GYMNOSPERMAE. (Açık Tohumlular)

Transkript

1 GYMNOSPERMAE (Açık Tohumlular)

2 1. Arasınav %50 2. Final sınav %30 3. Örnek tanıma%20 Örnek tanımada %50 baraj

3 GENEL BİLGİLER Bu ders kapsamında Türkiye Ormanlarının oluşmasında önemli bir yere sahip olan Gymnospermae (Açık Tohumlular) ler her yönüyle ele alınacaktır. Bu amaçla öncelikle işe, bu bitkilerin bitkiler alemindeki yerini belirleyerek başlamak gerekir

4 Bitkiler Alemi 1. Kütük : Thallophyta (Talli Bitkiler) Bacteriophyta (Bakteriler) Mycophyta (Mantarlar) Phycophyta (Algler): Cyanophyceae (Mavi-Yeşil Algler) Chlorophyceae (Yeşil Algler) Pheaophyceae (Esmer Algler) Rhodophyceae (Kızıl Algler) Diatomeae (Diyatomeler) Ara Grup : Lichenes (Likenler) Alg + Mantar

5 2. Kütük : Cormophyta (Gövdeli Bitkiler) 1. Alt Kütük : -Bryophyta (Kara Yosunları) -Pteridophyta (Eğreltiler) 2. Alt Kütük : -Spermatophyta :Gymnospermae (Tohumlu Bitkiler) (Açık Tohumlular) Angiospermae : Liliatae (Kapalı Tohumlular) (Monokotiller) Magnoliatae (Dikotiller) 1 yıllık Çok yıllık

6 GYMNOSPERMLERİN TÜMÜ ODUNSU Odunsu bitkiler; ağaç ve çalı olarak ikiye ayrılır AĞAÇ: Tek gövdeli, en az 5-8 m. boy ve 10 cm. çapı olanlar ÇALILAR: Genellikle birkaç gövdeli, boyları 5 m ye kadar, çapları ise 10 cm den az olanlar Boylu Çalı, Çalı, Bodur Çalı

7 AĞAÇLAR Kısa boylu ağaç (ya da ağaççıklar) Orta boylu ağaçlar Boylu ağaçlar Çok boylu ya da büyük ağaçlar 5-10 m m m m Dev (görkemli) ağaçlar > 50 m.

8 Dersin Önemi: Ormancılığın, bir başka deyişle mesleğimizin konusunu öncelikle odun ve ağaç oluşturmaktadır. (Bu ifade ormanlara ağaç ve odun olarak bakıldığı zamanlarda çok doğru bir ifadedir. Ancak günümüzde ormanlara odun haricinde başka gözlerle de bakabilmek durumundayız.)

9 Dersin Önemi: Ormancılık işlevlerinin başında en iyi kalitede ve devamlı olarak odun, yani asal orman ürünü elde etmek gelmektedir. O halde odunu oluşturan ağaç ve çalısal taksonların tüm botaniksel özellikleri tanınması gerekmektedir. Ancak ondan sonra, diğer ormancılık işlevleri olan Silvikültür, Hasılat, Orman Amenajmanı, Orman İşletmeciliği gibi ormancılık dallarının uygulanması gelmektedir.

10 ORMANCILIĞIN İLK KURALI : BİTKİYİ TANIMAKTIR!!!

11 TANIMLAR: Gymnospermae Botanik BİYOLOJİ altındadır. Bitki Morfolojisi Bitki Fizyolojisi Uygulamalı (Ekonomik) Botanik - Farmasötik, Orman Botaniği Paleobotanik Bitki Çoğrafyası (Geobotanik) Bitki Sosyolojisi

12 Bitki Ekolojisi Genetik (Kalıtım) Evrim (Evolüsyon) Palinoloji Biyoteknoloji (gen mühendisliği, gen teknolojisi) Eksobiyoloji gibi bilim dallarını sayabiliriz.

