SAĞLIK TURİZMİ: İSTANBUL A YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SAĞLIK TURİZMİ: İSTANBUL A YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME"

Transkript

1 SAĞLIK TURİZMİ: İSTANBUL A YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME Hazırlayanlar: Prof. Dr. Oğul ZENGİNGÖNÜL Yrd. Doç. Dr. Hamdi EMEÇ Yrd. Doç. Dr. Dilek Eser İYİLİKÇİ Pelin BİNGÖL İstanbul Kalkınma Ajansı tarafından finanse edilen İSTKA/2011/DFD-6 referans numaralı 2011 Mali Destek Programı kapsamında yürütülmektedir İstanbul i

2 i

3 ÖNSÖZ Binlerce yıllık medeniyetlere ev sahipliği yapan, sahip olduğu farklı doğal kaynakları ile dünyadaki cennetlerden biri olan ülkemizin bu özellikleri her geçen gün daha fazla öne çıkmaktadır. Bacasız sanayi olarak adlandırılan ve ekonomide kendi dışında inşaat, gıda gibi birçok sektörü destekleyen turizm sektörü de, Türkiye nin bu öne çıkan özelliklerini daha etkili kullanmanın, gelen turist sayısını arttırmanın yollarını aramaktadır. Bu noktada dünya başkenti İstanbul un turizm sektörü açısından ülke ekonomisine olan katkısının önemi büyüktür. Sahip olduğu doğal ve kültürel zenginliği; yüksek hizmet kalitesi ile birleştirmeye çalışan İstanbul, önümüzdeki dönemde çok daha fazla yabancı turistin ziyaret edeceği bir şehir olacaktır. Bunun sağlanabilmesi için ise turizmde alternatif hizmet alanlarının geliştirilmesi, bu hizmet alanlarının potansiyellerinin ölçülmesi ve bu tespitlere dayalı stratejilerin geliştirilmesi önem taşımaktadır. Ekonomistler Derneği bu bakış açısı çerçevesinde; İstanbul da turizm hizmetlerinin çeşitlendirilmesi noktasında son dönemde öne çıkan sağlık turizminin karşı karşıya kaldığı sorunların tespit edilmesi, bu sorunların çözümüne yönelik olarak stratejilerin geliştirilmesi, sektördeki fırsatların ve tehditlerin belirlenmesi adına bu araştırma çalışmasını tamamlayarak kamuoyuna sunmanın mutluluğunu taşımaktadır. Bu kapsamda İstanbul un ekonomik ve sosyal açıdan kalkınması için kurulmuş olan İstanbul Kalkınma Ajansı nın mali desteği ile 15 Ocak 2012 itibariyle başladığımız ve 3 aylık yoğun bir çabanın sonucunda ortaya çıkardığımız bu araştırma raporunun, bundan sonraki süreçte sektör ile ilgili başta düzenleyici kurumlar olmak üzere tüm aktörler ve ülkemiz ekonomisinin geleceği için yararlı olacağını umut ediyoruz. Bu genel çerçeve ışığında, raporun hazırlanmasına büyük katkı sağlayan İstanbul Kalkınma Ajansı nın değerli yönetici ve çalışanlarına, raporun hazırlık sürecini koordine eden Proje Koordinatörümüz Sn. Pelin Bingöl e, raporun hazırlık sürecini büyük bir titizlikte yürüten Araştırma Koordinatörümüz Sn. Yrd. Doç. Dr. Hamdi Emeç e ve araştırmacılarımız Prof. Dr. Oğul Zengingönül ile Yrd. Doç. Dr. Dilek Eser İyilikçi ye bu güzel raporun ortaya çıkmasına sağladıkları katkılardan ötürü teşekkürlerimi sunmak istiyorum. Ülkemiz adına yararlı olması dileklerimle, Oğuz Demir Ekonomistler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı i

4 ii

5 Ekonomistler Platformu, Türkiye de ekonomi politikaları alanında referans bir kuruluş olarak 2000 yılından bu yana faaliyet gösteren bir sivil toplum örgütüdür yılında genç girişimcileri ekonomi üzerine tartışmak ve ortak çalışmalar yürütmek üzerine internet ortamında buluşturan Ekonomistler Platformu, günümüzde akademisyenler, işadamları, gençler, kadınlar ve engelliler başta olmak üzere toplumun tüm kesimlerinin ekonomik ve sosyal hayata katılımlarını sağlamaktadır. Bu kapsamda Ekonomistler Platformu, başta ekonomi ile ilgili alanlarda çalışanlar olmak üzere toplumdaki tüm bireylerin mesleki gelişimlerine katkı sağlamak ve Türkiye ekonomisinin güçlü ve güvenilir bir yapıya kavuşması için ekonomi politikalarının belirlenmesi ve uygulama aşamasına yönelik olarak araştırma çalışmaları yapmak amacı ile faaliyetlerini yürütmektedir. Genç ve dinamik gönüllüleri ve 10 yılı aşkın süredir geliştirdiği ulusal ve uluslararası ilişkileri ile Ekonomistler Platformu, Türkiye ye örnek bir düşünce kuruluşu modeli sunmak üzere çalışmalarını sürdürmektedir. Platformun yılları arasında öncelikli çalışma alanları; Uluslararası Ekonomik İlişkiler, Bölgesel Kalkınma ve Makroekonomik İstikrar olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda Ekonomistler Platformu, ekonomi ile ilgili güncel konularda spesifik çalışma raporları yayınlamakta, yılda iki defa Ekonomi Politikaları Enstitüleri düzenlemekte, Ekonomistler Bültenleri yayınlamakta, Ekonomi Politikaları Zirveleri düzenlemekte ve Avrupa Birliği ve Kalkınma Ajanslarına sunulmak üzere projeler üretmektedir. Ekonomistler Platformu na ilişkin detaylı bilgiler web adresinde bulunmaktadır. iii

6 ÇALIŞMA EKİBİ Araştırma Ekibi Koordinatörü : Yrd. Doç. Dr. Hamdi EMEÇ Araştırmacı : Prof. Dr. Oğul ZENGİNGÖNÜL Araştırmacı : Yrd. Doç. Dr. Dilek Eser İYİLİKÇİ Proje Koordinatörü : Pelin BİNGÖL iv

7 TEŞEKKÜR Bu projede İstanbul da sağlık turizminin mevcut durumu ve potansiyelini analiz etmek için yapılan anketler kapsamında, İstanbul da faaliyet gösteren birçok kurum ile temas kurularak söz konusu kurumların desteği ve görüşleri alınmıştır. Bunun yanında konu ile ilgili araştırmanın tamamlanması için sivil toplum örgütü temsilcileri, hastanelerin yöneticileri, başhekim yardımcıları ve İstanbul da sağlık turizminden sorumlu kamu çalışanları ile yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Bu kapsamda aşağıda alfabetik olarak sıralanan kurum ve kuruluşlara ve bu projeye özverili bir şekilde emek veren çalışanlarına teşekkür ederiz. Akredite Hastaneler Derneği Alman Hastanesi Taksim Amerikan Hastanesi Delta Hastanesi Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu-Sağlık İş Konseyi Dr. Siyami Ersek Hastanesi Dragos Şifa Hastanesi Dünya Göz Hastanesi Eurofertil Tüp Bebek Merkezi Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi Fransız Lape Hastanesi Fulya Jinemed Hastanesi İstanbul Cerrahi Hastanesi İstanbul Gastroentroloji Merkezi İstanbul Hizmet Hastanesi İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü İstanbul İlgi Hastanesi İstanbul JFK Hastanesi İstanbul Medicana Beylikdüzü Hastanesi Kadıköy Şifa Hastanesi Kardelen Tıp merkezi Özel Acıbadem Kadıköy Hastanesi v

8 Özel Acıbadem Maslak Hastanesi Özel Avcılar Hastanesi Özel Avrupa Şafak Hastanesi Özel Bahat Hastanesi Özel Bayrampaşa Göz Hastanesi Özel Çapa Hastanesi Özel Delta Hastanesi Özel Dentistanbul Hastanesi Özel Duygu Hastanesi Özel Erdem Hastanesi Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi Özel Haliç Hastanesi Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği Özel Hisar Intercontinental Hastanesi Özel Hospitalist Hastanesi Özel Hospitalium Çamlıca Hastanesi Özel İstanbul Şehir Hastanesi Özel Levent Hastanesi Özel Medicine Hastanesi Özel Memorial Şişli Hastanesi Özel Pendik Bölge Hastanesi Özel Rumeli Hastanesi Özel Sante Plus Hastanesi Özel Sema Hastanesi Özel Silivri Anadolu Hastanesi Özel Sur Hastanesi Özel Surp Agop Hastanesi Özel Türkiye Gazetesi Hastanesi Özel Yaşam Hastanesi Özel Yunus Emre Hastanesi Prof.Dr. N. Reşat Belger Beyoğlu Göz Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sağlık Turizmi Derneği Şişli Florence Nightingale Hastanesi Ümraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi vi

9 TABLO VE GRAFİKLER LİSTESİ Tablolar Listesi Tablo 1. Medikal Turizmde Ülkelerarası Fiyat Karşılaştırması Tablo 2. Hastaların Sağlık Hizmeti Aldıkları Hastaneden Memnuniyet Düzeyleri Tablo 3. İstanbul Sağlık Turizmi SWOT Analizi Grafikler Listesi Grafik 1. Çeşitli Ülkelere Göre OECD Yılları Arasındaki Yaşam Süresi Beklentisi Artışları Grafik 2. Türkiye de JCI Akreditasyonuna Sahip Hastanelerin İllere Göre Dağılımı Garfik 3. Cinsiyet Grafik 4. Yaş Aralığı Grafik 5. Medeni Durum Grafik 6. Eğitim Düzeyi Grafik 7. Çalışma Durumu Grafik 8. Sigorta Durumu Grafik 9. Gelir Düzeyi Grafik 10. Sağlık Hizmetini Alma Nedeni Grafik 11. Hastaların İstanbul u Seçme Nedenleri (Yüzde Grafik 12. Hastaların Hastaneye Geliş Kanalları (Yüzde Grafik 13. Hasta ve Hasta Yakınlarının İstanbul u Sağlık Turizmi Bakımından Diğer Kişilere Tavsiye Etmesi vii

