımlılığımızı azaltarak dünyanın enerji talebinin bir bölümünü karşılayan yenilenebilir enerji kaynaklarından birisidir. Dalga enerjisi, elektrik ve diğer kullanılabilir enerji kaynaklarına dönüştürülebilmektedir. Dalga enerjisi, küresel enerji talebinin yaklaşık olarak 1-10 TW lık büyük bir bölümünü karşılayabilecek potansiyele sahiptir. Bu çalışmada, Marmara Denizi dalga enerji potansiyelini belirlemek amacıyla 3. nesil spektral dalga-rüzgar modeli olan Mike 21 SW kullanılarak, yıllarını kapsayacak şekilde modelleme çalışmaları yürütülmüştür. Modelleme çalışmalarında, Londra merkezli ECMWF (The European Centre for Medium-Range Weather Forecasts) in rüzgar verilerinden yararlanılmıştır. Model sonuçları Ambarlı ölçüm istasyonundan elde edilen verilerle kalibre edilmiştir. Sayısal model sonuçları kullanılarak, dalga gücü gülleri ile ortalama dalga gücü dağılım tabloları elde edilmiştir. Marmara Denizi ortalama dalga gücü değerlerinin 2.50 kw/m den daha düşük olduğu hesaplanmıştır. Marmara Denizindeki dalga gücü potansiyeli en yüksek olan kıyıların kuzey kıyıları olduğu görülmüştür. Bununla birlikte, sayısal model sonuçları kullanılarak Marmara Denizi yıllık ortalama dalga enerji haritası oluşturulmuştur. Anahtar Kelimeler: Dalga Modellemesi, Dalga Enerjisi, Yenilenebilir Enerji 825

2 DETERMINATION OF WAVE ENERGY POTENTIAL OF SEA OF MARMARA ABSTRACT Oceans and seas are one of the renewable energy sources that meet a part of the world s energy demand by decreasing our dependence on fossil energy sources. Wave energy may be converted into electricity or other usable energy sources. Wave energy has the potential to meet a large part, approximately 1-10 TW, of the global energy demand. In this present study, modeling was conducted for the period of by using Mike 21 SW, a third generation wave-wind model, in order to determine the wave energy potential of Marmara Sea. Wind data of ECMWF (The European Centre for Medium- Range Weather Forecasts), based in London, was used in wave modeling studies. Model results were calibrated by means of the data obtained from Ambarlı measurement station. Wave power roses and mean wave power distribution charts were acquired on the basis of numerical model results. It was found that mean wave power values of Marmara Region were below 2.50 kw/m. It was seen that, among the coasts of Marmara Sea, northern coasts had the highest wave power potential. Furthermore, annual mean wave energy map was developed by using numerical model results. Keywords: Wave Modeling, Wave Energy, Renewable Energy 1. GİRİŞ Küresel enerji talebinin 2040 yılına kadar yaklaşık %35 oranında artacağı tahmin edilmektedir [Vicinanza (2014)]. Gelişmiş ülkeler, sürdürülebilir ekonomik büyüme ve hızlı nüfus artışı nedeniyle gereksinim duyulan enerji talebinin karşılanabilmesi amacıyla alternatif enerji kaynaklarına yönelmektedir. Petrol ve kömür gibi fosil yakıtlar halen en önemli enerji kaynaklarıdır. Avrupa da alternatif enerji kaynakları üzerine ilk tartışmalar 1970 lerdeki petrol krizine dayanmaktadır [Vicinanza (2014)]. Günümüzde de Ortadoğu daki politik istikrarsızlıklar petrol fiyatlarında dalgalanmalara neden olmaktadır. Petrol fiyatlarındaki bu dalgalanmalar, nükleer enerji kaynağı ile yenilenebilir enerji kaynakları arasında bir rekabete neden olmuştur. Ancak yaşanan nükleer felaketler ve nükleer atık depolama sorunları ilgiyi tekrar yenilenebilir enerji kaynaklarına yöneltmiştir. Yenilenebilir enerji kaynakları, fosil yakıtlar gibi sınırlı rezervlere sahip enerji kaynaklarına olan bağımlılığı azalttığından dolayı petrol fiyatlarındaki bu dalgalanmalar yenilenebilir enerji kaynakları çalışmalarını teşvik etmektedir. Günümüzde öne çıkan yenilenebilir enerji kaynakları; dalga, rüzgar ve güneş enerjileridir. Dalga enerjisi, diğer yenilenebilir enerji kaynaklarına göre önemli avantajlara sahiptir. Dalga enerjisinin sahip olduğu avantajlardan en önemlileri, tahmin edilebilir ve tutarlı bir enerji kaynağı olmasıdır. Ayrıca, 826

