RED PORGY LARVICULTURE IN DIFFERENT CULTURE SYSTEMS

Transkript

1 FARKLI KÜLTÜR S STEMLER NDE FANGR (Pagrus pagrus, L.1758) LARVA ÜRET M TEKNOLOJ S CÜNEYT SUZER, AH N SAKA, KÜR AT FIRAT, OSMAN ÖZDEN Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Yeti tiricilik Bölümü skele, Urla- ZM R ÖZET Bu çalı mada, özellikle son yıllarda alternatif tür kapsamında de erlendirilen fangri, (Pagrus pagrus) balı ının larval döneminde (0 35 gün) 3 farklı kültür teknolojisinin larval geli ime olan etkileri incelenmi tir. 3 tekrarlı ve tam kontrollü ko ullar altında uygulanan çalı mada; akı kanlı su, air-lift ve kapalı devre üretim teknikleri olmak üzere 3 farklı larva üretim teknolojisi kullanılmı ve tanklar sırasıyla A, B ve C grubu olarak adlandırılmı tır. Tamamen toz yeme geçi in yapıldı ı 35. gün sonunda, larvalara ait total boy ve a ırlık geli imleri incelendi inde, en iyi total boy 18.21±4.1 mm ve 83.73±6.7 mg a ırlık olarak, air-lift üretim tekni inin uygulandı ı B grubunda elde edilmi tir. Bu grubu 17.25±3.2 mm total boy ve 79.33±5.7 mg a ırlık de eri ile kapalı devrede uygulanan C grubu ve 15.52±3.3 mm total boy ve 69.13±8.2 mg a ırlık de eri ile akı kanlı su üretim tekni inin uygulandı ı A grubu izlemi tir. Total boy ve a ırlık geli imi açısından, B grubu ile C grubu arasındaki fark önemsiz bulunmu tur (p>0.05). A grubu ile di er gruplar arasındaki fark ise önemlidir (p<0.05). Ayrıca hava kesesi geli im oranı gruplarda sırası ile %90, %93 ve %89 olarak hesaplanmı tır. A, B ve C gruplarındaki hava kesesi geli imleri incelendi inde ise gruplar arasında istatistik olarak farklılı a rastlanmamı tır (p>0.05). Bunun yanında, ya ama oranları ise gruplara göre sırası ile % 11.1, % 26.2 ve % 24.5 olarak saptanmı tır. Benzer ekilde, B ve C grupları arasındaki fark istatistik olarak önemsiz iken (p>0.05), A grubu ise di er gruplardan farklıdır (p<0.05). Anahtar kelimeler: Pagrus pagrus, air-lift, kapalı devre, akı kanlı su, larval geli im, ya ama oranı. RED PORGY LARVICULTURE IN DIFFERENT CULTURE SYSTEMS ABSTRACT In this study, the effects of three different culture techniques on larval development during larval period (0-35 day) in the red porgy (Pagrus pagrus) which is accepted as a new candidate species in the recent years were investigated. Three different culture techniques which are air-lift, closed and circulated sea water systems were compared in triplicate and controlled conditions and named group A, B and C. In circulated sea water system, sea water renewed during the day, and also renewed 10% per hour in closed system. Besides, in the air-lift system, sea water circulated inside of tank and 10% of volume renewed during the day. Except larval culture technology, firstly, larvae fed S-type, L-type rotifera, then Artemia nauplii and enriched metanauplii. After metamorphosis, they start to fed by microparticulate food. At the end of the experiment (35 day), it is determined that the best total length development and weight was found as 18.21±4.1 mm and 83.73±6.7 mg in group B applied air-lift technique. Also, these parameters were determined as 17.25±3.2 mm and 79.33±5.7 mg for group C applied closed system and 15.52±3.3 mm and 69.13±8.2 mg for group A applied circulated sea water system. Although significant differences were found in group A (p<0.05), there is no differences between B and C groups (p>0.05) in total length development and weight. Also, swimbladder inflation rates were determined as 90%, 93 % and 89% respectively. There were no significant differences in all groups for swimbladder development and inflation rates (p>0.05). Additionally, survival