10 viii

11 İÇİNDEKİLER Önsöz Ekonomistler Platformu Hakkında Çalışma Ekibi Teşekkür Tablo ve Grafikler Listesi İçindekiler Raporun Odağı ve Metodolojisi Bölüm 1 Sağlık Turizmi Kavramı 1.1. Dünyada Sağlık Turizmi ve Gelişimi 1.2. Sağlık Turizminin Gelecek Potansiyeli 1.3. Sağlık Turizmi Çeşitleri Termal Turizm, SPA-WELLNESS Medikal Turizm İleri Yaş Turizmi Bölüm 2 Türkiye de Sağlık Turizminin Gelişimi, Potansiyeli ve Yönetimi 2.1.Gelişimi 2.2. Potansiyeli 2.3. Yönetimi: İdari ve Hukuki Boyutu Sağlık Bakanlığı nın Doğrudan Düzenlemeleri Turizm Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı Düzenlemeleri Bölüm 3 İstanbul da Sağlık Turizmi İçin Uygulama ve Önermeler 3.1. Uygulamanın Metodolojisi 3.2. Hasta ve Hasta Yakınları İçin Anket Çalışması Ankete Katılan Hasta ve Yakınlarına Ait Demografik Bilgiler Hastaların İstanbul u Seçme Nedenleri Hastaların İstanbul daki Tedavi Gördükleri Hastaneye Geliş Kanalları Hastaların İstanbul da Tedavi Gördükleri Hastaneden Memnuniyetleri Hasta ve Hasta Yakınlarının İstanbul'u Sağlık Turizmi Bakımından Diğer Kişilere Tavsiye Etmesi 3.3. İstanbul daki Sağlık Turizmi İçin SWOT Analizi 3.4. İstanbul İçin Önermeler Kaynakça EK 1 EK 2 EK 3 i iii iv v vii ix ix

12 x

13 RAPORUN ODAĞI VE METODOLOJİSİ Dünya da küresel rekabetin hemen her sektörde aralıksız devam ettiği bir gündemde sağlık sektöründe de durum hiç farklı değildir. Bu rapor; Türkiye de son dönemde ağırlık kazanmaya başlayan ve dünyada da son 20 yıldır yaygınlık kazanan sağlık turizmi konusuna İstanbul u merkeze oturtarak teorik, analitik ve nihayet somut önermeye dayalı bir destek verme kaygısındadır. Böylece ülkemizin de rekabetin giderek keskinleştiği bu sektörde oyuncu olmaktan ziyade kural koyucu konumda olabilmesi için paydaşlar arasında gerekli sinerjinin yaratılmasına bir nebze katkı sunmak amacındadır. Rapor; İstanbul un sahip olduğu coğrafi, ekonomik, kültürel ve marka değerleri açısından sağlık turizminin kentin sosyo-ekonomik dokusunda yaratacağı katma değerin ortaya konması için bugüne kadar ulusal yazında rastlanmayan bir araştırmaya yer vermektedir. Bu bağlamda raporun güçlü yönü, teorik kurgu yerine anket yöntemine dayalı bir alan çalışmasını öz olarak kullanmasıdır. Bundan başka İstanbul da sektörün önde gelen 19 ismiyle (kamu ve özel sektör) yüz yüze ve kentin önde gelen hastanelerinden 50 yönetici ve sağlık turizmi birimi sorumlusuyla telefonda görüşme yöntemiyle çok detaylı bir SWOT analizine de (Fırsatlar-Üstünlükler-Tehditler-Zayıflıklar) yer verilmiştir. Bu içerikle beraber ulusal yazında bir ilk olma iddiası da taşımaktadır. Rapor, genelde turizm, özelde sağlık turizmi konularının kavramlaştırılması, sektörün gelişimi ve gelecekteki potansiyeline ilişkin genel bir bilgilendirme bölümüyle başlamaktadır. Takip eden bölümde sağlık turizminin çeşitleri incelenmiş ve özellikle rapora konu olacak şekilde medikal turizme odaklanılmıştır. Sağlık turizmi çeşitleri içinde olan spa-wellness ve yaşlı turizmi ise bu raporun odağı dışındadır. Bunun temel nedenleri arasında, spa-wellness ve yaşlı turizmi konularında ılıman iklimin belirleyici rolü, İstanbul un sağlık endüstrisindeki merkez konumu, sahip olduğu uluslararası akreditasyonlu hastane sayısının çokluğu ve buna paralel kentte hizmet sunan doktorların eğitim ve deneyim düzeyinin batı ülkeleri standartlarında olması sayılabilir. Raporda daha sonra Türkiye de sağlık turizminin gelişimi, yönetimi ve bu kapsamda hukuki altyapısı Sağlık, Turizm, Ekonomi Bakanlıkları mevzuatı çerçevesinde ortaya konmuştur. Nihayet uygulama 1

14 çalışması metodolojisi açıklanarak detaylandırılmış ve bulgularla birlikte bir SWOT analizi yapılmıştır. Son bölümde İstanbul da sağlık turizminin gelişimi için bir önermeler manzumesine yer verilerek rapor tamamlanmıştır. Raporun ortaya çıkması esnasında Türkiye ye özgü tüm sancılı süreçler tecrübe edilmiştir. Bunların başında kuşkusuz sağlıklı verilere ulaşılması konusunda çekilen zorluk ilk sıradadır. Sektörün düzensiz, kayıtsız yapısı ve henüz hukuki düzenlemelerden yeterli derecede nasiplenememesi diğer önemli sorunlar olarak karşımıza çıkmıştır. Özellikle bu sorunların aşılmasında çok yoğun bir gayret gösterilmiştir. Ancak ülkemiz araştırmacılarının yakından bildiği gibi, ilgili kurumların bazıları arasındaki koordinasyonsuzluk, iletişim eksikliği, iletişime geçme gönülsüzlüğü ve birbirlerinden bilgi esirgeme gibi sorunlar burada da kendini göstermiştir. Bunun yanında kurumsal olarak yapılan taahhütlerin yerine getirilmemesi ve hatta kimi zaman iletişimden kaçınılması gibi ek zorluklarla da mücadele edilmiştir. Ancak her şeye rağmen raporun başarıyla ortaya çıkmasında en büyük pay, beraber çalışmanın erdemine inanan ve bilginin paylaştıkça çoğaldığının bilincinde olan İstanbul ve Türkiye gönüllüsü kişi ve kurumlarımıza aittir. Raporun mutlaka birçok eksiği ve geliştirmeye muhtaç bölümü bulunmaktadır. Bu tür bir raporu bir başlangıç olarak kabul edersek, çok daha iyilerinin ortaya konması, ilgili tüm tarafların sorumluluğundadır. Bu düşüncelerle, raporun sektör açısından fayda yaratmış olması en büyük dileğimizdir. 2

15 BÖLÜM 1 SAĞLIK TURİZMİ KAVRAMI Turist, turizm ve turistik kavramları ilk kez İngilizler tarafından kullanılmaya başlanmış, hatta turizm kelimesi, turist kelimesinden sonra 1800 lerde ortaya çıkmıştır. Ancak bu deyimler, ana dilimize, Fransızca dan gelip yerleşmiştir 1. Türkçede seyyah kelimesi turisti, seyahat kelimesi de turizmi karşılamaktadır 2. Turizmin başka bir tanımı ise, hızlı sanayileşme ve şehirleşme içerisinde, beden ve ruh sağlığı açısından dinlenme, kendini yenileme ve zenginleştirme gereksinimini karşılayan sosyal, kültürel ve beşeri bir hizmet, şeklinde yapılmıştır. Turizm, bir diğer tanıma göre ise, insan psikolojisinin sonucu olarak ortaya çıkan, yer değiştirme, değişiklik, kaçma, uzaklaşma olayıdır 3. Literatürde sıkça atıf yapılan tanımlardan bir tanesi turizmi, para kazanma amacına dayanmayan ve devamlı kalış biçimine dönüşmemek kaydıyla, yabancıların bir yerde konaklamalarından ve bir yere seyahatlerinden doğan olay ve ilgilerin tümüdür şeklinde tanımlamaktadır. Bugün için küreselleşmenin içinde rekabet olgusunun en üst düzeyde olduğu bir ortamda turizm, iyi değerlendirildiği takdirde bir ülkenin en önde gelen ekonomik dinamiklerinden birine dönüşmüştür. Dünya Turizm Örgütü nün 2012 yılı Mart ayı istatistiklerine göre Örgüt e kayıtlı 150 ülke için gelen turist rakamı 980 milyona ulaşmıştır 4. Bunun devamı olarak sektör küresel ekonomi içinde yaklaşık 6.5 trilyon dolarlık hacme ulaşmış ve 260 milyonluk bir istihdam yaratmıştır. Yani dünyadaki her 12 işten biri turizm ile ilintilidir 5. Sağlık turizmini kavramlaştırmaya başlarken ulusal ve uluslararası kurumların kavramlaştırmalarına kısaca değinildikten sonra son dönemli akademik çalışmalardan faydalanılacaktır. 1 Oğuz Aydın, Türkiye de Alternatif Bir Turizm; Sağlık Turizmi, KMÜ Sosyal ve Ekonomı k Araştırmalar Dergı si 14 (23): 91, Mehmet Özdemir, Turizmin Türkiye nin Sosyo-Ekonomik Yapısına Etkileri, Ankara, Ömer Akat, Pazarlama Ağırlıklı Turizm İşletmeciliği, Motif Matbaa, 3. bs., Bursa, World Tourism Organization (UNWTO), World Tourism Barometer,Volume 10, March 2012, s.1. 5 David Scowsill, Travel & Tourism forecast to pass 100m jobs and $2 trillion GDP in 2012, 7 March 2012, Japan erişim: 3

16 Buna göre önce Dünya Turizm Örgütü nün sağlık turizmi tanımıyla başlamak doğru olacaktır: Kaplıca veya diğer sağlık merkezlerine seyahat eden kişinin fiziksel iyilik halini geliştirmek amacıyla yapılan ziyarettir. Bu kapsamda fizik terapi, diyet kontrol ve ilgili sağlık hizmetleri verilmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı na göre sağlık turizmi; kısaca tedavi amacı ile yapılan seyahatlerdir. Başka bir ifadeyle, sağlık turizmi, fizik tedavi ve rehabilitasyon gereksinimi olanlarla birlikte uluslararası hasta potansiyelini kullanarak sağlık kuruluşlarının büyümesine olanak sağlayan turizm türüdür. Sağlık Turizmi Derneği de şöyle bir tanımlama getirmiştir: Sağlık Turizmi, ikamet edilen yerden başka bir yere (yurtiçi veya yurtdışı) herhangi bir sağlık sebebiyle hizmet almak için yapılan seyahate denir 6. Sağlık Turizmi ile ilgili yapılan en son çalışmalardan olan Aydın çalışması, konunun kavramsallaştırılması açısından doyurucu bir bilimsel perspektif sunmaktadır: İnsanların seyahat etmek sureti ile ikamet ettiği yerin dışında konaklayarak tedavi olmayı amaçlamaları özel bir turizm çeşidi olan sağlık turizmini ortaya çıkarmıştır. Sağlık turizminin hedef kitlesi, sağlığı bozulmuş olan kişiler ile sağlığını korumaya duyarlı kişilerden oluşmaktadır 7. Sağlık Turizmi; sağlığı koruma, iyileşme amaçlarıyla belirli bir süre için (genellikle 21 gün) yer değiştiren insanların doğal kaynaklara dayalı turistik bir tesise giderek kür uygulaması, konaklama, beslenme ve eğlence gereksinimlerini karşılaması sonucu doğan hareketlerdir. 8 Günümüzde sağlık turizminden yararlanmak isteyenler artık sağlık sorunlarını çözerken, yalnızca kendi ülkelerindeki doktorları ya da fiyatları değil; en iyi çözüm ve en iyi fiyat seçeneklerini değerlendirerek hareket etmektedir. Bundan yola çıkarak; tedavi ve tatil amaçlı, şehirlerarası ya da ülkelerarası yapılan seyahatlerden doğan tüm etkinliklere Sağlık Turizmi denmektedir. Başka bir ifadeyle sağlık turizmi, fizik tedavi ve rehabilitasyon gereksinimi olanlarla birlikte uluslararası hasta potansiyelini kullanarak sağlık kuruluşlarının büyümesine olanak sağlayan turizm türüdür. 6 Türkiye Sağlık Vakfı ve Sağlık Derneği, Dunya da Ve Türkiye de Sağlık Turizmi-2010 Durum Tespit Raporu ve Çözüm Önerileri, s Aydın,a.e., s Mustafa Boz, Turizmin Gelişmesinde Alternatif Turizm Pazarlamasının Önemi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, SBE, 2004):

