SOSYAL GÜVENLİK KURUMU

Transkript

1 SOSYAL GÜVENLİK KURUMU ÇALIŞMA HAYATINDA KADIN İSDİHDAMINA YÖNELİK UYGULAMALAR 2017 MART

2 ÇALIŞMA HAYATINA YÖNELİK KANUNLAR 102 No lu Sosyal Güvenlik (Asgari Standartlar) Sözleşmesi (15 Ekim 1974 / 15037) 4857 sayılı İş Kanunu 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştırılanlar arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 1475 sayılı İş Kanunu PRİMLİ SİSTEM YARDIMLARI

3 ÇALIŞMA HAYATINDA SAYILARLA KADIN Kadınların isdihdam içindeki yeri

4 Raporlama Tarihi: 17/2/2017 (4/a) Kapsamındaki Sigortalıların Yaş ve Cinsiyet Aralığına Göre Dağılımı(2016 Aralık) (Sigortalı Sayısı) Kadın Erkek yaş yaş yaş yaş yaş yaş yaş yaş yaş yaş yaş Kadın Erkek Toplam (Yaş) Toplam Kadın Sigortalı Sayısı , (%28) Erkek Sigortalı Sayısı (%72) dur Kasım ayına göre toplam sigortalı sayılarında kişilik artış olmuştur yaş grubunda kişilik, yaş grubunda kişilik artış olmuştur Aralık ayına göre kişilik artış olmuştur yaş grubunda kişilik artış, yaş grubunda kişilik azalış olmuştur. Kaynak: Kurumsal Raporlama ve İstatistik Sistemi Not: Zorunlu,SGDP,Çırak,Stajyer ve Y.dışı Topluluk kapsam türleri için alınmış olup cinsiyeti ve yaşı bilinmeyen kişi vardır. 4

5 DOĞUM İZNİ 4857 sayılı Kanun Md 74 Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre, Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Sağlık durumu uygun olanlar için doktor onayı ile doğumdan önceki üç haftaya işyerinde çalışabilir. Kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler doğum sonrası sürelere eklenir Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü halinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır. 10/2/2016 tarihinden itibaren 6663 SK ile Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hali izni kullandırılır. (5510 SK geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez)

6 4857 sayılı Kanun Md 55 Kadın işçinin doğumdan önceki ve sonraki çalışmadıkları süreler yıllık izin sürelerinin değerlendirilmesinde çalışılmış süre olarak değerlendirilir sayılı Kanun Md 16 DOĞUM İZNİ II Kadın gazeteci hamileliğin 7 nci ayından itibaren doğumun 2 nci ayının sonuna kadar izinli sayılır. İşveren gazeteciye son aldığı ücretin yarısını öder. Doğum olmaz veya çocuk ölü doğarsa bir ay süre ile bu ücret ödenir. Gazetecinin sigortadan alacağı yardım, bu ödemeyi etkilemez.

7 SÜT İZNİ 4857 sayılı Kanun Md 74 Kadın işçilere 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler, bu süre günlük çalışma süresinden sayılır sayılı Kanun Md 65 Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirlenen süre çalışma süresinden sayılır 5510 sayılı Kanun Md 13 (4/a) kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda geçirdiği kaza iş kazası sayılır.

8 MAZERET İZNİ 4857 sayılı Kanun Ek Md 2 İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü halinde üç gün, eşinin doğum yapması halinde ise beş gün ücretli izin verilir. İşçilerin en az % 70 oranında engelli veya sürekli hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde 10 güne kadar ücretli izin verilir.

9 DOĞUM SONRASI ÜCRETSİZ İZİN 4857 sayılı Kanun Md 74 10/2/2016 tarihinden itibaren 6663 SK ile, Doğum sonrası analık izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Yarım çalışma nedeni ile ücretsiz izin alan kadın sigortalının eksik gün nedeni işverence 23- Yarım çalışma ya da 24- Yarım çalışma ve diğer neden olarak bildirilir. Çoğul doğumlarda bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğması halinde bu süre 360 gün olarak uygulanır. Ücretsiz izin kullanılması halinde süt izni hükümleri uygulanmaz. Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilerde ücretsiz izinden yararlanır.

