BÜYÜME, DO RUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE YURT Ç YATIRIMLAR ARASINDAK ETK LE M
|
|
- Yildiz Kayyali
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 BÜYÜME, DO RUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE YURT Ç YATIRIMLAR ARASINDAK ETK LE M Prof. Dr. Fak B LG L Ercyes Ünverses ksad ve dar Blmler Faküles ksa Bölümü fblgl@ercyes.edu.r. Yrd. Doç. Dr. Recep DÜZGÜN Ercyes Ünverses ksad ve dar Blmler Faküles ksa Bölümü rduzgun@ercyes.edu.r. Ergnbay U URLU Gaz Ünverses..B.F. Ekonomer Bölümü, Dokora Ö rencs ergnbay@gmal.com. Öz Bu makalenn amac büyüme, do rudan yabanc sermaye ya r mlar le yurç ya r mlar aras ndak ekle m ncelemekr. Türkye verlerne dayal olarak gerçekle rlen bu çal mada 199:1-004:4 dönemne a de kenler kullan lm r. Çal man n amac do rulusunda zaman sers analz yap lm r. Bu ba lamda VAR analz yap lm, ek-epk fonksyonlar ve varyans ayr rmas elde edlm r. Yap lan eslerde elde edlen sonuçlara göre, Türkye ba lam nda büyüme, do rudan yabanc sermaye ya r mlar ve yurç ya r mlar aras nda kar l kl br ekle m oldu u görülmü ür. Ancak, büyüme de kennn hem FDI hem de GSY üzernde daha belrgn br eksnn oldu u göze çarpmakad r. Anahar Kelmeler: Büyüme, Do rudan Yabanc Sermaye Ya r m, Yurç Ya r mlar, VAR, Ek-Tepk Fonksyonlar ve Varyans Ayr rmas. THE INTERACTION BETWEEN GROWTH, FOREIGN DIRECT INVESTMENTS (FDI) AND DOMESTIC INVESTMENTS Absrac Ths paper ams a nvesgang he neracon beween growh, foregn drec nvesmens (FDI) and domesc nvesmens for Turksh economy by employng several me seres mehods for he perod of 199:1-004:4. Emprcal evdence par of he sudy, hrough VAR analyss, mpulse-response funcons and varance decomposon, concludes ha here s an neracon beween growh, FDI and domesc nvesmen. The effec of growh, however, on boh FDI and domesc nvesmen s more evden han hose of oher varables. Key Words: Growh, Foregn Drec Invesmens, Domesc Invesmens, VAR, Impulse-Response Funcons and Varance Decomposon.
2 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) 1. G R Ekonomk büyüme, br ülkenn ürem kapasesnn ar d r. Ekonomk büyümenn en öneml belrleycsnn ya r m oldu uyla lgl gen br konsensüs vard r. Ya r m se, sermaye sokunda br dönemden d erne meydana gelen ar olarak an mlanmakad r. Neoklask büyüme modelnde, büyümenn kaynaklar eknolojk gel me, gücünün ar ve azalan gerye sahp sermaye brkmdr. Bu ba lamda sermaye sokundak ar büyümey olumlu ekleyecekr. Buna kar n yen büyüme modeller eknolojy, blg brkmn, be er sermayes vs. br ürem fakörü olarak ele alm ve çsel br de ken kabul em r. K sacas ça da büyüme modeller sermaye fakörüne göre belrlenm r. Ancak buradak sermayenn özellkler an mlanmam r. Buna göre sermaye hem yerl hem de yabanc sermayeden olu ablmekedr. Görülmekedr k, ekonomk büyüme, yurç ya r m ve yabanc sermaye ya r m aras nda yak n br l k bulunmakad r. Söz konusu l knn büyüklü ü ve yönü konusunda herhang br uzla m bulunmakad r. Ekonomk büyümede blgnn rolünün ele al nmas, büyümede do rudan yabanc sermaye ya r m n n (FDI) rolünün analz edlmesnn önemn ar rm r. Buna göre FDI, al c ülke çn pozf d sall k ve spllover (yay lma) eks olu urmakad r. FDI nn kendne özgü eknolojler, yönemsel ecrübeler ve d er amamlay c l k özellkleryle büyümey ar rmakad r. Romer 1993, Borenszen vd. (1995) ve Kumar ve Pradhan (00) GOÜ çn yap klar çal malarda yabanc ya r mlar n büyüme üzerndek pozf eksn bulmu lard r. Buna kar n Sngh (1988) 73 ülke çn yap çal mas nda, yabanc ya r mlar n büyüme üzernde ya çok az eksnn oldu unu ya da hçbr eksnn olmad n oraya koymu ur. Ancak FDI n n br ülkeye gelmes çn, ekonomk skrar n ve uygun ko ullar n olmas gerekr. Bu ba lamda büyümenn gerçekle ülkede, ekonomk yle melern de oldu u gerçekr. Bu yüzden ekonomk büyüme de FDI üzernde olumlu br ekye sahpr. Ekonomk büyümenn br d er kayna da yurç ya r mlard r. Yurç ya r mlar Keynesyen oplam alebn en öneml belrleycsdr. Buna göre ya r mlardak br ar, çarpan ve sonras nda h zland ran mekanzmas yla ekonomk büyümey ar racak r. FDI nn bzza kends ve ekonomk büyüme üzerndek eks arac l yla yurç ya r mlar üzernde olumlu ve olumsuz br ak m eklernn oldu u blnmekedr. FDI nn yurç ya r mlar üzerndek eks her k de kenn brbrlernn amamlay c s m yoksa, kâmes m oldu u üzernde yo unla makad r. Br arafan yerl müe ebbs özellkle de vermsz çal an frmalar d larken; d er arafan ekonomnn gel mem sekörlernde ya r m e vk emekedr. Apergs, Karak l d s ve Tabak s (006), 30 ülkenn yer ald panel çal mas nda ek de kenl model ba lam nda yabanc sermaye ya r mlar yla yurç ya r m aras da amamlay c l k l ks bulmu buna kar n, çok de kenl model ba lam nda se kame l ks elde em r. Drffeld ve Hughes (003), yabanc sermaye ya r mlar n n amamlay c l k ve y n ekonoms 18
3 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) olu urma özell n vurgulam r. Buna kar n, Backer ve Sleuwaegen (003) a göre, yerl gr mclern mal ve emek pyasas ndak erchler arac l yla yabanc ya r mlar yerl gr mclern müe ebbs gücü azalmakad r. Yukar da fade edld gb, büyüme, FDI ve yurç ya r mlar aras nda kar l kl olumsuz ve/veya olumsuz ekle m bulunmakad r. Bu ba lamda çal mam zda her üç de ken aras ndak l k zaman sers analz kullan larak esp edlmeye çal lm r. Çal mam z n amac, Türkye ekonomsne a verler kullan larak her üç de ken aras ndak ekle m oraya koymak r. Çal mam z dör bölümden olu makad r. Brnc bölümde, ele al nan de kenlern Türkye ekonomsndek gel mler ncelenm r. knc bölümde büyüme, FDI ve yurç ya r m aras ndak ekle m eork olarak ele al nm r. Üçüncü bölümde, VAR, Ek-Tepk Analz ve Varyans Ayr rmas yönemyle amprk br analz yap lm r. Daha sonra elde edlen bulgular, de erlendrmeye ab uulmu ve baz ç kar mlar yap lm r.. TÜRK YE DE GSY H, DO RUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE YURT Ç YATIRIMLARIN GEL M Tablo 1.1 de GSY H, do rudan yabanc sermaye ya r mlar (FDI) ve gayr saf yurç ya r mlar n n (GSY) y llar baryle seyr göserlm r. Her üç de kenn genel e lm ar yönündedr. Do rudan yabanc sermaye ya r mlar özellkle GOÜ ekonomler üzernde yay lma (spllover) eks oraya ç karmakad r. Bu yüzden hemen üm ülkeler, kend ülkelerne daha çok yabanc sermaye çekmenn gayre çndedrler. Bu ba lamda da sermaye gel n cazp k lacak br ekonomk oram olu urmaya çal maka ve brçok düzenleme yapmakad rlar. Türkye ekonomsnde de br ak m düzenlemeler yap lm r. Bu düzenlemeler e l nde 006 y l nda gelen do rudan yabanc sermaye ya r mlar yakla k 0 mlyar dolar bulmu ur. Ancak son y llarda yabanc sermaye gr nn ar görülse de senlen düzeyde de ldr. Do rudan yabanc sermaye ya r mlar n n GSY H dak pay oldukça dü ükür. D er arafan yurçndek ya r mlara bak ld nda skrarl br abloyla kar la lmakad r. Türkye ekonomsnde y ll k oralama %0 cvar nda ya r m yap lmakad r. Ç kar lan 5084 say l e vk yasalar yla yurçnde özel sekörün ya r m n n ar r lmas hedeflenmekedr. Son y llarda aran yabanc ya r mlar ve devam eden yurç ya r mlar n hem alep hem de arz üzerndek ekler arac l yla GSY H de sürekl amakad r. 19
4 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) Tablo 1.1 :Türkye dek FDI, GSY ve GSY H (Bn YTL) YILLAR FDI FDI/GSY H GSY GSY/GSY H GSY H ,09 0, ,40 0, , ,6 0, ,40 0, , ,4 0, ,90 0, , ,35 0, ,00 0, , ,83 0, ,60 0, , ,96 0, ,10 0, , ,01 0, ,50 0, , ,33 0, ,10 0, , ,3 0, ,10 0, , ,65 0, ,10 0, , ,86 0, ,0 0, , ,33 0, ,60 0, , ,56 0, ,80 0, ,80 Kaynak: TCMB, BÜYÜME, DO RUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE YURT Ç YATIRIMLAR ARASINDAK ETK LE M Büyüme, do rudan yabanc ya r mlar ve yurç ya r mlar aras nda kar l kl ekle m bulunmakad r. Söz konusu ekle m brbrler üzerndek olumlu ve olumsuz eklerle daha y görülmekedr. Çal man n bu bölümünde her üç de ken as ndak ekle m ayr ayr ele al nm r Do rudan Yabanc Ya r mlar n, Yurç Ya r mlar ve Büyüme Üzerndek Eks Do rudan yabanc ya r mlar n yurç ya r mlar üzerndek ekler k yönlüdür. Br arafan yerl müe ebbs özellkle de vermsz çal an frmalar d larken; d er arafan ekonomnn gel mem sekörlernde ya r m e vk emekedr. Agosn ve Mayer (000) GOÜ lere a çal mas nda Asya ülkelernde çselleme eksn ve Lan Amerka ülkelernde se d lama eksn oraya koymu ur. Do rudan yabanc ya r mlarla lgl geleneksel görü, do rudan yabanc ya r mlarla yurç ya r mlar n brbrlernn amamlay c s olduklar d r. Do rudan yabanc ya r mlar, yurç ya r mlar n yo un oldu u br seköre yönelkse, yerl frmalar rekabeen zarar görmemek çn sermaye soklar n 130