17 Her ne kadar sağlık turizmi denilince akla ilk gelen termal turizm ya da kaplıca turizmi olsa da, sağlık amaçlı turizm hareketi, son on yılda aktif olarak hastane hizmetlerinden faydalanmak için düzenlenen yurt dışı seyahatleri gündemin başına getirmiştir. Bu değişim sağlık turizminden doğan ekonomik gücün hızla artmasına ve cazip hale gelmesine neden olmuştur. Gelişmiş ülkeler, insan sağlığının korunması, işgücü verimini ve üretimi arttırmak ve sağlıklı yaşamı sağlamak amacı ile termal suların dinlendirici özelliklerinden, iklim ve çevre olanaklarından, diğer turizm çeşitleri ile birlikte yararlanma yoluna gitmeyi seçmektedir. Bu rapora konu olduğu şekliyle tedavi amaçlı sağlık turizmi; pazarı her geçen gün büyüyen, insanların gerek tedavi olmak gerekse estetik amaçlı ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla hastane, klinik veya benzeri sağlık kuruluşlarına başvurularını kapsamaktadır. Sağlık turizmi dünyada 100 milyar dolarlık bir hacme ulaşarak, tüm ülkelerin iştahını kabartan bir konuma ulaşmıştır 9. Sadece termal turizm ya da SPA turizmi ile sınırlı kalmamış, medikal uygulamaları da kapsar duruma gelmiştir 10. Aydın dan devamla; sağlık hizmetlerinin çeşitlenmesi, ülke sağlık sistemlerinin yaşadığı sorunlar, insanların kaliteli ve düşük maliyetli hizmet beklentisi tedavi amaçlı seyahatleri gündeme getirmiştir. Gelişmiş ülkelerdeki sağlık harcamalarının yüksekliği, bu ülkelerin sosyal güvenlik sistemlerinin yaşadığı sıkıntılar, hızla yaşlanan nüfus ve ulaşım teknolojisinde yaşanan gelişmeler tedavi amaçlı seyahatlerin çıkış noktası olmuştur. Burada ortaya çıkan pazar ise sağlık hizmeti üreticilerini iştahlandırmaktadır. İletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler ve insanların her türlü bilgiye ulaşmada yaşadığı kolaylık ise tedavi amaçlı seyahatlerin itici gücü olmuştur 11. Sağlık turizminin ortaya çıkıp gelişmesinde etkili unsurları şu şekilde sıralamak mümkündür 12 : a- Dünya nüfusunun artması, yaşam kalitesinin yükselmesi, çeşitli ülkelerde sağlık maliyetlerinin artması ve tedavilerin daha kaliteli ve ekonomik alternatifler sunan ülkelere kaymasıyla sağlık turizmi ortaya çıkmıştır. Farklı ve ileri teknolojik alt yapı ve bilimsel verilere sahip ülkelerde tedavi olmanın sağladığı avantajlar genişlemiştir, b- İlerlemiş olan hastalıkların tedavi masraflarından büyük miktarda tasarruflar sağlanmaya başlanmıştır, 9 Aydın, a.e., s Sinan İbiş. Türkiye de Medikal Turizm yazdir. asp? ID=12632, (Erişim Tarihi: ) 11 Aydın, a.e., s Mithat Zeki Dinçer, Turizm Ekonomisi ve Türkiye Ekonomisinde Turizm, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993: 5/ Türkiye Sağlık Vakfı ve Sağlık Derneği, Dünya da Ve Türkiye de Sağlık Turizmi-2010 Durum Tespit Raporu ve Çözüm Önerileri, s.12. 5

18 c- Hastanın başka bir ülkede kendi ülkesinde bulunan sağlık hizmetinden daha kaliteli tedavi olma imkanları genişlemiştir, d- Hastaların, özellikle satın aldıkları sağlık sigortası ile ilgili yaşadıkları sorunlar artmış ve alternatif imkanlar araştırılmaya başlanmıştır, e- Hastaların, tedavileri için gerekli olan operasyonları beklemeden almak istemleri artmıştır. Nitekim bu tür imkânlar alternatif ülkelerde sunulmaya başlanmıştır, f- Hasta ve yakınları, bir yandan yukarıdaki unsurların getirilerini elde etmeyi isterlerken, diğer yandan bu getirileri gittikleri ülkelerde turistik amaçlı faaliyetlerle birleştirmeyi de istemişlerdir, g- Sağlık turizmi konusunda gün geçtikçe azalan ulaşım maliyetleri ve bilinçlendirme faaliyetlerinde çoklu medyanın devreye girmesi çok etkili olmuştur. İçöz çalışması da bu noktada farklı bazı boyutlara dikkat çekmektedir. Uzun bir alıntıyla açıklayacak olursak 13 ; Sağlık turizmine talep boyutu ile bakıldığında çok değişik ziyaretçi tipleri ile karşılaşmak mümkündür ve bu ziyaretçilerin amaçları yukarıdaki kategorilerden birine girebilir. Ancak, sektöre olan talebin genel talep sınıflaması açısından araştırmacı Eric Cohen farklı bir sınıflama yapmıştır. Cohen e göre; sağlık turizm pazarı açısından turistler ya da ziyaretçiler 5 temel kategoride gruplandırılabilir. Bunlar; Yalnızca turist: Ziyaret ettikleri ülkede herhangi bir tıp hizmetinden yararlanmayan turistler ya da ziyaretçilerdir. Tatilde tedavi edilen turist: Seyahati sırasındaki rahatsızlanma ya da kaza nedeni ile tıp hizmeti ve tedavi alan turistlerdir. Tatil ve tedavi amaçlı turistler: Bu turistler ziyaret ettikleri ülke ya da bölgeye tam anlamı ile tıbbi nedenlerle gitmezler. Ancak ziyaret ettikleri bölgede bazı rahatsızlıkları için tedavi olanakları olması tercih nedenidir. Diğer bir deyimle tatilde tedavi amaçlı turistlerdir. Tatil yapan hastalar: Bu ziyaretçiler esasen bir bölgeye tedavi amaçlı giderler, ancak iyileştikten sonra, ya da tedavi sonrası gittikleri bölgede tatil de yapan ziyaretçilerdir. Yalnızca hastalar: Bu gruptaki medikal turistlerin bir bölgeye gidiş amaçları yalnızca o bölgede tedavi olmak ya da operasyon geçirmektir. Tatil gibi bir amaçları yoktur. 13 Onur İçöz, Sağlık Turizmi Kapsamında Medikal (Tıbbi) Turizm Ve Türkiye nin Olanakları, Journal of Yasar University,4(14),

19 Yukarda belirtilen medikal turist pazarı müşteri gruplarından doğal olarak birinci gruptakiler klasik ziyaretçi kategorisinde yer almaktadır ve medikal turizm hizmet sunucularını doğrudan ilgilendirmemektedir. Diğer kategori ziyaretçiler içerisinde ise en önemli müşteri kategorisi kuşkusuz en sondakiler olup, geriye doğru sağlık turizmi talep özelliği azalan kişilerden oluşmaktadır. Kuşkusuz her grup için sunulacak hizmet türü ve pazar stratejileri farklı olacaktır DÜNYADA SAĞLIK TURİZMİ VE GELİŞİMİ Bu konuda yapılan araştırmalar çok farklı dönemlere işaret etmektedir. Örneğin Aydın araştırmasına göre, sağlık turizminin geçmişi aslında yıllar öncesine dayanmaktadır. Eski Yunan İmparatorluğu nda hastalar Akdeniz ülkelerine termal su tedavileri almak için gitmekte iken, 18. yüzyıldan sonra zengin Avrupalılar kaplıca tedavisi almak için Nil e gitmekte, 21. yüzyılda ise göreceli olarak düşük maliyetli ve bekleme süresinin kısa olduğu yerlere tedavi amaçlı gidilmektedir 14. Diğer bir araştırma olan Türkiye Sağlık Vakfı ve Sağlık Derneği nin ortak raporuna göre, 14. yüzyıldan 17.yüzyıla kadar olan Rönesans dönemi yalnızca Avrupa ve İngiltere de sanat ve kültürün yeniden doğuşuna sahne olmuş bir dönem değil, aynı zamanda da sağlık turizminin geliştiği bir dönem olmuştur. Ville d Eaux ya da Sular Kasabası olarak bilinen bir köy, 1326 yılında demir zengini sıcak su kaynaklarının bölgede keşfedilmesinden sonra bütün Avrupa da ünlü olmuştur. I. Petro ve Victor Hugo gibi önemli şahsiyetler bu tesisleri ziyaret etmiştir. Kökünü Romanların salude par aqua yani sudan gelen sağlık deyişinden alan SPA kelimesinin ilk kez burada kullanıldığı iddia edilmektedir. 16. Yüzyılda Avrupa nın üst zengin tabakası eski Roma banyolarını yeniden keşfetmiş ve spalar içeren St. Mortiz, Ville d Eaux, Baden Baden, Aachen ve İngiltere deki Bath gibi turistik kasabalara akın etmiştir. Rönesans döneminin sonlarına doğru, bütün Avrupa dan asilzadeler temizlenmek ve tedavi olmak için Bath e gelmeye devam etmişlerdir lerde, Bath İngiltere de bir lağım sistemine sahip olan ilk şehirdir ve Londra ya göre birkaç yıl daha ileridedir. Şehir ayrıca teknolojik, finansal ve sosyal bakımdan da çok gelişmiştir. Sağlık turizmi sebebiyle yollar kaldırımlarla döşenip sokaklar ışıklandırılmış, oteller ve restoranlar güzelleştirilmiştir. O dönemlerde sağlık turizminin en kayda değer yolcusu da Michel Eyquem de Montaigne dir. Deneme yazı türünün Fransız mucidi olan Montaigne in, aynı zamanda lüks seyahatin de babası olduğuna inanılmaktadır. Tarihteki en eski SPA rehberinin yazılmasına da yardımcı olmuştur. 14 Aydın, a.e., s.93. 7

