UYGULAMALARI SAN.LTD.

Transkript

1 ASANSÖR R MESLEK ALANI ÇALIŞTAYI ASANSÖR R SİSTEMLERS STEMLERİNDE DİŞD İŞLİSİZ Z TAHRİK UYGULAMALARI MURAT GÜNGÖR Makine Müh. AKAR ASANSÖR MAKİNA MOTOR SAN.LTD. ALPEREN ÜŞÜDÜM Elektrik Müh. AKAR ASANSÖR MAKİNA MOTOR SAN.LTD.

2 Geleneksel Sistemlere Göre G Avantajları Motora akuple edilen yüksek y duyarlıkl klı mutlak enkoder ve hassas denetim sağlayan kapalı çevrim sürücüs sistemi sayesinde kalkış ış, duruş ve seyir esnasında nda mükemmel m bir konfor sağlamaktad lamaktadır. Yumuşak kalkış ve duruşlar sayesinde halat-kasnak arasındaki sıyırmalar minimum düzeyde d tutulduğundan undan halat ve kasnak aşınmaları klasik sistemlere göre g oldukça a düşük d k bir düzeydedir.did zeydedir.dişli grubunun tümüyle t ortadan kalkması,, bakım m ve onarım m gereksinimini büyük ölçüde azaltmış ıştır. Periyodik yağ değişimi, imi, yetersiz yağlama altında çalışma sonucu ortaya çıkabilecek sorunlar, ses ve vibrasyon problemleri ve arızalar dişlisiz sistemlerde tamamen ortadan kalkmış ıştır.

3 Konforun yanı sıra mıknatm knatıs s uyarmalı senkron motorlu dişlisiz tahrik sistemlerinin, geleneksel asenkron motor ve vidalı redükt ktörle tasarlanan sistemlere kıyasla k en önemli üstünlüğü getirdiği enerji tasarrufudur.. Dişli grubun ortadan kalkması ile aynı tahrik gücüg gereksinimi ( aynı seyir hızıh ve taşı şıma kapasitesi ) için i in geleneksel sistemlere göre g %40-%50 %50 oranlarında nda daha küçük üçük k motor gücüg seçilmesi mümkm mkün n olmaktadır. Senkron dişlisiz motorlarda redükt ktör ortadan kalktığı için in verimlilik bir alınır.di r.dişlisiz sistemlerin daha da ilginç bir özelliği i de, kullanılan lan sürücünün s n izin vermesi koşulu ile, dengelenmemiş ağırlığın n seyir yönünde y nde etki etmesi durumunda oluşan frenleme enerjisinin, şebekeye geri beslenebilmesi ve bu sayede net enerji tüketiminin t daha da düşürülebilmesidir. d Yakın n bir gelecekte, giderek daha çok sayıdaki sürücüs üreticisinin, bu şekildeki çalışmaya olanak verecek sürücüs tiplerini geliştirece tireceği öngörülerek,bu önemli özelliğin in de göz g z ardı edilmemesi gereklidir.

4 DİŞLİSİZ Z SİSTEMLERDE S STEMLERDE MOTOR BOYUTLANDIRILMASI Dişlisiz sistemlerde palanga kullanılmas lması motor şaftına uygulanacak olan yük y momentini 2 (veya 4) kat azaltacağı ğından, önemli ölçüde daha küçük üçük k gövde g yapısına sahip ve daha hızlh zlı dönen bir motor kullanımına na olanak sağlayacakt layacaktır. Bu nedenle bir çok durumda 2:1 palanga kullanılmas lması tavsiye edilmektedir. Normal işletme i durumunda motorun üretmesi gereken döndd ndürme momenti ; Mmotor =rkasnak. g.(myük+mkabin +mek mka ) / (ü(. h ) rkasnak :tahrik kasnağı ğının n yarıçap apı (m), myük,: yük y k kütlesi k (kg), mkabin: kabin kütlesi k (kg), mek : kablo ve dengelenmemiş halat külesi k (kg) mka :karşı şıt t ağıa ğırlık k kütlesi k (kg), ü: : Askı tipine bağlı katsayı ( direkt askı için in 1, 2:1 askı için in 2, 4:1 için i in 4 alınır r ), h : Kuyu ve halat sisteminin verimidir. Motorun devir hızıh da, w= ü (v / rkasnak) ( rad/s) veya n=w (60/2(pi) i)) ) (d/dk) Örneğin 0.16 m yarıçapl aplı bir tahrik kasnağı ile çalıştırılacak 1000 kg, 1m/s lik bir sistemde kuyu verimi %80 kabul edilirse, 1:1 askı için in Mn =980 Nm, nn=59.68 d/dk (wn=6 rad/s), P= 5.88 kw 2:1 askı için in Mn=490 Nm, n= d/dk (wn=12 rad/s), P= 5.88 kw değerleri erleri elde edilir. Dikkat edilirse tahrik gücüg her iki motor için i in de yaklaşı şık k 6 kw olmasına rağmen tamamen farklı iki motor gereklidir

