Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu

Transkript

1 ĠĢ Güvenliği, ĠĢ Sağlığı (ÇalıĢanların Sağlığı ve Güvenliği), Çevre Sağlığı Kavramları - Fiziksel Etkenler Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu YENĠ YÜZYIL ÜNĠVERSĠTESĠ ĠĢ Sağlığı Öğretim Üyesi Sağlık Bilimleri Enstitü ve YENĠSARUM Müdürü hilmi.sabuncu@yeniyuzyil.edu.tr hhsabuncu@ttmail.com Tel:

2 Başımızın Derdi, Bilmediklerimiz Değil, Yanlış Bildiklerimizdir. Mark Twain Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/2

3 ENDÜSTRĠ HĠJYENĠSTĠ ÇalıĢma çevresindeki zararları bertaraf etmeye, bu çevreyi tamamen zararsız bir hale getirmeye gayret eder. Hekimlerin bu sahada yetiģtirilmeleri mümkün ise de, Mühendislerin (tercihen kimya mühendislerinin veya Fizik Kimya lisansı mezunlarının) bu sahada yetiģmeleri daha uygundur. Prof.Dr.Sıtkı Velicangil İ.Ü.Tıp Fakültesi Toplum Sağlığı Enstitüsü Direktörü Yakın ve Orta Doğu Çalışma Enstitüsü Öğretim Üyesi Ülkemizdeki yazılmış en kapsamlı ve en eski Endüstri Sağlığı ve Meslek Hastalıkları İstanbul 1970, kitabının yazarı Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/3

4 İş Güvenliği, kapsam olarak, bina güvenliği, Makine ve teçhizat güvenliği,ürün veya üretim güvenliğini ; İş Sağlığı, Çalışanların Sağlığı ve Güvenliğini ; Çevre Sağlığı ise, işyeri çevresinde bulunan canlı veya cansız varlıkların sağlık ve güvenliğini içine alan terminlerdir. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/4

5 ĠĢ Güvenliği Eğitimleri Mesleğe has eğitimlerdir. Meslek eğitimlerinin içerisinde veya Lisanüstü eğitimlerle Üniversitelerde verilir. Üniversitelerde, Ġki yıllık ön lisans eğitimlerinin temel hedefi ĠĢ güvenliği teknikeri yetiģtirmektir. Bu eğitimlerin ismi, ÇalıĢan sağlığı ile ilgili neredeyse hiç eğitim yapmamasına karģılık, ĠĢ sağlığı ve güvenliği ön lisansı konularak büyük bir hata yapılmıģ amacından uzaklaģtırılmıģtır. ĠĢ Güvenliği Eğitimleri, yapılan iģin niteliğine göre daha çok mal a ve sonra Can a yönelik verilirler. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/5

6 ĠĢ Sağlığı Eğitimleri (Çalışanların Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri) Her Meslek için Ön Lisans, Lisans, Lisansüstü programları olarak verilebilir. Bu eğitimler, Can sağlığı ve güvenliğine hedeflidir. Kesinlikle Mal ile ilgili değildir. ÇalıĢanın sağlığı ve güvenliği, temel hedeftir. ÇalıĢanlar, sağlıklı insan grubu olarak bir iģe seçilirler. Onlar için çalıģma ortamında sağlıklarını olumsuz olarak etkileyen bir tehlike, dolayısıyla sağlık riski olmamalıdır. O halde bu eğitimlerin odağı, sağlığı korunan ve kollanan insan ve sağlık riski olmayan çalıģma ortamlarıdır. ĠĢ Sağlığı Uzmanı (Endüstri Hijyenisti), Ġnsanı (İnsanın anatomisini, biyomekanikini, fizyolojisini, psikolojisini, sosyolojisini, v.b.,) ve çalıģma ortamındaki etkenleri, iyi bilen ve ölçebilen kiģilerdir. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/6

