Makale ICC TAHKİM KURALLARI

Transkript

1 Makale ICC TAHKİM KURALLARI I

2 MİLLETLERARASI TAHKİM VE ICC YE GENEL BİR BAKIŞ Son yüzyılda haberleşmenin, ulaşımın ve maddi imkânların artmasıyla birlikte milletlerarası ticaret hızla gelişmiştir. Milletlerarası ticaretin gelişmesinin makro ve mikro ölçeklerde ekonomiye katkısı büyüktür. Bundan dolayı ülke içinde büyümeye başlayan şirketlerin ilk amaçları, yurtdışı pazarlarına açılmak olmaktadır. Milletlerarası ticarette şahısların farklı vatandaşlıklarda olması, aralarında çıkabilecek muhtemel ihtilafların hangi yolla çözüleceğinin belirlenmesi hususunda önem teşkil eder. İşte bu noktada tahkim, taraflar arasında doğmuş veya ileride doğabilecek olan ve tarafların üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabilecekleri uyuşmazlıkların devlet yargısında çözümlenmesi yerine, hakem adı verilen kişiler aracılığı ile çözümlenmesi yolunu taraflara sunmaktadır. Ticari ilişkilerin her geçen gün gelişerek artması sonucu, taraflar arasındaki uyuşmazlıkların devlet mahkemeleri yerine, tarafların seçtikleri hakem veya hakemlerce çözümlenmesi yöntemi eski Mısır uygarlığı, eski Yunan ve Roma hukuklarından itibaren kullanılmakta olup gittikçe yaygınlaşmıştır. 1 Uyuşmazlığın hakemler yoluyla çözümlenmesinin hızlı olması, yargılama süresi kısa olduğu için nisbi anlamda ucuz olması ve davanın konunun uzmanları tarafından görülmesi tahkimi cazip kılan hususlardır. Milletlerarası ticari tahkim, kurumsal olarak veya herhangi bir kuruma bağlı olmaksızın (ad hoc) gerçekleştirilmektedir. Herhangi bir kuruma bağlı olmaksızın gerçekleştirilen tahkimde; kurumsal olarak bir yere tâbi olmayan, taraflar arasında ortaya çıkacak sadece somut belli bir uyuşmazlığı sonuçlandırmak üzere geçici olarak varlık kazanan bir tahkim oluşmaktadır. 2 Kurumsal tahkim (Institutional Arbitration)de ise tahkim belirli bir kurumun önceden belirlenmiş kurallarına göre yürütülmektedir. Merkezi Paris te bulunan Milletlerarası Ticaret Odası ( ICC ), uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözümlenmesi için organize edilen kurumların başında gelmektedir. ICC tahkimine, güvenilirliği nedeniyle sıkça başvurulmaktadır. Fakat belirtmek gerekir ki, kurumsal tahkimde hakem ücretinin yanı sıra bir de tahkimi organize eden kuruma harç mahiyetinde belirli bir idari ücret ödeneceği için, tahkim masrafları ad hoc tahkime nazaran daha yüksek olabilmektedir. Buna mukabil, özellikle hakemlerin atanmasında, hakemlerin hızlı ve geçerli bir karar vermesinde, kurumsal tahkimin verdiği desteğin de öneminin büyük olduğunu belirtmekte fayda vardır. 3 Uygulamada, taraflar genellikle tahkim yargılanmasını ayrıntılı olarak düzenlemiş ve bu yargılamayı yürütecek teknik ve idari teşkilatlanmaya sahip kurumsal tahkim merkezlerini tercih etmektedirler, zira kurumsal tahkim merkezleri, milletlerarası ticaretle uğraşanlar için gerekli hukuki güveni sağlamaktadır. 4 Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) nın tahkim organı olarak 1923 yılında kurulan Milletlerarası Tahkim Divanı başlıca kurumsal tahkim merkezlerinden biri olarak sayılmaktadır. Milletlerarası Tahkim Divanı nın her kıtada toplam 90 tane üyesi bulunmaktadır. 5 Bu denli yaygın olan Milletlerarası Tahkim Divanı nın kendisine tabi olan tahkim yargılamalarının nasıl yürütüleceğini hükme bağlayan Milletlerarası Ticaret Odası Tahkim Kuralları (Rules of Arbitration of the International Chamber of Commerce) ilk olarak 1922 yılında yayınlanmıştır. Daha sonra da milletlerarası ticaretin güncel ihtiyaçlarına göre 1927, 1931, 1933, 1939, 1947, 1955, 1975, 1998 ve son olarak 2012 yılında bu kurallarda çeşitli değişiklikler yapılmıştır. Bu makalenin konusunu ICC Tahkim Kuralları nda 1 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe giren önemli değişlikler oluşturmaktadır. 