5 Motor boyutlandırılmas lmasında diğer önemli hususlar da trafik ve ortam sıcaklığıdır.. Motorun yol alma ve frenleme ve normal işletmede i cevrimsel olarak çalışması standartlarda S5 ile tanımlanm mlanmıştır. S5 yol alma ve frenlemenin ısınmayı etkilediği i kesintili çalışma olarak tanımlan mlanır. Bu nedenle bu çalışma için i in saatteki yol alma sayısı,, % doluluk oranı, örneğin 180 start/h -%60 veya 240 start/h - %40 şeklinde tanımlanmak zorundadır. r. Bu işletme i rejimleri 40 C ortam sıcakls caklığı için in garanti edilmiş olup, daha yoğun trafik ve daha yüksek ortam sıcakls caklıkları için in motorun termal koruma sınırına s na girme ve servis dışıd kalma riski oluşabilmektedir. Genel olarak 1.6 m/s üzerindeki hızlar, h belirli saatlerde de olsa aşıa şırı trafik beklentisi ve 40 C üzerindeki ortam sıcakls caklıkları için in döndd ndürme momenti açısından a motorun daha toleranslı seçilmesini gerektirir.

6 Mıknatıs s uyarmalı senkron motorlar mümkm mkün n olduğu ölçüde tasarlandığı hız z ve yük y k koşullar ullarında çalıştırılmalıdır. Tasarım m hızının h üzerindeki hızlarda h hız h z denetimi ve ivmelenmede sorunlar yaşanabilir. anabilir. Tasarım m hızının h n altındaki hızlarda h ise gereğinden yüksek akımla çalışacağından hız h z denetim cihazı açısından bir aşırı boyutlandırma söz s z konusu olabilir. Dolayısı ile motorun anma değerleri, erleri, talep edilen hız h z ve yük y k değerlerine erlerine ne kadar yakın n ise oluşurulan urulan sistem ekonomik ve teknik olarak o ölçüde başar arılı olacaktır. Bu belirlemeler sonucu sisteme göre g motor ve hız h denetim cihazlarının n optimize edilmesinin de mümkm mkün n olduğu u ortaya çıkmaktadır. Dişlisiz sistemler için i in üretilmiş motor örnekleri aşağıa ğıda gösterilmiştir. tir.

7

8 DİŞLİSİZ Z SİSTEMLERDE S STEMLERDE MONTAJ, DEVREYE ALMA ve BAKIM Mıknatıs s uyarmalı senkron motorlar, yüksek y duyarlıkl klı bir mutlak artımsal enkoder üzerinden geri beslemeli ve kapalı çevrim olarak çalışırlar. Modern hız h z denetim cihazları,, programlanan hız-zaman h zaman diyagramını her yük y k koşulunda mükemmel m bir şekilde izleyerek, yüksek bir konfor sağlamaktad lamaktadır. Dolayısı ile iyi tasarlanmış bir motor ve kaliteli bir hız h z denetim cihazı konfor açısından a ön koşullar ulları sağlam lamış olacaktır. Bununla birlikte, motorun mutlaka ekranlı güç kablosu ile beslenmesi, topraklama bağlant lantılarının n doğru yapılmas lması enkoder kablosunun güçg kablosundan uzaktan ve kanal içinde inde taşı şınması gibi temel ilkelere uyulması da sonuç alınmas nması için in çok önemlidir.. Ancak kusursuz bir asansör r sistemi için i in bir çok unsurun birlikte sağlanmas lanması gereklidir. Kuyunun beton kalitesi ve gönyede olmasından başlayarak, ray kalitesi ve boyutlandırılmas lması, ray montajı,, patenler, kabin karkas malzemesi ve konstrüksiyonu, ksiyonu, karşı ağırlık k konstrüksiyonu, ksiyonu, halatlar, askı ve süspansiyon s spansiyon sistemi, saptırma kasnakları,, sensörlerin yerleştirilmesi, makine saşesinin tasarımı gibi pek çok detayın n kusursuz olması gereklidir.