10 DOĞUM SONRASI ÜCRETSİZ İZİN II 4857 sayılı Kanun Md 74 İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. 10/2/2016 tarihinden itibaren 6663 SK ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme halinde eşlerden birine veya evlat edinene de verilir SK md üncü madde gereğince doğumdan önceki ve sonraki sürelerde gebe veya doğum yapmış kadınları çalıştıran veya ücretsiz izin vermeyen işverene 1200 TL idari para cezası verilir.

11 YARIM ÇALIŞMA ÖDENEĞİ 4447 sayılı Kanun Ek Md 5 10/2/2016 tarihinden itibaren 6663 SK ile 4477 sayılı Kanuna eklenen ek 5 inci madde ile 4857 sayılı Kanunun 74 üncü maddesinde yapılan düzenleme ile doğum sonrası analık halinin sona ermesinden sonra işe başlayan kadın sigortalıya istekleri halinde haftalık çalışma süresinin yarısı kadar birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün ücretsiz izin verilir. Kadın işçinin doğum tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması, 4857 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde belirtilen haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışması ve doğum izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde İŞKUR a doğum nedeniyle yarım çalışma belgesi ile başvurması halinde yarım çalışma ödeneği ödenir.

12 YARIM ÇALIŞMA ÖDENEĞİ II 4447 sayılı Kanun Ek Md 5 Yarım çalışma ödeneği süresi, 4857 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde belirtilen haftalık çalışma süresinin yarısı kadardır. 63 üncü maddede haftalık çalışma süresi en çok 45 saattir. Yarım çalışma ödeneğinde bu süre 22,5 saat olarak esas alınır. Bu durumda 30 gün (4 hafta) süre ile yarım çalışma ödeneğine hak kazanan sigortalı için ödenek süresi 22,5 x 4 = 90 saat, 1 gün 7,5 saat olarak dikkate alındığında 90 / 7,5 = 12 gün hesaplanır sayılı Kanunun 46 ncı maddesi gereğince işçilere 7 günlük zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat dinlenme (hafta tatili) verilmekte olup çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenmektedir. Yarım çalışma ödeneği ile sigortalıların ay içinde yarım olarak çalıştıkları sürelerin 30 güne ya da işe giriş çıkış tarihleri bulunuyorsa bu sürenin tamamlanmasına imkan sağlandığından yarım çalışma ödeneğinin hesaplanmasında 30 gün üzerinden yapılan tamamlamada 12 gün işveren, 12 gün İŞKUR sigortalı adına yapılacak, kalan 6 günlük hafta sonu tatil süresinin 3 günü işverence, 3 günü de İŞKUR ca tamamlanarak işveren ve İŞKUR 15 er gün süre ile sigortalı adına hizmet bildirim yapacaktır.

13 YARIM ÇALIŞMA ÖDENEĞİ III 4447 sayılı Kanun Ek Md 5 Yarım çalışma ödeneği, çalışılan aya ait aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan sonraki ikinci ay içinde İşsizlik Sigortası Fonundan dan aylık olarak ödenir. Yarım çalışma ödeneğinin günlük miktarı, günlük asgari ücretin brüt tutarı kadardır. damga vergisi hariç kesinti yapılmaz Geçici işgöremezlik ödeneği almaya hak kazananlara, bu durumlarının devamı süresince yarım çalışma ödeneği ödenmez. 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıkların statülerine tabi personel için de uygulanır. Yarım çalışma ödeneği hesabı 1/1/ /12/2017 tarihleri için günlük brüt asgari ücret 59,25 TL olup 15 gün doğum nedeniyle ödenek ödenecek sigortalıya İŞKUR ca 888,75 TL ödeme yapılacaktır. Yapılacak ödemeden binde 7,59 oranında damga vergisi düşüldüğünde sigortalıya 888,75-6,75 = 882,00 TL ödenir. İŞKUR 2017 yılı Ocak ayında kadına yarım çalışma ödeneği ödemiştir.

14 YARIM ÇALIŞMA ÖDENEĞİ IV 4447 sayılı Kanun Ek Md 5 Yarım çalışma ödeneği alan sigortalılar için İŞKUR 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesinde belirtilen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden 81 inci maddeye göre uzun vade ve genel sağlık sigortası primi olmak üzere % 32,5 oranında sigorta primleri işçi ve işveren paylarını yarım çalışma ödeneği ödenen gün sayısı kadar İşsizlik Sigortası Fonundan dan Sosyal Güvenlik Kurumuna öder. İŞKUR bu bildirimleri 47- Yarım çalışma ödeneği numaralı APHB belge türü ile SGK ya yapar 5510 sayılı Kanun kapsamında, Kurum prim ödeme yükümlüsü olmakla birlikte işyeri ve işveren sayılmaz, bu kişiler için işe giriş ve çıkış bildirimi yapılmaz.