rates were calculated as 11.1%, 26.2% and 24.5% respectively. Similarly, differences between group B and C were not significant (p>0.05) whereas group A was significantly different than the other groups (p<0.05). Keywords: Pagrus pagrus, air-lift, closed system, circulated sea water, larval development, survival rate. G R Akdeniz ülkelerindeki son yıllarda endüstri halini alan akuakültür sektörü daha çok levrek Dicentrarchus labrax ve çipura Sparus aurata türlerinin kültürü üzerine yo unla mı durumdadır. Üretimde izlenen büyük miktardaki artı ların tüketime aynı oranda yansımaması, akuakültür sektörüne yeni bir ivme kazandırabilmek amacı ile ekonomik de eri yüksek alternatif türlerin üretimini gündeme getirmi tir. Bu ba lamda fangri (Pagrus pagrus) özellikle son yıllarda akuakültür sektöründe alternatif türler arasında de erlendirilen ekonomik de eri yüksek bir Sparidae ailesi üyesidir. 564

2 ekil 1. Fangri balı ının genel görünü ü. The general view of red porgy. Demersal bir tür olan fangri, bütün Akdeniz de, Do u Atlantik te, ngiliz Adaları ndan Senegal e, Batı Atlantik te Kuzey Carolina dan Meksika ya ve Venezüella dan Arjantin e kadar yayılım gösterir. Genellikle dibi çamurlu-kumlu ta lı bölgelerde ve sı sularda ya arlar. Akdeniz de 200 m, Atlantik te 300 m ye kadar, genelde m arasındaki derinliklerde yayılım gösterir (Manooch, and Hassler, 1978; Hood, 2000). Fangri, di er Sparidae üyeleri gibi hermafrodit özellik göstermektedir ve ço unda (Pagrus pagrus, Pagellus erythrinus, Pagrus ehrenbergi, Pagellus acarne) protogynous hermafroditlik görülmektedir (Alekseev, 1982; Devlin and Nagahama, 2002). Fangri larva kültürüne ait çalı malar son yıllarda artı göstermi tir. Özellikle Japonya da yo un olarak üretimi yapılan ve fangri ile çok yakın benzerlikler ta ıyan Pagrus major türüne ait üretim protokollerinin adapte edilmesiyle üretim miktarında artı lar gözlenmi tir. Son yıllarda yapılan çalı malar sayesinde bu türe ait erken ya am dönemlerindeki biyolojik ve fizyolojik özelliklerin ayrıntılı ekilde tanımlanmı, bunun sonucunda larva kültüründe farklı teknikler ba arıyla uygulanmı tır (Kolios et al. 1997; Hernandez-Cruz et al. 1999; Mihelakakis et al. 2001). Bu çalı mada, özellikle son yıllarda alternatif tür kapsamında de erlendirilen fangri balı ının üç farklı larva kültür teknolojisinde uygulanan üretim yöntemlerinin larval geli ime, hava kesesi geli imine ve ya ama oranına olan etkilerinin incelenmesi amaçlanmı tır. MATERYAL VE YÖNTEM 2.1. Anaç Yönetimi ve nkübasyon Çalı malarda kullanılan anaç balıklar, 16m 3 hacmindeki dairesel tanklara, 1:1 di i (627.4±72.3 gr)/erkek (1128.2±92.1 gr) oranında ve 5 kg/m 3 yo unlukta stoklanmı tır. Anaçlardan yumurta do al üreme periyodu olan Nisan-Mayıs ayları süresince do al sıcaklık (16 18 C) ve fotoperiyot (13 aydınlık: 11 karanlık) uygulanmı tır. Anaçlara herhangi bir hormon uygulaması yapılmamı tır. Anaçların beslenmesinde yumurta kalitesini artırmak amacı ile taze ya yem olarak sübye (Sepia officinalis), kalamar (Loligo vulgaris) ve ahtapot (Octopus vulgaris) kullanılmı tır. Anaçlara günde 2 kez doyuncaya kadar besleme yapılmı tır. Anaçlardan temin edilen yumurtalar kollektörlerden toplandıktan sonra ayrı bir kapta bekletilmi ve ölü-canlı ayrımı yapılmı tır. Canlı yumurta miktarı tespit edildikten sonra yumurtalar 200 litre hacmindeki 375 µm göz açıklı ına sahip inkübatörlere 3000 yumurta/lt olacak ekilde yerle tirilmi tir Larval Üretim ve Deneme Düzeni Son yıllarda alternatif tür olarak üretime ba lanan fangri larva kültüründe hangi larva üretim tekni inin hangi de er ve aralıklarda