13 Dünya üzerinde yaşayan civarında bitki var 2/3 sini tohumlu bitkiler oluşturur. Gymnospermler ise sayı olarak arasındadır. Sayı olarak az ama.

14 Ülkemizde ise; ormanlarımızın %54 ü Gymnospermlerden oluşmakta Pinus % 38.5 Picea % 2.0 Abies % 6.8 Taxus-Cupressus % 0.1 Cedrus % 3.5 Juniperus % 3.5 Angiospermler : % 46

15 Türkiye nin Gymnospermleri 4 familya da 23 tür 40 takson (alt tür-varyete)

16 Gymnospermae > Eğreltiler Erkek ve dişi çiçekler dışarıya çıkmazlar Yumurta ana bitki üzerinde döllenir Eğreltilerde döllenen yumurtadan oluşan embriyolar, ana bitki dışında bir eğrelti bitkisi (sporofit) geliştirirler. Oysa Gymnolarda embriyo tohum halini alıncaya kadar bitki üzerindedir. Yani gymnolarda sporofit evresi, eğreltilerde habloid gametofitle-diploit sporofit vardır. Eğrelti sporu uygun ortamda dinlenme süresi geçirmeden çimlenir. Gymno tohumları uzun ya da kısa bir dinlenme süresi geçirip çimlenir.

17 Gymnospermae < Angiospermae Tohum tomurcukları karpeller tarafından örtülmeyip açıktır. Gerçek Meyve Angiospermlerde vardır. Gymnolarda meyve yoktur. KOZALAK vardır Angiospermlerin erkek ve dişi gametofitlerinde belirgin sadeleşme vardır. Ginkgo ve Cycas gibi ilksel örneklerde, erkek gametler suda yüzen aktif spermatozoitler olmasına karşın hiçbir Angiospermae de bu durum yoktur. Gymnospermlerin tohum tomurcukları içinde bulunan erkegonlar Angiospermlerde yoktur, burada embriyo kesesi belirli sayıda 8 kadar hücreden oluşur. Endosperm Gymnospermlerde döllenmeden önce oluşur. Angiospermlerde ise döllenmeden sonra oluşur.

18 Gymnospermae < Angiospermae Gymnospermlerde tek döllenme, Angiolarda ise Çift Gymnospermlerde çiçekler bir cinslidir. Oysa Angiospermlerde ise erselik- erdişi, hermafrotid, perfect çiçekler bulunmaktadır. Gymnosperm çiçeklerinde çiçek örtüsü periant yoktur. (Gnetinae Sınıfı hariç) Gymnosperm çiçekleri sade yapılı olup, tozlaşma rüzgarla (anemogami), Angiospermae lerde anemogami ve entomogami (böcekler) ile gerçekleşmektedir.

19 Gymnospermae < Angiospermae Tüm yaşayan Gymnosperm örnekleri odunsudur. Oysa Angiospermlerin çoğu otsu yapıdadır. Gymnosperm odunları oldukça basit yapılıdır. Boyuna traheit ve özışını paranşimlerinden oluşur. Oysa Angiospermler de su ileten eleman TRAHE dir ve bunun yanında özışını paranşimi, odun paranşimi ve lifler de odunun yapısını oluşturur. Daha gelişmiş bir odun yapısı vardır. Gymnospermlerde traheler en gelişmiş sınıfı olan Gnetinae sınıfında bulunmaktadır.

20 Çiçekli bitkilerde Generatif (Üreme) organlar, çiçek denilen yapıda bulunur. Eşeyli üremeye yarayan ve buna uygun şekilde metamorfoze olmuş yapraklar taşıyan sürgün veya sürgün kısımları Çiçek adını alır.