15 DOĞUM BORÇLANMASI 5510 sayılı Kanunla sosyal güvenlik mevzuatına girdi 5510 SK Madde 41 (a) doğum borçlanması Doğum nedeniyle işinden ayrılan kadın sigortalılara yönelik düzenleme 2008 yılı Ekim ayından itibaren (4/a) sigortalısı kadın 2 doğum ve 2 yıllık süre 11/9/2014 tarihinden itibaren (4/b) ve (4/c) sigortalıları da kapsama alındı Borçlanma sayısı 3 doğuma çıktı 5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalı tescil yeterli, çocuğun yaşaması şartıyla Müracaat tarihinde geçerli olan prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasındaki günlük kazancın % 32 si üzerinden hesaplanır tebliğ tarihinde itibaren 1 ay içinde ödenir 2017 yılı alt sınırı : 59,25 TL x % 32 = 18,96 TL 2017 yılı sınırı : 444,38 TL x % 32 = 142,20 TL 1 doğum için alt sınır üzerinden borçlanma tutarı 720 gün = ,20

16 ÜCRETSİZ İZİN VE ANALIK BORÇLANMASI 5510 SK Madde 41 (a) ücretsiz doğum ve analık izni süreleri borçlanması 4857 sayılı Kanunun 74 üncü maddesi kapsamında yarım çalışma ödeneğine hak kazanamayan kadınların ücretsiz izin süreleri (birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün) 4857 sayılı Kanuna göre verilen 6 aya kadar ücretsiz izin süresi 4857 SK 74 ve 5510 SK 16 ncı madde gereğince 16 haftaya (çoğul gebelikte 18 hafta) kadar olan süreler 41 inci madde kapsamında borçlandırılır.

17 UZMAN VE USTA ÖĞRETİCİ BORÇLANMASI 5510 SK GM 31 Milli Eğitim Bakanlığına bağlı her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ek ders ücreti karşılığında ilgili mevzuatı çerçevesinde uzman ve usta öğretici olarak çalıştırılanlar, bu durumlarını milli eğitim il veya ilçe müdürlüklerince belgelendirmeleri kaydıyla, 25/2/2011 tarihinden önceki ay içinde 30 günden eksik kalan sürelerini 41 inci madde esaslarına göre kendileri veya hak sahipleri borçlanabilme imkanı getirilmiştir kişi borçlanma yaptı tamamına yakını kadın

18 ANALIK SÜRESİNDE GEÇİCİ İŞGÖREMEZLİK ÖDENEĞİ 5510 SK Madde 16 geçici iş göremezlik ödeneği (analık sigortası yardımı) Analık sigortasından sigortalıya analık halline bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezlik süresince, günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilir. doğumun olduğu tarihten iş göremezliğin başladığı tarihten önceki oniki aydaki son üç ay içindeki prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır. (4/a) sigortalıları için prim, ikramiye vb. var ise kazanca % 50 oranında ekleme yapılır (4/a) ve (4/b) kapsamındaki sigortalı kadının (şirket ortaklarına ödenmez) analığı halinde, doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilave edilerek çalışmadığı her gün için geçici iş göremezlik ödeneği ödenir (erken doğum yapması halinde doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılamayacak süreler ile isteği ve hekimin onayıyla doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması halinde bu süreler doğum sonrası istirahat süresine eklenerek ödenir)

19 ANALIK SÜRESİNDE GEÇİCİ İŞGÖREMEZLİK ÖDENEĞİ II 5510 SK Madde 16 geçici iş göremezlik ödeneği (analık sigortası yardımı) 1/3/2017 tarihinde doğum yapan ve asgari ücret alan kadın sigortalının ödenek hesabı (doğum öncesi ve sonrası toplam 16 hafta (112 gün) 2017 Ocak 30 gün 1.777, Aralık 30 gün 1.647, Kasım 30 gün 1.647, ,50 / 90 = 56,35 yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı 56,35 x 112 x ½ = 3.155,60 TL ayaktan tedavilerde ise üçte ikisi 56,35 x 112 x 2/3 = 4.207,47 TL Analık ödeneği 1479 sayılı Kanunda Bağ-Kur lu kadınlara yoktu 5510 sayılı Kanunla Bağ-Kur lu kadınlarda kapsama alındı