daha iyi sonuçlar verece inin belirlenebilmesi için 3 farklı teknik ünitede kurulması planlanmı tır. Bu ba lamda, A grubunda akı kanlı su tekni i, B grubunda air-lift tekni i ve C grubunda ise kapalı devre üretim tekni i kullanılmasına karar verilmi tir. Akı kanlı su tekni inde tank ortamına 24 saat sürekli taze su giri i yapılması planlanmı tır. Air-lift yönteminde kurulan sistem ile su giri i yapılmadan kendi içinde sürekli aynı suyu çevirmesi ve her gün ortama %10, kapalı devre yöntemde ise her saat sisteme %10 taze su giri i yapılması planlanmı tır ( ekil 2,3). Tüm denemelerde 4 m 3 hacimli, çeperleri siyah, zemin gri renkte, silindir-konik yapıda polyester tanklar kullanılmı tır. nkübasyon a amasından sonra larvalar 100 adet/lt olacak ekilde tanklara yerle tirilmi tir. Larva üretimi tüm üretim yöntemlerinde ye il su tekni i kullanılarak yapılmı tır. Alg türü olarak Isochryisis galbana ve Tetraselmis suesica türleri x 10 3 hücre/ml kullanılmı tır. Denemelerde larval geli ime ba lı olarak lüks yo unlu unda ve 24 saat süreli aydınlatma yapılması dü ünülmü tür. 565

3 ekil 2. Air-lift larva üretim sistemi çalı ma prensibi ile larva tankının görünü ü. The view of larval tank and air-lift larviculture system operating principle ekil 3. Kapalı devre larva üretim sistemi. The view of closed larviculture system. Larvalarda a ız açılımı gözlendikten sonra larval beslemeye S-type olarak adlandırılan Brachionus rotundiformis ve L- type olarak adlandırılan Brachionus plicatilis türü rotiferle ba lanması dü ünülmü tür. Ba langıç a amasında 3. gün için %70 S-type+%30 L-type, 5. gün için %50 S-type+%50 L-type, ve 8. günden itibaren sadece L-type rotifer giri i planlanmı tır. Canlı yem yo unlu unun 10 adet/ml olması hedeflenmi tir. Rotiferin ardından canlı yem olarak beslemeye Artemia nauplii ile devam edilmi tir. AF tipi artemialar yumurtadan çıktıktan hemen sonra larvalara 10. günden itibaren ve ilerleyen günlerde larva geli imine ba lı olarak zenginle tirildikten sonra metanauplii olarak 15. günden itibaren verilmesi hedeflenmi tir. Artemia ve rotiferlerin zenginle tirilmesinde INVE firmasının Selco ürünleri kullanılmı tır. Metamorfoz sonrasında toz yeme adaptasyonu sa layabilmek amacıyla Artemia metanauplii ile birlikte INVE firmasının Proton ürünleri kullanılmı tır. Denemelerin larvaların toz yeme tamamen alı masıyla birlikte sona erdirilmesi planlanmı tır Örnekleme Denemeler süresince larval geli im haftalık olarak, her tanktan alınan 30 adet larvaya ait milimetrik oküler yardımı ile yapılan boy ve en ölçümü ile izlenmi tir. Hava kesesi geli imi ise yine alınan bu larvalarda hava kesesi boyu ve eni ölçümü ile hacimlerinin hesaplanmasıyla izlenmi tir. Hava kesesi hacmi V= 4/3* *a*b 2 formülü kullanılarak hesaplanmı tır. Formüldeki a=maksimum kese uzunlu u yarısı ve b=maksimum kese eni yarısı olarak alınmı tır (Rosa and Dinis, 1985). Deneme sonunda, her tankta kalan larvalar sayılarak ya ama oranı hesaplanmı tır. Denemeler 3 kez tekrar edilmi ve veriler ortalamanın standart sapması (S.D.) olarak gösterilmi tir. Varyanslar arasındaki homojenite Levene testi ile incelenmi tir. Gruplar arasındaki farklılıklar, tek yönlü varyans analizinin 566