5 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) güncelleyecekler veya ar racaklard r. Buna sermayenn dernle mes denmekedr. Yabanc ya r mlar, yerl ya r m n az oldu u sekörlere yönelkse, lgl sekörde olu acak rekabe yerl frmalar pozf yönde ekleyecekr (De Mello 1999). Do rudan yabanc ya r mlar fakör pyasas na yönelk ekleryle de yerl ya r mlar olumlu eklemekedr. Özellkle yabanc ya r mc lar mal ve grdlere yönelk alepler ve böylece hem fakör sahplernn hem de yerl frmalar n gelrlern ar r r (Cardoso ve Dornbusch 1989). Ancak d er arafan, yabanc ya r mlar ücreler ve yurçndek grdlern fya n ar r r. Bu durum grd kullan m n n ve shdam azalmas na neden olur (Apergs, Karak l d s ve Tabak s, 006: 385). Yabanc ya r mlar n en öneml eklernden brs de, ülkenn büyümes üzerndek olumlu ekler ve böylece oraya ç kacak olan ekonomk klmdr. Do rudan yabanc ya r mlar n al c ülkedek pozf d sall klar ve spllover eks yerl frmalar n ya r m güdüsünü ar racak r (Km ve Seo 003).Onlara göre yabanc ya r mlar yüksek oranl rskl bölgelerde yap lablr ve yerl ya r m n s n rl kald yen endüsrn kurulmas na yard mc olablmekedr. ksa leraüründe yabanc sermaye ya r mlar n n yurç ya r m olumlu ekled ne yönelk br çok çal ma yap lm r. Apergs, Karak l d s ve Tabak s (006), 30 ülkenn yer ald panel çal mas nda ek de kenl model ba lam nda yabanc sermaye ya r mlar yla yurç ya r m aras da amamlay c l k l ks bulmu buna kar n, çok de kenl model ba lam nda se kame l ks elde em r. Drffeld ve Hughes (003), yabanc sermaye ya r mlar n n amamlay c l k ve y n ekonoms olu urma özell n vurgulam r dönemne l kn çal mas nda Van Loo (1977), Kanada da yabanc sermaye ya r m n n yurç ya r m üzerndek eksn ncelem r. Buna göre yabanc ya r m n 1 dolar, do rudan ekyle oplam ya r m 1.40 dolarl k ar a neden olmakad r. Yukar da yap lan eork aç klamalar n aksne, do rudan yabanc ya r mlar n, yurç ya r mlar üzernde br ak m olumsuz ekler de bulunmakad r. Yerl ve yabanc ya r mc lar aras nda büyük eknolojk farkl l k varsa ve emek pyasas nda yeernce kalfye eleman yoksa, eksk rekaben oldu u pyasalarda yabanc ya r mlar yurç ya r m pyasadan ç kmaya zorlayacak r (Kokko, 1994; Aken ve Harrson, 1999). Yabanc ya r mlar n br d er olumsuz eks ödemeler blançosu üzerne eksnden dolay, yurç ya r m azalmas d r. Do rudan yabanc ya r mlar hala ar r r ve care olumsuz ekler. Bu, yurçnde olas vermllk avanajlar n n kaybolmas na, sermaye mallar n n fya n n yükselmesne ve yurç ya r m n azalmas na neden olur (Apergs, Karak l d s ve Tabak s, 006: 387). ksa leraüründe yabanc sermaye ya r mlar n n yurç ya r m olumsuz ekled ne yönelk br çok çal ma yap lm r. Agosn ve Machado (005), yabanc ya r mlar n yurç ya r m üzerndek eksnn hçbr surele, eork ve amprk olarak olumlu ve elver l olmad n oraya koymu ur. Onlara göre, yabanc sermayey çekmeye yönelk bas polkalar opmâl olmayacak r. Backer ve Sleuwaegen (003) a göre, meslek erch modeller ba lam nda, yerl gr mclern mal ve emek pyasas ndak erchler arac l yla yabanc ya r mlar n 131
6 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) yerl gr mclern müe ebbs gücü azalmakad r. Buna kar n, yurç ve yabanc ya r m aras ndak a kurma ve zncr eks ve ö renme eksyle de yurç ya r m ar rd n fade emekedrler. Yabanc ya r mlar n büyüme üzernde de br ak m ekler bulunmakad r. Özellkle çsel büyüme model çerçevesnde büyümede blgnn rolünün ele al nmas, lgy büyümedek yabanc ya r m n rolünün analz edlmesne yo unla rm r. Bunun neden, yabanc ya r m n ya r mc ülkeden ev sahb ülkeye yönelk ürem ve yönemsel blgnn ransferyle oraya ç kan yay lma eksdr. Yabanc ya r mlar gkler ülkelere yen blgler gererek, büyümenn kaynaklar ndan brs olan GOÜ ve GÜ aras ndak blg bo lu unun azalmas na yard mc olur. Böylece büyümey olumlu ekler (Romer 1993: 548). ksa leraüründe br çok çal ma yabanc ya r m ve büyüme aras ndak l ky ncelemekedr. Ancak, elde edlen buldular baryle ne br sonuç elde edlmem r. Yap lan çal malar n baz lar, yabanc ya r mlar n büyüme üzernde önemsz br eksnn oldu unu oraya koymu ur. Sngh (1988) 73 ülke çn yap çal mas nda, yabanc ya r mlar n büyüme üzernde ya çok az eksnn oldu unu ya da hçbr eksnn olmad n oraya koymu ur. Fry (199), Türkye nn de yer ald 16 GOÜ üzernde yap analzde ekonomk büyüme üzerndek ek aç s ndan yurç ya r mla, yabanc ya r mlar aras nda fark bulmam r. Borenszen vd. (1995) ve Kumar ve Pradhan (00) GOÜ çn yap klar çal malarda yabanc ya r mlar n büyüme üzerndek pozf eksn bulmu lard r. Km ve Seo (003) e göre, oplam yabanc ya r m, hem yurç ya r m hem de ekonomk büyüme üzernde pozf ancak sasksel olarak anlams z ekye sahpr. 3.. Yurç Ya r mlar n, Do rudan Yabanc Ya r mlar ve Büyüme Üzerndek Eks Her ne kadar do rudan yabanc ya r mlar yurçndek ya r m olumlu ve olumsuz eklese de, yurç ya r mlar da do rudan yabanc ya r mlar ekleyeblmekedr. Özellkle kamunun alyap alan ndak ya r mlar, yabanc ya r mlar n ülkeye gelmesnde öneml rol oynamakad r. Kullan lablr ve gel m br alyap n n varl, yabanc frmalar n kârl l n ar rmakad r. D er arafan, br ülkedek yurç özel ya r mlar, yabanc sermaye ya r mc lar çn br baromere görev görmekedr. Yurçnde özel ya r mlar n ar, o ülkedek ekonomk skrar n br göserges nel ndedr. Bu yüzden yabanc ya r mc lar, gdece ülkedek ekonomk klm ö renmek ad na, yurç ya r m kendne krer olarak seçmekedr (Apergs, Karak l d s ve Tabak s, 006: 387). Harrson ve Revenga (1995) çal mas nda yurç ya r mlar n, yabanc ya r mlar aç klamada br de ken olarak ele alm r. Langshu Q (007), çal mas n hem gel m hem de gel meke olan ülkeler çn ayr ayr yapm r. O na göre, gel m ülkelerde nedensellk ek arafl ve oplam ya r mdan yabanc sermaye ya r m na do rudur. Buna kar n, gel meke olan ülkelerde yurç ya r mla do rudan yabanc ya r m aras nda çf yönlü nedensellk bulunmakad r. 13
7 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) Yurç ya r mlar n ekonomk büyümeyle yak ndan l kl oldu u ar lmaz br konudur. Brçok blm adam sermaye olu um oran n n ekonomk büyüme oran n belrled n oraya koymu ur. Örne n De Long, dönem çn, ekpman ya r m ve ekonomk büyüme aras nda güçlü ve nedensel br l ky bulmu ur. Buna göre, ekpman ya r m, ç ba na ç k n n büyümesndek de mn yakla k %5 ne denk gelmekedr (Q 007: 10). D er arafan, Ghal (1998) nn Tunus çn yap çal mada, k sa dönemde yurç ya r m çndek kamu ya r m n n büyüme üzernde hçbr eksnn olmad buna kar n uzun dönemde, büyümey olumsuz ekled oraya konmu ur Büyümenn, Do rudan Yabanc Ya r mlar ve Yurç Ya r mlar Üzerndek Eks Ekonomk büyümenn hem yabanc ya r mlar hem de yurç ya r mlar üzernde olumlu br ak m eklernn oldu u görülmekedr. Örne n, yabanc ya r mlar büyümenn geçekle ekonomlere yönelmekedr. Lm (1983) e göre, yüksek büyüme oranlar n n ya and br ekonomde kâr olanaklar, yava br büyümenn oldu u veya büyümenn olmad br ekonomdek kâr olanaklar ndan daha yüksekr. Br ba ka dey le, büyüme kârl l ar rmakad r. Bundan dolay ekonomk büyümenn bzza kends yabanc ya r mlar n öneml br belrleycsdr. Benzer eklde, Felsen Baccheo (1991) ya göre, büyüme yurç ya r mlar da ar rmakad r. Bu ek asarruf oranlar üzerndek ekler yoluylad r. Buna göre, h zl br ekonomk büyüme, yüksek oranlarda sermaye brkmne neden olmakad r. Choe (003), 80 ülke çn yap çal mas nda ekonomk büyüme ve yabanc ya r mlar ars nda k yönlü nedensellk bulmu ur. Ancak, nedensell n yönü daha çok büyümeden yabanc ya r mlara do rudur. Buna kar n, büyümeyle yurç ya r m aras nda ek yönlü br nedensellk oraya ç km r. l knn yönü se, büyümeden yurç ya r ma do rudur. Q (007) e göre, her üç de ken aras ndak nedensel ekler GÜ lerde, ek arafl olarak, büyümeden yurç ya r ma, büyümeden yabanc ya r mlara veya yurç ya r mdan yabanc ya r ma eklndedr. Buna kar n GOÜ lerde nedensel ekler k yönlüdür. Yukar da ekonomk büyüme, yabanc ya r mlar ve yurç ya r mlar aras ndak kar l kl ekle m gen br leraür aramas yla verlm r. Buna göre, söz konusu de kenlern brbrlern olumlu ve olumsuz ekledkler görülmekedr. Çal mam z n uygulama bölümünde, Türkye ekonoms ne l kn verler kullan larak her üç de ken aras ndak l kler oraya konmu ur. 4. VER VE UYGULAMA VER LER N TANIMLANMASI Çal mada kullan lan verler TCMB Elekronk Ver Da m Ssem nden (EVDS) emn edlm r. Verler üçer ayl k olup 199:1-004:4 dönemn kapsamakad r. Böylece çal mada kullan lan orjnal serlern her br 5 gözleme 133
8 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) sahp olmakad r. TCMB-EVDS'den al nan bu verlern an mlamalar ve kodlar Tablo 4. 1 de verlmekedr. Tablo 4.1. Analzde Kullan lan De kenler (Bn YTL, Car Fyalarla) Do rudan Yabanc Sermaye Ya r mlar TP.OD.Z15.1: C-9 Gayr Saf Yurç Ya r m GSY H TP.UR.G11.C.1: (Harcama) kamu sekörü + özel sekör TP.UR.G3.C.1: (Harcama) Çal mada lgl de kenler s ras le do rudan yabanc sermaye ya r m n n GSYIH a bölünmesyle elde edlen deflae edlm verler (DEFDI) ve gayr saf yurç ya r m GSYIH a bölünmesyle elde edlen verler (DEGSY) ve GSYIH dek ar (BUY) olarak smlendrlm r. Nomnal de erlere sahp olan serlerden do rudan yabanc sermaye ya r m $ ken; gayr saf yurç ya r m ve büyüme rakamlar Bn YTL eklndedr. De kenlere a para brmlern e lemek çn lgl döneme a nomnal dövz kuru kullan larak, do rudan yabanc sermaye ya r m Bn YTL eklne dönü ürülmü ür. Çal mada kullan lan de kenler düzey de erleryle de l, oran de erleryle kullan lm r. Bu ba lamda, ele al nan de kenlerden yen de kenler elde edlm r. Buna göre yabanc sermaye ya r mlar n n ve yurç ya r mlar n GSY H dek pay esas al nm r. Büyüme de ken de GSY H dek de m olarak esp edlm r. De m oran hesaplan rken yap lan hesaplamadan dolay GSY H n n lk y l vers kaybolacak r. Bu nedenle çal man n ver dönem 199:1-004:4 dr. Teslern yap lmas nda E-vews 5.0 program kullan lm r. 4.. UYGULAMA Çal man n bu bölümünde öncelkle, kullan lan serlern büünleme merebeler ara r lm r. Elde edlen sonuçlardan hareke ederek Vekör Ooregresyon (Vecor Auoregresson, VAR) Modeller kurulmu ve ard ndan k sa döneml l knn analzne geçlm r. VAR dan elde edlen Ek-Tepk analzler ve Varyans Ayr rmas sonuçlar yorumlanarak, polka de kenler olarak nelern kullan lablece, reel dövz kurunun d er de kenler üzernde yara ek ve büyümey ekleyen fakörlern neler oldu u sapanmaya çal ld. Sonuç k sm nda elde edlen bulgular büünlüklü olarak ncelenm r Brm Kök Analz Makroekonomk zaman serlernn zaman çnde dura anl k gösermemesnden dolay öncelkle dura anl k ara rmas yap lmal d r. Dura an olmayan zaman serlernn kullan lmas, ahmn edlecek modelde yer alan de kenler aras nda gerçeke var olmayan br l knn elde edlmesne neden 134