20 EMZİRME ÖDENEĞİ 5510 SK Madde 16 emzirme ödeneği (analık sigortası yardımı) Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe ödenir (4/a) sigortalısı için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması, (4/b) sigortalısı için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primin ödenmiş ve prim ve prime ilişkin borcu bulunmaması Sigortalılığı sona erenlerin üçyüz gün içinde doğan çocukları için doğum tarihinden önceki onbeş ay içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması halinde Kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine ödenir Çocuğun yaşaması şartıyla Her bir çocuk için doğum tarihinde geçerli olan ve Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden emzirme ödeneği ödenir 2017 yılında 133,00 TL (bir önceki yılı TÜFE değişim oranına göre hesaplanıyor) Çoğul gebelikte her bir çocuk için ayrı ayrı ödeme yapılır Emzirme ödeneği 1479 sayılı Kanunda Bağ-Kur lu kadınlara yoktu 5510 sayılı Kanunla Bağ-Kur lu kadınlarda kapsama alındı

21 BAKIMA MUHTAÇ ENGELLİ ÇOCUĞU BULUNAN KADIN 5510 SK Madde 28 Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunanların, 2008 yılı Ekim ayından itibaren geçen prim ödeme gün sayılarının ¼ i, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden indirilir. Emeklilik gün sayısı ve yaşa yapılan ilave zorunlu sigortalılar yanında isteğe bağlı sigortaya prim ödeyen kadınlara da uygulanır. Çocuğun ağır engelli olup olmadığının tespiti için SGK ya müracaat edilir. Çocuğun doğum tarihine, ölüm tarihine, çocuğun evli olup olmadığına, kadın sigortalı boşanmış ise velayetin kadın sigortalıda olup olmadığına, çocuğun, kadın sigortalı tarafından evlat edinilip edinilmediğine, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğun birden fazla olmasına, 2828 sayılı Kanun hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretli veya ücretsiz sürekli ve yatılı olarak faydalanıp faydalanmadığına göre belirlenir.

22 BAKIMA MUHTAÇ ENGELLİ ÇOCUĞU BULUNAN KADIN II 5510 SK Madde 28 Kadın sigortalılara ilave edilecek hizmetin hesabında, (4/a), (4/b) ve (4/c) kapsamında 2008 yılı Ekim ayı başından sonra geçen, 2008 yılı Ekim ayı başından sonra isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödenen, 1/10/2008 tarihinden önce 2925 sayılı Kanuna tabi geçen, 2008 yılı Ekim ayı başından sonra geçen ve 5510 sayılı Kanun ile 3201 sayılı Kanun kapsamında borçlandırılan süreler dikkate alınır.

23 İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK 5510 SK Madde 50 Genellikle kadınların tercih ettiği isteğe bağlı sigortalılığa başvuru şartları 5510 sayılı Kanunla daha kolay hale getirilmiş, isteğe bağlı sigortalılıkta sağlık yardımından yararlanmalarına imkan sağlanmıştır. İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye'de ikamet etmek ve Türk vatandaşı olmak Zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak, Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak, 18 yaşını doldurmuş bulunmak, İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunmak, şartları aranır. 1/1/2017 ila 31/12/2017 tarihleri arasında ödenebilecek isteğe bağlı sigorta primi aylık alt sınırı 59,25 TL x 30 x % 32 = 568,80 TL

24 VERGİDEN MUAF İŞLERİ YAPAN KADINLAR 5510 SK GM sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde belirtilen işleri, evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, kırpıntı deriden üretilen mamuller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın satanlardan bu ürünleri, pazar takibi suretiyle satılması ile ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanların düzenledikleri hariç olmak üzere; düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satanlar hizmet akdiyle herhangi bir işverene tabi olmaksızın sürekli ve kazanç getirici yapan kadın isteğe bağlı sigortalılar 1/10/2008 tarihinden itibaren daha az malullük, yaşlılık, ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası primi öderler.