4 (ANOVA) ardından Tukey testi ile tespit edilmi tir (p 0.05). Ya ama oranları arasındaki farklılık ise Fischer in Ki kare testi ile saptanmı tır. BULGULAR Anaçlar do al üreme periyodu içinde su sıcaklı ının C arasında de i im gösterdi i dönemde yumurta bırakmı lardır. Yumurtaların döllenme oranı %93 olarak saptanmı tır. nkübasyon süresince deniz suyu sıcaklı ı C arasında de i mi, ortalama 16.6±0.2 C olarak kaydedilmi tir. Bu sıcaklık aralı ında saat arasında süren inkübasyon sonrasında yumurtalar çatlayarak larvalar çıkmı tır. Açılım oranı %92 96 arasında de i mi tir. Fangri yumurtalarının çapı ±2.32 µm ve ya damlası çapı 233.4±0.85 µm olarak tespit edilmi, yumurta boyutları arasında fark tespit edilmemi tir (p>0.05). Denemeler süresince izlenen bazı embriyolojik geli im a amaları ekil 4 te foto raflarla gösterilmi tir. Yeni Döllenmi 2 li Blastomer 4 lü Blastomer 16 lı Blastomer Morula Blastula Gastrula Embr. kalkan olu. Neurula 8-9 Somit, optik kese somit, Kupfer Yumurtadan çıkı ekil 4. Fangri yumurtalarının embriyolojik geli imi. Embryonic development of red porgy egg. 567

5 Denemeler süresince ortalama deniz suyu sıcaklı ı tüm gruplar için C arasında de i mi, ortalama 20.8±0.3 C olarak izlenmi tir. Larvalardaki a ız açılımı 3. günde tespit edilmi ve larval besleme protokolü planlandı ı ekilde gerçekle mi tir. Akı kanlı su tekni inin uygulandı ı A grubundaki larval geli im verileri incelendi inde, denemenin ba langıcında 3.09±0.01 mm olan larva boyu, 7 gün sonra yapılan ilk ölçümde 3.94±0.2 mm olarak tespit edilmi tir. Bunun ardından devam eden ölçümlerde sırasıyla 14. gün için 4.45±0.2 mm, 21. gün için 8.03±1.2 mm, 28. gün için 12.04±2.3 mm ve denemenin sona erdi i 35. günde yapılan ölçümde 15.52±3.3 mm olarak bulunmu tur. A grubundaki larvaların a ırlık geli imleri incelendi inde ise, denemenin ba langıcında 0.557±0.01 mg olarak ölçülen larva a ırlı ı, 7 gün sonra yapılan ölçümde 0.875±0.14 mg olarak saptanmı tır. Bunun ardından periyodik olarak yapılan ölçümlerde sırasıyla 14. gün için 3.04±1.12 mg, 21. gün için 15.12±1.4 mg, 28. gün için 19.23±3.3 mg, ve denemenin sona erdi i 35. günde yapılan ölçümde 69.13±8.2 mg olarak tespit edilmi tir ( ekil 5). Air-lift tekni inin uygulandı ı B grubundaki larval geli im verileri incelendi inde, denemenin ba langıcında 3.09±0.01 mm olan larva boyu, 7 gün sonra yapılan ilk ölçümde 3.81±0.1 mm olarak tespit edilmi tir. Ardından devam eden periyodik ölçümlerde sırasıyla 14. gün için 4.65±0.2 mm, 21. gün için 8.74±1.2 mm, 28. gün için 14.35±1.6 mm ve denemenin sona erdi i 35. günde 18.21±4.1 mm olarak izlenmi tir. B grubundaki larvaların a ırlık geli imleri incelendi inde ise, denemenin ba langıcında 0.557±0.01 mg olarak ölçülen larva a ırlı ı, 7 gün sonra yapılan ölçümde 0.861±0.16 mg olarak bulunmu tur. Bunun ardından periyodik olarak yapılan ölçümlerde sırasıyla 14. gün için 3.21±1.08 mg, 21. gün için 16.72±1.6 mg, 28. gün için 23.12±4.5 mg ve denemenin sona erdi i 35. günde yapılan ölçümde 83.73±6.7 mg olarak tespit edilmi tir ( ekil 5). Kapalı devre tekni inin uygulandı ı C grubundaki larval geli im verileri incelendi inde, denemenin ba langıcında 3.09±0.01 mm olan larva boyu, 7 gün sonra yapılan ilk ölçümde 3.62±0.2 mm olarak tespit edilmi tir. Bu günden sonra yapılan ölçümlerde, 14. gün için 4.18±0.2 mm, 21. gün için 8.22±1.3 mm, 28. gün için 13.84±2.5 mm ve denemenin sona erdi i 35. günde yapılan ölçümde 17.25±3.2 mm oldu u görülmü tür. C grubundaki larvaların a ırlık geli imleri incelendi inde ise, denemenin ba langıcında 0.557±0.01 mg olarak ölçülen larva a ırlı ı, 7 gün sonra yapılan ölçümde 0.827±0.15 mg olarak bulunmu tur. Devam eden ölçümlerde sırasıyla 14. gün için 3.16±1.11 mg, 21. gün için 16.33±1.6 mg, 28. gün için 21.34±3.4 mg ve denemenin sona erdi i 35. günde yapılan ölçümde 79.33±5.7 mg oldu u izlenmi tir ( ekil 5). 