9 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) olablmekedr. Bu nedenle, önce kullan lan serlern dura anl n n ncelenmes gerekmekedr. nceleme sonunda sernn dura an olmad belrlenrse, dura anla r lm serler le çal lmakad r. De kenlern dura anl klar n ncelemek amac yla; Gen lelm Dckey- Fuller (ADF) ve KPSS esler uyguland. Dckey ve Fuller (1979), zaman serlernn dura an olup olmad klar n belrlemek amac yla alernaf regresyon modeller kullanm r. Bu çal mada serlere, alernaf regresyon modellernden; sabn oldu u ve hem sab hem rendn oldu u model uygulanm r. DF esnn gen lelm hal olan ADF model, DF modeln ookorelasyondan ar nd rmak amac yla, ncelenen de kenn fark n n geckmel lemcs modele ka larak olu urulur. A a da görülen ADF modelnde yer alan Y; dura anl k esne konu olan de ken, brnc merebe fark lemcsn, T rend de kenn, se haa ermn gösermekedr. Y = 0 + Y -1 + m 1 Y - + (4.1) Y = 0+ 1T + Y -1 + m 1 Y - + (4.) Tes Hpoezler: H 0 : = 0 Ser dura an de l, Brm kök var, H a : < 0 Ser dura an, Brm kök yok. Tes sonucunda H 0 red edlemyorsa sernn dura an olmad karar na var l r ve sernn fark al narak brm kök ncelemesne devam edlr. Fark sersne uygulanan es sonucunda H 0 red edleblrse ser brnc dereceden dura and r denr ve I(1) eklnde göserlr. Dckey Fuller karar ölçülernde ablosu kullan ld nda küçük örneke sapmal sonuçlar vermekedr. Bu nedenle esn krk de erler ablosu de erlernden de l, ablosu krk de erlern kullanmakad r. Kullan lan de erler; sabn oldu u, hem rend hem sabn oldu u ve her ksnn de olmad modellere göre s ras yla, M, T,, adlar n al r. Kwakowsk, Phllps, Schmd, ve Shn (199) eslern sernn dura an oldu unu söyleyen bo hpoez kullanarak, Lagrange Çarpan üzerne kurmu ur. Bu es ekonomer yaz n nda dura anl k es olarak ele al nmakad r. D er eslern hpoezler hem brm kök hem dura anl a göre yorumlan rken, KPSS es sadece dura anl söyleyen hpoez üzerne kurulur. 135
10 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) Kullan lan LM sas : LM T S ( ) f 0 ve S ( ) r 1 v r (4.3) S (), brkml ar k fonksyonunu ve vr se 4.3 denklemnden ahmn edlen ar klar smgelemekedr. Kullan lan krk de erler Kwakowsk, vd. (199) n çal mas nda belrlmekedr. Uygulanan es aç klay c de kenn sab veya deermnsk rend çermesne göre kurulur. Tes saskler de bu modellere göre; T, smlern al r. Ayr ca f 0 s f r frekans ndak ar k spekrumu ahmncsdr. Y D u, u 1, WN(0, Tes hpoezler H : 0 O Y I(0) I(0) (4.4) ) (4.5) H : 0 a Y I(1).5 BUY.05 DEFDI.30 DEGSY ekl 4.1: Kullan lan De kenlern Düzey Grafkler Dkka edlmes gerekr k üm verler nomnal GSY H ye bölünmesnden elde edlmekedr. Bu nedenle GSY H dek mevsmsellk d er de kenlere bula makad r. Grafke her ne kadar belrgn olsa da bu serlerdek mevsmsel fakörler de ayr ca ablola r lm ard ndan ser smlernn sonuna SA eklenerek mevsmsellken ar nd r lan serler elde edlm r. 136
11 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) Tablo 4.: Mevsmsel Fakörler Orjnal Ver : DEFDI BUY DEGSY Mevsmsellken Ar nd r lm Ver: Dönem DEFDISA BUYSA DEGSYSA Mevsmsel Fakör Görüldü ü gb büyüme sers dör dönemde de yakla k %0 lk mevsmsellk çermekedr. Mevsmsellk brnc ve dördüncü dönemde negaf knc ve üçüncü dönemde pozf ek gösermekedr. Çal man n bundan sonrak bölümlernde büyüme sers mevsmsellken ar nd r larak kullan lm r. Uygulanacak esler; sabn oldu u, sabn ve rendn oldu u ve her ksnn de olmad modeller üzerne kurulmu ur. Olu urulan ablolar hang modeln kullan ld n da belrecek eklde düzenlenm r. Tablo 4.3, serlere uygulanan ADF es sonuçlar n özelemekedr. Brnc süunda ncelenlen de ken, knc süunda uygulanan model (rendl, sabl vb.) üçüncü süunda hesaplanan es sas ve d er k süunda se s ras yla %1 ve %5 haa paylar yla ablo de erler verlmekedr. Uygulanan DF brm kök esnde geckme say s n belrlemek çn AIC kullan lm r. Tablo 4.3 de, uygulanan brm kök eslernn sonuçlar görülmekedr. KPSS esnn ADF esnden daha güçlü br es olmas ve dura anl k üzerne yo unla m olmas ndan dolay bu sonuçlar n daha güvenlr oldu u görülmekedr. 137
12 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) Tablo 4.3: Brm Kök Tes Sonuçlar ADF KPSS Sab Sab+rend Sab Sab+ rend Z BUYSA *** 0,84*** -0,16** DEFDI -.98** -3.68*** 0,43* 0,06 DEGSY -0,78-1,87 0,70** 0,16** BUYSA -4.64*** -4.85*** 0,16 0,14** DEFDI *** *** 0,0 0,01 DEGSY * 0,11 0,11 *, **, *** s ras yla; %10, %5, %1 bo hpoezn reddedld n gösermekedr. knc sa r s ras yla brm kök ncelemes çn kurulan modeller, sab erm, hem sab hem de rend çeren modeller olarak kye ay rmakad r. Üçüncü sa r se modelde yer alan paramerelere göre es sasklernn smlerdr. Yap lan brm kök analz sonunda ADF es sonuçlar na göre sabn oldu u modelde BUYSA ve DEFDI düzeyde dura an bulunurken, DEGSY sers brnc farka dura an bulunmu ur. Sabn olmad modelde se yaln zca DEFDI sers düzeyde dura an ç km r. KPSS es sonuçlar da k modelde farkl l k gösermekedr. Uygulanan k esn sonuçlar, kurulan modellerdek sab ve rend kasay lar n n anlaml l da göz önüne al nd nda; sonuç olarak BUYSA sers düzeyde dura an DEFDI ve DEGSY serler lk farka dura an oldu una karar verlm r. Çal mada kullan lan serlern GSY H ye oranlanarak elde edlmes serlern dura anla mas nda öneml br ekendr VAR Modeller VAR modellernde amaç; de kenler aras ndak l klern analz edlmesdr Bu modeller Sms (1980), çoklu ooregresf zaman sers olarak an mlamakad r. VAR modellernn ana özellkler yap sal olmayan aeork olarak belrleblr. VAR modeller kapsam ndak konular özelemek çn denklem (4.6) üzernde çal al m. y C( L) Bu denklemde vekörü olsun. Ayr ca y (4.6) ny x1 lk ksad de kenler vekörü, se oklar ny n olmas na zn veryoruz. Örne n emek ürekenl ndek yap sal br ok olablr. Burada d sal de ken y nn gözlemlenebld ama, d sal de ken nn gözlemlenemed varsay lmakad r. 138
13 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) lk olarak; y nn üzerndek dnamk br eksnn geckmel polnomal mars C(L) araf ndan belrlemekedr. C k ; lardan c j, k olu an n x n 'lk br mars olmak üzere C(L)= C C L C... olarak y göserlsn. Bu durumda a a dak e lk sa lan r. c j, k y, j, Denklem 4.7 de k y, k j, y,, y nn nc elemenn, elemenn gösermekedr. k n n fonksyonunu ncelersek; 0 1 L (4.7) j,, nn j nc c j, k ; y, çn j, nn Ek-Tepk (Impulse-Rsponse) fonksyonu olarak adland r l r. Bu çal mada kullan lan verlern Ek Tepk Fonksyonlar ncelenm r Bu an mlaman n ard ndan sorun ne olaca d r. Varsayal m k; dyagonal olsun. Böylece h j y nn h ad m sonrak haa varyans n n nn dyagonal elamanlar yla brlke a / nn nc elaman n n varyans : n j 1 h 1 j c j, k k 0 (4.8) olur. Sürec devam errsek unu elde ederz. h 1 j k 0, jh h 1 m k 0 c c j, k R (4.9) m, k Elde edlen denklem de erlernn n ane senden olu an de erlere, ayr rmas ad verlr. y nn h ad m sonrak haa varyans n verr. Bu R y,, jh nn h dönemndek varyans Klask ekonomer de kullan lan modellerden fark yap sal olmayan modeller (non-srucural models) olmal d r. Yan kurulan modellerde ksa eorsne dayanan l kler aranmaz. ncelenen konu le lgl ksad br eornn olmamas ya da aç k olmamas durumlar nda rahal kla kullan lablr. 139
14 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) Ekonomerk br analzde d sal olarak dü ünülen de kenn d sall es edlmeldr. VAR modellernde se ncelenen de kenlern ümünün çsel (endojen) oldu u kabul edlr. Dolay s yla VAR Modeller bu nokada da üsünlük sa lar. VAR da EKK le çözüm yap makad r, ancak ahmn edlen denklemlern kasay lar le lgl yorum yap lamaz. Buradak paramereler uarl ve ekndr. Bunun sebeb denklemlern sa ndak de kenlern brebr ayn olmas d r (smerkrler). Tablo 4.4: VAR da Geckme Uzunlu u Ölçüler Geckme LR FPE AIC SC HQ 0 NA 6.01e e e * e * 8.74e-11* * * e e e Tablo 4.4 de DEFDI, DEGSY ve BUYSA de kenler kullan larak VAR model ahmn edlm ; AIC, FPE, HQ, ve LR eslernn orak sonucu olan 4 geckmel model kurulmu ur. Kurulan modeln ookorelasyon ve de en varyans çermed s ras yla LM ve Whe es kullan larak sapanm r. Yaln zca ookorelasyon es dördüncü geckme çn %7 lk haa pay nda reddedleblmekedr Granger Nedensellk Tes Uygulanacak olan Varyans Ayr rmas ve Ek-Tepk Fonksyonlar önces VAR modelne grecek olan de kenlern s ralamas n n belrlenmes gerekmekedr. Bu de kenlern, her nedensel s ralamas na kar l k farkl Varyans Ayr rmas de erler elde edlecekr. Granger es, lgl de kenlern (X ve Y) öngörüsünü elde emek çn gerekl olan blgnn, amamen bu de kenlern zaman serlernde mevcu oldu unu varsaymakad r. Tes, a a dak k regresyonun ahmn le lglenmekedr: n n Y X Y u (4.10) 1 J 1 j j 1 140