25 VERGİDEN MUAF İŞLERİ YAPAN KADIN II 5510 SK GM 16 Kadın isteğe bağlı sigortalı vergiden muaf işleri yaptıklarını ilgili vergi dairesinden alacakları yazılarla belgelemeleri halinde, isteğe bağlı sigortalılıkları talep tarihini takip eden günden itibaren başlatılır 1/1/2017 ila 31/12/2017 tarihleri arasında; 59,25 TL x 24 x % 32 = 455,04 TL ödenir

26 TARIM SİGORTALISI KADINLAR Tarım işlerinde hizmet akdiyle çalışanlar 5510 SK Ek md 5 tarım ve orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanlar Tarım ve orman işlerinde süreksiz çalışanların 1/3/2011 tarihinden itibaren daha az prim ödeyerek ayda 30 gün üzerinden sigortalı olmalarına imkan sağlandı Hazırlanan belgenin muhtara ve tarım il müdürlüğüne onaylatılması halinde müracaat edilen gün sigortalılık başlar 1/1/2017 ila 31/12/2017 tarihleri arasında 59,25 TL x 24 x % 34,5 = 490,59 TL 2925 sayılı Kanun 1984 ile 1/10/2008 tarihleri arasında tarım işlerinde süreksiz çalışanlar için uygulandı, 2008 sonrası yeni sigortalılık yapılmıyor, ay 15 gün kabul ediliyor 1/1/2017 ila 31/12/2017 tarihleri arasında 59,25 TL x 15 x % 32,5 = 288,84 TL

27 TARIM SİGORTALISI KADINLAR II Tarım işlerinde kendi nam ve hesabına çalışanlar 5510 SK (4/b-4) Tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar için tarımsal faaliyetlerinin kanunla kurulu ilgili meslek kuruluşlarınca veya kendilerince, bir yıl içinde bildirilmesi halinde kaydedildiği tarihten, bu süre içinde bildirilmemesi halinde ise bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten itibaren sigortalılık başlatılır sayılı Kanuna göre tarım sigortalısı olmak için Sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi çalışmayan Tarımsal faaliyette bulunan 22 yaşını doldurmuş erkekler ile 22 yaşını doldurmuş aile reisi kadınların Bağ-Kur tarım sigortalısı sayılmış 4956 sayılı Kanunla 2/8/2003 tarihinden itibaren 22 yaş sınırı 18 olarak değiştirildi, kadınlar için aile reisi olma şartı kaldırıldı. Bu düzenleme ile tarımsal faaliyette bulunan kadınlar da Bağ-Kur tarım sigortalısı oldu 6270 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanuna eklenen GM 7 nci ile 2926 sayılı Kanunla yapılan bu düzenleme 2/8/2003 tarihi öncesi için de uygulandı Bu düzenleme ile 2003 yılından önce tevkifat kesintisi yapılan kadınlarda tarım sigortalısı olabildiler

28 DEVLET TEŞVİKLERİ 4447 SAYILI KANUN GM 10 Özel sektör işverenler için geçerli Sigortalının 1/3/2011 ila 31/12/2020 tarihleri arasında işe alınmış olması, 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler ile 18 yaşından büyük kadın İşe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde SGK ya verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması ve fiilen çalışması gerekmektedir. İşverenlerin 4447 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi teşvikinden yararlanabilmesi için işe alınan sigortalının, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılması, işyerinin yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcu bulunmaması, primlerin yasal süresi içinde ödenmesi, kayıt dışı sigortalı çalıştırıldığı yönünde bir tespitin bulunmaması gerekmektedir. İşveren hissesi İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanıyor (11 + 7,5 + 2 = 20,5)

29 DEVLET TEŞVİKLERİ 4447 SAYILI KANUN GM sayılı Kanunun 30 uncu maddesi kapsamına giren kamu kurumları, 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri ile 4734 sayılı Kanundan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ve yurt dışında çalışan sigortalılar hakkında uygulanmaz. 506 sk geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıklara da uygulanır 5510 sk 81 (ı) teşviği ile uygulanır (20,5-5 = 15,5) 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler ile 18 yaşından büyük kadınlardan; Mesleki yeterlik belgesi sahipleri için kırksekiz ay süreyle, Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirenler için otuzaltı ay süreyle, Bu belge ve niteliklere sahip olmayanlar için yirmidört ay süreyle, 29 yaşından büyük erkeklerden belge ve niteliklere sahip olanlar için yirmidört ay süreyle, (a) ve (b) bentleri kapsamına girenlerin Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasından işe alınmaları halinde ilave olarak altı ay süreyle, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışmakta iken, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra mesleki yeterlik belgesi alanlar veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitirenler için oniki ay süreyle, 18 yaşından büyüklerden Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasından işe alınmaları halinde altı ay süreyle