3 dünya yüzeyinin yaklaşık olarak % 75 inin sularla kaplı olması, bu enerji kaynağının potansiyelini arttırmaktadır. Buna rağmen dalga enerjisi, rüzgar ve güneş enerjisi ile kıyaslandığında enerji piyasasında oldukça küçük bir paya sahiptir. Dalga enerji sistemleri, dalgaların sahip olduğu enerjiyi kullanıp, elektrik enerjisine dönüştürmek için kullanılmaktadırlar. Dalgaların sahip olduğu mekanik enerjiyi diğer kullanılabilir enerji formlarına dönüştürmek yeni çalışmalara ve teknolojilere de esin kaynağı olmuştur. Dalga enerji dönüştürücüsü teknolojilerinin henüz gelişme aşamasında olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Buna rağmen dünyadaki enerji talebinin büyük bir bölümünü karşılayabilecek güce sahip olduğu öngörülmektedir. Belirli bir bölgedeki dalga enerji potansiyeli, dalga ikliminin analiziyle belirlenebilmektedir. Yakın kıyı ve açık deniz bölgelerinde yapılan dalga ölçümleri, dalga enerji potansiyeli hakkında fikir verebilmektedir. Dalga ölçümlerinin eksikliğinde sayısal dalga modellerinden yararlanılabilmektedir. Stopa vd. (2011), gelişmiş spektral dalga modelleri olan WAVEWATCH III ve SWAN modellerini kullanarak Hawaii nin dalga enerji potansiyelini değerlendirmiştir. Sonuçlar, Hawaii nin tüm yıl boyunca 15 ile 25 kw/m arasında değişen bir enerji potansiyeline sahip olduğunu göstermektedir. Avrupa kıyılarının dalga enerji potansiyelini belirlemek amacıyla birçok dalga modeli çalışması yapılmıştır. Örneğin, İsveç in Batı kıyılarının dalga enerji potansiyelini belirlemek için Waters vd. (2009), WAM ve SWAN sayısal modellerini kullanmışlardır. Model çalışmaları sonucunda, Skagerrak açık denizinde ortalama enerji akısının yaklaşık olarak 5.20 kw/m, Skagerrak ın yakın kıyılarında ise 2.40 kw/m olduğu belirlenmiştir. Ayat (2013), Doğu Akdeniz in dalga enerji potansiyelini belirlemek için bir çalışma yapmıştır. Bu çalışmaya göre Doğu Akdeniz kıyıları boyunca ortalama dalga enerjisi 2 kw/m nin altında bulunmuştur. Aydoğan vd. (2013) yapmış oldukları bir diğer çalışmada da, Karadeniz kıyılarındaki dalga enerjisinin, batı kıyılarından doğu kıyılarına doğru azaldığını belirtilmiştir. Dalga enerjisinin en yüksek görüldüğü kıyılar, Karadeniz in güneybatı kıyılarıdır. Bu kıyılardaki dalga enerjisi değeri yaklaşık 7 kw/m olarak hesaplanmıştır. Cherneva vd. (2008) Karadeniz için WAMC 4 dalga modelini kullanarak yapmış oldukları 41 yıllık dalga tahmin çalışmalarında model sonuçları ile ölçüm sonuçları arasında oldukça iyi bir uyum elde etmişlerdir. Marmara Denizi dalga enerji potansiyelinin belirlenmesi adına literatürde bugüne kadar yapılmış herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışma, literatürdeki boşluğu doldurmak amacıyla yürütülmüştür. 827