15 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) X m 1 Y J n 1 j X j u (4.11) Burada, u 1 ve u haa ermlernn aralar nda korelasyon olmad kabul edlmekedr. Yukar dak e lklerde Y'nn, kend geçm de erlernn yan s ra X 'nn kends ve geçm de erler le de l kl oldu u kabul edlmekedr. Genel olarak, gelecek geçm öngöremeyece ne göre, e er X de ken Y'nn (Granger) neden se; X'dek de meler Y'dek de melerden önce gerçekle meldr. Bu nedenle, Y'nn d er de kenlerle (kendsnn geçm de erler de dahl olmak üzere) gerçekle rlen regresyon denklemnde (Y'nn ba ml de ken oldu u durumda), e er X'n geçm ve geckmel de kenler denklemde yer al yorsa ve bunlar Y'nn öngörüsünü anlaml br eklde ar rablyorsa, X, Y'nn (Granger) nedendr denleblr. Tes Hpoezler ve Tes sas H : 0 se X, Y nn Granger neden de ldr. 0 1 H : 0 a F 1 ( SSR R SSR UR se X, Y nn Granger nedendr. SSR UR / s. d. ) / q UR F HESAP < F TABLO se H 0 red Tablo 4.5 : Granger Nedensellk Tes Sonuçlar Geckme Say s : 5 Bo Hpoez: F-sas P- De er BUYSA, DEFDI n Granger Neden de ldr DEFDI, BUYSA n n Granger Neden de ldr DEGSY, DEFDI n Granger Neden de ldr DEFDI, DEGSY nn Granger Neden de ldr DEGSY, BUYSA n n Granger Neden de ldr.56 0,0441 BUYSA, DEGSY nn Granger Neden de ldr,11 0,
16 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) Yap lan nedensellk analz sonucu BUYSA ve DEGSY aras nda çf yönlü nedensellk oldu u görülmekedr. Faka görüldü ü gb gayr saf yurç ya r mdan büyümeye do ru nedensellk daha güçlüdür. Elde edlen bu sonuçlar serlern s ralamas nda kullan lacak, serler en d saldan en çsele do ru s ralanacak r. D er de kenler araf ndan belrlenen de ken çsel de ken, d er de kenler araf ndan belrlenmeyp kends belrleyc olan de ken se çsel de ken olarak adland r l r. Bu durumda s ralama DEFDI, DEGSY, BUYSA eklnde olacak r Ek-Tepk Fonksyonlar Ek-Tepk (Impulse-Response) fonksyonlar, rassal haa ermlernden brndek br sandar sapmal k okun, çsel de kenlern mdk ve gelecekek de erlerne olan eksn yans makad r. ncelenlen de kenn polka arac olarak kullan lablr olup olmad Ek-Tepk fonksyonlar le belrleneblr. Ek- Tepk kasay lar n elde emede en çok kullan lan yönemlerden brs haalar n Cholesky ayr rmas kullan larak dkeyle rlmes ve elde edlen varyanskovaryans marsnn çapraz (dyagonal) hale gerlmesdr. Y ve Z serler aras ndak ekle mler ncelemek çn harekel oralama göserm oldukça kullan l br yol olmakad r. kasay lar, Y ve Z serlernn zaman çndek harekeler üzerndek y ve z serlernn s çray lar n n eklern genelle rmek amac yla kullan lmakad r. jk (0) marsnn dör eleman ek çarpan d r (Kad lar, 000: ). y z y z 11 ( ) ( ) ( ) ( ) y z (4.1) Örne n, 1 (0), ayn dönemdek z sersndek br brmlk de menn Y sers üzerndek eksn gösermekedr. Ayn man kla, 11 (1) ve 1 (1) ögeler s ras yla y -1 ve z-1 br döneml geckmelernn br brmlk de mlernn Y sers üzerndek eksn göserecekr. y ve/veya z ermnn brkml ekler, ek epk fonksyonlar n n ndsler uygun kasay lar n n oplam ndan ele edlmekedr. Örne n, n dönem sonra y +n üzerndek z de mnn eksnn 1 (n) öges oldu u blnmeldr. Dolay s yla, n dönem sonra Y sersnn üzerndek z ermnn brkml eklernn oplam n 0 1 ( ) olmakad r. n sonsuza g nde uzun dönem ek çarpan elde edlmekedr. Y ve Z serler dura an kabul edld nden, üm j ve k durumlar çn 14
17 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) n 0 jk ( ) oplam sonlu olmakad r. 11 (), 1 (), 1 () ve () kasay lar na ek epk fonksyonu ad verlmekedr. ekl 4. de Ek-Tepk Analz sonuçlar na dayal olarak, ssemde yer alan de kenlerdek oklar n d er de kenler üzerndek epks göserlm r. Response o Cholesky One S.D. Innovaons ± S.E..010 Response of D(DEFDI) o D(DEFDI).010 Response of D(DEFDI) o D(DEGSY).010 Response of D(DEFDI) o BUYSA Response of D(DEGSY) o D(DEFDI).00 Response of D(DEGSY) o D(DEGSY).00 Response of D(DEGSY) o BUYSA Response of BUYSA o D(DEFDI).08 Response of BUYSA o D(DEGSY).08 Response of BUYSA o BUYSA ekl 4.: FDI, Büyüme ve Yurç Ya r ma l kn Ek Tepk Analz Görüldü ü gb üm sonuçlar güvenlrlk band n n çndedr. Gayr saf yurç ya r mda ve büyümede meydana gelecek 1 sd. sapmal k oka lk dönemde FDI n br epks görülmemekedr. DEFDI n n DEGSY ye epksne 143
18 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) yo unla m zda DEGSY dek pozf br okun knc ve üçüncü dönemde FDI da ar a neden oldu u, ard ndan azal ve ar larla devam e görülmekedr. Bu k de kenle uygulanablecek polkalar n k sa döneml olablece görülmekedr. Verlermzn üç ayl k oldu u dü ünüldü ünde uygulanacak polkalar 6 ay kapsayablecekr. Ayr ca de kenlern yakla k 16 dönem sonunda brlke hareke ekler dengeye geldkler görülmekedr. Do rudan yabanc sermaye ya r mlar n n büyüme de kennde meydana gelecek br sandar sapmal k oka epks de DEGSY ye benzer br seyr zlemekedr Faka dönemler baryle epklern ers oldu u görülmekedr. FDI da meydana gelecek pozf br ok GSY y lk k dönemde negaf (- 0,005) ama ar yönünde eklemekedr. Buradan lk k dönem çn yabanc sermaye gr nn GSY y azal n söyleyeblrz. Ard ndan gelen dönemlerde her ne kadar ek pozf olsa da genel olarak yabanc sermayenn GSY y azal söyleneblr, ek 3. y ldan oldukça küçük de erlere (0,0006) ula makad r. Büyümedek oklara GSY nn epksnn mevsmsel br seyr zled görülmekedr. Bu çal man n kapsam d nda olmakla brlke bu verlere mevsmsel brm kök esnn yap lmas, yap lacak daha sonrak çal malarda uygulanacak es sonuçlar n n daha smooh (düzgünle rlm ) olmas n sa layablr. Bu ara rma daha sonrak ara rmac lara b rak lm r. mdye kadar ncelenen ek epk analzler sonucu yap lacak uygulamalar n k sa döneml (6 ayl k) olablece, ekler genel olarak yakla k dönem sonra ers yönde gel görülmü ür. Büyüme versne bak ld nda, FDI dak pozf okun her dönem ve son döneme kadar dü ük ama yne de sürekl br ekye sahp oldu u görülmekedr. FDI dak ar büyümey ar r c ek yapmakad r. GSY dek ar lk dönem büyümey azalmakla brlke lerleyen dönemlerde eknn dengeye yak nsad söyleneblr. FDI da meydana gelecek br sandar sapmal k oka büyüme de ken lk dönem 0,004 lk br epk vermeke son dönemde ble bu epk 0,005 olarak sürmekedr Varyans Ayr rmas Varyans ayr rmas, de kenlerden brndek de m, üm de kenler ekleyen ayr ayr oklar olarak ay rmakad r. Bu anlamda varyans ayr rmas, ssemn dnamk yap s hakk nda blg verr. Varyans ayr rmas n n amac, her br rassal okun, gelecek dönemler çn öngörünün haa varyans na olan eksn oraya ç karmak r. Br makroekonomk büyüklü ün üzernde en ekl de kenn hangs oldu u varyans ayr rmas le bulunablr. Varyans ayr rmas de kendek de melern ne kadar n n kendsnden ne kadar n n semdek d er de kenlerden kaynakland n belrler. Br VAR modelnde h ad m öngörüsünün öngörü haa kovaryans mars (MSE mars) a a dak gb fade edleblr (Köse, 1998: 58-59), 144
19 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) (h) = + M 1 M M h-1 M h-1 = P -1 P P (P -1 ) + M 1 P -1 P P (P -1 ) M M h-1 P -1 P P (P -1 ) M h-1 = h-1 h-1 (4.13) n n n m. dyagonal eleman n n m. sa r ndak elemanlar n karelernn oplam d r. Buna kar n, h-1 h-1 n m. kö egen elemanlar n n oplam, Y m de kennn h ad m öngörüsünün öngörü haa varyans d r. Bu öngörü haa varyans na j. de kendek okun kak s a a dak gb olacak r: mj,0 + mj,1 + mj,h-1 (4.14) Burada, mj,n ; n n mj eleman d r. Buradan harekele, herhang br de kenn öngörü haa varyans na ssemdek d er de kenlere l kn oklar n n kak s ve bu kak lar n oplam varyans çndek paylar bulunablr. Bu leme varyans ayr rmas ad verlmekedr. Örne n k de kenl VAR modelnde brnc de kene l kn varyans ayr rmas, 11,0 11,0 1,0 11,0 1,0 1,0 br ad m çn, 11,0 11,0 11,1 11,1 1,0 1,1 11,0 1,0 11,1 1,1 1,0 1,1, k ad m çn h 1 0 ( h , 11, 1, ) h 1 0 ( h , 1, 1, ), h ad m çn eklnde olacak r. FDI de kenn üzernde ekl olan de kenlern eksnn görülmes amaçlanarak, bu de kenn aç klanma oranlar n n; brnc, dördüncü, on knc, on al nc ve yrmnc dönem de erler Tablo 4.6 da göserlm r.. 145
20 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) Tablo.4.6: FDI n n Varyans Ayr rmas Dönem DEFDI DEGSY BUYSA ,49 4,7 1, ,39 6,69 14,6 1 78, 6,80 14, ,96 7,05 14, ,8 7,17 15,00 Görüldü ü gb FDI ç dnamklern lk dönemlerde amam n kends aç klamakad r. Dördüncü dönem yan lk y l n son çeyre nde büyüme knc aç klay c de ken olarak %1 lk aç klama oran na sahp olmu ur. Bu aç klama oran 0. dönemde %15 e kadar ula makad r. Büyümenn FDI üzerndek aç klama oran n n oralama %15 oldu u ve kal c olarak devam e görülmekedr. Gayr saf yurç ya r m FDI n harekelern aç klamaka ekn br de ken de ldr. Aç klama oran knc y lda ancak %6 olmu 0. dönemde se %7 ye ula m r. Tablo 4.7: Büyümenn Varyans Ayr rmas Dönem BUYSA DEFDI DEGSY 1 90, ,95 4 8,86 10, ,10 10, ,85 10,54 4, ,17 10,57 4,5 0 85,3 10,63 4,1 GSY nn büyüme üzernde daha lk dönemde aç klama oran na sahp oldu u görülmekedr. Faka bu oran lerleyen dönemlerde dü erek %4 e kadar gerlem r. Elde edlen sonuçlardan Türkye nn büyüme sersnn büyük oranda kend ç harekeyle belrlend görülmekedr. lk dönemde GSY ekl br de kenken knc dönemden sonra FDI n n her dönemde yakla k %11 lk br orana sahp oldu u görülmekedr. Elde edlen sonuç Ek-Tepk analz le ko u olup büyüme üzernde FDI n n GSY den daha ekl oldu u ve eksnn devaml oldu u görülmekedr. 146
