Tespit edilen türlerden; Filenchus andrassyi, F. sheri, Coslenchus franklinea, Basiria. Filenchus filiformis'dir.

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Tespit edilen türlerden; Filenchus andrassyi, F. sheri, Coslenchus franklinea, Basiria. Filenchus filiformis'dir."

Transkript

1 ÖZET Yüksek Lisans Tezi Ankara İli nde Armut (Pyrus communis L.) Bahçelerinde Bulunan Tylenchida (Nematoda) Türleri Üzerinde Faunistik ve Taksonomik Araştırmalar Emre EVLİCE Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman : Prof. Dr. M.Emel ÖKTEN Bu çalışmada Ankara ilinde armut (Pyrus communis L.) bahçelerinde bulunan Tylenchida (Nematoda) takımına ait bitki paraziti türlerin faunistik ve taksonomik olmak üzere iki bölümde incelenmesi yapılmıştır yılında ergin Tylenchida türlerinin yoğun bulunduğu yaz aylarında toprak ve kök örnekleri alınmıştır. Alınan toprak ve kök örneklerinden elde edilen nematodların daimi preparatları hazırlanarak, Tylenchida takımına ait türlerin ölçüm ve teşhisleri yapılmıştır. Her türün tanımı, sinonimleri, görülen varyasyonlar, çalışma kapsamına giren alanlardaki yayılışı, literatürde kayıtlı yayılışı ve habitatları verilmiştir. Ayrıca tekniğine uygun olarak alınan toprak örneklerinde su ile doymuşluk (%), toplam tuz (%), ph, kireç, bitkilere yarayışlı besin maddeleri (kg/da) ve organik madde (%) analizleri yaptırılmıştır. Çalışmanın sonucunda Tylenchida takımının Tylenchina, Hoplolaimina ve Criconematina alttakımlarına bağlı Tylenchoidea, Anguinoidea, Hoplolaimoidea, Dolichodoridea ve Tylenchuloidea üst familyalarından 6 familya, 10 alt familya ve 18 cins'e bağlı 36 tür saptanmıştır. Tespit edilen türlerden; Filenchus andrassyi, F. sheri, Coslenchus franklinea, Basiria hiberna, B. shahidi ve Paratylenchus nawadus Türkiye nematod faunası için yeni kayıt niteliğindedir. Ayrıca Scutylenchus rugosus un erkeğinin literatür için yeni kayıt olduğu ortaya konmuştur. Çalışmada saptanan en yaygın türler; Pratylenchoides alkani, Pratylenchus penetrans ve Filenchus filiformis'dir. 2005, 156 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Bitki paraziti nematodlar, Tylenchida, taksonomi, armut, toprak, Ankara i

2 ABSTRACT Masters Thesis Faunistic and Taxonomic Investigations on the Species of Tylenchida (Nematoda) in the Pear (Pyrus communis L.) Orchards in Ankara District Emre EVLİCE Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Plant Protection Supervisor : Prof. Dr. M.Emel ÖKTEN In this study, plant parasitic species of Tylenchida (Nematoda) in the pear (Pyrus communis L.) orchards in Ankara district are examined in considering their two main aspects, namely faunistic and taxonomic. In 2003, during the summer months, when adult Tylenchida species are more abundant, soil and plant root samples were taken, from these samples, nematodes were extracted, prepared and the ones belonging to Tylenchida were measured and identified. Identification, synonyms, possible variations, distribution and habitats of each species are given as a result of both laboratory studies and literature records. In addition to that study, the soil samples taken methodically were analyzed for their ph, texture, elements, nutrition, water saturation, salinity and organic mattercharacteristics. With this, totally 36 species were determined of which this species were of 18 genus of 10 subfamilies of 6 families of Tylenchoidea, Anguinoidea, Hoplolaimoidea, Dolichodoridea, Tylenchuloidea, superfamilies of Tylenchina, Criconematina and Hoplolaimina suborders of Tylenchida order. In this species; Filenchus andrassyi, F. sheri, Coslenchus franklinea, Basiria hiberna, B. shahidi and Paratylenchus nawadus are determined for the first time in the Nematoda fauna of Turkey. On the other hand, the male of Scutylenchus rugosus was determinated for the first time nematode fauna of the world. The most encountered species in this study are Pratylenchoides alkani, Pratylenchus penetrans and Filenchus filiformis. 2005, 156 pages KEY WORDS: Plant parasitic nematodes, Tylenchida, taxonomy, pear, soil, Ankara ii

3 ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR Nematolojinin yeni bir bilim dalı olarak ortaya çıkışı çok eski tarihlere dayanmamaktadır. Nematologlar inceledikleri bitki ve toprak örneklerindeki tüm nematod türlerini tanımaya ve morfolojik farklılıklarını belirlemeye çalışmışlardır. Nematodların tanısı ve morfolojik farklılıkları henüz tümü ile ortaya konulamamıştır. Bir çok araştırıcıya göre; yeryüzündeki nematodların sadece küçük bir bölümünün teşhisi tamamlanmış ve nematod taksonomistleri halen çalışmalarını takım (hatta takımlar) düzeyinde sürdürmektedir. Ülkemizde son yıllardaki çalışmalarda buna paralel olarak nematod türlerinin tanınmalarına yönelik olmaktadır. Geçmişi çok eski yıllara dayanmayan nematolojik çalışmalarla ilgili olarak; bu zararlıların tanınmaları öncelikli bir konu olarak görülmektedir. Ancak ülkemizde bu konuda yeterli sayıda araştırıcının olduğunu söylemek güçtür. Bu araştırıcılar nematolojinin ve özellikle bitki paraziti nematodların morfolojik, faunistik olarak yurdumuzda da belirlenmesini sağlamakta; konunun yurdumuzdaki önemine ışık tutmakta ve çözüm bekleyen birçok sorunun varlığını belirlemektedir. Bu yüksek lisans çalışmasında, kültür bitkilerinde zararlı nematodları içeren en önemli takım olması nedeniyle Tylenchida bir bütün olarak incelenmiştir. Bu takıma ait grupların ayrıntılı morfolojik tanımlarına yer verilmiş, taksonomik terimler açıklanmış, ayrıca ilerideki çalışmalarda yardımcı olması amacıyla, dünyada ve Türkiye'de bu takıma ait türler üzerindeki önemli çalışmalar derlenmiş ve çalışma kapsamına giren alanların ayrıntılı bir toprak analizi yaptırılmıştır. Yapılan çalışmanın ülkemiz ve dünyanın nematod faunasına katkısı olmasını dilerim. Yapılan çalışma sonucu saptanan türlerin teşhislerini kontrol eden ve çalışmamın her aşamasında desteğini benden esirgemeyen değerli hocam Prof.Dr. M. Emel Ökten (Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi) ve Doç.Dr. İlker Kepenekci (Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü, Ankara) başta olmak üzere, çalışmam süresince yakın ilgisini gördüğüm Ankara Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü elemanlarına, istatistiki analizlerin yapılmasında yardımcı olan Numan E. Babaroğlu na (Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü, Ankara), yüksekliğe bağlı olarak tür haritalarının düzenlenmesinde yardımcı olan Öztekin Urla ya (Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü, Ankara), toprak analizlerinin yapılması konusunda yardımlarını esirgemeyen Ankara Toprak Gübre Araştırma Enstitüsü çalışanlarına, her zaman yanımda olan annem ve babama, çalışmalarım sırasınca yakın ilgisini gördüğüm ve en büyük desteğim olan sevgili eşim Asuman Evlice (Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü, Ankara)'ye teşekkür ederim. Emre EVLİCE Ankara, Ağustos 2005 iii

4 İÇİNDEKİLER ÖZET... i ABSTRACT... ii ÖNSÖZ ve TEŞEKKÜR... iii ŞEKİLLER DİZİMİ... v ÇİZELGELER DİZİMİ... x 1. GİRİŞ KAYNAK ÖZETLERİ MATERYAL VE YÖNTEM Arazi Çalışmaları Laboratuvar Çalışmaları Nematodların topraktan elde edilmesi Nematodların daimi preparatlarının yapılması Nematodların ölçümleri, teşhis çalışmaları ve çizimleri ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Tylenchida Takımına ait Nematodların Taksonomik Özellikleri Elde Edilen Farklı Gruplara Ait Nematodların Farklı Derinliklere Gö İstatiski Olarak Değerlendirilmesi Ankara İli'nde Armut Bahçelerinde Saptanan Tylenchida Takımına Ait Türlerin Örneklerdeki Dağılımı SONUÇ 142 KAYNAKLAR EKLER ÖZGEÇMİŞ iv

5 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 3.1. Ankara İli armut bahçelerinden toprak örneklerinin alındığı yerler... Şekil 4.1. Çalışma kapsamında Filenchus andrassyi nin saptandığı armut bahçeleri. Şekil 4.2. Çalışma kapsamında Filenchus anguilonius un saptandığı armut bahçeleri. Şekil 4.3. Çalışma kapsamında Filenchus filiformis in saptandığı armut bahçeleri.... Şekil 4.4. Çalışma kapsamında Filenchus misellus un saptandığı armut bahçeleri.... Şekil 4.5. Çalışma kapsamında Filenchus sheri nin saptandığı armut bahçeleri.... Şekil 4.6. Çalışma kapsamında Filenchus thornei nin saptandığı armut bahçeleri... Şekil 4.7. A-F. Filenchus andrassyi. A-G. Dişi. A,E,F. Baş ve Oesopahgus bölgesi; B,G. Üreme sistemi; C. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş Şekil 4.8. A, C, F. Filenchus misellus. B, D, E. F. anguilonius. A-F. Dişi. A, B. Baş ve Oesophagus bölgesi; C,D. Kuyruk bölgesi; E, F. Genel görünüş. Şekil 4.9. A-F. Filenchus sheri. A-F. Dişi. A. Baş ve Oesopahgus bölgesi; B,E. Üreme sistemi; C. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş; F. Lateral alan. Şekil A, E, H. Filenchus thornei. B-D, F, G, I. F. filiformis. A, B, D, E, H, I. Dişi, C, F, I. Erkek. A-C. Baş ve Oesophagus bölgesi; D-F. Kuyruk bölgesi; G-I. Genel görünüş.. Şekil Çalışma kapsamında Irantylenchus vicinus un saptandığı armut bahçeleri... Şekil A-C. Irantylenchus vicinus. A-C. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Kuyruk bölgesi; C. Genel görünüş. Şekil Çalışma kapsamında Coslenchus diversus nin saptandığı armut bahçeleri.... Şekil Çalışma kapsamında Coslenchus franklinea nın saptandığı armut bahçeleri... Şekil Çalışma kapsamında Coslenchus turkiyensis in saptandığı armut bahçeleri v

6 Şekil A, C, E, F. Coslenchus diversus, B, D, G. C. turkiyensis. A-G. Dişi. A, B. Baş ve Oesophagus bölgesi; D, E. Kuyruk bölgesi; F, G. Üreme sistemi; C. Genel görünüş. Şekil A-F. Coslenchus franklinea. A-F. Dişi. A,E. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Kuyruk bölgesi; C. Üreme sistemi; D. Genel görünüş; F. Lateral alan Şekil Çalışma kapsamında Boleodorus (B) thylactus un saptandığı armut bahçeleri... Şekil A-C. Boleodorus (B) thylactus. A-C. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Kuyruk bölgesi; C. Genel görünüş. Şekil Çalışma kapsamında Basiria gracilis nin saptandığı armut bahçeleri... Şekil Çalışma kapsamında Basiria hiberna nin saptandığı armut bahçeleri... Şekil Çalışma kapsamında Basiria shahidi nin saptandığı armut bahçeleri... Şekil A-F. Basiria gracilis. A-F. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Kuyruk bölgesi; C,D. Üreme sistemi; E. Lateral alan; F. Genel görünüş. Şekil A-F. Basiria hiberna. A-F. Dişi. A, F. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi; C. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş; E. Lateral alan. Şekil A-E. Basiria shahidi. A-E. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B,E. Üreme sistemi; C. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş. Şekil Çalışma kapsamında Zanenchus neonanus un saptandığı armut bahçeleri... Şekil A-C. Zanenchus neonamus. A-C. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Kuyruk bölgesi; C. Genel görünüş. Şekil Çalışma kapsamında Ditylenchus parvus un saptandığı armut bahçeleri... Şekil Çalışma kapsamında Ditylenchus valveus un saptandığı armut bahçeleri... Şekil Çalışma kapsamında Safienema lutunense nin saptandığı armut bahçeleri... Şekil A, E, I. Ditylenchus valveus. B, D, G. D. parvus. C, F, H. Safienema lutonense. A-I. Dişi. A, B, C. Baş ve Oesophagus bölgesi; D, E, F Kuyruk bölgesi; G, H, I. Genel görünüş vi

7 Şekil Çalışma kapsamında Helicotylenchus canadensis nin saptandığı armut bahçeleri... Şekil Çalışma kapsamında Helicotylenchus digonicus un saptandığı armut bahçeleri. Şekil Çalışma kapsamında Helicotylenchus tunisiensis in saptandığı armut bahçeleri.. Şekil Çalışma kapsamında Helicotylenchus varicaudatus nin saptandığı armut bahçeleri.. Şekil Çalışma kapsamında Helicotylenchus vulgaris in saptandığı armut bahçeleri... Şekil A-F. Helicotylenchus canadensis. A-F. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi; C,E. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş; F. Kuyruk bölgesi lateral alan Şekil A-I. Helicotylenchus digonicus. A-I. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi; C-F,H. Kuyruk bölgesi; G. Genel görünüş; I. Kuyruk bölgesi lateral alan.. Şekil A-F Helicotylenchus tunisiensis. A-F. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi; C,E. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş; F. Kuyruk bölgesi lateral alan Şekil A-I. Helicotylenchus varicaudatus. A-I. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi; C-E,H. Kuyruk bölgesi; G. Genel görünüş; I. Kuyruk bölgesi lateral alan.. Şekil A-G. Helicotylenchus vulgaris. A-G. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi; C,D,F. Kuyruk bölgesi; E. Genel görünüş; G. Kuyruk bölgesi lateral alan... Şekil Çalışma kapsamında Pratylenchus penetrans ın saptandığı armut bahçeleri... Şekil Çalışma kapsamında Pratylenchus pratensis in saptandığı armut bahçeleri Şekil Çalışma kapsamında Pratylenchus thornei nin saptandığı armut bahçeleri Şekil A-D. Pratylenchus penetrans. A-D. Dişi. A,D. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi ve Kuyruk bölgesi; C. Genel görünüş Şekil A-K. Pratylenchus penetrans. A-K. Dişi. A-Kuyruk bölgesi... Şekil A-G. Pratylenchus pratensis. A-G. Dişi. A,G. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi ve kuyruk bölgesi; C-E. Kuyruk bölgesi; F. Genel görünüş vii

8 Şekil A-D. P. thornei. A-D. Dişi. A, D. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi ve Kuyruk bölgesi; C. Genel görünüş.. Şekil Çalışma kapsamında Zygotylenchus guevarai nin saptandığı armut bahçeleri Şekil A-G. Zygotylenchus guevarai. A-G. Dişi. A,E. Baş ve Oesophagus bölgesi; B,C,F. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş; G. Kuyruk bölgesi lateral alan. Şekil Çalışma kapsamında Pratylenchoides alkani nin saptandığı armut bahçeleri Şekil Çalışma kapsamında Pratylenchoides conincki nin saptandığı armut bahçeleri Şekil Çalışma kapsamında Pratylenchoides leicauda nın saptandığı armut bahçeleri Şekil A-H. Pratylenchoides alkani. A, D, E, F, G. Dişi. B, C, H. Erkek. A, B. Baş ve Oesophagus bölgesi; D, E, F. Kuyruk bölgesi; G, H. Genel görünüş. Şekil A, C, F. Pratylenchoides leiocauda. B, D, E. P. conincki. A-F. Dişi. A, B. Baş ve Oesophagus bölgesi; C, D. Kuyruk bölgesi; E, F. Genel görünüş. Şekil Çalışma kapsamında Paratrophurus loofi nin saptandığı armut bahçeleri... Şekil Çalışma kapsamında Trophurus imperialis nin saptandığı armut bahçeleri. Şekil A-D. Paratrophurus loofi, E-H. Trophurus imperialis. A-H. Dişi. A,E. Baş ve Oesophagus bölgesi; B,F. Üreme sistemi; C,G. Kuyruk bölgesi; D,H. Genel görünüş Şekil Çalışma kapsamında Quinisulcius capitatus nin saptandığı armut bahçeleri. Şekil A-F. Quinisulcius capitatus. A-F. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B,F. Kuyruk bölgesi; C. Genel görünüş; E. Üreme sistemi; D. Lateral alan... Şekil Çalışma kapsamında Merlinius microdorus un saptandığı armut bahçeleri... Şekil A-F. Merlinius microdorus. A-G. Dişi. A. Baş ve Oesopahgus bölgesi; E. Üreme sistemi; B,C,G. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş; F. Lateral alan. Şekil Çalışma kapsamında Scutylenchus rugosus un saptandığı armut viii

9 bahçeleri... Şekil A-F. Scutylenchus rugusus. A-C. Dişi. D-F. Erkek. A,D. Baş ve Oesophagus bölgesi; B,E. Kuyruk bölgesi; C,F. Genel görünüş.. Şekil Çalışma kapsamında Paratylenchus nawadus un saptandığı armut bahçeleri... Şekil A-F. Paratylenchus nawadus. A-E. Dişi. A,E. Kuyruk bölgesi ve üreme sistemi; B,D. Baş ve Oesopahgus bölgesi; C. Genel görünüş... Şekil Ankara İli armut bahçelerinden alınan toprak örneklerinden saptanan nematod takımlarına ait bulunma oranları ix

10 ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge 3.1. Ankara İli nde armut bahçelerinden toprak örneklerinin alındığı yerler ve analiz sonuçları... Çizelge 4.1. Filenchus andrassyi nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge 4.2. Filenchus aguilonius un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge 4.3. Filenchus filiformis in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge 4.4. Filenchus misellus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge 4.5. Filenchus sheri nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge 4.6. Filenchus thornei nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge 4.7. Irantylenchus vicinus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge 4.8. Coslenchus diversus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge 4.9. Coslenchus franklinea nın farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Coslenchus turkiyensis in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Boleodorus (B) thylactus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Basiria gracilis in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Basiria hiberna nın farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Basiria shahidi nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Zanenchus neonanus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Ditylenchus parvus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Ditylenchus valveus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması x

11 Çizelge Safienema lutonense nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Helicotylenchus canadensis in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Helicotylenchus digonicus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Helicotylenchus tunisiensis in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Helicotylenchus varicaudatus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Helicotylenchus vulgaris in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Pratylenchus penetrans ın farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Pratylenchus pratensis in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Pratylenchus thornei in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Zygotylenchus guevarai nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Pratylenchoides alkani nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Pratylenchoides conincki nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Pratylenchoides leiocauda nın farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Paratrophurus loofi nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Trophurus imperialis in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Quinisulcius capitatus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Merlinius microdorus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Scutylenchus rugosus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması... Çizelge Paratylenchus nawadus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması xi

12 Çizelge Ankara İli armut bahçelerinden alınan toprak örneklerinden saptanan nematod takımlarına ait populasyon yoğunlukları... Çizelge İncelenen 20 toprak örneğinde saptanan Tylenchida türlerinin örneklerdeki dağılımı xii

13 1. GİRİŞ Geniş bir yayılış alanına sahip olan nematodlar, yıllar boyunca en az bilinen organizma grupları arasında yer almışlardır. Bitkilerde zararlı olan nematodlarla ilgili olan ilk çalışmalar, 19. yüzyılda kültür bitkilerindeki zararlarının farkedilmesiyle başlamıştır. Nematolojik çalışmalar entomolojik çalışmalardan 60 yıl, Fitopatolojik çalışmalardan da 40 yıl sonra başlamıştır (Thorne 1961). Toprak gibi mikrobiyolojisi karışık bir ortamda yetişen bitkilerin doğal koşullarda tek bir organizma grubu tarafından zarar gördüğünü kabul etmek olanaksızdır. Bu nedenle bitki paraziti nematodlardan ileri gelen ürün kayıpları da bazı tahminlere dayanmaktadır. Wallas (1963) patates, tütün gibi bazı kültür bitkilerinde nematodların ürün miktarını %50 oranında azalttığını bildirmektedir. Taylor (1967) sebzelerde nematodlar nedeniyle meydana gelen ürün kaybının %10 olduğu görüşündedir. Jensen (1972) ise kayıp oranının sebzelerde %15 (domates, yeşilbiber) ve %20 (fasulye, havuç, salatalık, karpuz ve kavun ) olduğunu bildirmiştir. Siddiqi (1986) sebzelerde sadece kök-ur nematodlarının (Meloidogyne spp.) sebep olduğu ürün kaybının %50-80 arasında değiştiğini kaydetmektedir. Nematoda'nın Scernentea altsınıfından Tylenchida ve Aphelenchida ile Adenophorea altsınıfından Dorylaimida ve Triplonchida bilinen bitki paraziti türleri kapsarlar (Siddiqi 1980 a). Maggenti (1991)'ye göre; Nematoda sınıfı içerisinde civarında bitki paraziti nematod türü bulunmaktadır (Elekçioğlu 1992). Tylenchida takımı, bitkilerde ekonomik önemde zararlı türlerin büyük bir bölümünü içermesi nedeniyle, bitki paraziti nematodların en önemli grubunu oluşturmaktadır. Türkiye meyveciliğinde ve dış ticaretinde önemli yeri olan armut, çeşitli iklim ve toprak koşullarında yetişebilen, bakımı kolay, iç ve dış pazarlarda iyi fiyat bulan, uzun süre ağaçta kalabilen ve depoda muhafaza edilebilen bir meyve türüdür yılı verilerine göre ülkemizde armut, adet ağaç sayısıyla yumuşak çekirdekli meyveler içerisinde elma (Pyrus malus L.) dan sonra ikinci sırayı almaktadır. 1

14 Armut bahçeleri açısından ise Ankara % 5.86 lık bir paya sahiptir (Anonymous 2003). Ankara da bulunan armut bahçeleri yoğun olarak Çubuk, Keçiören, Kızılcahamam, Yenikent ve ilçelerinde yer almaktadır. Armut ağacında zarar oluşturabilecek etmen gruplarından birisi de bitki paraziti nematodlardır. Özellikle ticari fidan üretiminde yumuşak çekirdekli meyveler içerisinde yer alan armut fidanları kök-ur nematodları (Meloidogyne spp.) tarafından önemli zarar görmektedir. Bölgede yapılan bu çalışma ile ülkemizde armut bahçelerinde ilk defa tespit edilen bitki paraziti nematod türlerinin çalışma kapsamına giren alanlardaki yayılış ve popülasyon yoğunlukları ile morfolojik ve morfometrik özellikleri ortaya konulmuştur. 2

15 2. KAYNAK ÖZETLERİ Sher ve Allen (1953), Pratylenchus cinsini yeniden ele alarak bu cinse ait genel morfolojik özellikleri açıklamışlar ve P. minyus, P.vulnus ve P.goodeyi yeni türlerini tanımlamışlardır. Çalışmada bu cinsin 10 türünü kapsayan bir tanı anahtarı düzenlenmiş, ayrıca bilinen bazı türler yeniden ayrıntılı olarak tanımlanarak sinonimleriyle sunulmuştur. Allen (1955), Tylenchorhynchus cinsinin yeniden düzenleyerek 34 türü kapsayan tanı anahtarı düzenlemiştir. Loof (1960), Pratylenchus cinsi üzerinde yaptığı taksonomik çalışmalar yapmış ve teşhiste kullanılan ayrım karakterlerini maddeler halinde sıralamıştır. İkisi yeni, 16 tür ve bir alt türü kapsayan tanı anahtarı düzenlemiş, bu türlerin tanımları, ölçüm ve taksonomik karakterlerini, çizimleriyle birlikte coğrafi dağılımlarını vermiştir. Araştırıcı erkeği mevcut olan Pratylenchus türleri için hazırladığı ikinci bir teşhis anahtarını ise erkek karakterleri esas alarak hazırlamıştır. Daha önce bu cins içinde gösterilen yedi türü diğerlerine sinonim yaparak geçersiz kabul etmiş, dört türü ise diğer cinslere aktarmıştır. Bu çalışmada iki tür ve bir alt tür ise tartışmalı olarak tanımlanmıştır. Siddiqi (1961), Kuzey Hindistan'da bulunan Tylenchorhynchus türleri üzerindeki incelemelerinde bu cinse ait T. divittatus, T. indicus ve T. elegans yeni türlerini tanımlamış, T.acti Hopper'yi T. capitatus Allen'a sinonim göstermiştir. Thorne (1961), nematolojik prensipleri 9 bölümde ele aldığı çalışmasında ilk üç bölümde tarihçe, nematodlarla ilgili teknik çalışmalar, mücadele metodları, genel morfolojiyi ele almıştır. Dördüncü bölümdeki sınıflandırmasında nematodları "Nemata" şubesine bağlı Scernentea ve Adenophora sınıflarına ayırmıştır. Bu sınıflandırmaya göre Tylenchida, Scernentea'nın altı takımından birisidir ve Tylenchoidea ve Aphelenchoidea olmak üzere iki üst familya ve 5 familya içermektedir. Araştırmacı diğer bölümlerde Nemata şubesinin 3

16 alt gruplarını tanı anahtarı vererek tanımlamış ve önemli bitki paraziti türlerin ölçümleri, tanımları ve taksonomik şekillerini derlemiştir. Waseem (1961), Kanada'da 2 yeni Helicotylenchus türü olan H. canadensis ve H. cairnsi'yi tanımlamıştır. Ancak H.cairnsi daha sonra Sher (1966) tarafından H. canadiensis ile sinonim gösterilmiştir. Goodey (1963), toprakta ve suda yaşayan nematodları sınıflandırarak 10 takım altında toplamış ve bu takımların morfolojik özelliklerini tablo halinde vermiştir. Araştırmacı Tylenchida dahil tüm takımların alt grupları ile değişik cinslere ait 298 tip türün tanımlarını, ölçümlerini ve taksonomik karakterlerinin şekillerini derlemiş, ayrıca her cinsin içerdiği tip türün dışında diğer türleride listelemiştir. Yuen (1964), İngiltere'de Helicotylenchus cinsine ait 4 yeni tür olan H.vulgaris, H. broadbalkiensis, H.paxilli ve H. varicaudatus'u tanımlamıştır. Ayrıca H. canadiensis Waseem türünün ayrıntılı bir tanımını yapmıştır. Sher (1966), Helicotylenchus cinsinin revizyonunu yapmış ve bu cinse ait 18 türü ayrıntılı olarak tanımlamış, 10 türü sinonim göstermiş ve 20 yeni türü, ölçüm ve taksonomik çizimleriyle bildirilmiştir. Bu çalışma sonucu üç türü başka cinslere aktarmış ve Helicotylenchus cinsine ait 38 türü kapsayan bir tanı anahtarı düzenlemiştir. Bu çalışmada dünyanın değişik bölgelerinde 50'nin üzerinde ülkeye ait 'den fazla birey incelenmiştir. Allen ve Sher (1967), Tylenchida takımına ait türleri, iki üst familya, 12 familya, 29 altfamilya ve 115 cins altında toplayarak sınıflandırmıştır. De Guiran (1967), Tylenchorhynchus cinsini ele aldığı çalışmasında sözkonusu cinsin dişileri esas alınarak hazırlanmış ve 71 türü kapsayan tanı anahtarını vermiş ve Fas'tan Tylenchorhynchus sulcatus ve Fransa'dan Tylenchorhynchus aduncus u yeni tür olarak 4

17 tanımlamıştır. Tanı anahtarında yer alan T. goffarti Sturhan türü daha sonra Siddiqi (1986) tarafından Bitylenchus cinsine aktarılmıştır. Khan et al. (1967), Hindistan da Paratylenchus cinsine bağlı iki yeni tür olan Paratylenchus nawadus ve P.similis i tespit etmişler ve bu türlerin tanımlarını, ölçümlerini ve taksonomik karakterleriyle ilgili çizimlerini vererek yakın türlerle olan farklılıklarını bildirmiştir. Seinhorst (1968), Pratylenchus cinsine ait, Hollanda'da tespit edilen P.fallax, P.flakkensis ve P.pseudopratensis yeni türlerini orijinal olarak tanımlamıştır. Çalışmada Pratylenchus cinsindeki baş kaidesi ve spermatheca'nın yapısıyla ilgili genel bir incelemede yer almıştır. Thorne ve Malek (1968), Kuzey Amerika'nın bir bölümünde gerçekleştirdikleri survey çalışması sonucunda Tylenchida takımına bağlı çok sayıda nematod türü saptamışlar ve bunlardan Neopsilenchus ve Basiroides (Psilenchinae) ve Nagelus (Tylenchorhynchinae) cinsleri ile 53 türü yeni olarak tanımlamışlardır. Arias (1970), İspanya dan yeni bir cins olarak bildirdiği Paratrophurus un orjinal tanımını yaparak, bu yeni cinsin Trophurus Loof cinsinden disinin çift gonada sahip olmasıyla ayrıldığını belirtmiştir. Araştırıcı ayrıca Paratrophurus un aynı familyadaki didelphic dişiye sahip diğer cinslerle olan farklılıklarını da tartışmıştır. Bu çalışmada bulunan Paratrophurus loofi yeni türünün de ölçüm ve taksonomik çizimleriyle birlikte orjinal tanımı verilmiştir. Golden (1971), nematodları phasmid'lerinin bulunup bulunmayışına göre Phasmidia (Scernentea) ve Aphasmidia (Adenophora) olmak üzere iki sınıfa ayırmıştır. Bu sınıflamaya göre Tylenchida ve Dorylaimida takımları Scernentea sınıfı içindedir. Tylenchida, Tylenchina ve Aphelenechina alt takımlarına ayrılmaktadır. Tylenchina alt takımı beş üst familya, ondört familya, otuzüç altfamilya ve seksenaltı cins içerdiğini bildirmektedir. 5

18 Siddiqi (1971), lateral alanda 5 çizgi içeren türleri Quinisulcius cinsi altında toplamış ve T. capitatus'u bu cinse aktarmıştır. Yine Ökten (1982) yaptığı çalışmalarda T. capitatus'u Quinisulcius cinsi altında toplanması gerektiğini doğrulamıştır. Siddiqi (1972), Helicotylenchus cinsine ait dokuz yeni türün tanımlamalarını yapmış ve bu cinse ait tanı anahtarı hazırlamıştır. Knobloch ve Laughlin (1973), Meksika dan üçü yeni 14 Tylenchida ve 2 Dorylaimida türü üzerinde çalışmışlar ve yeni türleri orjinal olarak tanımlamışlardır. Ayrıca aralarında Quinisilcius capitatus (Allen) ve Helicotylenchus digonicus Perry nin bulunduğu diğer türlere ait ölçümler verilmiş ve, orjinal tanımlarıyla farklılıklarını ortaya koymuşlardır. Saltukoğlu (1973), Türkiye (İstanbul) için yeni bir tür olan Merlinius viciae'yi belirlemiştir. Taksonomik karakterlerinin çizimini de yaparak buna yakın bir tür olan Merlinius macrurus (Goodey)'den farklılıklarını tartışmıştır. Merlinius camalliae Kheiri türüne ait populasyonun söz konusu türün orijinal tanımından farklılıklarını ortaya koymuştur. Yüksel (1974), Türkiye'de Doğu Anadolu Bölgesi'nde yaptığı çalışma sonucu Pratylenchus cinsine ait P.thornei Sher and Allen, P.neglectus (Rensch), P.penetrans (Cobb) ve P.crenatus Loof türlerini saptamıştır. Söz konusu türlere ait ölçümleri, tanımları ve yayılışları bildirmiştir. Buna ilaveten tanı anahtarı da düzenlemiştir. Talame (1974), Ascoli Piceno (İtalya) daki armut bahçelerinden aldığı toprak örneklerinde Trophurus scognamiglii Talamé, 1974 yi tespit etmiş ve dünya için yeni bir tür olarak tanımlamıştır. Mai ve Lyon (1975), Tylenchida ve Dorylaimida takımlarına ait dişilerin morfolojik karakterleri üzerinden takım, üstfamilya, familya ve cinsleri kapsayan tanı anahtarları düzenlemiştir. Bu çalışmasında Tylenchida'nın Golden (1971) tarafından yapılmış sınıflandırması ile Dorylaimida'nın Ferris (1971) tarafından yapılmış sınıflandırmasını esas 6

19 almıştır. Ayrıca cins tanımlarıyla birlikte cinslerin tiptürlerine ait tanımları ve taksonomik karakterlerini belirten şekiller verilmiştir. Saltukoğlu ve Coomans (1975), Siddiqi (1961) tarafından Quinisulcius capitatus (Allen) a sinonim olarak gösterilen ve daha sonra yine Siddiqi (1971) ve Tarjan (1973) tarafından geçerli bir tür sayılan Quinisilcius acti (Hopper) ile ilgili incelemelerinde; Knobloch ve Laughlin (1973) tarafından Meksika da bulunan populasyonla Türkiye de bulunan populasyona ait bireyleri karşılaştırmışlar, sonuç olarak sözkonusu iki tür arasında belirgin bir farklılık bulunmadığı ve Q. acti nin Q. capitatus a sinonim gösterilmesi gerektiği kanısına varmışlardır. Andrassy (1976) yaptığı çalışma sonucu Tylenchida'yı Tylenchina ve Aphelenchina olmak üzere iki alt takıma ayırmıştır. Tylenchina alt takımını ise Tylenchoidea, Neotylenchoidea, Hoplolaimoidea, Criconematoidea olmak üzere dört üst familyaya ayırmış, bu üst familyalara 19 familya, 36 alt familya ve 123 cinsi bağlamıştır. Philis ve Siddiqi (1976), Kıbrıs'ta yaptıkları survey sonucunda 46 kültür bitkisinde 36 cinse bağlı 58 nematod türünü bulmuşlar ve bunlardan 32 cinse bağlı 44 türün Kıbrıs için yeni kayıt olduğunu bildirmişlerdir. Saltukoğlu vd (1976), İstanbul'da (Türkiye) yaptıkları çalışma sonucu Merlinius pseudobbavaaricus'u yeni kayıt olarak belirlemişlerdir. Aynı çalışmada tepit edilen Aprutides quidettii Seognamiglio, Merlinius brevidens (Allen), Merlinius macrurus (Goodey) ve Trophurus imperialis Loof'in ölçümlerini vererek tartışmalarını yapmışlardır. Siddiqi (1976), Tylenchida dan Amlimerlinius (Merliniinae), Plesiodorus (Dolichodorinae) ve Gracilancea (Tylodoridae) yeni cinslerini orjinal olarak tanımladığı çalışmasında, ayrıca yeni olarak bildirdiği Meiodorinae alt familyası ve buna bağlı Meiodorus yeni cinsi ile bu yeni cinslerin tip türlerinin orjinal tanımlarını da vermiştir. Araştırmacı bu çalışmada Amplimerlinius cinsinin tip türü olarak belirlediği A. amplus un dışında A. nectolineatus 7