25 Total Boy A Total Boy (mm) Total Boy B Total Boy C A ırlık A A ırlık B A ırlık C A ırlık (mg) Günler ekil 4. Fangri larvalarında total boy-a ırlık geli imi. (Xort ±SD; n=30). Growth of red pogy larvae (X±SD; n=30). Gruplar arasındaki en iyi boyca büyüme de erlerine air-lift tekni inin kullanıldı ı B grubundaki larvalarda rastlanmı tır. Bunun yanında B grubu ile C grubu arasındaki fark önemsizken (p>0.05) A grubu ile di er gruplar arasındaki fark önemli bulunmu tur (p<0.05). Gruplarda, en iyi a ırlık artı ı B grubunda gerçekle mi tir. A ırlık artı ı verilerinde de total boy geli iminde oldu u gibi, B grubu ile C grubu arasındaki fark önemsizken (p>0.05) A grubu ile di er gruplar arasındaki fark önemli bulunmu tur (p<0.05). Tüm gruplarda izlenen boyca büyüme ve a ırlık artı ı de erleri ekil 5 te gösterilmi tir. Deneme sonunda gruplardan elde edilen ya ama oranlarına bakıldı ında sırası ile A grubu için % 11.1, B grubu için % 26.2 ve C grubu için % 24.5 olarak tespit edilmi tir. Benzer ekilde, B ve C grupları arasındaki fark istatistiki olarak önemsizken (p>0.05) A grubunun di er 2 gruba göre farkı önemli bulunmu tur (p<0.05). 568

6 Bununla birlikte, tüm deneme gruplarında ilk hava kesesi i mesi 5 7. günler arasında tespit edilmi tir. lk ölçümün yapıldı ı 7. günde hava kesesi hacmi A grubu için 0,031± 0,001 mm 3, B grubu için 0,035±0,001 mm 3 ve C grubu için 0,032±0,002 mm 3 olarak tespit edilmi tir ( ekil 2). Bu ilk de erlere ait istatistiki analiz sonrasında gruplar arasında önemli bir fark bulunamamı tır (p>0.05). Bu günün (7.gün) ardından hava kesesi hacmi larval geli ime ba lı olarak artmı tır. Bütün gruplardaki larvalarda, günler arasında ikinci hava kesesi i mesi görülmü ve kese hacminde ortalama 5 6 kat artı lar tespit edilmi tir. Ancak ikinci hava kesesi i mesi sırasında, A grubunda %19, B grubunda %10 ve C grubunda %15 oranında hipertrofi izlenmi ve hipertrofik larvalardaki kese hacmi artı ı 4 6 kat bulmu tur. Özellikle ikinci hava kesesi i mesinin ardından kese hacmindeki artı lar daha fazla olmu tur. Aynı ekilde, metamorfoza ba lı olarak, günler arasında da yakla ık %20 oranında hipertrofi gözlenmi tir. Deneme sonunda yapılan ölçümlerde, hava kesesi hacmi A, B ve C grupları için sırası ile 1.86±0.16 mm 3, 1.94±0.17 mm 3 ve 1.92±0.14 mm 3 olarak tespit edilmi tir. En yüksek hava kesesi hacim de erleri air-lift tekni inin uygulandı ı B grubunda bulunurken, bunu sırasıyla kapalı devre tekni i uygulanan C grubu ve ardından akı kanlı su tekni i uygulanan A grubu izlemi tir. Ayrıca, deneme sonunda hava keseli birey oranları A grubunda %90, B grubunda %93 ve C grubunda %89 olarak tespit edilmi tir. Ancak yapılan istatistiki de erlendirmeler sonucunda, gruplar arasında önemli bir farklılık tespit edilmemi tir (p>0.05). Bütün gruplara ait hava kesesi geli im ve hava keseli birey oranı de erleri ekil 6 te sunulmu tur. Hava kesesi hacmi (mm3) 2,5 2 1,5 1 0, Günler Hava kesesi oranı (%) A Grubu (Akı. Su) B Grubu (Air-lift) C Grubu (K. Devre) ekil 6. Fangri larvalarında hava kesesi geli imi (Xort ±SD; n=30). Swimbladder development of red pogy larvae (X±SD; n=30). 569

7 Yumurtadan yeni çıkmı fangri prelarvası 10 günlük fangri postlarvası 22 günlük fangri postlarvası 27 günlük fangri postlarvası ekil 7. Farklı günlere ait fangri postlarvaları. Red porgy postlarvae at different age. TARTI MA VE SONUÇ Son yıllarda akuakültür sektöründe ya anan darbo azlar ve özellikle üretimin çipura ve levrek türleri üzerinde a ırı yo unla ması alternatif türler olarak adlandırılan fangri (Pagrus pagrus), sinarit (Dentex dentex), sivriburun karagöz (Diplodus puntazzo), kırma mercan (Pagellus erythrinus), sargos (Diplodus sargus), e kine (Sciaena umbra) ve minekop (Umbrina cirrosa) gibi ekonomik de eri yüksek deniz balıklarının