20 döneminde A.B.D. ve Avrupa artık ticari ve endüstriyel merkezler olmanın yanı sıra, Dünya nın sağlık bakım merkezleri de olmuşlardır. Ancak o dönemlerde sağlık seyahati çok zenginlerin faydalanabileceği bir kavram olarak düşünülmüştür yılında Amerikan Tıp Uzmanları Heyeti (ABMS) kurulmuş ve A.B.D. deki tıp uzmanlığı heyetleri için şemsiye örgüt olmuştur. ABMS nin eğitim politikalarıyla birlikte dünya çapında standartların temeli oluşturulmaya başlanmıştır de Avrupa Tıp Uzmanları Birliği (UEMS) kurulmuştur. UEMS, Avrupa Birliği üyesi ülkelerden gelen farklı tıbbi birliklerden oluşmuştur larda A.B.D. de Yeni Çağ akımı başladıktan sonra Hindistan önemli bir durak haline gelmiştir. Amerika ve İngiltere sosyetesini cezbeden çiçek çocuk (flower child) hareketi ilerleyerek yoga ve ayurvedik tedavinin yeniden keşfedildiği bir sağlık turizmi endüstrisine dönüşmüştür lerde ve 1990 larda sağlık hizmeti masraflarının artmasıyla ABD li hastalar Orta Amerika da diş tedavisi görmek gibi denizaşırı seçenekleri tercih etmeye başlamışlardır. Her ne kadar ABD li doktorlar yabancı hastanelerde tedavi görme fikri karşısında endişelenmiş olsalar da, göz, kalp ve kozmetik ameliyatları için cazip alternatifler sunan denizaşırı ülkeler artmaya devam etmiştir. Bu dönemde, 1994 yılı itibariyle Uluslararası alanda akreditasyon konusunda belirleyici duruma gelen Joint Commission Internationale (JCI) Akreditasyon Kuruluşu kurulmuştur. Sayıları hızla artan uluslararası sağlık hizmeti veren hastanelerin uluslararası standartlara uyup uymadıklarını kontrol etmek ve araştırmalarda bulunmak amaçlı kurulan JCI bu alanda önemli bir açığı doldururken, sektörde güven mekanizmasının oluşmasına da katkı sağlamıştır deki Asya ekonomik krizi sonrası bu ülkelerin devlet yetkilileri turizm sektörüne kurtarıcı rolü biçerlerken özellikle sağlık turizmini geliştirmek için ciddi reklam kampanyaları başlatmışlardır. Bu çabalar sonuç vermiştir. Örneğin Tayland Batılı ülkelere kıyasla çok düşük olan fiyatlarıyla kısa surede plastik cerrahi için bir merkez haline gelmiştir 15. Günümüzde de, Hindistan, Tayland, Singapur gibi sağlık turizm durakları JCI akreditasyonlarıyla pazar paylarını artırmaya devam ededursunlar, Türkiye bugün dünyada JCI akreditasyonuna sahip hastanelerin %10 una tek başına sahiptir. Raporun devamında Türkiye nin durumu ayrıntılı olarak irdelenecek ve belirli bir önermeler manzumesine ulaşılacaktır. 15 Türkiye Sağlık Vakfı ve Sağlık Derneği, s

21 1.2. SAĞLIK TURİZMİNİN GELECEK POTANSİYELİ Tahminlere göre medikal turizm, sağlık hizmetlerinin arzında rekabet arttığı ve maliyet farkları ana unsur olarak kaldığı sürece gelecekte daha da hızlı bir artış gösterecektir. Özellikle plastik cerrahiye olan talep artışının devam edeceği, böylece denizaşırı hizmetler için de önemli bir talep oluşacağı ve sağlık turizmin temel öğesi olan kalp ameliyatları ile yer değiştireceği uzmanlarca tahmin edilmektedir 16. Medikal turizmi geliştirmeyi amaçlayan ülkelerin sayısı da giderek artmaktadır. Asya daki sağlık turizminin başarısı küresel ilgiliyi ve rekabeti artırmakta ve bu durdurulamaz gibi gözükmektedir. Örneğin, termal turizm seyahatleri konusunda Singapur maliyeti nispeten yüksek bir durak olmasına rağmen, bu yıl itibariyle 1.8 milyar dolar gelir getirmesi beklenen 1 milyon hastayı çekmek istemektedir. Bu hedef gerçekleşirse ülkede en az yeni iş olanağı yaratacaktır. Yine Filipinler medikal turizme olan ilgisini, yeni bir havalimanı yaparak ve tüm dünyadaki hastaların bir şekilde İngilizce konuşan Filipinli doktorlara aşina olduklarını vurgulayarak göstermiştir. Dubai, Orta Doğu turistlerinin Asya ya gitmelerini engellemek için yeni bir Sağlık Kenti kurmuştur. Hindistan daki en büyük özel uluslararası sağlık servis grubu olan Apollo nun 2004 yılında 37 tane hastanesi, Kuveyt, Sri Lanka ve Nijerya daki hastaneler ile ortaklığı vardır ve Dubai, Bangladeş, Pakistan, Tanzanya, Gana, Filipinler, Londra ve Chicago daki büyüyen özel kurumlar ve uluslararası bağlantıları olan diğer kuruluşlar ile de büyümeyi planlamaktadır yılına kadar sadece ABD den 23 milyon potansiyel hastanın 79.5 milyar dolarlık bir harcama yaparak denizaşırı ülkelere sağlık turizmi amacıyla gideceği hesaplanmaktadır 18. Sağlık turizminin gelişme trendleri içinde eğitim özel bir yer tutmaktadır. Özellikle sağlık turizmiyle bütünleşik işletme yüksek lisans programlarının geliştiği gözlemlenirken, buna yönelik talebin daha da gelişeceği beklenmelidir. Bir başka gelişme trendi, sağlık turizmine özel hemşire yetiştirme programlarının ve dolayısıyla eğitim kurumlarının sayısında yaşanacak gelişmedir. Bu anlamda sektörün çarpan etkisi büyük olacaktır. 16 İçöz, a.e., s İçöz, a.e., s Renée-Marie Stephano and Jonathan Edelheit, The Future of Medical Tourism, (erişim tarihi ) 9

SAĞLIK TURİZMİNİN YENİ YILDIZI; TÜRKİYE. Dünyada sağlık turizminin gelişmesine sebep olan faktörler şu şekilde sıralanabilir;

SAĞLIK TURİZMİNİN YENİ YILDIZI; TÜRKİYE. Dünyada sağlık turizminin gelişmesine sebep olan faktörler şu şekilde sıralanabilir; Yrd. Doç Dr. Gonca Güzel Şahin SAĞLIK TURİZMİNİN YENİ YILDIZI; TÜRKİYE Sağlık Turizmi; insanların tedavi olmak amacıyla yaşadıkları ülkeden, kaliteli ve görece daha ucuz hizmet alabilecekleri başka ülkelere

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. İlkay TAŞ GÜRSOY Dokuz Eylül Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. İlkay TAŞ GÜRSOY Dokuz Eylül Üniversitesi AVRUPA BİRLİĞİ NDE SAĞLIK TURİZMİ Yrd. Doç. Dr. İlkay TAŞ GÜRSOY Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık turizmi nedir? hastaların ihraç edilmesi? tıbbi hizmetlerin ithal edilmesi? sağlığın/sağlık hizmetlerinin

Detaylı

SAĞLIK TURĠZMĠ DESTĠNASYONLARI: DÜNYADA ĠYĠ UYGULAMA ÖRNEKLERĠ VE ADANA DESTĠNASYONU

SAĞLIK TURĠZMĠ DESTĠNASYONLARI: DÜNYADA ĠYĠ UYGULAMA ÖRNEKLERĠ VE ADANA DESTĠNASYONU 26 Aralık 2012 SAĞLIK TURĠZMĠ DESTĠNASYONLARI: DÜNYADA ĠYĠ UYGULAMA ÖRNEKLERĠ VE ADANA DESTĠNASYONU Doç. Dr. Mehmet Cihan YAVUZ Çukurova Üniversitesi, Seyahat ĠĢletmeciliği Bölüm BaĢkanı SAĞLIK TURĠZMĠ

Detaylı

Hizmet Sektörü Olarak Sağlık Turizminin Ülke Ekonomisindeki Rolü. Dr. Seyit KARACA TOBB Türkiye Sağlık Kurumları Meclis Başkanı

Hizmet Sektörü Olarak Sağlık Turizminin Ülke Ekonomisindeki Rolü. Dr. Seyit KARACA TOBB Türkiye Sağlık Kurumları Meclis Başkanı Hizmet Sektörü Olarak Sağlık Turizminin Ülke Ekonomisindeki Rolü Dr. Seyit KARACA TOBB Türkiye Sağlık Kurumları Meclis Başkanı Türkiye Ekonomisi Ülkemiz 2011 yılında yapmış olduğu büyüme trendiyle, dünya

Detaylı

Sağlık Turizmi Kümelenme Çalışması

Sağlık Turizmi Kümelenme Çalışması Sağlık Turizmi Kümelenme Çalışması 11 ARALIK 2012 SAĞLIK TURİZMİ KÜMELENME ÇALIŞMASI Sağlık Turizmi Kavramı Dünyada Sağlık Turizmi Türkiye de Sağlık Turizmi Çukurova Bölgesinde Sağlık Turizmi Sağlık Turizminde

Detaylı

TAYLAND SAĞLIK SEKTÖRÜ

TAYLAND SAĞLIK SEKTÖRÜ TAYLAND SAĞLIK SEKTÖRÜ HAZIRLAYAN: AHMET TOPRAK UZMAN YARDIMCISI ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ ULUSLARARASILAŞTIRMA VE DIŞ TİCARET ŞEFLİĞİ 0 Asya Kıtası Medikal Turizmi 1 Medikal turizm için dünyadaki

Detaylı

Dünyada yılda bir milyar kişi ülke değiştiriyor ve bu sayı her yıl %7 artıyor.