7 Çevre Sağlığı Eğitimleri (Çevredeki varlıkların sağlığı ve güvenliği eğitimi) ĠĢ kolu ile ilgili meslek insanlarına, Üniversitelerde, Lisansüstü programlar olarak verilebilir. Çevre Mühendisleri, Lisans üstü programları için en tercih edilen meslek dalı olabilir. Ama bazı iģ kollarında, iģ koluna has meslekler tercih edilir. (Örneğin, Hastanede, hekim ; Haralarda, veteriner, gibi). Eğitimin Temel Hedefi, çevredeki canlı cansız tüm varlıklardır. Her yaģ ve özellikte insan, bütün hayvanlar ve bitkiler, toprak, yapılar, sular, arkeolojik eserler, v.b. Gibi çok çeģitli varlıklardır. Bu nedenle, Çevre Sağlığı Uzmanı, bütün bu varlıkların sağlığı ve güvenliği konularında bilgi sahibi olmalıdır. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/7

8 Fabrika Yönetim Sistemleri Bir fabrikada ĠĢ güvenliğinin temel hedefleri ve yönetim sistemleri Ģöyle olmalıdır. İLGİLİ BAKANLIKLAR Bina, makine-teçhizat güvenliği Otomobil Üretimi Güvenliği Ġġ GÜVENLĠĞĠ YÖNETĠMĠ SĠSTEMĠ SANAYĠ BAKANLIĞI ÇalıĢanların Sağlığı ve Güvenliği: Çevre sağlığı ve güvenliği: Ġġ SAĞLIĞI YÖNETĠM SĠSTEMĠ ÇEVRE SAĞLIĞI YÖNETĠM SĠSTEMĠ ÇALIġMA BAKANLIĞI ÇEVRE BAKANLIĞI Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/8

9 Hastanede Yönetim Sistemleri Bir hastanede ĠĢ güvenliğinin temel hedefleri ve yönetim sistemleri Ģöyle olmalıdır. İLGİLİ BAKANLIKLAR Üretim Güvenliği Hasta sağlığı ve güvenliği: Bina, makine-teçhizat güvenliği: Ġġ GÜVENLĠĞĠ YÖNETĠMĠ SĠSTEMĠ SAĞLIK BAKANLIĞI ÇalıĢanların Sağlığı ve Güvenliği: Çevre sağlığı ve güvenliği: Ġġ SAĞLIĞI YÖNETĠM SĠSTEMĠ ÇEVRE SAĞLIĞI YÖNETĠM SĠSTEMĠ ÇALIġMA BAKANLIĞI ÇEVRE BAKANLIĞI Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/9 /9

10 Turizm Yönetim Sistemleri Bir Turizm iģletmesinde, ĠĢ güvenliğinin temel hedefleri ve yönetim sistemleri Ģöyle olmalıdır. İLGİLİ BAKANLIKLAR Üretim Güvenliği Turist sağlığı ve güvenliği: Bina, makine-teçhizat güvenliği: Ġġ GÜVENLĠĞĠ YÖNETĠMĠ SĠSTEMĠ TURĠZM BAKANLIĞI ÇalıĢanların Sağlığı ve Güvenliği: Çevre sağlığı ve güvenliği: Ġġ SAĞLIĞI YÖNETĠM SĠSTEMĠ ÇEVRE SAĞLIĞI YÖNETĠM SĠSTEMĠ ÇALIġMA BAKANLIĞI ÇEVRE BAKANLIĞI Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/10

11 Reaktör Yönetim Sistemleri Bir Reaktörde ĠĢ güvenliğinin temel hedefleri ve yönetim sistemleri Ģöyle olmalıdır. İLGİLİ BAKANLIKLAR Bina, Makine-Teçhizat Güvenliği Nükleer Enerji Üretimi Güvenliği Ġġ GÜVENLĠĞĠ YÖNETĠMĠ SĠSTEMĠ BAġBAKANLIK veya ENERJĠ BAKANLIĞI ÇalıĢanların Sağlığı ve Güvenliği: Çevre sağlığı ve güvenliği: Ġġ SAĞLIĞI YÖNETĠM SĠSTEMĠ ÇEVRE SAĞLIĞI YÖNETĠM SĠSTEMĠ ÇALIġMA BAKANLIĞI ÇEVRE BAKANLIĞI Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/11