9 DİŞLİSİZ Z MOTOR MONTAJ ÖRNEKLERİ a) 1:1 Askı Makine Daireli Montaj b) 4:1 Askı Makine Daireli Montaj c) 2:1 Askı d) 2:1 Askı Makine Dairesiz Montaj

10 Hız z kontrol cihazını devreye alma aşamasa amasında kuyu özelliklerine göre ince ayarlama yapılmas lması konforu önemli ölçüde arttıracakt racaktır. r. Modern hız h z kontrol cihazlarının çoğu u bilgisayar üzerinden izleme ve parametre değiştirme özelliklerini desteklemektedir; bu sayede konfor ayarlamaları algılamalarla lamalarla değil, somut kriterler üzerinden yapılmal lmalıdır. Hız H z kontrol cihazının n tüm t özeliklerini etkin bir şekilde kullanabilmek eğitim e ve tecrübe gerektirir. Bu açıdan a yerli üreticilerin ve yabancı firmaların n temsilciliklerinin operatör r eğitimlerine e ve Türkçe e dokümantasyonlar mantasyonlarının n zenginleştirilmesine önem vermeleri gerekmektedir. Periyodik bakımlarda hız h z denetim cihazının n da periyodik bakım m gerektiren komponentlerinin açıkça a a belirtilmiş olması gereklidir. Tipik bir seyir grafiği ve ayarlanabilir parametreler

11 Dişlisiz sistemlerde enerjisiz durumda kabinin hareketini engelleyecek yaylı elektromekanik frenler bulunmaktadır. Fren veya frenlerin CE belgesi varsa aynı zamanda yukarı yönde aşıa şırı hız durumunda kabini normal bir ivme ile tehlikesizce durduracak bir güvenlik g komponenti olarak da kullanılır. AşağıA yönde kabin hareketini engellemek için i in ayrıca kayma fren kullanılmas lması gereklidir. Mıknatıs s Uyarmalı Senkron Motorlar hareket ettirildiklerinde stator sargılar larında bir gerilim oluştururlar, stator uçlaru ları kısa devre edilirse de hızla h orantılı bir fren etkisi oluştururlar. Bu özellikleri nedeniyle ek bir emniyet önlemi olarak enerjisiz durumlarda motor sargı uçlarının n mutlaka kısa k devre edilmesi gereklidir.. Devreye alma ve periyodik bakımlarda sargılar kısa k devre iken frenler açılıp a kapatılarak frenlerin ve kısa k devrenin etkinliği i gözlenmelidir. g Kurtarmalar mutlaka kesintisiz güçg kaynağı ile yapılmal lmalıdır. Bu nedenle özellikle kesintisiz güçg kaynağı ğının n aküleri ve diğer komponentleri çalışmaya hazır r olacak şekilde bakıml mlı tutulması son derecede önemlidir.

12 SONUÇLAR Mıknatıs s Uyarmalı Senkron Motor kullanımı ve dişlisiz tahrik uygulamaları asansör r sistemlerinde önemli bir değişim im yaratmış ıştır. Pazar payındaki artış ve sektörel dinamikler sözkonusu s uygulamaların giderek artacağı ğını göstermektedir. Dişlisiz sistemler projelendirme, montaj, devreye alma ve periyodik bakım m gibi hususlarda klasik redükt ktörlü sistemlere göre g önemli farklılıklar klar göstermesi ve henüz z yeterince tanınm nmıyor olması bu hızlh zlı değişim im nedeniyle uygulamalarda sorunlara yol açabilir. a abilir. EMO ve MMO Asansör r SMM eğitimleri e başta olmak üzere konu ile ilgili tüm t eğitimlerde dişlisiz sistemlere yer verilmesi, montaj ve bakım firmalarının n teknik detaylar konusunda bilgilendirilmesi uygulamaların n kalite ve güvenirlig venirliğinin inin artması açısından önem taşı şımaktadır.

13 TEŞEKK EKKÜR R EDERİZ