1 Ziya Akıncı, Milletlerarası Tahkim, İstanbul, 2013, s.4. 2 Cemal Şanlı, Milletlerarası Ticari Tahkimde Esasa Uygulanacak Hukuk, Ankara, 1986, s Akıncı, a.g.e., s Nomer/Gelgel/Ekşi, Milletlerarası Tahkim Hukuku, İstanbul, 2013, s (son erişim )

3 II. ICC TAHKİM KURALLARINDA 2012 DE YAPILAN ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER A. Acil Durum Hakemi 1998 ICC Kuralları döneminde acil bir durum karşısında alınacak hukuki önlemlerin eksikliği ciddi bir şekilde eleştirilmekteydi. 6 Hakem heyetinin oluşmasının beklenemeyeceği kadar acil olan koruyucu veya geçici tedbir kararlarına ihtiyaç duyan tarafın bu ihtiyacına cevap verecek şekilde Stokholm Ticaret Odası veya Singapur Milletlerarası Tahkim Merkezi gibi tahkim kurumları acil durum hakemi müessesini düzenlemişken ICC Tahkim Kuralları nda böyle bir düzenleme bulunmamaktaydı. Hal böyle olunca ivedi bir şekilde geçici tedbir kararına ihtiyaç duyan taraf mağdur olmakta ve hak kayıpları yaşanmaktaydı. ICC Tahkim Kuralları nın 29. maddesine eklenen bir hükümle bu sorun aşılmıştır. ICC 2012 Tahkim Kuralları nın 29. maddesine göre; (1) Hakem kurulunun oluşmasını beklenemeyeceği kadar acil olan koruyucu veya geçici tedbir kararlarına (Acil Önlemler) ihtiyaç duyan bir taraf, Ek [V] te belirtilen Acil Durum Hakemi Kuralları uyarınca bu tür önlemler için başvuruda bulunabilir. Bu tür bir başvuru, başvuruyu yapan tarafın Tahkim Talebi ni yapıp yapmadığına bakılmaksızın, başvurunun Madde 16 uyarınca hakem kuruluna havalesinden önce Sekretarya tarafından teslim alınması halinde kabul edilir. (2) Acil durum hakeminin kararları talimat şeklindedir. Taraflar, acil durum hakemi tarafından verilen talimatlara uyacaklarını taahhüt ederler. (3) Her hangi bir soru, sorun veya uyuşmazlık hakkındaki acil durum hakeminin talimatları hakem kurulunu bağlamaz. Hakem kurulu, talimatları veya acil durum hakeminin talimatlarını ve bu talimatlarla yaptığı her türlü düzenlemeleri değiştirebilir, sonlandırabilir veya iptal edebilir. (4) Acil durum hakeminin yaptığı yargılama sonucu oluşan masrafların yeniden paylaşımı ve acil durum hakeminin talimatlarına uyma veya uymama sonucunda veya o sonuca bağlı olarak ortaya çıkan her türlü talep dahil olmak üzere, hakem kurulu, tarafların acil durum hakeminin yaptığı yargılamaya ilişkin talep ve iddiaları üzerine karar verir. (5) 29(1) - 29(4) madde ve Ek [V] te belirtilen Acil Durum Hakemi Kuralları (Acil Durum Hakemine ilişkin Hükümler) sadece Kurallar uyarınca yapılan başvuruda esas alınan tahkim anlaşmasının taraflarına veya o anlaşmanın taraflarının haleflerine uygulanır. (6) Acil Durum Hakemine ilişkin Hükümler aşağıdaki hallerde uygulanmaz: a) Kurallar uyarınca yapılan tahkim anlaşmasının Kurallar ın yürürlük tarihinden önce yapılmış olması; b) Tarafların, Acil Durum Hakemine ilişkin Hükümler i uygulamama konusunda anlaşmaları veya c) Tarafların koruyucu, geçici veya benzeri bir tedbir getiren bir başka tahkim öncesi yargılama konusunda anlaşmaları. (7) Acil Durum Hakemine ilişkin Hükümler, tarafların, koruyucu veya geçici tedbir kararı almak üzere başvuru yapmasından önce ve uygun 6 Arzu Ongur Ergan, The New Arbitration Rules of International Chamber of Commerce, Ankara Bar Review 2011/2, s. 87.