12 BĠLĠM DALLARI Ġġ GÜVENLĠĞĠ Ġġ SAĞLIĞI ÇEVRE SAĞLIĞI HEDEFLER Ürün veya Üretim Güvenliği Bina, Makine ve Teçhizat Güvenliği ÇalıĢanların Sağlığı ve Güvenliği ĠĢyeri Çevresinin Sağlığı ve Güvenliği HĠZMET VERECEK OLAN MESLEKLER Üretim ile ilgili tüm meslekler (Hammadde, Mamul madde, Hizmet, v.d. Üretimi ile ilgili meslek grupları) Ġnsan Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili tüm meslekler (Hekim, mühendis,hemģire, beslenmeci, psikolog, istatistikçi, iktisatçı, hukukçu v.d.) Çevre Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili tüm meslekler (Mühendis,mimar, hekim, ormancı, denizci, toprak bilimci, jeofizikçi, jeomorfolog v.d.) LĠSANS EĞĠTĠMLERĠ STANDARTLARI YÖNETĠM SĠSTEMLERĠ TEHLĠKE DEĞERLENDĠRME YÖNTEMLERĠ Üretilen nesne veya eylem ile ilgili tüm meslek eğitimleri ISO 9000 Serisi Standartlar Kaliteli Üretim Yönetimi Sistemi HACCP, HAZOP, FMEA, V.D. ÇalıĢanın sağlığı ve Güvenliği ile ilgili tüm meslek eğitimleri OHSAS Serisi Standartlar ĠĢ Sağlığı Yönetim Sistemi What if,eta, FTA, V.D. Çevre sağlığı ve Güvenliği ile ilgili tüm meslek eğitimleri ISO Serisi Standartlar Çevre Sağlığı Yönetim Sistemi What if,eta, FTA, V.D. YASALAR Diğer yasalar ĠĢ yasaları Diğer yasalar LĠSANS ÜSTÜ EĞĠTĠMLERĠ ĠĢ Güvenliği Uzmanlığı ĠĢ Sağlığı Uzmanlığı Çevre Sağlığı Uzmanlığı EĞĠTĠMLERĠ KĠMLER VERECEK Üniversiteler Üniversiteler Üniversiteler SĠGORTA SĠSTEMLERĠ BAKANLIK MAL ve CAN SĠGORTASI CAN SĠGORTASI MAL ve CAN SĠGORTASI SANAYĠ-SAĞLIK-TURĠZM V.B. BAKANLIKLARI ÇALIġMA ve SOSYAL GÜVENLĠK BAKANLIĞI ÇEVRE BAKANLIĞI Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/12

13 Ġġ ve SAĞLIK EVRENSEL KAVRAMLARDIR Ġġ = KUVVET X YOL Kgr-m = Kgr x metre Kuvvet : Uygulayan insansa, insanı; makine ise, makinayı işaret eder. Yol : Kuvvetin yer değiştirdiği mesafedir, alandır, hacimdir. Yani çalışma çevresidir. O halde İş Sağlığı sözcüğü, uygulanan kuvvetin, yani insanın ve yolun, yani çalışma ortamının sağlıklı olmasını ifade eder. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/13

14 SAĞLIK, YALNIZCA SAKATLIK VE HASTALIĞIN BULUNMAMASI DEMEK OLMAYIP, FĠZĠKSEL, RUHSAL VE SOSYAL TAM BĠR ĠYĠLĠK HALĠDĠR Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/14