21 Sporlu bitkilerdeki mikrosporofil, çiçekli bitkilerde stamen e, makrosporofil de karpel lere tekabül etmektedir. Çiçek, başlıca Çiçek Örtüsü (Periant), Erkek Organ (Stamen) lar ve Dişi Organ (Pistil- Karpel) lardan meydana gelmiştir.*****

22 Çiçekler ; ya erkek ve dişi organları birarada taşırlar, böyle çiçeklere Hermafrodit, Erselik, Er-dişi veya Monoklin, (Perfect Flower) çiçek denir *****

23 ya da erkek ve dişi organlar ayrı ayrı çiçeklerde bulunur, böyle çiçeklere de Bir Cinsli veya Diklin çiçek adı verilir. ***

24 Farklı eşem organlarını taşıyan diklin çiçeklerin her ikisi de aynı bitkide bulunuyorlarsa böyle bitkilere Bir Evcikli veya Monoik bitki, örnek: Corylus (Fındık), Cedrus, Picea, Abies, Diklin çiçekler ayrı ayrı bitkilerde bulunuyorlarsa böyle bitkilere de İki Evcikli veya Dioik bitki adı verilir. Örnek: Taxus, Cephalotaxus, Cycas, Ginkgo, Cupressaceae familyasının bazı taksonları ve Angiospermlerde örneğin Populus (Kavak). ****

25 Eşeyli üreme, eşem bakımından farklı iki gamet (Eşem hücresi) in veya nukleusun birleşmesi (Döllenme) sonucunda oluşan hücre (Zigot) nin gelişmesi ile yeni bir canlının meydana gelmesidir. Angiosperm lerde döllenme olayı genel olarak, önce Tozlaşma (Polinizasyon ) ve sonra, sperma hücresinin yumurta hücresi ile birleşmesi (Döllenme) şeklinde gerçekleşir.

26 Polinizasyon (Tozlaşma), Polen tanelerinin herhangi bir aracı vasıtasıyla dişi organın stigmasına ulaşmasıdır. Çiçekli bitkilerde tozlaşma genel olarak iki şekilde meydana gelmektedir: 1- Avtogami (Kendine Tozlaşma) : Hermafrodit (Monoklin) yani erkek ve dişi organın birlikte bulunduğu bir çiçekte polen tanelerinin aynı çiçeğin stigması üzerine ulaşmasıdır. Bütün bitkileri göz önünde bulundurduğumuzda bu tozlaşma şekli az görülen bir tozlaşma şeklidir. 2- Allogami (Karşı Tozlaşma) : Aynı bitki (Monoik) nin eşem bakımından farklı iki çiçeği (Diklin) arasında veya farklı bitki (Dioik) lerin farklı iki çiçeği arasında meydana gelen tozlaşma şeklidir. Bu şekildeki tozlaşma bitkilerde çok sık görülen tozlaşma şeklidir.

27 Tozlaşmanın bilhassa farklı çiçekler arasında meydana gelişinde polen tanelerinin dişi organın stigması üzerine ulaşmasını sağlayan aracı (vasıta) lar doğal kökenli veya hayvansal kökenli olabilirler. Doğal kökenliler arasında su ve rüzgarı en önemli iki vasıta olarak sayabiliriz.

28 Su vasıtasıyla gerçekleşen tozlaşmaya Hidrogami, rüzgar vasıtasıyla gerçekleşen tozlaşmaya da Anemogami adı verilir. Hayvanlar aracılığıyla gerçekleşen tozlaşma, aracı hayvanlara göre üç tipe ayrılır: 1- Ornitogami : Kuşlar aracılığıyla olan tozlaşma şekline denir. 2- Entomogami : Böcekler aracılığıyla olan tozlaşma şekline denir. En çok görülen tozlaşma biçimidir. 3- Krepterogami : Yarasalar aracılığıyla olan tozlaşma şekline denir.

29 SÜRGÜNLER

30 1- Uzun Sürgün Tomurcukları belirgin internodlarla birbirinden ayrılmış, ağacın boy büyümesinde ve dalların gelişmesinde etken olan sürgünlerdir. Ağacın ömrü boyunca mevcutturlar.