4 şartların varlığı halinde sonrasında dahi, Kurallar uyarınca, yetkili bir yargı merciinden bu tür bir karar talep etmelerini engelleme amacı taşımaz. Bu tür tedbir kararlarının alınması için yetkili yargı merciine yapılan başvuru tahkim anlaşmasının ihlali veya tahkim anlaşmasından feragat olarak kabul edilmez. Bu tür bir başvuru ve yargı merciinin verdiği bu tür tedbir kararları derhal Sekretarya ya bildirilmek zorundadır. Bu hükümde dikkat çeken hususlardan biri Acil Durum Hakemine başvuracak olan tarafın tahkim talebinde bulunan taraf olup olmadığının önemli olmadığıdır. Buna göre şayet taraflardan biri hakem heyetinin oluşmasını bekleyemeyecek kadar acil geçici bir hukuki korumaya ihtiyaç duyuyorsa tahkim talebinde bulunmamış olsa bile Acil Durum Hakemine başvurabilir. Taraflar, doğacak uyuşmazlıklarda ICC tahkimine gidileceğini kararlaştırmışlarsa talimat şeklinde olan Acil Durum Hakemi kararlarına uymayı da taahhüt etmiş sayılacaktır. Yani verilen karar taraflar için bağlayıcıdır fakat Acil Durum Hakeminin kararlarının etkisi uyuşmazlığa asıl olarak bakan hakem kurulu bakımından aynı olmamaktadır. Zira herhangi bir hususta verilmiş olan acil durum hakemi kararını uyuşmazlığa bakan hakem kurulu değiştirebilir, sonlandırabilir veya iptal edebilir. Ayrıca acil durum hakeminin verdiği kararlar şu üç durumda uygulama alanı bulamayacaktır. Buna göre; şayet taraflar arasındaki tahkim anlaşması ICC Tahkim Kuralları nın yürürlüğe girdiği 1 Ocak 2012 den önce yapılmışsa, taraflar acil durum hakemine ilişkin kuralların uygulanmamasını kararlaştırmışlarsa ve taraflar koruyucu, geçici veya benzeri bir tedbir getiren bir başka tahkim öncesi yargılama konusunda anlaşmışlarsa acil durum hakemi hükümlerinin uygulanması mümkün olmayacaktır. Belirtmek gerekir ki acil durum hakemine ilişkin hükümler tarafların geçici hukuki koruma için yetkili bir yargı merciine başvurusunu bertaraf etmeye yönelik değildir. Bir başka deyişle uyuşmazlığın tarafı acil durum hakemine başvurmuş olsa bile devlet mahkemesinden ihtiyati tedbir gibi geçici hukuki koruma yoluna başvurabilir. Taraf, bu şekilde bir başvuru yaptığını ve yargı merciinin verdiği tedbir kararını derhal ICC sekretaryasına bildirmekle yükümlüdür. ICC 2012 Kuralları nın EK V inde Acil Durum Hakemine nasıl başvurulacağı, yargılamanın nasıl yapılacağı, acil durum hakeminin nasıl reddedileceği gibi usuli kurallar düzenlenmiştir. EK V in 1. maddesinin 6. fıkrasına göre sekretaryanın acil durum hakemi başvurusunu almasından itibaren 10 gün içinde (acil durum hakemi daha uzun bir süre gerektiğine karar vermediyse) başvuru sahibi tahkim talebinde bulunmazsa divan başkanı acil durum hakemi yargılamasını sonlandıracaktır. Bu düzenlemenin, geçici hukuki koruma istendikten sonra asıl davayı açma gerekliliği bulunan hukukumuza ve birçok ülke hukukuna benzediği görülmektedir. Yine aynı ekin 5. maddesine göre acil durum hakemi dosyanın kendisine gönderilmesinden itibaren iki gün içinde olmak üzere mümkün olduğunca kısa bir sürede acil durum hakemi yargılaması için gereken usule ilişkin bir program oluşturacaktır. 7 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren geçerli olan acil durum hakemi hükümleri ile birlikte ICC Kuralları nda eleştirilen bir husus, olası hak kayıplarını önleyecek bir şekilde çözüme 7 Hükmün orijinal hali: Article 5: Proceedings (1)The emergency arbitrator shall establish a procedural timetable for the emergency arbitrator proceedings within as short a time as possible, normally within two days from the transmission of the file to the emergency arbitrator pursuant to Article 2(3) of this Appendix.