4 2. YÖNTEM 2.1. Mike 21 SW Modeli Marmara Denizi nin dalga enerji potansiyelini belirlemek için uzun dönemli dalga karakteristiklerine ihtiyaç duyulmaktadır. Uzun dönemli dalga analizi için gerekli olan dalga verileri, DHI (Danish Hydraulic Institute) tarafından geliştirilmiş 3. nesil spektral rüzgar-dalga modeli olan Mike 21 SW kullanılarak elde edilmiştir. Mike 21 SW sayısal modeli, kıyı alanları ve açık denizlerde, dalga büyümesi, dalga sönümlenmesi, soluğan ve rüzgar nedenli dalgaların transformasyonunu modelleyebilmektedir. Bununla birlikte, sığlaşma, sapma, derinlik etkili dalga kırılması, taban sürtünmesi, köpüklenme nedenli enerji kaybı ve doğrusal olmayan dalga-dalga etkileşimi gibi fiziksel olayları içermektedir. Ayrıca korunum denkleminin ayrıklaştırması için uzamsal ve spektral uzayda hücre merkezli sonlu hacim yöntemini kullanmaktadır [DHI (2008)]. Mike 21 SW modeli ağırlık dalgalarının dinamiğini tanımlamak amacıyla dalga hareket yoğunluğu için taşınım denklemini çözmektedir. Uzayda ve zamanda değişen dalga hareket yoğunluk spektrumu, iki fazlı parametrelerin bir fonksiyonudur. Modelde kullanılan göreceli açısal frekans ( ve dalga yönü (θ) iki dalga fazı parametreleri olarak kullanılmışlardır. Hareket yoğunluğu (N(σ, θ)) ile enerji yoğunluğu (E(σ, θ)) arasındaki ilişkiyi veren denklem aşağıda sunulmuştur. (1) Mutlak açısal frekansla ilgili göreceli açısal frekans ( ) lineer dispersiyon denklemi kullanılarak aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır. (2) Denklem (2) de; g, yerçekimi ivmesini, d, su derinliğini, k, dalga numarasını ( ve ise akıntı hız vektörünü temsil etmektedir. Akıntı ile ilgili dalga enerjisinin grup hızı ( aşağıda verilmiştir. (3) Denklem (3) de yer alan c, faz hızını ifade etmektedir. Dalga hareketi için korunum denklemi yatay kartezyen koordinatlarda aşağıdaki gibi yazılmıştır. (4) Denklem (4) de;, dalga enerji yoğunluğunu, t, zamanı,, kartezyen koordinatları, ise dört boyutlu faz uzayındaki bir dalga grubunun yayılma hızını belirtmektedir., uzayındaki dört 828

5 boyutlu diferansiyel operatördür. Dört boyuttaki bir dalga grubunun yayılma hızları Denklem (5) den Denklem (7) ye kadar aşağıda verilmiştir. (5) (6) (7) Burada, dalga yönü θ daki uzay koordinatı, ise uzayındaki iki boyutlu diferansiyel operatör olan e dik koordinatı tanımlamaktadır. Enerji denge denklemi için kaynak terimi olan ifadesi, çeşitli fiziksel olayları tanımlayan kaynak fonksiyonunun süperpozisyonu şeklinde aşağıdaki gibi ifade edilebilmektedir. (8) Denklem (8) de;, rüzgar ile enerji oluşumunu,, doğrusal olmayan dalgadalga etkileşimi nedeniyle oluşan dalga enerji transferini,, köpüklenme nedeniyle meydan gelen dalga enerji kaybını,, taban sürtünmesi nedeniyle meydana gelen enerji kaybını, ise derinlik etkili kırılma nedeniyle oluşan dalga enerji kaybını temsil etmektedir. Mike 21 SW sayısal modelinde spektral dalga parametrelerinin hesaplanması için mertebenin spektral momenti aşağıda verilen ifade kullanılarak hesaplanmaktadır. Burada;, yönsel dalga spektrumunu, ise dalga frekansını belirtmektedir. Belirgin dalga yüksekliği, enerji periyodu ve ortalama periyot yi veren ifadeler aşağıda Denklem (10) dan Denklem (12) ye kadar aşağıda verilmiştir. (10) (11) (12) (9) Dalga enerjisini veren ifade aşağıdaki sunulmuştur. Burada, deniz suyu yoğunluğunu ifade etmektedir. (13) 2.2. Model Kurulumu Marmara Denizi dalga iklimi ve enerji potansiyelinin belirlenmesi çalışmalarında, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı SHOD Başkanlığının ürettiği 829