30 Raporlama Tarihi: 21/2/ Aralık Ayı Teşvik Verileri Kanun No İşyeri Sayısı Sigortalı Sayısı Kadın Erkek Toplam Kamu payı (TL) 5510 (81 md/ı) 5 Puan indirimi (81 inci Madde/i) Yurtdışına götürülen sigortalılara 5 puan (81 inci Madde/2) Bölgesel istihdam (Ek 2 nci Madde) Bölgesel yatırım (50 üncü Madde) İşsizlik ödeneği alanların istihdamı (Geçici 10 uncu Mad.) Kadın, genç ve mesleki yeterlilik (Geçici 15 nci Madde) İşbaşı Eğitim Teşviki (30 üncü Madde) Engelli istihdamı (5 inci Madde) Kültür ve turizm yatırımları (3 üncü Madde /3) AR-GE Yatırımı ( 81 inci Madde/j) 5 Puanlık Prim Teşviki (4/1-b) TOPLAM Not 1: Birden fazla teşvikten yararlananlardan dolayı aynı işyeri farklı teşvik türlerinde de sayılabilir. Not 2: Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde işverenlerce seçilen kanun türlerine göre tahakkuk ettirilen teşvik indirimleri tutarları olup, Hazine tarafından karşılanan tutarı tam olarak ifade etmemektedir. Kaynak: Veri Yönetimi Daire Başkanlığı 30

31 EV HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN KADINLAR 5510 SK EK MADDE 9 Ev içerisinde yaşayanlar tarafından yapılabilecek temizlik, ütü, yemek yapma, çamaşır, bulaşık yıkama, alışveriş ve bahçe işleri ile çocuk, yaşlı veya özel bakıma ihtiyacı olan kişilerin bakım işlerinin ev halkı dışındaki bireyler tarafından yapılması işleri ev hizmeti sayılmaktadır. 506 SK 3 üncü maddesinin (I/D) bendi ile ev hizmetlerinde ücretle ve sürekli olarak çalışanlar 24/11/1977 tarihinden itibaren sigortalı sayılmışlardır sayılı Kanuna 6552 sayılı Kanunla 1/4/2015 tarihinde eklenen ek 9 uncu madde ile ev hizmetlerinde çalışma için sürekli ve süreksiz çalışma ayrımı kaldırılmıştır. 1/4/2015 tarihinden itibaren ev hizmetlerinde kolay işverenlik dönemi başladı Ayda 10 günden az çalışanlar Ayda 10 günden fazla çalışanlar yönünden iki sigortalılık belirlenmiştir.

32 EV HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN KADINLAR II 5510 SK EK MADDE 9 10 günden az sigortalı olanları çalıştıranlar; 1/1/ /12/2017 tarihleri arasında günlük asgari ücret üzerinden 59,25 x % 2 = 1,19 TL iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi öder. Uzun vade ve genel sağlık sigortası primi ödemek isteyen sigortalılar; 1/1/ /12/2017 tarihleri arasında sigortalının 1 aylık ödeyeceği tutar 1.777,50 x % 32,5 = 577,69 TL E-devlet ve SMS ile başvuru yapılabiliyor

33 EV HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN KADINLAR III 5510 SK EK MADDE 9 Ev hizmetlerinde ayda 10 günden fazla sigortalı çalıştıran işverenler uzun vade (% 20), kısa vade (% 2), genel sağlık sigortası (12,5) ve işsizlik sigortası primi (% 3) olmak üzere % 37,5 oranında prim ödüyor 1/1/ /12/2017 tarihleri arasında 30 gün için 59,25 x 30 x % 37,5 olmak üzere 666,56 TL 2017 yılı için asgari ücretteki artış farkı devlet tarafından karşılandığı için 666,56-100= 566,56 TL tamamına yakını kadın sigortalı