20 yeni türünü de orjinal olarak tanımlamış, ayrıca Tylenchorhynchus cinsi içinde bulunan üç tür ile Dolichodorus cinsine bağlı bir türün ayrıntılı çalışmalardan sonra Amplimerlinius cinsine aktarılabileceğini bildirmişlerdir. Çalışmada Amplimerlinius yeni cinsine aktarılan A. makrusus ve A. viciae nin de bulunduğu yedi tür listelenmiştir. Tacconi (1976), armut ağacı kök çevresinden aldığı örneklerde kök lezyon nematodlarından (Pratylenchus sp.) bir türü tespit etmiştir. Koliopanos ve Vovlas (1977), Yunanistan da yaptıkları bir çalışmada Hemicycliophora thienemanni (Schneider, 1925) Siddiqi, 1980; Longidorus africanus Merny, 1966; Macroposthonia macrolobata; Merlinius brevidens (Allen, 1955) Siddiqi, 1970 ve Tylenchorhynchus ewingi Hopper, 1959 yi armut bahçelerinde tespit etmişlerdir. Yüksel (1977), Erzurum (Türkiye)'da yaptığı çalışma sonucu Pratylenechoides cinsine bağlı iki yeni tür olan P. alkani ve P. erzurumensis'i tespit etmiş ve bu türlerin tanımlarını, ölçümlerini ve taksonomik karakterleriyle ilgili çizimlerini vererek yakın türlerle olan farklılıklarını bildirmiştir. Siddiqi (1980a), Tylenchida takımının orijini ile Aphelenchina alt takımınının orijinlerinin farklı olması nedeniyle Aphelenchida takımını yeni bir takım olarak tanımlamıştır. Araştırmacı Tylenchida' nın Oxiyurida, Aphelenchida'nın Diplogastrida orijinli olduğunu savunmuştur. Ayrıca Tylenchida içindeki bazı grupları Hexatylina ve Myenchina yeni alt takımları altında toplamıştır. Siddiqi (1980b), Anguinidae familyasına bağlı Safianema yeni cinsini ve bu cinse bağlı S.lutonense yeni türünü orijinal olarak tanımlamış ve bu çalışması sonucu Pseudhalenchus cinsi içinde yer alan üç türüde Safianema'ya aktarmıştır. Pseudhalenchus cinsinin yeniden ayrıntılı bir tanımını yapmış, bu cinsi ve bağlı bulunduğu Pseudhalenchinae altfamilyasını Anguinidae familyasından Tylenchidae familyasına aktarmıştır. 8

21 Brzeski ve Sauer (1982), elektron mikroskobu kullanarak yaptıkları çalışma sonucu Tylenchidae familyasına ait 10, Beleodorinae altfamilyasına ait 3 türü incelemiş ve bu türleri kendi aralarında üç gruba ayırmıştır. Birinci grup Tylenchus davainei, Filenchus thornei, Irantylenchus vicinus, Tylenchus ditissimus ve Lalenehus leptosoma yı kapsar. Bu gruptakiler karekteristik olarak ağız açıklığının yakınında yeralan küçük bir çukur, offset olmayan disk, lateral alanın dört cizgili olması (L. leptosoma hariç), geniş vulva ve hypoptygma nın mevcudiyeti ile tanınırlar. İkinci grup Aglenchus agricola, Coslenchus costatus ve C. alacinatus u kapsar. Bu türlerin ağız açıklıkları küçük çukurlarla çevrelenmiştir ve bunlar amphidial açıklıklarla beraber disk üzerinde yer alırlar. Lateral alan belirgin cizgilerden meydana gelmiştir. Vulva küçüktür ve vulval boşluk içerisinde yeralır. Hypoptygma mevcuttur. Üçüncü grubu Basiria glacilis, Neopsilenchus magnidens ve Boleodorus thylactus oluşturmuştur. Bunların ağız açıklığı 6 geniş papilla tarafından çevrelenmiştir. Baştaki sensoria organı 4 lateral papilla tarafından çevrelenmiştir. Başın lateralinde bulunan amphid ler V şeklindedir. Lateral alan ve vulva birinci gruptaki gibi bulunmuştur. Bunların yanında Boleodorinae altfamilyasının sınıflandırılması anahtarlarıyla ortaya konmuş ve cins teşhis anahtarı hazırlanmıştır. Hashim (1982), Lübnan'da bulduğu Helicotylenchus digonicus Perry popülasyonunda türün o zamana kadar bulunmayan erkeğini tespit etmiş ve orijinal olarak tanımlamıştır. Ayrıca popülasyondaki dişi bireylere ait ölçümlerde Sher (1966) tarafından belirtilen ölçümlerle kıyaslanarak farklılıkları ortaya konmuştur. Siddiqi ve Khan (1982), tarafından yapılan çalışmada Cosaglenchus rafiqus Sıddiqui and Khan armut ağacı kök çevresinden alınan toprak örneklerinde bulunmuştur. Tunçdemir (1983), Karadeniz bölgesinde Ditylenchus dipsaci (Kühn.) türünün esas alındığı kenevirlerde zararlı nematodlarla ilgili çalışmada, bu türün tanımını, ölçümlerini ve taksonomik karekterlerine ait cizimleri vermiştir. 9

22 Fortuner (1984), taksonomik tanımlamada, istatistiki yöntemlerden olan X ortalama ve standart sapmayı kullanmıştır. Araştırıcıya göre bu yöntemlerin bütün türlerde herbir ölçüm için ayrı ayrı hesaplanması gerekmektedir. Örneklerde X ortalama ve standart sapmanın hesaplanması ölçüm değerlerinin standart hatalarının (güven aralıklarının) bulunmasına olanak sağlamıştır. Sumenkova (1984), Tylenchidae ye bağlı nematodlar ile yaptığı çalışması sonucu bu familyanın tarihcesini ve sınıflandırılmasını açıklamış, Tylenchus, Aglenchus, Cephalenchus, Coslenchus, Dactylotylenchus, Discotylenchus, Duosilcius, Filenchus, Irantylenchus, Malenchus, Miculenchus, Ottelenchus, Polenchus ve Zanenchus cinslerine teşhis anahtarlarıyle birlikte tanı karekterlerini vermiştir. Boag ve Jairajpuri (1985), Helicotylenchus Steiner 1945 cinsini genel olarak ele almış ve bu cinse ait Helicotylenchus scoficus u yeni tür olarak tanımlamıştır. Ayrıca Helicotylenchus cinsine ait 154 türü, sinonimleriyle birlikte açıklamış, türlere ait önemli tanı karekterleri vermiş ve tanı anahtarları hazırlamıştır. Borazancı vd (1985), Türkiye'de yılları arasında yapılan nematolojik çalışmaları derlemiştir. Raski ve Geraert (1986), Siddiqi ile aynı yıl yaptıkları çalışmalarında Siddiqi tarafından ayrı cinsler olarak kabul edilen Ottolenchus Husain and Khan, Dactylotylenchus Wu, Lambertia Brzeski, Duosulcius Siddiqi, Zanenchus Siddiqi ve Discotylenchus Siddiqi cinslerini, Filenchus Andrassy cinsine sinonim yaparak sözkonusu cinslere ait türleri de Filenchus a aktarmışlardır. Ayrıca A.B.D. den (Colorado vadisi) ve Şili den altı yeni Filenchus türünü orjinal olarak tanımlamışlar ve böylece 70 tür içerdiğini kabul ettikleri Filenchus cinsine ait bir tanı anahtarı düzenlemişlerdir. Siddiqi (1986), Tylenchida'nın ayrıntılı bir sınıflamasını yaparak bitki ve böceklerde parazit olan türlerin taksonomisini ayrıntılı bir biçimde vermiştir. Bu sınıflamaya göre Tylenchida 10

23 takımı 4 alttakım, 11üstfamilya, 28 familya, 62 altfamilya, 216 cins, 15 altcins ve 2200 türü içerir. Bu sınıflamada 1 familya, 6 altfamilya, 10 cins ve 3 altcins yeni olarak bildirilmiştir. Orijinal tanımlamalarıda yapılmıştır. 76 cins ve 222 tür bu çalışmada sinonim olarak gösterilmiş, 120 tür ise tartışılmaya açık bırakılmıştır. Bu çalışmada Tylenchida takımının tarihçesi, taksonomi metodları, morfolojik karakterleri gibi genel özellikleri ile Tylenchina, Criconematina, Hexatylina ve Myenchina alttakımlarının ve bunlara bağlı üstfamilya, familya, altfamilya ve cinslerin tanımları verilmiş, bununla birlikte bu cinslere bağlı türler sinonimleri ile birlikte tanımlanmış, genellikle tiptüre ait taksonomik karakterler, çizimler verilmiştir. Ayrıca Tylenchida'nın cinslere kadar olan kategorilerine ait tanı anahtarları belirtilmiştir. Dwivadi (1988), Hindistan da kurduğu tarla denemelerinde, Carica papaya nın kökleri çevresindeki toprakta bulunan potasyum, fosfor ve organik karbon konsantrasyonu ile bitki paraziti nematodlar arasındaki pozitif korelasyonu belirlemiştir. Bu minerallerin fazla miktarlarının, nematodların neden olduğu zararı arttırdığını saptamıştır. Geraert ve Raski (1988), Hollanda da Pleistosenik çağa ait mineral kumlu topraklarda C. aquaticuc u yeni tür olarak bulmuşlardır. Aynı çalışmada C. aquaticuc, Coslenchus tuberosus, C. costatus, C. rhomsus, C. emelcius, C. franklinae, C. multigyrus ve C. polonicus türleri elektron mikroskopla incelenerek, tanı karekterleri belirlenmiştir. Ayrıca A.B.D. (Kuzey Dakota) de çim alanlarından alınan toprak örneklerinde dört yeni Aglenchus türü bulunarak tanımlanmıştır. Ökten (1988a), Türkiye (İstanbul)'de bulunan Boleodorus tylactus Thorne türüne ait popülasyonun, ölçümleri, tanımıyla birlikte dişi bireylerin kuyruklarındaki varyasyon ve taksonomik karakterlerin çizimlerini vermiştir. Ökten (1988b), Türkiye'de (İstanbul) yaptığı çalışmada Tylenchus, Aglenchus, Psilenchus, Basiria, Ditylenchus, Pseudhalenchus cinslerini ve bu cinslere bağlı 10 türü saptamıştır. Ölçümleri ve tanımları verilen bu türlerden Tylenchus thornei Andrassy, T.davainei 11

24 Bastian, Aglenchus bryophilus (Steines), Psilenchus hilarulus De Man, Basiria graminophila Siddiqi ve Pseudhalenchus anchilisposomus Tarjan Türkiye nematod faunası için yeni kayıt niteliğindedir. Ökten (1989a), Türkiye'de (Ankara) yaptığı çalışmada mercimek bitkisinin kök çevresinden aldığı toprak örneklerinde tespit ettiği Pratylenchoides cinsine ait P.conincki'yi yeni tür olarak bildirmiş ve ölçümlerini taksonomik karakterleri ile çizimlerini vermiştir. Bu türün P.alkani Yüksel'ye yakın bir tür olduğunu bildirmiştir. Ökten (1989b) Türkiye'den (İstanbul) Hoplolaimidae familyasına ait çeşitli alt familyalardan beş türü tanımları, ölçümleri, taksonomik çizimleriyle vermiş ve bazı türlerin bireylerinde görülen varyasyonları tartışmıştır. Tespit edilen türlerden Scutellonema brachyurum (Steiner), Rotylenchus buxophilus Golden ve Helicotylenchus pseudodigonicus Szczygiel'un Türkiye nematod faunası için yeni olduğunu saptamıştır. Siddiqi (1989), yaptığı araştırmada Tylenchida nın sınıflandırmasını tartışmış, 1989 yılındaki sınıflandırma ile 1986 da yine araştırmacı tarafından yapılan sınıflandırma karşılaştırılmış ve gözden geçirilmiştir. Ayrıca türlere genel bir yaklaşımda bulunarak bunlara ait literatür vermiş, sistematik durum ve filojenetik farklılıkları açıklamıştır.. Shahina ve Maqbool (1990), Peshawar (Pakistan) daki armut bahçelerinden alınan toprak örneklerinde tespit edilen Neopsilenchus peshawarensis Shahina and Maqbool dünya için yeni bir tür olarak tanımlamışlardır. Öztürk (1990), Konya, Karaman ve Nevşehir illerinde soğan ekili alanlarda bulunan bitki paraziti Tylenchida türlerini faunistik ve taksonomik olarak incelemiştir. Bu çalışmanın sonucunda Tylenchida takımının Tylenchina alttakımından ve Tylenchoidea, Dolichodoroidea, Hoplolaimoidea üstfamilyalarından beş familya, sekiz altfamilya, oniki cinse bağlı onyedi tür ile; Hexatylina alttakımından ve Anguinoidea üstfamilyasından 12

25 Anguinidae familyasına bağlı Ditylenchus cinsinden iki tür olmak üzere toplam ondokuz tür saptanmıştır. Akgül (1991), Çankaya ilçesindeki (Ankara) bazı çim alanlarında bulunan bitki paraziti Tylenchida türlerini faunistik ve taksonomik olarak iki bölümde incelemiştir. Çalışmanın sonucunda Tylenchida takımının Tylenchina alttakımından ve Tylenchoidea, Dolichodoroidea, Hoplolaimoidea üstfamilyasından beş familya, dokuz altfamilya, onüç cinse bağlı onsekiz tür; Hexatylina alttakımından ve Anguinoidea üstfamilyasından Anguinidae familyasına bağlı Ditylenchus cinsinden iki tür olmak üzere toplam yirmi tür saptanmıştır. Brzeski (1991a), Ditylenchus cinsini ele aldığı çalışmasında bu cinse ait 80 türün listesini hazırlamıştır. Nothotylenchus cinsinde yer alan D.drymocolus, D.major, D.montanus, D.websteri türlerini Ditylenchus a aktarmış D.maleki, D.major un bir alt sinonimi olarak açıklamıştır. Önce ilk 8 tür sıralanarak tanıları yapılmış ve bu türler için belirleyici karakterler ortaya konmuştur. Polonya da çam ormanlarındaki yosunların çevresinden alınan toprak örneklerinde Ditylenchus cinsine ait 25 tür belirlemiş olup bu türlerden D.acutus, D.apus, D.filenchus, D.silvatulus ve D.tericolus yeni tür olarak belirlenmiş morfolojik olarak tanımları yapılmıştır. Geraert (1991), yaptığı çalışmada Tylenchidae familyasına bağlı alt familyaların teşhis karekterleri ile yine bu familyaya ait cinslerin teşhis anahtarını düzenlemiştir. Araştırmada 32 tür bulunmuş ancak bunlardan kültür bitkilerinde zararlı olan 14 tanesi ayrıntılı olarak tanımlanmıştır. Chizhov ve Kruchina (1992), Tylenchida takımına ait nematodların sınıflandırmasını yaparak bu takımın filojenisini, familya ve altfamilyalar arasındaki olası filojenetik ilişkilerin durumunu, orijinal verileri ve literatürü temel alarak anahtarlarıyla incelemiştir. 13

26 Elekcioğlu (1992), Doğu Akdeniz bölgesinde önemli kültür bitkilerinde bulunan nematod türleri ve bunların bölgedeki dağılışlarıyla ilgili bir araştırma yapmıştır. Araştırma sonucunda 36 nematod türü saptanmıştır. Tespit edilen nematod türlerinin 21 tanesi ise Türkiye faunası için yeni kayıt olarak belirlenmiştir. Kepenekci (1994), Beypazarı (Ankara) ilçesinde havuç ile münavebeye giren domates (Lycopersicum esculentum Mill.) ekim alanlarında bulunan Tylenchida takımına ait bitki paraziti türlerin faunistik ve taksonomik olmak üzere iki bölümde incelemiştir. Çalışmanın sonucunda Tylenchida takımının Tylenchina alttakımından ve Tylenchoidea, Dolichodoroidea, Hoplolaimoidea üst familyalarından 6 familya, 9 alt familya 18 cins' e bağlı 33 tür ; Hexatylina alttakımından ve Anguinoidea üstfamilyasından Anguinidae familyasına bağlı Ditylenchus ve Safianema cinslerinden 2 tür olmak üzere toplam 35 tür saptamıştır. Elekçioğlu (1995), Doğu Akdeniz Bölgesinde turunçgil alanlarında yaptığı çalışmada 16 nematod türü belirlemiştir. İncelenen örneklerin %90 ı Turunçgil nematodu Tylenchulus semipenetrans ile bulaşık bulunmuştur. Kepenekci ve Ökten (1996), Beypazarı (Ankara) ilçesinde havuç ile münavebeye giren domates (Lycopersicum esculentum Mill.) ekiliş alanlarından alınan toprak ve bitki örneklerinde bulunan Helicotylenchus cinsine ait bitki paraziti türlerini faunistik ve taksonomik olmak üzere iki bölümde incelemiştir. Çalışmanın sonucunda Helicotylenchus cinsine ait H. digonicus, H. tunisiensis ve H. varicaudatus olmak üzere 3 tür saptanmış olup bu türlerden H. tunisiensis ve H. varicaudatus un Türkiye için ilk kayıt niteliğindedir. Elekçioğlu (1996), Doğu Akdeniz Bölgesi Kültür Bitkilerinden ve Orta Anadolu buğday alanlarında yaptığı çalışmada alınan toprak ve bitki örneklerinde 12 bitki paraziti nematod türü tespit etmiş olup bunlardan Geocenamus hezagrammus Brzeski, G. rugosus (Siddiqi) Brzeski, Longidorus euonymus Mali et Hooper, Paratrophurus acristylus Siddiqi et 14

27 Siddiqui, Pratylenchoides laticauda Braun et Loof, Trophurus impar Ganguly et Khan Türkiye nematod faunası için yeni kayıt niteliğindedir. Akgül (1996), Isparta ilinde Yağ gülü (Rosa damescana Mill.) yetiştirilen alanlarda farklı toprak yapı ve derinliklerinde bulunan Tylenchida türlerini taksonomik açıdan incelemiştir. Çalışmanın sonucunda Tylenchida takımının Tylenchina alttakımından ve Tylenchoidea, Dolichodoroidea, Hoplolaimoidea üst familyalarından 5 familya, 7 alt familya 14 cins' e bağlı 18 tür; Hexatylina alttakımından ve Anguinoidea üstfamilyasından Anguinidae familyasına bağlı Ditylenchus ve Safianema cinslerinden 4 tür olmak üzere toplam 22 tür saptamıştır. Kepenekci vd (1998), Gönen (Balıkesir) ve Kızılcahamam (Ankara) çeltik (Oryza sativa L.) ekim alanlarından alınan toprak örneklerin tespit ettikleri Tylenchida takımına ait bitki paraziti türlerini faunistik ve taksonomik olmak üzere iki bölümde incelemişlerdir. Çalışma sonucunda Tylenchida takımının Tylenchina alttakımından ve Tylenchoidea, Dolichodoroidea, Hoplolaimoidea üst familyalarından 3 familya, 6 alt familya ve 10 cins' e bağlı toplam 13 tür saptanmışlardır.tespit edilen türlerden Coslenchus diversus Lal and Khan, 1987, C. multigyrus Siddiqi, 1981, Trophurus sculptus Loof, 1956, Scutylenchus tesellatus (Goodey, 1952) Siddiqi, 1979, Pratylenchoides utahensis Baldwin, Luc and Bell, 1983, P. variabilis Sher, 1970, türleri ile Psilenchus hilarulus (de Man, 1921) türünün erkeği Türkiye nematod faunası için yeni kayıt niteliğindedir. Park et al. (1999), Gyeongbuk (Kore) daki armut bahçelerinde yaptıkları bir çalışmada Hemicycliophora koreana Choi&Geraert, 1971; Tylenchorhynchus claytoni Steiner, 1937; Meloidogyne hapla Chitwood, 1949 ve Pratylenchus penetrans (Cobb, 1917) Filipjev&Schuurmans Stekhoven, 1941 tespit etmişlerdir. Kepenekci (1999), Orta Anadolu Bölgesinde baklagil ekiliş alanlarındaki Tylenchida takımına ait bitki paraziti türlerini faunistik ve taksonomik olmak üzere iki bölümde incelemiştir. Çalışmanın sonucunda Tylenchida takımının Tylenchina alttakımından 15

28 Tylenchoidea, Dolichodoroidea, Hoplolaimoidea üst familyalarından 5 familya, 12 alt familya 22 cins'e bağlı 51 tür; Criconematina alttakımından Criconematoidea üst familyasından Criconematidae familyasına bağlı Hemicriconemoides cinsinden 1 tür ve Hexatylina alttakımından ve Anguinoidea üstfamilyasından Anguinidae familyasına bağlı Ditylenchus ve Safianema cinslerinden 6 tür olmak üzere toplam 58 tür saptamıştır. Kepenekci ve Ökten (1999), Gerze (Sinop) ve Yakakent, Bafra (Samsun) tütün (Nicotiana Trn.) ekiliş alanlarında yürüttükleri çalışmada tespit ettikleri Tylenchida takımına ait bitki paraziti türlerini faunistik ve taksonomik olmak üzere iki bölümde incelemişlerdir. Çalışma sonucunda Tylenchida takımının Tylenchina ve Hexatylina alttakımlaına bağlı Tylenchoidea, Dolichodoroidea, Hoplolaimoidea, Anguinoidea üst familyalarından 5 familya, 9 alt familya ve 12 cins' e bağlı 14 tür saptamışlardır. Çalışmada saptanan Malenchus ve Orientylus cinslerine ve Aglenchus muktii Phukan and Sanwal 1980, Neopsilenchus peshawarensis Shahina and Maqbool 1990, Malenchus bryophilus (Steiner 1924) Andrassy 1980, Rotylenchus agnetis Szczygiel 1968, Helicotylenchus crenacauda Sher 1966, H. striatus Firoza and Maqbool 1994, Orientylus orientalis (Siddiqi and Husain 1964) Jairajpuri and Siddiqi 1977 türlerine ait Türkiye' de daha önce bir kayda rastlanmamıştır. Elekçioğlu (2000), Hatay da pamuk bitkisinden alınan toprak ve kök örneklerinde tespit ettiği Rotylenchulus cinsine ait R.reniformis'i yeni tür olarak bildirmiş ve ölçümlerini taksonomik karakterlerini vermiştir. Ökten vd (2000), Türkiye'de yılları arasında yapılan nematolojik çalışmaları derlemiştir. Siddiqi (2000), Tylenchida'nın ayrıntılı bir sınıflamasını yaparak bitki ve böceklerde parazit olan türlerin taksonomisini en son ve ayrıntılı bir biçimde vermiştir. Bu çalışmada Tylenchida takımının tarihçesi, taksonomi metodları, morfolojik karakterleri gibi genel özellikleri ile Tylenchina, Hoplolaimina, Criconematina, Hexatylina alttakımlarının ve 16

29 bunlara bağlı üstfamilya, familya, altfamilya ve cinslerin tanımları verilmiş, bununla birlikte bu cinslere bağlı türler sinonimleri ile birlikte tanımlanmış, genellikle tiptüre ait taksonomik karakterler, çizimler verilmiştir. Ayrıca Tylenchida nın cinslere kadar olan kategorilerine ait tanı anahtarları belirtilmiştir. Erdal vd (2001), Türkiye de 1999 yılı ortalarına kadar tahıl, baklagil, endüstri bitkileri, sebze, meyve, bağ ve turunçgil alanlarında saptanan Tylenchida (Nematoda) takımına ait bitki paraziti nematodları bir çalışma altında derlemişlerdir. Kepenekci (2001d), Marmara Bölgesi ayçiçeği ekiliş alanlarındaki Tylenchida takımına ait bitki paraziti türlerini faunistik ve taksonomik olmak üzere iki bölümde incelemiştir. Çalışmanın sonucunda Tylenchida takımının Tylenchina, Criconematina ve Hexatylina alttakımlarına bağlı Tylenchoidea, Dolichodoroidea, Hoplolaimoidea, Criconematoidea, Hemicycliophoroidae, Tylenchuloidea ve Anguinoidea üst familyalarından 9 familya, 14 alt familya 24 cins'e bağlı 30 tür saptamıştır. Kepenekci (2002b), Antalya ve İçel illerinde yürüttüğü çalışmada 23 tür saptamıştır. Tespit edilen türlerden Helicotylencus abunaamai Siddiqi ve Paratylenchus rotundicephalus Bajaj Türkiye nematod faunası için yeni kayıt niteliğindedir. Kepenekci ve Zeki (2002), yaptıkları çalışma sonucunda Isparta ve Burdur illerindeki elma bahçelerinde 6 familyaya bağlı 16 tür tespit etmişlerdir. Bu türlerden Rotylenchus incultur Sher, 1965 ve Scutellonema cavenessi Sher, 1964 yeni kayıt olarak bildirilmiştir. Erkol (2002) Ankara ili Polatlı ilçesi Devlet üretme çiftliği korunga ekiliş alanlarında bulunan Tylenchida takımına ait bitki paraziti türlerini faunistik ve taksonomik olmak üzere iki bölümde incelemiştir. Çalışmanın sonucunda Tylenchida takımının Tylenchina, Criconematina ve Hexatylina alttakımlarına bağlı Tylenchoidea, Dolichodoroidea, Hoplolaimoidea, Tylenchuloidea ve Anguinoidea üst familyalarından 6 familya, 7 alt familya 7 cins'e bağlı 9 tür saptamıştır. 17

30 Kepenekci (2003), Burdur ili anason ekiliş alanlarında yaptığı çalışmada Tylenchidae, Dolichodoridae, Haplolaimidae, Pratylenchidae, Meloidogynidae, Hemicycliophoridae ve Anguinidae familyalarına bağlı 15 tür saptamıştır. Kepenekci ve Evlice (2003), Afyon, Burdur ve Isparta illerindeki haşhaş ekiliş alanlarında yaptıkları çalışma sonucu 15 cinse bağlı 18 bitki paraziti nematod türü tespit etmişlerdir. Bu çalışmada tespit edilen Tylenchus butteus Thorne ve Malek, Bitylenchus clavicaudatus Steiner Türkiye faunası için yeni kayıt niteliğindedir. 18

31 3. MATERYAL VE YÖNTEM Çalışmanın ana materyalini Çubuk, Keçiören, Kızılcahamam ve Yenikent (Ankara) İlçelerindeki armut bahçelerinden alınacak toprak ve bitki kök örnekleri ile bu örneklerden elde edilecek bitki paraziti nematod türleri oluşturmuştur Arazi Çalışmaları Çubuk, Keçiören, Kızılcahamam ve Yenikent (Ankara) İlçelerinde bulunan 20 armut bahçesine (her ilçeden 5 bahçe) gidilerek toprak ve bitki kök örnekleri alınmıştır (Şekil 3.1.). Örnek alınacak yerlerin seçimi tüm yöreyi temsil edecek şekilde tesadüfi örnekleme yöntemi ile yapılmıştır. Örnekler, beş yaş ve üzeri armut ağaçlarının bulunduğu bahçelerden alınmıştır. Her beş dekara kadar olan alan bir birim olarak kabul edilerek 20 ayrı bahçeden örnekler alınmıştır. Bir birim olarak kabul edilecek beş dekar alanda dikili armut ağacı sıraları aralarında zikzakvari bir yol izlenmiş ve armut ağacı kökü çevresindeki toprağın (ağaç taç izdüşümü) 5 ayrı noktasından ve 2 ayrı derinlikten (0-30 ve cm) alınan örnekler, derinliklere göre ayrı ayrı paçal yapılmıştır. Ayrıca söz konusu olan bahçedeki her bir ağaca ait kök (özellikle urlu veya lezyonlu) örnekleri de polietilen torbalara konularak etiketlenmiştir. Toprak örneklerinin alınmasında toprak sondası, bel ve kürek kullanılmıştır. Alınan toprak örneklerinin 500 cm 3 ü nematodların elde edilmesinde kullanılmak üzere etiketlenerek polietilen torbalara konulmuş ve GPS yardımıyla örnek alınan bahçelerin koordinatları belirlenmiştir. Alınan örnekler araziden laboratuvara gelinceye kadar +4 0 C de buz kutularında saklanmış ve laboratuvarda inceleme süresince yine aynı sıcaklıktaki buzdolabında bekletilmiştir. Ayrıca aynı yerlerden 5 ayrı noktadan ve 5-20 cm derinlikten alınarak paçal edilen toprak örnekleri Toprak Gübre Araştırma Enstitüsü ve Köy Hizmetleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüklerince analiz edilmiş ve toprakların su ile doymuşluk (%), toplam tuz 19

32 (%), su ile doymuş toprakta ph, kireç, bitkilere yarayışlı besin maddeleri (kg/da) ve organik madde (%) durumlarını gösterir çizelge verilmiştir (Çizelge 3.1.). Şekil 3.1. Ankara İli armut bahçelerinden örneklerin alındığı yerler Laboratuvar Çalışmaları Nematodların topraktan elde edilmesi Topraktaki aktif nematodların elde edilmesinde geliştirilmiş Elek-Huni Metodu kullanılmıştır (Christie ve Perry 1951). Bu metoda göre 200 cm3 toprak örneği peçete içine konulmuş ve içine su doldurulmuş ve dar kısmında ucuna kıskaç takılı lastik bir hortum bulunan cam huniye yerleştirilmiştir. 48 saat sonra kıskaç açılarak lastik hortumun ucunda toplanmış olan nematodlu sudan 10 ml behere alınmıştır. Elde edilen 10 ml su içerisindeki bitki paraziti nematod türleri sayılmıştır. Kaba teşhiste önemli görülen gruplar tür teşhisi amacıyla toplanarak fiksasyonu ve daimi preparasyonu yapılmıştır. Bitki köklerindeki nematodların elde edilmesinde inkübasyon metodu uygulanmıştır (Young 1954). 20

33 Çizelge 3.1. Ankara İli nde armut bahçelerinden toprak örneklerinin alındığı yerler ve analiz sonuçları Örnek No Alındığı bitki İl İlçe Su ile doymuşluk (%) Toplam Tuz (%) 21 Su ile doymuş toprakta PH Kireç CaCO 3 Bitkilere besin kg/da yarayışlı maddeleri Fosfor P 2 O 5 Potasyum K 2 O 1 Armut Ankara Çubuk 52 CL 0,077 7, , ,46 2 Armut Ankara Çubuk 55 CL 0,043 7,36 2,0 7, ,92 3 Armut Ankara Çubuk 50 L 0,045 7,08 2,0 15, ,89 4 Armut Ankara Çubuk 44 L Eseri 4,90-6,7 33 2,13 5 Armut Ankara Çubuk 60 CL 0,165 7,35 2,0 8, ,70 6 Armut Ankara Keçiören 48 I 0,035 6,74-3, ,56 7 Armut Ankara Keçiören 52 CL Eseri 7,05 0,7 2,0 60 2,67 8 Armut Ankara Keçiören 42 L 0,038 7,30 3,0 8,4 70 1,52 9 Armut Ankara Keçiören 46 L 0,045 7,27 8,0 2, ,31 10 Armut Ankara Keçiören 45 L Eseri 7,10 0,4 4, ,31 11 Armut Ankara Kızılcahamam 63 CL 0,100 7, , ,34 12 Armut Ankara Kızılcahamam 59 CL 0,155 7,03 7,0 62, ,50 13 Armut Ankara Kızılcahamam 60 CL 0,082 7, , ,52 14 Armut Ankara Kızılcahamam 70 CL 0,147 6,42-14, ,19 15 Armut Ankara Kızılcahamam 99 C 0,180 6,25-11,5 85 2,22 16 Armut Ankara Yenikent 61 CL 0,140 7,23 7,0 36, ,64 17 Armut Ankara Yenikent 62 CL 0,170 7,31 6,0 60, ,95 18 Armut Ankara Yenikent 55 CL 0,093 7, , ,37 19 Armut Ankara Yenikent 60 CL 0,140 7,16 5, ,74 20 Armut Ankara Yenikent 68 CL 0,205 7,26 9,0 23, ,31 Organik madde (%)