31 2- Kısa Sürgün İnternodları birkaç milimetreyi geçmeyen, uzamayan, dallanmayan, ömürleri kısa olan ve vegetatif ve generatif organları taşıyan sürgünlerdir.

32 Cedrus deodora (Himalaya Sediri) nın uzun sürgünü üzerinde yapraklı kısa sürgünleri

33 Tomurcuklar, sürgünler üzerinde oluştuktan sonra vegetatif gelişimlerini mutlaka takip eden yılda tamamlayarak faaliyete geçmeyebilirler. Bu gibi tomurcuklar gelişme kabiliyetlerini uzun yıllar muhafaza ederler, fakat gelişmeyip uyur vaziyette kalırlar. Böyle tomurcuklara Uyuyan Tomurcuklar (Preventif Tomurcuklar) denir. Uyuyan tomurcuklar, ağaçlarda su dengesinin bozulduğu zamanlarda veya yaralanmalar sonucunda faaliyete geçerler. Uyuyan tomurcukların meydana getirdiği sürgünlere Su Sürgünleri denir. Su sürgünlerinin oluşturduğu dallara da Yapışık Dallar denir. Yapışık dalların ağacın odun kısmı ile bir bağlantısı yoktur, bunlar adeta kabuğun içerisine yapıştırılmış gibidir. Ancak zamanla gövdeye kaynaşırlar. Bu gibi yapışık dallar gövdenin budaklı olmasına neden olduklarından gövdenin ekonomik değerini düşürürler. Bu nedenle ormancılık bakımından önemlidirler.

34 Yapışık dal oluşumunun sebebi ve önemi Bedri SERDAR Yapışık dallar çeşitli durumlarda oluşmaktadırlar, ancak en fazla normal dalların herhangi bir sebeple yok edildikleri zaman oluşurlar. Toplu olarak yaşayan ağaçlar seyreltildiğinde veya birden bire açık sahaya çıkarıldıklarında, bu ağaçlardan hiçbir dal eksilmemesine karşın yine yapışık dallar meydana gelir. Bu durum açık sahaya kavuşan ağaçların ani olarak bol ışığa ve ferah bir kök sistemine kavuşmuş olmalarıyla açıklanır.

35 Bedri SERDAR Sonuç olarak : Ağaçların çeşitli organları arasında bir korelasyon mevcuttur. Bu korelasyon sadece ağacın tamamında değil, bu organların ağaç üzerinde dağılışına, çeşitli fizyolojik yerlerde bulunuşuna göre düzenlenmiştir. Bu sebeple ağacın herhangi bir yerinde onun gelişme seyri bozulmamış ise, yaprak ve kök sistemi, iletim boruları, mekanik dokuları ve sonuçta ağacın doğal habitusu bir denge göstermektedir. Bu dengenin herhangi bir nedenle bozulması durumunda, ağaçta meydana gelen bir takım fizyolojik olaylara paralel olarak su sürgünleri de oluşabilirler.

36 Bu oluşumunun gerçek sebeplerinin kesin olarak bilinmemesine rağmen, su sürgünlerinin biyolojik önemi açıktır. Bu sürgünler bitkide kaybolan veya bozulan kısımların yerini alarak ölümüne engel olurlar, bu organları tazeler, gençleştirir ve yeniden hayatiyetlerine kavuştururlar, hatta o bitkinin çoğalması için gerekli organlarını da üzerlerinde taşıyacaklarından, onların nesillerinin sürekliliğini de sağlamış olurlar. Bedri SERDAR

37 Bu sürgünlerin pratik ormancılıkta biri olumlu ve diğeri olumsuz olmak üzere iki çeşit rolleri vardır: Olumlu rolü: Baltalık işletmesine olanak sağlar. Ayrıca çelikle üretime yardımcı olur. Olumsuz rolü: Koru ormanlarında düzgün gövdeler üzerinde oluşmaları durumunda o gövdelerin kalitesini düşürürler. Bedri SERDAR