21 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) Tablo 4.8: Gayr Saf Yurç Ya r mlar n Varyans Ayr rmas Dönem DEGSY DEFDI BUYSA 1 87,9 1, ,88 3, ,51 10,79 5, ,00 9,6 6, ,34 9,00 6, ,67 8,46 6,85 GSY versnn varyans ayr rmas sonuçlar ncelend nde %88 lk br aç klama oran yla kendsn aç klama oran na sahp oldu unu görüyoruz. lk y l FDI n n GSY üzernde ekl oldu u görülmekedr. Daha öncek analzlermzde elde edlen sonuçlarda lk dönemlerde FDI n n eksnn ar kça GSY nn eknsnn azald görülmekedr. Görüldü ü gb lk dönemler FDI n n GSY üzernde %1 gb br aç klama oran bulunmakad r. Bu knc y l emsl eden 8 dönemde dü meye ba lam, kal c ama lk döneme nazaran daha dü ük br ekyle nceled mz son döneme kadar ula m r. Büyümenn eks se genel %5-7 aral nda seyremekedr. 5. SONUÇ Çal mada, büyüme, do rudan yabanc sermaye ya r mlar ve yurç ya r mlar aras ndak nedensellk l ks ncelenm r. ksa leraüründe, brçok k nn bu konuda eork ve prak çal ma yap görülmü ür. Ancak bu çal ma Türkye aç s ndan öneml br bo lu u doldurmakad r. Çal mada Türkye ye a, 199:1-004:4 dönemn kapsayan üçer ayl k verler kullan lm r. Yap lan eslerde elde edlen sonuçlara göre, Türkye ba lam nda büyüme le yurç ya r m aras nda kar l kl nedensellk l ks oldu u görülmekedr. Ancak Gayr Saf Ya r mdan büyümeye do ru nedensellk daha güçlüdür. Yap lan ek epk analz çerçevesnde, FDI dak ar büyümey ar r c ek yapmakad r. GSY dek ar lk dönem büyümey azalmakla brlke lerleyen dönemlerde eknn dengeye yak nsad söyleneblr. Gayr Saf Sab Ya r m da ve büyümede meydana gelecek 1 sd. sapmal k oka lk dönemde FDI n br epks görülmemekedr. Sonrak dönemlerde, FDI da ar a neden oldu u ard ndan azal ve ar larla devam e görülmekedr. Büyüme versne bak ld nda, FDI dak ar n büyümey ar r c ek yap görülmekedr. GSY dek ar lk dönem büyümey azalmakla brlke lerleyen dönemlerde eknn dengeye yak nsad söyleneblr. Varyans ayr rmas sonuçlar da ek epk analzn desekleyen bulgular oraya 147
22 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) koymakad r. Ancak, büyüme de kennn hem FDI hem de GSY üzernde daha belrgn br eksnn oldu u göze çarpmakad r. Br ba ka dey le, uzun dönemde FDI ve GSY dek de melerde büyümenn aç klay c l armakad r. Bu ba lamda, ekonomk büyüme ve skrar çn gerek yurç gerekse yabanc sermaye ya r mlar olmazsa olmazd r. Daha fazla ya r m yapmak çn daha çok mkâna sahp olmak gerekmekedr. Özellkle do rudan yabanc sermaye ya r mlar n n büyümeye kak lar göz önüne al nd nda, ülkemz yabanc sermaye ya r mlar ndan daha fazla yararlanmal d r. D er arafan, ekonomk skrar, kal c ve sürekl yabanc sermayenn gel çn oldukça önemldr ama, yeerl de ldr. Bu aç dan, yabanc sermaye ya r mlar n n gelmesn kolayla racak skrarl br oram n ess aç s ndan yasal ve kurumsal brçok düzenlemelern yap lmas gerekmekedr. 148
23 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) KAYNAKÇA Agosn M. R., and Machado R., (005), Foregn Invesmen n Developng Counres: Does Crowd n Domesc Invesmen?, Oxford Developmen Sudes, Vol. 33, No:, 005, pp Agosn M. R. and Mayer R., (000), Foregn Invesmen In Developng Counres Does I Crowd n Domesc Invesmen?, UNCTAD Dscusson Paper, No: 146. Aken B. J., and Harrson A. E., (1999), Do Domesc Frms Benef from Drec Foregn Invesmen? Evdence from Venezuela?, Amercan Economc. Revew, Vol. 89, pp Apergs N., Karaklds C. P., and Tabaks N. M., (006), Dynamc Lnkages Beween FDI Inflows and Domesc Invesmen: A Panel Conegraon Approach, Alanc Economc Journal, Vol. 34, pp Backer K. D., and Sleuwaegen L., (003), Does Foregn Drec Invesmen Crowd Ou Domesc Enrepreneurshp?, Revew of Indusral Organzaon, Vol., pp Borenszen, Eduardo, Jose De Gregoro, Jong-Wha Lee, (1995), ; How Does Foregn Drec Invesmen Affec Economc Growh? NBER Workng Paper, No: Choe Jong Il, (003), Do Foregn Drec Invesmen and Gross Domesc Invesmen Promoe Economc Growh, Revew of Developmen Economcs, Vol. 7, No: 1, pp Cardoso E. A., and Dornbusch R., (1989), Foregn Prvae Capal Flows, n: H. B. Chenery T. N., Srnvasan eds., Handbook of Developmen Economcs, Vol., Amserdam. De Mello L. R., (1999) Foregn Drec Invesmen-led Growh: Evdence from Tme Seres and Panel Daa, Oxford Economc Papers, Vol. 51, pp Dckey, D. A., W. A. Fuller, (1979), Dsrbuon of he esmaors for auoregressve me seres wh a un roo, Journal of he Amercan Sascal Assocaon, Vol. 74, pp (1981), Lkelhood Rao Sascs for Auoregressve Tme Seres wh a Un Roo, Economerca, Vol. 49, No: 4, pp
24 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) Drffeld N., and Hughes D., (003), Foregn and Domesc Invesmen: Regonal Developmen or Crowdng Ou?, Regonal Sudes, Vol. 37, pp Enders, W., (1995), Appled Economerc Tme Seres, Frs Edon, John Wley and Sons, New York. Engle R. F. and Granger J. W., (1987), Co-Inegraon and Error Correcon: Represenaon, Esmaon, and Tesng, Economerca, Vol. 55, No:, pp Feldsen, M. and P. Bacchea, (1991), Naonal Savng and Inernaonal Invesmen n B. D. Bernhem and J. B. Shoven (eds), Naonal Savng and Economc Performance, Unversy of Chcago Press, pp Fry, Maxwell J., (199) Foregn Drec Invesmen n a Macroeconomc Framework: Fnance, Effcency, Incenves and Dsorons, PRE Workng Paper, Washngon, DC: The World Bank. Ghal, H., (1998), Publc Invesmen and Prvae Capal Formaon n A Vecor Erro-Correcon Model of Growh, Appled Economcs, Vol. 30, pp GUJARAT, D., (1995), Basc Economercs, Thrd edon,mc-graw-hll, Inc.,USA. Harrson A, and Revenga A., (1995), The Effecs of Trade Polcy Reform: Wha Do We Really Know?, NBER Workng Paper, No. 55. Kad lar, C., (000) Uygulamal Çok De kenl Zaman Serler Analz, Haceepe Ünverses Fen Faküles sask Bölümü Km D. Deok-K and Seo Jung-Soo, (003), Does FDI Inflow Crowd ou Domesc Invesmen n Korea?, Journal of Economc Sudes, Vol. 30, No: 6, pp Kokko A., (1994), Technology, Marke Characerscs and Spllovers, Journal of Developmen Economcs, Vol. 43, pp Kwakowsk, D., vd., (199), Tesng he Null Hypohess of Saonary Agans he Alernave of a Un Roo., Journal of Economercs, Vol. 54, pp Lm, D., (1983), Fscal Incenves and Drec Foregn Invesmen n Less Developed Counres, Journal of Developmen Sudes, Vol. 19, pp
25 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Say :3 Y l:007/ ( s.) Nagesh, Kumar and Jaya Prakash Pradhan, (00), Foregn Drec Invesmen, Exernales and Economc Growh n Developng Counres: Some Emprcal Exploraons and Implcaons for WTO Negoaons on Invesmen, RIS D scuss on Papers, pp Ng S. Ve Perron P., (001), Lag Lengh Selecon ve The Consrucon of Un Roo Tes Wh Good Sze ve Power, Vol. 69, No: 6, pp Q L., (007), The Relaonshp Beween Growh, Toal Invesmen and Inward FDI: Evdence from Tme Seres Daa, Inernaonal Revew of Appled Economcs, Vol. 1, No. 1, pp Romer, Paul M., (1993), Ideas Gaps and Objec Gaps n Economc Developmen, Journal of Moneary Economcs, Vol. 3, No: 3, pp Sngh, R. D., (1988), The Mulnaonals Economc Peneraon, Growh, Indusral Oupu, and Domesc Savngs n Developng counres: Anoher Look, The Journal of Developmen Sudes, Vol. 5, No: 1, pp Van, L. F., (1977), The Effec of Foregn Drec Invesmen on Invesmen n Canada, The Revew of Economcs and Sascs, Vol. 59, pp
DOĞRUDAN SERMAYE YATIRIMLARI, TİCARİ DIŞA AÇIKLIK VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE VE BRICS ÜLKELERİ ÖRNEĞİ
Doğuş Ünverses Dergs 7 () 206 83-95 DOĞRUDAN SERMAYE YATIRIMLARI TİCARİ DIŞA AÇIKLIK VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE VE BRICS ÜLKELERİ ÖRNEĞİ THE RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN DIRECT INVESTMENT
DetaylıDÖV Z KURU ve P YASA D NAM KLER L (Türkiye Ekonomisi çin Ampirik Bir Çal ma)
DÖV Z KURU ve P YASA D NAM KLER L K S (Türkye Eknms çn Amprk Br Çal ma) H. Al ATA * brahm ARSLAN ** ÖZ Gel meke lan ülkelern pek ç unda, enflasyn aç s ndan köü br mazye sahp lmalar nedenyle kura dayal
DetaylıAB BORÇ KRİZİ VE BUNUN TÜRK DIŞ TİCARETİNE OLAN ETKİLERİ
AB BORÇ KRİZİ VE BUNUN TÜRK DIŞ TİCARETİNE OLAN ETKİLERİ Musafa ÖZTÜRK Yrd. Doç. Dr. Fah Ünverses, İİBF, Uluslararası Tcare Bölümü Osman Nur ARAS Doç. Dr. Fah Ünverses, İİBF, Uluslararası Tcare Bölümü
DetaylıİMKB BİLEŞİK 100 ENDEKSİ GETİRİ VOLATİLİTESİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF ISTANBUL STOCK EXCHANGE 100 INDEX S RETURN VOLATILITY ABSTRACT
İsanbul Tcare Ünverses Sosyal Blmler Dergs Yıl:7 Sayı:3 Bahar 008 s.339-350 İMKB BİLEŞİK 00 ENDEKSİ GETİRİ VOLATİLİTESİNİN ANALİZİ Ünal H. ÖZDEN ÖZET Fnansal serlerde, aşıdıkları özellkler nedenyle doğrusal