34 EV HİZMETLERİ TEŞVİKLERİ EV HİZMETLERİNDE SİGORTALI ÇALIŞTIRAN İŞVERENLERİN PRİM BORCU BULUNMAMASI HALİNDE İş verenler sağlanan teşvikler 5510 sk 81 inci maddesinin (ı) bendi : 1.777,50 x % 5 = 88, sk geçici 10 uncu maddesi : 20,5 5 = % 15,5, 1.777,50 x % 15,5 = 275,51 İşsizlik sigortası dahil ödemesi gereken tutar : 1.777,50 x % 37,5 = 666,56 Teşvikler düşüldükten sonra ödenecek tutar : 666,56 88,88-275,51 = 302, sk geçici 71 asgari ücret desteği : 3,33 x 30 = 99,9 Asgari ücret desteği düşüldükten sonra işverence ödenecek tutar : 302,17-99,9 = 202,27 TL 34

35 EVDE ÇOCUK BAKIMI PROJESİ EVDE ÇOCUK BAKIM HİZMETLERİ YOLUYLA KAYITLI KADIN İSTİHDAMININ DESTEKLENMESİ PROJESİ Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği tarafından ortaklaşa finanse edilen ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yürütülmekte olan Evde Çocuk Bakım Hizmetleri Yoluyla Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Projesi kısaca Evde Çocuk Bakımı Projesi Antalya, Bursa, İzmir, İstanbul ve Ankara da uygulanıyor 2 yaşından küçük çocuğu olup çalışama hayatına dönen anneler için SGK aylık 320 yardım yapıyor (2017 yılı Eylül sonunda sona erecek) Mali destekten yararlanabilmek için öncelikle sigortalı olarak çocuk bakıcısı çalıştırılacak (ek 9 uncu madde kapsamında), mali desteği alan annede sigortalı olmalı Yararlanmak için 0-24 ay aralığında çocuğu olmak, TC vatandaşı olmak, (4/a) sigortalısı olmak, analık izin süresini geçirmiş olmak, son bir yıldaki ortalama brüt ücreti, asgari ücretin brüt tutarının iki katını aşmamak, çalıştırdığı çocuk bakıcısıyla arasında akrabalık ilişkisi olmaması

36 BÜYÜKANNE PROJESİ ÇSGB projesi Büyükanne Projesi kapsamında, annenin fiilen çalışıyor olması kaydıyla, 3 yaşını doldurmayan torununa bakan büyükannelere 12 ay süreyle 425 TL karşılıksız maddi destek verilecektir 9 Şubat - 20 Şubat (dahil) 2017 başvurular alındı TC vatandaşı olmak, çocuk ve annenin aynı evde, büyükannenin ise aynı il sınırları içinde ikamet ediyor olması, Başvuru tarihi itibarıyla çocuğun 3 yaşını doldurmamış olması, Annenin en az 18 yaşında olması, Annenin özel sektörde, iş sözleşmesine tabi ve sigortalı olarak bir işte fiilen çalışıyor olması ve destek süresi boyunca işten ayrılmaması(sigortalı adına Sosyal Güvenlik Kurumu na en az 360 tam gün prim ödenmiş olmalıdır.), Annenin 4857 sayılı İş Kanununda düzenlenen analık hali izin süresini (doğum sonrası 8 hafta) geçirmiş olması ve başvuru tarihinde fiilen çalışıyor olması, Anne ve babanın ücret gelirinin belirlenecek üst sınırı aşmaması, Annenin işvereni ile üçüncü dereceye kadar (üçüncü derece dâhil) kan ve kayın hısımlık ilişkisinin bulunmaması, Karşılıksız desteğin verildiği süre boyunca çocuk bakımı amacıyla ayrıca bir bakıcı istihdam edilmiyor olması, Sakarya, Konya, Tekirdağ, İstanbul, Bursa, İzmir, Antalya, Ankara, Kayseri, Gaziantep 425 TL, 6500 kişiye 12 aylık süre ile verilecektir