38 Bir tomurcuğun ilkbaharda faaliyete geçmesiyle uzamaya başlayan sürgün, normal olarak bütün vegetasyon mevsimi süresince uzamasına devam eder ve üzerinde yeni tomurcukların meydana gelmesi ile sonbaharda uzamasına son verir. Ancak bazen sürgünün üzerinde oluşan ve gelecek yılın sürgünlerini meydana getirecek olan tomurcuklar bir kış devresi geçirmeden aynı vegetasyon döneminde (Yaz ortasında) faaliyete geçerek yeni bir sürgün daha oluştururlar ki bu sürgüne Yaz Sürgünü adı verilir. Bedri SERDAR

39 Bazen kısa sürgün üzerindeki bir tomurcuktan bir uzun sürgün meydana gelebilir ki bu sürgünlere de Gençleşme Sürgünü (Tazelenme Sürgünü) adı verilir. Bedri SERDAR

40 Doğal Budanma Doğal budanma ağacın dış görünüşü üzerinde etkili bir olaydır. Bilhassa kapalı meşcerelerde ışık yetersizliğinden dolayı alt dalların kuruyarak düşmesine Doğal Budanma adı verilir. İğne yapraklı ağaçlarda, özellikle Abies, Picea ve Pinus larda kuruyan dalların gövdeden ayrılıp düşmesi çok yavaş olur, düşen dalların dip tarafındaki canlı kalan kısmın ucunda uzun veya kısa ölü bir parça kalınlaşan gövde içerisinde adeta yabancı bir cisim gibi kalır. Bunlara da Ölü Budaklar denir.

41 Dal Düşürme Dal düşürme olayı da orman ağaçları için önemli bir olaydır. Angiosperm lerden Quercus, Populus, Salix, Ulmus, Fraxinus, Acer ile Gymnosperm lerden Cupressus, Chamaecyparis, Thuja gibi ağaçların fazla asimilasyon organlarını atması olayına Dal Düşürme adı verilir. Dal düşürme olayının gerçekleşmesi yan dalların üzerindeki yıllık sürgünlerin bu dallara birleşme yerlerinde ve gövdenin üst, orta ve alt kısımlarında olur. Sürgünlerin yan dallara birleştiği bu yerlerde, bir yıl evvelki yıllık sürgün ile bir yıl sonraki yıllık sürgün arasında, bulundurdukları su bakımından farklı bir durumun meydana gelmesi sonucunda, su bakımından fakir olan, oldukça uç kısımda bulunan birkaç yıllık sürgün, bağlı bulundukları daha evvelki yıllara ait olan yıllık sürgünlerden adeta çözülerek ayrılırlar.

42 Dallanma Tipleri A B A) Monopodial B) Simpodial Bedri SERDAR

43 Boy büyümesi terminal tomurcuk faaliyeti ile gerçekleşen ağaçlara Monopodial Ağaçlar denir. Monopodial ağaçlara Gymnosperm lerden ; Abies (Göknar), Picea (Ladin), Pseudotsuga (Duglas Göknarı), Angiosperm lerden ise Fagus (Kayın), Populus (Kavak), Quercus (Meşe) örnek olarak gösterilebilir. ******* Bedri SERDAR

44 Boy büyümesi tepe tomurcuğuna en yakın olan tomurcukla gerçekleşen ağaçlara Sympodial Ağaçlar adı verilir. Ulmus (Karaağaç), Betula (Huş), Tilia (Ihlamur), Carpinus (Gürgen) sympodial ağaçlara örnek olarak gösterilebilir. ***** Bedri SERDAR

45 Tomurcuk -Yaprak Dizilişleri Tomurcukların - yaprakların gövde üzerindeki dizilişleri diyagram halinde gösterilir. Kaide olarak hiç bir zaman bir noktadan iki tomurcuk çıkmayacağı gibi, bir tomurcuğu izleyen ikinci tomurcuk birincinin tam üzerine rastlamaz. Bedri SERDAR