DetaylıENERJİ TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME: GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER İÇİN BİR PANEL EŞBÜTÜNLEŞME ANALİZİ
önem ve Ekonom Araşırmaları Dergs / Journal of Managemen and Economcs Research Cl/Volume: 5 Sayı/Issue: Ocak/January 207 Do: hp://dx.do.org/0.6/yead.306823 EERJİ TÜKETİMİ VE EKOOMİK BÜÜME: GELİŞMEKTE OLA
DetaylıSelçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21 / Mehmet MUCUK * Mustafa Tahir DEMİRSEL **
Türkye de Doğrudan Yabancı Yaırımlar ve Ekonomk Performans Foregn Drec Invesmen And Economc Performance In Turkey Mehme MUCUK * Musafa Tahr DEMİRSEL ** ÖZET Küreselleşme sürecnn hız kazanması le brlke
DetaylıTÜRKİYE DE ENFLASYON - BÜYÜME İLİŞKİSİ : ZAMAN SERİSİ ANALİZİ. Orhan KARACA Ekonomist Dergisi, Araştırma Bölümü
Doğuş Ünverses Dergs, 4 (2) 2003, 247-255 TÜRKİYE DE ENFLASYON - BÜYÜME İLİŞKİSİ : ZAMAN SERİSİ ANALİZİ INFLATION - GROWTH RELATIONSHIP IN TURKEY : TIME SERIES ANALYSIS Ekonoms Dergs, Araşırma Bölümü ÖZET:
DetaylıAtatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 2, TÜRKİYE DE KREDİ KULLANIMI - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ
Aaürk Ünverses İksad ve İdar Blmler Dergs, Cl: 24, Sayı: 2, 200 2 TÜRKİYE DE KREDİ KULLANIMI - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ Serve CEYLAN (*) Mehme DURKAYA (**) Öze: Kredler ve reel ekonom arasındak ekleşm
DetaylıAvrupa Birliği ve Türkiye de Mali Saydamlığın Panel Veri Yöntemi ile Analizi
EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cl: Özel Sayı 0 ss. 59-73 Avrupa Brlğ ve Türkye de Mal Saydamlığın Panel Ver Yönem le Analz Fscal Transparency of he European Unon and Turkey wh Panel Daa Analyss
Detaylıİhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkileri: Türkiye Örneği
Uluslararası Alanya İşleme Faküles Dergs Inernaonal Journal of Alanya Faculy of Busness Yıl:05, C:7, S:, s. 87-94 Year:05, Vol:7, No:, s. 87-94 İhraca, İhala ve Ekonomk Büyüme Arasındak Nedensellk İlşkler:
DetaylıTRAFİK SİMÜLASYON TEKNİKLERİ
TRAFİK SİMÜLASYON TEKNİKLERİ 2. HAFTA Doç. Dr. Haka GÜLER (2015-2016) 1. TRAFİK AKIM PARAMETRELERİ Üç öeml rafk akım parameres vardır: Hacm veya akım oraı, Hız, Yoğuluk. 2. KESİNTİSİZ AKIM HACİM E AKIM
DetaylıFİNANSAL SERBESTLEŞME SÜRECİNDE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FAİZ VE KUR İLİŞKİSİ
KMU ĠĠBF Dergs Yıl:10 Sayı:15 Aralık/2008 FİNANSAL SERBESTLEŞME SÜRECİNDE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FAİZ VE KUR İLİŞKİSİ Öze Doğan UYSAL * Mehme MUCUK ** Volkan ALPTEKĠN *** 1989 yılında alınan 32 Sayılı Karar
DetaylıTALEP TAHMİNLERİ. Y.Doç.Dr. Alpagut YAVUZ
TALEP TAHMİNLERİ Y.Doç.Dr. Alpagut YAVUZ Yöetm e temel foksyolarıda br ola plalama, e kaba taımıyla, şletme geleceğe yöelk alıa kararları br bleşkesdr. Geleceğe yöelk alıa kararları başarısı yöetcler yaptıkları
DetaylıTalep Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Bir Analiz
Anaola: urzm Araşırmaları Dergs Cl 6, Sayı 1, Bahar: 9-41, 015. Copyrgh 015 anaola Büün hakları saklıdır ISS: 1300-40 (1990-015 do: 10.1713/aad.vol6ss1594 alep Şokları: ürk urzm Sekörü İçn Br Analz Demand
DetaylıEnflasyon Hedeflemesi Sürecinde Para Talebi İstikrarının ARDL Modeli Yaklaşımı İle Analizi: Türkiye ve Endonezya Örneği
Enflasyon Hedeflemes Sürecnde ara Taleb İskrarının ARDL Model Yaklaşımı İle Analz: Türkye ve Endonezya Örneğ Musa ATGÜR Dokora Öğrencs Ege Ünverses, Sosyal Blmler Ensüsü musaagur@yahoo.com N. Oğuzhan ALTAY
DetaylıKoşullu Varyans Modelleri: İmkb Serileri Üzerine Bir Uygulama
Çukurova Ünverses İİBF Dergs Cl:15.Sayı:.Aralık 11 ss.1-18 Koşullu Varyans Modeller: İmkb Serler Üzerne Br Uygulama Condııonal Varıance Models: An Alıcaıon on Isanbul Sock Exchange Serıes H.Alan Çabuk
DetaylıENERJİ TÜKETİMİ-İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ
Kocael Ünverses Sosyal Blmler Ensüsü Dergs () 0 / :-5 ENERJİ TÜKETİMİ-İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ SUNA KORKMAZ * Meehan YILGÖR Öze: Enerj fakörü, ürünlern ürem sürecnde kullanılan öneml grdlerden brdr. Enerj
DetaylıSATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ G7 ÜLKELERİ İÇİN GEÇERLİ Mİ?
H.Ü. İksad ve İdar Blmler Faküles Dergs, Cl 30, Sayı, 01, s. 137-161 SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ G7 ÜLKELERİ İÇİN GEÇERLİ Mİ? Öz Burcu ÖZCAN Saın alma gücü pares (SAGP) orak br para brm cnsnden fade edldğnde,
DetaylıTürk İmalat Sanayinde İstihdam, İhracat ve Kapasite Kullanım Oranı İlişkisi: Panel Koentegrasyon
Türk İmala Sanaynde İshdam, İhraca ve Kapase Kullanım Oranı İlşks: Panel Koenegrasyon Seçkn SUNAL Elçn AYKAÇ Absrac In hs sudy he relaon beween employmen fgures and expors and capacy ulzaon of frms ha
DetaylıPETROL FİYATLARI İLE BORSA İSTANBUL UN KAPANIŞ FİYATLARI ARASINDAKİ SAKLI İLİŞKİNİN ANALİZİ
Selçuk Ünverses İksad ve İdar Blmler Faküles Sosyal ve Ekonomk Araşırmalar Dergs (The Journal of Socal and Economc Research) ISSN: 1303 8370 / Ekm 2013 / Yıl: 13 / Sayı: 26 PETROL FİYATLARI İLE BORSA İSTANBUL
DetaylıMilli Gelir Büyümesinin Perde Arkası
2007 NİSAN EKONOMİ Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası Türkiye ekonomisi dünyadaki konjonktürel büyüme eğilimine paralel gelişme evresini 20 çeyrektir aralıksız devam ettiriyor. Ekonominin 2006 da yüzde
DetaylıGÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI TÜRKİYE NİN İHRACAT FONKSİYONUNUN TAHMİNİ
İsanbul Tcare Ünverses Sosal Blmler Dergs Yıl:7 Saı:3 Bahar 2008 s. 89-04 GÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI TÜRKİYE NİN İHRACAT FONKSİYONUNUN TAHMİNİ Cengz AKTAŞ * Vesel YILMAZ ** ÖZET Gelşmeke olan ülkelern ekonomk
DetaylıWhite ın Heteroskedisite Tutarlı Kovaryans Matrisi Tahmini Yoluyla Heteroskedasite Altında Model Tahmini
Ekonomeri ve İsaisik Sayı:4 006-1-8 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ Whie ın Heeroskedisie Tuarlı Kovaryans Marisi Tahmini Yoluyla Heeroskedasie Alında Model Tahmini
DetaylıDENEY TASARIMI VE ANALİZİ
DENEY TASARIMI VE ANALİZİ Bundan öncek bölümlerde bell br araşırma sonucu elde edlen verlere dayanılarak populasyonu anıma ve paramere ahmnlerne yönelk yönemlerden söz edld. Burada se sözü edlecek olan,
DetaylıAZIRBAYCAN HALK MÜZİGİ MAKAMLARıNDAN RAST MAKAMıNıN İNCILINMESi
AZIRBAYCAN HALK MÜZİGİ MAKAMLARıNDAN RAST MAKAMıNıN İNCILINMES Arş. Gör. Yavuz ŞEN* Türl< müzğnde bast mal
DetaylıINTERNATIONAL JOURNAL OF ECONOMIC STUDIES
INTERNATIONAL JOURNAL OF ECONOMIC STUDIES ULUSLARARASI EKONOMİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ March 27, Vol:3, Issue: Mar 27, Cl:3, Saı: e-issn: 249-8377 p-issn: 2528-9942 journal homepage: www.ekonomkarasrmalar.org
DetaylıDENEY TASARIMI VE ANALİZİ
1 DENEY TASARIMI VE ANALİZİ 1.1. Varyans Analz 1.. Tek Yönlü Varyans Analz Model 1.3. İk Yönlü Varyans Analz Model Prof Dr. Leven ŞENYAY XII-1 İsask II Bundan öncek bölümlerde bell br araşırma sonucu elde
DetaylıAraştırma Notu 15/177
Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon
DetaylıKÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ
KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ 12 NİSAN 2013-KKTC DR. VAHDETTIN ERTAŞ SERMAYE PIYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ Sayın
DetaylıÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU
6.07.0 ÇOKLU REGRESON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-ON KATSAILARININ ORUMU ÇOKLU REGRESON MODELİ Ekonom ve şletmeclk alanlarında herhang br bağımlı değşken tek br bağımsız
DetaylıDokuz Eylül Üniversitesi Yayına Kabul Tarihi:
Yayın Gelş Tarh: 07.06.205 Dokuz Eylül Ünverses Yayına Kabul Tarh: 04.0.206 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Onlne Yayın Tarh: 8.05.206 Cl: 8, Sayı:, Yıl: 206, Sayfa: 3-54 hp://dx.do.org/0.6953/deusbed.5934
DetaylıDoğal İşsizlik Oranı mı? İşsizlik Histerisi mi? Türkiye İçin Sektörel Panel Birim Kök Sınaması Analizi
EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cl: Sayı: san 0 ss. 05-5 Doğal İşszlk Oranı mı? İşszlk Hsers m? ürkye İçn Sekörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Is aural Rae of Unemploymen or Hyseress? Secor-Specfc
DetaylıBir ekonomide mal piyasası dengesi aşağıdaki şekliyle dengeye geldiği varsayılmaktadır;
B.. A. Ürm, Faz Oranları v Dövz Kuru Br konomd mal pyasası dngs aşağıdak şklyl dngy gldğ varsayılmakadır; Y C Y T I Y r G IM Y X Y ( ) (, ) (, ) (, ) ( ) (, ) (, )/ (, ) ğr n dış car aşağıdak gb yazılırsa;
DetaylıBURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol
BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol 1. Giriş Bu yazıda, Bursa daki (ciro açısından) en büyük 250 firmanın finansal profilini ortaya koymak amacındayız.
Detaylı2 Mayıs 1995. ELEKTRONİK DEVRELERİ I Kontrol ve Bilgisayar Bölümü Yıl içi Sınavı Not: Not ve kitap kullanılabilir. Süre İKİ saattir. Soru 1.