Dünyada yılda bir milyar kişi ülke değiştiriyor ve bu sayı her yıl %7 artıyor. Sağlık Turizmi GENEL BİLGİ Dünyada yılda bir milyar kişi ülke değiştiriyor ve bu sayı her yıl %7 artıyor. Türkiye 2002 de 17. Sıradan 2012 de 7 sıraya yükseldi. (Fransa, ABD, Çin, İspanya, İtalya, İngiltere,

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİN DE HASTALAR A YAKLAŞIM VE SATIŞ YÖNETİMİ

SAĞLIK TURİZMİN DE HASTALAR A YAKLAŞIM VE SATIŞ YÖNETİMİ SAĞLIK TURİZMİN DE HASTALAR A YAKLAŞIM VE SATIŞ YÖNETİMİ Sağlık Turİzmİ ve Sağlık Turİstİ Nedİr? Sağlık turizmi sağlığın korunması, geliştirilmesi ve hastalıkların tedavi edilmesi amacıyla ikâmet edilen

Detaylı

DEĞERLENDİRME NOTU: İsmail ÜNVER Mevlana Kalkınma Ajansı, Konya Yatırım Destek Ofisi Koordinatörü

DEĞERLENDİRME NOTU: İsmail ÜNVER Mevlana Kalkınma Ajansı, Konya Yatırım Destek Ofisi Koordinatörü DEĞERLENDİRME NOTU: İsmail ÜNVER Mevlana Kalkınma Ajansı, Konya Yatırım Destek Ofisi Koordinatörü KONYA ÖZELİNDE YABANCI SERMAYELİ FİRMALARIN ÜLKE BAZLI ANALİZİ 06.08.2014 1 DEĞERLENDİRME NOTU: İsmail

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROGRAMI VE POLİTİKALAR. Dr. H. Ömer Tontuş Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü

SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROGRAMI VE POLİTİKALAR. Dr. H. Ömer Tontuş Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROGRAMI VE POLİTİKALAR Dr. H. Ömer Tontuş Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü Programın Amacı ve Kapsamı-1 2 Tıbbi tedavinin alınması, termal kaynakların kullanılması,

Detaylı

ABD DE SAĞLIK TURİZMİ

ABD DE SAĞLIK TURİZMİ ABD DE SAĞLIK TURİZMİ HAKAN KARALOK, MD. YALE UNIVERSITY SCHOOL OF MEDICINE Sağlık Turizmi Dünyada Sağlık Turizmi Merkezleri Dünyada Sağlık Turizmi Sağlık Turizmi Sebepleri 15 9 4 40 32 Yeni teknik, teknoloji

Detaylı

2012/4 SAYILI DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMET TİCARETİNİN DESTEKLENMESİ HAKKINDA TEBLİĞ (SAĞLIK TURİZMİ SEKTÖRÜ)

2012/4 SAYILI DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMET TİCARETİNİN DESTEKLENMESİ HAKKINDA TEBLİĞ (SAĞLIK TURİZMİ SEKTÖRÜ) 2012/4 SAYILI DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMET TİCARETİNİN DESTEKLENMESİ HAKKINDA TEBLİĞ (SAĞLIK TURİZMİ SEKTÖRÜ) DÜNYADA HİZMET TİCARETİ SAĞLIK TURİZMİ Dünya ticaret hacmi yaklaşık 100 milyar ABD Doları Her yıl

Detaylı

DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMETLER

DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMETLER DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMETLER Ali DİKİLİ Devlet Yardımları ve Ar-ge Dairesi Başkanı Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler G.M. 2. DÜNYA TİCARET MÜŞAVİRLERİ KONFERANSI Ankara 5 Haziran 2012 1 DÖVİZ

Detaylı

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ Eylül - 2018 Hazırlayan: Aslı VAZ İçindekiler 1. TÜRKİYE'YE VE DÖRT İLİMİZE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI... 1 1.1. TÜRKİYE YE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİ YRD. DOÇ. DR. UĞUR AKDU

SAĞLIK TURİZMİ YRD. DOÇ. DR. UĞUR AKDU SAĞLIK TURİZMİ YRD. DOÇ. DR. UĞUR AKDU Sağlık Turizminin Çeşitleri 2 Termal ve spa-wellness turizmi İleri yaş ve engelli turizmi Medikal turizm 3 Termal ve Spa-Wellness Turizmi Mineralize termal sular

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİ TÜRKİYEDE EN HIZLI GELİŞEN HİZMET SEKTÖRÜDÜR

SAĞLIK TURİZMİ TÜRKİYEDE EN HIZLI GELİŞEN HİZMET SEKTÖRÜDÜR SAĞLIK TURİZMİ TÜRKİYEDE EN HIZLI GELİŞEN HİZMET SEKTÖRÜDÜR SAĞLIK TURİZMİ TANIMI VE ÇEŞİTLERİ Sağlık Turizmi: Herhangi bir sebeple sağlık hizmeti almak için ikamet edilen yerden başka bir yere yapılan

Detaylı

A.ERDAL SARGUTAN EK TABLOLAR. Ek 1. Ek 1: Ek Tablolar 3123

A.ERDAL SARGUTAN EK TABLOLAR. Ek 1. Ek 1: Ek Tablolar 3123 Ek 1: Ek Tablolar 3123 Ek 1 EK TABLOLAR Tablolar, - (129) Dünya Sağlık Örgütü: WHO Dünya Sağlık Raporu - (123) Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı: UNDP İnsani Gelişme Raporu - (128) Dünya Bankası: WB

Detaylı

PAZAR ANALİZ SÜRECİ 3 AŞAMA DA YAPILIR. 1. Masa başı araştırması 2. Alan araştırması 3. Hedef pazar bölümünün seçimi

PAZAR ANALİZ SÜRECİ 3 AŞAMA DA YAPILIR. 1. Masa başı araştırması 2. Alan araştırması 3. Hedef pazar bölümünün seçimi PAZAR ANALİZ SÜRECİ 3 AŞAMA DA YAPILIR. 1. Masa başı araştırması 2. Alan araştırması 3. Hedef pazar bölümünün seçimi 1. Masa başı araştırmasında. Masa başı araştırmasında şu soruların cevabını vermeliyiz;

Detaylı

24 HAZİRAN 2014 İSTANBUL

24 HAZİRAN 2014 İSTANBUL 24 HAZİRAN 2014 İSTANBUL UNCTAD Dünya Yatırım Raporu Türkiye Lansmanı Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü «UNCTAD» ın Uluslararası Doğrudan Yatırımlara ilişkin olarak hazırladığı Dünya Yatırım

Detaylı

Medikal Turizmde Tanıtım, Pazarlama Stratejileri ve Hedef Ülkeler

Medikal Turizmde Tanıtım, Pazarlama Stratejileri ve Hedef Ülkeler Medikal Turizmde Tanıtım, Pazarlama Stratejileri ve Hedef Ülkeler Oğuzhan KAYA TKHK Kaynak Geliştirme Daire Başkanlığı khk.kaynakgelistirme@saglik.gov.tr www.tkhk.gov.tr Slayt1/28 Bakanlığımızın 2013-2017

Detaylı

UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2015 LANSMANI 24 HAZİRAN 2015 İSTANBUL

UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2015 LANSMANI 24 HAZİRAN 2015 İSTANBUL UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2015 LANSMANI 24 HAZİRAN 2015 İSTANBUL UNCTAD Dünya Yatırım Raporu Türkiye Lansmanı Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü nün (UNCTAD) Uluslararası Doğrudan Yatırımlar

Detaylı

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ Mayıs - 2018 Hazırlayan: Aslı VAZ İÇİNDEKİLER 1. TÜRKİYE'YE VE DÖRT İLİMİZE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI... 1 1.1. TÜRKİYE YE GELEN YABANCI ZİYARETÇİLERİN

Detaylı

ETIK RESEARCH ETİK

ETIK RESEARCH ETİK 04.06.2015 ETIK RESEARCH 24.06.2015 ETİK ETİK ARAŞTIRMA Etik ilkelerinden ödün vermeden müşterilerine yüksek standartlarda, kaliteli hizmet vermek adına 1997 yılında kurulan Etik Araştırma, birlikte üreterek,

Detaylı

3,4 TRİLYON DOLARA ULAŞTI SAĞLIK TURİZMİ PAZARININ HACMİ

3,4 TRİLYON DOLARA ULAŞTI SAĞLIK TURİZMİ PAZARININ HACMİ SAĞLIK TURİZMİ PAZARININ HACMİ 3,4 TRİLYON DOLARA ULAŞTI SRI International ın yaptığı araştırmaya göre, sağlık, güzellik, medikal operasyonlar, yoga ile Spa-Wellness i içeren sağlık turizmi pazarının dünya

Detaylı

5.1. Ulusal Yenilik Sistemi 2023 Yılı Hedefleri [2011/101]

5.1. Ulusal Yenilik Sistemi 2023 Yılı Hedefleri [2011/101] 5.1. Ulusal Yenilik Sistemi 2023 Yılı Hedefleri [2011/101] KARAR ADI NO E 2011/101 Ulusal Yenilik Sistemi 2023 Yılı Hedefleri ĠLGĠLĠ DĠĞER KARARLA R T...... 2005/201 Ulusal Bilim ve Teknoloji Sisteminin

Detaylı

TÜRKİYE NİN İHTİYAÇ DUYDUĞU FUAR 3.ELECTRONIST FUARI

TÜRKİYE NİN İHTİYAÇ DUYDUĞU FUAR 3.ELECTRONIST FUARI TÜRKİYE NİN İHTİYAÇ DUYDUĞU FUAR 3.ELECTRONIST FUARI Sektörlerindeki ürünlerin, en son teknolojik gelişmelerin, dünyadaki trendlerin ve son uygulamaların sergilendiği, 25-28 Eylül 2014 tarihleri arasında

Detaylı

Global Pazar ve Rekabet

Global Pazar ve Rekabet NE GENEL BAKIŞ Global Pazar ve Rekabet Özlem KARAKIŞ SAĞLIK TURİZMİ EKONOMİSİ Dünya da 2008 yılında toplam 4,1 trilyon, 2009 yılında ise 5,4 trilyon dolar tutarında sağlık harcaması yapıldı. ABD deki sağlık

Detaylı

TÜRKİYE TURİZMİ Değerlendirme Raporu

TÜRKİYE TURİZMİ Değerlendirme Raporu TÜRKİYE TURİZMİ Değerlendirme Raporu Özet Sonuçlar *2016 yılında gelen yabancı ziyaretçi sayısı yüzde 30.05 oranında düşüş gösterirken 2017 ilk 9 ayında yüzde 28 artış kaydedilmiştir. *Türkiye'ye en çok

Detaylı

Büyüme Rakamları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. Tablo 1. En hızlı daralan ve büyüyen ekonomiler 3. 2009'da En Hızlı Daralan İlk 10 Ekonomi

Büyüme Rakamları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. Tablo 1. En hızlı daralan ve büyüyen ekonomiler 3. 2009'da En Hızlı Daralan İlk 10 Ekonomi POLİTİKANOTU Mart2011 N201126 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Sarp Kalkan 1 Politika Analisti, Ekonomi Etütleri Ayşegül Dinççağ 2 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri Büyüme Rakamları Üzerine

Detaylı

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ Ekim - 2018 Hazırlayan: Aslı VAZ İÇİNDEKİLER 1. TÜRKİYE'YE VE DÖRT İLİMİZE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI... 1 1.1.TÜRKİYE YE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA

Detaylı

2010 OCAK MART DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ

2010 OCAK MART DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2010 OCAK MART DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2009 yılında ülkemiz halı ihracatı % 7,2 oranında düşüşle 1 milyar 86 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 2010 yılının ilk çeyreğinin sonunda