46 Tomurcuk dizilişi genelde iki kısma ayrılır 1- Dairesel Diziliş 2- Sarmal Diziliş Bedri SERDAR

47 1- Dairesel Diziliş Bir nodda birden fazla tomurcuk bulunan dizilişe Dairesel diziliş denir. Dairesel dizilişte ekvidistans ve alternans kuralları vardır. Yani bir nodun oluşturduğu halkada bulunan tomurcuklar arasındaki açılar birbirine eşittir ve bir halkadaki tomurcuklar, bir önceki halkadaki tomurcukların tam arasında bulunurlar. Yani bir önceki halkadaki tomurcukların arasındaki açıların adeta açı ortaylarında bulunurlar, Nerium, Juniperus, Pinus larda tomurcuklar bu şekilde Bedri SERDAR dizilmişlerdir.

48 Bedri SERDAR Nerium (Zakkum) da dairesel diziliş

49 2- Sarmal Diziliş Bu dizilişte her nodda bir tomurcuk bulunur ve tomurcuklar eksen etrafında sarmal bir çizgi meydana getirecek şekilde yer almış durumdadırlar. Sarmal diziliş iki şekilde olur: Bedri SERDAR

50 a) İki Sıralı Sarmal : Tomurcuklar sürgünler üzerinde almaçlı olarak iki sıra halinde dizilmişlerdir. Fagus, Carpinus, Ulmus, Corylus, Castanea da tomurcuklar bu şekilde dizilmişlerdir. Bedri SERDAR

51 b) Çok Sıralı Sarmal : Aşağıdan yukarıya doğru ard arda sarmal vaziyette, sürgünler üzerinde yer alan tomurcuklar ikiden fazla sıra meydana getirirler. Populus, Quercus, Betula, Juglans da tomurcuklar bu şekilde dizilmişlerdir. Bedri SERDAR

52 Bedri SERDAR Syringa (Leylak) da Karşılıklı diziliş

53 SİSTEMATİK BOTANİK Birbiri ile yakınlığı, akrabalığı olan bitkileri bir sistem içinde inceleyen ve okutan bir botanik bilim dalıdır. Bu bilim dalına sistematik botanik denildiği gibi, taksonomi ya da kısaca sistematik de denilebilir. Sistematik kelimesinin kökeni Yunancada Systema: Dizge, bir bütün oluşturacak şekilde karşılıklı olarak birbirlerine bağlı öğelerin tümüdür. O halde sistematik özet olarak Sınıflandırma İlmi anlamına gelmektedir. Taksonomi sözcüğünün kökeni de yine Yunancada Taxis: Tertip ya da düzen, nomos ise kanun, yasa sözcüklerinden oluşmaktadır. Bu açıdan bakıldığında Taksonomi kelimesi de tertipleme, düzenleme yani sınıflandırma ilmi anlamına gelmektedir.

54 Bitki sistematiğinin amacı, bitkileri birbirleriyle olan doğal akrabalık derecelerini gözönünde tutarak ve filogenetik gelişimlerine dayanarak inceleyip, büyük ve küçük topluluklar halinde gruplandırmak, taksonomide belli kurallara göre bir sınıflandırma içerisine sokmaktır. Sistematik yapılırken, ana takson (soy) olarak TÜR alınır.

55 Tür: Ana özellikler yönünden birbirlerine olağanüstü benzerlik gösteren ve kendi aralarında döllenerek verimli ya da üreyimli bireyler oluşturan topluluğa tür denir. Türün üstünde ve altında sırasıyla aşağı da görülen sistematik birimler bulunmaktadır:

56 Türün üstünde ve altında sırasıyla aşağı da görülen sistematik birimler bulunmaktadır!!! Divisio (Bölüm)...phyta Classis (Sınıf)...opsida Ordo (Takım)...ales Familia (Familya)...aceae Genus (Cins) Species (Tür) Başlangıç takson Subspecies (Alttür) Varieta (Varyete) Forma (Form)

57 İkili Adlandırma Sistemi (Biner Nomenclatür) Bir bitkinin tam olarak tanınabilmesi için 1753 yılında ünlü İsveç li botanikçi Linne, Biner Nomenclatür " ya da ikili adlandırma yöntemi, günümüzde halen kullanılmaktadır. Bu yönteme göre bir bitkinin adı genel olarak iki sözcükten oluşmaktadır. Birinci sözcük cins, ikinci sözcük ise epitet adıdır. Örneğin : Pinus silvestris L. Acer platanoides L. Picea orientalis (L.) Link.