34 Nematodların daimi preparatlarının yapılması Nematodların fiksasyonunda De Grisse (1969) in geliştirmiş olduğu Fiksasyon yönteminden yararlanılmıştır. Yöntemde fiksatif olarak kullanılan solüsyonları oluşturan maddeler ve oranları aşağıda verilmiştir. I. Solüsyon: 88 kısım damıtık su 10 kısım %40' lık HCHO (Formalin) 1 kısım Glacial acetic acid 1 kısım Glycerin II. Solüsyon: 5 kısım Glycerin 95 kısım %96' lık ethanol III. Solüsyon: 50 kısım Glycerin 50 kısım %96' lık ethanol Daimi preparatların yapımında kullanılacak olan lamlar, balmumu yüzük (Wax-ring) yöntemi uygulanarak hazırlanmıştır (Hooper 1986). Bulunan türlerin topraktaki populasyon yoğunlukları, 200 cm 3 toprak örneğinden elde edilen 10 ml suda sayım kabı ile yapılacan sayımlarla belirlenmiştir Nematodların ölçümleri, teşhis çalışmaları ve çizimleri Nematodların teşhislerinde büyük önem taşıyan ölçümler Siddiqi (2000)'den alınan aşağıdaki standart formüllere göre hesaplanmış olup ölçüm değerlerinin Fortuner (1984)'e göre %95 olasılıkla standart hatası istatistiki olarak saptanmıştır. n= Ölçümü yapılan nematod sayısı L= Vücudun tüm uzunluğu a= Vücut uzunluğu vücudun en geniş yeri b= Vücut uzunluğu Oesaphagus' un barsağa geçiş bölgesi ile vücudun en önucu arasındaki uzaklık b'= Vücut uzunluğu Oesaphagal bezlerin posteriör ucu ile vücudun en önucu arasındaki uzaklık 22

35 c= Vücut uzunluğu kuyruk uzunluğu c'= Kuyruk uzunluğu Anüsteki vücut genişliği %m= Styletin ön kısmının uzunluğu X 100 styletin tüm uzunluğu %MB= Vücudun en önucu ile median bulb merkezi arasındaki uzaklık 100 Oesaphagus' un tüm uzunluğu O=Dorsal oesophagal bez açıklığının stylet tokmaklarına uzaklığı x 100 styletin tüm uzunluğu Liban: Baş bölgesindeki annüllerin sayısı Stylet: Styletin ön ucundan tabana kadar olan tüm uzunluğu Kuyruk: Anüsten kuyruk ucuna kadar olan uzunluk Ran: Anüsten kuyruk ucuna kadar olan annüllerin sayısı R= Vücuttaki toplam annül sayısı Roes= Oesophagus boyunca vücut annüllerinin sayısı Rex= Anterior uçtan boşaltım deliğine kadar vücut annüllerinin sayısı RV= Anterior uçtan vulvaya kadar vücut annüllerinin sayısı RVan= Vulva-anüs arasındaki vücut annülerinin sayısı Dişiler için: uzunluğu %V= Vücudun ön ucu ile vulva arasındaki uzaklık x 100 vücudun tüm %V = Vücudun ön ucu ile vulva arasındaki uzaklık x 100 vücudun ön ucu ile anüs arasındaki uzuaklık VL/VB= Vulvanın posteriör uc ile vulva arasındaki uzaklık vücudun ön ucu ile vulva arasındaki uzaklık G1= Ön ovariumun uzunluğu x 100 vücudun tüm uzunluğu G 2 = Arka ovariumun uzunluğu x100 vücudun tüm uzunluğu T/VA= Kuyruk uzunluğu vulva ile anüs arasındaki uzaklık Erkekler için : %T= Cloaca ile testis sonu arasındaki uzaklık x 100 vücudun tüm uzunluğu Spic= Spicule uzunluğu 23

36 Gub= Gubernaculum uzunluğu Türlerin teşhisi için yapılan ölçüm ve çizimlerde "LEICA" marka çizim-tüplü mikroskop ve fotoğraf çekimlerinde IM50 programı kullanılmıştır. Düz ve kıvrık tüm yapılar "Curvimetre" ile ölçülmüştür. Ölçümler yoğunluğu yüksek bulunan türler için 20'şer adet dişi ve erkek birey üzerinden, düşük yoğunluktaki türler için mevcut ergin birey sayısı üzerinden yapılmıştır. Çalışma sonucu saptanan türlerin taksonomideki yerleri ve varsa sinonimleri Siddiqi (2000)'ye göre verilmiştir. Tür teşhisleri dişi bireyler esas alınarak yapılmış, teşhis sonuçları Prof. Dr.M.Emel Ökten tarafından kontrol edilmiştir. Çalışmada istatistiki değerlendirmeler SPSS paket programından yararlanılarak yapılmıştır. Varyans analizi uygulanan karakterler arasında farklılık görülmüş ise bu farklılıkların önem derecelerine göre sıralamalarını bulmak için Duncan testinden yararlanılmıştır. 24

37 4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Araştırmada saptanan bitki paraziti nematodlar faunistik ve taksonomik olarak iki aşamada incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda, 3 alttakım, 2 aratakım, 5 üstfamilya, 6 familya, 10 altfamilya ve 18 cins'e bağlı 36 tür saptanmıştır. Bu türlerden 6 sı Türkiye nematod faunası için yeni kayıt niteliğindedir. Ayrıca Scutylenchus rugosus un erkeğinin literatür için yeni kayıt olduğu ortaya konmuştur. Bu türlerin sistematikteki yerleri aşağıda verilmiştir. Takım : Tylenchida Thorne, 1949 Alttakım : Tylenchina Chitwood, Chitwood and Chitwood, 1950 Aratakım : Tylenchata Üstfamilya : Tylenchoidea Örley, 1880 Familya : Tylenchidae Örley, 1880 Altfamilya : Tylenchinae Örley, 1880 Cins: Filenchus Andrassy, 1954 (Meyl, 1961) F. andrassyi (Szczygiel, 1969) Andrassy, 1979 * F. anguilonius (Wu, 1969) Lownsberry & Lownsbery, 1985 F. filiformis (Bütschli, 1873) Meyl, 1961 F.misellus (Andrassy, 1958) Raski & Geraert, 1987 F. sheri (Khan and Khan, 1978) Siddiqi, 1986 * F. thornei (Andrassy, 1954) Andrassy, 1963 Cins: Irantylenchus Kheiri, 1972 (Andrassy, 1976) Irantylenchus vicinus (Szczygiel, 1970) Sumenkova, 1984 Cins: Coslenchus Siddiqi, 1978 Coslenchus diversus Lal & Khan, 1988 Coslenchus franklinae Siddiqi, 1981* Coslenchus turkeyensis Siddiqi, 1981 Altfamilya : Boleodorinae Khan, 1964 Cins: Boleodorus Thorne, 1941 B. thylactus Thorne, 1941 Cins: Basiria Siddiqi, 1959 B.gracilis (Thorne, 1949) Siddiqi,

38 B. hiberna Bernard, 1980 * B. shahidi Khan, 1982 * Altfamilya : Duosulciinae Siddiqi, 1979 Cins: Zanenchus Siddiqi, 1979 Z. neonanus (Raski &Geraert, 1987) comb. n. Aratakım : Anguinata Üstfamilya : Anguinoidea Nicol, 1935 (1926) Familya : Anguinidae Nicol, 1935 (1926) Altfamilya : Anguininae Nicol, 1935 (1926) Cins: Ditylenchus Filipjev, 1936 D. parvus Zell, 1988 D. valveus Thorne &Malek, 1968 Cins: Safianema Siddigi, 1980 S. lutonense Siddiqi, 1980 Alttakım : Hoplolaimina Chizhov & Berezina, 1988 Üstfamilya : Hoplolaimoidea Filipjev, 1934 (Paramonov, 1967) Familya : Hoplolaimidae Filipjev, 1934 (Wieser, 1953) Altfamilya : Rotylenchoidinae Whitehead, 1958 Cins: Helicotylenchus Steiner, 1945 H. canadensis Waseem, 1961 H. digonicus Perry, in Perry, Darling & Thorne, 1959 H. tunisiensis Siddiqi, 1964 H. varicaudatus Yuen, 1964 H. vulgaris Yuen, 1964 Familya : Pratylenchidae Thorne, 1949(Siddiqi, 1963) Altfamilya : Pratylenchinae Thorne, 1949 Cins: Pratylenchus Filipjev, 1936 P.penetrans (Cobb, 1917) Flipjev&Schuurmans Stekhoven, 1941 P.pratensis (de Man, 1880) Flipjev, 1936 P.thornei Sher&Allen, 1953 Cins: Zygotylenchus Siddiqi, 1963 Z. guevarai (Tobar Jimenez, 1963) Braun and Loof, 1966 Altfamilya : Radopholinae Allen & Sher,

39 Üstfamilya 1986) Cins: Pratylenchoides Winslow, 1958 P. alkani Yüksel, 1977 P.conincki Ökten, 1989 P. leiocauda Sher, 1970 : Dolichodoroidea Chitwood in Chitwood & Chitwood, 1950 (Siddiqi, Familya : Telotylenchidae Siddiqi, 1960 Altfamilya : Telotylenchinae Siddiqi, 1960 Cins: Paratrophurus Arias, 1970 P. loofi Arias, 1970 Cins: Quinisulcius Siddiqi, 1971 Q. capitatus (Allen, 1955) Siddiqi, 1971 Cins: Trophurus Loof, 1956 T. imperialis Loof, 1956 Altfamilya : Merliniinae Siddiqi, 1971 Cins: Merlinius Siddiqi, 1970 M. microdorus (Geraert, 1966) Siddiqi, 1970 Cins: Scutylenchus Jairajpuri, 1971 S. rugosus (Siddiqi, 1963) Siddiqi, 1979 Alttakım : Criconematina Siddiqi, 1980 Üstfamilya : Tylenchuloidea Skarbilovich, 1947 (Raski & Siddiqi, 1975) Familya : Paratylenchidae Thorne, 1949 (Raski, 1962) Altfamilya : Paratylenchinae Thorne, 1949 Cins: Paratylencus Micoletzky, 1922 Altcins: Paratylencus Micoletzky, 1922 P. nawadus Khan, Prasad & Mathur, 1967 * * Türkiye nematod faunası için yeni kayıt niteliğindedir 27

40 4.1. Tylenchida Takımına ait Nematodların Taksonomik Özellikleri Bu bölümde Tylenchida takımına ait nematodların tür düzeyinde teşhisleri yapılarak tanımlanmıştır. Bulunan türlerin sinonimleri ile birlikte konukçuları, Dünya'da ve Türkiye'de yayılış durumları hakkında da bilgiler verilmiştir. Cins: Filenchus Andrassy 1954 (Meyl, 1961) Sinonimleri: Tylenchus (Filenchus Andrassy, 1954); Dactylotylenchus Wu, 1968; Lambertia Brzeski, 1977 Bu çalışmada bu cinse ait altı tür tespit edilmiş olup, iki tür Türkiye nematod faunası için yeni kayıt niteliğindedir. Tür: Filenchus andrassyi (Szczygiel, 1969) Andrassy, 1979, (Şekil 4.1 ve 4.7. A-G) (Çizelge 4.1.) Sinonimleri: Tylenchus andrassyi Szczygiel, 1969; F.pseudoorbus Mukhina, 1981 Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu vulval bölgeden posteriöre doğru kıvrık bir şekil almıştır. Baş 6.84 µm genişliğinde, 4.56 µm yüksekliğinde ve vücutla boğum oluşturmaz. Stylet zayıf, 8.36 µm uzunluğunda ve küçük tokmaklara sahiptir. Median bulb oval, procorpusun devamı görünümünde, kaslı, valfli ve merkezi anteriör uca µm uzaklıktadır. Sinir halkası ısthmusun ortasındadır. Cardialar belirgindir. Boşaltım deliği ısthmusun tabanında yer almıştır. Hemizonit 1-2 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin 1 annül anteriöründedir. Basal bulb armut şeklindedir. Oesophagus µm uzunluktadır. Vulva basit bir yarık şeklindedir. Postvulval uterine sac vulvadaki vücut genişliğinin yarısı boydadır. Spermatheca ovary ile aynı doğrultuda, iyi gelişmiş, uzun oval ve içi sperm doludur. Kütiküla üzerindeki annüller µm genişliğindedir. Kuyruk µm uzunluğunda ve vulva-anüs arasındaki uzaklığın 0.91 katıdır. Lateral alan 4 çizgilidir. Erkek: Bulunamamıştır. 28

41 Çalışmada bulunan F. andrassyi türüne ait bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Szczygiel (1969) in tanımına uymasına karşın c değeri daha küçük bulunmuştur (c= karşın c= 5.68) (Çizelge 4.1.). Dünya da ilk olarak Szczygiel (1969) tarafından Bidawa (Nijerya) ve Kamienica Szlachecka (Polonya) da çileğin (Fragaria sp.) kök bölgesi etrafından alınan toprak örneğinde saptanmıştır. Türkiye'de daha önce bulunduğuna dair bir kayda rastlanmamış olup yeni kayıt niteliğindedir. Çizelge 4.1. Filenchus andrassyi nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Szczygiel 1969 n 1 7 L (µm) * a b c c V (%) Stylet (µm) Kuyruk (µm) MB(%) T/VA V-a (µm) Oesophagus (µm) B.D. ** (µm) * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. ** Boşaltım Deliğinin anteriör uca uzaklığı F. andrassyi çalışmada Yenikent (Ankara) de armut bahçesinde tespit edilmiştir (Şekil 4.1.). 29

42 Şekil 4.1. Çalışma kapsamında Filenchus andrassyi nin saptandığı armut bahçeleri. Tür: Filenchus aguilonius (Wu, 1969) Lownsbery & Lownsbery, 1985 (Şekil 4.2 ve 4.8. B, D, E) (Çizelge 4.2). Sinonimleri: Tylenchus aguilonius Wu, 1969; Filenchus aguilonius (Wu, 1969) Siddiqi, 1986 Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu C şeklini almıştır. Baş vücutla boğum oluşturmaz. Stylet µm uzunlukta ve belirgin tokmaklara sahiptir. Median bulb oval, procorpusun devamı görünümünde, kaslı, valfli ve merkezi anteriör uca µm uzaklıktadır. Sinir halkası ısthmus'un ortasında yer almıştır. Cardia lar belirgindir. Boşaltım deliği ısthmusun anteriöründe yer almış ve anteriör uca µm uzaklıktadır. Hemizonit 1 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin 1 annül anteriöründedir. Basal bulb armut şeklindedir. Oesophagus µm uzunluktadır. Vulva geniş ve basit bir yarık şeklindedir. Postvulval uterine sac vulvadaki vücut genişliğinin yarısı kadar boydadır. Spermatheca ovary ile aynı doğrultuda, belirgin ve oldukça iridir. Spermatheca da sperme rastlanmamıştır. Kütiküla üzerindeki annüller belirgin ve µm genişliğindedir. Kuyruk µm uzunluğundadır. Lateral alan 4 çizgilidir. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada saptanan birey gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Wu (1969) nun tanımına uymakla birlikte bulunan bireyin kuyruğu daha uzun, c değeri daha küçük ve c değeri daha büyük bulunmuştur (kuyruk= µm 30

43 karşın kuyruk= µm, c=4.79 ve c =11.14 karşın c= c = bulunmuştur). Tespit edilen tür Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir (Çizelge 4.2.). Çizelge 4.2. Filenchus anguilonius un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Wu 1969 Kepenekci 1994 Kepenekci 1999 n L (µm) * * 0.93 * a b c c V (%) Stylet (µm) Kuyruk (µm) MB (%) (Holotype) T/VA (Holotype) V-a (µm) (Holotype) Oesophagus (µm) B.D. ** (µm) * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. ** Boşaltım Deliğinin anteriör uca uzaklığı Ayrıca Türkiye de domates ve nohutta saptanan popülasyonlarında kuyrukları uzun bulunmuştur (domates popülasyonu= 175 µm ve nohut popülasyonu= 167 µm) (Kepenekci 1994, Kepenekci 1999). Dünya'da ilk olarak Wu tarafından Kanada'da çimen kökleri etrafındaki topraklarda saptanmıştır (Wu 1969). Türkiye de ilk olarak Kepenekci (1994) tarafından Beypazarı (Ankara) ndaki domates (Lycopersicum esculentum Mill.) ekiliş alanlarında tespit edilmiştir. Daha sonra nohut (Cicer arietinum L.) ta saptanmıştır (Kepenekci 1999). Bu çalışmada F. anguilonius Kızılcahamam (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.2.). 31

44 Şekil 4.2. Çalışma kapsamında Filenchus anguilonius un saptandığı armut bahçeleri. Tür: Filenchus filiformis (Bütschli, 1873) Meyl, 1961 (Şekil 4.3. ve B-D, F, G, I) (Çizelge 4.3.). Sinonimleri: Tylenchus filiformis Bütschli 1873; Anguillulina filiformis (Bütschli) Goodey 1932; Filenchus filiformis (Bütschli) Ebsary, 1991; Tylenchus vulgaris Brzeski 1963; F.vulgaris (Brezeski) Lownsbery & Lownsbery, 1985; F.vulgaris (Brezeski) Mizukubo & Minagawa, 1986 (combination proposed earlier); Tylenchus (Lalenchus) mirus Husain & Khan, 1967; F.mirus (Husain & Khan) Siddiqi, 1986; F.mirus (Husain & Khan) Raski & Geraert, 1986; Tylenchus (Lalenchus) cynodontus Husain & Khan, 1967; F.cynodontus (Husain & Khan) Siddiqi, 1986; F.cynodontus (Husain & Khan) Raski & Geraert, 1986; Tylenchus (Filenchus) ruatus Egunjobi, 1967; F.ruatus (Egunjobi, 1967) Siddiqi, 1986; Malenchus ruatus (Egunjobi) Sultan, Singh & Sakhuja, 1991; F.conicephalus Siddiqi & Khan, Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu düz, bazen ventrale doğru kıvrık bir şekil almıştır. Baş vücutla boğum oluşturmaz. Stylet zayıf ve 10.64±0.93 ( ) µm uzunlukta olup küçük tokmaklara sahiptir. Median bulb oval, kaslı, valfli ve procorpusun devamı görünümündedir. Isthmus uzun ve sinir halkası tarafından sarılmıştır. Cardia lar belirgindir. Boşaltım deliği hemizonitin hemen altında ısthmusun posteriöründe yer alır. Basal bulb armut şeklindedir. Oesophagus ± 7.74 ( ) µm uzunluktadır. Vulva geniş, basit bir yarık şeklindedir. Postvulval uterine sac iyi gelişmiştir, fakat genellikle boyu vulvadaki vücut genişliğinden daha fazla değildir. Spermatheca oval olup ovary ile aynı doğrultudadır. Kütiküla üzerindeki annüller µm genişliktedir. Kuyruk uzuncadır ve genellikle çok ince uçludur. Kuyruk 32

45 uzunluğu, vulva-anüs arasındaki uzaklığın 1.48±0.17 ( ) katıdır. Lateral alan 4 çizgilidir. Bazen içteki iki çizgi çok zor fark edilir. Erkek: Genel olarak dişiye benzer. Bursa adanaldir ve kenarı dişlidir. Spicule 18.75±1.58 ( ) µm uzunluğunda olup ventrale doğru kıvrık ve başlıdır. Gubernaculum kavisli ve 5.57±0.44 ( ) µm uzunluğundadır. Çalışmada saptanan bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Brzeski (1963) ve Thorne (1961) un tanımlarına uymaktadır (Çizelge 4.3.). F. filiformis türüne ait bireyler Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Bu tür ilk defa Bütschli (1873) tarafından Almanya da yosun kökleri çevresindeki toprakta tek dişi birey olarak saptanmıştır. F. filiformis dünya da geniş dağılım göstermektedir (Thorne 1961, Raski ve Gperaert 1986). Çizelge 4.3. Filenchus filiformis in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Brzeski 1963 Thorne 1961 Kepenekci 1999 n L (µm) ±75.37 ( ) * 0.5 * 0.66±0.014( ) * a 33.68±2.69 ( ) ±0.702( ) b 5.28±0.54 ( ) ±0.117( ) c 3.84±0.38 ( ) ±0.045( ) c 13.06±1.76 ( ) ±0.416( ) V (%) 61.54±1.76 ( ) ±0.242( ) Stylet (µm) 10.64±1.00 ( ) ±0.273( ) Kuyruk (µm) ±24.19 ( ) ±2.45( ) MB (%) 41.11±2.36 ( ) T/VA 1.48±0.17 ( ) * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. Türkiye de ilk defa Öztürk (1990) tarafından Orta Anadolu da Karaman, Konya, Nevşehir illeri ve çevresindeki soğan (Allium cepa) ekiliş alanlarından alınan toprak örneklerinde bulunmuştur. Ülkemizde yaygın olan bu tür çimde (Akgül 1991), domateste (Lycopersicum esculentum Mill.) (Kepenekci 1994), gülde (Rosa L.) (Akgül 1996), çeltikte (Oryza sativa L.) (Kepenekci vd 1998), kivide (Arctinidia deliciosa cv. Hayward) (Kepenekci ve Öztürk 1999), nohutta (Cicer arietinum L.) (Kepenekci 1999), 33

46 fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) (Kepenekci 1999), çayda (Camelia sinensis L.) (Kepenekci ve Akgül 1999), ayçiçeğinde (Helianthus annus L.) (Kepenekci 2001d), korungada (Onobrychis sativa Lam.) (Erkol 2002) ve haşhaşta (Papaver somniforum L.) (Akgül ve Ökten 2001; Kepenekci ve Evlice 2003) saptanmıştır. Bu çalışmada F. filiformis Bağlum, Yenikent ve Kızılcahamam (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.3.). Şekil 4.3. Çalışma kapsamında Filenchus filiformis in saptandığı armut bahçeleri. Tür: Filenchus misellus (Andrassy, 1958) Raski & Geraert, 1987 (Şekil 4.4 ve 4.8. A, C, F) (Çizelge 4.4.). Sinonimleri: Ditylenchus misellus Andrassy, 1958; Tylenchus ditissimus Brzeski, 1963; F.ditissimus (Brzeski) Siddiqi, 1986; Tylenchus parvissimus Thorne & Malek, 1968; F. parvissimus (Thorne & Malek) Siddiqi, 1986; Tylenchus neominimus Savkina, 1989; F.amaritus Zell, Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu düz bir şekil almıştır. Baş vücutla boğum oluşturmaz. Stylet 7.22±0.54 ( ) µm uzunlukta ve küçük tokmaklara sahiptir. Median bulb oval, kaslı, valfli ve merkezi anteriör uca µm uzaklıktadır. Isthmus oldukça uzun silindirik yapıdadır. Sinir halkası ısthmusun anteriöründe yer almıştır. Cardialar basal bulbin tabanında belirgindir. Boşaltım deliği isthmusun ortasında olup anteriör uca 58.90±5.91 ( ) µm uzaklıktadır. Basal bulb uzun kese şeklindedir. Oesophagus 85.12±6.45 ( ) µm uzunluktadır. Vulva geniş ve basit bir yarık şeklindedir. Postvulval uterine sac iyi gelişmemiş ve vulvadaki vücut genişliği kadardır. 34

47 Spermatheca ovary hafif boğum oluşturarak birleşmiş olup küçük ve yuvarlaktır. Spermatheca da sperme rastlanmamıştır. Kuyruk 53.96±9.67 ( ) µm uzunluğundadır. Lateral alan 4 çizgili dış çizgiler kıvrımlıdır (=areolated). Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada saptanan bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Brzeski (1963), Thorne ve Malek (1968) in tanımlarına uymaktadır (Çizelge 4.4.). Çizelge 4.4. Filenchus misellus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Brazeski 1963 Thorne ve Malek 1968 Akgül 1996 n ) L (µm) * 0.33 * 0.41±0.016 ( ) * a ±6.83 ( ) b ±0.82 ( ) c ±0.95 ( ) c ±1.91 ( ) V(%) ±2.0 ( ) Stylet (µm) ±0.93 ( ) Kuyruk(µm) ±4.49 ( ) MB(%) T/VA * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. F. misellus türüne ait bireyler Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Bu tür dünya da ilk olarak Brzeski (1963), daha sonra Thorne ve Malek (1968) tarafından Baker ın doğusunda (Montana-A.B.D.) doğal çim kesekleri ile Minden deki (Nebraska-A.B.D.) çayırlarda bulunmuştur. Türkiye de ilk defa Akgül (1996) tarafından Isparta da gül (Rosa L.) bahçelerinden alınan toprak örneklerinde bulunmuştur. Bu tür daha sonra kesme çiçekte (Akgül vd 2000) ve yerfıstığında (Arachis hypogaea) (Kepenekci ve Öztürk 2002) saptanmıştır. 35

48 Bu çalışmada F. misellus Kızılcahamam ve Yenikent (Ankara) de armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.4.). Şekil 4.4. Çalışma kapsamında Filenchus misellus un saptandığı armut bahçeleri. Tür: Filenchus sheri (Khan & Khan, 1978) Siddiqi, 1986 (Şekil 4.5. ve 4.9. A-F) (Çizelge 4.5.). Sinonimleri: Tylenchus sheri Khan & Khan, 1978; F.sheri (Khan & Khan) Sultan, 1986 Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu düze yakın ventrale doğru hafif kıvrık bir şekil almıştır. Baş 3.8 µm genişliğinde, 2.28 µm yüksekliğinde ve vücutla boğum oluşturmaz. Stylet zayıf ve 6.84 µm uzunlukta olup küçük tokmaklara sahiptir. Median bulb oval, kaslı ve valflidir. Isthmus uzun ve ortasında yer alan sinir halkası tarafından sarılmıştır. Cardialar belirgindir. Boşaltım deliği hemizonitin hemen altında ısthmusun posteriöründe yer alır. Basal bulb armut şeklindedir. Oesophagus 108,68 µm uzunluktadır. Vulva geniş, basit bir yarık şeklindedir. Vagina düz ve ince duvarlıdır. Postvulval uterine sac iyi gelişmiştir, fakat boyu vulvadaki vücut genişliğinin yarısı kadardır. Spermatheca oval olup ovary ile aynı doğrultudadır. Kütiküla üzerindeki annüller genellikle µm genişliktedir. Kuyruk uzun çok ince uçludur. Kuyruk uzunluğu, vulva-anüs arasındaki uzaklığın 1.60 katıdır. Lateral alan 4 çizgilidir. Erkek: Bulunamamıştır. 36

49 Çalışmada saptanan bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Khan ve Khan (1978) ın tanımına tanımlarına uymaktadır (Çizelge 4.5.). Çizelge 4.5. Filenchus sheri nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Khan ve Khan 1978 n 1 5 L (µm) (510) a (33) b (5,2) c (4,5) c V(%) (60,2) Stylet (µm) (7,6) Kuyruk(µm) MB(%) T/VA V-a (µm) B.D. * (µm) * Boşaltım Deliğinin anteriör uca uzaklığı Dünya da ilk olarak Khan ve Khan (1978) tarafından portakal ağacı kökü etrafında Jalalabad (Afganistan) da saptanmıştır. Türkiye'de daha önce bulunduğuna dair bir kayda rastlanmamış olup yeni kayıt niteliğindedir. F. sheri çalışmada Kızılcahamam (Ankara) da armut bahçesinde tespit edilmiştir (Şekil 4.5.). Şekil 4.5. Çalışma kapsamında Filenchus sheri nin saptandığı armut bahçeleri. 37

50 Tür: Filenchus thornei (Andrassy, 1954) Andrassy, 1963 (Şekil 4.6. ve A, E, H) (Çizelge 4.6.). Sinonimleri: Tylenchus (Aglenchus) thornei Andrassy 1954; Aglenchus thornei (Andrassy ) Meyl Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu ventrale doğru hafif kıvrık bir şekil almıştır. Stylet zayıf ve 11.02±0.44 ( ) µm uzunluğunda olup küçük tokmaklara sahiptir. Median bulb oval, kaslı ve valflidir. Isthmus uzundur. Cardialar belirgindir. Boşaltım deliği ısthmusun posteriöründe yer almıştır. Basal bulb armut şeklindedir. Oesophagus ±15.42 ( ) µm uzunluktadır. Üreme sistemi prodelphictir (tek ovary koluna sahiptir). Ovary kolu düz olarak uzanmakta ve oocyteler tek sıralıdır. Vulva geniş, basit bir yarık şeklindedir. Postvulval uterine sac vulvadaki vücut genişliğinden biraz kısadır. Spermatheca oval ve ovary ile aynı doğrultudadır. Kütiküla üzerindeki annüller µm genişliğindedir. Kuyruk uzun ±17.26 ( ) µm uzunlukta ve çok ince uçludur. Lateral alan 4 çizgilidir. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Andrassy (1954) nin tanımına uymaktadır (Çizelge 4.6.). F. thornei türüne ait bireyler Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Bu tür Thorne ve Malek (1968) tarafından Avon (Güney Dakota/A.B.D.) da tarla toprağında saptanmış ve Tylenchus angusticephalus olarak isimlendirilmiştir. Ayrıca Minden ve Nebrasca (A.B.D.) da da bulunmuştur. Grewal (1991) ise bu türü Lee Valley ve Hertfordshire (İngiltere) de mantar yetiştirilen çürümüş yosun artıklarında saptamıştır. Türkiye de ilk defa Saltukoğlu (1974) tarafından Firuzköy (İstanbul) de kabak (Brassica oleracea var. capitata L.), pırasa (Allium porum) ve ıspanak (Spinacia oleracea L.); Küçükçekmece (İstanbul) de maydanoz (Petroselium) ve soğan (A. cepa); Tuzla (İstanbul) da patates (Solanum tuberosum) ve patlıcan (S. melongena); Çayırova 38

51 (İstanbul) da patlıcan (S. melongena) ve biber (Capsicum frutescens); Bostancı (İstanbul) da domates (Lycopersicum esculentum Mill.)ve fasulye (Phaseolus vulgaris) bitkilerinden alınan toprak örneklerinde tespit edilmiştir. Daha sonra bu tür, sebze bahçelerinde (Ediz ve Enneli 1978), bazı çim alanlarında (Akgül 1991), domateste (L. esculentum Mill.) (Kepenekci 1994), tütünde (Nicotiana Trn.) (Kepenekci ve Ökten 1999), fasulye (P. vulgaris) (Kepenekci 1999), nohutda (Cicer arietinum L.) (Kepenekci 1999), yerfıstığında (Arachis hypogaea L.) (Erkol 2002) ve korungada (Onobrychis sativa Lam.) (Kepenekci ve Öztürk 2002) saptanmıştır. Çizelge 4.6. Filenchus thornei nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Andrassy 1954 Kepenekci 1999 n L (µm) ±47.22 ( ) * 0.72±0.012( ) a 36.32±1.88 ( ) ±1.21( ) b 6.11±0.17 ( ) ±0.040( ) c 3.79±0.27 ( ) ±0.018( ) c 14.83±0.31 ( ) ±0.345( ) V(%) 60.89±1.14 ( ) ±0.173( ) Stylet (µm) 10.89±1.14 ( ) ±0.178(10-12) Kuyruk(µm) ±16.39 ( ) ±2.51( ) MB(%) 41.99±2.96 ( ) ±0.315( ) T/VA 1.70±0.23 ( ) ±0.024( ) V-a(µm) ±17.57 ( ) ±3.856( ) Oesophagus(µm) ±15.42 ( ) ±2.68( ) B.D. ** (µm) 99.94±7.81 ( ) (holo.) 88.56±1.023(81-103) * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. ** Boşaltım Deliğinin anteriör uca uzaklığı Bu çalışmada F. thornei Bağlum, Yenikent ve Kızılcahamam (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.6.). Şekil 4.6. Çalışma kapsamında Filenchus thornei nin saptandığı armut bahçeleri. 39

52 Şekil 4.7. A-F. F. andrassyi. A-G. Dişi. A,E,F. Baş ve Oesopahgus bölgesi; B,G. Üreme C.Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş. sistemi; 40

53 Şekil 4.8. A, C, F. F. misellus. B, D, E. F. anguilonius. A-F. Dişi. A, B. Baş ve Oesophagus bölgesi; C,D. Kuyruk bölgesi; E, F. Genel görünüş. 41

54 Şekil 4.9. A-F. F. sheri. A-F. Dişi. A. Baş ve Oesopahgus bölgesi; B,E. Üreme sistemi; C. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş; F. Lateral alan. 42

55 Şekil A, E, H. F. thornei. B-D, F, G, I. F. filiformis. A, B, D, E, H, I. Dişi, C, F, I. Erkek. A-C. Baş ve Oesophagus bölgesi; D-F. Kuyruk bölgesi; G-I. Genel görünüş. 43

56 Cins: Irantylenchus Kheiri, 1972 (Andrassy, 1976) Sinonimi: Tylenchus (Irantylenchus Kheiri, 1972) Çalışmada bu cinse ait bir tür tespit edilmiştir. Tür: Irantylenchus vicinus (Szczygiel, 1970) Sumenkova, 1984 (Şekil ve A-C) (Çizelge 4.7.). Sinonimleri: Tylenchus vicinus Szczygiel, 1970; Tylenchus (Irantylenchus) clavidorus Kheiri, 1972; Irantylenchus clavidorus Kheiri, Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu düz yada vulva bölgesinden ventrale doğru hafif kıvrık bir şekil alır. Baş vücutla boğum oluşturmaz. Stylet µm uzunlukta ve tabanında tokmaklar mevcut değildir. Dorsal oesophagal bez açıklığı styletin tabanına 3.8 µm mesafede yer almıştır. Median bulb oval, kaslı, valfli ve merkezi anteriör uca µm uzaklıktadır. Sinir halkası ısthmusun ortasında yer almıştır. Basal bulbin tabanında cardialar belirgindir. Boşaltım deliği basal bulbin anteriöründe ve anteriör uca µm uzaklıktadır. Basal bulb armut şeklindedir. Oesophagus µm uzunluktadır. Üreme sistemi prodelphictir. Vulva geniş ve basit bir yarık şeklindedir. Post vulval uterine sac vulvadaki vücut genişliği kadardır Spermatheca net olmamakla birlikte ovary ile aynı doğrultuda olabildiği gibi hafif boğumda oluşturabilir. Spermatheca da sperm e rastlanmamıştır. Kütiküla üzerindeki annüller vücut ortasında µm genişliğindedir. Kuyruk µm uzunluğunda, anal vücut genişliğinin katı olup uca doğru sivrilmektedir. Lateral alan 4 çizgilidir. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Kheiri (1972) nin tanımına uymaktadır (Çizelge 4.7.). I. vicinus türüne ait bireyler Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. 44