kültüre alınmasını gündeme getirmi tir. Bu türlerin ba ında gelen fangri, özellikle Akdeniz ülkelerinde üreticilerin fazlaca dikkatini çekmi tir. Ancak bu türe ait üretim protokolünün tam olarak bilinmemesi nedeniyle ara tırıcılar ve üreticiler, bu türe oldukça yakın olan ve uzun yıllardan beri özellikle Japonya da kültürü ba arı ile mercan (Pagrus major) türüne ait üretim protokolleri adapte edilmi tir (Kolios et al. 1997; Hernandez-Cruz et al. 1999; Mihelakakis et al. 2001). Bu çalı mada, fangri larva kültüründe üretim tekni i olarak hangi yöntemin kullanılaca ı, uygulanan 3 farklı teknikle incelenmi ve elde edilen larval geli im, hava kesesi geli imi ve ya ama oranları kar ıla tırılmı tır. Denemelerde kullanılan yumurta ve ya damlası çapları ±2.32 µm ve 233.4±0.85 µm olarak tespit edilmi tir. Stephanou et al. (1995) yaptıkları çalı mada, yumurta çapının µ, ya damlası çapının ise µ de i ti ini bildirmi tir. Ayrıca, Mihelakakis et al. (2001) fangri biyolojisi üzerine yaptıkları çalı mada yumurta ve ya damlası çapını 1.075±0.019 mm ve 0.243±0.037 olarak bulmu tur. Bu de erler, denemelerde kullanılan yumurta ve ya damlası çapı de erleri ile paralellik göstermektedir. Bunun yanında, 3 farklı üretim tekni inin kullanıldı ı deneme sonuçlarına göre en iyi total boy geli imi ve a ırlık artı ı air-lift tekni inin kullanıldı ı B grubunda (18.21±4.1 mm ve 83.73±6.7 mg) bulunmu ve bu grubu sırası ile C (17.25±3.2 mm ve 79.33±5.7 mg) ve A (15.52±3.3 mm ve 69.13±8.2 mg) grubu izlemi tir. Mihelakakis ve ark. (2001) yaptıkları larval üretim çalı masında 32. günde yaptıkları ölçümlerde total boy uzunlu unu 12.74±1.18 mm olarak tespit etmi tir. Bu aradaki farkın çalı manın yürütüldü ü sıcaklık aralı ının (17 21ºC) bu çalı mada kullanılan sıcaklık aralı ına göre (18 22 ºC) daha dü ük olmasından kaynaklandı ı dü ünülmektedir. Çünkü su sıcaklı ı, sucul organizmalar için büyümeyi ve hayati fonksiyonları etkileyen temel 570

8 faktörler arasında gelmektedir. Bununla birlikte, Roo et al. fangri larvalarındaki larval geli ime paralel olarak sindirim sistemi ile birlikte görme sisteminin geli imini inceledikleri çalı mada, larval üretimi daha yüksek sıcaklık aralı ında ( ºC) yapmı olmalarına ra men, 29. günde total boy uzunlu unu 12.2 mm olarak bulmu tur. Ancak ara tırıcılar söz konusu çalı mada daha yüksek ı ık yo unlu u ( lüks) ve 24 saat aydınlatma yerine 12 saatlik aydınlatma rejimi kullanmı tır. Total boy geli imindeki bu farkın daha yüksek sıcaklık kullanılmasına ra men dü ük fotoperiyot rejimlerinden kaynaklandı ı dü ünülmektedir. Kemikli balıklarda, hava kesesi yapı, büyüklük ve biçim olarak türlere göre farklılık gösterse de, kimi türler için solunum organı olarak, bazı türler içinde ses çıkarma ya da ses algılama rolünü de üstlenmi tir. Ancak hiç ku kusuz, tüm türler için hidrostatik görevi en önemli özelli idir (Steen, 1970). Fizoglist türlerde genellikle, hava kesesinin ilk olarak i irilmesi ve hidrostatik fonksiyonun kullanılması a ız açılımı ve eksojen ilk besleme sonrasında gerçekle mektedir (Doroshev et al., 1981). Fangri larvaları da parafizoglist bir türdür, tüm gruplar için larval evrenin 5 7. günleri arasında ve mm aralı ındaki larvaların hava kesesini i irdi i tespit edilmi tir. Fangri larva üretimi ile ilgili yapılan di er çalı malarda da ilk hava kesesi i mesinin 5. günde ba ladı ını ve 10. günde tamamlandı ını belirtilmi tir (Stephanou et al., 1995). Ayrıca, Mihelakakis et al. (2001) yaptıkları çalı mada, hava kesesinin ilk olarak 5 7. günler arasında ve mm total boy aralı ında gerçekle ti ini belirtmi, hava kesesi oranını 5. gün için, %35, 6. gün