58 Alttür: türler arasında en az bir özellikçe farkederek geniş coğrafik yörelerde yayılan, ya da yetişme yeri koşulları bakımından bir özellikçe ayrılan taksonlardır. Bu tanımlamaya göre alttür, coğrafik alttür ve ekolojik alttür olarak ikiye ayrılır. Örnek olarak Türkiye'de doğal yetişen Göknar türlerini alırsak, son taksonomik görüşlere göre, ülkemizde doğal olarak yetişen Göknarlar iki türde ve beş alttürde toplanmaktadır:

59 Abies nordmanniana (Stev.} Spach. A, n. subsp. nordmanniana A. n. subsp. bornmülleriana (Mattf.) Coode et Cullen A. n. subsp. egui-trojani (Ascher. et Sint. ) Coode et Cullen Abies cilicica (Ant. et Kotschy.) Carr. A. c. subsp. cilicica A. c. subsp. isaurica

60 Varyete: türün yayılış alanı içersinde bulunan ve en az bir özellikçe birbirlerinden ayrılan taksonlardır. Örnek olarak Pinus brutia Ten. (Kızıl Çam) 'yi verelim: Pinus brutia Ten. var. pyramidalis : Tek ve düzgün gövdeli Kızıl çam varyetesi Pinus brutia Ten. var. agrophiotii Pap.: Birkaç gövdeden oluşan Kızıl çam varyetesi

61 YAZAR İSMİNİN PARANTEZ İÇİNDE GÖSTERİLMESİ Bazı tür isimlerinin sonunda yer alan yazar isimlerinin parantez içinde yazıldığı, bazılarının da parantezsiz olarak yazıldığı görülür. Bu durum, cins isminde belli bir değişmenin olduğunu gösteren bir simgedir. Bir türün ismi, ait bulunduğu esas cinsten bir diğer cinse aktarıldığında veya tür isminin orjinal cinsi, başka bir cins ismiyle birleştiğinde yazar adı parantez içine alınır. Örneğin Linne, Aslan ı Felis leo L., 1758 olarak isimlendirmiş ve bilim dünyasına tanıtmıştır. Ancak aradan geçen uzun zaman sonra, bu türün Felis cinsine değil de Panthera cinsine bağlı olduğu anlaşılmış ve Aslan ın bilimsel ismi Panthera leo (L., 1758) olmuştur. Dikkat edilecek olursa cins ismi değişmiş ve yazar ismi de paranteze alınmıştır. Başka bir örnek: Cimex norvegicus Gmelin, 1788 Calocoris norvegicus (Gmelin, 1788) Taksonomide bir epitet isminin başka bir cinse aktarılması durumu mutlaka bir yayınla bilim dünyasına duyurulmalıdır. Bu işleme Combinatio Nova adı verilir ve Comb.Nov. şeklinde kısaltılır. Eğer yeni durumu oluşturan araştırıcının ismi de gösterilmek isteniyorsa, düzeltmeyi yapan yazar ismi orjinal yazardan sonra ve parantez dışında gösterilir. Örnek : Limnatis nilotica (Savigny, 1820) Moquintandon, 1826

62 HİBRİTLERİN GÖSTERİLİŞ ŞEKLİ: Hibritlerin belirlenmesi, aşağıdaki örneklerden anlaşılacağı üzere iki şekilde olur: Aynı cinsin iki türü arasında oluşan bir hibrid için x işareti türlerin ortasında gösterilir. Örneğin Picea x lutzii, (Picea glauca x Picea sitchensis) gibi iki türün doğal hibrididir. x işareti cins adından önce yer alırsa, iki ayrı cinsin türleri arasındaki hibridi ifade eder. x Cupressocyparis leylandii örneğinde olduğu gibi, söz konusu hibrid Cupressus macrocarpa x Chamaecyparis nootkatensis gibi iki ayrı cinsin türleri arasında olmuştur.