ELEKONİK DEELEİ I Kntrl ve Blgsayar Bölümü Yıl ç Sınavı Nt: Nt ve ktap kullanılablr. Süre İKİ saattr. Sru.- r 00k 5k 5k 00Ω 5 6 k8 k6 7 k 8 y k5 0kΩ Mayıs 995 Şekl. Şekl-. de kullanılan tranzstrlar çn
DetaylıTürkiye de Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: 1987-2008
Türkye de Hsse Seed Fyaları ve Makro Ekoomk Değşkeler Arasıdak İlşk Ekoomerk Aalz: 987-2008 Hall ALTINTAŞ İksa Bölümü, Ercyes Üverses e-posa: halas@ercyes.edu.r Fge TOMBAK İksa Bölümü, Bozok Üverses e-posa:
DetaylıBaşbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan: 30.11.2015
Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan: 30.11.2015 BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİĞİN UYGULANMASINA İLİŞKİN GENELGE (2015/50) Bu Genelge, 25.05.2015
DetaylıHAYALi ihracatln BOYUTLARI
HAYALi ihracatln BOYUTLARI 103 Müslüme Bal U lkelerin ekonomi politikaları ile dış politikaları,. son yıllarda birbirinden ayrılmaz bir bütün haline gelmiştir. Tüm dünya ülkelerinin ekonomi politikalarında
DetaylıSERMAYE ġġrketlerġnde KAR DAĞITIMI VE ÖNEMĠ
SERMAYE ġġrketlerġnde KAR DAĞITIMI VE ÖNEMĠ Belirli amaçları gerçekleştirmek üzere gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan ve belirlenen hedefe ulaşmak için, ortak ya da yöneticilerin dikkat ve özen
DetaylıYÜKSEK PLANLAMA KURULU
YÜKSEK PLANLAMA KURULU Tarh : 4/02/2008 Karar No : 2008/T-5 Konu : Enerj KİT lernn Uygulayacağı Malye Bazlı Fyalandırma Mekanzmasının Usul ve Esasları Yüksek Planlama Kurulu nca; Enerj ve Tab Kaynaklar
DetaylıT.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI GENEL İKTİSAT PROGRAMI YÜKSEK LİSANS TEZİ. Ayça ARAT
T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI GENEL İKTİSAT PROGRAMI YÜKSEK LİSANS TEZİ İMKB DE FAALİYET GÖSTEREN YABANCI ORTAKLI FİRMALARIN ETKİNLİK ANALİZİ: İMALAT SANAYİ
DetaylıTURİZM GELİRLERİNE YÖNELİK BİR YAKINSAMA ANALİZİ CONVERGENCE ANALYSIS FOR THE TOURISM RECEIPT
ÖZ TURİZM GELİRLERİNE YÖNELİK BİR YAKINSAMA ANALİZİ Kuruluş BOZKURT 1 Ozan BAHAR Bu çalıģmanın amacı, Türkye nn uluslararası urzm seköründe hem en yakın rakpler olan hem de Türkye nn de çersnde yer aldığı
Detaylı1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ
1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına
DetaylıBOOTSTRAP VAR MODELLER VE TÜRKİYE DE TANZİ ETKİSİ
ZKÜ Sosyal Blmler Dergs, Clt 3, Sayı 6, 2007, ss. 89 108. BOOTSTRAP VAR MODELLER VE TÜRKİYE DE TANZİ ETKİSİ Dr. Mustafa Kemal BEŞER Eskşehr Osmangaz Ünverstes İİBF, İktsat Bölümü mkbeser@ogu.edu.tr ÖZET
Detaylıλ = olarak hesaplanmıştır. Bu değerler para arzı ve kamu
NOİNAL GSUH VE POLİTİKA TERCİHİ: S. LOUIS ODEL UYGULAASI Nedm DİKEN (*) Öze: Bu araşırmada, nomnal GSUH da, (GNP) meydana gelen değşmeler üzernde parasalcı polkalar mı, yoksa Keynesç polkalar mı daha ekl
DetaylıKAMU İHALE KANUNUNA GÖRE İHALE EDİLEN PERSONEL ÇALIŞTIRILMASINA DAYALI HİZMET ALIMLARI KAPSAMINDA İSTİHDAM EDİLEN İŞÇİLERİN KIDEM TAZMİNATLARININ
8 Şubat 2015 PAZAR Resmî Gazete Sayı : 29261 YÖNETMELİK Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: KAMU İHALE KANUNUNA GÖRE İHALE EDİLEN PERSONEL ÇALIŞTIRILMASINA DAYALI HİZMET ALIMLARI KAPSAMINDA BİRİNCİ
DetaylıDoç. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Sakarya Üniversitesi E itim fakültesi Doç. Dr. I k ifa ÜSTÜNER Akdeniz Üniversitesi E itim Fakültesi
ÜN VERS TEYE G R SINAV S STEM NDEK SON DE KL E L K N Ö RENC LER N ALGILARI Doç. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Sakarya Üniversitesi E itim fakültesi Doç. Dr. I k ifa ÜSTÜNER Akdeniz Üniversitesi E itim Fakültesi
DetaylıGALATA YATIRIM A.Ş. Halka Arz Fiyat Tespit Raporu DEĞERLENDİRME RAPORU SAN-EL MÜHENDİSLİK ELEKTRİK TAAHHÜT SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
22-11-2013 Fiyat Tespit Raporu DEĞERLENDİRME RAPORU İş bu rapor, Galata Yatırım A.Ş. tarafından, Sermaye Piyasası Kurulu nun 12/02/2013 tarihli ve 5/145 sayılı kararında yer alan; payları ilk kez halka
DetaylıKorelasyon ve Regresyon
Korelasyon ve Regresyon 1 Korelasyon Analz İk değşken arasında lşk olup olmadığını belrlemek çn yapılan analze korelasyon analz denr. Korelasyon; doğrusal yada doğrusal olmayan dye kye ayrılır. Korelasyon
DetaylıTürkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1
Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık
DetaylıT.C. ZİRAAT BANKASI PERSONELİ VAKFI SOSYAL GÜVENLİK YARDIMLARI BÖLÜMÜ ÜYELERİ VE HAK SAHİPLERİNİN KAZANILMIŞ HAKLARI VE TASFİYE PAYLARI RAPORU
Hacettepe Üniversitesi Aktüerya Bilimleri Bölümü Hacettepe University Department of Actuarial Sciences 06800 Beytepe-Ankara, Tel:(032)297 660, Faks:(032)297 7998, e-posta:aktuerya@hacettepe.edu.tr T.C.
Detaylı1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ
1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ Yapısal kırılmanın araştırılması için CUSUM, CUSUMSquare ve CHOW testleri bize gerekli bilgileri sağlayabilmektedir. 1.1. CUSUM Testi (Cumulative Sum of the recursive residuals
DetaylıYILDIZLAR NASIL OLUŞUR?
Zeki Aslan YILDIZLAR NASIL OLUŞUR? Yıldız nedir sorusunu insanlık yüz binlerce belki de milyonlarca yıldır soruyordu? Fakat yıldızların fiziksel doğası ve yaşam çevrimleri ancak 1900 lü yıllardan sonra
Detaylı6.5 Basit Doğrusal Regresyonda Hipotez Testleri. 6.5.1 İçin Hipotez Testi: 1. Hipotez kurulur. 2. Test istatistiği hesaplanır.
6.5 Basit Doğrusal Regresyonda Hipotez Testleri 6.5.1 İçin Hipotez Testi: 1. Hipotez kurulur. 2. Test istatistiği hesaplanır. olduğu biliniyor buna göre; hipotezinin doğruluğu altında test istatistiği
DetaylıİSTATİSTİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
KONUT FİYAT ENDEKSİ Ocak 2016 İSTATİSTİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ REEL SEKTÖR VERİLERİ MÜDÜRLÜĞÜ 28 Mart 2016 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Türkiye konut piyasasındaki fiyat değişimlerini takip etmek amacıyla,
DetaylıDÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012. Hazırlayanlar. Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi
DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012 Hazırlayanlar Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi Laura D. Tyson, Kaliforniya Berkeley Üniversitesi Saadia Zahidi, Dünya Ekonomik Forumu Raporun
Detaylı-Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onikinci kez gerçekleştirilmiştir.
Bursa nın 25 Büyük Firması Araştırması; -Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onikinci kez gerçekleştirilmiştir. -Bu çalışma Bursa il genelinde yapılmış,
DetaylıÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI
ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI 1 Rassal Değişken Bir deney ya da gözlemin şansa bağlı sonucu bir değişkenin aldığı değer olarak düşünülürse, olasılık ve istatistikte böyle bir
DetaylıAvivaSA Emeklilik ve Hayat. Fiyat Tespit Raporu Görüşü. Şirket Hakkında Özet Bilgi: Halka Arz Hakkında Özet Bilgi:
arastirma@burganyatirim.com.tr +90 212 317 27 27 3 Kasım 2014 Fiyat Tespit Raporu Görüşü Burgan Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından hazırlanmış olan bu rapor, A.Ş. için hazırlanmış olup 31 Ekim 2014
DetaylıEmtia Fiyat Hareketlerine Politika Tepkileri Konferansı. Panel Konuşması
Emtia Fiyat Hareketlerine Politika Tepkileri Konferansı Panel Konuşması Erdem BAŞÇI 7 Nisan 2012, İstanbul Değerli Konuklar, Dünya ekonomisinin son on yılda sergilediği gelişmeler emtia fiyatları üzerinde
DetaylıANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR
ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım
DetaylıVAKIF MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. (ESKİ UNVANI İLE VAKIF B TİPİ MENKUL KIYMETLER YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. )
(ESKİ UNVANI İLE VAKIF B TİPİ MENKUL KIYMETLER YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. ) 1 OCAK - 31 ARALIK 2014 DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU VE YATIRIM PERFORMANSI KONUSUNDA KAMUYA AÇIKLANAN BİLGİLERE İLİŞKİN
DetaylıİÇSEL BÜYÜMEDE İÇSELLEŞME SÜREÇLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Osman DEMİR * Adem ÜZÜMCÜ ** Serap DURAN ***
D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergs Cl:21 Sayı:1, Yıl:2006, ss: 27-46 İÇSEL BÜYÜMEDE İÇSELLEŞME SÜREÇLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Osman DEMİR * Adem ÜZÜMCÜ ** Serap DURAN *** ÖZET Bu çalışmanın amacı, çsel büyümenn emel grdlernden
DetaylıENERJİ TÜKETİMİNİN ÇEVRE KİRLİLİĞİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: BİR PANEL VERİ ANALİZİ
IAAOJ, Socal Scence, 4, (), 6-4 EERJİ ÜKEİMİİ ÇEVRE KİRLİLİĞİ ÜZERİDEKİ EKİSİ: BİR PAEL VERİ AALİZİ Doç.Dr. Mura ÇEİ amık Kemal Ünverses, İİBF İksa Bölümü, ekrdağ mcen@nku.edu.r Yrd.Doç.Dr. İbrahm DOĞA
Detaylıken Türkçe de ulaç kuran bir ektir. Bu çal ma konumuzu seçerken iki amac m z vard. Bunlardan birincisi bu konuyu seçmemize sebep olan yabanc ö
G R ken Türkçe de ulaç kuran bir ektir. Bu çal ma konumuzu seçerken iki amac m z vard. Bunlardan birincisi bu konuyu seçmemize sebep olan yabanc ö rencilerin Türkçe ö renirken yapt anla malardan dolay,
DetaylıBEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9
BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal
DetaylıÖZEL SEKTÖR DI BORCU_2015 UBAT
ÖZEL SEKTÖR DI BORCU_ UBAT Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man Söz konusu veriler, özel sektörün yurt d ndan sa lad k sa ve uzun vadeli kredilerin borçlu ve alacakl bilgileri, döviz
DetaylıDış Ticaretin Büyüme Üzerine Etkileri: Bir Panel Veri Analizi
Uluslararası Alanya İşlee Faküles Dergs Inernaonal Journal of Alanya Faculy of Busness Yıl:202, C:4, S:3, s. 8-9 Year:202, Vol:4, No:3, s. 8-9 Dış Tcaren Büyüe Üzerne Ekler: Br Panel Ver Analz Effecs of
DetaylıBÜTÇE HAZIRLIK ÇALIŞMALARINDA KULLANILACAK FORMLARA İLİŞKİN BİLGİLER
BÜTÇE HAZIRLIK ÇALIŞMALARINDA KULLANILACAK FORMLARA İLİŞKİN BİLGİLER Kuruluşlar bütçe hazırlık çalışmalarında bu bölümde örnekleri yer alan formları, aşağıda belirtilen bilgi ve açıklamalar doğrultusunda
DetaylıHİZMET ALIMLARINDA FAZLA MESAİ ÜCRETLERİNDE İŞÇİLERE EKSİK VEYA FAZLA ÖDEME YAPILIYOR MU?