Detaylı

KALKINMA BAKANLIĞI KALKINMA ARAŞTIRMALARI MERKEZİ

KALKINMA BAKANLIĞI KALKINMA ARAŞTIRMALARI MERKEZİ Yükseköğretim Sisteminin Uluslararasılaşması Çerçevesinde Türk Üniversitelerinin Uluslararası Öğrenciler İçin Çekim Merkezi Haline Getirilmesi Araştırma Projesi KALKINMA BAKANLIĞI KALKINMA ARAŞTIRMALARI

Detaylı

Ayakkabı Sektör Profili

Ayakkabı Sektör Profili Ayakkabı Sektör Profili Elif UĞUR Ayakkabı, çok eski çağlarda insanların zorlu coğrafya ve iklim koşullarında ayaklarını muhafaza etmek ve zarar görmelerini engellemek amacıyla kullanılırken günümüzde

Detaylı

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ Şubat - 2019 Hazırlayan: Aslı VAZ İÇİNDEKİLER 1. TÜRKİYE'YE VE DÖRT İLİMİZE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI... 1 1.1 TÜRKİYE YE GELEN YABANCI ZİYARETÇİLERİN

Detaylı

TUROB Vakantiebeurs / Utrecht - HOLLANDA 2013 Turizm Fuarı Sonuç Raporu

TUROB Vakantiebeurs / Utrecht - HOLLANDA 2013 Turizm Fuarı Sonuç Raporu TUROB Vakantiebeurs / Utrecht - HOLLANDA 2013 Turizm Fuarı Sonuç Raporu Fuar Tarihleri 08.01.2013 13.01.2013 2014 Yılı Fuar Tarihleri 07-12.01.2014 Fuarın Açık Olduğu saatler 08/09/10/12/13.01.2013 10:00-18:00

Detaylı

SAĞLIK DİPLOMASİSİ Sektörel Diplomasi İnşası

SAĞLIK DİPLOMASİSİ Sektörel Diplomasi İnşası STRATEJİK VİZYON BELGESİ SAĞLIK DİPLOMASİSİ Sektörel Diplomasi İnşası Yakın geçmişte yaşanan küresel durgunluklar ve ekonomik krizlerden dünyanın birçok ülkesi ve bölgesi etkilenmiştir. Bu süreçlerde zarar

Detaylı

TÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ?

TÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ? TÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ? Dr. Fatih Macit, Süleyman Şah Üniversitesi Öğretim Üyesi, HASEN Bilim ve Uzmanlar Kurulu Üyesi Giriş Türk Konseyi nin temelleri 3 Ekim 2009 da imzalanan Nahçivan

Detaylı

Sağlıkta Maliyet. B.Burcu TANER Mayıs.2015

Sağlıkta Maliyet. B.Burcu TANER Mayıs.2015 Sağlıkta Maliyet B.Burcu TANER Mayıs.2015 14 Mayıs 2015 tarihinde Acıbadem Üniversitesi nde yapılan ASG XV. Hemşirelik Haftası Etkinliklerinde sunulmuştur. Hedef Daha geniş kitleler için daha iyi sağlık

Detaylı

SAĞLIK HARCAMALARINDA SON DURUM

SAĞLIK HARCAMALARINDA SON DURUM 1 SAĞLIK HARCAMALARINDA SON DURUM Temmuz 2018 Sağlık harcamaları ekonomik kriz sonrası yaşadığı düşüşten sonra artma eğilimi göstermiştir. 2016 yılında sağlık harcamaları, 2017 yılında beklenenden daha

Detaylı

Tarım & gıda alanlarında küreselleşme düzeyi. Hareket planları / çözüm önerileri. Uluslararası yatırımlar ve Türkiye

Tarım & gıda alanlarında küreselleşme düzeyi. Hareket planları / çözüm önerileri. Uluslararası yatırımlar ve Türkiye Fırsatlar Ülkesi Türkiye Yatırımcılar için Güvenli bir Liman Tarım ve Gıda Sektöründe Uluslararası Yatırımlar Dr Mehmet AKTAŞ Yaşar Holding A.Ş. 11-12 Şubat 2009, İstanbul sunuş planı... I. Küresel gerçekler,

Detaylı

İSTANBUL 2018 YILI İLK 12 AY TÜRKİYE İSTANBUL 2017 ye Göre

İSTANBUL 2018 YILI İLK 12 AY TÜRKİYE İSTANBUL 2017 ye Göre TÜRKİYE 2018 YILI İLK 12 AY TÜRKİYE'YE GELEN YABANCI ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI YILLAR % DEĞİŞİM ORANI AYLAR 2016 2017 2018* 2017/2016 2018/2017 OCAK 1 170 333 1 055 474 1 461 570-9,81

Detaylı

2010 ŞUBAT AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ

2010 ŞUBAT AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2010 ŞUBAT AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ Ülkemiz halı ihracatı 2009 yılını % 7,2 oranında düşüşle kapanmış ve 1 milyar 86 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 2010 yılının ilk iki ayının

Detaylı

DÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI. Genel Değerlendirme

DÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI. Genel Değerlendirme DÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI Genel Değerlendirme Haziran 2014 2012 yılı dünya seramik sağlık gereçleri ihracat rakamlarına bakıldığında, 2011 yılı rakamlarına nazaran daha az dalgalanma gösterdiği

Detaylı

TÜBİSAD Bilişim Çözümleri Platformu

TÜBİSAD Bilişim Çözümleri Platformu TÜBİSAD Bilişim Çözümleri Platformu Bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan hızlı gelişmeler sektörde üretilen mal ve hizmetlerin hedef kitleye yeterli düzeyde ulaşmasını da zorlaştırıyor. Artık sadece

Detaylı

UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2008

UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2008 UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2008 24 Eylül 2008 İstanbul 1 DÜNYA YATIRIM RAPORU Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü UNCTAD ın uluslararası yatırımlara ilişkin olarak hazırladığı Dünya Yatırım

Detaylı

HALI SEKTÖRÜ. Nisan Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1

HALI SEKTÖRÜ. Nisan Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1 2017 HALI SEKTÖRÜ Nisan Ayı İhracat Bilgi Notu TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği Page 1 HALI SEKTÖRÜ 2017 NİSAN AYI İHRACAT PERFORMANSI 2017 yılı Ocak-Nisan döneminde Türkiye nin toplam

Detaylı

TÜRSAB SAĞLIK TURİZMİ RAPORU TÜRKİYE KALBİ YARI FİYATINA ONARIYOR!

TÜRSAB SAĞLIK TURİZMİ RAPORU TÜRKİYE KALBİ YARI FİYATINA ONARIYOR! TÜRSAB SAĞLIK TURİZMİ RAPORU TÜRKİYE KALBİ YARI FİYATINA ONARIYOR! Sağlık turizmi dünyanın en eski turizm türlerinden biri. Antik Yunan'dan bu yana hastalar şifayı uzak yerlerde aradılar ve aramaya devam

Detaylı

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ Kasım - 2018 Hazırlayan: Aslı VAZ İÇİNDEKİLER 1. TÜRKİYE'YE VE DÖRT İLİMİZE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI... 1 1.1.TÜRKİYE YE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA

Detaylı

SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU

SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU İçindekiler DÜNYA ÜRETİMİ... 3 DÜNYA TİCARETİ... 4 TÜRKİYE DE İLAÇ ve ECZACILIK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ... 5 Türkiye de Sağlık Harcamaları... 5 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET... 6 İhracat... 7 İthalat...

Detaylı

2010 OCAK AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ

2010 OCAK AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2010 OCAK AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ Ülkemiz halı ihracatı 2009 yılını % 7,2 oranında düşüşle kapanmış ve 1 milyar 86 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 2010 yılının ilk ayında ise halı

Detaylı

Turizm Ekim 2014. Özge YALÇIN - Mali Analiz. TSKB Araştırma

Turizm Ekim 2014. Özge YALÇIN - Mali Analiz. TSKB Araştırma Ekim 2014 Özge YALÇIN - Mali Analiz TSKB Araştırma Turizm sektörünün analizi amacıyla hazırlanmış olan bu rapor, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin uzman kadrosunca güvenilir ola rak kabul edilen

Detaylı

KRUVAZİYER TURİZMİNDE DÜNYA VE İZMİR, TÜRKİYE KRUVAZİYER PLATFORMU NUN ÇALIŞMALARI

KRUVAZİYER TURİZMİNDE DÜNYA VE İZMİR, TÜRKİYE KRUVAZİYER PLATFORMU NUN ÇALIŞMALARI KRUVAZİYER TURİZMİNDE DÜNYA VE İZMİR, TÜRKİYE KRUVAZİYER PLATFORMU NUN ÇALIŞMALARI DÜNYA KRUVAZİYER PAZARI NEREYE GİDİYOR? Hazırlayan: Mine Güneş Kruvaziyer destinasyonlar içerisinde, son yıllara kadar

Detaylı

ATM DUBAI 2015 ULUSLARARASI TURİZM FUARI DEĞERLENDİRME RAPORU

ATM DUBAI 2015 ULUSLARARASI TURİZM FUARI DEĞERLENDİRME RAPORU ATM DUBAI 2015 ULUSLARARASI TURİZM FUARI DEĞERLENDİRME RAPORU ATM DUBAI 2015 ULUSLARARASI TURİZM FUAR RAPORU Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) bu yıl 22 inci kez gerçekleştirilen ATM Dubai 2015

Detaylı

KÜRESEL TİCARETTE TÜRKİYE NİN YENİDEN KONUMLANDIRILMASI-DIŞ TİCARETTE YENİ ROTALAR

KÜRESEL TİCARETTE TÜRKİYE NİN YENİDEN KONUMLANDIRILMASI-DIŞ TİCARETTE YENİ ROTALAR KÜRESEL TİCARETTE TÜRKİYE NİN YENİDEN KONUMLANDIRILMASI-DIŞ TİCARETTE YENİ ROTALAR T.C. Ekonomi Bakanlığının gerçekleştirdiği Küresel Ticarette Türkiye nin Yeniden Konumlandırılması-Dış Ticarette Yeni

Detaylı

GTİP 3924 Plastikten sofra, mutfak, ev, sağlık veya tuvalet eşyası

GTİP 3924 Plastikten sofra, mutfak, ev, sağlık veya tuvalet eşyası GTİP 3924 Plastikten sofra, mutfak, ev, sağlık veya tuvalet eşyası Haziran 2013 1 Genel kod bilgisi: VII PLASTİK VE PLASTİK ÜRÜNLERİ; KAUÇUK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ 39 Plastikler ve mamulleri 3924 Plastikten

Detaylı

DIŞ TİCARET ENSTİTÜSÜ WORKİNG PAPER SERİES. Tartışma Metinleri WPS NO/ 185 / DÜNYADA ve TÜRKİYE DE MOBİLYA SEKTÖRÜNÜN ULUSLARARASI TİCARETİNİN