için %70 ve 7. gün için %100 olarak tespit etmi tir. Bu oranların tüm gruplarda 5. gün için %52 62, 6. gün için %74 84 ve 7. gün için arasında de i ti i saptanmı tır. Gerek hava kesesi geli imi gerekse hava kesesi oranları de erleri arasında paralellikler izlenmi tir. Benzer ekilde, mercan (Pagrus major), çipura (Sparus aurata), sivriburun karagöz (Diplodus puntazzo) ve kırma mercan (Pagellus erythrinus) larvalarında ilk hava kesesi i mesi larval evrenin 5 9. günler arasında ve mm boy uzunlu unda geli ti i belirtilmi tir (Kitajima et al. 1985; Chatain, 1987; Marangos, 1995; Suzer ve Kamacı, 2004). Tüm denemeler boyunca günler arasında hipertrofi görülmü olmasına ra men, bu olayın metamorfoz sonucu meydana gelmesi, bu tür için üretim protokolünde tuzluluk de i iminin uygulanmaması ve toplam hipertrofi oranının %20 yi a maması nedeni ile di er ara tırıcıların belirtti i antihipertrofik önlemler uygulanmamı tır (Özden ve ark., 1998; Fırat ve ark., 1999). Bunun birlikte, tüm gruplarda, uygulanan farklı üretim tekniklerinin hava kesesi geli imine herhangi bir olumsuz etkisi olmadı ı tespit edilmi tir. Fizoglist türlerde, hava kesesine ilk havanın doldurulması genelde karanlık ortamda gerçekle mektedir (Boeuf and Le Bail, 1999; Trotter et al., 2003). Ancak 24 saat ı ık uygulamasının yapıldı ı ye il su gibi bazı üretim tekniklerinde larvaların hava kesesini doldurarak fonksiyonel olarak kullandı ı ve farklı ı ık yo unluklarının hava kesesi geli iminde belirleyici bir etkisinin olmadı ı farklı ara tırıcılar tarafından bildirilmi tir (Doroshev et al., 1981; Chatain, 1987; Trotter et al., 2003). Deniz balıkları larva üretiminde kullanılan üretim protokolün geçerlili i ve larval üretimin ba arısı üretim sonunda tespit edilen ya ama oranı ile yakın ili kilidir. Deneme sonunda ya ama oranı yapılan ölçümlerde gruplara göre sırası ile % 11.1, % 26.2 ve % 24.5 olarak saptanmı tır. Kolios et al. (1997) fangri larva yeti tiricili i ile ilgili yaptıkları çalı mada ı ık iddeti olarak 200 lüks kullanmı ve metamorfoz sırasında (20 27.gün) yo un ölümler gözledi ini belirtmi tir. Ölümleri önleyebilmek için önlem olarak; Yano ve ark. (1982) tarafından Pagrus major türü için bildirilen 80 lüks ten daha dü ük ı ık yo unluklarının larval dönemde ya ama oranı açısından daha iyi sonuçlar verdi i sonucundan hareketle ı ık yo unlu unu 200 lüks ten 80 lüks yo unlu a azaltmı tır. Ayrıca, Hernandez-Cruz et al. (1999) fangri larva üretiminde farklı teknikleri denedi i çalı masında, deneme gruplarından saptanan ya ama oranlarının % arasında de i ti ini bildirmi tir. Bununla birlikte, ya ama yüzdeleri arasında tespit edilen farkın, çalı malarda kullanılan yumurta ve larva kalitesinin yanı sıra, söz konusu fizyolojik de i imler sırasında izlenen protokol de erleri ve ortam ko ullarının farklılı ından kaynaklandı ı dü ünülmektedir. Sonuç olarak, bu çalı madan elde edilen veriler de erlendirildi inde, fangri larva yeti tiricili inde ı ık iddeti olarak 30 lüks de erinin uygulanmasının, gerek larval geli im ve ya ama oranı gerekse hava kesesi geli imi bakımından olumlu sonuçlar verdi i tespit edilmi tir. Sparidae üyelerinin üretim protokolleri göz önüne alındı ında, bu de erin ba arılı bir üretim için pratik ekilde kullanılabilece i dü ünülmektedir. Bununla birlikte, ülkemiz akuakültür sektörü için alternatif yeni bir tür olarak de erlendirilen fangri türünün di er teknolojilerin kullanımının yanısıra biotik ve abiotik ko ullarının saptanmasına dair yeni çalı malara da ihtiyaç bulunmaktadır. KAYNAKLAR Alekseev, F.E., Hermaphroditism in Sparid Fishes Perciformes, Sparidae: I. Protogyny in Porgies, Pagrus pagrus, P. orphus, P. ehrenbergi, and P. auriga, from West Africa. J. Ichthyol., 22: Chatain, B., La Vessie Natatoire Chez Dicentrarchus labrax et Sparus auratus. 