5 kavuşturulmuştur ICC Kuralları nın en büyük yeniliklerinden olan acil durum hakemi hükümleri ile birlikte ICC tahkiminin daha cazip olacağını savunmak hatalı olmayacaktır sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu(MTK) muzda Acil Durum Hakemi benzeri bir kurum bulunmamaktadır. MTK ya tâbi tahkim yargılamalarında yargılama sırasında veya öncesinde mahkemeden ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz istenebilir. Ayrıca tahkim yargılaması sırasında hakem veya hakem kurulu, taraflardan birinin isteği üzerine ihtiyati tedbir veya ihtiyati hacze karar verebilir (MTK m. 6/2) B. Dava Yönetimi ile İlgili Yenilikler Günümüzde milletlerarası ticaret hızlı bir şekilde büyümekte ve gelişmektedir. Bundan dolayı milletlerarası ticaret uyuşmazlıklarının hızlı, ucuz ve etkili bir şekilde çözümlenmesi sadece milletlerarası ticaret ile iştigal edenler bakımından değil neredeyse tüm ülke ekonomileri bakımından önem arz etmektedir. En çok tercih edilen kurumsal tahkim merkezlerinden olan ICC de bu öneme binaen kendisine bağlı tahkim yargılamalarının daha hızlı, ucuz ve etkili olması için yeni düzenlemeler benimsemiştir. ICC Tahkim Kuralları nın 22. maddesine eklenen hükme göre; Hakem kurulu ve taraflar, uyuşmazlığın karmaşıklığını ve miktarını dikkate alarak tahkim yargılamasını süratli ve az masraflı bir şekilde yürütmek için her türlü çabayı gösterir. Ayrıca yine aynı maddeye göre hakem kurulu taraflara danıştıktan sonra etkin bir dava yönetimini sağlayacak gerekli usuli kararları kabul edecektir. ICC Kuralları nın 24. maddesindeki bir yeniliğe göre ise; hakem kurulu usuli kararlar için taraflara danışmak amacıyla bir toplantı yapar. Bu toplantı esnasında veya toplantıdan hemen sonra, hakem kurulu tahkimin yönetilmesinde takip edeceği usule ilişkin bir program oluşturur. Ayrıca hakem kurulu, verimli bir dava yönetiminin devamlılığını sağlamak amacıyla başkaca toplantılar yapıp usule ilişkin başka önlemler alabilir veya usul programını değiştirebilir. Bu hususun usul ekonimisine katkısının büyük olduğu açıktır. Böyle bir usule ilişkin program başka herhangi bir milletlerarası tahkim merkezinin kurallarında bulunmamaktadır. 8 Bu husus bakımından ICC nin diğer kurumsal tahkim merkezlerine öncülük edeceği öngörüsü abartılı olmayacaktır. Hakem kurulu, dava yönetiminde uygulayacağı usulü tarafların herhangi bir anlaşmasına aykırı bir şekilde kararlaştıramayacaktır. Bilindiği üzere tahkim yargılaması genelde sadece tarafların katıldığı ve üçüncü kişilerin katılamadığı duruşmalardan teşekkül etmektedir. Yine de 2012 de getirilen yeni bir düzenleme ile hakem kuruluna herhangi bir tarafın isteği üzerine tahkim yargılamasının gizliliği ile ve ticari sırların korunması ile ilgili önlemleri alma yetkisi açıkça tanınmıştır ICC Tahkim Kuralları nın dava yönetimi ile ilgili getirdiği bir diğer yenilik de 27. maddede yer alan düzenlemedir. Bahsi geçen maddeye göre, hakem kurulu, son tahkim duruşmasından veya son dilekçenin sunulmasından itibaren en kısa sürede, yargılamanın bittiğini ilan eder ve Karar Taslağı nın onaylanması için Divan a sunulacağı yaklaşık tarihi Sekretarya ya ve taraflara bildirir. Böylece hem taraflar zamansal planlamalarını daha rahat yapabilecekler hem de hakem kurulu özellikle kompleks davalarda Karar Taslağı nı oluşturmayı sürüncemede bırakamayacaklardır. Tüm bunlara ilaveten yeni ICC Tahkim Kuralları nın IV. EK inde süre ve masraf kontrolü amacıyla hakem kurulu ve taraflar için hazırlanmış dava yönetimi tekniği örnekleri düzenlenmiştir. Fakat bu düzenlemelere, ilk defa tahkim kurallarında açıkça belirtilmiş olmasına rağmen, önceki dönemde de hakemler tarafından uygulandıklarından dolayı burada değinilmeyecektir. 8 Derains/Schwartz, A Guide to the ICC Rules of Arbitration, The Hague, 2005, s.6.