57 Çizelge 4.7. Irantylenchus vicinus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Kheiri 1972 Akgül 1996 Kepenekci 1999 n L (µm) * ±0.0269( a ±0.598( ) b ±0.07( ) c ±0.098( ) c ±0.277( ) V(%) ±0.519( ) Stylet (µm) ±0.277(11-13) Kuyruk(µm) ±3.45( ) MB (%) * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. Bu tür ilk defa Kheiri (1972) tarafından Isfahan (İran) da yonca (Medicago sativa L.) kökleri çevresindeki toprakta saptanmıştır. Türkiye de ilk olarak Saltukoğlu (1974) tarafından Tuzla (İstanbul) da patlıcan (Solanum melongena) kökleri çevresinden alınan toprak örneklerinde tespit edilmiştir. Daha sonra süs bitkilerinde (Borazancı 1977), gülde (Rosa L.) (Akgül 1996), buğday (Triticiun aestivum L.) (Erentuğ 1996), arpada (Hordeum vulgare L.) (Erentuğ 1997), çeltikde (Oryza sativa L.) (Kepenekci vd 1998), çayda (Camelia sinensis L.) (Kepenekci ve Akgül 1999), fasulye (Phaseolus vulgaris L.) (Kepenekci 1999), mercimekte (Lens esculenta L.) (Kepenekci 1999), kestane (Castanea sativa Miller) (Kepenekci 2001a), cevizde (Juglans regia L.) (Kepenekci 2001a), şeftalide (Prunus persica (L.) Batch) (Kepenekci 2001b), zeytinde (Olea europaea L.) (Kepenekci 2001c) ve anasonda (Pimpinella anisum L.) (Kepenekci 2003) tespit edilmiştir. Bu çalışmada I. vicinus Bağlum (Ankara) da armut bahçesinde tespit edilmiştir (Şekil 4.11.). 45

58 Şekil Çalışma kapsamında Irantylenchus vicinus un saptandığı armut bahçeleri. 46

59 Şekil A-C. I. vicinus. A-C. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Kuyruk bölgesi; C. Genel görünüş. 47

60 Cins: Coslenchus Siddiqi, 1978 Sinonimleri: Cosaglenchus Siddiqi & Khan, 1983; Pactylenchus Maqbool, Bu çalışmada bu cinse ait üç tür saptanmış olup bir tür Türkiye nematod faunası için yeni tür niteliğindedir. Tür: Coslenchus diversus Lal & Khan, 1988 (Şekil ve 4.16 A, C, E, F) (Çizelge 4.8.). Tanımı: Dişi: Vücut fiksasyon sonucu düz veya düze yakın hafif ventrale kıvrık şekildedir. Baş bölgesi yarım küre şeklinde ve 4 annüllüdür. Stylet zayıf olup, 12.35±0.73 ( ) µm uzunluktadır. Stylet tokmakları belirgin ve yuvarlaktır. Median bulb oval, kaslı ve valflidir, merkezi anteriör uca 41.99±2.09 ( ) µm uzaklıktadır. Isthmus uzun ve sinir halkası tarafından sarılmıştır. Basal bulb kese şeklindedir. Cardialar belirgindir. Boşaltım deliği hemizonitin hemen altında yer almış olup anteriör uca 72.20±1.07 ( ). µm uzaklıktadır. Oesophagus yaklaşık 91.01±4.66 ( ) µm uzunluktadır. Annüller vücudun orta bölgesinde yaklaşık µm kalınlıktadır. Kütikülada boyuna çizgilerle olup dorsalde altı, ventralde altı adet olmak üzere kuyruğun ortasından anteriöre doğru eksilerek nihayetlenir. Lateral alan dört çizgilidir. Vulva ağzında lateral zar mevcut ve 2-3 annül genişliğindedir. Post-vulval uterine sac mevcut değildir. Üreme sistemi prodelphictir. Spermatheca küçük ve yuvarlak olup içinde sperm mevcuttur. Vulva-anüs arasındaki mesafe 81.89±5.46 ( ) µm dir. Kuyruk ip şeklinde, ±2.18 ( ) µm uzunluğunda uca kadar annüllüdür. Erkek: Bilinmemektedir. Çalışmada bulunan bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Lal ve Khan (1987) ın tanımına uymakla birlikte kuyruk daha uzun bulunmuştur ( µm ye karşın µm)(çizelge 4.8.). Daha önce Türkiye de çeltikte saptanan popülasyonun kuyrukları da uzun bulunmuştur (çeltik popülasyonu= µm) (Kepenekci vd 1998). C. diversus türüne ait bireyler 48

61 Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Bu tür ilk defa Lal ve Khan (1987) tarafından Mukteshwar ve Alora (Hindistan) da bir tür servi (Cupressus torulosa) kökleri etrafındaki toprakta bulunmuştur. Yine aynı bölgede mum ağacı (Myrica sapida) kökleri etrafındaki toprakta da bulunmuştur. Çizelge 4.8. Coslenchus diversus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Lal & Khan 1987 Kepenekci vd 1998 n L (µm) ±12.09 ( ) (490) 0.53±0.01 ( ) a 31.15±2.73 ( ) (31.5) 28.4±1.68 ( ) b 5.70±0.35 ( ) (6.0) 5.5±0.07 ( ) c 4.55±0.06 ( ) (5.4) 4.3±0.23 ( ) c 11.37±1.09 ( ) (9.5) 12.2±1.26 ( ) V(%) 61.08±0.79 ( ) (65) 62.8±0.94 ( ) Stylet (µm) 12.35±0.73 ( ) (11.5) 11.5±0.50 ( ) Kuyruk (µm) ±2.18 ( ) (96) 125.5±8.57 ( ) MB(%) 46.14±1.09 ( ) (47) 43.4±0.45 ( ) Roes ±3.30 ( ) (46) 47±0.24 ( ) Rex ±1.29 ( ) (40) 39±0.58 ( ) RV ±7.54 ( ) (145) 136.5±0.41 ( ) RVan ±2.65 ( ) (32) 32±0.35 ( ) V-anüs (µm) ( ) (90) 86±0.55 (82.-90) T/VA 1.39±0.07 ( ) ±0.07 ( ) V.A. (µm) 2.37±0.10 ( ) (2.6) V.A.:Vücut annüllerinin kalınlığı 1 Oesophagus boyunca vücut annüllerinin sayısı 2 Anterior uçtan boşaltım deliğine kadar vücut annüllerinin sayısı 3 Anterior uçtan vulvaya kadar vücut annüllerinin sayısı 4 Vulva-anüs arasındaki vücut annülerinin sayısı Türkiye de ilk defa Kepenekci vd (1998) tarafından Gönen (Balıkesir) de çeltik (Oryza sativa) kökleri etrafından alınan toprak örneklerinde saptanmıştır. Daha sonra cevizde (Juglans regia L.) (Kepenekci 2001a), şeftalide (Prunus persica (L.) Batch) (Kepenekci 2001b), zeytinde (Olea europaea L.) (Kepenekci 2001c), fındıkta (Corylus sp.) (Kepenekci 2002a), susamda (Sesamum indicum L.) (Kepenekci 2002b) tespit edilmiştir. Bu çalışmada C. diversus Bağlum (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.13.). 49

62 Şekil Çalışma kapsamında Coslenchus diversus un saptandığı armut bahçeleri. Tür: Coslenchus franklinae Siddiqi, 1981 (Şekil ve A-F) (Çizelge 4.9.). Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu düz veya düze yakın hafif ventrale kıvrık şekildedir. Baş bölgesi yarım küre şeklinde olup 3-4 annüllüdür. Baş kaidesi az sertleşmiştir. Stylet zayıf olup 12.67±0.44 ( ) µm uzunluktadır ve conus stylet uzunluğunun ortalama % sini teşkil eder. Stylet tokmakları belirgin ve yuvarlak olup hafif posteriör e doğru eğimlidir. Median bulb oval, kaslı ve valflidir, merkezi anteriör uca 39.52±2.28 ( ) µm uzaklıktadır. Isthmus uzun ve sinir halkası tarafından sarılmıştır. Basal bulb armut şeklinde ve tabanındaki cardialar belirgindir. Boşaltım deliği hemizonitin hemen altında yer almış olup anteriör uca 66.88±1.52 ( ) µm uzaklıktadır. Oesophagus yaklaşık 86.39±4.19 ( µm uzunluktadır. Annüller vücudun orta bölgesinde yaklaşık 2.17±0.09 ( ) µm kalınlıktadır. Kütiküladaki boyuna çizgiler dorsalde yedi, ventralde yedi adet olmak üzere kuyruğun ortasından anteriöre doğru eksilerek nihayetlenir. Lateral alan dört çizgilidir. Vulva ağzındaki lateral zar 2 vücut annülü uzunluktadır. Post-vulval uterine sac vulval vücut genişliğinin yarısı kadardır. Üreme sistemi prodelphictir. Spermatheca küçük, yuvarlak ve içi boştur. Vulva-anüs arasındaki mesafe 65.87±3.90 ( ) µm dir. Kuyruk ip şeklinde, 97.53±17.29 ( ) µm uzunluğunda olup uca kadar annüllüdür. 50

63 Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Siddiqi (1981) nin tanımına uymaktadır (Çizelge 4.9.). Çizelge 4.9. Coslenchus franklinea un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Siddiqi 1981 n 3 20 L (µm) ±31.23 ( ) (430) a 30.32±1.36 ( ) (28) b 5.24±0.11 ( ); (5.3) c 4.71±0.58 ( ) (5.2) c 10.95±1.47 ( ) (8.5) V(%) 63.12±1.65 ( ) (64.5) Stylet (µm) 12.67±0.44 ( ) (11.5) Kuyruk (µm) 97.53±17.29 ( ) (81) MB(%) 45.73±0.43 ( ) (45) Roes 1 48,33±1,15 (47,00-49,00) (47) Rex (39) RV 3 141,67±4,51 (137,00-146,00) (141) RVan 4 33,00±1,73 (31,00-34,00) (33) V-anüs (µm) 1.47± 0.18 ( ) (71) T/VA 1,47 0,18 1,27-1, V.A. (µm) 2.17±0.09 ( ) (2.2) V.A.:Vücut annüllerinin kalınlığı 1 Oesophagus boyunca vücut annüllerinin sayısı 2 Anterior uçtan boşaltım deliğine kadar vücut annüllerinin sayısı 3 Anterior uçtan vulvaya kadar vücut annüllerinin sayısı 4 Vulva-anüs arasındaki vücut annülerinin sayısı Bu tür dünya da ilk olarak Siddiqi (1981) tarafından İbadan (Nijerya) da mısır (Zea mays L.) ve Kumasi (Gana) de biber (Capsicum annuum L.), mısır (Z. mays L.), bamya (Hibiscus esculuntus L.), şeker kamışı (Saccharum officinarum L.) kökleri etrafındaki toprakta bulunmuştur. Türkiye'de daha önce bulunduğuna dair bir kayda rastlanmamış olup yeni kayıt niteliğindedir. Bu çalışmada C. franklinea Bağlum (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.14.). 51

64 Şekil Çalışma kapsamında Coslenchus franklinea nın saptandığı armut bahçeleri. Tür: Coslenchus turkeyensis Siddiqi, 1981 (Şekil ve B, D, G) (Çizelge 4.10.). Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu düz veya düze yakın hafif ventrale kıvrık şekildedir. Baş bölgesi yarım küre şeklinde hafif boğumlu ve 4 annüllü olup, baş kaidesi az sertleşmiştir. Stylet zayıf olup, 10.26±3.76 ( ) µm uzunluktadır ve conus stylet uzunluğunun ortalama % sini teşkil eder. Conus kaidesindeki tokmaklardan belirgin bir şekilde ayrılır. Stylet tokmakları belirgin ve yuvarlak olup hafif posteriöre doğru eğimli veya düzdür. Median bulb oval, kaslı ve valflidir, merkezi anteriör uca 38.00±4.30 ( ) µm uzaklıktadır. Isthmus uzun ve sinir halkası tarafından sarılmıştır. Cardialar belirgindir. Boşaltım deliği hemizonid in hemen altında yer almış olup anteriör uca µm uzaklıktadır. Oesophagus yaklaşık 88.92±1.07 ( ) µm uzunluktadır. Oesophagus vücut genişliğinin yaklaşık 1/3 ü genişliğinde ve kaidesinden dudak bölgesine doğru olan kısım anteriör e doğru incelen bir yapıdadır. Posteriörde ise vulvanın arkasından kuyruk ucuna doğru ip görünümündedir. Annüller vücudun orta bölgesinde yaklaşık 2.20±0.19 ( ) µm kalınlıktadır. Kütiküladaki boyuna çizgiler üç veya dört tane olarak başlar ve oesophagusun ortasından lateral alanda altı adettir, daha sonra boyuna çizgiler dorsalde beş, ventralde beş adet olmak üzere kuyruğun ortasından anteriöre doğru eksilerek nihayetlenir. Vulva ağzındaki lateral zar belirgin değildir. Post-vulval uterine sac iyi gelişmiş ve hemen hemen vücut genişliğinin yarısı kadar boydadır. Üreme sistemi prodelphictir. Spermatheca küçük ve 52

65 yuvarlaktır. Vulva-anüs arasındaki mesafe 88.16±15.05 ( ) µm dir. Kuyruk ip şeklinde, ±15.05 ( ) µm uzunluğunda uca kadar annüllüdür. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Siddiqi (1981) nin tanımlarına uymaktadır (Çizelge 4.10.). Çizelge Coslenchus turkeyensis un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Siddiqi 1981 n 2 7 L (µm) ±6.68 ( ) a 30.31±2.35 ( ) (27.5) b 5.69±0.01 ( ) (5.4) c 5.10±0.83 ( ) (5.2) c 12.17±1.33 ( ) (9) V(%) 63.16±1.81 ( ) (66) Stylet (µm) 10.26±1.61 ( ) (11) Kuyruk (µm) ±15.05 ( ) - MB(%) 44.45±2.98 ( ) (44.5) Roes ±2.12 ( ) (48) Rex ±0.71 ( ) (43) RV ±2.12 ( ) (160) RVan ±2.12 ( ) (39) V-anüs (µm) 88.16±15.05 ( ) T/VA 0.80±0.15 ( ) V.A. (µm) 2.20±0.19 ( ) 2.5 V.A.:Vücut annüllerinin kalınlığı 1 Oesophagus boyunca vücut annüllerinin sayısı 2 Anterior uçtan boşaltım deliğine kadar vücut annüllerinin sayısı 3 Anterior uçtan vulvaya kadar vücut annüllerinin sayısı 4 Vulva-anüs arasındaki vücut annülerinin sayısı Bu tür ilk defa Siddiqi (1981) tarafından Eyüp-Göktürk (İstanbul/Türkiye) de glayöl (Gladiolus sp) kökleri etrafındaki toprakta bulunmuştur. Türkiye de yapılan diğer çalışmalarda ise bazı çim ekiliş alanlarında (Akgül 1991), domateste (Lycopersicum esculentum Mill.) (Kepenekci 1994), çayda (Camelia sinensis L.) (Kepenekci ve Akgül 1999), zeytinde (Olea europae L.) (Kepenekci 2001c), fındıkta (Corylus sp.) (Kepenekci 2002a), haşhaşta (Papaver somniferum L.) (Kepenekci ve Evlice 2003) tespit edilmiştir. 53

66 Bu çalışmada C. turkeyensis Bağlum (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.15.). Şekil Çalışma kapsamında Coslenchus turkiyensis in saptandığı armut bahçeleri. 54

67 Şekil A, C, E, F. C. diversus, B, D, G. C. turkiyensis. A-G. Dişi. A, B. Baş ve Oesophagus bölgesi; D, E. Kuyruk bölgesi; F, G. Üreme sistemi; C. Genel görünüş. 55

68 Şekil A-F. C. franklinea. A-F. Dişi. A,E. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Kuyruk bölgesi; C. Üreme sistemi; D. Genel görünüş; F. Lateral alan. 56

69 Cins: Boleodorus Thorne, 1941 Çalışmada bu cinse ait bir tür tespit edilmiştir. Tür: Boleodorus (Boleodorus) thylactus Thorne, 1941 (Şekil ve A-C) (Çizelge 4.11.). Tanımı, Dişi: Fiksasyon sonucu vücut ventralde kıvrık olup kuyruğa doğru daralır. Baş bölgesi yarım küre şeklinde annülsüz olup, vücutla boğumsuz olarak birleşmiştir. Baş kaidesi orta derecede sertleşmiştir. Stylet 7.60 µm dir ve küçük ve düz tokmaklara sahiptir. Dorsal oesophagal bez açıklığı zor fark edilmektedir. Boşaltım deliği ısthmusun tabanına yakın bir konumdadır. Hemizonit yay şeklinde 2-3 annül genişliğinde ve boşaltım kanalının anteriöründe yer almaktadır. Isthmus uzun ve sinir halkası tarafından sarılmıştır. Basal bulb armut şeklindedir. Cardialar belirgindir. Ovary kısa, oocyteler çok sıralıdır. Spermatheca eksenel, büyük ve spermle doludur. Postvulval uterine sac mevcut olup vulval vücut genişliğinden kısadır. Lateral alan 4 çizgilidir. Phasmid ler belirgin olup anüs seviyesiyle kuyruk ortası arasında yer almaktadır. Kütiküla ince annüllü olup annüllerin kalınlığı vücut ortasında µm dir. Kuyruk ucu ventrale doğru belirgin bir şekilde kıvrıktır. Erkek: Bulunamamıştır. Bu çalışmada bulunan bireyler, morfometrik ölçümler ve morfolojik bakımdan Thorne (1941) nun tanımlamasına uymakla beraber vücut daha ince yapılıdır (a= karşın 21.0) (Çizelge 4.11.). Daha önce saptanan Türkiye popülasyonlarında da "a" değeri daha büyük bulunmuştur (Nohut ve fasulye popülasyonu= 34.52, domates popülasyonu= ) (Kepenekci 1994, Kepenekci 1999). B. (B) thylactus türüne ait bireyler Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Bu tür Dünya da ilk kez Thorne (1941) tarafından Wisconsin, Utah (A.B.D.) eyaletlerinde kereviz kökleri çevresindeki topraklarda, daha sonra Goodey (1963) 57

70 tarafından A.B.D. de yonca kökleri çevresindeki topraklarda, Philips ve Siddiqi (1976) tarafından Kıbrıs ta turunçgil ve bağ alanlarındaki topraklarda bulunmuştur. Çizelge Boleodorus (B) thylactus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Thorne 1941 Kepenekci 1999 n 1-20 L (µm) 572, ±0.028( ) a 34, ±1.42( ) b 5, ±0.025( ) c 7, ±0.054( ) c 6,56-6.5±0.089( ) V(%) 70, ±0.102( ) Stylet (µm) 7, ±0.005(11-12) Kuyruk (µm) 79, ±1.582(64-82) MB (%) 40, ±1.235( ) T/VA 0, ±0.012( ) Türkiye de ilk defa Saltukoğlu (1974) tarafından Küçük Çekmece (İstanbul) de maydanoz (Petroselinun spp.), Tuzla (İstanbul) da soğan (Allium cepa), domates (Lycopersicum esculentum) ve patates (Solanum tuberosum); Çayırova ve Bostancı (İstanbul) da patlıcan (S. melogena) ve biber (Capsicum frutascens); Göztepe, Kartal, Maltepe, Yeşilköy ve Bahçelievler (İstanbul) de çayır alanlarında; Büyükçekmece (İstanbul) de ayçiçeği (Heliantus annus) kökleri çevresinden alınan topraklarda saptanmıştır. Daha sonra, süs bitkilerinde (Ercan 1976; Borazancı 1977), kültür mantarlarında (Ağdacı vd 1990), soğanda (Öztürk 1990), çimde (Akgül 1991), domateste (L.esculentum L.) (Kepenekci 1994), gülde (Rosa L.) (Akgül 1996), buğdayda (Triticum aestivum L.) (Erentuğ 1996), arpada (Hordeum vulgare L.) (Erentuğ 1997), çeltikde (Kepenekci vd 1998), nohut (Cicer arietinum L.) (Kepenekci 1999a), fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) (Kepenekci 1999a), çayda (Camelia sinensis L.) (Kepenekci ve Öztürk 1999), kesme çiçekte (Akgül vd 2000), zeytinde (Olea europaea L.) (Kepenekci 2001c) ve haşhaşta (Papaver somniferum L.) (Akgül ve Ökten 2002) tespit edilmiştir. Bu çalışmada B. (B) thylactus Çubuk (Ankara) da armut bahçesinde tespit edilmiştir (Şekil 4.18.). 58

71 Şekil Çalışma kapsamında Boleodorus (B) thylactus un saptandığı armut bahçeleri. 59

72 Şekil A-C. B. thylactus. A-C. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Kuyruk bölgesi; C. Genel görünüş. 60

73 Cins: Basiria Siddiqi, 1959 Sinonimleri: Tylenchus (Clavilenchus Jairajpuri, 1966); Clavilenchus Jairajpuri, 1966; Basiroides Thorne & Malek, 1968; Neobasiria Javed, 1982; Duotylenchus Saha & Khan, 1982; Pseudobasiria Jahan, 1986; Basirienchus Geraert & Raski, 1986; syn. n.; Rhabdotylenchus Hui, Zhixin, Shaomei & Youqin, 1994; syn. n. Çalışmada bu cinse ait üç tür tespit edilmiş olup iki tür Türkiye nematod faunası için yeni kayıt niteliğindedir. Tür: Basiria gracilis (Thorne, 1949) Siddiqi, 1963 (Şekil ve A-F) (Çizelge 4.12.). Sinonimleri: Psilenchus gracilis Thorne, 1949; Tylenchus (Filenchus) neogracilis Goodey, 1963; Acusilenchus bilineatus Shahina & Maqbool, 1990; Basiria bilineata (Shahina & Maqbool, 1990) Karegar & Geraert, 1997; Neopsilenchus (Acusilenchus) bilineatus Shahina & Maqbool, Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu düz yada ventrale doğru hafif kıvrık bir şekil alır. Baş 6.08 µm genişliğinde, 3.8 µm yüksekliğinde olup vücutla boğum oluşturmaz ve annülsüzdür. Stylet 9.8 µm uzunlukta ve tabanında kabarcık seklinde tokmaklara sahiptir. Dorsal oesophagal bez açıklığı styletin posteriör tabanına 6.8 µm uzaklıktadır. Median bulb oval, kaslı, zayıf valfli ve merkezi anteriör uca µm uzaklıktadır. Sinir halkası ısthmusun ortasında yer almıştır. Cardialar belirgindir. Boşaltım deliği ısthmusun tabanında yer almış ve anteriör uca µm uzaklıktadır. Hemizonit 1 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin hemen üstünde yer almıştır. Basal bulb uzun ve armut şeklindedir. Üreme sistemi prodelphictir. Vulva geniş ve basit bir yarık şeklinde vücut eksenine dik açılır. Postvulval uterine sac iyi gelişmemiştir. Spermatheca ovary ile aynı doğrultudadır. Spermatheca sperm doludur. Kütiküla üzerindeki annüller µm genişliğindedir. Kuyruk µm uzunluğunda, ip seklinde ve vulva-anüs arasındaki uzaklığın 1.30 katıdır. Lateral alan 4 çizgiye sahip olup, içteki çizgiler daha az belirgindir. Erkek: Bulunamamıştır. 61

74 Çalışmada bulunan B. gracilis türüne ait birey gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Karegar ve Geraert (1997) ın tanımına uymaktadır (Çizelge 4.12.). B. gracilis türüne ait birey Türkiye de daha önce bulunan popülasyonla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Bu tür ilk defa Thorne (1949) tarafından Midvale (Utah/A.B.D.) de gül kökünün etrafındaki topraktan saptanmıştır. Türkiye de ilk defa Borazancı (1977) tarafından İzmir de süs bitkisinden alınan toprak örneklerinde saptanmıştır. Çizelge Basiria gracilis nın farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Karegar & Geraert 1997 (İran Popülasyonu) n 1 28 L (µm) ±87 ( ) a b c c V (%) ±1.9 (61-69) Stylet (µm) ±1.0 (9.5-12) Kuyruk (µm) ±23.8 (72-178) MB(%) ±1.9 (49-55) T/VA ±0.2 ( ) Vücut genişliği (µm) ±3.0 ( ) Oesophagus (µm) ±8.6 (87-120) D.O.G. (µm) ±1.1 ( ) Bu çalışmada B. gracilis Yenikent (Ankara) da armut bahçesinde tespit edilmiştir (Şekil 4.20.). 62

75 Şekil Çalışma kapsamında Basiria gracilis in saptandığı armut bahçeleri. Tür: Basiria hiberna Bernard, 1980 (Şekil ve A-F) (Çizelge 4.13.). Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu ventrale doğru hafif kıvrık bir şekil alır. Baş 5.70±0.54 ( ) µm genişliğinde, 3.04 µm yüksekliğinde olup vücutla boğum oluşturmaz ve annülsüzdür. Stylet 10.64±1.07 ( ) µm uzunlukta ve tabanında kabarcık seklinde tokmaklara sahiptir. Dorsal oesophagal bez açıklığı styletin posteriör tabanına 5 µm uzaklıktadır. Median bulb oval, kaslı, zayıf valfli ve merkezi anteriör uca 63.84±1.07 ( ) µm uzaklıktadır. Sinir halkası ısthmus un hafif anteriöründe yer almıştır. Cardialar belirgindir. Boşaltım deliği ısthmusun tabanında yer almış ve anteriör uca 98.42±9.14 ( ) µm uzaklıktadır. Hemizonit 2 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin üstünde yer almıştır. Basal bulb uzun ve torba şeklindedir. Üreme sistemi prodelphictir. Vulva geniş ve basit bir yarık şeklinde vücut eksenine dik açılır. Postvulval uterine sac iyi gelişmemiş ve vulvadaki vücut genişliğinin yarısı kadardır. Kuyruk ±43.53 ( ) µm uzunluğunda, vulva-anüs arasındaki uzaklığın 0.33±0.04 ( ) katıdır. Lateral alan 4 çizgilidir. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan B. hiberna türüne ait birey gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Bernard (1980) ın tanımına uymasına karşın L 63

76 değeri daha büyük bulunmuştur (L= 538±23 ( ) L= ± ( )) (Çizelge 4.13.). Çizelge Basiria hiberna nın farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Bernard 1980 n 2 9 L (µm) ± ( ) 538±23 ( ) a 35.14±7.25 ( ) - b 5.24±0.58 ( ) - c 11.28±1.46 ( ) - c 5.22±0.13 ( ) - V(%) 59.99±1.15 ( ) 62±0.7 (61-63) Stylet (µm) 10.64±1.07 ( ) 10±0.9 ( ) Kuyruk(µm) 63.46±1.61 ( ) 62±6.8 (50-71) MB(%) 46.86±2.82 ( ) 49.5± ) T/VA 0.33±0.04 ( ) 0.4±0.1 ( ) W 1 (µm) 20.52±1.07 ( ) 17±3.0 (13-22) Oesophagus (µm) ±5.91 ( ) 109±5.0 ( ) DOG (µm) Vucudun en geniş yeri Bu tür ilk defa Bernard (1980) tarafından Tennessee (A.B.D.) Ziraat Fakültesi kampüsünde çim toprağında bulunmuş ve ayrıntılı olarak tanımlanmıştır. Türkiye de daha önce bulunduğuna dair bir kayda rastlanmamış olup yeni kayıt niteliğindedir. Bu çalışmada B. hiberna Çubuk (Ankara) da armut bahçesinde tespit edilmiştir (Şekil 4.21.). Şekil Çalışma kapsamında Basiria hiberna nın saptandığı armut bahçeleri. 64

77 Tür: Basiria shahidi Khan, 1982 (Şekil ve A-E) (Çizelge 4.14.). Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu ventrale doğru hafif kıvrık bir şekil alır. Baş 5.70±0.54 ( ) µm genişliğinde, 3.80 µm yüksekliğinde olup vücutla boğum oluşturmaz ve annülsüzdür. Stylet 11.78±0.54 ( ) µm uzunlukta ve tabanında kabarcık seklinde tokmaklara sahiptir. Dorsal oesophagal bez açıklığı styletin posteriör tabanına 5.32 µm uzaklıktadır. Median bulb oval, kaslı, zayıf valfli ve merkezi anteriör uca 56.24±4.30 ( ) µm uzaklıktadır. Sinir halkası isthmusun hafif anteriöründe yer almıştır. Cardialar belirgindir. Boşaltım deliği ısthmusun tabanında yer almış ve anteriör uca 85.12±6.45 ( ) µm uzaklıktadır. Hemizonit 1 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin hemen üstünde yer almıştır. Basal bulb uzun ve torba şeklindedir. Üreme sistemi prodelphictir. Vulva geniş ve basit bir yarık şeklinde vücut eksenine dik açılır. Postvulval uterine sac iyi gelişmemiş ve vulvadaki vücut genişliğinin yarısı kadardır. Kütiküla üzerindeki annüller µm genişliğindedir. Kuyruk ±12.36 ( ) µm uzunluğunda, vulva-anüs arasındaki uzaklığın 1.08±0.37 ( ) katıdır. Lateral alan 4 çizgilidir. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan B.shahidi türüne ait birey gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Khan (1982) ın tanımına uymaktadır (Çizelge 4.14). Bu tür ilk defa Khan (1982) tarafından Herat (Afganistan) da fıstık ağacı (Pistacchio vera) kökü etrafındaki toprakta bulunmuş ve ayrıntılı olarak tanımlanmıştır. Türkiye de daha önce bulunduğuna dair bir kayda rastlanmamış olup yeni kayıt niteliğindedir. 65

78 Çizelge Basiria shahidi nın farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Khan 1982 n 2 7 L (mm) ±86.87 ( ) a 35.01±3.51 ( ) - b 5.68±0.11 ( ) - c 5.50±1.24 ( ) - c 12.23±1.85 ( ) - V(%) 64.53±2.18 ( ) Stylet (µm) 11.78±0.54 ( ) 9-12 Kuyruk(µm) ±12.36 ( ) MB(%) 48.40±0.18 ( ) T/VA 1.08±0.37 ( ) W 1 (µm) 19.38±0.54 ( ) Oesophagus(µm) ±10.07 ( ) DOG (µm) Vucudun en geniş yeri Bu çalışmada B. shahidi Yenikent (Ankara) de armut bahçesinde tespit edilmiştir (Şekil 4.22.). Şekil Çalışma kapsamında Basiria shahidi nin saptandığı armut bahçeleri. 66

79 Şekil A-F. B. gracilis. A-F. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Kuyruk bölgesi; C,D. Üreme sistemi; E. Lateral alan; F. Genel görünüş. 67

80 Şekil A-F. B. hiberna. A-F. Dişi. A, F. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi; C. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş; E. Lateral alan. 68

81 Şekil A-E. B. shahidi. A-E. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B,E. Üreme sistemi; C. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş. 69

82 Cins: Zanenchus Siddiqi, 1979 Bu çalışmada bu cinse ait bir tür tespit edilmiştir. Tür: Zanenchus neonanus (Raski & Geraert, 1987) comb. n. (Şekil ve A- C) (Çizelge 4.15.). Sinonimi: Filenchus neonanus Raski & Geraert, 1987 Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu vulva bölgesinden ventrale doğru hafif kıvrık bir şekil alır. Baş vücutla boğum oluşturmaz. Stylet zayıf, 7.22±0.54 ( ) µm uzunluğunda ve küçük tokmaklara sahiptir. Median bulb oval, procorpusun devamı görünümünde, kaslı, valfli ve merkezi anteriör uca 38.76±6.45 ( ) µm uzaklıktadır. Sinir halkası isthmusun ortasında yer almıştır. Cardialar belirgindir. Boşaltım deliği ısthmusun tabanına yakın bir konumdadır. Hemizonit 2-3 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin 1 annül anteriöründedir. Basal bulb armut şeklindedir. Oesophagus 85.88±6.45 ( ) µm uzunluktadır. Vulva basit bir yarık şeklindedir. Postvulval uterine sac vulvadaki vücut genişliğinin yarısı boydadır. Üreme sistemi prodelphictir. Ovary kolu düz olarak uzanmaktadır. Spermatheca net olarak görülmemektedir. Kuyruk vulva-anüs arasındaki uzaklığa eşit uzunluktadır. Lateral alan 2 çizgilidir. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan Z. neonanus türüne ait bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Raski and Geraert in (1987) tanımına uymasına karşın L, kuyruk ve c değerleri orijinal ölçümlerinden daha küçük bulunmuştur (L= 0.479±23.48 ( ) karşın ±10.69 ( ), kuyruk= 101.8±7.76 (90-113) karşın 72.96±6.45 ( ), c = 12.4±0.60 ( ) karşın 10.10±0.14 ( ))(Çizelge 4.15.). Z. neonanus türüne ait bireyler Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. 70

83 Çizelge Zanenchus neonanus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Raski and Geraert 1987 n 2 10 L (mm) ±10.69 ( ) 0.479±23.48 ( ) a 32.58±0.58 ( ) 37.4±3.15 ( ) b 4.48±0.47 ( ) 5.3±0.26 ( ) c 5.27±0.32 ( ) 4.7±0.20 ( ) c 10.10±0.14 ( ) 12.4±0.60 ( ) V(%) 65.27±0.08 ( ) 63.3±1.10 ( ) Stylet (µm) 7.22±0.54 ( ) 7.6±0.39 ( ) Kuyruk(µm) 72.96±6.45 ( ) 101.8±7.76 (90-113) MB(%) 44.97±4.13 ( ) 47.0±2.59 ( ) T/VA 1.23± 0.23 ( ) - V-a(µm) 62.32±4.30 ( ) 74.2±6.35 ( ) Oesophagus(µm) 85.88±6.45 ( ) 91.1±4.46 ( ) B.D.* (µm) 66.12±4.30 ( ) 70.6±3.75 (65-76) (n=9) * Boşaltım Deliğinin anteriör uca uzaklığı Bu tür ilk defa Raski and Geraert (1987) tarafından Colarado ve Batı Shawnee (A.B.D.) de orman alanlarında saptanmıştır. Türkiye de ilk defa Kepenekci (1999) tarafından Ankara ve Nevşehir de fasulye (Phaseolus vulgaris L.) ekiliş alanlarından alınan toprak örneklerinde bulunmuştur Bu çalışmada Z. neonanus Bağlum ve Yenikent (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.26.). Şekil Çalışma kapsamında Zanenchus neonanus un saptandığı armut bahçeleri. 71