DIŞ TİCARET ENSTİTÜSÜ WORKİNG PAPER SERİES. Tartışma Metinleri WPS NO/ 185 / DÜNYADA ve TÜRKİYE DE MOBİLYA SEKTÖRÜNÜN ULUSLARARASI TİCARETİNİN DIŞ TİCARET ENSTİTÜSÜ WORKİNG PAPER SERİES Tartışma Metinleri WPS NO/ 185 /2018-05 DÜNYADA ve TÜRKİYE DE MOBİLYA SEKTÖRÜNÜN ULUSLARARASI TİCARETİNİN İNCELENMESİ ve DEĞERLENDİRİLMESİ Fatih ÇALIŞKAN 1 1

Detaylı

GTİP 392310: PLASTİKTEN KUTULAR, KASALAR, SANDIKLAR VB. EŞYA

GTİP 392310: PLASTİKTEN KUTULAR, KASALAR, SANDIKLAR VB. EŞYA GTİP 392310: PLASTİKTEN KUTULAR, KASALAR, SANDIKLAR VB. EŞYA TEMMUZ 2009 Hazırlayan: Mesut DÖNMEZ 1 GENEL KOD BİLGİSİ: 392310 GTIP kodunun üst kodu olan 3923 GTİP koduna ait alt kodlar ve ürünler aşağıda

Detaylı

YAPI FUARI TURKEYBUILD İSTANBUL FUARI ZİYARET ORGANİZASYONU SONUÇLARI

YAPI FUARI TURKEYBUILD İSTANBUL FUARI ZİYARET ORGANİZASYONU SONUÇLARI YAPI FUARI TURKEYBUILD İSTANBUL FUARI ZİYARET ORGANİZASYONU SONUÇLARI Övgü PINAR-Nurel KILIÇ Yapı fuarları; mal ve hizmet üreten kuruluşlar ile yine bu sektörde çalışan yöneticiler, mimarlar, mühendisler,

Detaylı

TÜRKİYE'NİN GSYH PERFORMANSI TARİHSEL GELİŞİM ( )

TÜRKİYE'NİN GSYH PERFORMANSI TARİHSEL GELİŞİM ( ) TÜRKİYE'NİN GSYH PERFORMANSI TARİHSEL GELİŞİM (196-215) 1. Giriş Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (GSYH) ülkelerin ekonomik büyümelerini dönemsel olarak ölçmek için kullanılan ve ülkelerin ekonomik büyümeleri

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİNDE ÖZEL HASTANELERİN ROLÜ. Dr. Cevat Şengül OHSAD Genel Sekreteri

SAĞLIK TURİZMİNDE ÖZEL HASTANELERİN ROLÜ. Dr. Cevat Şengül OHSAD Genel Sekreteri SAĞLIK TURİZMİNDE ÖZEL HASTANELERİN ROLÜ Dr. Cevat Şengül OHSAD Genel Sekreteri Dünyada Sağlık Turizmi Toplam Harcamaları 2004 Yılında 20 Milyar USD 2012 Yılında 100 Milyar USD (Tahmini) * Medikal Turizmde

Detaylı

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ Haziran - 2018 Hazırlayan: Aslı VAZ İçindekiler 1. TÜRKİYE'YE VE DÖRT İLİMİZE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI... 1 1.1. TÜRKİYE YE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA

Detaylı

HALI SEKTÖRÜ. Kasım Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1

HALI SEKTÖRÜ. Kasım Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1 2016 HALI SEKTÖRÜ Kasım Ayı İhracat Bilgi Notu TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği Page 1 HALI SEKTÖRÜ 2016 KASIM AYI İHRACAT PERFORMANSI 2016 yılı Ocak-Kasım döneminde Türkiye nin toplam

Detaylı

Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği AİFD Türkiye 2006 Yılı İlaç Harcamaları Değerlendirmesi. bilgilendirme notu. Sayfa 1

Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği AİFD Türkiye 2006 Yılı İlaç Harcamaları Değerlendirmesi. bilgilendirme notu. Sayfa 1 Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği AİFD Türkiye 2006 Yılı İlaç Harcamaları Değerlendirmesi bilgilendirme notu Sayfa 1 İçindekiler: Konu Sayfa Genel Değerlendirme: Türk ilaç piyasasında neler oldu?... 3

Detaylı

Basın Sohbet Toplantısı. 14 Temmuz 2009, İstanbul

Basın Sohbet Toplantısı. 14 Temmuz 2009, İstanbul Basın Sohbet Toplantısı 14 Temmuz 2009, İstanbul Kuruluş : 7 Ocak 2009 Internet Adresi : www.tuyid.org Posta Adresi : Nispetiye Cad. Levent İşhanı No: 6/2 34330 Levent - İstanbul Telefon : (212) 278 30

Detaylı

GTİP 580610 KADIFE, PELUS VE TIRTIL MENSUCAT, DOKUNABILIR MADDELERDEN KURDELE

GTİP 580610 KADIFE, PELUS VE TIRTIL MENSUCAT, DOKUNABILIR MADDELERDEN KURDELE Avrupa İşletmeler Ağı İstanbul ULUSLARARASI TİCARET MERKEZİ (ITC) ÜRÜN ANALİZLERİ GTİP 580610 KADIFE, PELUS VE TIRTIL MENSUCAT, DOKUNABILIR MADDELERDEN KURDELE MAYIS 2012 Hazırlayan: ÖZGE SARIÇAY İSTANBUL

Detaylı

www.novusens.com 2012, Novusens

www.novusens.com 2012, Novusens www.novusens.com İNOVASYON VE GİRİŞİMCİLİK ENSTİTÜSÜ Vizyon... Ulusal ve uluslararası paydaşları ile sürdürülebilir büyüme ve rekabeti amaçlayan, ekonomiye ve toplumsal kalkınmaya katma değer yaratacak

Detaylı

BU YIL ULUSLARARASI KOOPERATİFLER YILI!

BU YIL ULUSLARARASI KOOPERATİFLER YILI! BU YIL ULUSLARARASI KOOPERATİFLER YILI! Birleşmiş Milletler Genel Kurulu; kooperatiflerin sosyo-ekonomik kalkınmaya, özellikle yoksulluğun azaltılmasına, istihdam yaratılmasına ve sosyal bütünleşmeye olan

Detaylı

SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ VE SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ SEKTÖRÜNDE DÜNYA İTHALAT RAKAMLARI ÇERÇEVESİNDE HEDEF PAZAR ÇALIŞMASI

SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ VE SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ SEKTÖRÜNDE DÜNYA İTHALAT RAKAMLARI ÇERÇEVESİNDE HEDEF PAZAR ÇALIŞMASI SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ VE SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ SEKTÖRÜNDE DÜNYA İTHALAT RAKAMLARI ÇERÇEVESİNDE HEDEF PAZAR ÇALIŞMASI ORTA ANADOLU İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ Seramik sektörünün en

Detaylı

Çimento, Cam, Seramik ve Toprak Ürünleri Sektör Raporu 2010

Çimento, Cam, Seramik ve Toprak Ürünleri Sektör Raporu 2010 Çimento, Cam, Seramik ve Toprak Ürünleri Sektör Raporu 2010 Avrupa kıtasından Amerika kıtasına, Orta Doğu Ülkelerinden Afrika ülkelerine kadar geniş yelpazeyi kapsayan 200 ülkeye ihracat gerçekleştiren

Detaylı

HALI SEKTÖRÜ. Mayıs Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1

HALI SEKTÖRÜ. Mayıs Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1 2017 HALI SEKTÖRÜ Mayıs Ayı İhracat Bilgi Notu TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği Page 1 HALI SEKTÖRÜ 2017 MAYIS AYI İHRACAT PERFORMANSI 2017 yılı Ocak-Mayıs döneminde Türkiye nin toplam

Detaylı

TÜRKİYE CERN FIRSATINI KAÇIRDI

TÜRKİYE CERN FIRSATINI KAÇIRDI DEĞERLENDİRMENOTU Aralık2012 N201288 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Bilgi ASLANKURT 1 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri H. Ekrem CUNEDİOĞLU 2 Araştırmacı, Finans Enstitüsü TÜRKİYE CERN

Detaylı

ALMANYA DA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ SEÇKİN KESGİN

ALMANYA DA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ SEÇKİN KESGİN ALMANYA DA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ SEÇKİN KESGİN Almanya; Orta Avrupa da bir ülkedir. Kuzeyinde Kuzey denizi, Danimarka, ve Baltık denizi; doğusunda Polonya ve Çek cumhuriyeti; güneyinde Avusturya ve İsviçre;

Detaylı

2010 YILI OCAK-MART DÖNEMİ TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ

2010 YILI OCAK-MART DÖNEMİ TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ 2010 YILI DÖNEMİ TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ 2010 yılı Ocak-Mart döneminde, Türkiye deri ve deri ürünleri ihracatı % 13,7 artışla 247,8 milyon dolara yükselmiştir. Aynı dönemde

Detaylı

Uluslararası 15. MÜSİAD Fuarı ve 18. IBF Kongresi Lansmanı 03.06.2014. Yazın başlangıcını hissetmeye başladığımız Haziran ayının bu ilk

Uluslararası 15. MÜSİAD Fuarı ve 18. IBF Kongresi Lansmanı 03.06.2014. Yazın başlangıcını hissetmeye başladığımız Haziran ayının bu ilk Uluslararası 15. MÜSİAD Fuarı ve 18. IBF Kongresi Lansmanı Değerli Basın Mensupları, 03.06.2014 Yazın başlangıcını hissetmeye başladığımız Haziran ayının bu ilk günlerinde, size, Türk insanının aklından,

Detaylı

Stratejik Plan 2015-2019

Stratejik Plan 2015-2019 Stratejik Plan 2015-2019 Bu Stratejik Plan önümüzdeki beş yıl Bezmiâlem in gelmesini umut ettiğimiz yeri ve buraya nasıl geleceğimizi anlatan bir Vizyon Belgesidir. 01.01.2015 Rektör Sunuşu Sevgili Bezmiâlem

Detaylı

TUROB - Selanik Philoxenia 2014 Turizm Fuarı Sonuç Raporu. 2. Istanbul CD 3. İstanbul Haritası 4. Katılımcı otellerin sağladığı promosyonlar

TUROB - Selanik Philoxenia 2014 Turizm Fuarı Sonuç Raporu. 2. Istanbul CD 3. İstanbul Haritası 4. Katılımcı otellerin sağladığı promosyonlar TUROB - Selanik Philoxenia 2014 Turizm Fuarı Sonuç Raporu Fuar Tarihleri 13-16.11.2014 Fuarın Açık Olduğu saatler 11.00 20.00 Dağıtılan Malzemeler 1. Istanbul Guide 2. Istanbul CD 3. İstanbul Haritası