6 C. Birden Fazla Taraf, Birden Fazla Sözleşme ve Birleştirme Çağımızda milletlerarası ticaret uyuşmazlıkları çok taraflı ve kompleks nitelikler göstermektedir yılından önceki dönemde tarafların ikiden fazla olması veya birden fazla sözleşmeden doğan ihtilafların nasıl çözümleneceği hususunda ICC Kuralları nda açık bir düzenleme bulunmamaktaydı. Bu durum uygulamada çeşitli sorunlara ve kafa karışıklıklarına sebebiyet vermekteydi yılında ICC Tahkim Kuralları nın 6, 7, 8, 9 ve 10. maddelerine eklenen hükümler ile bu problemler çözülmüştür. Belirtmek gerekir ki tahkimin temel prensiplerinden biri tahkimin rızaya dayalı bir süreç olmasıdır. Bu temel prensibin yeni Tahkim Kuralları ile değiştirilebilmesi mümkün değildir. 9 ICC Divanı na sevk edilen bütün durumlarda, Divan, tahkim yargılmasının devam edip etmeyeceğine ve devam edecekse hangi kapsamda devam edeceğine karar verir. Bunun için Divan, ICC Kuralları uyarınca ilk bakışta taraflar arasında bir tahkim anlaşmasının varlığı konusunda tatmin olmalıdır (ICC Tahkim Kuralları m. 6/4). Yani tahkim iradesi olmayan bir kişinin tahkim yargılamasına zorla dahil edilmesi gibi bir durum yeni düzenlemede de mümkün değildir. Fakat tahkim davasına bir tarafın dahil edilmesini isteyen taraf, davaya dahil etmek istediği taraf hakkındaki Dahil Etme Talebi ni 7. madde uyarınca Sekretarya ya sunar. Üçüncü bir taraf davaya dahil olduktan sonra bir cevap dilekçesi sunar ve diğer tüm taraflara da karşı talepte bulunabilir ICC Kuralları, birden fazla sözleşmeden doğan ihtilafların durumunun nasıl olacağı hususunu da çözüme bağlamıştır. Şöyle ki; 2012 ICC Tahkim Kuralları nın 9. maddesine göre,..birden fazla sözleşmeden doğan veya o bağlantılı olan talepler, Kurallar uyarınca bir veya birden fazla tahkim sözleşmesine bağlı olarak ileri sürülüp sürülmediğine bakılmaksızın, tek bir tahkim davası içerisinde ileri sürülebilir. Yani tahkim davasının konusu birden fazla sözleşme ile ilgili ise birden fazla tahkim sözleşmesinin varlığına bakılmaksızın tüm sözleşmeler tek tahkim davasının konusunu oluşturabilirler deki kurallar ile getirilen bir başka önemli yenilik de tahkim davalarının birleştirilmesi müessesesidir. ICC Tahkim Kuralları nın 10. maddesi uyarınca, bir tarafın isteği üzerine ICC Tahkim Divanı, devam eden iki veya daha fazla tahkim davasını; tarafların birleştirmeyi kabul etmesi, tahkim davalarındaki taleplerin hepsinin aynı tahkim sözleşmesi uyarınca yapılması veya birden fazla tahkim sözleşmesi olup da aynı taraflar arasındaki tahkim davalarına konu olan uyuşmazlıkların aynı hukuki ilişkiden doğması ve Divan ın tahkim sözleşmelerini birleştirmeye uyumlu bulması durumlarında birleştirebilir. Tahkim davalarının birleştirilmesine karar verildiğinde, taraflar aksini kararlaştırmadıkça birleştirme mahkemelerimizde de olduğu gibi- başlayan ilk tahkim davası üzerinde yapılır. Böylece tahkim yargılaması daha düzenli ve sağlıklı işleyerek usul ekonomisine katkıda bulunulacaktır. MTK da tahkim yargılamasının birden fazla sözleşmeye dayanması, çok taraflı tahkim ve tahkim davalarının birleştirilmesi hususları düzenlenmemiştir. D. Hakem Heyetinin Kurulmasındaki Yenilikler Milletlerarası ticari tahkimde sağlıklı bir tahkim davasının yürümesinin koşullarından biri de hakem heyetinin sağlıklı bir şekilde oluşturulmasıdır. Yeni ICC Kuralları nın 12. ve 9 Ongur Ergan, a.g.e., s. 88.