84 Şekil A-C. Z. neonamus. A-C. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Kuyruk bölgesi; C. Genel görünüş. 72

85 Cins: Ditylenchus Filipjev 1936 Sinonimi: Anguillulina (Ditylechus Filipjev) (Schneider 1939) Çalışmada bu cinse ait iki tür tespit edilmiştir. Tür : Ditylenchus parvus Zell, 1988 (Şekil ve B, D, G) (Çizelge 4.16.). Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu düze yakın hafis S şeklini almıştır. Baş bölgesi annülsüz, anteriör kısmı hafif düz ve vücutla boğum oluşturmaz. Zayıf yapılı olan stylet 8.36 µm uzunlukta ve küçük tokmaklara sahiptir. Median bulb oval, kaslı ve valflidir. Isthmus oldukça uzun ve dardır. Basal bulb gelişmiş ve torba şeklindedir. Sinir halkası isthmusun posteriöründe yer almıştır. Ovary tek ve düz uzanmaktadır. Post-vulval uterine sac oldukça iyi gelişmiş olup vulvadaki vücut uzunluğunun katı boydadır. Spermatheca büyük, yuvarlak ve ovary ile aynı doğrultuda olup içi boştur. Kuyruk 75.24±8.60 ( ) µm uzunlukta ve ucu sivrimsi yuvarlaktır. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Brzeski (1991a) nin tanımına uymaktadır (Çizelge 4.16.). D. parvus türüne ait bireyler Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Dünya'da ilk olarak Brzeski (1991a) tarafından humuslu orman toprağında bulunmuştur. Türkiye de ilk olarak Elekçioğlu (1992) tarafından Keşbükü (Tarsus) nde domates (Lycopersicum esculentum Mill.) kökü etrafındaki toprakta saptanmıştır. Daha sonra nohut (Cicer arietinum L.) (Kepenekci 1999) ve fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) (Kepenekci 1999) tespit edilmiştir. 73

86 Çizelge Ditylenchus parvus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Brzeski 1991a Elekçioğlu 1992 n L (µm) ( ) * * a (32-47) b ( ) 5.2 c ( ) c ( ) 6.2 V(%) (71-76) Stylet (µm) (7-8) 7.5 Kuyruk(µm) (61-82) MB (%) (33-38) T/VA ( ) 1.5 * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. Bu çalışmada D. parvus Çubuk (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.28). Şekil Çalışma kapsamında Ditylenchus parvus un saptandığı armut bahçeleri. Tür : Ditylenchus valveus Thorne & Malek, 1968 (Şekil ve A, E, F) (Çizelge 4.17.). Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu düz bir şekil almıştır. Baş bölgesi annülsüz, anteriör kısmı düz ve vücutla boğum oluşturmaz. Kütiküla çok ince annüllüdür. Annüller yaklaşık µm kalınlığındadır. Zayıf yapılı olan stylet 9.12±0.76 ( ) µm uzunlukta ve küçük tokmaklara sahiptir. Median bulb iri, oval, kaslı ve valflidir. Isthmus ince uzun yapıdadır. Anteriör uca ±6.99 ( ) µm uzaklıkta olan boşaltım deliği, 2 annül genişliğinde olan hemizonitin hemen altında yer 74

87 alır ve isthmusun tabanından dışarı açılır. Basal bulb gelişmiş ve armut şeklindedir. Cardialar küçüktür. Sinir halkası isthmusun posteriörüne yakın bir konumdadır. Ovary tek ve düz uzanmaktadır. Post-vulval uterine sac mevcut ve iyi gelişmiştir. Kuyruk 61.31±7.80 ( ) µm uzunluğunda ve uça doğru gittikçe incelen bir yapıdadır. Lateral alan 6 cizgilidir. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Thorne ve Malek (1968) in tanımına uymasına karşın stylet daha küçük bulunmuştur (Stylet= 12 µm karşın stylet= 9.12±0.76 ( ) µm) (Çizelge 4.17.). Ancak Türkiye popülasyonuna uymaktadır (yerfıstığı ve turunçgil popülasyonu= 7.5 µm, nohut popülasyonu= 8-10 µm) (Elekçioğlu 1992, Kepenekci 1999). D. valveus türüne ait bireyler Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Bu tür ilk defa Thorne ve Malek tarafından Güney Dakota (A.B.D.) da Tilled adasında sürülmüş bir tarladan alınan toprak örneğinde saptanmıştır. Çizelge Ditylenchus valveus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Thorne & Malek 1968 Elekçioğlu 1992 Kepenekci 1999 n L (µm) ±77.50 ( ) 0.9 * 0.84 ( ) a 39.88±0.50 ( ) (36-42) b 5.61±0.28( ) ( ) b 5.66±0.53 ( ) (14-16) - c 12.75±1.26 ( ) (10-12) c 4.68±0.62 ( ) ( ) V(%) 82.41±0.93 ( ) (81-82) Stylet (µm) 9.12±0.76 ( ) Kuyruk(µm) 61.31±7.80 ( ) (72-92) MB (%) 38.13±1.07 ( ) (38-43) - T/VA 0.83±0.12 ( ) ( ) - * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. 75

88 Bu çalışmada D. valveus Kızılcahamam (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.29.). Şekil Çalışma kapsamında Ditylenchus valveus un saptandığı armut bahçeleri. Cins : Safianema Siddiqi 1980 Çalışmada bu cinse ait bir tür tespit edilmiştir. Tür: Safienema lutonense Siddiqi, 1980 (Şekil 4.30 ve C, F, H) (Çizelge 4.18.). Sinonimleri: Pseudhalenchus lutonense (Siddiqi) Ryss & Krall, 1981; Ditylenchus lutonensis (Siddiqi) Fortuner, Tanımı, Dişi: Fiksasyon sonucu vücut kuyruk bölgesinden ventrale doğru hafif kıvrık şekildedir. Baş bölgesi düşük, yuvarlak ve vücutla boğumsuz olarak birleşmiştir. Stylet zayıf 8.74±0.54 ( ) µm uzunluktadır. Stylet tokmakları küçük ve yuvarlaktır. Median bulb hafifçe oval olup merkezi anteriör uca 49.40±1.07 ( ) µm uzaklıktadır. Boşaltım deliği basal bulbın anteriöründe anteriör uca 89.30±8.06 ( ) µm uzaklıkta ve hemizonitin 2 annül posteriöründe yer almıştır. Hemizonit 3-4 annül genişliğindedir. Basal bulb uzun ve kese şeklindedir. Cardialar basal bulbın ortasına yakın bir konumda ve belirgindir. Tek ovarilidir, ovary düz uzanmaktadır. Spermatheca oval ve 1-2 vücut genişliği uzunluğundadır. Postvulval uterine sac 23.12±0.62 ( ) µm veya vulvadaki vücut genişliğinin 1.86±0.20 ( ) katı uzunluğundadır. Lateral alan 6 çizgilidir. Kuyruk ince 64.60±1.07 ( ) 76

89 µm uzunluğundadır. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan S. lutonense türüne ait bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Siddiqi (1980b) nin tanımına uymakla beraber, boyu ve kuyruk daha kısa bulunmuştur (L= µm ve Kuyruk= µm karşın L= mm Kuyuruk= µm) (Çizelge 4.18.). Ayrıca tespit edilen bireyler Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Çizelge Safianema lutonense nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Siddiqi 1980 b Kepenekci 1999 n L (µm) * * a b b c c V(%) Stylet (µm) Kuyruk(µm) MB (%) T/VA * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. Bu tür ilk defa Siddiqi (1980 b) tarafından Luton (İngiltere) da piknik alanlarında meşe (Quercus spp.) ağacı kökleri etrafındaki toprakta bulunmuştur. Türkiye de ilk olarak Kepenekci (1994) tarafından Beypazarı (Ankara) nda domates (Lycopersicum esculentum Mill.) ekiliş alanlarında saptanmıştır. Daha sonra nohut (Cicer arietinum L.) (Kepenekci 1999) ekiliş alanlarında saptanmıştır. Bu çalışmada S. lutonense Çubuk ve Bağlum (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.30.). 77

90 Şekil Çalışma kapsamında Safianema lutonense nin saptandığı armut bahçeleri. 78

91 Şekil A, E, I. D. valveus. B, D, G. D. parvus. C, F, H. S. lutonense. A-I. Dişi. A, B, C. Baş ve Oesophagus bölgesi; D, E, F Kuyruk bölgesi; G, H, I. Genel görünüş. 79

92 Cins: Helicotylenchus Steiner, 1945 Sinonimi: Zimmermania Shamsi, 1973 Çalışmada bu cinse bağlı beş tür tespit edilmişdir. Tür: Helicotylenchus canadensis Wasseem, 1961 (Şekil 4.32 ve A-F) (Çizelge 4.19.). Sinonimi: Helicotylenchus cairnsi Waseem, 1961 Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu gevşek spiral bir şekil almışdır. Baş bölgesi yüksek, ön kısmı hafifçe yuvarlak ve 5 annül içermektedir. Baş kaidesi kuvvetlice sertleşmiştir. Stylet 32.30±0.54 ( ) µm uzunluğunda ve kuvvetli bir yapıya sahiptir. Stylet tokmakları iyi gelişmiş ve anteriörü düzdür. Stylet hareketini sağlayan kaslar belirgindir. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tokmaklarına 10.26±0.54 ( ) µm uzaklıkta yer almıştır. İsthmus kısa ve sinir halkası tarafından sarılmıştır. Hemizonit 1-2 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin 1 annül anteriöründe yer alır. Boşaltım deliği basal bulbin anteriöründen açılmıştır. Vücut annüllerinin kalınlığı 16.72±1.07 ( ) µm dir. Barsak dorsalde basal bulb üzerine binmiştir. Ovary çifttir ve düz uzanır. Oocyteler tek sıralı devam etmektedir. Anteriör ve posteriördeki ovary kolları iyi gelişmiştir. Spermatheca ovary ile aynı doğrultuda ve sperm içermemektedir. Lateral alan belirgin ve dört çizgilidir. Kuyruk hafif kıvrık, kısa, silindirik yapıda ve anal vücut genişliğinden kısadır. Kuyruk ucu yuvarlak ve annüllüdür. Anüs ile kuyruk sonu arası 10.50±0.71 (10-11) annüllüdür. Phasmidler küçük, anüsün annül anteriöründe yer almıştır. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Yuen (1964) ve Sher (1966) in tanımlarına uymaktadır (Çizelge 4.19.). Ayrıca tespit edilen bireyler Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. 80

93 Çizelge Helicotylenchus canadensis in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Yuen 1964 Sher 1966 Kepenekci 1999 n L (µm) * * * a b b c c V(%) Stylet (µm) Kuyruk(µm) MB(%) Ran Phamid ** 10-11/ / 11-16/ O m * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. ** Anteriör/Posteriör Bu tür Sher (1966) tarafından Kamouraska, Quebec ve Ste. Anne de la Pocatiere (Kanada) de kırmızı tırfıl (Trifolium pratense) ın kök çevresindeki toprakta bulunmuştur. Ayrıca Broadbalk Wilderness, Rothamsted ve Harpenden (İngiltere) de çayır toprağında da saptanmıştır. Türkiye de ilk olarak Kepenekci (1999) tarafından Nevşehir ve Yozgat ta mercimek (Lens esculenta L.) ekiliş alanlarında saptanmıştır. Daha sonra kivide (Arctinidia diliciosa) (Kepenekci ve Öztürk 1999) ve çayda (Camelia sinensis L.) (Kepenekci ve Akgül 1999) tespit edilmiştir. Bu çalışmada H. canadensis Çubuk ve Kızılcahamam(Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.32). 81

94 Şekil Çalışma kapsamında Helicotylenchus canadensis in saptandığı armut bahçeleri. Tür : Helicotylechus digonicus Perry, in Perry, Darling & Thorne, 1959 (Şekil 4.33 ve A-I) (Çizelge 4.20.). Sinonimi: Helicotylenchus broadbalkiensis Yuen, 1964 Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucunda genellikle C şeklini almasına karşın bazen posteriör kısmında daha kuvvetli kıvrılmış, gevşek spiral şeklini almıştır. Baş bölgesi yüksek, hafif konik ve ön kısmı düz görünümlüdür. Baş 3-5 annüllü olup vücutla boğumsuz olarak birleşmiştir. Baş kaidesi kuvvetlice sertleşmiştir. Stylet kuvvetli ve 28.96±2.04 ( ) µm uzunluğundadır. Stylet hareketini sağlayan kaslar belirgindir. Stylet tokmakları büyük, yuvarlak ve anteriör kısmı kap şeklindedir. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tokmaklarına 9.03±2.24 ( ) µm uzaklıkta yer almaktadır. Median bulb kuvvetli kaslara sahip, oval ve merkezi anteriör uca 85.27±3.43 ( ) µm mesafededir. Isthmus procorpustan kısa ve sinir halkası tarafından sarılmıştır. Hemizonit 2-3 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin 1-2 annül anteriöründe yer almıştır. Ayrıca boşaltım kanalı basal bulbın ortasına yakın bir konumdadır. Vücut annüllerinin kalınlığı 15.58±1.36 ( ) µm kadardır. Barsak basal bulb üzerine binmiş ve cardialar basal bulbin ortasına yakındır. Çift ovarilidir ve ovarilerin anteriör ve posteriör kolları düz uzanmıştır. Spermatheca belirgin ovary kolu ile aynı doğrultuda olmasına karşın bazen hafif boğumlu ve sperm içermemektedir. Oocyteler tek sıralı dizilmesine karşın ovarynin sonuna doğru belli bir mesafede çift sıralı devam etmekte ve tek sıralı olarak nihayetlenmektedir. Lateral alan 82

95 belirgin ve 4 çizgilidir. Kuyruk kısa, genellikle ventrale doğru hafif bir çıkıntıya sahiptir. Kuyruk 10.00±2.00 (7-13) annüllü ve varyasyon görülmektedir. Phasmidler anüs seviyesinin 1-8 annül anteriöründe yer almaktadır. Erkek: Bulunamamıştır. Bu çalışmada elde edilen bireylerinin ölçümler ve morfolojik karakterler bakımından Yuen (1964) ve Sher (1966) in tanımlarına uymaktadır (Çizelge4.20.). Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Çizelge Helicotylenchus digonicus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Yuen 1964 Sher 1966 Kepenekci 1999 n L (µm) ±67.29 ( ) * * 0.75±0.012( ) * a 28.25±4.01 ( ) ±0.43( ) b 5.94±0.36 ( ) ±0.09( ) b 4.82±0.49 ( ) ±0.08( ) c 48.65±9.36 ( ) ±0.58( ) c 1.13±0.22 ( ) ±0.026( ) V(%) 61.27±1.60 ( ) 60-64(61) ±0.52( ) Stylet (µm) 28.96±2.04 ( ) 26-29(27.4) ±0.47(26-33) Kuyruk (µm) 16.49±3.04 ( ) ±0.37( ) MB(%) 65.20±2.78 ( ) ±0.68( ) Ran 10.00±2.00 (7-13) ±0.31(7-13) Phas. ** 1-8/ /1 O 27.44±9.95 ( ) 31-39(34.6) ±1.74( ) m 49.91±1.34 ( ) ±0.32( ) DOG (µm) 9.03±2.24 ( ) (n=7) - - * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. ** Anteriör/Posteriör H. digonicus türünü Yuen (1964) Harpenden, Herts (İngiltere) de çayır toprağında bularak H. broadbalkiensis olarak isimlendirmiştir. A.B.D (Modison ve Wisconsin)'de çim, Kanada da sedir, İtalya da bağ, Sicilya ve Polonya da çim, Rusya da pamuk yetiştirilen alanlarda saptanmıştır (Sher 1966). Aynı araştırıcı A.B.D nin bazı eyaletlerindeki çam toprağında, Kaliforniya da turunçgil ve Yunanistan da ise bağ alanlarında rastlandığını belirtmektedir. Ayrıca bu türü Thorne ve Malek (1968) Brookings (Güney Dakota/A.B.D.) de saptamışlardır. 83

96 Tespit edildiği yerlerde sadece dişisine rastlandığından tanımlarında (Perry et al. 1959; Sher 1966; Siddiqi 1972) erkeği için "bilinmemektedir" ifadesi kullanılan bu türe ait; yakın zamanda sadece bir tek erkek birey bulunmuştur. Söz konusu birey Hashim (1982) tarafından Amman (Ürdün) da zeytin ağacı kökleri çevresindeki topraktan elde edilen popülasyonda saptanmış ve araştırmacı tarafından tanımlanmıştır. H.digonicus, Türkiye'de ilk defa Saltukoğlu (1974) tarafından Yeşilköy (İstanbul)'de çayırlardan ve Firuzköy (İstanbul)'de sarımsak (Allium sativum L.) kökleri çevresinden alınan toprak örneklerinde tespit edilmiştir. Ülkemizde yaygın olan bu tür süs bitkilerinde (Ercan 1976), sebzelerde (Ediz ve Enneli 1978), kenevirde (Cannabis sativa L.) (Tunçdemir 1983), kültür mantarında (Agaricus bisporus) (Ağdacı vd 1990), soğanda (Allium cepa L.) (Öztürk 1990), çimde (Akgül 1991), domateste (Lycopersicum esculentum Mill.) (Kepenekci 1994), gülde (Rosa L.) (Akgül 1996), nohutta (Cicer arietinum L.) (Kepenekci 1999), fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) (Kepenekci 1999), mercimekte (Lens esculenta L.) (Kepenekci 1999), börülcede (Dolichos lubia Fornk.) (Kepenekci 1999), çayda (Camelia sinensis L.) (Kepenekci ve Akgül 1999), kesme çiçeklerde (Akgül vd 2000), çilekde (Fragaria sp.) (Kovancı vd 2000), erikte (Prunus domestica L.) (Kepenekci vd 2001), zeytinde (Olea europaea L.) (Kepenekci 2001c), şeftalide (Prunus persica (L.) Batch.) (Kepenekci 2001b). ayçiçeğinde (Helianthus annus)(kepenekci 2001d), yer fıstığında (Arachis hypogaea L.) (Kepenekci ve Öztürk 2002), elmada (Pyrus malus L.) (Kepenekci ve Zeki 2002) ve haşhaşda (Papaver somniferum L.) (Akgül ve Ökten 2002; Kepenekci ve Evlice 2003) tespit edilmiştir. Bu çalışmada H. digonicus Çubuk, Bağlum ve Kızılcahamam (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.33.). 84

97 Şekil Çalışma kapsamında Helicotylenchus digonicus un saptandığı armut bahçeleri. Tür: Helicotylenchus tunisiensis Siddiqi, 1964 (Şekil ve A-F) (Çizelge 4.21.). Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu anteriörden ve posteriörden ventrale doğru kıvrılmıştır. Baş bölgesi yüksek, ön kısmı kesik görünümde olup hafifçe içe doğru çökük, belirgin 4 annüllü ve kaidesi kuvvetlice sertleşmiştir. Stylet güçlü ve µm uzunluğundadır. Stylet tokmakları iyi gelişmiş ve anteriörü düzdür. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tokmaklarına 7.6 µm uzaklıktadır. Isthmus kısadır. Sinir halkası isthmusun tabanındadır. Hemizonit 2 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin 2-3 annül anteriöründe yer almıştır. Boşaltım deliği basal bulbin anteriörüne yakın bir konumdadır. Vücut annüllerinin kalınlığı 1.74 µm kadardır. Barsak dorsalde basal bulb üzerine binmiştir. Oesophagus ile barsağın birleşme yerindeki cardialar basal bulbin ortasında ve belirgindir. Çift ovarilidir ve ovarilerin anteriör ve posteriör kolları düz uzanmıştır. Spermatheca hafif boğumlu ve sperm içermemektedir. Lateral alan belirgin ve dört çizgilidir. Kuyruk µm uzunluğunda haif dorsale kıvrılmış, ucu annülsüz yuvarlaktır. Phasmid anüsün 11 annül anteriör ünde yer almıştır. Erkek: Bilinmemektedir. Çalışmada bulunan H. tunisiensis türüne ait bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Siddiqi (1964) ve Sher (1966) in tanımlarına 85

98 uymakla beraber c değeri orijinal tanıma göre küçük bulunmuştur (c= karşın c= 38.10) (Çizelge 4.21.). Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Çizelge Helicotylenchus tunisiensis in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Siddiqi 1964 Sher 1966 Kepenekci 1999 (İsrail pop.) n L (µm) * * 0.99± ( ) * a ±0.709 ( ) b ±0.196 ( ) b ±0.183 ( ) c ±5.06 ( ) c ± ( ) V(%) ±1.01 ( ) Stylet (µm) ±0.564 (35-40) Kuyruk (µm) ±1.32 (11-24) MB(%) ±1.23 ( ) Ran ±0.835 (5-14) Phamid ** 11/ 4-11/ / O ±1.43 ( ) m ±0.47 ( ) * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. ** Anteriör/Posteriör İlk olarak Siddiqi (1964) tarafından Tunus (Tunus) un 1 km güneyinde patates (Solanum tuberosum ) toprağında saptanmıştır. Ayrıca bu tür Ein Harod (İsrail) da zeytin (Olea europaea), Mt.Carmel ve Haita (İsrail) da keçiboynuzu (Cerotonia siliqua), Beit ve Dagan (İsrail) da yerfıstığı (Arachis hypogaea), Emek Hefer, Dagania ve Mazula (İsrail) da muz (Musa sp) ve Yir (İsrail) de patates (S. tuberosum) topraklarında bulunmuştur (Sher 1966). Türkiye de ilk olarak Kepenekci (1994) tarafından Beypazarı (Ankara) nda domates (L. esculentum Mill.) ekiliş alanlarında saptanmıştır. Daha sonra cevizde (Juglans regia L.) (Kepenekci 2001a), şeftalide (Prunus persica (L.) Batch) (Kepenekci 2001b), zeytinde (Olea europaea L.) (Kepenekci 2001c), fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) (Kepenekci 1999), mercimekte (Lens esculenta L.) (Kepenekci 1999), nohutda (Cicer arietinum L.) (Kepenekci 1999) ve susamda (Sesamum indicum L.) (Kepenekci 2002b) tespit edildiği bildirilmiştir. 86

99 Bu çalışmada H. tunisiensis Bağlum (Ankara) da armut bahçesinde tespit edilmiştir (Şekil 4.34.). Şekil Çalışma kapsamında Helicotylenchus tunisiensis in saptandığı armut bahçeleri. Tür: Helicotylenchus varicaudatus Yuen, 1964 (Şekil ve A-I) (Çizelge 4.22.). Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu posteriör kısmında daha kuvvetli kıvrılmış, gevşek spiral şeklini almıştır. Baş bölgesi yüksek, yuvarlak ön kısmı hafifçe çukur ve 4-5 annül içermektedir. Baş kaidesi kuvvetlice sertleşmiştir. Stylet 30.91±0.44 ( ) µm uzunluğunda ve kuvvertli bir yapıya sahiptir. Stylet tokmakları iyi gelişmiş ve belirgin olup, anteriöre doğru hafif eğimlidir. Stylet hareketini sağlayan kaslar belirgindir. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tokmaklarına 8.36±0.76 ( ) µ m uzaklıkta yer almıştır. Isthmus kısa ve sinir halkası tarafından sarılmıştır. Hemizonid 2-3 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin 1-2 annül anteriöründe yer alır. Boşaltım deliği basal bulbın ortasına yakın bir konumdadır. Vücut annüllerinin kalınlığı 14.57±0.75 ( ) µm dir. Barsak dorsalde basal bulb üzerine binmiştir. Ovary çiftir, düz uzanır, oocyteler tek sıralı devam etmesine karşın ovary kollarının sonlarına doğru belli bir mesafe çift sıralı devam etmekte ve tek sıralı nihayetlenmektedir. Anteriör ve posteriördeki ovary kolları iyi gelişmiştir. Spermatheca küçük ve ovary kolu ile aynı doğrultuda olup içinde sperme rastlanmamıştır. Lateral alan belirgin ve 4 çizgilidir. Kuyruk hafif kıvrık, kısa ve silindirik yapıda olup kuyruk ucu annüllüdür. Anüs ile kuyruk sonu arası 11.67±1.15 (11-13) annüllüdür. Phasmidler küçük, anüsün 3-4 annül anteriöründe yer almıştır. 87

100 Erkek: Bilinmemektedir. Bu tür Yuen (1964) in orijinal tanımına uymakla beraber ondan farklılıklar göstermektedir. Fiksasyon Helicotylenchus varicaudatus da açık "C" şeklinde olmasına karşın çalışmada bu tür arka uca doğru daha kuvvetli ve sonra gevşek spiral şeklinde; L daha büyük (L= µm karşın L= µm ), "b" değeri daha büyük (b= karşın b= ); kuyruktaki annül sayısı daha fazla (ran= 6-11 karşın ran= 11-13) olmasıyla orijinal tarifinden farklılıklar göstermektedir. (Çizelge 4.22.). Türkiye de daha önce bulunan domates popülasyonuyla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir (L= µm, b= , c= , ran= 12-15) (Kepenekci, 1994). Çizelge Helicotylenchus varicaudatus un farklı populasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Yuen 1964 Kepenekci 1994 n L (µm) ±81.86 ( ) * * a 25.97±3.56 ( ) b 6.02±0.19 ( ) b 5.17±0.25 ( ) - - c 45.50±2.20 ( ) c 1.16±0.14 ( ) V(%) 61.32±1.07 ( ) Stylet (µm) 30.91±0.44 ( ) Kuyruk (µm) 18.49±1.91 ( ) MB(%) 65.54±2.00 ( ) - - Ran 11.67±1.15 (11-13) Phamid ** 3-4/ - - O 30.40±8.40 ( ) - - M 50.79±3.10 ( ) - - * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. ** Anteriör/Posteriör Bu tür ilk defa Yuen (1964) tarafından Harpenden (İngiltere) da ormanlık alandan alınan toprak örneğinde saptanmıştır. Türkiye de ilk olarak süs bitkisinde Borazancı (1977) tarafından tespit edilmiştir. Daha sonra domatesde (Lycopersicum esculentum Mill.) (Kepenekci 1994) ve kayısıda (Prunus armeniaca L.) (Kepenekci 2001b) tespit edilmiştir. 88

101 Bu çalışmada H. varicaudatus Çubuk (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.35). Şekil Çalışma kapsamında Helicotylenchus varicaudatus un saptandığı armut bahçeleri. Tür: Helicotylenchus vulgaris Yuen, 1964 (Şekil ve A-G) (Çizelge 4.23.). Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucunda genellikle gevşek bir spiral şekil almaktadır. Baş bölgesi yüksek, hafif konik ve ön kısmı düz görünümlüdür. Baş 4 annüllü olup vücutla boğumsuz olarak birleşmiştir. Baş kaidesi kuvvetlice sertleşmiştir. Stylet kuvvetli 32.68±1.32 ( ) µm uzunluğundadır. Stylet hareketini sağlayan kaslar belirgindir. Stylet tokmakları büyük, anteriör kısmı düz ve uçları hafif yukarı doğru bakmaktadır. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tokmaklarına 10.64±1.32 ( ) µm uzaklıkta yer almaktadır. Median bulb kuvvetli kaslara sahip olup ovaldir. Isthmus kısa ve sinir halkası tarafından sarılmıştır. Hemizonit 2 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin 1-2 annül anteriöründe yer almıştır. Ayrıca boşaltım kanalının dışarı açıldığı yer basal bulbın ortasına yakındır. Vücut annüllerinin kalınlığı 15.45±1.14 ( ) µm kadardır. Barsak dorsalde basal bulb üzerine binmiştir. Çift ovarilidir ve ovarilerin anteriör ve posteriör kolları düz uzanmıştır. Spermatheca hafif boğumlu ve sperm içermemektedir. Oocyteler tek sıralı dizilmektedir. Lateral alan belirgin ve 4 çizgilidir. Kuyruk kısa, genellikle ventrale doğru hafif kıvrık ve 11.00±1.73 (9-12) annüllüdür. Kuyruk ucu düze yakın yuvarlak ve annüllüdür. Phasmidler anüs seviyesinin annül anteriöründe yer almıştır. 89

102 Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan H. vulgaris türüne ait bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Yuen (1964) ve Sher (1966) in tanımlarına uymaktadır (Çizelge 4.23.). Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Çizelge Helicotylenchus vulgaris in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Yuen 1964 Sher 1966 Kepenekci 1999 n L (µm) ±80.01 ( ) * * * a 27.44±1.48 ( ) b 6.23±0.29 ( ) b 4.82±0.01 ( ) c 64.43±5.83 ( ) c 0.91±0.08 ( ) V(%) 59.65±1.70 ( ) Stylet (µm) 32.68±1.32 ( ) Kuyruk (µm) 14.44±2.63 ( ) MB(%) 62.72±1.28 ( ) Ran 11.00±1.73 (9-12) Phamid * 12-18/ 6-18/ 10-20/ 12-17/ O 32.53±3.63 ( ) m 47.24±1.85 ( ) * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. * Anteriör/Posteriör Bu tür ilk defa Yuen (1964) tarafından Harpenden (İngiltere) da çayır toprağında saptanmıştır. Daha sonra Mylnefield ve Invergowrie (İskoçya) de çilek (Fragaria sp.); Kesteren de elma (Prunus pyrus L.); Wageningen (Hollanda), Nittel, Vallendar (Almanya) ve Lazzaretto (İtalya) da üzüm (Vitis sp.); Macon, Maligny, Lorgues, Castelnaudary ve Dijon (Fransa) da bilinmeyen cayır topraklarında bulunmuştur. Türkiye de ilk olarak Ertürk vd (1973) tarafından İzmir ve Çanakkale patates (Solanum tuberosum) dikim alanlarında tespit edilmiştir. Daha sonra sarımsakda (Allium sativum L.) (Saltukoğlu 1974), maydanozda (Petroselinum sativum L.) (Saltukoğlu 1974), baklada (Vicia faba L.) (Saltukoğlu 1974), süs bitkisinde (Ercan 1976), soğanda (Allium cepa L.) (Hekimoğlu 1980), kenevirde (Cannabis sativa L.) (Tunçdemir 1983), nohutda 90

103 (Cicer arietinum L.) (Kepenekci 1999) ve zeytinde (Olea europaea L.) (Kepenekci 2001c) tespit edilmiştir. Bu çalışmada H. vulgaris Çubuk ve Bağlum (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.36.). Şekil Çalışma kapsamında Helicotylenchus vulgaris in saptandığı armut bahçeleri. 91

104 Şekil A-F. H. canadensis. A-F. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi; C,E. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş; F. Kuyruk bölgesi lateral alan. 92

105 Şekil A-I. H. digonicus. A-I. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi; C-F,H. Kuyruk bölgesi; G. Genel görünüş; I. Kuyruk bölgesi lateral alan. 93

106 Şekil A-F H. tunisiensis. A-F. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi; C,E. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş; F. Kuyruk bölgesi lateral alan. 94

107 Şekil A-I. H. varicaudatus. A-I. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi; C-E,H. Kuyruk bölgesi; G. Genel görünüş; I. Kuyruk bölgesi lateral alan. 95

108 Şekil A-G. H. vulgaris. A-G. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi; C,D,F. Kuyruk bölgesi; E. Genel görünüş; G. Kuyruk bölgesi lateral alan. 96

109 Cins: Pratylenchus Filipjev, 1936 Çalışmada bu cinse ait üç tür saptanmıştır. Tür: Pratylenchus penetrans (Cobb 1917) Filipjev & Stekhoven 1941 (Şekil 4.42., A-D ve A-K) (Çizelge 4.24.). Sinonimleri: Tylenchus penetrans Cobb, 1917; Anguillulina (Pratylenchus) penetrans (Cobb) Goodey 1932; Tylenchus gulosus Kühn 1890; Pratylenchus gulosus (Kühn) Filipjev & Schuurmans Stekhoven, Tanımı, Dişi: Fiksasyon sonucu vücut ventrale doğru hafif kıvrık şekildedir. Baş bölgesi alçak, hafif basık ve ön kısmı düzdür. Baş vücutla boğumsuz olarak birleşmiş ve 3 annüllüdür. Baş kaidesi kuvvetlice sertleşmiştir. Stylet iyi gelişmiş, 16.19±0.78 ( ) µm uzunluktadır. Styletin conus kısmı iyi gelişmiş olup genellikle stylet boyunun yarısından daha uzundur. Stylet tokmakları yuvarlaktır. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tokmaklarının 3.42±0.40 ( ) µm gerisinde yer almaktadır. Procorpus ısthmustan uzundur. Median bulb iyi gelişmiş, yuvarlak veya hafifçe oval, kaslı ve valflidir. Isthmus kısa ve silindiriktir. Sinir halkası Isthmusun ortasına yakın olarak bulunur. Boşaltım deliği basal bulbın anteriöründe ve hemizonidin 1-2 annül posteriöründe yer alır. Hemizonid 3 annül genişliğindedir. Basal bulb uzunca torba şeklinde ve barsak üzerine uzanmış şekildedir. Oesophagus ile barsağın birleşme yeri basal bulbın ortasının anteriöründe bulunur. Tek ovarylidir. Ovary düz uzanmaktadır. Oocyteler posteriör ucu hariç çift sıralıdır. Spermatheca yuvarlak, ovary ile aynı doğrultuda ve içi spermlidir. Post uterine sac mevcut olup kısa ve vulvadaki vücut genişliğinden biraz uzundur. Lateral alan 4 çizgilidir. Phasmidler belirgin ve açıldığı yer değişiklik gösterir. Kuyruk genellikle genişçe yuvarlak, ucu düz, 19.31±3.52 (15-26) annüllü, kuyruk uzunluğu vulva-anüs arasının uzunluğunun dörtte biri kadar ve varyasyon gösterir. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan P.penetrans türüne ait bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Sher ve Allen (1953) ın tanımlarına uymaktadır 97