63 KÜLTİVAR, KÜLTÜR VARYETELERİ: Kısaltılmış olarak (cv.) olarak gösterilir. Doğada veya fidanlıklarda bir mutasyon sonucu ortaya çıkmış mutantlardır. Bunlar daha sonra vejetatif olarak çoğaltılabilir, özellikleri değişmez, örneğin Picea glauca (Moench) Vos. cv. Kuzey Amerika ve Kanada da Conica doğal yetişen Ak ladinin bir kültivarıdır. Bitkinin Latince adı italik yazıldığı halde, kültivarlar iki tırnak arasında baş harfi büyük olmak üzere düz ve siyah harflerle yazılır. Chamaecyparis nootkatensis (D.Don). Spach. cv. Pendula gibi.

64 Klon (clone) Kısaltılmış hali (cl.) dır. Özellikle ormancılıkta Kavak ve Söğütlerin çoğaltılmaları klonlarda olur. Vejetatif yolla, yani çeliklerle çoğaltılırlar. Böylece meyva ağaçları, özellikle gül (Rosa) vejetatif olarak, anacın özellikleri bozulmadan çoğaltılmış olur.

65 Kozmopolit bitkilerin aksine endemik bitkiler yeryüzünün bazı bölgelerinde bulunup her yerde rastlanmayan bitkilerdir. Daha doğru bir deyişle dar ve sınırlı yayılış alanlarına sahip, özel ekolojik koşullarda yetişen bitkilere ENDEMİK BİTKİLER adı verilir. Bu olaya ENDEMİZM denir. Kıtalardan uzak adalar, dağların doruklarında izole olmuş ya da çevre koşulları büyük değişiklik geçirmiş yerler endemiklerce zengin yerlerdendir. Ülkemiz için endemik olmamakla birlikte genellikle dünyada yalnız komşumuz olan ülkelerden bilinen, ülkemizde de çok lokal yayılış gösteren bitkilere de NADİR BİTKİLER denir.

66 Orman Belirli bir alanda kendine özgü bir iklim oluşturabilen, belirli bir yüksekliğe, yapıya ve sıklığa sahip ağaç, ağaççık, çalı ve otsu bitkiler, yosun ve mantarlar, çeşitli hayvanlar, toprak üstü ve toprak altında yaşayan mikroorganizmalar ile toprağın meydana getirdiği yaşam birliğine Orman denir. Orman özelliğini gösteren en küçük birime de Meşcere veya Bük adı verilir. Ormanı oluşturan canlı ve cansız bütün elemanlar, bulundukları bu yaşam birliği içinde doğa kanunlarına uygun bir düzen gösterirler.

67 PARAZİT BİTKİLER Gelişmeleri için başka bitkiye ihtiyaç duyan, onlardan besin maddesi ve su ihtiyacını karşılayan bitkilere parazit bitki denir. Bunlar da tam parazit ve yarı parazit diye ikiye ayrılır. a)tam Parazit Bitkiler Yapraklarında klorofil taşımadığından fotosentez yapamadıkları için konukçusu olduğu bitkiden besin maddesi ve su emerek bu şekilde yaşamlarını sürdüren bitkilerdir. Lathraea squamaria ve Orobanche ssp.

68 b) Yarı Parazit Bitkiler Konukçusu olduğu bitkiden sadece su ve inorganik tuzları alan ve klorofil içerdiklerinden fotosentez yaparak yaşamlarını devam ettiren bitkilere denir Viscum album: Ökse Otu