7 13. maddeleri hakem heyetinin oluşturulmasındaki müphem durumları ortadan kaldırmış ve bu husustaki muhtemel problemleri ortadan kaldırmıştır. Bilindiği üzere genellikle tek hakemli tahkim yargılamalarında tek hakemi taraflar aralarında anlaşarak belirler. Tahkim yargılaması kurul şeklinde üç hakemli olarak yürütülecekse her bir taraf bir hakem belirler üçüncü hakem ise aksi taraflarca kararlaştırılmamışsa- ICC Divanı tarafından belirlenir. Ancak hemen belirtmek gerekir ki taraflarca seçilen hakemler de Divan ın onayına tâbi olacaklardır. Divan, önerilen hakemin milliyetini, yerleşik olduğu yeri, tarafların veya diğer hakemlerin vatandaşı olduğu ülkeyle olan diğer ilişkilerini ve önerilen hakemin bu tahkimi Kurallar a uygun olarak yürütebilmesi için zaman açısından uygunluğunu ve yeterliliğini dikkate alarak o hakeme/hakemlere onay verir (2012 Tahkim Kuralları m.13/1). Tarafların hakemi belirlememesi veya belirlerken ihtilafa düşmesi durumları 2012 ICC Tahkim Kuralları ile çözüme kavuşturulmuştur. Şöyle ki; taraflar hiçbir hakemi kararlaştırmamış veya hakem kurulunun oluşumu için bir usul belirlenmemişse yeni ICC Kuralları na göre hakem kurulunun tüm üyeleri ve başkanlık edecek hakem, Divan tarafından belirlenir. Bu durumda Divan, tarafsız ve bağımsız olacağına kanaat getirdiği dilediği kişi veya kişileri hakem olarak tayin edebilir. ICC Divanı nın hakem tayin edeceği durumlarda ICC Milli Komitesi veya Grubu na da rol düşmektedir. Zira bu gibi durumlarda ICC Divanı, ICC Milli Komitesi veya Grubu nun teklifi üzerine hakem tayinini yapacaktır. Eğer ICC Divanı yapılan teklifi kabul etmez veya belirtilen süre içerisinde teklif yapılmazsa, Divan, talebini tekrarlayabileceği gibi uygun gördüğü başka bir Milli Komite veya Grup tan da teklif isteyebilir veya uygun bulduğu herhangi bir kişiyi doğrudan hakem olarak tayin edebilir (2012 ICC Tahkim Kuralları m. 13/3). MTK daki düzenlemeye göre ise, hakem heyetinin oluşturulmasında taraflar bir ihtilafa düşerse hakemin Asliye Hukuk Mahkemesi nce belirleneceği sonucu benimsenmiştir (MTK m.7). Hakem heyetinin kurulması meselesindeki bir başka önemli yenilik ise taraflardan biri veya daha fazlasının devlet veya kamu kurumu olması halinde ICC Divanı nın, ICC Milli Komitesi nin teklifini dikkate almadan doğrudan hakemi tayin edebilmesidir. Devletin taraf olduğu tahkim davalarında ICC Divanı nın doğrudan hakem tayin edebilme yetkisi ile birlikte tahkim davasının daha tarafsız bir şekilde yürütülebilmesi amaçlanmıştır. Bu hükümle birlikte devletin taraf olduğu tahkim davalarının diğer tarafı olan kişi veya kişiler kendilerini hukuk güvenliği açısından daha rahat hissedeceklerdir. Bazı durumlarda hakem heyetinin oluşturulması aşaması uzun zamanlar sürmekte ve böylece hem zamansal hem de ekonomik açıdan çeşitli zararlar meydana gelmektedir. Getirilen bu yeni düzenlemelerle birlikte hakem heyetinin oluşturulmasında geçen zaman kaybı sona erecektir. 10 E. Diğer Yenilikler 2012 ICC Tahkim Kuralları ile birlikte hakemlerin tarafsız ve bağımsız olma gerekleri açıkça düzenlenmiştir. Yani hakemlerin taraflardan veya tarafların dışındaki bir kişiden dava ile ilgili bir menfaati olmamalı, dava konusu ile bir ilgisi bulunmamalı ve dava ile ilgili talimat, emir vs. almamalıdırlar. Şayet hakem adayı, bağımsızlığını etkileyebilecek nitelikte olan olay ve durumların yanı sıra hakemin tarafsızlığı ile ilgili makul şüphe doğurabilecek her tür durum var ise bu hususu yazılı olarak ICC Sekretarya sına bildirir. Sekretarya da bu durumu taraflara yazılı olarak ileterek, görüşlerini açıklamalarını ister. Hakemlerin tarafsızlığını ve 10 Ongur Ergan, a.g.e., s. 90.