6 batimetri haritaları sayısallaştırılarak kullanılmıştır. Oluşturulan model alanı E den E ye, N den N ye kadar tüm Marmara Denizi ni kapsamaktadır. Marmara Denizi için yapılan kalibrasyon sonucunda 1048 adet düğüm noktası, 1624 adet üçgen eleman içeren oldukça ince bir ağ yapısından yararlanılmıştır (Bkz. Şekil-1). Şekil-1 Marmara Denizi model alanı Model çalışması için gerekli olan rüzgar verileri Londra merkezli ECMWF in (The European Centre for Medium-Range Weather Forecasts) ERA analiz modelinden elde edilen 0.1 x0.1 uzamsal ve 6 saatlik zamansal çözünürlüğe sahip rüzgar verileri analiz edilerek kullanılmıştır. Model kalibrasyon çalışmaları aşamasında, N ve koordinatında yer alan Ambarlı ölçüm istasyonundan elde edilen belirgin dalga yüksekliği H s (m) ile ortalama dalga periyodu T m (s) verilerinden yararlanılmıştır. Bu ölçümler, tarihleri arasını kapsamaktadır. Ambarlı ölçüm istasyonunun konumu (Derinlik [17 m]) Şekil- 2 deki uydu görüntüsünde yer almaktadır. Ambarlı Ölçüm İstasyonu Şekil-2 Ambarlı ölçüm istasyonunun konumu 830

7 Model kalibrasyon çalışmalarında kullanılan taban sürtünmesi, kırılma ve köpüklenme parametreleri Tablo-1 de verilmiştir. Kalibrasyon sonuçlarının değerlendirilmesi amacıyla elde edilen sonuçlar Ambarlı ölçüm istasyonundan elde edilen verilerle kıyaslanmıştır. Tablo-1 Model Kalibrasyon Parametreleri Kalibrasyon Tarihi ve Ölçüm İstasyonu Model Çalıştırma Mertebesi Ambarlı Ölçüm İstasyonu Düşük Mertebe Taban Sürtünmesi Model Alınan Değer Nikuradse Pürüzlülüğü Kırılma Parametreleri Köpüklenme Parametreleri α 1 γ 0.8 C ds 3.0 δ 0.5 Kalibrasyon çalışmaları sonucunda, belirgin dalga yüksekliği ve ortalama dalga periyodu model sonuçlarının, Ambarlı istasyonundan elde edilen ölçüm değerleriyle kıyaslandığında yeterince uyumlu olmadıkları görülmüştür. Ancak sayısal modelin belirgin dalga yüksekliği değerlerini, ortalama dalga periyodu değerlerine göre daha iyi tahmin ettiği görülmektedir. Bu uyumsuzluğun ölçüm verilerinden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. Sayısal model, yılları arasındaki 12 yıllık dönemi kapsayacak şekilde yürütülmüştür. Elde edilen model sonuçları Türkiye Kıyıları Rüzgar ve Derin Deniz Dalga Atlası sonuçları ile kıyaslanmıştır. Sonuçların oldukça uyumlu oldukları görülmüştür [Saraçoğlu (2011)]. Marmara Denizi nin farklı bölgelerinin dalga enerji potansiyelini belirlemek amacıyla 8 istasyon seçilmiştir. Seçilen bu 8 istasyonun konumları Şekil-3 de görülmektedir. Bununla birlikte, Marmara Denizi dalga iklimini belirlemek amacıyla dalga gülleri de elde edilmiştir [Yüksel (2011), Saraçoğlu (2011)] (Bkz. Şekil-4). 831