HİZMET ALIMLARINDA FAZLA MESAİ ÜCRETLERİNDE İŞÇİLERE EKSİK VEYA FAZLA ÖDEME YAPILIYOR MU? Rıza KARAMAN Kamu İhale Mevzuatı Uzmanı 1. GİRİŞ İdareler, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarına çıkarken
DetaylıTÜRKİYE HİSSE SENEDİ PİYASASINDA RASYONEL KÖPÜKLER: SAKLI EŞ BÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI
TÜRKİYE HİSSE SENEDİ PİYASASINDA RASYONEL KÖPÜKLER: SAKLI EŞ BÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI ÖZ Şeref BOZOKLU * Fama ZEREN ** Bu çalışmada Borsa İsanbul hsse sened pyasasında rasyonel köpüklern varlığı Ocak 1998-Nsan
DetaylıÜç Boyutlu Yapı-Zemin Etkileşimi Problemlerinin Kuadratik Sonlu Elemanlar ve Sonsuz Elemanlar Kullanılarak Çözümü
ECAS Uluslararası Yapı ve Deprem Mühendslğ Sempozyumu, Ekm, Orta Doğu Teknk Ünverstes, Ankara, Türkye Üç Boyutlu Yapı-Zemn Etkleşm Problemlernn Kuadratk Sonlu Elemanlar ve Sonsuz Elemanlar Kullanılarak
DetaylıMATEMAT K. Doç. Dr. Ergün ERO LU stanbul Üniversitesi letme Fakültesi
LETME, KT SAT ve SOSYAL B L MLER Ç N MATEMAT K Doç. Dr. Ergün ERO LU stanbul Üniversitesi letme Fakültesi DORA STANBUL 2013 DORA Bas m Yay n Da t m Ltd. ti. letme, ktisat ve Sosyal Bilimler çin Matematik
DetaylıMAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının
MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının bağlantıları kontrol edilir. Güz ve Bahar dönemindeki
DetaylıSİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç
SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Siirt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama
DetaylıFAZ ORANI, GETR FARKI VE EKONOMK BÜYÜME. INTEREST RATE, YIELD SPREAD and ECONOMIC GROWTH
. Ulsal sa Kongres / 0- ba 008 / DEÜ BF sa Bölümü / zmr-türye FAZ ORANI, GETR FARKI VE EKONOMK BÜYÜME Prof. Dr. Rahm Yama Ar. Gör. Ban Tanr$över ÖZET Uzn ve sa vadel faz oranlar aras nda far leraürde ger
DetaylıRİSKLİ YAPILAR ve GÜÇG
RİSKLİ YAPILAR ve GÜÇG ÜÇLENDİRME ÇALIŞMALARI Doç.. Dr. Ercan ÖZGAN Düzce Üniversitesi YAPILARDA OLU AN R SKLER N NEDENLER GENEL OLARAK 1. Tasar m ve Analiz Hatalar 2. Malzeme Hatalar 3. çilik Hatalar
DetaylıBÖLÜM 9 İKİ BOYUTLU PANEL YÖNTEMLERİ
BÖLÜM 9 İKİ BOYUTLU PAEL YÖTEMLERİ 9.. Grş 9.2. Kompleks dülemde poansyel akım problemnn negral formülasyonu 9.3. Doğrusal paneller boyunca sab ekllk dağılımı hal 9.4. Kaynak dağılımını esas alan panel
DetaylıYakıt Özelliklerinin Doğrulanması. Teknik Rapor. No.: 942/7193278-00
Müşteri : Kozyatağı Mahallesi Sarı Kanarya Sok. No: 14 K2 Plaza Kat: 11 Kadıköy 34742 İstanbul Türkiye Konu : Seçilen Yakıt Özelliklerin Belirlenmesi için Dizel Yakıtlara İlişkin Testlerin, Doğrulanması
DetaylıKİTAP İNCELEMESİ. Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri. Tamer KUTLUCA 1. Editörler. Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice AKKOÇ
Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2012) 287-291 287 KİTAP İNCELEMESİ Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri Editörler Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice
DetaylıBelirtilen kapasitede son kata aittir
TE Sers Elektrkl Vnçler 00 kg le, ton aras kapastelerde Her türlü kald rma, çekme uygulamas çn, tona kadar standart modeller mevcuttur. Dayan kl l k ve büyük sar m kapastes le genfl br uygulama alan nda
DetaylıTasarım ve Planlama Eğitimi Neden Diğer Bilim Alanlarındaki Eğitime Benzemiyor?
Tasarım ve Planlama Eğitimi Neden Diğer Bilim Alanlarındaki Eğitime Benzemiyor? Doç.Dr. Nilgün GÖRER TAMER (Şehir Plancısı) Her fakülte içerdiği bölümlerin bilim alanına bağlı olarak farklılaşan öznel
DetaylıHaberleĢme Kodu A BB C DDD E FF GG HH Kırılım Sayısı 1 2 3 4 5 6 7 8
HABERLEŞME KODU KODLAMA STANDARTLARI HaberleĢme kodu, kurum/kuruluģlar ile bunların birim ve alt birimlerinin Devlet teģkilatı içerisinde bulunduğu yeri hiyerarģik olarak gösteren koddur. Kod toplam 14
DetaylıSİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır.
SAYI: 2013/03 KONU: ADİ ORTAKLIK, İŞ ORTAKLIĞI, KONSORSİYUM ANKARA,01.02.2013 SİRKÜLER Gelişen ve büyüyen ekonomilerde şirketler arasındaki ilişkiler de çok boyutlu hale gelmektedir. Bir işin yapılması
DetaylıF NANSAL ARAfiTIRMALAR VE ÇALIfiMALAR DERG S
T.C. MARMARA ÜN VERS TES BANKACILIK VE S GORTACILIK YÜKSEKOKULU F NANSAL ARAfTIRMALAR VE ÇALIfMALAR DERG S THE JOURNAL OF FINANCIAL RESEARCHES AND STUDIES Marmara Ünverses Yay nlar, Yay n No: 773 2013
DetaylıBASIN DUYURUSU 2001 YILI PARA VE KUR POLİTİKASI
Sayı: 42 BASIN DUYURUSU 2001 YILI PARA VE KUR POLİTİKASI Gazi Erçel Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 22 Aralık 2000 Ankara 2001 yılında uygulanacak para ve kur politikasının çerçevesi, uygulama prensipleri
Detaylıfonksiyonu, her x 6= 1 reel say s için tan ml d r. (x 1)(x+1) = = x + 1 yaz labilir. Bu da; f (x) = L
Limit Bu bölümde, matematik analizde temel bir görevi olan it kavram incelenecektir. Analizdeki bir çok problemin çözümünde it kavram na gereksinim duyulmaktad r. Bunlardan baz lar ; bir noktada bir e¼griye
DetaylıTanımlayıcı İstatistikler
Taımlayıcı İstatstkler Br veya brde azla dağılışı karşılaştırmak ç kullaıla ve ayrıca örek verlerde hareket le rekas dağılışlarıı sayısal olarak özetleye değerlere taımlayıcı statstkler der. Aalzlerde
DetaylıIII - ELEKTROMAGNETİK GENELLEŞTİRME
3 - EEKTROMAGNETİK GENEEŞTİRME.A ) AGRANGE ORMAİZMİ Dnamğn agrange medu le yenden frmüle edlmes, genelleşrlmş krdna ssemlernn kullanılmasına mkan anır. Yen krdnaların ye larak ble dk lmaları gerekmez.
DetaylıCinsiyet Değişkeni Bağlamında Harcama Alt Grupları ve Gelir Đlişkisi: Dumlupınar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama.
Cnsye Değşken Bağlamında Harcama Al Grupları ve Gelr Đlşks: Dumlupınar Ünverses Öğrencler Üzerne Br Uygulama Mahmu ZORTUK * Öze: Đksa blmnn en öneml konuları arasında yer alan gelr le ükem lşks her dönem
Detaylı2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU
2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU I- 2008 Mali Yılı Bütçe Sonuçları: Mali Disiplin Sağlandı mı? Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2008 mali yılı geçici bütçe uygulama sonuçlarına
DetaylıENFLASYON ORANLARI 03.07.2014
ENFLASYON ORANLARI 03.07.2014 TÜFE Mayıs ayında aylık %0,31 yükselişle ile ortalama piyasa beklentisinin (-%0,10) bir miktar üzerinde geldi. Yıllık olarak ise 12 aylık TÜFE %9,16 olarak gerçekleşti (Beklenti:
DetaylıMUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ELEMANLARININ YURTİÇİ VE YURTDIŞI GÖREVLENDİRME YÖNERGESİ
MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ELEMANLARININ YURTİÇİ VE YURTDIŞI GÖREVLENDİRME YÖNERGESİ MART 2016 MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ELEMANLARININ YURTİÇİ VE YURTDIŞI GÖREVLENDİRME YÖNERGESİ BİRİNCİ
DetaylıMÜDÜR YARDIMCILARI HİZMET İÇİ EĞİTİMİ
MÜDÜR YARDIMCILARI HİZMET İÇİ EĞİTİMİ 1-2 Kasım 2013 tarihlerinde TED Okulları nda görev yapan müdür yardımcılarına yönelik olarak Antalya da bir hizmet içi eğitim gerçekleştirilmiştir. 25 TED Okulu ndan
DetaylıDEVLET KATKI SİSTEMİ Devlet katkısı nedir? Devlet katkısı başlangıç tarihi nedir? Devlet katkısından kimler faydalanabilir?
DEVLET KATKI SİSTEMİ Devlet katkısı nedir? Katılımcı tarafından ödenen katkı paylarının %25 i oranında devlet tarafından katılımcının emeklilik hesabına ödenen tutardır. Devlet katkısı başlangıç tarihi
DetaylıTÜRKİYE SERMAYE PİYASALARINDA MERKEZİ KARŞI TARAF UYGULAMASI 13 MAYIS 2013 İSTANBUL DR. VAHDETTİN ERTAŞ SERMAYE PİYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ
TÜRKİYE SERMAYE PİYASALARINDA MERKEZİ KARŞI TARAF UYGULAMASI 13 MAYIS 2013 İSTANBUL DR. VAHDETTİN ERTAŞ SERMAYE PİYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ Sayın BDDK Başkanım, İktisadi Araştırmalar Vakfı, Borsamız
DetaylıB02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet
B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet 57 Yrd. Doç. Dr. Yakup EMÜL, Bilgisayar Programlama Ders Notları (B02) Şimdiye kadar C programlama dilinin, verileri ekrana yazdırma, kullanıcıdan verileri alma, işlemler
DetaylıTÜRKİYE VE AB ÜLKELERİNDE TARIMSAL TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ VE YAKINSAMA ANALİZİ
Akdenz İ.İ.B.F. Dergs (2) 2, 86-3 TÜRKİYE VE AB ÜLKELERİNDE TARIMSAL TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ VE YAKINSAMA ANALİZİ AGRICULTURAL TOTAL FACTOR PRODUCTIVITY AND CONVERGENCE ANALYSIS IN TURKEY AND EU COUNTRIES
DetaylıBanka Kredileri E ilim Anketi nin 2015 y ilk çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 10 Nisan 2015 tarihinde yay mland.
21 OCAK-MART DÖNEM BANKA KRED LER E M ANKET Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man nin 21 y ilk çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 1 Nisan 21 tarihinde
DetaylıİŞLETMENİN TANIMI 30.9.2015
Öğr.Gör.Mehmet KÖRPİ İŞLETMENİN TANIMI Sonsuz olarak ifade edilen insan ihtiyaçlarını karşılayacak malları ve hizmetleri üretmek üzere faaliyette bulunan iktisadi birimler işletme olarak adlandırılmaktadır.
Detaylı