8 III. SONUÇ bağımsızlığını etkileyebilecek olan hususları derhal bildirmeleri gerekliliği Uluslararası Barolar Birliği (IBA) nin Milletlerarası Ticari Tahkim ile ilgili Kılavuz İlkeleri ile de uyum içerisindedir. Bu ilkelerde Uluslararası Barolar Birliği hakemin tarafsızlığını ve bağımsızlığını etkileyecek hususları gruplandırmalar yaparak belirtmiştir. UBB Kılavuz İlkeleri ndeki bu gruplandırmalar ICC Tahkiminde de yol gösterici olabilir ICC Tahkim Kuralları nda bir yetki itirazının olması durumunda hakemlerin kendi yetkilerinin var olup olmadığına kendilerinin karar vereceği hususu açıkça düzenlenmiştir ICC Tahkim Kuralları nda gelişen teknoloji de göz ardı edilmemiştir Kuralları, hakemler ve Sekretarya ile taraflar arasında iletişimin teleks ve telgraf gibi iletişim yolları ile sağlanacağını düzenlerken yeni kurallarda açıkça iletişimin ve telefon benzeri iletişim kanallarıyla sağlanacağı belirtilmiş, aynı zamanda bizzat katılımın önemli olmadığı duruşmalarda telefon ve video konferans yolları ile duruşmaya katılımın mümkün olduğu vurgulanmıştır. Milletlerarası ticaretin ve teknolojinin hızla gelişmesi tahkim müessesesinin de kendisini bu gelişmeye uyum sağlamasını gerektirmiştir. Milletlerarası ticari tahkimde kurumsal tahkim merkezlerinin başında gelen Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) da kendisine bağlı olarak yapılan tahkimlerde uygulanacak kuralları 1 Ocak 2012 de yürürlüğe girmek üzere revize etmiş ve uygulamadaki sorunların büyük kısmını çözüme kavuşturmuştur. Yeni kuralların en önemlileri; acil durum hakemi müessesesinin oluşturulması, tahkim davasının yönetimi ile ilgili yenilikler, çok taraflı tahkim davası ve tahkim davalarının birleştirilmesi, hakem heyetinin kurulmasındaki yenilikler ve uygulamadaki gereksinimlere cevap vermeye yönelik diğer yeniliklerdir. Bu yeniliklerden Türk Milletlerarası Tahkim Hukuku nun yapısına uyanları iç hukuk normu haline getirmek, Milletlerarası Tahkim Kanunu na tâbi olan tahkimlerin hem daha sağlıklı hem de uluslararası uygulamaya paralel bir şekilde yürütülmesi bakımından önem arz etmektedir. YARARLANILAN KAYNAKLAR Akıncı Ziya, Milletlerarası Tahkim, İstanbul, 2013 Derains/Schwartz, A Guide to the ICC Rules of Arbitration, The Hague, 2005 Nomer/Gelgel/Ekşi, Milletlerarası Tahkim Hukuku, İstanbul, 2013 Ongur Ergan Arzu, The New Arbitration Rules of International Chamber of Commerce, Ankara Bar Review 2011/2 Şanlı Cemal, Milletlerarası Ticari Tahkimde Esasa Uygulanacak Hukuk, Ankara, 1986 ICC Tahkimi (son erişim ) Tahkim Kuralları erişim: ) (son