8 İSTASYON 2 İSTASYON 1 İSTASYON 4 İSTASYON 3 İSTASYON 8 İSTASYON 5 İSTASYON 6 İSTASYON 7 Şekil-3 Belirlenen 8 istasyonun konumları N İSTASYON 1 N İSTASYON 2 Calm % 5 % Palette Above Below 0.5 Calm % 5 % Palette Above Below 0.5 N İSTASYON 3 N İSTASYON 4 Calm % 5 % Palette Above Below 0.5 Calm % 5 % Palette Above Below 0.5 N İSTASYON 5 İSTASYON 6 N Palette Calm % 5 % Palette Above Below 0.5 Calm % 5 % Above Below 0.5 Şekil-4 Belirlenen 8 istasyon için elde edilen dalga gülleri 832

9 N İSTASYON 7 İSTASYON 8 N Calm % 5 % Palette Above Below 0.5 Calm % Palette Above Below % Şekil-4 Belirlenen 8 istasyon için elde edilen dalga gülleri (Devam) Şekil-4 deki dalga gülleri incelendiğinde, hakim dalgaların kuzeydoğulu yönlerden geldikleri görülmektedir. Bununla birlikte, İstasyon-1, İstasyon-2 ve İstasyon-7 nin güneybatılı yönlerden de dalga aldıkları sonucuna varılmaktadır. Tüm istasyonlar için belirgin dalga yüksekliği değerleri sakin dönem ile 3.0 m arasında, ortalama dalga periyodu değerleri ise sakin dönem ile 5.0 s arasında değişmektedir. Marmara Denizi dalga gücü potansiyelinin belirlenmesinde aşağıdaki denklemden yararlanılmıştır. (14) Denklem (14) de, H s; belirgin dalga yüksekliğini (m), T e ise dalga enerji periyodunu (s) temsil etmektedir. Tüm istasyonlar için dalga gücü değerleri hesaplanmış olup, bu değerler ışığında dalga gücü gülleri elde edilmiştir. Elde edilen dalga gücü gülleri Şekil-5 da verilmiştir. İSTASYON 1 İSTASYON 2 Şekil-5 Belirlenen 8 istasyon için elde edilen dalga gücü gülleri 833

10 İSTASYON 3 İSTASYON 4 İSTASYON 5 İSTASYON 6 İSTASYON 7 İSTASYON 8 Şekil-5 Belirlenen 8 istasyon için elde edilen dalga gücü gülleri (Devam) Şekil-5 deki dalga gücü gülleri incelendiğinde, tüm istasyonlar için ortalama dalga gücü değerlerinin 2.5 kw/m dan daha düşük olduğu sonucuna varılmaktadır. Ancak tüm noktalar için dalga gücü değerleri arasında büyük farklılıklar olmadığı görülmektedir. Bununla birlikte, seçilen istasyonlardan dalga gücü değeri yüksek olan noktalar sırasıyla İstasyon-2, İstasyon-8, İstasyon-3 ve İstasyon-5 dır. İstasyon-1, İstasyon-2 ve İstasyon-3 için hakim dalga gücü yönleri kuzeydoğulu ve güney batılı yönleridir. İstasyon-4 ve İstasyon-5 için hakim dalga gücü yönleri ise kuzeydoğulu yönlerdir. İstasyon-6 da kuzey ve kuzeydoğulu yönler ile İstasyon-7 de kuzeydoğulu ve güneybatılı yönler hakim 834

11 olmakla birlikte kuzey yönünde de dalga gücü mevcuttur. İstasyon-8 de ise kuzeydoğulu yönler hakimdir. Marmara Denizi dalga gücü potansiyeline ek olarak seçilen istasyonlar için dalga enerjisi değerleri de hesaplanmıştır. Dalga enerjisi değerlerinin hesaplanmasında aşağıdaki formülden yararlanılmıştır. (15) Denklem (15) de; E, ortalama dalga enerji yoğunluğunu (J/m 2 ),, deniz suyu yoğunluğunu (kg/m 3 ), g, yerçekimi ivmesini (m/s 2 ) ve H s ise belirgin dalga yüksekliğini (m) ifade etmektedir. Belirlenen istasyonlar için ortalama dalga gücü ve enerjisi değerleri Tablo-2 de verilmiştir. Ayrıca 12 yıllık sayısal model sonuçları kullanılarak Marmara Denizi dalga enerji dağılım haritası elde edilmiştir (Bkz. Şekil 6). Tablo-2 Belirlenen 8 İstasyon için ortalama dalga gücü ve enerjisi değerleri İstasyon No. Dalga Gücü (kw/m) Dalga Enerjisi (J/m 2 ) Şekil-6 Ortalama dalga enerjisi dağılım haritası 835