37 KADINLARA KIDEM TAZMİNATI 1475 sk Md 14 Kadın işçilerin evlilik nedeni ile işten ayrılması durumunda, çalışma süresinin gerektirdiği kıdem tazminatı ödenir bu haktan yararlanılabilmesi için; iş sözleşmesinin evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde yazılı olarak feshi, evliliği gösteren belgenin işverene sunulması, feshin gerekçesinin evlilik olduğunun açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Herhangi bir iş sözleşmesinin kıdem tazminatını gerektiren bir nedenle feshi durumunda, çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenmektedir. Bir yıldan artan sürelerde oranlanarak hesaplamaya dahil edilecektir. Kıdem tazminatı hesaplamaları sırasında işçiye ödenen ücretin yanısıra, kendisine düzenli olarak sağlanan tüm para ve para ile ölçülebilen menfaatlerin (yol parası, yemek parası, düzenli olmak koşulu, ikramiye ödemeleri v.b.) brüt tutarları dikkate alınmaktadır. Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinde geçerli olan kıdem tazminatı tavanı ile sınırlandırılmıştır. 8/9/1999

38 KADINLARIN EMEKLİLİK HAKLARI 8/9/1999 tarihinden önce işe giren kadınlar için 8/9/1999 tarihi itibariyle 18 yıllık sigortalılık süresi olan kadınlar 20 yıllık sigortalılık süresi ve 5000 gün prim koşulunu birlikte sağladığı tarihte yaş koşulu aranmaksızın emekli olabilmekteler. Erkeklerde 5000 gün sayısı aynı olup, sigortalılık süresi 25 yıldır. Kadınlar erkeklere oranla 5 yıl daha önce emekli olabilmekteydi 8/9/1999 tarihinden sonra emekliliğe hak kazanılmasında kademeli geçişle kadınlar erkeklere oranla 4 yaş daha erken emekli olabilmektedir. 8/9/1999 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayan kadınlar 58 yaşını ve 7000 gün prim ödeme koşulunu tamamladıklarında emekli olabilmektedir. Erkekler ise 7000 gün 60 yaşını tamamladıklarında emekli olabilmektedir. Kadınlar erkeklere oranla 2 yaş daha önce emekli olabilmektedir sayılı Kanunun emeklilikle ilişkili hükümlerinin yürürlüğe girdiği 1/5/2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalı sayılan kadınlar 58 yaşını ve 7200 gün prim ödeme koşulunu tamamladıklarında, erkekler ise 7200 gün prim şartıyla 60 yaşını tamamladıklarında emekli olabilmektedir. 8/9/1999 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayıp, 1/1/2036 tarihinden önce emekliliğe hak kazanan kadınlar erkeklere oranla 2 yaş daha önce emekli olabilmektedir. Kanunda belirtilen yaş şartı 1/1/2036 tarihi ve sonrasında emekli olacaklar için kademeli olarak artmakta, 1/1/2048 tarihinden sonra emekli olacak için kadınlar lehine yapılan ayrım kaldırılarak hem kadın hem erkek sigortalılar için 65 yaş şartı getirilmektedir.

39 DİĞER UYGULAMALAR 4857 md 72 Yer ve su altında çalıştırma yasağı Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işlerde 18 yaşını doldurmamış erkek ve her yaştaki kadınların çalıştırılması yasaktır MD 73 Gece çalıştırma yasağı 18 yaşını doldurmuş kadın işçilerin gece postalarında çalıştırılmasına ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikte trspit edilir md 74 Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Gebe veya çocuk emziren kadınlar için yönetmelik Devlet memuru doğum yardımı Aylık katsayı x Gösterge katsayı (2500 x.. )

40 DİĞER UYGULMALAR 657 sayılı MD üncü maddesi (C) bendinde Kadın memura, çocuğunu emzirmesi için doğum sonrası analık izni süresinin bitim tarihinden itibaren ilk altı ayda günde üç saat, ikinci altı ayda günde birbuçuk saat süt izni verilir. 657 sayılı md 108 Doğum yapan memura, 104 üncü madde uyarınca verilen doğum sonrası analık izni süresinin bitiminden; eşi doğum yapan memura ise, doğum tarihinden itibaren istekleri üzerine 24 ay aylıksız izin verilir. mazeret izni Memura, eşinin doğum yapması hâlinde, isteği üzerine on gün babalık izni; kendisinin veya çocuğunun evlenmesi ya da eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hâllerinde isteği üzerine yedi gün izin verilir.

41 TEŞEKKÜR EDERİM Esra CEYHUN Şube Müdürü Tel: e-posta: eceyhun@sgk.gov.tr