15 GĠRDĠLER BESLENME KĠġĠSEL HĠJYEN ÜCRET ALT YAPI HĠZMETLERĠ HASTALIK TEDAVĠ HĠZMETLERĠ EĞĠTĠM HĠZMETLERĠ YASALAR İş Güvenliği Ġġ GÜVENLĠĞĠ İş Sağlığı Yönetim Sistemi ÇIKTI Sağlık Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/15

16 BESLENME ÜCRET KĠġĠSEL HĠJYEN İş ALT YAPI HĠZMETLERĠ HASTALIK TEDAVĠ HĠZMETLERĠ EĞĠTĠM HĠZMETLERĠ YASALAR Ġġ GÜVENLĠĞĠ İş Güvenliği Sağlığı Yönetim Sistemi ÇalıĢanın Sağlık Sağlığı Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/16

17 Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/17

18 Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/18

19 Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/19

20 ORTAK RĠSK RĠSK RĠSK TEHLĠKE RĠSK ÇALIġAN ĠNSAN ÇEVRE Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/20

21 Yükseklik Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/21

22 DÜġME NĠN FĠZĠKSEL ETKENĠ RĠSK DÜġME TEHLĠKESĠ : Ġnsanın potansiyel enerjiye sahip olması, Ağırlık merkezinin yerden yüksekliğinin artması TEHLĠKE Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/22

23 DÜġME NĠN ĠNSANA ĠLĠġKĠN NEDENLERĠ DüĢmeye etki eden ĠNSAN özellikleri : YAġLILIK CĠNSĠYET HASTALIK Hiper Tansiyon, Diyabet, Ruhsal Bozukluklar V.D. DENEYĠMSĠZLĠK, RĠSK ÇALIġAN ĠNSAN Acemilik EĞĠTĠMSĠZLĠK V.D Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/23

24 DÜġME NĠN ÇEVRESEL NEDENLERĠ ÇEVRE RĠSK DÜġME NĠN ÇEVRESEL NEDENLERĠ : ÇalıĢma çevresindeki olumsuzluklar, kaygan ve engebeli zemin v.s. AĢırı Sıcak Soğuk YağıĢ AĢırı Rüzgar Sel Deprem Yangın Patlamalar Terörist Saldırılar V.D. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/24

25 DÜġME NĠN ORTAK NEDENLERĠ ORTAK RĠSKLER NEDENĠYLE DÜġMELER : Korku Sonucu Heyecan Soğuk Etkisi Ġle Titreme AĢırı Sıcak Etkisi Ġle Kramplar Yükseklik Korkusu Patlama Sonucu Dengenin Bozulması Gizlenen Ruhsal Hastalıkların Çevresel Nedenlerle Ortaya Çıkması V.D. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/25

26 TĠPLERĠNE GÖRE RADYASYONLAR DALGA ÖZELLĠKLĠ RADYASYONLAR ELEKTRO MANYETĠK RADYASYONLAR Radyo dalgaları Mikro dalgalar Ġnfrared ıģınlar Görünür ıģınlar Ultraviyole ıģınlar X IĢınları Gamma IĢınları PARTĠKÜLER ÖZELLĠKLĠ RADYASYONLAR Alfalar Betalar Nötronlar Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/26

27 ETKĠLERĠNE GÖRE RADYASYONLAR ISIL ETKĠLĠ RADYASYONLAR ELEKTRO MANYETĠK RADYASYONLAR Radyo dalgaları Mikro dalgalar Ġnfrared ıģınlar Görünür ıģınlar Ultraviyole ıģınlar ĠYONĠZE EDEN RADYASYONLAR ELEKTRO MANYETĠK RADYASYONLAR Ultraviyole ıģınlar X IĢınları Gamma IĢınları PARTĠKÜLER ÖZELLĠKLĠ RADYASYONLAR Alfalar Betalar Nötronlar Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/27