110 (Çizelge 4.24.). Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Çizelge Pratylenchus penetrans ın karşılaştırılması farklı populasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin Bu çalışmaya göre Sher and Allen 1953 Kepenekci 1994 n L (µm) ±43.28 ( ) * * a 28.70±2.85 ( ) b 5.30±0.56 ( ) b 3.94±0.33 ( ) - - c 19.36±1.90 ( ) c 2.41±0.37 ( ) V (%) 78.32±2. 25 ( ) Stylet (µm) 16.19±0.78 ( ) Kuyruk (µm) 24.90±3.55 ( ) MB (%) 57.53±5.14 ( ) Ran 19.31±3.52 (15-26) T/VA 0.32±0.05 ( ) - - * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. Ülkemizde ise bu tür ilk olarak Yüksel (1974) tarafından Trabzon da çilek (Fragaria sp.), mısır (Zea mays L.) ve karalahana (Brassica olaracea var. Acephala DC.) kökleri çevresinden alınan toprak örneklerinde saptanmıştır. Daha sonra sarımsakda (Allium sativum L.) (Saltukoğlu 1974), soğanda (Allium cepa L.) (Öztürk 1990), mantarda (Agaricus bisporus) (Ağdacı vd 1990), çimde (Akgül 1991), domateste (Lycopersicum esculentum Mill.) (Kepenekci 1994), yoncada (Medicago sativa L.) (Öztürk ve Eneli 1994), gülde (Rosa L.) (Akgül 1996), kivide (Arctinidia deliciosa cv Hayward) (Kepenekci ve Öztürk 1999) ve çilekde (Fragaria sp.) (Kepenekci ve Öztürk 2002) saptanmıştır. Bu çalışmada P. penetrans Bağlum ve Yenikent (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.42.). 98

111 Şekil Çalışma kapsamında Pratylenchus penetrans ın saptandığı armut bahçeleri. Tür : Pratylenchus pratensis (de Man, 1880) Filipjev, 1936 (Şekil ve A-G) (Çizelge 4.25.). Sinonimleri: Tylenchus pratensis de Man, 1880; Anguillulina pratensis (de Man) Goffart, 1929; Pratylenchus helophilus Seinhorst, 1959; Pratylenchus irreqularis Loof, 1960 Tanımı, Dişi: Fiksasyon sonucu vücut genellikle vulvadan ventrale doğru hafif kıvrık olup bazende düz şekil alır. Baş bölgesi vücutla boğum oluşturmaz ve 3 annüllüdür. Baş kaidesi kuvvetlice sertleşmiştir. Stylet belirgin ve 17.73±1.16 ( ) µm uzunlukta ve yuvarlak, anteriör yüzeyi düz tokmaklara sahiptir. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tokmaklarının 3.55±0.44 ( ) µm gerisinde yer almaktadır. Median bulb yuvarlak veya hafif oval ve valflidir. Isthmus kısa ve sinir halkası tarafından sarılmıştır. Hemizonit iki vücut annülü uzunlukta ve boşaltım deliğinin bir vücut annülü anteriöründe yer almıştır. Barsakla oesophagusun birleşme yeri basal bulbin anteriöründedir. Tek ovarilidir ve ovary düz uzanmıştır. Vulva vücudun % 78.37±1.51 ( ) unda yer almıştır. Oocyteler tek sıralıdır. Spermatheca belirgin yuvarlak ve içi boştur. Post uterine sac kısa yaklaşık olarak vulvadaki vücut genişliğine yakın uzunluktadır. Lateral alan dört çizgilidir. Phasmidler kuyruğun posteriörüne yakın bir konumdadır. Kuyruk ucu hafif yuvarlak ve annüllüdür. Kuyruk 23.00±2.00 (21-25) annüllüdür ve ventrale doğru hafif kıvrıktır. Genellikle kuyruk, vulva-anüs arasının üçte biri kadar boydadır. 99

112 Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan P. pratensis türüne ait bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Sher ve Allen (1953) in tanımına uymasına karşın V değeri daha küçük bulunmuştur (V= karşın V= ) (Çizelge 4.25.). Bununla birlikte daha önce saptanan Türkiye populasyonlarına uymaktadır (V= karşın fasulye populasyonu= ) (Kepenekci 1999). Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Çizelge Pratylenchus pratensis in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Sher & Allen 1953 Kepenekci 1999 n 3-4 L (µm) ± ( ) * * a 30.72±3.20 ( ) b 5.44±0.31 ( ) b 4.08±0.08 ( ) c 19.59±1.25 ( ) c 2.49±0.27 ( ) V (%) 78.37±1.51 ( ) Stylet (µm) 17.73±1.16 ( ) Kuyruk (µm) 26.35±4.32 ( ) MB (%) 61.67±2.98 ( ) Ran 23.00±2.00 (21-25) T/VA 0.31±0.03 ( ) * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. Türkiye de ilk defa Saltukoğlu (1974) tarafından Firuzköy (İstanbul) de marul (Lactuca sativa L.) ekiliş alanlardan alınan toprak örneklerinde saptanmıştır. Daha sonra sebzelerde (Ediz ve Enneli 1978), yoncada (Medicago sativa L.) (Öztürk ve Enneli 1994), fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) (Kepenekci 1999), şeftalide (Prunus persica (L.) Batch.) (Kepenekci 2001b) ve haşhaşda (Papaver somniferum L.) (Akgül ve Ökten 2002) saptanmıştır. Bu çalışmada P. pratensis Bağlum (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.43.). 100

113 Şekil Çalışma kapsamında Pratylenchus pratensis in saptandığı armut bahçeleri. Tür: Pratylenchus thornei Sher & Allen, 1953 (Şekil ve A-D) (Çizelge 4.26.). Tanımı, Dişi: Fiksasyon sonucu vücut ventrale doğru kıvrık bir şekil alır. Baş bölgesi alçak, hafif basık ve ön kısmı düzdür. Baş vücutla boğumsuz olarak birleşmiş ve 3 annüllüdür. Baş kaidesi kuvvetlice sertleşmiştir. Stylet iyi gelişmiş 17,48 µm uzunluktadır. Stylet tokmakları iyi gelişmiş ve yuvarlaktır. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tokmaklarının 3.04±0.76 ( ) µm gerisinde yer almaktadır. Median bulb iyi gelişmiş, yuvarlak, kaslı ve valflidir. Isthmus kısa ve silindiriktir. Isthmus kısa ve sinir halkası tarafından sarılmıştır. Boşaltım deliği ısthmusun tabanında ve hemizonit'in 1 annül posteriöründe yer alır. Hemizonit 2 annül genişliğindedir. Oesophagus ile barsağın birleşme yeri basal bulbin posteriöründedir. Tek ovarylidir. Ovary düz uzanmaktadır. Spermatheca net olmamakla birlikte uzun, oval ve içinde sperme rastlanmamıştır. Post uterine sac mevcut olup vulvadaki vücut genişliğinin yarısından biraz uzundur. Lateral alan 4 çizgilidir. Phasmid kuyruğun ortasının biraz anteriöründe yer almıştır. Kuyruk 30.15±3.16 ( ) µm uzunlukta, 28.33±1.53 ( ) annüllü, ucu kesik görünümünde düz ve annülsüzdür. Erkek: Bulunamamıştır. 101

114 Çalışmada bulunan P. thornei türüne ait bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Sher ve Allen (1953) in tanımına uymaktadır (Çizelge 4.26.). Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Çizelge Pratylenchus thornei nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Sher ve Allen Kepenekci n 3-20 L (µm) ±1.89 ( ) * 0.56±0.013( ) * a 31.16±2.74 ( ) ±0.70( ) b 6.74±0.53 ( ) ±0.110( ) b 5.60±0.28 ( ) ±0.254( ) c 19.96±2.26 ( ) ±0.44( ) c 2.53±0.14 ( ) ±0.064( ) V (%) 75.94±1.73 ( ) ±0.43( ) Stylet (µm) ±0.169(16-18) Kuyruk (µm) 30.15±3.16 ( ) ±0.93(25-36) MB (%) 55.70±2.96 ( ) ±0.67( ) Ran 28.33±1.53 ( ) ±0.742(19-27) T/VA 0.26±0.02 ( ). - - * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. Türkiye de ilk olarak Yüksel (1974) tarafından Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgelerinde buğday (Triticum aestivum L.), mısır (Zea mays L.), çayır ve fidanlık alanlarında tespit edilmiştir. Daha sonra pırasada (Allium porrum L.) (Saltukoğlu 1974), biberde (Capsicum annum L.) (Saltukoğlu 1974), süs bitkilerinde (Ercan 1976, Borazancı 1977), sebzelerde (Ediz ve Enneli 1978), kenevirde (Cannabis sativa L.) (Tuncdemir 1983), turunçgilde (Citrus sp.) (Elekçioğlu 1992), pamukda (Gossypium sp.) (Elekçioğlu 1992), hıyarda (Cucumis sativus L.) (Elekçioğlu 1992), patlıcanda (Solanum melongena L.) (Elekçioğlu 1992), mısırda (Zea mays L.) (Elekçioğlu 1992), yerfıstığında (Arachis hypogaea L.) (Elekçioğlu 1992), biberde (C. annum L) (Elekçioğlu 1992), soyada (Glycine Max. L.) (Elekçioğlu 1992) ve buğdayda (T. aestivum L.) (Elekçioğlu 1996), yoncada (Medicago sativa L.) (Öztürk ve Enneli 1994), domateste (Lycopersicum esculentum L.) (Kepenekci 1994), tütünde (Nicotiana sp.) (Kepenekci ve Ökten 1999), fasulye (Phaseolus vulgaris L.) (Kepenekci 1999) ve nohutta (Cicer arietinum) (Kepenekci 1999) tespit edilmiştir. 102

115 Bu çalışmada P. thornei Çubuk (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.44.). Şekil Çalışma kapsamında Pratylenchus thornei nin saptandığı armut bahçeleri. 103

116 Şekil A-D. P. penetrans. A-D. Dişi. A,D. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi ve Kuyruk bölgesi; C. Genel görünüş. 104

117 Şekil A-K. P. penetrans. A-K. Dişi. A-Kuyruk bölgesi. 105

118 Şekil A-G. P. pratensis. A-G. Dişi. A,G. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi ve kuyruk bölgesi; C-E. Kuyruk bölgesi; F. Genel görünüş. 106

119 Şekil A-D. P. thornei. A-D. Dişi. A, D. Baş ve Oesophagus bölgesi; B. Üreme sistemi ve Kuyruk bölgesi; C. Genel görünüş. 107

120 Cins : Zygotylenchus Siddiqi 1963 Sinonimi: Mesotylus de Guiran 1964 Çalışmada bu cinse ait bir tür saptanmıştır. Tür: Zygotylenchus guevarai (Tobar Jimenez 1963) Braun & Loof 1966 (Şekil ve A-G) (Çizelge 4.27.). Sinonimleri: Pratylenchoides guevarai Tobar Jimenez, 1963; Zygotylenchus browni Siddiqi, 1963; Mesotylus gallicus de Guiran, 1964; Zygotylenchus gallicus (de Guiran) Braun & Loof, Tanımı, Dişi: Fiksasyon sonucu vücut ventrale doğru hafif kıvrık şekildedir. Baş bölgesi yuvarlak, ön kısmı hafif içeri çökük, 3 annüllü ve vücutla boğumsuz olarak birleşmiştir. Stylet kuvvetli, 16.91±0.38 ( ) µm uzunluğunda ve yuvarlak tokmaklara sahiptir. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tabanına 3.80±0.62 ( ) µm uzaklıktadır. Median bulb iyi gelişmiş, hafif oval, kaslı ve valflidir. Isthmus kısa ve silindiriktir. Sinir halkası isthmusun ortasında yer almıştır. Boşaltım deliği basal bulb ın anteriöründe ve anteriör uca 90.60±4.73 ( ) µm uzaklıktadır. Hemizonit 1 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin 2 annül anteriöründe yer almıştır. Basal bulb iyi gelişmiş, uzun ve barsak altında kalmıştır. Oesophagus ile barsağın birleşme yeri basal bulbın anteriöründedir. Annüller vücudun orta bölgesinde 12.67±0.93 ( ) µm kalınlıktadır. Lateral alan 4 çizgili olup çizgilerde aerola görülmez. Çift ovary lidir ve ovary kolları düz olarak uzanmaktadır. Oocyteler tek sıralıdır. Spermatheca yuvarlak, büyük ve ovary ile aynı doğrultuda olup içerisinde birkaç sperm vardır. Kuyruk ventrale doğru hafif kıvrık, 26.79±1.44 ( ) µm uzunluğunda ve 17.50±1.29 (16-19) annüllüdür. Kuyruk ucu kütçe, yuvarlak ve annülsüzdür. Phasmid kuyruğun ortasına yakın bir konumdadır. Erkek: Bulunamıştır. Bu çalışmada saptanan Z. quevarai türüne ait bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Jimenez (1963) in tanımına uymaktadır 108

121 (Çizelge 4.27.). Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Bu tür ilk defa Jimenez (1963) tarafından İspanya da bulunmuştur. Türkiye de ilk defa Saltukoğlu (1974) tarafından Firuzköy (İstanbul) de bakla (Vicia faba); Büyükçekmece (İstanbul) de maydanoz (Petroselinium sp.), kavun (Cucumis melo) ve domates (Lycopersicum esculentum); Göztepe, Silivrive, Bahçelievler (İstanbul) de çim ekiliş alanlarında tespit edilmiştir. Daha sonra süs bitkisinde (Ercan 1976), domatesde (L. esculentum L.) (Kepenekci 1994), gülde (Rosa L.) (Akgül 1996), tütünde (Nicotiana sp.) (Kepenekci ve Ökten 1999), nohutta (Cicer arietinum L.) (Kepenekci 1999), fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) (Kepenekci 1999), çayda (Camelia sinensis L.) (Kepenekci ve Akgül 1999), kesme çiçekte (Akgül vd 2000), zeytinde (Olea europaea L.) (Kepenekci 2001c) ve haşhaşda (Papaver somniferum L.) (Kepenekci ve Evlice 2003) saptanmıştır. Çizelge Zygotylenchus guevarai nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Jimenez 1963 Kepenekci 1999 n L (µm) ±48.44 ( ) * 0.55±0.0134( ) * a 29.10±3.37 ( ) ±0.622( ) b 4.93±0.49 ( ) ±0.317( ) b 4.08±0.13 ( ) ±0.128( ) c 19.75±1.09 ( ) ±0.577( ) c 2.28±0.20 ( ) ±0.074( ) V(%) 61.42±1.05 ( ) ±0.62( ) Stylet (µm) 16.91±0.38 ( ) ±0.316(16-18) Kuyruk(µm) 26.79±1.44 ( ) ±0.812(27-32) MB(%) 53.30±5.24 ( ) ±2.15( ) Ran 17.50±1.29 (16-19) ±0.51(16-19) * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. Bu çalışmada Z. quevarai Çubuk ve Yenikent (Ankara) de armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.49). 109

122 Şekil Çalışma kapsamında Zygotylenchus quevari nin saptandığı armut bahçeleri. 110

123 Şekil A-G. Z. guevarai. A-G. Dişi. A,E. Baş ve Oesophagus bölgesi; B,C,F. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş; G. Kuyruk bölgesi lateral alan. 111

124 Cins: Pratylenchoides Winslow 1958 Sinonimi: Hoplorhynchus Andrassy, 1985 Bu çalışmada bu cinse ait üç tür saptanmıştır. Tür: Pratylenchoides alkani Yüksel, 1977 (Şekil ve A-H) (Çizelge 4.28.). Tanımı, Dişi: Fiksasyon sonucu vücut C şeklini almıştır. Baş bölgesi yuvarlak, 4-5 annüllü ve vücutla boğum oluşturmaz. Baş kaidesi kuvvetlice sertleşmiştir. Stylet 25.36±1.57 ( ) µm uzunluğunda ve iyi gelişmiştir. Stylet tokmakları belirgin ve posteriöre doğru eğimlidir. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tokmaklarına 3.73±0.53 ( ) µm uzaklıktadır. Median bulb iyi gelişmiş, hafif oval, kaslı, valfli ve merkezi anteriör uca 85.40±3.76 ( ) µm uzaklıktadır. Hemizonit 2-3 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin 1 annül anterıöründe yer almıştır. Boşaltım deliği isthmusun tabanındadır. Deiridler belirgin ve konumları basal bulbin anteriöründedir. Vücut annüllerinin kalınlığı 1.58±0.17 ( ) µm kadardır. Oesophagus bezleri iyi gelişmiş ve barsak üzerine vücut genişliği kadar uzanır. Oesophagus ile bağırsağın birleşme yeri basal bulbin ortasına yakın ve anteriör uca ±12.60 ( ) µm uzaklıktadır. Lateral alan vücut ortasında 6 çizgili ve dış çizgiler kıvrımlı olup anteriör ve posteriör uçlara doğru çizgi sayısı 4 e düşmektedir. Çift ovarili, ovarilerin anteriör ve posteriör kolları düz uzanmış, oocyte ler tek sıralıdır. Spermatecha yuvarlak hafif oval ve ovary ile aynı doğrultudadır. Kuyruk silindirimsi, uc kısmı yuvarlak ve düzensiz annüllüdür. Phasmidler belirgin ve posteriör ile kuyruk ortasına yakın yer almıştır. Hyalin portion kalındır. Erkek: Genel olarak dişiye benzer fakat daha ince yapılıdır. Tek testisli ve testis düz olarak uzanmıştır. Spicule hafif kıvrık 28,12±1,07 (27,36-28,88) µm uzunluktadır. Gubernaculum 7.22±1.61 ( ) µm uzunlukta ve basittir. Kuyruk 66.50±0.54 ( ) µm uzunluktadır. Bursa kuyruğu tamamen örter ve belirgin annüllüdür. Phasmid ler kuyruğun ortasına yakın bir konumdadır. 112

125 Çalışmada bulunan P. alkani türüne ait bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Yüksel (1977) in tanımına uymaktadır (Çizelge 4.28.). Türkiye de daha önce bulunan diğer popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Bu tür ilk defa Yüksel (1977) tarafından Kan-İspir (Erzurum) de fasulye (Phaseolus vulgaris L.) kökleri çevresindeki toprakta bulunmuş ve dünya için yeni bir tür olarak tanımlanmıştır. Ülkemizde yaygın olarak bulunan bu tür soğanda (Allium cepa L.) (Öztürk 1990), domateste (Lycopersicum esculentum L.) (Elekçioğlu 1992, Kepenekci 1994), bağda (Elekçioğlu vd 1994), turunçgilde (Citrus sp.) (Elekçioğlu, 1995), nohutta (Cicer arietinum L.) (Kepenekci 1999), fasulyede (F. vulgaris L.) (Kepenekci 1999), çayda (Camelia sinensis L.) (Kepenekci ve Akgül 1999), kayısıda (Prunus armeniaca L.) (Kepenekci 2001b), ayçiçeğinde (Helianthus annus L.) (Kepenekci 2001d), yer fıstığında (Arachis hypogaea L.) (Kepenekci ve Öztürk 2002), haşhaşda (Papaver somniferum L.) (Akgül ve Ökten 2002, Kepenekci ve Evlice 2003) ve anasonda (Pimpinella anisum L.) (Kepenekci, 2003) tespit edilmiştir. Çizelge Pratylenchoides alkani nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Yüksel 1977 n L (µm) ±87.06 ( ) * a 31.38±2.27 ( ) b 5.53±0.40 ( ) b 4.22±0.42 ( ) - c 16.03±1.24 ( ) c 2.96±0.18 ( ) 3 V(%) 56.52±1.46 ( ) Stylet (µm) 25.36±1.57 ( ) Kuyruk(µm) 54.44±6.71 ( ) - MB(%) 54.26±3.15 ( ) - D.O.G. (µm) 3.73±0.53 ( ) 3 Ran 28.45±2.73 (24-33) Vücut annül (µm) 1.58±0.17 ( ) 2.0 Lib. annül * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. 113

126 Bu çalışmada P. alkani Kızılcahamam ve Bağlum (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.51.). Şekil Çalışma kapsamında Pratylenchoides alkani nin saptandığı armut bahçeleri. Tür: Pratylenchoides conincki Ökten, 1989 (Şekil ve B, D, E) (Çizelge 4.29.). Tanımı, Dişi: Fiksasyon sonucu vücut açık "C" şeklini almıştır. Baş bölgesi yuvarlak, 3 annüllü ve vücutla boğum oluşturmaz. Baş kaidesi kuvvetlice sertleşmiştir. Stylet µm uzunluğunda ve iyi gelişmiştir. Stylet tokmakları belirgin ve posteriöre doğru eğimlidir. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tokmaklarına 2.28 µm uzaklıktadır. Median bulb iyi gelişmiş, hafif oval, kaslı, valfli ve merkezi anteriör uca µm uzaklıktadır. Hemizonit 2-3 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin 1 annül anterıöründe yer almıştır. Boşaltım deliği ısthmusun tabanındadır. Deiridler belirgin ve konumları ısthmusun tabanında, hemizonit hizasındadır. Vücut annüllerinin kalınlığı µm kadardır. Oesophagus bezleri iyi gelişmiş ve barsak üzerine vücut genişliği kadar uzanır. Oesophagus ile bağırsağın birleşme yeri basal bulb in ortasına yakın ve anteriör uca µm uzaklıktadır. Lateral alan vücut ortasında 6 çizgili ve dış çizgiler annülü olup anteriör ve posteriör uçlara doğru çizgi sayısı 4 e düşmektedir. Çift ovarili, ovarilerin anteriör ve posteriör kolları düz uzanmış, oocyteler tek sıralıdır. Spermatecha yuvarlak hafif oval ve ovary koluyla boğum oluşturmamıştır. Kuyruk silindirimsi, uç kısmı yuvarlak ve düzensiz annüllüdür. Phasmidler belirgin ve kuyruk ortasına yakın yer almıştır. Hyalin portion kalındır. 114

127 Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan P. conincki türüne ait bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Ökten in (1989a) tanımına uymasına karşın L, b ve kuyruk ölçümleri daha küçük bulunmuştur (L= µm, b = 3.30 ve kuyruk= µm karşın L= µm, b = , kuyruk= 38,76 µm) (Çizelge 4.29.). Bununla beraber Türkiye de daha önce bulunan diğer popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Bu tür ilk defa Ökten (1989a) tarafından Çubuk (Ankara) da mercimek (Lens esculenta Moench) kökü etrafından alınan toprakta saptanmış ve dünya için yeni bir tür olarak tanımlanmıştır. Çizelge Pratylenchoides conincki nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Ökten 1989a n 1 10 L (mm) a 30, b 4,25? b c c V(%) Stylet (µm) Kuyruk(µm) MB(%) D.O.G. (µm) Ran Vücut annül (µm) Lib. Annül Daha sonra soğanda (Allium cepa L.) (Öztürk 1990), domateste (Lycopersicum esculentum Mill) (Kepenekci 1994), fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) (Kepenekci 1999) ve nohutta (Cicer arietinum L.) (Kepenekci 1999) saptanmıştır. Bu çalışmada P. conincki Bağlum (Ankara) da armut bahçesinde tespit edilmiştir (Şekil 4.52.). 115

128 Şekil Çalışma kapsamında Pratylenchoides conincki nin saptandığı armut bahçeleri. Tür: Pratylenchoides leicauda Sher, 1970 (Şekil ve A, C,F) (Çizelge 4.30.). Tanımı, Dişi: Fiksasyon sonucu vücut açık "S" şeklini almıştır. Baş bölgesi yuvarlak, ön kısmı hafif düz, 3 annüllü ve vücutla boğumsuz olarak birleşmiştir. Baş kaidesi sertleşmiştir. Stylet iyi gelişmiş, µm uzunluğunda ve yuvarlak tokmaklara sahiptir. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tabanına 3.04 µm kadar uzaklıktadır. Median bulb iyi gelişmiş oval, kaslı, valfli ve merkezi anteriör uca µm uzaklıktadır. Isthmus kısa ve sinir halkası tarafından sarılmıştır. Boşaltım deliği basal bulbin ortasında ve anteriör uca µm uzaklıktadır. Hemizonid 2-3 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin 1-2 annül anteriöründe yer almıştır. Oesophagal bezler iyi gelişmiştir ve barsak üzerine iki-üç vücut genişliği kadar uzanır. Oesophagus ile barsağın birleşme yeri basal bulbın anteriöründe ve anteriör uca µm mesafededir. Annüller 2.2 µm kalınlıktadır. Lateral alan 4 çizgili ve dış çizgiler kıvrımlıdır. Çift ovarylidir ve ovary kolları düz olarak uzanmaktadır. Spermatheca belirgin, yuvarlak, ovary ile aynı doğrultudadır. Kuyruk ventrale doğru hafif kıvrık, silindirik yapıda, µm uzunluğunda ve 20 annüllüdür. Kuyruk ucu yuvarlak ve annülsüzdür. Phasmid kuyruğun ortasında yer almıştır. Erkek: Bulunamamıştır. Bu çalışmada saptanan P. leicauda genel morfolojik yapı ve ölçümler bakımından Sher (1970) in tanımına uymasına karşın orijinal tanımda lateral alanın vucudun orta 116

129 bölümünde 6 çizgili olduğu anteriör ve posteriöre doğru 4 çizgili olduğu bildirilmektedir. Ancak lateral alanın bazen 4 çizgili olduğu bildirilmiştir (Sher 1970) (Çizelge 4.30.). Çizelge Pratylenchoides leicauda nın farklı populasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Sher 1970 Kepenekci 1994 n L (mm) * a b b c c V(%) Stylet (µm) Kuyruk(µm) MB(%) D.O.G. (µm) Ran Vücut annül (µm) Lib. Annül 3-3 * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Bu tür ilk defa Sher (1970) tarafından St. Honorat Adası (Fransa) nda çim ekiliş alanları ve yabancı otların kökleri etrafından alınan toprak örneklerinde tespit edilmiştir. Türkiye de ilk defa Kepenekci (1994) tarafından Beypazarı (Ankara) nda domates (Lycopersicum esculentum) ekiliş alanlarında tespit edilmiştir. Daha sonra çeltikte (Oryza sativa L.) (Elekçioğlu 1996) tespit edilmiştir. Bu çalışmada P. leicauda Çubuk (Ankara) da armut bahçesinde tespit edilmiştir (Şekil 4.53.). 117

130 Şekil Çalışma kapsamında Pratylenchoides leicauda nın saptandığı armut bahçeleri. 118

131 Şekil A-H. P. alkani. A, D, E, F, G. Dişi. B, C, H. Erkek. A, B. Baş ve Oesophagus bölgesi; D, E, F. Kuyruk bölgesi; G, H. Genel görünüş. 119

132 Şekil A, C, F. P. leiocauda. B, D, E. P. conincki. A-F. Dişi. A, B. Baş ve Oesophagus bölgesi; C, D. Kuyruk bölgesi; E, F. Genel görünüş. 120

133 Cins: Paratrophurus Arias, 1970 Çalışmada bu cinse ait bir tür tespit edilmiştir. Tür: Paratrophurus loofi Arias, 1970 (Şekil ve A-D.) (Çizelge 4.31.) Tanımı, Dişi: Fiksasyon sonucu vücut C şeklini almıştır. Baş kaidesi yuvarlak, 5-6 annüllü ve vücutla boğum oluştumayarak birleşmiştir. Baş kaidesi hafif sertleşmiştir. Stylet 22.8 µm uzunlukta ve yuvarlak stylet tokmaklarına sahiptir. Dorsal oesophagal bez açıklığı, stylet tabanının 3.04 µm kadar gerisindedir. Median bulb iyi gelişmiş, yuvarlak, valfli ve merkezi anteriör uca µm uzaklıktadır. Sinir halkası isthmus un anteriöründe yer almıştır. Boşaltım deliği istmusun tabanı seviyesinden dışarıya açılır. Hemizonit 4 annül kalınlığında ve boşaltım deliğinin hemen üzerinde yer almıştır. Basal bulb armut şeklinde ve vücut genişliği kadardır. Oesophagusun barsak ile birleşme yerinde cardialar belirgindir. Annüller belirgin ve vücut ortasında 1.0 µm kalınlıktadır. Kütiküladaki lateral alan 4 çizgilidir. Çift ovarilidir. Ovary kolları düz olarak uzanmaktadır. Spermatheca yuvarlak, eksenal ve içi boştur. Vulva belirgin dudaklı ve yarık şeklindedir. Kuyruk silindir benzeri bir şekilde olup uç kısmı genişce yuvarlak ve annüllüdür. Kuyruk ucunda kütikulanın kalınlığı 11.4 µm yi bulmaktadır. Phasmid kuyruğun anteriöründe yer almıştır. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada saptanan P. loofi türüne ait bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Arias (1970) ın tanımına uymaktadır(çizelge 4.31.). Tespit edilen birey Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Bu tür ilk defa Sevilla (İspanya) da buğday kökleri cevresindeki toprakta bulunmuştur (Arias 1970). Türkiye de ilk defa Saltukoğlu vd (1976) tarafından İstanbul çevresinde kavun (Cucumis melo), ayçiçeği (Helianthus annuus), patlıcan (Solanum melongena) ve turp 121

134 (Raphanus sativus) kökleri etrafındaki toprakta saptanmıştır. Daha sonra soğanda (Allium cepa L.) (Öztürk 1990) ve mercmekte (Lens esculenta L.) (Kepenekci 1999) tespit edilmiştir. Çizelge Paratrophurus loofi nin farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Arias 1970 Kepenekci 1999 n L (µm) * * a b c c V(%) Stylet (µm) Kuyruk(µm) MB h (Hyaline por. µm) * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. P. loofi çalışmada Kızılcahamam (Ankara) da armut bahçesinde tespit edilmiştir (Şekil 4.56.). Şekil Çalışma kapsamında Paratrophurus loofi nin saptandığı armut bahçeleri. Cins: Trophurus Loof, 1956 Sinonimleri: Clavaurotylenchus Caveness, 1958 Çalışmada bu cinse ait bir tür tespit edilmiştir. 122

135 Tür: Trophurus imperialis Loof, 1956 (Şekil ve E-H) (Çizelge 4.32.). Tanımı, Dişi: Fiksasyon sonucu vücut posteriörde ventrale kıvrılmış baston şeklini almıştır. Baş 6.92±0.59 ( ) µm genişliğinde, 4.31±0.38 ( ) µm yüksekliğinde olup vücutla boğumsuz olarak birleşmiş ve annülsüzdür. Stylet iyi gelişmiş 17.14±0.67 ( ) µm uzunlukta, anteriörü düz tokmaklara sahiptir. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tokmaklarının µm gerisinde yer almaktadır. Procorpus uzundur. Median bulb iyi gelişmiş, yuvarlak, kaslı, valfli ve merkezi anteriör uca 87.32±3.21 ( ) µm uzaklıktadır. Isthmus ince uzun ve silindiriktir. Sinir halkası median bulb'un tabanında yer almıştır. Boşaltım deliği isthmusun ortasına yakın bir konumda ve hemizonitin 1 annül anteriöründe yer almıştır. Hemizonit 3 annül genişliğindedir. Basal bulb kese şeklinde ve tabanındaki cardialar iridir. Vücut çok ince annüllüdür. Tek ovarylidir. Ovary oldukça uzundur. Spermatheca yuvarlak, büyük, ovary ile aynı doğrultuda ve içi sperm doludur. Postuterine sac mevcut olup vulvadaki vucut genişliği kadardır. Lateral alan 4 cizgili olup içteki iki çizgi zor fark edilmektedir. Phasmid belirgin değildir. Kuyruk 36.99±2.15 ( ) µm uzunlukta silindir benzeri bir şekilde olup uç kısmı genişce yuvarlak ve annülsüzdür. Kuyruk ucunda kütikulanın kalınlığı µm yi bulmaktadır. Erkek: Bulunamamıştır. T. imperialis, gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Loof (1955) un tanımına uymasına karşın b değeri daha küçük bulunmuştur (b= (6.3) karşın b= 5.45±0.19 ( )) (Çizelge 4.32.). Ayrıca tespit edilen bireyler Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir (b= 5.45±0.19 ( )) karşın fasulye populasyonu b= ) (Kepenekci 1999). Bu tür ilk olarak Nieuw Beerta ve Groningen (Hollanda) de hububatla münavebeye giren deneme alanlarındaki topraklarda ve Lipsko, Zamose (Polonya) de saptanmıştır (Loof 1955). 123

136 Çizelge Trophurus imperialis in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Loof 1955 Bu çalışmaya göre Hollanda Popülasyonu Polonya Popülasyonu n L (µm) ±61.78 ( ) (0.95) * 1.04 * a 38.15±2.18 ( ) (39) 42 b 5.45±0.19 ( ) (6.3) 7.3 c 24.36±2.52 ( ) (27) 32.0 c 1.83±0.25 ( ) (1.8) - V(%) 56.52±1.03 ( ) (56) 5 Stylet (µm) 17.14±0.67 ( ) (19) - Kuyruk(µm) 36.99±2.15 ( ) - - MB 53.17±2.19 ( ) - - * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. Türkiye de ilk olarak Saltukoğlu vd (1976) tarafından Büyükçekmece (İstanbul) de kavun (Cucumis melo), karpuz (Citrullus vulgaris) ve ayçiçeği (Helianthus annus) bitkilerinin kök civarındaki toprakta tespit edilmiştir. Daha sonra kenevirde (Cannabis sativa L.) (Tunçdemir 1983), buğdayda (Elekçioğlu 1996) ve fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) (Kepenekci 1999) saptanmıştır. T. imperialis çalışmada Çubuk (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.57.). Şekil Çalışma kapsamında Trophurus imperialis in saptandığı armut bahçeleri. 124

137 Şekil A-D. P. loofi, E-H. T. imperialis. A-H. Dişi. A,E. Baş ve Oesophagus bölgesi; B,F. Üreme sistemi; C,G. Kuyruk bölgesi; D,H. Genel görünüş. 125