1. Aspects Morphologiques du Development sur la Croissance de la Larvae. Aquaculture, 65: Devlin, R.H. and Nagahama, Y., Sex determination and sex differentiation in fish: an overview of genetic, physiological, and environmental influences. Aquaculture, 208: Doroshev, S.I., Cornacchia, J.W., Hogan, K., Initial swim bladder inflation in the larvae of physoclistous fishes and its importance for larval culture. Rapp. P.-v. Re un. - Cons. Int. Explor. Mer., 178:

9 Fırat, K., Saka,., Ba aran, F., The Effects of Low Salinity on the Swimbladder Volume and the Hypertrophy of Swimbladder in the Sea Bass Larvae (Dicentrarchus labrax, L.1758). Ege University, Faculty of Fisheries Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 16: 1 9, Hernandez-Cruz, C.M., Salhi, M., Bessonart, M., Izquierdo, M.S., Gonzalez, M.M. and Fernandez-Palacios, H., Rearing techniques for red porgy (Pagrus pagrus) during larval development. Aquaculture 179: Hood, P.B., Age, growth, mortality, and reproduction of red porgy, Pagrus pagrus, from the eastern Gulf of Mexico. Fish. Bull., 98: Kitajima, C., Tsukashima, Y., Tanaka, M., The voluminal changes of swim bladder of larval red sea bream Pagrus major. Bull. Japan Soc. Fish., 51 (5), Kolios, P., Kiritsis, S. and Katribusas, N., Larval rearing and growout of the red porgy (Pagrus pagrus) in the Riopesca hatchery (Greece). Hydrobiologia, 358: Manooch, C. S., III, and W. W. Hassler, Synopsis of biological data on the red porgy, Pagrus pagrus (Linnaeus). FAO Fisheries Synopsis 116, 19 p. Marangos, C., Larviculture of the sheepshead bream, Puntazzo puntazzo Gmelin 1789 Pisces. Sparidae. A Workshop on Diversification in Aquaculture, Cyprus. Cah. Options Mediterr., 16: Mihelakakis, A., Yoshimatsu, T. and Tsolkas, C., Spawning in captivity and early life history of cultured red porgy, Pagrus pagrus. Aquaculture, 199: Özden, O., Saka,., Fırat, K., Hava Kesesi Hipertrofisi Görülen Levrek (Dicentrarchus labrax, L.1758) Larvalarına Farklı Tuzluluk ve Aydınlatma Ko ullarının Etkisi. E.Ü. Su ürünleri Dergisi, 15: 77 87, Roo, F.J., Socorro, J., Izquierdo, M.S., Caballero, M.J., Hernandez-Cruz, C.M., Fernandez, A., Fernandez- Palacios, H., Development of red porgy Pagrus pagrus visual system in relation with changes in the digestive tract and larval feeding habits. Aquaculture 179: Rosa, P.H.C. and Dinis M.T., Diel rhythms in larvae under controlled conditions: Swimbladder inflation, Feeding and Otolith Growth. Insev. Pesquera, 49: Steen, J. B., The swimbladder as a hydrostatic organ. Fish Physiology 4: , Stephanou, D., Georgiou, G., Shoukri, E., Reproduction and larval rearing of the common sea bream (Pagrus pagrus), an experimental culture. Workshop on Diversification in Aquaculture Cyprus. Cah. Options Mediterr. 16, Suzer, C., Kamacı, H.O., Farklı ı ık yo unluklarının kırma mercan (Pagellus erythrinus, L.1758) larvalarında geli ime olan etkileri. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 21: Trotter, A.J., Pankhurst, P.M., Morehead, D.T. and Battaglene, S.C., Effects of photoperiod and light intensity on initial swim bladder inflation, growth and post-inflation viability in cultured striped trumpeter (Latris lineata) larvae. Aquaculture, 224: , Yano, I. and Y. Ogawa,, Effects of intensity of underwater illumination on vertical movements of larvae and juveniles of red sea bream Chrysophrys major. Bull. Natl. Res. Inst. Aquacult.3: 45 49, 572