28 Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/28

29 Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/29

30 FĠZĠKSEL ETKENLER ELEKTROMANYETĠK RADYASYONLAR Teorik olarak, Güvenlik Mesafesi= 30.P( Güç).10(G/10) / E (V/m) P: Cihaz çıkış gücünü (Watt), G: Anten kazancını (dbi), E: Elektrik alan limit değerini (tek cihaz için limit değeri : V/m) D: Güvenlik mesafesini (metre) belirtir Güvenlik Mesafesi Hesabı Örnek P = W G = 15.5 dbi E = V/m İçin Bu ortalama bir baz istasyonunun güvenlik mesafesidir. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/30

31 ĠYONĠZE RADYASYONLAR İyonlayıcı radyasyon olarak; Alfa parçacıkları Beta parçacıkları Gama ışınları Nötron parçacıkları X-Işınları Çevre atomlara enerji aktarır ve elektron kopmasına neden olur. X-Işınları dışındaki radyasyonlar, atom çekirdeğinden çıkmakta ve bundan dolayı bunlara nükleer radyasyonlar da denilmektedir. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/31

32 ĠYONĠZE RADYASYONLAR Terim Eski Birimi Yeni Dönüşüm Aktivite Curie,Ci Becquerel,Bq 1 Ci = 3.7x Ci = 37GBq Işınlama Dozu Röntgen/saat, R/s Coulomb/kilogram C/kg 1 C/kg = 3876 R 1 R = 2.58x10-4 Soğurulmuş Doz radiation absorbed dose,rad Gray,Gy 1 Gy = 100 rad 1 Rad = 0,01 Gy Doz Eşdeğeri röntgen equivalent man, rem Sievert,Sv 1 Sv = 100 rem Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/32

33 ĠYONĠZE RADYASYONLAR Kararlı durumdaki atomun elektronlarından biri koparıldığında, protonların sayısı elektronlardan fazla olacağından atom bir elektrik yükü kazanacaktır. Bu Ģekilde bir elektronun atomdan ayrılmasından sonra geriye kalan atoma iyon adı verilir. Ġyonların meydana geliģi olayına da iyonizasyon denir. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/33

34 ĠYONĠZE RADYASYONLAR YaĢantımızda, kozmik ıģınlar nedeniyle maruz kaldığımız ortalama radyasyon dozu 0.26 msv/yıl dır. Radon gazından dolayı dünya genelinde maruz kalınan ortalama yıllık doz 1.3 msv dir. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/34

35 ĠYONĠZE RADYASYONLAR Vücudumuzda bulunan radyoaktif elementlerden bir yıl boyunca maruz kaldığımız ortalama iç radyasyon dozu 0.55 msv kadardır. Yiyecek, içecek ve teneffüs ettiğimiz havadan maruz kaldığımız ortalama doz ise, yaklaģık 0.25 msv/yıl dır. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/35

36 Lösemi HASTALIK Lösemi dışında bütün kanserler Özofagus kanseri Mide kanseri Kolon kanseri Rektum kanseri karaciğer kanseri (primer) Mesane kanseri Pankreas kanseri Akciğer kanseri Meme kanseri Uterus kanseri Over kanseri Prostat kanseri İdrar yolları kanseri Habis Lenf kanseri Multıple Myeloma FĠZĠKSEL ETKENLER ĠYONĠZE RADYASYONLAR RELATİF RİSK ÇeĢitli kanserlerde, iyonize radyasyonun etkilerini belirleyen relatif risk değerleri Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/36

37 ĠYONĠZE RADYASYONLAR Doz Sınırları Doz Sınırları ICRP tarafından tavsiye edilen ve TAEK-Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinde yer alan doz sınırları tabloda verilmektedir. Etkin Doz Göz merceği Mesleki 20 msv/yıl* Tek bir yılda 50 msv Yıllık EĢdeğer doz Toplum 1 msv/yıl* Tek bir yılda 5 msv 150 msv 15 msv Deri 500 msv 50 msv El-ayak 500 msv 50 msv *ArdıĢık 5 yılın ortalaması Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/37