138 Cins: Quinisulcius Siddiqi, 1971 Yapılan çalışmada bu cinse ait bir tür saptanmıştır. Tür: Quinisulcius capitatus (Allen, 1955) Siddiqi, 1971 (Şekil ve A-F) (Çizelge 4.33.). Sinonimleri: Tylenchorhynchus capitatus Allen, 1955; T. acti Hopper, 1959; Q. acti (Hopper) Siddiqi, 1971; T. nilgiriensis Seshadri, Muthukrishnan & Shunmugam, 1967; Q. nilgiriensis (Seshadri et al.) Siddiqi, 1971; Q. himalayae Mahajan, 1974; T. himalayae (Mahajan) Fortuner & Luc, 1987; Q solani Maqbool, 1982; T.solani (Maqbool) Fortuner & Luc, 1987; T.maqbooli Mizukubo, Toida & Keereevan, 1993 (nom.nov. for T.solani (Maqbool, 1982), nec T.solani Gupta & Uma, 1981); Q.paracti Ray & Das, 1983; T.paracti (Ray & Das) Fortuner & Luc, 1987 Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu posteriör kısmında daha kuvvetli kıvrılmış, gevşek spiral şeklini almıştır. Baş bölgesi 8-9 annüllü ve vücutla boğum oluşturarak birleşmiştir. Baş kaidesi hafifçe sertleşmiştir. Stylet µm uzunlukta, orta büyüklükte, conus ve shaft birbirine eşit uzunluktadır. Stylet tokmakları belirgin ve posteriöre doğru eğimlidir. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tabanının 3.8 µm kadar gerisindedir. Median bulb çok iyi gelişmiş oval, kaslı, valfli ve merkezi anteriör uca µm uzaklıktadır. Sinir halkası isthmusun ortasına yakın yer almıştır. Boşaltım kanalının dışarıya açıldığı yer, basal bulbin hemen önündedir. Hemizonit boşaltım deliğinin 2 annül anteriör ünde ve 3 annül genişliğindedir. Kütiküladaki lateral alan 5 çizgili ve anteriör uca doğru azalarak devam etmektedir. Çift ovarilidir. Ovarynin anteriör ve posteriör kolları düz olarak uzanmaktadır. Oocyteler tek sıralıdır. Spermatheca, ovary ile aynı doğrultuda olup içi boştur. Kuyruk konik, ventrale doğru kıvrık ve ucu düzdür. Anüsle kuyruk ucu arası 41 annüllüdür. Phasmid belirgin ve kuyruğun ortasının biraz anteriöründe yer almaktadır. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada saptanan bireyler Allen (1955) in tanımına uymaktadır (Çizelge 4.33.). Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. 126

139 Allen (1955) in bildirdiğine göre bu tür ilk defa Kaliforniya da armut ağacı kökleri çevresindeki topraktan elde edilmiştir. Çizelge Quinisulcius capitatus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Allen 1955 Kepenekci 1999 n L (µm) ±0.02( ) a ±0.55( ) b ±0.084( ) c ±0.54( ) c ±0.085( ) V(%) ±0.14( ) Stylet (µm) ±0.152(18-20) Kuyruk(µm) ±1.11(42-54) MB(%) ±0.58( ) Ran ±0.98(34-42). Türkiye de bu tür ilk olarak İstanbul da sebze kökleri çevresindeki toprakta (Saltukoğlu ve Coomans 1975) tespit edilmiştir. Daha sonra, süs bitkilerinde (Ercan 1976), sebzelerde (Ediz ve Enneli 1978), domateste (Lycopersicum esculentum Mill.) (Ökten 1982, Kepenekci 1994), mısırda (Zea mays) (Ökten 1982, Kepenekci 1994), soğanda (Allium cepa L.) (Öztürk 1990), tütünde (Nicotiana sp.) (Kepenekci ve Ökten 1999), fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) (Kepenekci 1999), nohutta (Cicer arietinum L.) (Kepenekci 1999) ve kivide (Arctinidia deliciosa cv. Hayward) (Kepenekci ve Öztürk 1999) bulunmuştur. Q. capitatus çalışmada Bağlum (Ankara) da armut bahçesinde tespit edilmiştir (Şekil 4.59.). Şekil Çalışma kapsamında Quinisulcius capitatus un saptandığı armut bahçeleri. 127

140 Şekil A-F. Q. capitatus. A-F. Dişi. A. Baş ve Oesophagus bölgesi; B,F. Kuyruk bölgesi; C. Genel görünüş; E. Üreme sistemi; D. Lateral alan. 128

141 Cins: Merlinius Siddiqi, 1970 Sinonimi: Allentylenchus Khan & Saeed, 1988; syn. n. Çalışmada bu cinse ait bir tür saptanmıştır. Tür: Merlinius microdorus (Geraert, 1966) Siddiqi, 1970 (Şekil ve A-F) (Çizelge 4.34.) Sinonimi: Tylenchorhynchus microdorus Geraert, 1966; Geocenamus microdorus (Geraert) Brzeski, 1991 Tanımı, Dişi: Fiksasyon sonucu vücut açık "C" şeklini almıştır. Baş kaidesi yuvarlak 5-6 annüllü ve vücutla boğumsuz olarak birleşmiştir. Baş kaidesi hafif sertleşmiştir. Stylet 15.2 µm uzunlukta küçük, posteriöre doğru eğimli stylet tokmaklarına sahiptir. Dorsal oesophagal bez açıklığı, stylet tabanının 2.66±0.54 ( ) µm kadar gerisindedir. Median bulb iyi gelişmiş, yuvarlak, valfli ve merkezi anteriör uca 63.46±0.54 ( ) µm uzaklıktadır. Sinir halkası isthmusun ortasındadır. Boşaltım deliği isthmusun tabanı seviyesinden dışarı açılmaktadır. Hemizonit 2 annül genişliğinde ve boşaltım deliğinin 1 annül anteriöründe yer almıştır. Basal bulb armut şeklinde olup tabanında küçük cardialara sahiptir. Annüller küçük, belirgin ve 12.92±1.07 ( ) µm kalınlıktadır. Kütiküladaki lateral alan 6 çizgilidir. Çift ovarilidir. Ovary kolları düz olarak uzanmaktadır. Oositler tek sıra halinde dizilmişler fakat ovarilerin sonuna doğru çift sıralı olarak görülmektedir. Spermatheca eksenel, belirgin ve genellikle spermsizdir. Kuyruk şekli silindir gibi, ucu yuvarlak ve annülsüzdür. Kuyruk, anüs bölgesi genişliğinin 3.45 katı uzunlukta, 35.00±4.24 (32-38) annüllü ve posteriör uca doğru gittikçe incelen bir yapıdadır. Phasmid kuyruğun ortasına yakın bir konumdadır. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Brzeski (1991b) nin tanımına uymaktadır (Çizelge 4.34.). 129

142 Cizelge Merlinius microdorus in farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Brzeski 1991b Elekçioğlu 1992 n L (µm) ±14.70 ( ) (581) a 28.74±1.32 ( ) (28) b 4.85±0.30 ( ) (4.6) c 14.32±1.45 ( ) (13.5) c 3.25±0.28 ( ) (2.6) V(%) 55.28±0.76 ( ) (58) Stylet (µm) (13.3) 13 Kuyruk (µm) 48.26±5.91 ( ) (46) MB(%) 44.83±2.23 ( ) (44) - Ran 35.00±4.24 (32-38) (42) - Ayrıca tespit edilen bireyler Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Türkiye de ilk olarak Ercan (1976) tarafından İstanbul ve Yalova da süs bitkisi kökü etrafındaki topraklarda saptanmıştır. Daha sonra buğdayda (Elekçioğlu 1992) bulunmuştur. M. microdorus çalışmada Kızılcahamam ve Bağlum (Ankara) da armut bahçelerinde tespit edilmiştir (Şekil 4.61.). Şekil Çalışma kapsamında Merlinius microdorus un saptandığı armut bahçeleri. 130

143 Şekil A-F. M. microdorus. A-G. Dişi. A. Baş ve Oesopahgus bölgesi; E. Üreme sistemi; B,C,G. Kuyruk bölgesi; D. Genel görünüş; F. Lateral alan. 131

144 Cins: Scutylenchus Jairajpuri 1971 Çalışmada bu cinse ait bir tür saptanmış olup Scutylenchus rugosus erkeği nematod faunası için yeni kayıt niteliğindedir. Tür: Scutylenchus rugosus (Siddiqi, 1963) Siddiqi, 1979 (Şekil ve A-F) (Çizelge 4.35.). Sinonimleri: Tylenchorhynchus rugosus Siddiqi, 1963; Merlimius rugosus (Siddiqi) Siddiqi, 1970; Geocenamus rugosus (Andrassy) Brzeski, 1991; T.cylindricaudatus Ivanova, 1968; Scutylenchus cylindricaudatus (Ivanova) Siddiqi, 1979; M.cylindricaudatus (Ivanova) Siddiqi, 1970; S.apricus Andrassy, 1980; Merlinius apricus (Andrassy) Fortuner & Luc, 1987; S.quettensis Maqbool, Ghazala & Fatima, 1984; M.quettensis (Maqbool et al.) Fortuner & Luc, 1987; G.quettensis (Maqbool et al.) Brzeski, 1991; S.fici Farooq & Fatema, 1994; G.fici (Farooq & Fatema) Brezeski, 1998 Ölçümler : Erkek (n=1): L=0.909 mm; a= 27,18; b= 5.38; c= 15,73; c'= 2,71; %T= 22.73; Stylet= 22,04 µm; Kuyruk= 57,76 µm; %MB= 46,60; m= 51,72; O= 17,24; Spic.= 30,40 µm; Gub.=12,92 µm. Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu posteriörden ventrale doğru kıvrık bir şekil almıştır. Kütiküla üzerinde enine ve boyuna çizgiler mevcuttur. Boyuna çizgiler adettir. Baş yuvarlak, vücutla hafif boğum oluşturarak birleşmiş ve 6 annüllüdür. Stylet kuvvetli, µm uzunlukta ve posteriöre doğru eğimli tokmaklara sahiptir. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tabanının 4.56 µm kadar gerisindedir. Median bulb iyi gelişmiş, oval, kaslı, valfli ve merkezi anteriör uca µm uzaklıktadır. Boşaltım deliği basal bulbın anteriöründe ve anteriör uca µm uzaklıkta yer almıştır. Hemizonit net olmamakla birlikte boşaltım deliğinin hemen üstünde yer alıp 1 annül boyundadır. Basal bulb iyi gelişmiş ve armut şeklindedir. Cardialar basal bulbin tabanında oldukça iri ve net bir konumdadır. Annüller belirgin ve vücut ortasında µm kalınlıktadır. Lateral alan 6 çizgili, annüllü ve basal bulbden anteriör uca doğru çizgi sayısı azalmaktadır. Üreme sistemi didelphic, ovary düz olarak uzanır ve oocyteler tek sıralıdır. Spermatheca ofset ve sperm içermemektedir. Kuyruk konik, düz, 23 annüllü ve anüsteki vücut genişliğinin 2.42 katı uzunlukta olup posteriöre doğru 132

145 gittikçe incelen bir yapıdadır. Kuyruk ucu hafif yuvarlak ve annülsüzdür. Phasmidler belirgin ve kuyruk ortasına yakın bir konumdadır. Erkek: Vücut fiksasyon sonucu posteriör den ventrale doğru kıvrık bir şekil almıştır. Kütiküla üzerinde enine ve boyuna çizgiler mevcuttur. Boyuna çizgiler adettir. Baş yuvarlak, vücutla hafif boğum oluşturarak birleşmiş ve 6 annüllüdür. Stylet kuvvetli, µm uzunlukta ve posteriör e doğru eğimli tokmaklara sahiptir. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tabanının 3.8 µm kadar gerisindedir. Median bulb iyi gelişmiş, oval, kaslı, valfli ve merkezi anteriör uca µm uzaklıktadır. Boşaltım deliği basal bulb ın anteriör ünde ve anteriör uca µm uzaklıkta yer almıştır. Hemizonit net olmamakla birlikte boşaltım deliğinin hemen üstünde yer alıp 1 annül boyundadır. Basal bulb iyi gelişmiş ve armut şeklindedir. Cardia lar basal bulb in tabanında oldukça iri ve net bir konumdadır. Annüller belirgin ve vücut ortasında µm kalınlıktadır. Lateral alan 6 çizgili ve basal bulb den anteriör uca doğru çizgi sayısı azalmaktadır. Testis ler vücudun anteriör üne uzanır ve kıvrılma göstermez. Spermatocyte ler çift sıralıdır. Spicule iyi gelişmiş 30.4 µm uzunluğundadır. Gubernaculum yay şeklinde µm dir. Kuyruk anüs bölgesi genişliğinin 2.71 katı uzunlukta µm dir. Bursa kuyruğu tamamen örter. Phasmid ler kuyruğun hafif anteriör ündedir. Çalışmada bulunan bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Siddiqi (1963) nin tanımına uymaktadır (Çizelge 4.35.). Ayrıca tespit edilen bireyler Türkiye de daha önce bulunan popülasyonlarla karşılaştırıldığında herhangi bir farklılık görülmemiştir. Dünya'da ilk olarak Siddiqi (1963b) tarafından Kaşmir (Hindistan) yakınlarındaki Srinagar da söğüt (Salix babylonica) kökleri çevresinden alınan toprak örneklerinde saptanmıştır. Türkiye de ilk olarak Akgül (1991) tarafından Çankaya (Ankara) daki bazı çim alanlarından toprak örneklerinde tespit edilmiştir. Daha sonra buğdayda Elekçioğlu (1996) tarafından bulunmuştur. 133

146 Çizelge Scutylenchus rugosus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Siddiqi 1963 Elekçioğlu 1996 n L (µm) * * a b c c V(%) Stylet (µm) MB Kuyruk(µm) Ran Lib annül Vucud ciz. sayısı O m * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. Yapılan literatür taramalarında S.rugosus erkeğinin daha önce bulunduğuna dair bir kayda rastlanmamış olup dünya için yeni kayıt niteliğindedir. S. rugosus çalışmada Bağlum (Ankara) da armut bahçesinde tespit edilmiştir (Şekil 4.63.). Şekil Çalışma kapsamında Scutylenchus rugosus un saptandığı armut bahçeleri. 134

147 Şekil A-F. S. rugusus. A-C. Dişi. D-F. Erkek. A,D. Baş ve Oesophagus bölgesi; B,E. Kuyruk bölgesi; C,F. Genel görünüş. 135

148 Cins: Paratylenchus Micoletzky, 1922 Sinonimleri: Gracilus Raski, 1962; Paratylenchoides Raski, 1973; Gracilpaurus Ganguly & Khan, 1990 Çalışmada bu cinse ait bir tür saptanmış olup Türkiye nematod faunası için yeni kayıt niteliğindedir. Tür: Paratylenchus nawadus Khan, Prasad & Mathur, 1967 (Şekil ve A-F) (Çizelge 4.36.). Tanımı, Dişi: Vücut fiksasyon sonucu "C" şeklini almıştır. Stylet kuvvetli 20.90±0.76 ( ) µm uzunlukta ve yuvarlak tokmaklara sahiptir. Dorsal oesophagal bez açıklığı stylet tabanının 5.31± 0.60 ( ) µm kadar gerisindedir. Median bulb iyi gelişmiş, oval, kaslı, valfli ve merkezi anteriör uca 54.23±2.00 ( ) µm uzaklıktadır. Boşaltım deliği isthmusun tabanında ve anteriör uca 83.41±3.48 ( ) µm uzaklıkta yer almıştır. Hemizonit boşaltım deliğinin hemen üzerinde yer almış olup 2 annül boyundadır. Basal bulb iyi gelişmiş ve kese şeklindedir. Cardialar basal bulbin tabanında oldukça belirgindir. Annüller belirgin ve vücut ortasında 1.53±0.09 ( ) µm kalınlıktadır. Lateral alan 4 çizgilidir. Üreme sistemi prodelphicdir. Ovary kolu düz olarak uzanmakta ve oocyteler tek sıralıdır. Spermatheca iri ve içi sperm doludur. Vulva kavislidir. Vulval dudaklar gelişmiş fakat değişikliğe uğramamıştır. Postvulval uterine sac mevcut değildir. Kuyruk konik, ventrale doğru kıvrık ve anüsteki vücut genişliğinin 3.18±0.64 ( ) katı uzunlukta olup posteriöre doğru gittikçe incelen bir yapıdadır. Kuyruk ucu hafif yuvarlak ve annüllüdür. Phasmidler belirgin değildir. Erkek: Bulunamamıştır. Çalışmada bulunan bireyler gerek morfometrik ölçümler, gerekse morfolojik karakterler bakımından Khan et al. (1967) ın tanımına uymaktadır (Çizelge 4.36.). Dünya da ilk olarak Khan et al. (1967) tarafından Nawada Farm (Bihar) da yaban eriği (Carissa sp.) kökü etrafındaki toprak örneğinde tespit edilmiştir. 136

149 Çizelge Paratylenchus nawadus un farklı popülasyonlarına ait dişilerin bazı ölçümlerinin karşılaştırılması Bu çalışmaya göre Khan et al n 4 25 L (µm) ±14.16 ( ) (0.33) * a 26.07±0.68 ( ) (21) b 3.87±0.14 ( ) (4.6) c 14.28±2.86 ( ) (13) c 3.18±0.64 ( ) - V(%) 83.15±0.87 ( ) (82.1) Stylet (µm) 20.90±0.76 ( ) (4.6) Kuyruk(µm) 29.26±7.71 ( ) - * Vucut uzunluğu milimetre olarak verilmiştir. Türkiye'de daha önce bulunduğuna dair bir kayda rastlanmamış olup yeni kayıt niteliğindedir. P. nawadus çalışmada Çubuk (Ankara) da armut bahçesinde tespit edilmiştir (Şekil 4.65.). Şekil Çalışma kapsamında Paratylenchus nawadus un saptandığı armut bahçeleri. 137

150 Şekil A-F. P. nawadus. A-E. Dişi. A,E. Kuyruk bölgesi ve üreme sistemi; B,D. Baş ve Oesopahgus bölgesi; C. Genel görünüş. 138

Ankara ili armut (Pyrus communis L.) bahçelerinde saptanan Tylenchida (Nematoda) takımına ait bitki paraziti nematodlar 1

Ankara ili armut (Pyrus communis L.) bahçelerinde saptanan Tylenchida (Nematoda) takımına ait bitki paraziti nematodlar 1 BİTKİ KORUMA BÜLTENİ 2008, 48(4): 1-8 Ankara ili armut (Pyrus communis L.) bahçelerinde saptanan Tylenchida (Nematoda) takımına ait bitki paraziti nematodlar 1 Emre EVLİCE 2 M.Emel ÖKTEN 3 SUMMARY Plant

Detaylı

ve Pratylenchus scribneri dir.

ve Pratylenchus scribneri dir. ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ MARMARA BÖLGESİ ŞERBETÇİOTU (Humulus lupulus L.) VE PATATES (Solanum tuberosum L. ) EKİLİŞ ALANLARINDA BULUNAN NEMATODA TÜRLERİ ÜZERİNDE TAKSONOMİK

Detaylı

ÇANKIRI VE ÇORUM İLLERİ ÇELTİK

ÇANKIRI VE ÇORUM İLLERİ ÇELTİK ÇANKIRI VE ÇORUM İLLERİ ÇELTİK (Oryza sativa L.) EKİM ALANLARINDAKİ BİTKİ PARAZİTİ NEMATOD TÜRLERİNİN TAKSONOMİK ÖZELLİKLERİ, YOĞUNLUKLARI VE YAYGINLIKLARI ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR Selda EKEN KARATAŞ YÜKSEK

Detaylı

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Derya SATMAZ HATAY İLİ TARIM ALANLARINDA ÖNEMLİ KÜLTÜR BİTKİLERİNDE ZARARLI BİTKİ PARAZİTİ NEMATOT TÜRLERİ BİTKİ KORUMA ANABİLİM DALI ADANA,

Detaylı

ELMA (Pyrus malus L.) VE ERİK (Prunus domestica L.) BAHÇELERİNDE SAPTANAN BAZI BİTKİ PARAZİTİ NEMATOD TÜRLERİNİN TAKSONOMİK ÖZELLİKLERİ 1

ELMA (Pyrus malus L.) VE ERİK (Prunus domestica L.) BAHÇELERİNDE SAPTANAN BAZI BİTKİ PARAZİTİ NEMATOD TÜRLERİNİN TAKSONOMİK ÖZELLİKLERİ 1 BAHÇE 31 (1-2): 39-49 2002 ELMA (Pyrus malus L.) VE ERİK (Prunus domestica L.) BAHÇELERİNDE SAPTANAN BAZI BİTKİ PARAZİTİ NEMATOD TÜRLERİNİN TAKSONOMİK ÖZELLİKLERİ 1 İlker KEPENEKCİ 2 Güler ÖZTÜRK 2 ÖZET

Detaylı

ÇUKUROVA ÜNĐVERSĐTESĐ FEN BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ

ÇUKUROVA ÜNĐVERSĐTESĐ FEN BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ ÇUKUROVA ÜNĐVERSĐTESĐ FEN BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ YÜKSEK LĐSANS TEZĐ DĐYARBAKIR ĐLĐ BUĞDAY, SEBZE VE BAĞ ALANLARINDA ÖNEMLĐ BĐTKĐ PARAZĐTĐ NEMATOD TÜRLERĐNĐN BELĐRLENMESĐ BĐTKĐ KORUMA ANABĐLĐM DALI ADANA,

Detaylı

DİYARBAKIR İLİ BUĞDAY, SEBZE VE BAĞ ALANLARINDA ÖNEMLİ BİTKİ PARAZİTİ NEMATOD TÜRLERİNİN BELİRLENMESİ *

DİYARBAKIR İLİ BUĞDAY, SEBZE VE BAĞ ALANLARINDA ÖNEMLİ BİTKİ PARAZİTİ NEMATOD TÜRLERİNİN BELİRLENMESİ * DİYARBAKIR İLİ BUĞDAY, SEBZE VE BAĞ ALANLARINDA ÖNEMLİ BİTKİ PARAZİTİ NEMATOD TÜRLERİNİN BELİRLENMESİ * Determination of Plant Parasitic Nematodes in Vegetable, Wheat and Grapvine Fields in Diyarbakır

Detaylı

Adana ilinde önemli kültür bitkilerinde bulunan bitki paraziti nematod türleri 1

Adana ilinde önemli kültür bitkilerinde bulunan bitki paraziti nematod türleri 1 Türk. entomol. derg., 2014, 38 (3): 333-350 ISSN 1010-6960 Orijinal araştırma (Original article) Adana ilinde önemli kültür bitkilerinde bulunan bitki paraziti nematod türleri 1 Plant parasitic nematode

Detaylı

Nematod nedir? İpliksi solucan nematos + eidos Baş ve kuyrukta incelen silindirik şekilli Hayvan, bitki parazitleri, çürükçül vs. En büyügü 8 m Placen

Nematod nedir? İpliksi solucan nematos + eidos Baş ve kuyrukta incelen silindirik şekilli Hayvan, bitki parazitleri, çürükçül vs. En büyügü 8 m Placen Nematoloji Nematod nedir? İpliksi solucan nematos + eidos Baş ve kuyrukta incelen silindirik şekilli Hayvan, bitki parazitleri, çürükçül vs. En büyügü 8 m Placentonema gigantisma Bitki parazitleri boyları

Detaylı

Türkiye Tenthredopsis (Hymenoptera: Symphyta: Tenthredinidae) Tür Sınırlarının Barkodlama Yöntemi İle Saptanması

Türkiye Tenthredopsis (Hymenoptera: Symphyta: Tenthredinidae) Tür Sınırlarının Barkodlama Yöntemi İle Saptanması Türkiye Tenthredopsis (Hymenoptera: Symphyta: Tenthredinidae) Tür Sınırlarının Barkodlama Yöntemi İle Saptanması Sevda HASTAOĞLU ÖRGEN 1, Mahir BUDAK 2, E. Mahir KORKMAZ 2, Hasan H. BAŞIBÜYÜK 3 1 Sivas

Detaylı

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ Elif ŞAHİN ORTA ANADOLU BUĞDAY ALANLARINDA ÖNEMLİ BİTKİ PARAZİTİ NEMATODLARIN BELİRLENMESİ VE TAHIL KİST NEMATODU ` NİN BİYOLOJİSİ İLE MÜCADELESİ

Detaylı

İÇİNDEKİLER VII. SULAMA GİRİŞ SULAMANIN GENEL PRENSİPLERİ Sulamanın Amacı ve Önemi... 32

İÇİNDEKİLER VII. SULAMA GİRİŞ SULAMANIN GENEL PRENSİPLERİ Sulamanın Amacı ve Önemi... 32 İÇİNDEKİLER TOPRAK VE GÜBRELEME GİRİŞ... 1 1. BAHÇE TOPRAĞI NASIL OLMALIDIR... 2 1.1. Toprak Reaksiyonu... 2 1.2. Toprak Tuzluluğu... 3 1.3. Kireç... 4 1.4. Organik Madde... 4 1.5. Bünye... 5 1.6. Bitki

Detaylı

Ordu Üniv. Bil. Tek. Derg., Cilt:5, Sayı:1, 2015,50-55/Ordu Univ. J. Sci. Tech., Vol:5, No:1,2015,51-55

Ordu Üniv. Bil. Tek. Derg., Cilt:5, Sayı:1, 2015,50-55/Ordu Univ. J. Sci. Tech., Vol:5, No:1,2015,51-55 Ordu Üniv. Bil. Tek. Derg., Cilt:5, Sayı:1, 2015,50-55/Ordu Univ. J. Sci. Tech., Vol:5, No:1,2015,51-55 TÜRKİYE DE CORDULEGASTER (INSECTA: ODONATA) CİNSİNİN DURUMU VE CORDULEGASTER PİCTA DA GÖRÜLEN VARYASYONLAR

Detaylı

CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI

CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI Dünyamızda o kadar çok canlı türü var ki bu canlıları tek tek incelemek olanaksızdır. Bu yüzden bilim insanları canlıları benzerlik ve farklılıklarına göre sınıflandırmışlardır.

Detaylı

Hatay İli Heterocera (Lepidoptera) Faunasına Katkılar

Hatay İli Heterocera (Lepidoptera) Faunasına Katkılar Hatay İli Heterocera (Lepidoptera) Faunasına Katkılar Erol ATAY * * Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Antakya, Hatay, TÜRKİYE * Corresponding author: eatay@mku.edu.tr

Detaylı

GÜBRE TAVSİYELERİ Gübrelemenin Amacı, - Önce Toprak Analizi - Usulüne Uygun Toprak Örneği Alma

GÜBRE TAVSİYELERİ Gübrelemenin Amacı, - Önce Toprak Analizi - Usulüne Uygun Toprak Örneği Alma GÜBRE TAVSİYELERİ Gübrelemenin Amacı, Toprakta eksikliği tespit edilen bitki besin maddelerini toprağa ilave etmek suretiyle, mümkün olduğu kadar yüksek bir bitkisel üretim ve kaliteli ürün elde etmektir.

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ İMAR ÖZELLİKLERİNİN TAŞINMAZ DEĞERLERİNE ETKİLERİ. Yeliz GÜNAYDIN

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ İMAR ÖZELLİKLERİNİN TAŞINMAZ DEĞERLERİNE ETKİLERİ. Yeliz GÜNAYDIN ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ İMAR ÖZELLİKLERİNİN TAŞINMAZ DEĞERLERİNE ETKİLERİ Yeliz GÜNAYDIN TAŞINMAZ GELİŞTİRME ANABİLİM DALI ANKARA 2012 Her hakkı saklıdır ÖZET Dönem Projesi

Detaylı

YARASA VE ÇİFTLİK GÜBRESİNİN BAZI TOPRAK ÖZELLİKLERİ ve BUĞDAY BİTKİSİNİN VERİM PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ

YARASA VE ÇİFTLİK GÜBRESİNİN BAZI TOPRAK ÖZELLİKLERİ ve BUĞDAY BİTKİSİNİN VERİM PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ YARASA VE ÇİFTLİK GÜBRESİNİN BAZI TOPRAK ÖZELLİKLERİ ve BUĞDAY BİTKİSİNİN VERİM PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA ANABİLİM

Detaylı

FARKLI SICAKLIKLARIN AVCI BÖCEK SCYMNUS SUBVILLOSUS (GOEZE) (COLEOPTERA: COCCINELLIDAE) UN ERGİN ÖNCESİ DÖNEMLERİNİN ÖLÜM ORANLARINA ETKİLERİ *

FARKLI SICAKLIKLARIN AVCI BÖCEK SCYMNUS SUBVILLOSUS (GOEZE) (COLEOPTERA: COCCINELLIDAE) UN ERGİN ÖNCESİ DÖNEMLERİNİN ÖLÜM ORANLARINA ETKİLERİ * Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yıl:8 Cilt17-3 FARKLI SICAKLIKLARIN AVCI BÖCEK SCYMNUS SUBVILLOSUS (GOEZE) (COLEOPTERA: COCCINELLIDAE) UN ERGİN ÖNCESİ DÖNEMLERİNİN ÖLÜM ORANLARINA ETKİLERİ * The Effect Of

Detaylı

Ödemiş (İzmir) ilçesi sert ve yumuşak çekirdekli meyve fidanlıklarında bulunan bitki paraziti nematod faunası 1

Ödemiş (İzmir) ilçesi sert ve yumuşak çekirdekli meyve fidanlıklarında bulunan bitki paraziti nematod faunası 1 DOI:http://dx.doi.org/10.16969/teb.13798 Türk. entomol. bült., 2015, 5(4): 185-194 ISSN 2146-975X Orijinal araştırma (Original article) Ödemiş (İzmir) ilçesi sert ve yumuşak çekirdekli meyve fidanlıklarında

Detaylı

Sıra Ürün Adı 2010 2011

Sıra Ürün Adı 2010 2011 YAŞ MEYVE VE SEBZE DÜNYA ÜRETİMİ Dünya Yaş Sebze Üretimi Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) nün en güncel verileri olan 2011 yılı verilerine göre; 2011 yılında dünyada 56,7 milyon hektar alanda

Detaylı

TMMOB ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI YAŞ MEYVE VE SEBZE SEKTÖR RAPORU

TMMOB ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI YAŞ MEYVE VE SEBZE SEKTÖR RAPORU YAŞ MEYVE VE SEBZE SEKTÖR RAPORU DÜNYADA YAŞ MEYVE VE SEBZE ÜRETİMİ FAO nun verilerine göre; 2012 yılında dünyada 57,2 milyon hektar alanda, 1,1 milyar ton yaş sebze üretimi yapılmıştır. Domates yaklaşık

Detaylı

Orta Karadeniz Bölgesi Seralarındaki Kök-Ur Nematodlarının Yayılış ve Bulaşıklık Oranı

Orta Karadeniz Bölgesi Seralarındaki Kök-Ur Nematodlarının Yayılış ve Bulaşıklık Oranı Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi TARGİD Özel Sayı 189-198 2016 DOI: 10.17100/nevbiltek.87256 URL: http://dx.doi.org/10.17100/nevbiltek.87256 Orta Karadeniz Bölgesi Seralarındaki Kök-Ur Nematodlarının

Detaylı

EC FERTILIZER TOPRAĞINIZA DEĞER KATAN GÜBRE

EC FERTILIZER TOPRAĞINIZA DEĞER KATAN GÜBRE TOPRAĞINIZA DEĞER KATAN GÜBRE AİLESİNİN YENİ ÜYELERİ Organomineral Taban ve Üst Gübreleri 2-4 mm Granül (50 kg) 2>3 SF. INDEX İÇİNDEKİLER 2016 01 02 03 04 05 5.0.30+(40So3) NK HARMANLANMIȘ GÜBRE Potasyum

Detaylı

I. KISIM: Temel Bilgiler ve Muhafaza

I. KISIM: Temel Bilgiler ve Muhafaza İçindekiler I. KISIM: Temel Bilgiler ve Muhafaza 1. Sebzeciliğin Önemi... 3 1.1. İnsan Beslenmesindeki Önemi...4 1.1.1. Sebzelerin Besin Değeri... 5 1.1.1.a. Su... 5 1.1.1.b. Protein... 6 1.1.1.c. Karbonhidratlar...