12 Farklı belirgin dalga yüksekliği ve periyodu değerleri için yıllık dalga enerji dağılımları (%), belirgin dalga yüksekliği için 0.5 aralıklarla (çözünürlükte), dalga enerji periyodu için ise 1 s aralıklarla elde edilmiştir (Bkz. Şekil 7). Te (s) İstasyon 1 Hs (m) < < Te (s) İstasyon 2 Hs (m) < < Te (s) İstasyon 3 Hs (m) < < Şekil-7 Belirlenen 8 istasyon için yıllık dalga enerji dağılımları 836

13 Te (s) İstasyon 4 Hs (m) < < Te (s) İstasyon 5 Hs (m) < < Te (s) İstasyon 6 Hs (m) < < Te (s) İstasyon 7 Hs (m) < < Şekil-7 Belirlenen 8 istasyon için yıllık dalga enerji dağılımları (Devam) 837

14 Te (s) İstasyon 8 Hs (m) < < Şekil-7 Belirlenen 8 istasyon için yıllık dalga enerji dağılımları (Devam) Şekil-7 deki yıllık dalga enerji dağılım tabloları incelendiğinde, enerjik deniz durumu, belirgin dalga yüksekliği için 0.75 m nin altında, dalga enerji periyodu için ise s olarak belirlenmiştir. 3. SONUÇLAR Bu çalışmada, Marmara Denizi dalga enerji potansiyelini belirlemek amacıyla 3. nesil spektral dalga-rüzgar modeli olan Mike 21 SW kullanılarak, yıllarını kapsayacak şekilde modelleme çalışmaları yürütülmüştür. Modelleme çalışmaları sonucunda, derin deniz belirgin dalga yüksekliklerinin sakin dönem ile 3 m arasında, ortalama dalga periyotlarının ise sakin dönem ile 5 s arasında değiştiği belirlenmiştir. Marmara Denizinin ortalama dalga gücü değerinin 2.50 kw/m den daha düşük olduğu hesaplanmıştır. Bu değer, Türkiye denizlerinin ortalama dalga gücü potansiyelleriyle kıyaslandığında Marmara Denizi dalga enerji potansiyelin düşük olduğu söylenebilmektedir. Kaynaklar Ayat B. Wave power atlas of Eastern Mediterranean and Aegean Seas. Energy 2013; 54: Aydoğan B., Ayat B., Yüksel Y. Black Sea wave energy atlas from 13 years hindcasted wave data. Renewable Energy 2013; 57: Chervena Z., Andreeva N., Pilar P., Valchev N., Petrova P., Guedes Soares C. Validation of the WAMC4 wave model for the Black Sea. Coastal Engineering 2008; 55: DHI. Mike 21 SW scientific background. Denmark: DHI; Saraçoğlu KE. Karadeniz ve Marmara Denizi dalga ikliminin belirlenmesi. YTÜ; Stopa JE., Cheung KF., Chen YL. Assessment of wave energy resources in Hawaii. Renew Energy 2011; 36:

15 Stopa JE., Filipot JF., Li N., Cheung KF., Chen YL., Vega L. Wave energy resources along the Hawaiian Island chain. Renew Energy 2013;55: Vicinanza D., Contestabile P., Nørgaard JQH., Andersen TL. Innovative rubble mound breakwaters for overtopping wave energy conversion. Coastal Engineering 2014; 88: Waters R., Engström J., Isberg J., Leijon M. Wave climate off the Swedish westcoast. Renew Energy 2009; 34: Yüksel Y., Çevik E., Aydoğan B., Arı A., Saraçoğlu KE., Alpli R., Bekar B. Türkiye Denizleri dalga iklim modeli ve uzun dönem dalga iklim analizi. 7. Ulusal Kıyı Mühendisliği Sempozyumu 2011; Modelleme;

16