38 Termal Konfor, Sıcak Soğuk zararları Vücutta Üretilen Isı Vücuttan Kaybedilen Isı Termal Konfor, sadece vücutta üretilen ısı ile vücuttan kaybedilen ısı eģit olduğunda sağlanabilir Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/38

39 ETKĠN SICAKLIK DERECESĠ Havanın Nemi Ortamın Sıcaklığı Hava esinti Hızı EĢyanın ısı radyasyonu Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/39

40 Küresel Termometre Islak Hazneli Termometre Kuru Hazneli Termometre Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/40

41 SICAK STRESĠNĠN ETKĠLERĠ ISI KAZANCINDA AZALMA VĠTAL DOKULARDA YETERSĠZ KAN ISI YORGUNLUĞU ISI STRESĠ VÜCUT VE DERĠ SICAKLIĞINDA ARTIġ KAN SĠRKÜLASYONUNDA ARTIġ MERKEZDEN YÜZEYE ISI AKIMINDA ARTIġ ISI YÜKLENMESĠ AġIRI VE KISA SÜRELĠ ĠSE TERLEME BUHARLAġMA ĠLE ISI KAYBINDA ARTIġ KONVEKSĠYON VE RADYASYON YOLU ĠLE ISI KAYBI Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/41

42 SICAK STRESĠNĠN ETKĠLERĠ ISI YÜKLENMESĠ AġIRI VE KISA SÜRELĠ ĠSE TERLEME TUZ KAYBI SU KAYBI BUHARLAġMA ĠLE ISI KAYBINDA ARTIġ ISI KRAMPLARI DEHĠDRATASYON VÜCUT SICAKLIĞINDA AġIRI ARTIġ TER HÜCRELERĠNĠN YORULMASI ĠSĠLĠK TERLEMENĠN AZALMASI TERLEME ĠLE ISI KAYBININ YETERSĠZLEġMESĠ Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60 /42

43 SICAK STRESĠNĠN ETKĠLERĠ VÜCUT SICAKLIĞINDA AġIRI ARTIġ VÜCUDUN YAġAMSAL FONKSĠYONLARINDA VE ISI REGÜLASYONUNDA BOZULMALAR SICAK ÇARPMASI Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/43

44 SOĞUK STRESĠNĠN ETKĠLERĠ ISI KAYBININ AZALMASI EKSTREM DOKULARDA YETERSĠZ KAN SOĞUK STRESĠ DERĠ SICAKLIĞINDA DÜġÜġ KAN SĠRKÜLASYONUNDA AZALMA SOĞUK ÇALMASI UZUN SÜRELĠ SOĞUK ETKĠLENMELERĠ TÜY DĠKLEġMESĠ KAS SICAKLIĞINDA DÜġÜġLER TÜYLERĠ DĠKEN DĠKEN OLMUġ DERĠ TĠTREME Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/44

45 SOĞUK STRESĠNĠN ETKĠLERĠ UZUN SÜRELĠ SOĞUK ETKĠLENMELERĠ BESĠN TÜKETĠMĠNDE ARTIġLAR METABOLĠK HIZ ARTIġI YAĞLANMANIN ARTIġI DAHA ĠYĠ ĠZOLASYON Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/45

46 Alçak ve Yüksek Basınç Alçak basınçta O2 azlığının, Yüksek basınçta vücut sıvılarında fazla miktarda Azot erimesinin yarattığı sorunlar, çeģitli koruyucu önlemlerle önlenebilir hastalıklardır. Bütün ifade edilen kurallara uymakla Bu tür meslek hastalıklarının rahatça önüne geçilebilir. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/46

47 Gürültü GÜRÜLTÜNÜN TANIMI ETKEN GÜRÜLTÜ MARUZ KALINAN GÜRÜLTÜ DÜZEYĠNĠN SAPTANMASI GÜRÜLTÜNÜN FREKANS SPEKTRUMU GÜRÜLTÜ TĠPĠNĠN BELĠRLENMESĠ GÜRÜLTÜ ĠLE ĠLGĠLĠ YASALAR GÜRÜLTÜ LĠMĠTLERĠ Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60 /47