Detaylı

Türkiyede Bölgelere Göre Yetişen Ürünler

Türkiyede Bölgelere Göre Yetişen Ürünler On5yirmi5.com Türkiyede Bölgelere Göre Yetişen Ürünler Ülkemizde yetişen başlıca ürünler. Yayın Tarihi : 24 Nisan 2012 Salı (oluşturma : 10/21/2015) TAHILLAR Buğday:İlk yetişme döneminde (ilkbaharda) yağış

Detaylı

SUNUM BioMass Sugar 2012

SUNUM BioMass Sugar 2012 SUNUM BioMass Sugar 2012 Bütün bitkiler için organik toprak iyileştirici İÇİNDEKİLER Illovo Sugar ın tanıtımı BioMass Sugar ın üreticisi BioMass Sugar tanımı Aktif bileşenler Anahtar bileşenler BioMass

Detaylı

YAŞ MEYVE SEBZE. Hazırlayan Dilek KOÇ 2005. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

YAŞ MEYVE SEBZE. Hazırlayan Dilek KOÇ 2005. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi YAŞ MEYVE SEBZE Hazırlayan Dilek KOÇ 2005 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi YAŞ MEYVE-SEBZE SITC NO : 057.1, 057.3, 057.4, 057.5, 057.6, 057.9 (Meyveler) 054.1,

Detaylı

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2017 0 YAŞ MEYVE VE SEBZE DÜNYA ÜRETİMİ Dünya Yaş Sebze Üretimi Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) nün en güncel verileri olan 2013 yılı verilerine göre;

Detaylı

EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT

EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT PROJE NO: 2010-Fen-057 (Doktora) TÜRKİYE VE KIBRIS ADASINDA DAĞILIŞ GÖSTEREN KÖR YILAN, Typhlops

Detaylı

BADEMLİ (ÖDEMİŞ-İZMİR) BELDESİ MEYVE FİDANLIKLARINDAKİ NEMATOLOJİK SORUNLAR ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR

BADEMLİ (ÖDEMİŞ-İZMİR) BELDESİ MEYVE FİDANLIKLARINDAKİ NEMATOLOJİK SORUNLAR ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR EGE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ (DOKTORA TEZİ) BADEMLİ (ÖDEMİŞ-İZMİR) BELDESİ MEYVE FİDANLIKLARINDAKİ NEMATOLOJİK SORUNLAR ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Ahmet Emre ÖRÜMLÜ Bitki Koruma Anabilim Dalı Bilim

Detaylı

TOHUMLUKLARDA GDO ANALİZİ İÇİN NUMUNE ALMA TALİMATI Amaç

TOHUMLUKLARDA GDO ANALİZİ İÇİN NUMUNE ALMA TALİMATI Amaç TOHUMLUKLARDA GDO ANALİZİ İÇİN NUMUNE ALMA TALİMATI Amaç Madde 1 -Bu Talimatın amacı, tohumluklarda GDO (Genetik yapısı değiştirilmiş organizma) tespiti amacıyla yapılacak analizler için numune alınmasının

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ. Duygu ÖZÇALIK

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ. Duygu ÖZÇALIK ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ Duygu ÖZÇALIK GAYRİMENKUL GELİŞTİRME VE YÖNETİMİ ANABİLİM DALI ANKARA 2018 Her hakkı saklıdır

Detaylı

Bazı Ceviz (Juglans regia L.) Çeşitlerinin Çimlenme ve Çöğür (Anaçlık) Gelişme Performanslarının Belirlenmesi

Bazı Ceviz (Juglans regia L.) Çeşitlerinin Çimlenme ve Çöğür (Anaçlık) Gelişme Performanslarının Belirlenmesi Bazı Ceviz (Juglans regia L.) Çeşitlerinin Çimlenme ve Çöğür (Anaçlık) Gelişme Performanslarının Belirlenmesi Akide ÖZCAN 1 Mehmet SÜTYEMEZ 2 1 Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniv., Afşin Meslek Yüksekokulu,

Detaylı

Araştırma Makalesi (Research Article)

Araştırma Makalesi (Research Article) Türkiye de Tarımsal Yayım Sisteminde Çoğulcu Yapının Bir Görünümü Araştırma Makalesi (Research Article) Esmeray CAFARLI AYHAN 1 Galip KAŞKAVALCI 2 1 Kemalpaşa Gıda Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü,

Detaylı

TÜRKİYE DE BİTKİ ÇEŞİTLİLİĞİ VE ENDEMİZM. Özet

TÜRKİYE DE BİTKİ ÇEŞİTLİLİĞİ VE ENDEMİZM. Özet TÜRKİYE DE BİTKİ ÇEŞİTLİLİĞİ VE ENDEMİZM Mesut Uyanık 1*, Ş. Metin Kara 2, Bilal Gürbüz 1, Yasin Özgen 1 1 Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Dışkapı-Ankara 2 Ordu Üniversitesi,

Detaylı

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. Đmge Đ. TOKBAY. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. Đmge Đ. TOKBAY. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı iii ÖZET Yüksek Lisans Tezi AYDIN EKOLOJĐK KOŞULLARINDA FARKLI EKĐM ZAMANI VE SIRA ARALIĞININ ÇEMEN (Trigonella foenum-graecum L.) ĐN VERĐM VE KALĐTE ÖZELLĐKLERĐNE ETKĐSĐ Đmge Đ. TOKBAY Adnan Menderes

Detaylı

06-PHYLIB-EUPHRESCO PROJE SONUÇ TOPLANTISI. 01-02 Ekim 2014. Edinburgh, İskoçya

06-PHYLIB-EUPHRESCO PROJE SONUÇ TOPLANTISI. 01-02 Ekim 2014. Edinburgh, İskoçya 06-PHYLIB-EUPHRESCO PROJE SONUÇ TOPLANTISI 01-02 Ekim 2014 Edinburgh, İskoçya Dr. Aynur KARAHAN Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara Sunu planı 06-PHYLIB-EUPHRESCO projesi ve amacı

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ Sayfa 1 Gözden Geçirme Notları 2011 Yılı (1. Tahmin Sonuçlarına göre) Bitkisel Üretim ve Bitkisel Ürün Denge İstatistikleri I. Bitkisel Üretim Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 26/08/2011 tarihinde

Detaylı

EGE ÜNĠVERSĠTESĠ BĠLĠMSEL ARAġTIRMA PROJE KESĠN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT. PROJE NO: 2013 FEN 010 (Yüksek Lisans)

EGE ÜNĠVERSĠTESĠ BĠLĠMSEL ARAġTIRMA PROJE KESĠN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT. PROJE NO: 2013 FEN 010 (Yüksek Lisans) EGE ÜNĠVERSĠTESĠ BĠLĠMSEL ARAġTIRMA PROJE KESĠN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT PROJE NO: 2013 FEN 010 (Yüksek Lisans) LYCIASALAMANDRA ATIFI (BAġOĞLU, 1967) (AMPHIBIA: URODELA:

Detaylı

T"RK~YE B~L~MSEL YE TEKNOLOJ~K ARASTIRMA KURUMU

TRK~YE B~L~MSEL YE TEKNOLOJ~K ARASTIRMA KURUMU T"RK~YE B~L~MSEL YE TEKNOLOJ~K ARASTIRMA KURUMU SAYI: B.02.1.TBT.0.06.03.01-161.03(2006)-1528 KONU: Kesin raporunuz hk. Sayln Doq. Dr. Bayram GOCMEN Ege ~niversitesi Fen Fakultesi Biyoloji Bolumii 35 100-Bornova

Detaylı

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ISPARTA İLİ KİRAZ İHRACATININ ANALİZİ

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ISPARTA İLİ KİRAZ İHRACATININ ANALİZİ T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ISPARTA İLİ KİRAZ İHRACATININ ANALİZİ Danışman Doç. Dr. Tufan BAL YÜKSEK LİSANS TEZİ TARIM EKONOMİSİ ANABİLİM DALI ISPARTA - 2016 2016 [] TEZ

Detaylı

Araştırma Makalesi (Research Article)

Araştırma Makalesi (Research Article) Araştırma Makalesi (Research Article) Mürşide YAĞCI 1 Galip KAŞKAVALCI 2 1 Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, 06172, Yenimahalle-Ankara./ Türkiye 2 Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi,

Detaylı

Dolu Teminatı için Sigortaya Son Kabul Tarihleri

Dolu Teminatı için Sigortaya Son Kabul Tarihleri Dolu Teminatı için Sigortaya Son Kabul Tarihleri Ana Sınıf Ürün adı Alt Sınıf İL TARİH Tarla Ürünleri Buğday (Makarnalık) Tahıllar Adana, Osmaniye, Mersin, Antalya, Muğla 31.Mar Tarla Ürünleri Buğday (Makarnalık)

Detaylı

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1247

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1247 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1247 KAHRAMANMARAŞ İLİNİN GENEL MEYVECİLİK DURUMU Mehmet SÜTYEMEZ*- M. Ali GÜNDEŞLİ" Meyvecilik kültürü oldukça eski tarihlere uzanan Anadolu'muz birçok meyve türünün anavatanı

Detaylı

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ ÇİLEK RAPORU ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ ARALIK, 2018 1 İçindekiler 1. DÜNYA ÇİLEK ÜRETİMİ VE TİCARETİ... 3 1.1 DÜNYA ÇİLEK ÜRETİMİ... 3 1.2 DÜNYA ÇİLEK İTHALATI... 4 1.3

Detaylı

ÖZET OTOMATİK KÖKLENDİRME SİSTEMİNDE ORTAM NEMİNİN SENSÖRLERLE HASSAS KONTROLÜ. Murat ÇAĞLAR

ÖZET OTOMATİK KÖKLENDİRME SİSTEMİNDE ORTAM NEMİNİN SENSÖRLERLE HASSAS KONTROLÜ. Murat ÇAĞLAR vii ÖZET OTOMATİK KÖKLENDİRME SİSTEMİNDE ORTAM NEMİNİN SENSÖRLERLE HASSAS KONTROLÜ Murat ÇAĞLAR Yüksek Lisans Tezi, Tarım Makinaları Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Doç. Dr. Saadettin YILDIRIM 2014, 65 sayfa

Detaylı

S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 18 (33): (2004) 17-22

S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 18 (33): (2004) 17-22 S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 18 (33): (2004) 17-22 KONYA YÖRESİNDE FARKLI EKİM ZAMANLARINDA YETİŞTİRİLEN BAZI HAVUÇLARDA KALİTE Tahsin SARI 1 Mustafa PAKSOY 2 1 Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü,

Detaylı

Türkiye'de Toprakların Kullanımı

Türkiye'de Toprakların Kullanımı On5yirmi5.com Türkiye'de Toprakların Kullanımı Türkiye de arazi kullanımı dağılışı nasıldır? Yayın Tarihi : 14 Kasım 2012 Çarşamba (oluşturma : 12/13/2018) Ülkemiz topraklarının kullanım amacına göre dağılımı

Detaylı

Halil BOLU İnanç ÖZGEN. Yayın Geliş Tarihi: Yayın Kabul Tarihi:

Halil BOLU İnanç ÖZGEN. Yayın Geliş Tarihi: Yayın Kabul Tarihi: HR.Ü.Z.F.Dergisi, 29, 3(2): 43-47 J.Agric.Fac.HR.U., 29, 3(2): 43-47 DİYARBAKIR, ELAZIĞ ve MARDİN İLLERİ BADEM AĞAÇLARINDA ZARARLI Polydrosus roseiceps Pes. (COLEOPTERA: CURCULIONIDAE) NİN POPULASYON DEĞİŞİMİNİN

Detaylı

ISSN: Yıl /Year: 2017 Cilt(Sayı)/Vol.(Issue): 1(Özel) Sayfa/Page: Araştırma Makalesi Research Article

ISSN: Yıl /Year: 2017 Cilt(Sayı)/Vol.(Issue): 1(Özel) Sayfa/Page: Araştırma Makalesi Research Article VII. Bahçe Ürünlerinde Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu, 04-07 Ekim 2016 1 Incir ISSN: 2148-0036 Yıl /Year: 2017 Cilt(Sayı)/Vol.(Issue): 1(Özel) Sayfa/Page: 15-23 Araştırma Makalesi Research Article Araştırma

Detaylı

ARDAHAN İLİNİN EKONOMİK KALKINMASI

ARDAHAN İLİNİN EKONOMİK KALKINMASI İKTİSADÎ ARAŞTIRMALAR VAKFI ARDAHAN İLİNİN EKONOMİK KALKINMASI SEMİNER İSTANBUL, 1998 DOÇ.DR. NASİP DEMİRKUŞ: Sayın Vali'm, Sayın İktisadi Araştırmalar Vakfı Yetkilileri, Saygıdeğer Misafirler, Değerli

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ BİTKİSEL ÜRETİM BİLGİ NOTU 2. TAHMİN 2016 Türkiye İstatistik Kurumu 28/10/2016 tarihinde 2016 yılı 2. Tahmin Bitkisel haber bültenini yayımladı. 2016 yılında bitkisel üretimin bir önceki yıla göre artacağı;

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ BİTKİSEL ÜRETİM BİLGİ NOTU 2014 YILI Türkiye İstatistik Kurumu 25/12/2014 tarihinde 2014 yılı Bitkisel haber bültenini yayımladı. 2014 yılında bitkisel üretimin bir önceki yıla göre; Tahıllar ve diğer

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ BİTKİSEL ÜRETİM BİLGİ NOTU 2015 Yılı Türkiye İstatistik Kurumu 25/12/2015 tarihinde 2015 yılı Bitkisel haber bültenini yayımladı. 2015 yılında bir önceki yıla göre üretim miktarları; Tahıllar ve diğer

Detaylı

2013 YILI DESTEKLEME BİRİM FİYATLARI

2013 YILI DESTEKLEME BİRİM FİYATLARI 013 YILI DESTEKLEME BİRİM FİYATLARI 1 3 MAZOT, GÜBRE VE TOPRAK ANALİZİ DESTEĞİ Mazot Gübre Destekleme Ürün Grupları Destekleme Tutarı Tutarı Peyzaj ve süs bitkileri, özel çayır, mera ve orman emvali alanları,9

Detaylı

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ ÇİLEK RAPORU ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ TEMMUZ, 2017 1 İçindekiler 1. DÜNYA ÜRETİMİ VE TİCARETİ... 3 1.1 DÜNYA ÜRETİMİ... 3 1.2 DÜNYA İTHALATI... 4 1.3 DÜNYA İHRACATI...

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ BİTKİSEL ÜRETİM BİLGİ NOTU 2. TAHMİN 2014 Türkiye İstatistik Kurumu 23/10/2014 tarihinde 2014 yılı 2. Tahmin Bitkisel Üretim haber bültenini yayımladı. 2014 yılında bitkisel üretimin bir önceki yıla göre;

Detaylı

Bilim adamları canlıları hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve mikroskobik canlılar olarak dört bölümde sınıflandırmışlar.

Bilim adamları canlıları hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve mikroskobik canlılar olarak dört bölümde sınıflandırmışlar. 1- Canlının tanımını yapınız. Organizmaya sahip varlıklara canlı denir. 2-Bilim adamları canlıları niçin sınıflandırmıştır? Canlıların çeşitliliği, incelenmesini zorlaştırır. Bu sebeple bilim adamları

Detaylı

Samsun ili lahana ekim alanlarındaki kist nematodları (Tylenchida: Heteroderidae) nın yayılışı ve bulaşıklık derecesi 1

Samsun ili lahana ekim alanlarındaki kist nematodları (Tylenchida: Heteroderidae) nın yayılışı ve bulaşıklık derecesi 1 Türk. entomol. derg., 2009, 33 (4): 289-303 ISSN 1010-6960 Orijinal araştırma (Original article) Samsun ili lahana ekim alanlarındaki kist nematodları (Tylenchida: Heteroderidae) nın yayılışı ve bulaşıklık

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Abdulveli SİRAT

Yrd. Doç. Dr. Abdulveli SİRAT Yrd. Doç. Dr. Abdulveli SİRAT ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Ünvanı Adı Soyadı : Yrd. Doç. Dr. : Abdulveli SİRAT Telefon : (456) 233 10 32/3602 Fax : (456) 511 86 79 e-posta : awsirat@gumushane.edu.tr

Detaylı

Türkiye ve Doğu Akdeniz Bölgesi fau nas ı nematod türleri. için yeni bitki paraziti

Türkiye ve Doğu Akdeniz Bölgesi fau nas ı nematod türleri. için yeni bitki paraziti Tur k ı ye jen rorn ol ojı Kongr esı. 24-28 Ey lui19ı)6. Ankara Türkiye ve Doğu Akdeniz Bölgesi fau nas ı nematod türleri için yeni bitki paraziti i Halil ELEKÇiOGLU Summary New Planı Parasitic Nematades

Detaylı

BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE

BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE Prof.Dr. Yahya AYAŞLIGİL Yrd.Doç.Dr. Doğanay YENER İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Bitki Materyali ve Yetiştirme Tekniği Anabilim Dalı 23.02.2015

Detaylı

BATI AKDENİZ BÖLGESİNDE TARLA BİTKİLERİ TARIMI. Akdeniz üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Antalya

BATI AKDENİZ BÖLGESİNDE TARLA BİTKİLERİ TARIMI. Akdeniz üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Antalya 88 BATI AKDENİZ BÖLGESİNDE TARLA BİTKİLERİ TARIMI Prof.Dr. Süer YÜCE Doç.Dr.M.ilhan ÇAĞIRGAN Arş.Gör. Haşan BAYDAR Doç.Dr. İsmail TURGUT Yrd.Doç.Dr.S.ÇAKMAKÇI Arş.Gör.Aydın ÜNAY Arş.Gör. Mehmet BİLGEN

Detaylı

/ Ocak Sayı : YÖNETMELİK. Tarımsal Üretici Birliklerinin Kuruluş. Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik BİRİNCİ BÖLÜM

/ Ocak Sayı : YÖNETMELİK. Tarımsal Üretici Birliklerinin Kuruluş. Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik BİRİNCİ BÖLÜM 16.01.2005 / 25702 16 Ocak 2005 Resmî Gazete Sayı : 25702 YÖNETMELİK Tarımsal Üretici Birliklerinin Kuruluş Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve

Detaylı

2009 TÜBİTAK TÜSSİDE BİLİM DANIŞMANLIĞI ÇALIŞTAYI 1

2009 TÜBİTAK TÜSSİDE BİLİM DANIŞMANLIĞI ÇALIŞTAYI 1 GRUP SENTEZ DOĞAL FABRİKALARIMIZIN PENCERELERİ OLAN STOMALARIN İNCELENMESİ GRUP ÜYELERİ MURAT UYSAL RAMAZAN ÇAKIRDIM ERDAL GÜLER GRUP DANIŞMANLARI Prof.Dr.GÜRCAN GÜLERYÜZ Doç.Dr.TİJEN OĞRAŞ 2009 TÜBİTAK

Detaylı

EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT

EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT. PROJE NO: 2010-Fen-011 (Doktora) ANADOLU VE KIBRIS TA DAĞILIŞ GÖSTEREN Eumeces schneiderii (DAUDIN,

Detaylı

II. ÜRÜN MISIR TESCİL RAPORU

II. ÜRÜN MISIR TESCİL RAPORU T.C. GIDA, TARIM ve HAYVANCILIK BAKANLIĞI Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü II. ÜRÜN MISIR TESCİL RAPORU LG30597 MOTRIL CHILLAN COVENTRY EBEVEYN HATLAR WW93 ve LSF80 Ankara-2015 LG30597,

Detaylı

Çanakkale ili lahana ekim alanlarında kist nematodu türlerinin (Heterodera spp.) belirlenmesi 1

Çanakkale ili lahana ekim alanlarında kist nematodu türlerinin (Heterodera spp.) belirlenmesi 1 DOI:http://dx.doi.org/10.16969/teb.31711 Türk. entomol. bült., 2015, 5 (1): 11-20 ISSN 2146-975X Orijinal araştırma (Original article) Çanakkale ili lahana ekim alanlarında kist nematodu türlerinin (Heterodera

Detaylı

CORINE LAND COVER PROJECT

CORINE LAND COVER PROJECT CORINE LAND COVER PROJECT Coordination of Information on the Environment ÇEVRESEL VERİLERİN KOORDİNASYONU ARAZİ KULLANIM PROJESİ Arazi İzleme Sistemi T.C ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Abdulveli SİRAT

Yrd. Doç. Dr. Abdulveli SİRAT Yrd. Doç. Dr. Abdulveli SİRAT ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Ünvanı Adı Soyadı : Yrd. Doç. Dr. : Abdulveli SİRAT Telefon : (456) 233 10 32/3602 Fax : (456) 511 86 79 e-posta : awsirat@gumushane.edu.tr

Detaylı

TARIMIN YENİ GÖZDESİ: HİDROPONİK TARIM

TARIMIN YENİ GÖZDESİ: HİDROPONİK TARIM TARIMIN YENİ GÖZDESİ: HİDROPONİK TARIM Topraksız tarım ya da hidroponik tarım, toprak olmadan durgun su kültürü içinde uygulanan bir tarım biçimidir. Bitkiler topraktaki besinlerin yerine bitkinin ihtiyacı

Detaylı

RUS BUĞDAY AFİTLERİNE KARŞI BİYOLOJİK KORUMA

RUS BUĞDAY AFİTLERİNE KARŞI BİYOLOJİK KORUMA RUS BUĞDAY AFİTLERİNE KARŞI BİYOLOJİK KORUMA HAZIRLAYAN ÖĞRENCİLER 7-F Miray DAĞCI Ömür Mehmet KANDEMİR DANIŞMAN ÖĞRETMEN NİLÜFER DEMİR İZMİR - 2013 İÇİNDEKİLER 1. Projenin Amacı ve Hedefi.. 2 2. Afit

Detaylı

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2012 YILI TARIMSAL DESTEKLER

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2012 YILI TARIMSAL DESTEKLER Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2012 YILI TARIMSAL DESTEKLER A-HAYVANCILIK DESTEKLERİ HAYVANCILIK DESTEKLEMELERİ Hayvan Başı Ödeme Bakanlar Kurulu Kararı MADDE 4- (1) Birime Destek 1 Sütçü ve kombine

Detaylı

Ekonomik Rapor Tablo 57. Kişi Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıla. Yıllar Nüfus (1) (000 Kişi) Türk Lirası ( )

Ekonomik Rapor Tablo 57. Kişi Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıla. Yıllar Nüfus (1) (000 Kişi) Türk Lirası ( ) Tablo 57. Kişi Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıla Yıllar Nüfus (1) (000 Kişi) Türk Lirası ( ) Cari Fiyatlarla (2) Sabit (1998 Yılı) Fiyatlarla Değişim ABD Doları ($) Değişim Türk Lirası ( ) Değişim 2009

Detaylı

Bitki Zararlıları Standart İlaç Deneme Metotları

Bitki Zararlıları Standart İlaç Deneme Metotları I İÇİNDEKİLER Sayfa No: ZARARLI NEMATODLAR STANDART İLAÇ DENEME METOTLARI... 1 BAĞDA KAMALI NEMATODLAR [Xiphinema spp. (Dorylaimida: Longidoridae)] STANDART İLAÇ DENEME METODU... 1 ÇİLEKTE ÇİLEK NEMATODU

Detaylı

Yönetmelik. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Yönetmelik. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Yönetmelik Tarım ve Köyişleri Bakanlığından: Tarımsal Üretici Birliklerinin Kuruluş Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik Amaç ve kapsam BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Madde 1 Bu Yönetmeliğin

Detaylı

EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT

EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT. PROJE NO: 2007-Fen-028 (Yüksek Lisans) TOMBUL KELER, STENODACTYLUS GRANDICEPS HAAS, 1952 İN (SQUAMATA:

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ Sayfa 1 Gözden Geçirme Notları 2010 Yılı Bitkisel Üretim ve Bitkisel Ürün Denge İstatistikleri I. Bitkisel Üretim Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 25/03/2011 tarihinde açıklanan, 2010 yılı Bitkisel

Detaylı

ÖDEMİŞ İLÇESİNDE PATATES ÜRETİMİ, KOŞULLAR ve SORUNLAR

ÖDEMİŞ İLÇESİNDE PATATES ÜRETİMİ, KOŞULLAR ve SORUNLAR ÖDEMİŞ İLÇESİNDE PATATES ÜRETİMİ, KOŞULLAR ve SORUNLAR GİRİŞ Solanaceae familyasına ait olduğu bilinen patatesin Güney Amerika`nın And Dağları nda doğal olarak yetiştiği; 16. yüzyılın ikinci yarısında

Detaylı

Determination of Meloidogyne incognita (Kofoid & White, 1919) (Nemata:Meloidogynidae) Races in Vegetable Fields in Erbaa and Niksar plains in Tokat

Determination of Meloidogyne incognita (Kofoid & White, 1919) (Nemata:Meloidogynidae) Races in Vegetable Fields in Erbaa and Niksar plains in Tokat GOÜ, Ziraat Fakültesi Dergisi, 2010, 27(2), 25-30 Tokat İli Erbaa ve Niksar Ovası Sebze Alanlarında Bulunan Meloidogyne incognita (Kofoid & White, 1919) (Nemata: Meloidogynidae) Irklarının Belirlenmesi

Detaylı

Toprağa Güçlü Gübreyle Bağlanın... Toprağa Güçlü Gübreyle Bağlanın...

Toprağa Güçlü Gübreyle Bağlanın... Toprağa Güçlü Gübreyle Bağlanın... Toprağa Güçlü Gübreyle Bağlanın... Toprağa Güçlü Gübreyle Bağlanın... granül SEBZE ÜRÜNLERİ Açık Alan Yetiştiricilik Meyvesi Yenen Sebzeler KULLANIM DOZUUYGULAMA ŞEKLİ VE ZAMANI Domates / Biber (Dolmalık,

Detaylı

Solem Organik / Ürün Kullanımı

Solem Organik / Ürün Kullanımı Solem Organik / Ürün Kullanımı Bitki Türü Gübre Uygulama zamanı Dozlama / saf gübre Arpa, Buğday, Yulaf, Çavdar, Darı, Süpürge Darısı, Kara Buğday Uygulama Metodları K Ekim Öncesi, Yılda 1 defa 20-200

Detaylı

ÖSYM. Diğer sayfaya geçiniz KPSS / GYGK-CS

ÖSYM. Diğer sayfaya geçiniz KPSS / GYGK-CS 31. 32. Televizyonda hava durumunu aktaran sunucu, Türkiye kıyılarında rüzgârın karayel ve poyrazdan saatte 50-60 kilometre hızla estiğini söylemiştir. Buna göre, haritada numaralanmış rüzgârlardan hangisinin

Detaylı

ÖNEMLİ ZARARLILARI. Spodoptera spp. (Yaprak kurtları) yumurta

ÖNEMLİ ZARARLILARI. Spodoptera spp. (Yaprak kurtları) yumurta ÖNEMLİ ZARARLILARI Spodoptera spp. (Yaprak kurtları) Ergin 20 mm yumurta Larva 35-40 mm ÖNEMLİ ZARARLILARI ÇİÇEK TRİPSİ (Frankliniella tritici) Küçük sigara şeklinde 1,3 mm uzunluğunda, genelde sarı renkli

Detaylı

Araştırma Makalesi (Research Article)

Araştırma Makalesi (Research Article) Türkiye de Tarımsal Yayım Sisteminde Çoğulcu Yapının Bir Görünümü Araştırma Makalesi (Research Article) Erdem EMRE Galip KAŞKAVALCI Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 2015, 52 (3):269-276 ISSN 1018 8851 İzmir

Detaylı

BİTKİ BESLEME ÜRÜNLERİ KATALOĞU

BİTKİ BESLEME ÜRÜNLERİ KATALOĞU www.kilercioglutarim.com BİTKİ BESLEME ÜRÜNLERİ KATALOĞU İçindekiler 4 6 8 KLR FOSFOR- ÇINKO KLR NITROGEN KLR ZINC 10 12 14 KLR POTASYUM KLR AMINO KLR BOR-ÇINKO 16 18 20 KLR CYTO KLR HUMIK 20-20-20-TE

Detaylı

EĞİTİM BİLGİLERİ. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi / 2013. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi / 1999

EĞİTİM BİLGİLERİ. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi / 2013. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi / 1999 KİŞİSEL BİLGİLER Adı-Soyadı Osman Sedat SUBAŞI Unvan Dr. Telefon (0324) 518 00 52 İç hat: 128 E-posta sedatsbs@gmail.com Doğum Yeri- Gölbaşı - 1972 Doktora Yüksek Lisans Lisans EĞİTİM BİLGİLERİ Çukurova

Detaylı

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. BAZI BTKSEL ÇAYLARIN MNERAL MADDE ÇER ÜZERNE FARKLI DEMLEME ve KAYNATMA SÜRELERNN ETKS

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. BAZI BTKSEL ÇAYLARIN MNERAL MADDE ÇER ÜZERNE FARKLI DEMLEME ve KAYNATMA SÜRELERNN ETKS ÖZET Yüksek Lisans Tezi BAZI BTKSEL ÇAYLARIN MNERAL MADDE ÇER ÜZERNE FARKLI DEMLEME ve KAYNATMA SÜRELERNN ETKS Tolga UÇAR Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendislii Anabilim Dalı Danıman:

Detaylı

ORDU ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM YILI GÜZ YARIYILI BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ /FİNAL/ SINAV PROGRAMI

ORDU ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM YILI GÜZ YARIYILI BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ /FİNAL/ SINAV PROGRAMI ORDU ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 2016-2017 EĞİTİM YILI GÜZ YARIYILI BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ /FİNAL/ SINAV PROGRAMI ÖĞRETİM ÜYESİ DERSİN KODU DERSİN ADI AKTS TUK SINAV TARİHİ SINAV

Detaylı

YEMEKLİK BAKLAGİLLER

YEMEKLİK BAKLAGİLLER YEMEKLİK BAKLAGİLLER Yemeklik Tane Baklagillerin Türkiye Ve Dünya Açısından Önemi Yüksek Lisans Öğrencisi Yusuf Aydoğan Yemeklik baklagillerin sınıflandırılması Bölüm Division Phanerogamea Tohumlu

Detaylı

4. Ünite ÜRETTİKLERİMİZ

4. Ünite ÜRETTİKLERİMİZ 4. Ünite ÜRETTİKLERİMİZ Ekonomi: İnsanların geçimlerini sürdürmek için yaptıkları her türlü üretim, dağıtım, pazarlama ve tüketim faaliyetlerinin ilke ve yöntemlerini inceleyen bilim dalına ekonomi denir.

Detaylı

TARIMSAL ORMANCILIK (AGROFORESTRY) Prof. Dr. İbrahim TURNA

TARIMSAL ORMANCILIK (AGROFORESTRY) Prof. Dr. İbrahim TURNA TARIMSAL ORMANCILIK (AGROFORESTRY) Prof. Dr. İbrahim TURNA İç Anadolu Bölgesinde Tarımsal Ormancılık Uygulamaları ve Potansiyeli Bölgenin Genel Özellikleri: Çok fazla engebeli bir yapıya sahip olmayan

Detaylı

2018 ŞUBAT DIŞ TİCARET RAPORU

2018 ŞUBAT DIŞ TİCARET RAPORU 2018 ŞUBAT DIŞ TİCARET RAPORU ATSO AR-GE VE DIŞ İLİŞKİLER BİRİMİ *Tablo ve listeler TİM ve TUİK istatistikleri ihracat ve ithalat verilerine göre ATSO- Dış Ticaret Servisi tarafından derlenmiştir. 2018

Detaylı

ÖZEL SEKTÖRÜN YURTDIŞINDAN SAĞLADIĞI KISA VADELİ KREDİ BORCU İSTATİSTİKLERİ Ağustos İstatistik Genel Müdürlüğü Ödemeler Dengesi Müdürlüğü

ÖZEL SEKTÖRÜN YURTDIŞINDAN SAĞLADIĞI KISA VADELİ KREDİ BORCU İSTATİSTİKLERİ Ağustos İstatistik Genel Müdürlüğü Ödemeler Dengesi Müdürlüğü ÖZEL SEKTÖRÜN YURTDIŞINDAN SAĞLADIĞI KISA VADELİ KREDİ BORCU İSTATİSTİKLERİ Ağustos 2017 1 Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Kısa Vadeli Kredi Borcu (2004-2017 Ağustos) 2 Özel Sektörün Yurtdışından

Detaylı

2013 ŞUBAT DIŞ TİCARET RAPORU

2013 ŞUBAT DIŞ TİCARET RAPORU 2013 ŞUBAT DIŞ TİCARET RAPORU A. T. S. O D I Ş T İ C A R E T S E R V İ S İ *Tablo ve listeler TİM ve TUİK istatistikleri ihracat ve ithalat verilerine göre ATSO- Dış Ticaret Servisi tarafından derlenmiştir.

Detaylı

FARKLI GÜBRE KOMPOZİSYONLARININ ÇAYIN VERİM VE KALİTESİNE ETKİSİ. Dr. GÜLEN ÖZYAZICI Dr. OSMAN ÖZDEMİR Dr. MEHMET ARİF ÖZYAZICI PINAR ÖZER

FARKLI GÜBRE KOMPOZİSYONLARININ ÇAYIN VERİM VE KALİTESİNE ETKİSİ. Dr. GÜLEN ÖZYAZICI Dr. OSMAN ÖZDEMİR Dr. MEHMET ARİF ÖZYAZICI PINAR ÖZER FARKLI GÜBRE KOMPOZİSYONLARININ ÇAYIN VERİM VE KALİTESİNE ETKİSİ Dr. GÜLEN ÖZYAZICI Dr. OSMAN ÖZDEMİR Dr. MEHMET ARİF ÖZYAZICI PINAR ÖZER Dünya üzerinde çay bitkisi, Kuzey yarımkürede yaklaşık 42 0 enlem

Detaylı

son hacim 20 30 litre olacak şekilde sulandırılarak toprak yüzeyine püskürtülüp, 10 15 cm toprak derinliğine karıştırarak uygulanabilir.

son hacim 20 30 litre olacak şekilde sulandırılarak toprak yüzeyine püskürtülüp, 10 15 cm toprak derinliğine karıştırarak uygulanabilir. TKİ HÜMAS ın Kullanım Zamanı, Şekli ve Miktarı Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) HÜMAS; tarla bitkileri, sebzeler, sera bitkileri, süs bitkileri, çim, fide, bağ ve meyve ağaçları olmak üzere bu kılavuzda

Detaylı

Patates yumrularındaki Dit Yi enchus di psaci ve D. dest ruct or ( Nematoda : Tylen choidea ) arasındaki biyolojik ve morfolojik farklar

Patates yumrularındaki Dit Yi enchus di psaci ve D. dest ruct or ( Nematoda : Tylen choidea ) arasındaki biyolojik ve morfolojik farklar Türk. Bit. Kor. Derg, (1984), 8 : 237-241 Patates yumrularındaki Dit Yi enchus di psaci ve D. dest ruct or ( Nematoda : Tylen choidea ) arasındaki biyolojik ve morfolojik farklar Hasan Ş. YÜKSEL* Summary.An

Detaylı

depo zararlılarına karşı gerekli olan uygun savaş yöntemleri hakkında bilgi sahibi olup bunu gelecekteki işlerinde kullanacaklardır.

depo zararlılarına karşı gerekli olan uygun savaş yöntemleri hakkında bilgi sahibi olup bunu gelecekteki işlerinde kullanacaklardır. Dersin Adı D. Kodu Yarıyılı T + U Kredisi AKTS Depolanmış Ürün Zararlıları 0622803 BAHAR 2+0 2 3 Ön Koşul Dersler - Dersin Dili Dersin Türü Dersin Koordinatörleri Dersi Veren Türkçe Zorunlu Dersin Yardımcıları

Detaylı