Detaylı

TÜRKİYE PLASTİK İŞLEME MAKİNELERİ SEKTÖR İZLEME RAPORU / 9 Ay PAGEV

TÜRKİYE PLASTİK İŞLEME MAKİNELERİ SEKTÖR İZLEME RAPORU / 9 Ay PAGEV TÜRKİYE PLASTİK İŞLEME MAKİNELERİ SEKTÖR İZLEME RAPORU 2016 / 9 Ay PAGEV YÖNETİCİ ÖZETİ Türkiye, plastik işleme makineleri ve aksam ve parçaları talebinin yıllar itibariyle değişmekle beraber yaklaşık

Detaylı

Deri ve Deri Ürünleri Sektörü 2016 Mayıs Ayı İhracat Bilgi Notu

Deri ve Deri Ürünleri Sektörü 2016 Mayıs Ayı İhracat Bilgi Notu Deri ve Deri Ürünleri Sektörü Mayıs Ayı İhracat Bilgi Notu TDH Ar&Ge ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜMÜZÜN YILI MAYIS AYI İHRACAT PERFORMANSI yılı mayıs ayında, Türkiye

Detaylı

Türkiye, 2012 yılında dünyada uluslararası doğrudan yatırım liginde iki basamak yükseldi

Türkiye, 2012 yılında dünyada uluslararası doğrudan yatırım liginde iki basamak yükseldi Basın Bülteni 26 Haziran 2013 YASED, UNCTAD 2013 Dünya Yatırım Raporu nu açıkladı Türkiye, 2012 yılında dünyada uluslararası doğrudan yatırım liginde iki basamak yükseldi 2012 yılında dünyada yüzde 18

Detaylı

FUARA BAKIŞ (2015) 13.463 m 2 Sergi Alanı. 31 Ülkeden 1.008 Katılımcı. 64 Ülkeden 33.688 Ziyaretçi

FUARA BAKIŞ (2015) 13.463 m 2 Sergi Alanı. 31 Ülkeden 1.008 Katılımcı. 64 Ülkeden 33.688 Ziyaretçi Türkiye nin turizm sektöründeki en önemli buluşmalarından biri olan TRAVEL TURKEY İZMİR Turizm Fuar ve Kongresi, 8-11 Aralık 2016 tarihlerinden kapılarını 10.kez dünya turimine açıyor. İZFAŞ ve Türkiye

Detaylı

Dünya da ve Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği

Dünya da ve Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği Dünya da ve Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği Amaç İstatistikî veriler ve karşılaştırmalarla dünyada ve Türkiye deki İSG durumu hakkında bilgi sahibi olmak. 2 Öğrenim hedefleri ILO İSG verileri, WHO meslek

Detaylı

KAYNAK MAKİNELERİ SEKTÖRÜ NOTU

KAYNAK MAKİNELERİ SEKTÖRÜ NOTU KAYNAK MAKİNELERİ SEKTÖRÜ NOTU İki metal parçayı ısıl yolla birleştirme işleminde kullanılan kaynak makine ve malzemeleri, üretim sanayinde önemli bir paya sahiptir. Geliştirilen her teknolojik malzemenin

Detaylı

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) SAĞLIK TURİZMİ SEKTÖRÜNE YÖNELİK DESTEKLER

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) SAĞLIK TURİZMİ SEKTÖRÜNE YÖNELİK DESTEKLER BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) SAĞLIK TURİZMİ SEKTÖRÜNE YÖNELİK DESTEKLER Esra ALAGÖZ KAYA Şubat 2015 SUNUM PLANI I. SAĞLIK TURİZMİ SEKTÖRÜNE YÖNELİK DESTEKLER II. DESTEKLEMELERDE TEMEL HUSUSLAR III.

Detaylı

HALI SEKTÖRÜ. Mart Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1

HALI SEKTÖRÜ. Mart Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1 2017 HALI SEKTÖRÜ Mart Ayı İhracat Bilgi Notu TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği Page 1 HALI SEKTÖRÜ 2017 MART AYI İHRACAT PERFORMANSI 2017 yılı Ocak-Mart döneminde Türkiye nin toplam ihracatı

Detaylı

Bebek Hazır Giyim Sektörü Dış Ticaret İstatistikleri Raporu

Bebek Hazır Giyim Sektörü Dış Ticaret İstatistikleri Raporu Bebek Hazır Giyim Sektörü Dış Ticaret İstatistikleri Raporu Uludağ İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği Ar-Ge Şubesi Aralık 2017 Sayfa 1 / 10 Bebek Hazır Giyim Sektörü Sınıflandırma Bebek hazır giyim

Detaylı

TÜRKĠYE NĠN SAĞLIK TURĠZMĠ POTANSĠYELĠ

TÜRKĠYE NĠN SAĞLIK TURĠZMĠ POTANSĠYELĠ TÜRKĠYE NĠN SAĞLIK TURĠZMĠ POTANSĠYELĠ T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TEDAVĠ HĠZMETLERĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (SAĞLIK TURĠZMĠ KOORDĠNATÖRÜ) DR. DURSUN AYDIN 5.5. ANTALYA SUNUM ĠÇERĠĞĠ Sağlık Turizmi Koordinatörlüğü Sağlık

Detaylı

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bursa Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 29.05.2013

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bursa Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 29.05.2013 2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bursa Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 29.05.2013 Küresel Turizm Sektörü Dünya daki turist sayısı 2011 yılında bir önceki yıla göre % 4,6 ve 2012 de %4 artışla 1,035 milyar

Detaylı

İHRACATTA VE İTHALATTA TL KULLANIMI

İHRACATTA VE İTHALATTA TL KULLANIMI İHRACATTA VE İTHALATTA TL KULLANIMI Gizem ERİM Araştırma Raporu Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü KONYA Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü Ağustos, 2017 1 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 3 2. DIŞ

Detaylı

Azerbaycan Enerji Görünümü GÖRÜNÜMÜ. Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi. www.hazar.org

Azerbaycan Enerji Görünümü GÖRÜNÜMÜ. Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi. www.hazar.org Azerbaycan Enerji GÖRÜNÜMÜ Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi EKİM 214 www.hazar.org 1 HASEN Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi, Geniş Hazar Bölgesi ne yönelik enerji,

Detaylı

Çok tatil yapan ülke imajı yanlış!

Çok tatil yapan ülke imajı yanlış! Tarih: 19.05.2013 Sayı: 2013/09 İSMMMO nun Türkiye de Tatil ve Çalışma İstatistikleri raporuna göre Türkiye tatil günü sayısında gerilerde Çok tatil yapan ülke imajı yanlış! Türkiye, 34 OECD ülkesi arasında

Detaylı

Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı. Dr. Vahdettin Ertaş. Finansal Erişim Konferansı. Açılış Konuşması. 3 Haziran 2014

Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı. Dr. Vahdettin Ertaş. Finansal Erişim Konferansı. Açılış Konuşması. 3 Haziran 2014 Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı Dr. Vahdettin Ertaş Finansal Erişim Konferansı Açılış Konuşması 3 Haziran 2014 Sn. Hazine Müsteşarım, Sn. BDDK Başkanım, Dünya Bankasının ülke direktörü Sn. Raiser, yurtiçinden

Detaylı

EduValley TÜRK ÜNİVERSİTELERİ EĞİTİM FUARLARI FUAR TANITIM KATALOĞU. Tunus Cezayir. Filistin Ürdün. Bahreyn Kuveyt.

EduValley TÜRK ÜNİVERSİTELERİ EĞİTİM FUARLARI FUAR TANITIM KATALOĞU. Tunus Cezayir. Filistin Ürdün. Bahreyn Kuveyt. 2017-18 FUAR TANITIM KATALOĞU 1 2 3 Tunus Cezayir Filistin Ürdün Bahreyn Kuveyt 4 Afganistan 5 Tanzanya 6 Nijerya Kategori I Tunus & Cezayir TUNUS Afrika nın ve Arap dünyasının önde gelen ekonomilerinden

Detaylı

DÜNYA SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ

DÜNYA SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ DÜNYA SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ Hazırlayan ve Derleyen: Zehra N.ÖZBİLGİN Ar-Ge Şube Müdürlüğü Kasım 2012 DÜNYA SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİNDE ÜRETİM VE TÜKETİM yılında 9.546 milyon

Detaylı

UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2006

UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2006 UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2006 ULUSLARARASI YATIRIMCILAR DERNEĞİ 16.10.200.2006 İSTANBUL DÜNYADA DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR (milyar $) 1600 1400 1396 1200 1092 1000 800 693 826 716 710 916 600 400 331

Detaylı

Ekonomik Etki Değerlendirme Çalışması

Ekonomik Etki Değerlendirme Çalışması tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Turkcell Global Bilgi Erzurum Çağrı Merkezi Ekonomik Etki Değerlendirme Çalışması Nihai rapor sunumu 14 Eylül 2011, Erzurum Turkcell Erzurum Çağrı Merkezi

Detaylı

We are experts of. workplace culture. GIFTWORK Modelini Anlamak. greatplacetowork.com.tr

We are experts of. workplace culture. GIFTWORK Modelini Anlamak. greatplacetowork.com.tr We are experts of workplace culture GIFTWORK Modelini Anlamak greatplacetowork.com.tr Great Place to Work Hakkında Great Place to Work Enstitüsü bugün dünyada 53 ülkede faaliyet gösteren, 25 Yıldır işletmeleri

Detaylı

HALI SEKTÖRÜ. Ocak Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1

HALI SEKTÖRÜ. Ocak Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1 2018 HALI SEKTÖRÜ Ayı İhracat Bilgi Notu TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği Page 1 HALI SEKTÖRÜ 2018 OCAK AYI İHRACAT PERFORMANSI 2017 yılında Türkiye nin toplam ihracatı 2016 yılına kıyasla

Detaylı

Nüfus ve Kalkınma İlişkisi: Türkiye (TÜİK'in Yeni Nüfus Projeksiyonları Işığında)

Nüfus ve Kalkınma İlişkisi: Türkiye (TÜİK'in Yeni Nüfus Projeksiyonları Işığında) (TÜİK'in Yeni Nüfus Projeksiyonları Işığında) ESAGEV - Ekonomik ve Sosyal Düşünce Araştırma Geliştirme Vakfı www.esagev.org iletisim@esagev.org +90 (312) 750 00 00 Oğuzlar Mh. 1397. Sokak No: 11/1 Balgat,

Detaylı

HOTEL, RESTORAN, HASTANE VE ikram ENDÜSTRiSi iş KONTRATLARI FUARI 11-14 KASIM 2015. contracthotelexpo.com

HOTEL, RESTORAN, HASTANE VE ikram ENDÜSTRiSi iş KONTRATLARI FUARI 11-14 KASIM 2015. contracthotelexpo.com HOTEL, RESTORAN, HASTANE VE ikram ENDÜSTRiSi iş KONTRATLARI FUARI 11-14 KASIM 2015 contracthotelexpo.com NEDEN COHO? Nitelikli ürünler, güçlü tedarikçiler, yeni işbirlikleri için uluslararası tek platform.

Detaylı