48 KONAK GÜRÜLTÜYE MARUZ KALAN ĠNSAN FĠZĠKSEL ETKENLER Gürültü MARUZĠYET SÜRESĠ MARUZĠYET ġeklġ GÜRÜLTÜNÜN OLUġTURDUĞU HASAR VE ZARARLAR ZARAR GÖREN ORGANLARIN ANATOMĠK ve FĠZYOLOJĠK ÖZELLĠKLERĠ GÜRÜLTÜYLE OLUġAN ĠġĠTME KAYIPLARI ve ÖZELLĠKLERĠ ĠġĠTME KAYIPLARININ YASAL DURUMU ĠġĠTME KAYIPLARI ve MALULĠYET V.S., V.S. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/48

49 Gürültü GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI ÇEVRE GÜRÜLTÜLÜ ORTAMLAR KAYNAKLARDA GÜRÜLTÜ DÜZEYLERĠ GÜRÜLTÜYÜ ARTTIRAN VE AZALTAN FAKTÖRLER GÜRÜLTÜ HARĠTASI GÜRÜLTÜYE MARUZ KALAN ĠNSAN SAYISI V.S., V.S. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60/49

50 MARUZ KALMA SÜRELERĠ SAAT FĠZĠKSEL ETKENLER Gürültü Gürültüye bağlı İşitme kaybı Gürültü Düzeyi 87 db(a) dan Yüksek olmalı VE Maruz kalma Süresi 8 saatten fazla olmalı GÜRÜLTÜYE MARUZĠYET LĠMĠTLERĠ Le q GÜRÜLTÜ DÜZEYĠ db(a) Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60 /50

51 Gürültü GÜRÜLTÜ DÜZEYĠ db(a) MARUZĠYET SÜRESĠ (Saat) 8 üstü /2 1/4 1/8 90 Altı Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60 /51

52 TitreĢim TitreĢim (vibrasyon); genellikle katı ortamda yayılan, dokunma duyusu ile algılanan, alçak frekanslı ve yüksek genlikli bir enerji yayılımıdır. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60 /52

53 TitreĢim İnsanların oturduğu yerler, temas ettikleri ya da ellerinde tuttukları titreyen araç ve gereç, her türlü makine ve araçların neden olduğu sarsıntılar, uzun dönemde Zararlı etkiler yaratabilmektedir. Bu alanda yapılan araģtırmalar; kinestetik duyu organlarında, kas, bağ ve eklem Algılama sistemlerinde, iç kulak denge organında, derinin duyarlı kıl dibi ve deri altı algı organlarında, alt ve üst etraf kılcal damar ağında zararlı ve kalıcı etkileri göstermiģtir. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60 /53

54 TitreĢim Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60 /54

55 TitreĢim Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60 /55

56 Kim için Tehlike? ĠĢveren için tehlike ÇalıĢan için tehlike Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60 /56

57 Ne için Tehlike? ĠĢverenin sahip olduğu mal (üretim, makine-teçhizat, bina v.d.) için tehlike ÇalıĢanın sahip olduğu can (Sağlık veye Kazanma Gücü) için tehlike Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60 /57

58 Ne kadar Tehlike? ĠĢverene verilecek zarar, ĠĢverenin kabul ettiği zarar (Kabul Edilebilir Risk) kadardır. ÇalıĢanın sağlığına verilecek zarar sınırı ise, belirlenmiģ olan DOZ kadardır. Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60 /58

59 Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60 /59

60 TitreĢim ÖLÇ KONTROL ET DÜZELT (ÖNLEM AL) Şubat 12 Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu 60 /60

61 Yapılacak Doğruların En Büyük Engeli Yapılan Yanlışlardır Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu