T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BÜRO YÖNETİMİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI BÜRO YÖNETİMİ EĞİTİMİ BİLİM DALI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BÜRO YÖNETİMİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI BÜRO YÖNETİMİ EĞİTİMİ BİLİM DALI"

Transkript

1 T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BÜRO YÖNETİMİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI BÜRO YÖNETİMİ EĞİTİMİ BİLİM DALI TÜKENMİŞLİK SENDROMUNUN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK VE İŞ TÜKENMİŞLİĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ: ÖĞRETMENLER ÜZERİNDE BİR UYGULAMA YÜKSEK LİSANS TEZİ Hazırlayan Cem DİNCEROL Ankara Mayıs, 2013

2 T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BÜRO YÖNETİMİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI BÜRO YÖNETİMİ EĞİTİMİ BİLİM DALI TÜKENMİŞLİK SENDROMUNUN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK VE İŞ TÜKENMİŞLİĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ: ÖĞRETMENLER ÜZERİNDE BİR UYGULAMA YÜKSEK LİSANS TEZİ Hazırlayan Cem DİNCEROL Danışman: Yrd. Doç. Dr. Hakan KOÇ Ankara Mayıs, 2013

3 ii JÜRİ ONAY SAYFASI Cem DİNCEROL un TÜKENMİŞLİK SENDROMUNUN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK VE İŞ TÜKENMİŞLİĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ: ÖĞRETMENLER ÜZERİNDE BİR UYGULAMA başlıklı tezi tarihinde, jürimiz tarafından Büro Yönetimi Eğitimi Ana Bilim / Ana Sanat Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir. Adı Soyadı İmza Başkan: Doç. Dr. R.Pars ŞAHBAZ... Üye (Tez Danışmanı): Yrd. Doç. Dr. Hakan KOÇ... Üye: Doç. Dr. İrfan YAZICIOĞLU...

4 iii ÖNSÖZ Ülkemizin geleceğine yön verecek olan bireylerin yetişmesi adına eğitim ve öğretim hizmetlerini yürüten ve bu yolda hiçbir özveriden kaçınmayan saygıdeğer öğretmenlerimizin başarısı, sağlam bir psikoloji ve sağlıklı bir vücuda sahip olmaları ile mümkün olacaktır. Bu da öğretmenlerin severek ve isteyerek seçtikleri meslekleri ile icra etmekte oldukları işleri arasındaki uyum ile geçerliliğini koruyabilir. Günümüzde başta öğretmenler olmak üzere birçok çalışan çeşitli sebeplerden dolayı meslekleri ile uyumlu işlerde çalışamamakta ve sonuçta tükenmişlik yaşamaktadırlar. Bu çalışmada Öğretmenlerin işleri ile meslekleri arasındaki tükenmişlik düzeyleri ile farklı demografik değişkenlerin tükenmişlik sendrom ununa etkileri ele alınmış, sonuçların öğretmenlere ve araştırmacılara katkı sağlaması amaçlanmıştır. Bu araştırmanın her aşamasında bilimsel katkılarını, yardımlarını, ilgisini ve sabrını esirgemeyen tez danışmanım Yrd. Doç. Dr. Hakan KOÇ a, iş yükümü hafifleten Havza Meslek Yüksekokulu ndaki çalışma arkadaşlarıma, anket uygulamalarında isimlerini bilmediğim ancak 15 dakikalık teneffüslerinden feragat ederek sorularımı içtenlikle cevaplayan Samsun ilinde görevli saygıdeğer öğretmenlere, manevi açıdan tam destek olan sevgili eşim Kerime DİNCEROL başta olmak üzere SEVGİLİ AİLEME teşekkürlerimi sunuyorum. Cem DİNCEROL

5 iv ÖZET TÜKENMİŞLİK SENDROMUNUN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK VE İŞ TÜKENMİŞLİĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ: ÖĞRETMENLER ÜZERİNDE BİR UYGULAMA DİNCEROL, Cem Yüksek Lisans, Büro Yönetimi Eğitimi Ana Bilim Dalı Tez Danışmanı:Yrd. Doç. Dr. Hakan KOÇ Mayıs 2013, 111 Sayfa Bu çalışmada, öğretmenlerin meslek ve işlerindeki tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi ile bazı değişkenler açısından tükenmişlik düzeylerinin farklılaşmasının tespiti amaçlanmaktadır. Araştırma kapsamında KOÇ, ARSLAN ve TOPALOĞLU (2009) tarafından geliştirilen Gazi Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Ölçek iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde 14 ifadeden oluşan mesleki tükenmişlik düzeyi, ikinci bölümde ise 12 ifadeden oluşan iş tükenmişlik düzeyi ölçülmektedir. Gazi tükenmişlik ölçeği ile oluşturulan anket, Samsun ilinde bulunan ilk ve orta dereceli 22 okulda görev yapan 426 öğretmen üzerinde uygulanmıştır. Anket yoluyla elde edilen verileri test etmek için merkezi eğilim ölçüleri (frekans ve yüzdelik dağılımları) ile istatistiksel analiz yöntemleri (korelasyon, regresyon, t-testleri ve ANOVA) kullanılmıştır. Araştırmada öğretmenlerin mesleki tükenmişlikleri ile iş tükenmişliklerinin farklılaşması ele alınmıştır. Diğer yandan farklı demografik değişkenler açışından da tükenmişlik düzeylerindeki farklılaşması ölçülmüştür. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin iş teki tükenmişlik düzeyleri ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasında anlamlı bir farklılaşma tespit edilmiştir. Bununla birlikte, analiz sonuçlarına göre mesleki tükenmişlik düzeyinde de anlamlı bir artış tespit edilmiştir. Özellikle öğretmenlerin görev yaptıkları okul değişkeni açısından bu farklılaşmanın yüksek olduğu görülmektedir. Ayrıca kıdem değişkeni açısından da tükenmişlik farklılaşması test edildiğinde, en kuvvetli ilişkinin r=574 ile yıl kıdeme sahip olan öğretmenlerde olduğu, kıdem yılı azaldıkça bu farklılaşmanın da azaldığı tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: İş, Meslek, Tükenmişlik, İş Tükenmişliği, Mesleki Tükenmişlik

6 v ABSTRACT THE ANALYSİS OF BURNOUT SYNDROME IN TERMS OF JOB BURNOUT AND OCCUPATIONAL BURNOUT: AN APPLICATION ON TEACHERS DİNCEROL, Cem M.A, The Department of Office Management Thesis Advisor: Asst. Prof. Dr. Hakan KOÇ May 2013, 111 Pages This study aims to determine the levels of job burnout and professional burnout of teachers and to identify the differentiation of their burnout levels with regards to some variables. Gazi Burnout Scale, which was developed by KOÇ, ARSLAN and TOPALOĞLU (2009), has been used within the scope of this research. The scale consists of two parts. In the first part, professional burnout level is defined with14 statements and in the second part job burnout level is defined with 12 statements. The survey prepared with Gazi Burnout Scale, has been applied on 426 teachers working in primary and secondary schools in Samsun. Measures of central tendency (frequency and percentage distribution) and statistical analysis methods (correlation, regression, t-tests and ANOVA) have been used in order to analyse the data obtained from the survey. This study searches for the differentiation levels of teachers job burnout and professional burnout. In addition, the differentiation in burnout levels has been measured with regards to different demographic parameters. The results of the study indicate that there is a meaningful differentiation between the job burnout levels of teachers and their professional burnout levels. Besides, an increase in the professional burnout levels has also been observed according to the results. Especially, this differentiation level is high regarding the school where teachers work. In addition, when the burnout differentiation is tested in terms of seniority factor, the strongest relationship is observed in the case of teachers who have years of senior degree with r=574 and it has been observed that this differentiation also decreases as the years of seniority decrease. Key words: Job, Profession, Burnout, Job Burnout, Professional Burnout

7 vi İÇİNDEKİLER JÜRİ ONAY SAYFASI... İİ ÖNSÖZ... İİİ ÖZET... İV ABSTRACT... V TABLOLAR LİSTESİ... İX KISALTMALAR LİSTESİ... Xİİ 1. GİRİŞ Problem Durumu Araştırmanın Amacı Araştırmanın Önemi Varsayımlar Sınırlılıklar Tanımlar İlgili Araştırmalar KAVRAMSAL ÇERÇEVE Tükenmişlik Tükenmişlik İle İlişkili Kavramlar Mobbing Ve Tükenmişlik Stres Ve Tükenmişlik... 21

8 vii Çatışma Yönetimi Ve Tükenmişlik İş Doyumu Ve Tükenmişlik İş Ve Meslek Yaşamında Tükenmişlik İş İş Tükenmişliği Meslek Mesleki Tükenmişlik Tükenmişliğin Nedenleri Ve Etki Eden Faktörler İş Tükenmişliğinin Nedenleri Mesleki Tükenmişliğinin Nedenleri Tükenmişlikte Bireysel Faktörler Tükenmişlikte Örgütsel Faktörler Tükenmişliğin Evreleri Tükenmişliğin Belirtileri Tükenmişliğin Sonuçları Tükenmişlik İle Mücadele Yöntemleri Öğretmenlik Mesleği Ve Tükenmişlik YÖNTEM Araştırma Modeli Evren Ve Örneklem Verilerin Toplanması... 61

9 viii 3.4. Verilerin Analizi BULGULAR VE YORUM Öğretmenlerin Kişisel Ve Mesleki Özelliklerine İlişkin Bulgular SONUÇ VE ÖNERİLER Sonuçlar Öneriler Kaynakça Ek1: Anket Formu...107

10 ix TABLOLAR LİSTESİ Tablo-1: Nüfustan Kaynaklanan Örneklem Belirleme Tablosu...60 Tablo-2: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı...63 Tablo-3: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Cinsiyet Gruplarına Göre Dağılımı...64 Tablo-4: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Branş Değişkenine Göre Dağılımı...64 Tablo-5: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Görev Yaptıkları Okula Göre Dağılımı..65 Tablo-6: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin İdari Görev Değişkenine Göre Dağılımı.66 Tablo-7: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Kıdem Değişkenine Göre Dağılımı...66 Tablo-8: Mesleki Tükenmişlik İfadeleri Frekans Dağılımı...67 Tablo-9: İş Tükenmişlik İfadeleri Frekans Dağılımı...71 Tablo-10: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği Genel Ortalamaları...73 Tablo-11: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişliklerinin İş Tükenmişliğine Etkileri (Regrasyon)...74 Tablo-12: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Yaş Değişkeni Açısından Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği Farklılaşması...75 Tablo-13: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Cinsiyet Değişkeni Açısından Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği Farklılaşması...77 Tablo-13.1: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Cinsiyet Değişkeni Açısından Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği İlişkisi (Korelasyon)...78 Tablo-13.2: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Cinsiyet Değişkeni Açısından Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği Farkları...79 Tablo-14: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Branş Değişkeni Açısından Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği Farklılaşması...79 Tablo-14.1: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Branş Değişkeni Açısından Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği İlişkisi (Korelasyon)...80 Tablo-14.2: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Branş Değişkeni Açısından Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği Farkları...81 Tablo-15: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Görev Yaptığı Okul Değişkeni Açısından Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği Farklılaşması...82

11 x Tablo-16: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin İdari Görevi Olup Olmama Değişkeni Açısından Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği Farklılaşması...84 Tablo-16.1: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin İdari Görevi Olup Olmama Değişkeni Açısından Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği İlişkisi (Korelasyon)...85 Tablo-16.2: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin İdari Görevi Olup Olmama Değişkeni Açısından Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği Farkları...86 Tablo-17: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Kıdem Yılı Değişkeni Açısından Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği Farklılaşması...86 Tablo-17.1: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Kıdem Yılı Değişkeni Açısından Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği İlişkisi (Korelasyon)...87 Tablo-17.2: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Kıdem Yılı Değişkeni Açısından Mesleki Tükenmişlik Ve İş Tükenmişliği Farkları...88

12 xi ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1. Psikolojik Şiddetin Nedenleri Ve Sonuçları (Koç, Topaloğlu, 2010: 224) Şekil 2. İş Performansı İçin Mesleki Stres Nedenleri Ve Sonuçları Ön Modeli Şekil 3. İş Tatmini Bileşenleri ( The Pennsylvaina State Universyt, 2010) Şekil 4. İş Tatmini Bileşenleri ( Field, 2008:1) Şekil 5. İş Yükü-Kontrolü Ve Tükenmişlik İlişkisi (Bolat, 2011:90) Şekil 6. Araştırma Modeli... 57

13 xii KISALTMALAR LİSTESİ Diğ: End: İ.Ö.O.: Diğerleri Endüstri İlk Öğretim Okulu K.T.M.L.: Kız Teknik Meslek Lisesi Mes.: Meslek N: Nüfus Büyüklüğü Öğr.: Öğretmen S: Örneklem Boyutu TDK: Tek: Tur: Vd.: YİBO: Türk Dil Kurumu Teknik Turizm Ve Diğerleri Yatılı İlköğretim Bölge Okulu

14 1 1. GİRİŞ 1.1. Problem Durumu Meslek ve iş hayatında çalışanların çoğunun en az bir kez yaşadığı ancak tanımını tam olarak bilmediğinden adlandıramadığı bir kavram olan tükenmişlik, günümüzde literatürde yerini almış ve bir sendrom olarak tanımlanmıştır. Tükenmişlik (Burnout) kavramı ilk kez 1974 yılında Freudenberger tarafından ortaya atılmış (Maslach & Jackson,1981:99) ve başarısız olma, yıpranma, enerji ve gücün azalması veya tatmin edilemeyen istekler sonucunda bireyin iç kaynaklarında meydana gelen tükenme durumu şeklinde tanımlanmıştır (Freudenberger, 1974:159). Tükenmişlik, iş ve meslek hayatına bağlı stresin uzun dönemli bir sonucu olarak değerlendirilmektedir ve özellikle doktorlar, hemşireler, psikologlar, öğretmenler, avukatlar, çocuk bakıcıları, danışmanlar ve güvenlik görevlileri gibi insanlarla ilişkileri fazla olan iş ve mesleklerde görülmektedir (Gorter, Eijkman ve Hoogstraten, 2000:262; Özdemir ve Diğ., 2003:14; Pines ve Keinan,2005:632). Tükenmişlik ciddi bireysel ve örgütsel sorunlara yol açmaktadır. Tükenmenin yalnızca iş koşullarına bağlı gelişmediği mükemmeliyetçilik, ayrıntıcılık gibi obsesif kişilik özelliklerini taşıyanlarda amaçlarına, beklentilerine erişememenin sonucunda da görüldüğüne ilişkin çalışmalar vardır. Bu çalışmalar, kişiler arası ilişkiler, motivasyon, fazla iş yükü ve kişinin stresle başa çıkma becerisinin tükenmişlikle ilişkili olduğunu göstermektedir (Koç ve Topaloğlu, 2010:240). Örgütsel açıdan ise, bireyin işe geç gelmesi, erken ayrılması, işi bırakması, dinlenme raporları alması, işte yeniliklerin, yapıcı eleştirilerin, üretkenliğin ve aşırı girişimlerin kısırlığı gibi sorunlarla kendini göstermektedir ( Aktuğ, İ.Y. ve Diğ., 2006:93). Tükenmişlik beraberinde bir dizi problemi de getirerek meslekte, başa çıkılamayan sorunları ortaya koyar. Tükenmişlik birçok meslekte bir sorun olmakla birlikte, yardımcı mesleklerde daha yaygındır. Öğretmenlerin yanı sıra, yöneticiler, danışmalar, doktorlar, hemşireler ve polisler başkalarının refahını sağlamak için çalışırlarken, rutin işlerinde bile aşırı sorumluluk ve ek yük üstlenmek zorunda kalırlar. Sınırlı kaynaklarla

15 2 birleşen bu ağır sorumluluk uzun çalışma saatleri, marjinal çalışma koşulları, hizmet anlamında mantıksız taleplerle birleştiğinde sonuç kronik stres ve tükenmişliğe yol açar (Dworkin, 1987:1). Türkiye de de tükenmişlik ile ilgili birçok araştırma yapılmıştır. Bu araştırmaların çoğunluğu insanlarla yoğun iletişim halinde olan, hekimler, hemşireler, sağlık çalışanları, öğretmenler ve akademisyenler üzerinde yapılmıştır ( Topaloğlu ve Diğ., 2007:32). Ancak yapılan çalışmaların genelinde ya mesleki tükenmişlik, ya da iş teki tükenmişlik konuları ayrı ayrı araştırılmış, meslek elemanlarının tükenmişlik durumları araştırılmış ancak meslek ve iş arasındaki bağlantıdan doğan tükenmişliğe çok fazla değinilmemiştir. Bu bilgiler ışığında, iş ve meslek kavramları birbirine karıştırılmaktadır. Tanım ve içerik açısından benzeşse de iş (Job) ve meslek (Profession) birbirinden farklı kavramlardır. Meslek (Profession); genellikle ileri düzey bir eğitim ve öğretim gerektiren (Oxford,1993:993) bilgi birikimi ve beceri düzeyine bağlı olarak bireyin kazandığı unvanın adıdır. İş ( Job); düzenli para ödenen pozisyon (Oxford,1993:673), bir sonuç elde etmek, her hangi bir şeyi ortaya koymak için güç harcayarak yapılan etkinlik ve çalışma (TDK,2012) veya bireylerin genellikle herhangi bir maddi karşılık için yerine getirdikleri fiziksel ve zihinsel çaba olarak ifade edilebilir (Koç ve Topaloğlu, 2010:34). Bir kişinin mesleği ile işi aynı olabilir. Örneğin; lisans düzeyinde bir eğitim ve öğretim sonucunda inşaat mühendisi meslek unvanına sahip olan kişi aynı zamanda inşaat mühendisliği işini de yapıyor olabilir. Bu kişinin meslek unvanı da iş unvanı da inşaat mühendisidir. Diğer yandan kişinin mesleği ve işi farklı olabilir. Örneğin, inşaat mühendisi meslek unvanına sahip olan kişi herhangi bir işletmede üst düzey yöneticilik işi yapıyor olabilir. Meslek ileri düzey bir eğitimin ve öğretimin sonucu olarak alınan bir unvan olduğuna göre, birey bir mesleğe sahip olmamasına karşın bir işi olabilir. Ya da bireyin işi yoktur. Ancak bir meslek unvanına sahiptir. Çünkü meslek unvanı kazanıldığı andan itibaren ömür boyu devam eden bir kavramdır (Koç ve Topaloğlu, 2010:35).

16 3 Bu araştırmada işgörenlerin mesleklerinde yaşadıkları tükenmişlik durumu ile işlerinde yaşadıkları tükenmişlik durumları ayrı ayrı ele alınmaya çalışılmaktadır. Diğer bir ifade ile tükenmişlik sendromu iki boyutlu olarak ele alınmaktadır. Stres ve tükenmişlik arasındaki frekans öğretmenler başta olmak üzere insana hizmet eden uzmanlar açısından genellikle yüksek çıkmaktadır. Tükenmişlik, kronik iş stresine bağlı olumsuz sonuçları ifade eder. Tükenmişlik, bireyde duyarsızlaşma ve kişisel başarıda azalma duygusu gibi bileşenleri içerir ( Huebner, Gilligan ve Cobb, 2002:3). Tükenme yaşayan bir öğretmenin duygularını öğrencilerine yansıtmasının çok büyük bir toplumsal karmaşaya yol açacağı da bir gerçektir. Yapılan araştırmalar öğretmenlerin dörtte birinin mesleklerini son derece stresli olarak tanımladığını ortaya koymuştur. Bunun sonucu olarak da öğretmenliğin yüksek stres kategorisinde bir meslek olduğu varsayımına ulaşılabilir (Kyriacou, 2001:27). Her dört öğretmenden birinin stres nedeniyle tükenmişlik yaşaması ve bunun yansımaları eğitim öğretim sisteminde ciddi anlamda problemlerin yaşamasına sebebiyet verecektir. Öğretmenlerin, mesleklerinin onlara yüklediği sorumluluklar ve özel uygulamalar nedeniyle bu sendroma yakın oldukları düşünülerek mesleki tükenmişlik düzeyleri birçok araştırmaya konu olmuştur. Bu konuda literatür incelendiğinde, yurt dışında tükenmişlik ve öğretmen tükenmişliği konusunda yapılmış çok sayıda araştırma olmasına karşın, Türkiye de konuyla ilgili çalışmaların özellikle son yıllarda arttığı görülmektedir (Kayabaşı, 2008:6). Öğretmenlerin stresli bir meslek sahibi olmaları sadece bu nedenlerle sınırlı değildir. Bunların yanı sıra öğretmenlerden gerçekleştirmeleri istenen çeşitli beklentiler vardır. Günümüzde öğretmenlerden beklenen, bireyleri sürekli ve hızlı bir şekilde değişim gösteren teknolojik bir topluma hazırlamaları ve toplumun çeşitli problemleriyle uğraşmalarıdır (Akçamete, Kaner ve Sucuoğlu 2001: 1). Öğretmenlik mesleğinde yaşanan tükenmişliğin ölçülmesi, değerlendirilmesi ve bunun sosyal, psikolojik ve mesleki nedenlerinin ortaya konulması oldukça önemidir. Bu araştırmanın konusu; Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile işlerindeki tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi ve farklılaşmalarının tespitinin yapılmasıdır.

17 4 Diğer yandan, araştırmada öğretmenlerin meslekleri ile iş yaşantıları arasındaki farklılaşmanın tükenmişliklerini hangi düzeyde etkilediği sorusuna cevap aranmaktadır Araştırmanın Amacı Araştırmaya katılan öğretmenlerin seçmiş oldukları iş ve meslekleri ile tükenmişlik arasında bir ilişki olup olmadığını, varsa ilişkinin yönünü ve derecesini belirlemektir. Ayrıca öğretmenlerdeki tükenme durumunun iş yaşamından mı? Meslek seçiminden mi? Kaynaklandığının ölçülerek, performanslarına etkilerini ortaya koymaktır. Hipotezler: H 1.a : Araştırmaya katılan öğretmenlerin mesleki tükenmişliği yaş değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermektedir. H 1.b : Araştırmaya katılan öğretmenlerin iş tükenmişliği yaş değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermektedir. H 2.a : Araştırmaya katılan öğretmenlerin mesleki tükenmişliği cinsiyet değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermektedir. H 2.b : Araştırmaya katılan öğretmenlerin iş tükenmişliği cinsiyet değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermektedir. H 3.a :Araştırmaya katılan öğretmenlerin mesleki tükenmişliği branş değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermektedir. H 3.b :Araştırmaya katılan öğretmenlerin iş tükenmişliği branş değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermektedir. H 4.a :Araştırmaya katılan öğretmenlerin mesleki tükenmişliği görev yaptığı okul değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermektedir.

18 5 H 4.b :Araştırmaya katılan öğretmenlerin iş tükenmişliği görev yaptığı okul değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermektedir. H 5.a :Araştırmaya katılan öğretmenlerin mesleki tükenmişliği idari görevi olup olmaması değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermektedir. H 5.b :Araştırmaya katılan öğretmenlerin iş tükenmişliği idari görevi olup olmaması değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermektedir. H 6.a :Araştırmaya katılan öğretmenlerin mesleki tükenmişliği kıdem yılı değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermektedir. H 6.b :Araştırmaya katılan öğretmenlerin iş tükenmişliği kıdem yılı değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermektedir Araştırmanın Önemi Araştırmanın amacı doğrultusunda öğretmenlerin meslek ve iş seçimlerinin tükenmişlik sendrom ununa etkileri vurgulanmaya çalışılacaktır. Böylece araştırma, meslek seçiminin ilk aşaması olan eğitim öğretim programlarının tercihinden itibaren bir iş sahibi oluncaya kadar geçen süreçte bireyin isabetli ve kendine uygun tercihler yapması gerekliliği açısından önemli katkılar sağlayacaktır. Tükenmişlikte meslek ve iş kavramlarının farklılaşmasını belirleme adına, araştırma önem taşımaktadır. İlgili yazında yapılan araştırmalar dikkate alındığında öğretmenlerin genel olarak tükenmişlik düzeyleri tespit edilmeye çalışılmaktadır. Ancak tükenmişlik düzeylerinin mesleklerinden mi? Yoksa işlerinden mi? Kaynaklandığı sorusunun incelenmediği görülmektedir. Bu araştırmada ise, öğretmenlerin hem meslekleri açısından hem de işleri açısından tükenmişlik düzeylerinin tespit edilmeye çalışılması araştırmayı önemli kılan bir diğere faktör olarak dikkat çekmektedir.

19 Varsayımlar Araştırma, aşağıda belirtilen varsayımlar çerçevesinde gerçekleştirilecektir. 1) Araştırmanın uygulanacağı örneklem evreni temsil etmektedir. 2) Araştırmada öğretmenlerin kendilerine uygulanacak anketleri yeterince anlayacakları düşünülmektedir. 3) Araştırmanın katılımcıları veri toplama aracı olan anketleri içtenlikle cevaplayacaklardır Sınırlılıklar Aşağıda araştırmanın sınırlılıkları verilmiştir. 1) Araştırmada, maddiyat ve zaman sıkıntısı nedeniyle tüm evrene ulaşılmak yerine, örneklemle yetinilecektir. 2) Veri toplama yöntemi olarak anket tercih edilmiştir. 3) Anketler, Samsun ilindeki farklı düzeyde eğitim öğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlere uygulanacaktır.

20 Tanımlar İş ( Job): Düzenli para ödenen pozisyon (Oxford,1993:673), bir sonuç elde etmek, herhangi bir şey ortaya koymak için güç harcayarak yapılan etkinlik, çalışma, geçim sağlamak için herhangi bir alanda yapılan çalışma, meslek (TDK, 2012) olarak tanımlanmaktadır. Meslek ( Profession): Belli bir eğitim ile kazanılan sistemli bilgi ve becerilere dayalı, insanlara yararlı mal üretmek, hizmet vermek ve karşılığında para kazanmak için yapılan, kuralları belirlenmiş iş (TDK, 2012), bir kimsenin geçimini sağlamak için sürekli yaptığı; bilgi, eğitim veya yaratıcı güç gerektiren etkinlik ( TDK, 2012) olarak tanımlanmaktadır. Tükenmişlik ( Burnout):Başarısız olma, yıpranma, enerji ve gücün azalması veya tatmin edilemeyen istekler sonucunda bireyin iç kaynaklarında meydana gelen tükenme durumu, çalışanlar arasındaki iş uyumunu etkilemesi ve kişisel öz yeterlilikte eksilme, fiziksel tükenme, kronik yorgunluk, çaresizlik ve ümitsizlik duyguları ile olumsuz bir benlik kavramının gelişmesine, yaşam ve diğer insanlara yönelik olumsuz tutumlar geliştirmesine yol açan durum, psikolojik danışmanlık yetersizliği (Freudenberger, 1974:159; Maslach ve Jackson, 1981:99; Özdemir ve Diğ., 1999:98; Pines ve Keinan, 2005:625; Holmqvist ve Jeanneau,2006:208; Becker, Milad ve Klock, 2006:1444; Piko, 2006:312; Kim, Shin ve Umbreit, 2007:422; Sheffield, Baker, 2005:178; Cumming ve Nall, 1983:227)

21 İlgili Araştırmalar Tükenmişlik konusunda hem ulusal hem de uluslararası çok fazla sayıda bilimsel çalışma yapılmıştır. Ulusal alanda yapılan çalışmaların bir kısmında elde edilen veriler ve sonuçları şöyledir: Dağlı (2008) Diyarbakır il merkezi ve ilçelerindeki yatılı ilköğretim bölge okul yöneticileri ve öğretmenlerinin kendi algılarına göre tükenmişlik düzeylerini saptamak, amacıyla bir çalışma yapmış ve şu sonuçları elde etmiştir. Yatılı ilköğretim bölge okullarında görev yapan yöneticilerin kendi algılarına göre duygusal tükenme boyutunda %31,9 unun düşük düzeyde, %23,4 ünün orta düzeyde, %44,7 isinin yüksek düzeyde tükenmişlik yaşadıkları tespit edilmiştir. Duyarsızlaşma; boyutuna ilişkin %21,3 ünün düşük düzeyde,%42,6 sının orta düzeyde, %36,2 sinin yüksek düzeyde tükenmişlik yaşadıkları; kişisel başarı boyutunda ise %31,9 unun düşük düzeyde, %23,4 ünün orta düzeyde ve %44,7 sinin de yüksek düzeyde tükenmişlik yaşadıkları tespit edilmiştir. Meydan (2011) örgütsel ortamda tükenmişliğin izlenim yönetimi taktikleri ile ilişkisi adlı çalışmasında, örgüt içinde bireylerin davranışları ve örgütsel performans üzerinde olumsuz etkisi bulunan tükenmişlik ile izlenim yönetimi taktikleri arasındaki muhtemel ilişkiyi ortaya koymayı hedeflemiştir. Bu maksatla oluşturduğu araştırma sorularını, bankacılık sektöründe çalışan 115 bireyden toplanmış olan veri ile test etmiştir. Elde ettiği sonuçlar araştırma sorularını açıklar nitelikte olup, genel olarak değerlendirildiğinde bireylerin tükenmişlik düzeylerinin izlenim yönetimi taktikleri üzerinde etkili olduğu kanısına varmıştır. Gencay (2007) beden eğitimi öğretmenlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenlere göre farklılığını belirlemek amacıyla bir araştırma yapmıştır. Araştırma sonuçlarını; Beden öğretmenlerin iş doyumları, İş Doyumu Ölçeği (Hackman & Oldham, 1975), tükenmişlikleri Maslach Tükenmişlik Envanteri (Maslach & Jackson, 1981), kullanarak belirlemiştir. Araştırmada 93 Beden eğitimi öğretmenine (78 erkek, 15 bayan) anket uygulanmış. Öğretmenlerin demografik değişkenleri ile iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin farklılaşmadığı belirlenmiştir (p>0.05). Beden eğitimi öğretmenlerinin günlük çalışma süreleri ile iş doyumları ve tükenmişlikleri

22 9 arasında ilişki bulunmuştur (p<0.05). Benzer şekilde çalışma ortamından memnun olmaları ile iş doyumları arasında ilişki belirlenmiştir (p<0.05). Araştırma sonucunda, öğretmenlerin iş doyumu ve tükenmişlikleri arasında negatif ilişki belirlenmiştir (p<0.05). Cemaloğlu ve Şahin (2007) öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerini farklı değişkenlere göre incelemiştir. Araştırmanın örneklemini Çankaya, Keçiören ve Yenimahalle ilçeleri oluşturmaktadır. Araştırmada Maslach Tükenmişlik Envanteri kullanılmıştır. Verilerin analizinde t-testi ve tek yönlü varyans analizi (F) hesaplanmıştır. Araştırmanın sonucunda; öğretmenlerin yaşının, duygusal tükenme ve duyarsızlaşma düzeylerini etkilediği, dul öğretmenlerin duygusal tükenme düzeylerinin fazla olduğu sonucuna varmışlardır. Eğitim düzeyi düştükçe duyarsızlaşma ve duygusal tükenmelerde artış olduğu, kıdemli öğretmenlerin duyarsızlaşma ve duygusal tükenme düzeylerinin yüksek olduğu, ilköğretim okulu öğretmenlerinde duyarsızlaşmanın daha fazla olduğu da diğer tespitleridir. Öğrenci sayısının, öğretmenlerin üstlerinden takdir görmelerinin, öğretmenlerin mesleki verimliliklerini değerlendirmelerinin, mesleklerini isteyerek yapmalarının, öğretmenlikten duydukları manevi doyumun duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarıyı etkilediğini ortaya koymuştur. Avşaroğlu ve diğerleri (2007) Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu, iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi üzerine yaptıkları çalışmanın sonucunda; öğretmenlerin yaşının, duygusal tükenme ve duyarsızlaşma düzeylerini etkilediği, dul öğretmenlerin duygusal tükenme düzeylerinin fazla olduğunu belirterek, eğitim düzeyi düştükçe duyarsızlaşma ve duygusal tükenmelerde artış olduğu, kıdemli öğretmenlerin duyarsızlaşma ve duygusal tükenme düzeylerinin yükseldiğini vurgulamışlardır. Ayrıca çalışmalarında; ilköğretim okulu öğretmenlerinde duyarsızlaşmanın daha fazla olduğu, öğrenci sayısının, öğretmenlerin üstlerinden takdir görmelerinin, öğretmenlerin mesleki verimliliklerini değerlendirmelerinin, mesleklerini isteyerek yapmalarının, öğretmenlikten duydukları manevi doyumun duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarıyı etkilediğini saptamışlardır. Aktuğ, Susur, Keskin, Balcı ve Seber (2006) araştırma makalelerinde, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi nde çalışan hekimlerin tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi ve sosyo-demografik özellikler arasındaki ilişkinin araştırılmasını

23 10 amaçlamıştır. Bu amaçla, sosyo-demografik özellikleri içeren bir form ile Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) kullanmışlardır. Araştırma sonucunda; akademik unvan, çalışma yılı, çocuk durumu, meslek seçiminin kim tarafından yapıldığı ve cinsiyet ile ölçek puanı arasında anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Asistanların, çalışma süresi 10 yıldan az olanların, çocuk sahibi olmayanların, meslek seçimini kendisi yapmayanların ve kadınların tükenmişlik alt ölçeklerine ait puanlarının diğer gruplara göre daha olumsuz yönde olduğu görülmüştür (P<0.05).Duyarsızlaşma alt ölçeği açısından, asistanlarda, çalışma süresi 10 yıldan az olanlarda, çocuksuz olanlarda, meslek seçimini kendisi yapmayanlarda orta derecede duyarsızlaşma saptanmıştır. Elde edilen verilerin, bireysel ve kurumsal olarak tükenmişlik durumu ile başa çıkma yollarının belirlenmesinde yararlı olabileceği düşünülmüştür. Tekin ve Taşğın (2009) çeşitli değişkenlere göre taekwondo hakemlerinin tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi konusunda bir araştırma yapmış, araştırmalarında toplam 22 maddeden oluşan ve tükenmişliği üç boyutta değerlendiren 9 maddeden oluşan Emotional Exhaustion (EE) ile ifade edilen duygusal tükenme alt ölçeği, ikincisi 5 maddeden oluşan Depersonalization (DP) olarak ifade edilen duyarsızlaşma alt ölçeği, üçüncüsü ise 8 maddeden oluşan Personal Accoplishment (PA)ile ifade edilen kişisel başarı alt ölçeklerini oluşturan Maslach ve Jackson (1981), tarafından geliştirilen Maslach Tükenmişlik Envanterini (Maslach Burnout Inventory) kullanmışlardır. Araştırmanın sonucunda, cinsiyet değişkenine göre hakemlerin duygusal tükenmişlik düzeyleri ve duyarsızlık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık yokken, kişisel başarı düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık ortaya çıkmıştır. Eğitim durumu ve yaş değişkenine göre de hakemlerin duygusal tükenmişlik düzeyleri, duyarsızlık düzeyleri ve kişisel başarı düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık olmadığı da sonuçlar arasındadır. Budak ve Sürgevil (2005) tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama yapmışlar. Değerlendirme sonucunda, akademik personelin duygusal tükenme ve duyarsızlaşma düzeylerinin düşük, kişisel başarı düzeylerinin yüksek olduğunu tespit etmişlerdir. Koçak (2009) okul yöneticilerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelemiştir. Araştırma verileri üzerinde yapılan analizler

24 11 sonucunda okul yöneticilerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin yaş, mesleki kıdem, ciddi bir sağlık sorunu yaşayıp yaşamadıklarına göre anlamlı farklılık gösterdiği ancak yaş, cinsiyet, branş, okulun bulunduğu yerleşim birimi, öğrenci ve öğretmen sayısı gibi bağımsız değişkenlere göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermediği bulgularına ulaşmıştır. Kaçmaz (2005) hazırlamış olduğu derlemede, tükenmişlik sendromunun özellikle sağlık çalışanlarının ruhsal sağlığına yönelik vurgulanması gereken önemli bir konu olması nedeniyle; tükenme kavramı, boyutları ve belirtileri ile tükenmişlik sendromu önleme ve başa çıkma stratejilerini tartışmıştır. Özkaya (2006) yılında, Çanakkale ilinde yatılı ilköğretim bölge okulu ve ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenleri tükenmişlik düzeylerinin öğretmen görüşleri açısından karşılaştırılması konulu araştırmasında şu sonuçlara ulaşmıştır; YİBO ve İlkögretim okullarında çalışan öğretmenlerin görüşleri açısından duygusal tükenme ve düşük kişisel başarı boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamış, duyarsızlaşma boyutu bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre YİBO lar da görev yapan öğretmenlerin duyarsızlaşma boyutunda daha fazla tükenmişlik yasadıkları anlaşılmaktadır. Özen ve Mirzeoğlu (2006) çalışmalarında bir spor örgütünde çalışan spor uzmanlarının tükenmişlik ve örgütsel bağlılıklarını incelemiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre, medeni durumlarına göre Duygusal tükenme alt boyutunda anlamlı yükseklik, iş değiştirme olanaklarına göre özdeşleşme-yerimseme-uyuşum-umursamazlıkyabancılaşma alt boyutlarında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Tükenmişlik düzeyleri farklı olan uzmanların özdeşleşme-yerimseme-uyuşum-yabancılaşma alt boyutlarında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. (p<0.05). Kayabaşı, (2008) bazı değişkenler açısından öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri adlı çalışmasında, öğretmenleri mesleki tükenmişlik düzeyleri farklı değişkenler açısından incelemiştir. Araştırmanın sonucunda elde etti bulgular ise şunlardır; öğretmenlerin cinsiyetinin duygusal tükenmeleri ve duyarsızlaşmalarını etkilemediği, ancak kişisel başarı düzeylerini etkilediği; medeni durumları, yaşları, mezun oldukları okul türü, mesleki kıdemleri ve branşları ile duygusal tükenmişlikleri,

25 12 kişisel başarıları ve duyarsızlaşmaları arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmüştür. Topaloğlu, Koç ve Yavuz (2007) çalışmalarında öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesinde, sosyo-demografik faktörlerin farklılaşmasının anlamlı ilişkisi olduğu sonucuna varmışlardır. Tetik (2011) yapmış olduğu çalışmada Salihli Meslek Yüksekokulu nda görev yapan öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeyleri ve demografik özelliklere göre tükenmişlik düzeylerinin farklılaşıp farklılaşmadığı belirlemeye çalışmıştır. Yaptığı çalışma durum tespiti niteliğindedir. Araştırmada Maslach tarafından geliştirilen, Ergin tarafından (1992) Türkçe ye çevrilerek geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılan Maslach Tükenmişlik Envanterini kullanılmıştır. Bu çerçevede, araştırmaya katılan öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeylerini değerlendirildiğinde; duygusal tükenme ve duyarsızlaşma düzeylerinin düşük, kişisel başarı düzeylerinin yüksek olduğunu görmüştür. Bu sonuçlara göre, araştırma kapsamındaki öğretim elemanları düşük bir tükenmişlik düzeyine sahiptir. Girgin (2010) yapmış olduğu çalışmada, öğretmenlerin sosyo-demografik durumlarını ve mesleki bilgilerini içeren bir bilgi formu ile Maslach Tükenmişlik Envanteri- Öğretmen Formu kullanılmıştır. Araştırmanın alt boyutlarının çözümlenmesinde varyans analizi ve t-testi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre katılanların cinsiyetlerine göre tükenmişlik puanları arasındaki fark önemli bulunmamıştır. Öğretmenlerin medeni durumu, çalışma yılı, görev yaptıkları eğitim kademesi, ders yükleri, çalıştıkları okulun beklentilerine uygun olması ve mesleklerini sevdikleri için sürdürme ile tükenmişlik alt ölçümleri arasında önemli farklılık saptanmıştır. Çavuş, Gök ve Kurtay, (2007) yapmış oldukları çalışmada, Meslek Yüksekokullarında çalışan öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeylerini bazı değişkenlere bağlı olarak incelemişlerdir. Çalışmada 79 öğretim elemanından elde edilen verileri değerlendirmişleridir. Tükenmişliğin değerlendirilmesinde Maslach Tükenmişlik Envanterini kullanılmışlardır. Verileri Korelasyon, T testi ve Tek yönlü varyans analizi (One-way Anova) ile analiz etmişler ve Meslek Yüksekokulu akademik

26 13 personelinin Duygusal Tükenme ve Duyarsızlaşma puanları düşük, Kişisel başarı puanının ise yüksek olduğunu tespit etmişlerdir. Ayrıca duygusal tükenme ile idari görev, toplam ders yükü ve işten elde edilen doyum ile kişisel başarı ile yaş ve işten elde edilen doyum arasında önemli düzeyde ilişkiler bulmuşlardır. Çelikkaleli (2011) araştırmasında, yetişkin eğitimcisi öğretmenlerin tükenmişlik ve mesleki yetkinliklerini incelemiştir. Bu amaçla Mersin İl merkezindeki Halk Eğitim Merkezi nde ders veren 101 (63 kadın ve 38 erkek) yetişkin eğitimcisi öğretmenden veri toplanmıştır. Maslach Tükenmişlik Envanteri-Öğretmen Formu ve Öğretmen Yeterlik Ölçeği veri toplamak amacıyla kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, toplam öğretmen yetkinliği, genel öğretim yetkinliği ve kişisel yetkinlik ile duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarısızlık arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki vardır. Ayrıca, yetişkin eğitimcisi öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ve mesleki yetkinlik düzeylerinin cinsiyet, öğrenci sayısı ve mezun olunan okul değişkenlerine göre farklılaşmadığı sonuçlarını elde etmiştir. Ertürk ve Keçecioğlu (2012) yapmış oldukları çalışmada, çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama gerçekleştirmiştir. Elde ettikleri sonuçlar şunlardır; Araştırmanın temel problemlerinden biri olan öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyini ölçmek üzere Maslach ve Jackson (1981) tarafından geliştirilmiş olan Maslach Tükenmişlik Envanteri kullanılmıştır. Maslach Tükenmişlik Envanterini oluşturan her bir alt ölçeğin birbiriyle ilişkili olup olmadığı Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon kat sayısı ile hesaplanmıştır. Elde edilen sonuç her bir alt ölçeğin birbiriyle istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki içinde olduğu yönündedir. Bu sonuç, ölçeğin aynı zamanda geçerliliğine ilişkin de bulgu niteliği taşımaktadır. Tükenmişlik envanterinin tüm alt ölçeklerinin birbiriyle ilişkili olduğu bulgusu elde edilmiştir.

27 14 2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE 2.1. Tükenmişlik Tükenmişlik kavramına ilişkin ilk kabul gören ve literatüre girmesini sağlayan tanımı 1974 yılında Herbert Freudenberger, başarısız olma, yıpranma, enerji ve gücün azalması veya tatmin edilemeyen istekler sonucunda bireyin iç kaynaklarında meydana gelen tükenme durumu şeklinde yapmıştır (Freudenberger, 1974:159). Tükenmişlik, 1970 li yıllardan beri birçok bilim adamı tarafından farklı şekillerde yorumlanmıştır. Freudenberger den on üç yıl önce 1961 yılında Graham Greene batı toplumunun doğasında tükenmişlik problemleri olduğunun işaretlerini vermiştir. Bir doktorun kendisine koyduğu teşhis sonrasında; Bu tükenmişlik durumlarından birisidir, tedavi edilmezse cüzamlılar gibi kendi kendini yiyip bitirirsin benzetmesini kullanmıştır (Rodgerson, 1994:1). Tükenmişlik kavramı ile ilgili yapılmış olan ilk tanımlamadan bu yana kavram üzerine pek çok araştırma yapılmış ve tanımlar geliştirilmiştir. Cherniss e göre iş stresine cevap olarak güdüsel, duygusal, tutumsal ve davranışsal değişiklikleri oluşturan tüm olguların bileşkesine eşdeğer bir baskı olan tükenmişlik, geçici bir yorgunluk veya zorlanma değil, bireyin işinden soğuması ile sonuçlanan kalıcı bir durumdur (Avşaroğlu, Deniz ve Kahraman, 2005:473). Cherniss tükenmişliği profesyonel anlamda öz etkinliğin bir fonksiyonu olarak algılamıştır. Profesyonel öz etkinlik iş görevlerini gerçekleştirmek için yeteneği bir inanç olarak tanımlar. Bir kuruluştaki sosyal ve politik ortamın çalışanlar arasındaki iş uyumunu etkilemesi ve kişisel öz yeterlilikte eksilme olduğunda tükenmişlik oluşur şeklinde ifade etmiştir ( Sheffield, Baker, 2005:179 ).

28 15 Tükenmişlik, başkalarına yardım sağlayan mesleklerde çalışan iş görenlerde, çalışma koşullarının bir sonucu olarak görülen; idealizm, enerji ve amaçta sürekli olarak artan bir kayıptır (Özgen, 2007: 117). Farber (2000) tükenmişlik tanımını günümüzün çalışma koşullarını açıklayıcı bir şekilde yapmıştır. Ona göre tükenmişlik; denetçilerin ve müşterilerin isteklerini karşılama konusunda baskı, iş ortamında yoğun rekabet, para kazanma hırsı ve hak edilen kariyere ulaşamama hissinden oluşmaktadır (Scott, 2001:2). Shirom ise tükenmişliği, bireysel düzeyde olumsuz duygusal bir yaşantıyı kapsayan, gelişmiş ve endüstriyel anlamda üst düzey ülkelerde kronikleşerek maliyetleri de arttıran ve sürekli yaşanan bir duyguya dayanan, bir olgu olarak kabul etmektedir (Rodgerson, 1994:18). Cumming ve Nall tükenmişliği, psikolojik danışmanlık yetersizliği (Cumming ve Nall, 1983:229) olarak tanımlamışlardır. Cardinell in tanımına göre ise tükenmişlik, insanın hayatında ortaya çıkan ciddi bir rahatsızlık belirtisi; orta yaş krizidir. Bu bağlamda çalışma alanında yapılan çok sayıda araştırmanın, birçok insanın otuz beş ve elli yaşları arasında yaşamak zorunda olduğu, kariyer ve statü kazanma isteği başta olmak üzere, sosyal içerikli bazı problemler nedeniyle bunalıma girdiğini ortaya koyduğunu ifade etmiştir ( Izgar, 2001:147). Türk Dil Kurumu nun Güncel Türkçe Sözlüğünde tükenmişlik; gücünü yitirmiş olma, çaba göstermeme durumu olarak tanımlanmaktadır ( Veninga ve Spradley ise tükenmişliği; iş stresinin getirdiği, giderilemeyen ve psikolojinin giderek zayıflaması ile sonuçlanan durum, tükenen enerji ve duygusal tükenme, hastalıklara karşı direncin düşmesi, kişiler arası ilişkilerde artan duyarsızlaşma, artan tatminsizlik ve karamsarlık, artan devamsızlık ve iş verimsizliği sendromu olarak tanımlamaktadırlar ( Veninga ve Spradley, 1981:86) Ancak günümüzde tükenmişliğin en yaygın ve kabul gören tanımı, aynı zamanda kendi adıyla anılan Maslach Tükenmişlik Ölçeğini de geliştirmiş olan Christina Maslach tarafından yapılmıştır. Maslach a göre tükenmişlik işi gereği yoğun duygusal taleplere maruz kalan ve sürekli diğer insanlarla yüz yüze çalışmak durumunda olan

29 16 kişilerde görülen fiziksel bitkinlik, uzun süreli yorgunluk, çaresizlik ve umutsuzluk duygularının, yapılan işe, hayata ve diğer insanlara karşı olumsuz tutumlarla yansıması ile oluşan bir sendromdur (Ardıç ve Polatcı, 2009:2). Daha başka bir ifadeyle; tükenmişlik, çalışan bireylerin duygusal tükenmişlik (emotional exhaustion), kişiliğini kaybetme (depersonalization ) ve kişisel başarının azalması ( diminished personal accomplishment ) sendromudur (Maslach ve Jackson, 1986:164). Duygusal Tükenmişlik (Emotional Exhaustion): Duygusal kaynaklardaki enerji boşalması ve tükenmesidir. Bu boyut tükenmişliğin temel taşı olarak değerlendirilebilir(maslach, ve Leiter, 2005; Maslach, ve Jackson, 1981; Pines, ve Maslach, 1981). Bu aşamada tükenmişliğin stres boyutunu yaşayan birey kendisini fiziksel ve duygusal açıdan aşırı yıpranmış hissetmekte, işe odaklanamamakta ve müşterilerle iş arkadaşlarına karşı kendisini eskisi kadar sorumlu hissetmemektedir ( Maslach ve Zimbardo, 2001:2 ). Duyarsızlaşma ( Depersonalization): Bireyin işi gereği karşılaştığı diğer insanlara ve işine karşı karamsarlığa kapılmasıdır. Bu boyut işlerini düzenli yapmaları için diğer insanlarla iletişim kuran çalışanlar arasında yaygındır.(maslach, ve Leiter, 2005; Maslach, ve Jackson, 1981; Pines, ve Maslach, 1981).Dozu gittikçe artan bu negatif reaksiyon çeşitli şekillerde ortaya çıkar. Kişi karşısındakine aşağılayıcı ve kaba davranır, onların rica ve taleplerini göz ardı eder. Çalışanların hizmet verdikleri kişilere insan yerine nesne gibi davranmaları ile kendisini gösterir. Bu durumdaki çalışanlar, etkileşimde bulundukları kişilere ve çalıştıkları örgüte karşı mesafeli, umursamaz ve alaycı bir tavır takınırlar. Davranışlarının altında yabancılaşma duygusu ve savunma mekanizmasının devreye girmesi yatmaktadır (Sürgevil, 2006:138) Düşük Kişisel Başarı Hissi (Diminished personal accomplishment) : Kişisel başarı, kişinin işindeki yeterlilik ve başarı duygularını tanımlar. Bireyin başkaları hakkındaki olumsuz düşünceleri kendisi hakkında da olumsuz düşünmesine yol açar. Kişi bu düşünce ve yanlış davranışları ile kendisini suçlu hisseder. Kendisini kimsenin sevmediğine dair bir duygu geliştirir. Kendisi hakkında başarısızlık hükmünü verir. İşte bu noktada tükenmişliğin üçüncü aşaması olan düşük kişisel başarı hissi ortaya çıkar.

30 17 Bireylerin kendileri ile ilgili değerlendirmelerinin olumsuz bir nitelik kazanmasının sonucu olarak, işinde ve işi gereği karşılaştığı kişilerle ilişkilerinde başarısızlık ve yeterlik duygularında azalma görülür. İşinde ilerleme kaydedemediğini, hatta gerilediğini düşünen bu kişiler kendilerini suçlu hisseder (Maslach, ve Goldberg, 1998, Sürgevil, 2006:34-138) 2.2. Tükenmişlik İle İlişkili Kavramlar Literatürde tükenmişlik ile ilgili kavramlar incelendiğinde Mobbing (psikolojik şiddet), Stres ve Çatışma Yönetimi kavramları ön plana çıkmaktadır. Araştırmanın bu bölümünde ilgili kavramlar hakkında bilgi verilmiştir Mobbing ve Tükenmişlik Mobbing, bir grup insanın bir kimseye veya başka bir gruba sosyal kabadayılık yapması. Latince kökenli sözcük; psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme veya sıkıntı vermek anlamlarına gelir.. Özellikle hiyerarşik yapılanmış gruplarda ve kontrolün zayıf olduğu örgütlerde, gücü elinde bulunduran kişinin ya da grubun, diğerlerine psikolojik yollardan, uzun süreli sistematik baskı uygulamasıdır. Son dönemde sosyoloji ve hukuk başta olmak üzere çeşitli alanlarda disiplinler arası çalışılan bir konu haline gelmiştir (Wikipedia, 2013) Mobbing en basit tanımıyla duygusal bir saldırı, psikolojik bir şiddet, taciz ve terör türüdür. Konu ile ilgilenen bilim adamları kendi yaklaşımları doğrultusunda Mobbing kavramı için birçok tanım yapmaktadırlar. Örneğin; Brodsky (1976) Mobbing kavramını başkalarını yıpratmak, eziyet etmek, engellemek amacıyla tekrarlanan ve süreklilik gösteren, yöneldiği birey üzerinde baskı yaratan, korkutan ve yıldıran davranışlar olarak tanımlamıştır. Bu davranışlar, bireyin yalancı olduğunun ima edilmesi, alaya alınması, hakkında dedikodu çıkartılması veya diğer bireylerle iletişimden mahrum bırakılması şeklinde olabilir ( Brodsky, 1976:23).

31 18 Leymann (1997) Mobbing kavramını iş yaşamında bir ya da daha fazla kişiye yönelik, sistematik bir şekilde düşmanca ve etik dışı olarak uygulanan psikolojik terör biçiminde tanımlamaktadır (Leymann, 1997:2). Leymann a (1996) göre psikolojik terör veya Mobbing çalışma hayatında bir veya daha fazla kişi tarafından sistematik bir şekilde yönlendirilen düşmanca ve gayri ahlaki iletişimi içerir. Ağırlıklı olarak tek bir kişi çaresiz ve savunmasız bir konum içerisine itilir ve eylemlerin sürekliliği vasıtası ile orada tutulur. Uzun bir süre (en az 6 ay) bu eylemler çok sık aralıklarla ( haftada en az 4-5 kez) devam eder. Uzun süreli ve düşmanca olan bu davranışlar bireyde ciddi zihinsel, psikosomatik ve sosyal çöküntüye yol açar (Leymann, 1996; ) Leymann a göre yıldırma davranışları beş grupta toplanabilir, bunlar: I. Grup Davranışlar Kendini Göstermek ve İletişim Oluşumunu Etkilemek: Kurban, amirleri tarafından sınırlanır. Sürekli sözü kesilir. Kendini ifade etme fırsatı verilmez. Benzer davranışları meslektaşları da sergiler. Sürekli azarlanır ve kendisine yüksek sesle bağırılır. İşiyle ilgili olarak eleştirilir. Özel yaşamı eleştirilir. Telefonla rahatsız edilir. Sözlü ve yazılı olarak tehdit edilir. Yalancı olduğu ima edilir. II. Grup Davranışlar Sosyal İlişkilere Saldırı: İnsanlar kurbanla konuşmaz. Kurbanın işyerindeki arkadaşlarıyla konuşması engellenir. Görüşme haklarından yoksun bırakılır. Diğer iş görenlerden soyutlanır. Örgüt içerisinde kurban yokmuş gibi davranılır. III. Grup Davranışlar İtibara Saldırı: Kurban hakkında kötü konuşulur. Asılsız dedikodu çıkarılır. Alaya alınır. Akıl hastasıymış gibi davranılır. Psikiyatrik tedavi almaya zorlanır. Herhangi bir özrüyle alay edilir. El kol hareketleri, yürüyüşü, sesi taklit edilir. Politik ya da dini inançlarıyla, özel yaşamıyla milliyetiyle alay edilir. Öz saygısını etkileyecek bir iş yapmaya zorlanır. Çaba ve başarısı haksız bir şekilde değerlendirilir. Kararları sürekli sorgulanır. Alçaltıcı lakap ve isimler takılır. Cinsel imalarda bulunulur.

32 19 IV. Grup Davranışlar Yaşam ve İş Kalitesine Saldırı: Kurbana önemli görevler verilmez. Görevleri kısıtlanır. Anlamsız görevleri yapması istenir. Yeteneklerinin altında görevler verilir. Sürekli yeni görevler verilir. Öz saygısını olumsuz yönde etkileyen görevler verilir. Oluşan zararların faturası kurbana çıkarılır. İşyerine ve evine hasar verilir. V. Grup Davranışlar Doğrudan Sağlığı Etkileyen: Kurban, fiziksel olarak zor bir görev yapmaya zorlanır. Fiziksel şiddet uygulanır. Hafif şiddetle tehdit edilir. Fiziksel olarak taciz edilir. Cinsel olarak taciz edilir. Bir örgütte, hangi yıldırma eylemlerinin uygulandığı, birçok faktöre bağlıdır. Bu faktörler içinde alışkanlıklar, inanç ve gelenekler gibi beşerî unsurlar olduğu gibi, örgüt kültürü veya örgütün hiyerarşik yönü gibi örgütsel faktörler de etkilidir. (Davenport, Schwartz, Elliott,2003:18-19) Leymann (1990) Mobbing in genellikle; İşini çok iyi, hatta mükemmel yapan; İlişkileri olumlu olan ve çevresindekilerce sevilen; Çalışma ilkeleri ve değerleri sağlam, bunlardan ödün vermeyen; Dürüst ve güvenilir, kuruluşa sadık; Bağımsız ve yaratıcı; Zorbanın ( Mobbing uygulayıcısı) yeteneklerinden üstün özelliklere sahip olan kişilere uygulandığını belirtmiştir. Aynı çalışmasında Zorbaları, aşırı kontrolcü, korkak, nevrotik ve iktidar açlığı olan kişiler olarak tanımlamıştır. Leymann Mobbing uygulayan kişilerin ve kurbanların kişilik özellikleri ve işyeri koşullarının mobbingin nedenlerini açıkladığını aktarmış ve bunları dört başlık altında toplamıştır: 1. Kişileri grup kuralını kabul etmeye zorlamak 2. Düşmanlıktan hoşlanmak

33 20 3. Can sıkıntısı içinde zevk arayışı 4. Önyargıları pekiştirmek Örgütlerde yaşanan yıldırmanın tek bir nedeni yoktur. Birçok faktör psikolojik şiddetin ortaya çıkmasına kaynaklık edebilir. Bu kaynaklar; örgütsel nedenler, sosyal gruplar ve bireysel nedenler olarak kendini gösterebilir (Koç, Topaloğlu, 2010:224). Psikolojik şiddetin nedenleri ve sonuçları: Psikolojik Şiddetin Nedenleri Psikolojik Şiddet Uygulamaları Psikolojik Şiddetin Sonuçları Örgütsel Nedenler: Liderlik Örgüt Kültürü İş Stresi İşin Yapısı ve Organizasyonu Sosyal Gruplar: Grup Baskısı Kıskançlık Muhalefet Günah Keçisi Dedikodu Yalnız bırakma Sözlü saldırı Özel hayata saldırı Fiziksel saldırı Tutum ve değerlere saldırı Anlamsız eleştiri Gereksiz yere sorumlu tutma Anlamsız işler vermek Alay etmek Psikosomatik şikayetler Depresyon Kaygı Travma ve sonrası stres bozukluğu Takıntı ve saplantı Hafıza kaybı Konsantrasyon bozukluğu Örgütsel sonuçlar Bireysel Nedenler: Kişilik Nitelikler Sosyal Beceriler Vicdan Şekil 1. Psikolojik Şiddetin Nedenleri ve Sonuçları (Koç, Topaloğlu, 2010: 224) Günümüzde birçok iş alanında görülen bu psikolojik baskı ve şiddetin çalışanlar üzerindeki sonuçları tükenmişlik sendromu ile benzeşmektedir. Ülkemizde yakın geçmiş zamana kadar, okul yöneticilerinin atanmalarında mesleki yeterliliğe, yöneticilik vasıflarına ve performans değerlerine önem verilmediğinden birçok öğretmen idari amirleri tarafından mobbing e uğramaktadır. Özellikle mesleğe yeni

34 21 başlayan ve beklentileri yüksek olan genç öğretmenler bununla başa çıkamayarak tükenmişlik yaşamaktadırlar Stres ve Tükenmişlik Stres kavramını ilk kez tanımlayarak, bu günkü anlamında kullanan ve diğer dillerin sözlüklerinde de yer almasını sağlayan kişi Avusturya-Macaristan asıllı Hans Selye dir ( Selye stresi; organizmanın her türlü değişime verdiği olumlu veya olumsuz tepki olarak tanımlamıştır. Yapılan ilk çalışmalarda stres temel anlamda distress-yıkıcı stres olarak görülmüştür. Araştırmalar, bazı bireylerin stres karşısında zayıf düşüp hastalıklara yakalandıklarını, bazılarının ise stresli iken performanslarının yükseldiğini, yani stresten olumlu etkilendiklerini ve enerjilerinin açığa çıkarak stresten yararlandıklarını eustress-yapıcı stres ortaya koymuştur (Tutar, 2011:189). Koç ve Topaloğlu na (2010) göre stres; gerilim, baskı, zorlama, sıkıntıya düşme gibi sözcüklerle tanımlanabilir. Stresin mutlak anlamda kötü bir içeriği olması gerekmez. Çünkü stresin olumlu bir değere sahip olduğu da unutulmamalıdır. Buna örnek olarak kişilerin stres altında daha başarılı olduğu durumların mevcudiyeti gösterilebilir. Stres tipik olarak kısıtlama ve isteklerle ilgilidir. Kısıtlamalar, kişiyi arzulanan şeyleri yapmaktan alıkoyar. İstekler ise, arzulanan bazı şeylerin kaybedilmesinin insanlara olan etkisi ile ilgilidir (Koç, Topaloğlu, 2010:230). Stres bireyler üzerinde olumlu ya da olumsuz etki yapan ve onların davranışlarını, iş verimini, başka insanlarla ilişkilerini etkileyen bir kavramdır. Stres durup dururken ya da kendiliğinden oluşmaz. Stresin oluşması süreci insanın içinde bulunduğu veya hayatını sürdürdüğü ortam veya çevrede meydana gelen değişimlerin sonucudur. Bu değişimlerden etkilenme bazı bireylerde yoğun ve hızlı olurken, bir başkasında daha yavaş ve yüzeysel olabilir. Stres ile ilgili bir tanım vermek gerekirse; bireyin içinde bulunduğu ortam ve iş koşullarının onu etkilemesi sonucunda vücudunda özel biyokimyasal salgıların oluşarak söz konusu koşullara uyum için düşünsel ve bedensel olarak harekete geçmesi durumuna verilen isimdir ( Eren, 1993: ).

35 22 Eren (1993) stresi etkileyen faktörleri şu şekilde açıklamıştır: Bireyin Kendisi İle İlgili Stres Kaynakları: Biyolojik, bedensel, maddi parasal, kişisel, duygusal, yaşam tarzı ve yaşı. Bireyin İş Çevresinin Yarattığı Stres Kaynakları: Çalışma koşulları ve iş güçlüğü, işyeri organizasyonunun bozukluğu, örgüt yapısında rol, görev ve sorumlulukların dağılımında bozukluklar, işyeri uzaklığı, ücret yetersizliği, teknolojideki hızlı değişim, hiyerarşi ve uzun vardiyalar. Bireyin Çalıştığı ve Yaşamını Sürdürdüğü Genel Çevre Ortamının Yarattığı Stres Kaynakları: Ülke ve dünya ekonomisindeki belirsizlikler, politik ve siyasi hayattaki belirsizlikler, kentsel ve çevresel sorunlar, sosyal ve kültürel değişmeler ( Eren, 1993: ). Manning ve diğerleri (1986) yılında yapmış oldukları bir çalışmada Cohen tarafından geliştirilen iş performansı için mesleki stres nedenleri ve sonuçları ön modeli ile bireysel özellikler ve iş koşullarının strese etkilerini ortaya koymuşlardır ( Manning, Motowidlo, Packard, 1986:4). İş koşulları Bireysel özellikler: İş deneyimi Model oluşturma Olumsuz değerlendirilme korkusu Stresli olayların başlangıcı Stresli olayların yoğunluğu Kişisel stres Etkileri: Kaygı Düşmanlık Depresyon Performansta azalma: Hayal kırıklığı Toleransta azalma Ruhani hassasiyet Özgecilik Şekil 2. İş performansı için mesleki stres nedenleri ve sonuçları ön modeli

36 23 Diğer yandan, tükenmişlik sendromunun gelişmesinde stresin de önemli rol oynadığı konuyla ilgili yazarların büyük çoğunluğunca kabul gören bir düşüncedir. Stres kavramı, bireysel algılamaya bağlı, öznel bir duyumdur. Kimilerince kendini gösterebilme fırsatı olarak algılanabilecek bir olay, diğer kişiler tarafından içinden çıkılmaz bir problem olarak algılanabilir. Stres toleransı sürekli aşılan birey, bu durumdan olumsuz olarak etkilenir (Hsu K., Marshall,1980:1563). Tutar (2011) stresin, sürekli hale geldiği zaman, gerginliğe dönüştüğünü ve gerginlik durumunda insan vücudunun, üç aşamada strese karşı tepki gösterdiğini açıklamıştır. Bu tepkiler şunlardır: Alarm aşaması: Vücut stresin kaynağını fark eder; savaşmaya veya kaçmaya hazırlanır. Bu, endokrin bezlerinden hormonlar salgılanmasıyla gerçekleşir. Söz konusu hormonlar, kalp atışlarında ve solunumda artışa yol açar, kan şekeri yükselir, nefes hızlanır, göz bebekleri büyür ve sindirim yavaşlar. Direnme aşaması: Vücut, eğer varsa, stresin yol açtığı zararları onarır; ancak, stres nedeni ortadan kalkmazsa, vücut hasarı onaramaz ve tepkimede kalmaya devam eder. Tükenme aşaması: Direnme aşaması uzun süre devam ederse migren, aritmi, psikolojik hastalıklar gibi, stres hastalıkları ortaya çıkabilir. Tükenme aşamasında sürekli strese maruz kalmak, vücudun enerjisini tüketir, hatta vücut fonksiyonlarında onarılamayacak hasarlara yol açabilir. Stresle başa çıkmanın en iyi yolu, strese neden olan faktörlerden uzak durmak veya onunla hemen başa çıkmaktır. Stres sonucu tükenme aşamasına gelenlerin çoğu, bir amaca ulaşmak için önemli çaba gösteren kişilerdir. Programları sürekli doludur, işleri her ne olursa olsun üzerlerine düşenden fazlasını yaparlar. Sınırlılıklarını hiçbir zaman itiraf etmezler. Tükenme durumunda olanlar, hayata büyük beklentilerle başlamış ve yol boyunca daha azıyla yetinmeyi hiç düşünmemiş kişilerdir. Bu gibi bireylerde tükenmenin asıl nedeni yaşamın özdeksel değerlerine karşı gösterilen aşırı ihtirastır (Tutar, 2011: ).

37 Stresin Belirtileri ve Sonuçları Bireyin doğal dengesini bozan stres unsurlarının, organizma üzerindeki etkilerinin ne kadar sürdüğü önemli bir konudur. Stres faktörlerinin organizmayı etkileme süreleri üç kategoride incelenebilir. Bu kategoriler; kısa süreli, orta süreli ve uzun süreli stres durumlarıdır. Kısa süreli stres durumları, bireyin anlık yaşadığı, trafik sıkışıklığı, istenmeyen bir ortamda bulunma gibi etkisi hafif olan stres durumlarıdır. Orta vadeli stres durumlarında ise stres durumları birkaç saatten birkaç güne kadar uzanan durumları kapsar ve bu durumlara örnek olarak; ağır iş yükü, ailevi sorunlar veya yeni bir iş sorumluluğu verilebilir. Uzun vadeli stres durumları artık kronikleşmiş durumlardır, haftalar, aylar hatta yıllar sürebilir. Uzun süreli maddi güçlükler, uzun süreli hastalıklar veya bir yakının ölümü uzun vadeli strese neden olan olaylardır (Örnek, Aydın, 2011:198). Şahin e (1998) göre stres kaynakları dört farklı kaynaktan oluşabilir: Çevreniz uyum sağlamınızı gerektiren olaylarla doludur: hava, gürültü, trafik, kirlilik gibi. Sosyal olaylar stres kaynağı olabilir: yetiştirmeniz gereken ödevler, sunumlar, iş görüşmeleri, sevdiklerinizi kaybetme, arkadaş ya da ailenizin beklentileri gibi. Fizyolojik stres kaynakları: Ergenlik, menopoz, hastalıklar, yaşlanma, kazalar, yanlış beslenme, uyku bozuklukları. Düşünceleriniz: Beyniniz vücudunuzda ve çevrenizde olan değişiklikleri yorumlar ve ne zaman acil durum tepkisi vereceğine karar verir (Şahin, 1998:6) Shafer (1987) sağlık için stres yönetimi adlı çalışmasında stres belirtileri ve sonuçlarını şu şekilde ilişkilendirmiştir; alkol kullanma, uyuşturucu kullanma, depresyon ve şiddete bağlı olarak gelişebilecek, kazalar, karaciğer rahatsızlıkları, intihara teşebbüs ve felç geçirme riski. Aşırı sigara kullanımı, çok ya da az yeme, yüksek kolesterole ve bağışıklık sisteminin bozulmasına bağlı, kalp krizi, kanser, şeker hastalığı ve solunum yolu hastalıklarına neden olmaktadır (Shafer, 1987:14).

38 25 Baltaşlar a (2002) göre bireyin stres altında olduğunu gösteren belirtiler ise şunlardır: Daha önce kolaylıkla verilebilen kararları bile vermede güçlük çekmek, Değersizlik, yetersizlik, güvensizlik ve terk edilmişlik duyguları, Alışılmış davranış biçimlerinde önemli değişiklik, En iyi olanı değil, garanti olanı seçmek, Uygun olmayan durumlarda ortaya çıkan öfke, düşmanlık ve kızgınlık dalgaları, Sigara ve içki içme eğiliminin artması, Kişisel hata ve başarısızlıkları sürekli düşünmek, Aşırı hayal kurmak, sık sık düşüncelere dalıp gitmek, Duygusal ve cinsel hayatta düşüncesiz davranışlar, Birlikte olunan kimselere aşırı güven ya da güvensizlik, Alışılmıştan daha titiz veya işin gerektirdiğinden daha fazla çalışmak, Konuşma ve yazıda belirsizlik ve kopukluk, Nispeten önemsiz konularda aşırı endişelenme veya tam tersine gerçek problemler karşısında ilgisizlik ve kayıtsızlık, Sağlığa karşı aşırı ilgi, Uyku bozukluğu, Ölüm ve intihar fikirlerinin sık sık tekrarlanması ( Baltaş ve Baltaş, 2002:31-32). İnsanlar stresle savaşabilmek için sınırlı enerji kaynağına sahiptirler ve çözüm sağlayamadan uzun süre stres kaynaklarına maruz kaldıklarında bu durum onları tükenme aşamasına getirmektedir (Örnek, Aydın, 2011:146). Bireylerin uyum yeteneklerinin ve vücut enerjilerinin farklı sınırlarda olması nedeniyle başa çıkılamayan stresler karşısında denge bozulmakta ve uyum enerjisi bitmektedir. Bu nedenle de tükenme belirtileri baş göstererek, organizmada geri dönüşü olmayan hasarlara sebebiyet vermektedir (Cüceloğlu, 1998:27-28).

39 Çatışma Yönetimi ve Tükenmişlik Çatışma ve insan, günlük yaşamda birbirinden ayrılamayan iki kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Çatışma olgusunu ele alan uzmanlar, insanın olduğu her yerde çatışmanın kaçınılmaz olduğunu ifade etmektedirler. Çatışma ve insan kavramlarının bu kadar sık bir arada kullanılmasının en önemli nedeni insanın sosyal bir varlık olmasıdır. Bu etkileşim içerisinde yoğunluğu ve türleri değişse de, çatışmadan uzak durmak mümkün değildir. Çünkü her bireyin konulara ilişkin bakış açıları, düşünceleri, olaylara ilişkin değer yargıları, kişisel istek ve ihtiyaçları değişmektedir. Belki de hepsinden önemlisi ve belirleyici olanı, her bireyin kişilik özelliklerinin birbirinden farklı olmasıdır. Bireyin kişilik özellikleri, onların tutumlarını, değerlerini, davranışlarını en yakından etkileyen faktördür. İnsanların birbirleriyle kişisel ya da duygusal nedenlerle çatışması, stres ve tatminsizlik duygularının yükselmesine ve performanslarının düşmesine neden olacaktır. Bu yönde bir çatışma, şiddeti ne olursa olsun yöneticilerin kaçınması gereken bir çatışma türüdür. Çatışma, insanların işleriyle ilgiliyse ve mevcut sorunların tespit ve çözümü ile ilgili olarak yaşanıyorsa çatışmanın şiddeti çok artmadan bu çatışmaların birey ve örgüt performansını yükselteceği söylenebilir. Bu ayrımın yapılması, çatışma yönetimi açısından oldukça önemlidir ( Özdemir, A.A., 2012:7). Çatışma, uzun yıllardan beri çok farklı alanlarda incelense de, üzerinde uzlaşılan bir tanımının olmadığı görülmektedir. Bu tanımlardan birinde çatışma, uygun olmayan ve/veya istenmeyen olarak algılanan uyarıcı bir eylemi içermektedir (Roloff ve Ifert, 1999:153). Yine, iki veya daha fazla tarafın arasında herhangi bir zıtlık veya direniş içeren etkileşim de çatışma olarak tanımlanmaktadır (Robbins, 1978: 67). Çatışmaya ilişkin bu tanımlardaki ortak unsurlar dikkate alındığında çatışma için genellikle olumsuz kavramların kullanıldığı görülmektedir. Bu tanımlarda sıklıkla kullanılan kavramlar şu şekilde belirtilebilir: Engellenme Uyumsuzluk Uyuşmazlık

40 27 Anlaşmazlık Zıtlaşma Direnme Çatışmaya ilişkin geleneksel yaklaşım ve modern yaklaşım olmak üzere iki genel yaklaşım bulunmaktadır. İki yaklaşım arasında oldukça büyük farklar vardır. Bu iki yaklaşım birbirinden tamamen farklı olup, çatışma ve çatışmanın sonuçları arasındaki ilişkiyi çok farklı şekilde değerlendirmektedirler. Geleneksel yaklaşım, çatışmayı istenmeyen, kaçınılması gereken bir durum olarak ele alır. Çünkü bu yaklaşıma göre çatışmanın varlığı doğal bir sonuç değildir. Yanlış, yetersiz kural ve politikalar, geçerliliğini yitirmiş, etkinliğini kaybetmiş hedefler çatışmanın yaşanmasına neden olur. Çatışmanın varlığı, bireyleri psikolojik yönden olumsuz etkiler ve onların yeteneklerini, enerjilerini istenen yönde harcamalarını engeller. Bu durum ise örgüt ve ülkelerde kaynakların etkin kullanılmamasına neden olur. Geleneksel yaklaşımdan farklı olarak modern yaklaşım, çatışmanın doğal bir sonuç olduğunu savunur. Bu yaklaşıma göre bir dereceye kadar olan çatışma desteklenmelidir. Çünkü rekabet yaratır, kaynakların ve yeteneklerin etkin kullanılmasını sağlar. Örgüt ve ülkelerin sahip olduğu potansiyelleri ortaya çıkarır ve değer yaratır (Özdemir, A.A., 2012:9). Bireyler arası çatışma yaşayan kişiler, engellenme ile karşılaşırlar ve bu duruma yönelik birtakım savunma mekanizmaları geliştirirler. Her ne kadar engellenme karşısında gösterilen tepkiler, içinde bulunulan durumun koşullarına ve bireyin bunları algılayış tarzlarına göre değişse de temelde ortak üç çeşit savunma mekanizması vardır. Bu mekanizmalar Saldırganlık, Uzlaşma ve Çekilmedir. Saldırganlık (Aggresive), saplanma, yer değiştirme ve olumsuz tutum takınma olmak üzere üç çeşit mekanizmadan oluşmaktadır. Saplanmada (Fixation) birey, çatışmaya saplanır kalır veya çatışmayı çözmeyeceği gayet belirgin olan bir davranışı sergilemeye devem eder. Örneğin ekonomik kriz nedeniyle maaşlarında belli bir düşüş yaşayan çalışanın, yöneticisine kızdığı için sürekli olarak işyerindeki makinelere zarar vermesi gibi. Yer değiştirmede (Displacement) birey, çatışmanın nedeni olmayan başka bir kişiye sinirini veya saldırganlığını yansıtmaktadır. Önceki örnekten devam edersek, maaşı düşen bireyin sinirini çalışma arkadaşından çıkarması gibi. Son olarak, olumsuz

41 28 tutum takınmada (Negativism), birey, sorunu çözmeye yönelik her girişime karamsar yaklaşmakta; pasif veya aktif bir direnme sergilemektedir. Örneğin yönetici, maaşların düşmesi nedeniyle ücretsiz servis veya yemek teklifi sunmakta, fakat çalışan bu girişimlerin hiç birini kabul etmemektedir. Uzlaşma (Compromise), çatışma yaratan durumda çatışma için en iyisini yapmayı amaçlar. Bu mekanizma, dengeleme, mantığa büründürme ve özdeşim mekanizmalarından oluşmaktadır. Dengelemede (Compensation), birey olumsuz bir durumu telafi etmek için enerjisini başka bir eylemde kullanmaya çabalamaktadır. Mantığa büründürme (Rationalization) ise, bireyin tutarsız veya istenmeyen davranışlara, inançlara, kendince kabul edilebilir açıklamalar getirmesidir. Özdeşimde (Identification) ise birey, bir diğer kimsenin davranışını gözlemleyerek, kendi davranışını ona göre oluşturur. O kişinin değer ve inançlarını benimser. Çekilme (Withdrawal), bireyin fiziksel ve psikolojik araçları kullanarak, çatışma yaratan durumdan uzaklaşmaya çalışmasını ifade etmektedir. Kaçma/Çekilme, dönüşme ve hayal kurma, çekilme mekanizması içerisinde yer almaktadır. Kaçma (Flight)/Çekilme (Withdrawal), bireyin fiziksel veya ruhsal olarak çatışma yaratan durumdan kaçmasını veya çekilmesini ifade etmektedir (Özdemir, A.A., 2012:13-14) İş Doyumu ve Tükenmişlik Çalışma hayatının en önemli etkenlerinden biri iş doyumudur. İş doyumu, çalışanın işi ve işyeri hakkındaki genel duygu ve düşünceleri hakkında fikir verebilecek önemli değişkenlerden bir tanesi olup, bireyin işine ve işyerine yönelik tutumunu ifade etmektedir ( Miner, 1992: 116). İş doyumu ile mesleki tükenmişlik ilişkisi irdelendiğinde, bireylerin başlangıçta sahip oldukları örgüte bağlılık ve çalışma yeterliliklerini, aşırı stres ve bununla başa çıkma yönünde yetersiz kalmaları ile yitirdikleri görülmektedir. Çalışanlar öncelikle iş doyumsuzluğunu, daha sonra da tükenmişliği yaşamaktadırlar (Otacıoğlu, 2008). İş doyumu hissedilebilir bir kavramdır. İş, kişinin önemsediği değerleri ne oranda kapsıyor ise kişinin işten duyacağı tatminde o oranda fazla olacaktır (Keser, 2007: 225).

42 29 Spector a göre (1997), işyerinde hissedilen gerginlik işten doyum sağlayamamanın hem nedeni hem sonucu olduğu gibi, bu gerginlik çeşitli psikosomatik rahatsızlıklara yol açmaktadır ( Spector, 1997: 2). Günlük hayatının önemli bir kısmını işyerinde geçiren insan, eğer işinde doyumsuzluk yaşarsa, olumsuz duygulara yönelebilir. Bu olumsuz duygular ise onun bedense, ruhsal ve sosyal sağlığını bozabilir. Bunun sonucunda bireyde işten uzaklaşma, işi terk etme, uzun süreli rapor veya izin kullanımı ve sık sık iş değiştirme gibi iş doyumsuzluğu ve tükenmişlik halleri görülebilir (Barutçu, Serinkan, 2008:543). İş tatmini her bir çalışan için çok öznel ve ayrıntılı bir değerlendirmeyi içerir. Pennsylvania Eyalet Üniversitesinde 2010 yılında yapılan bir çalışmada iş tatmini bileşenleri aşağıdaki şekilde verilmiştir: Şekil 3. İş Tatmini Bileşenleri ( The Pennsylvania State Universyt, 2010) Field ( 2008 ), ise iş tatmini ve memnuniyetsizlik nedenlerini İş Doyumu Modeli adı altında aşağıdaki tabloda açıklamıştır

43 30 Çalışan Yerine Getirme Çalışan Memnuniyetsizliği Taahhüt Memnuniyeti Memnuniyetsizliğe yol açan faktörler: Kötü ücret Kötü tazminat Kötü çalışma koşulları Promosyon eksikliği Motivasyon eksikliği Memnuniyete yol açan faktörler: İyi liderlik uygulamaları Yöneticilerle iyi ilişkiler Tanınma İlerleme Kişisel gelişim Geri bildirim ve destek Hedeflerin açık yönlü olması Bu faktörler uygun hale geldiğinde mevcut olan iş doyumu artacaktır. Şekil 4. İş Tatmini Bileşenleri ( Field, 2008:1). Yapılan araştırmalarda da görüldüğü üzere çalışanın kendini tanıması, örgütün çalışma koşulları ve sonucunda memnuniyet ya da memnuniyetsizlik oluşmaktadır. Zamanının önemli bir kısmını işyerinde geçiren birey, eğer işinde doyumsuzluk yaşarsa, olumsuz duygulara yönelebilir. Bu olumsuz duygular ise onun bedensel, ruhsal ve sosyal sağlığını bozabilir. Bunun sonunda bireyde işten uzaklaşma, işi terk etme ve sık sık iş değiştirme gibi iş doyumsuzluğu ve tükenmişlik halleri görülebilir (Barutçu ve Serinkan,2008: 543). İş doyumu ve mesleki tükenmişlik, yönetim ve organizasyon, işletme, endüstri ve örgüt psikolojisi alanlarında yoğun bir şekilde çalışılan konulardır. İş görenlerde

Sağlık Çalışanlarına Psikolojik Şiddet: Mobbing. Prof.Dr.Türkan Günay Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD.

Sağlık Çalışanlarına Psikolojik Şiddet: Mobbing. Prof.Dr.Türkan Günay Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD. Sağlık Çalışanlarına Psikolojik Şiddet: Mobbing Prof.Dr.Türkan Günay Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD. Performans sistemi Gün aşırı nöbetler Fazla mesai Kötü çalışma koşulları Temel

Detaylı

Sekreterlik ve Büro Hizmetleri. Ders-9 Bürolarda Mobbing (Psikolojik Taciz)

Sekreterlik ve Büro Hizmetleri. Ders-9 Bürolarda Mobbing (Psikolojik Taciz) Sekreterlik ve Büro Hizmetleri Ders-9 Bürolarda Mobbing (Psikolojik Taciz) Akran Baskısı 2 Mobbing Nedir? İş yerlerinde belirli bir kişiyi hedef alarak söz konusu kişinin çalışmalarını baltalama, huzursuz

Detaylı

T.C ÇAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME YÖNETİMİ ANABİLİM DALI

T.C ÇAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME YÖNETİMİ ANABİLİM DALI T.C ÇAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME YÖNETİMİ ANABİLİM DALI ORGANİZE PERAKENDE SEKTÖRÜNDE ÇALIŞANLARIN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİ İLE İŞE BAĞLILIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİYİ BELİRLEMEYE

Detaylı

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU iii TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı öğrencisi Rabia HOŞ tarafından hazırlanan " Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında

Detaylı

TEKNİK ÖĞRETMENLERDE YAŞAM DOYUMU İŞ DOYUMU VE MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

TEKNİK ÖĞRETMENLERDE YAŞAM DOYUMU İŞ DOYUMU VE MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ TEKNİK ÖĞRETMENLERDE YAŞAM DOYUMU İŞ DOYUMU VE MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Selahattin AVŞAROĞLU * M. Engin DENİZ ** Ali KAHRAMAN *** ÖZET Bu araştırma, teknik öğretmenlerin yaşam doyumu,

Detaylı

Buse Erturan Gökhan Doğruyürür Ömer Faruk Gök Pınar Akyol Doç. Dr. Altan Doğan

Buse Erturan Gökhan Doğruyürür Ömer Faruk Gök Pınar Akyol Doç. Dr. Altan Doğan Buse Erturan Gökhan Doğruyürür Ömer Faruk Gök Pınar Akyol Doç. Dr. Altan Doğan Psikososyal Güvenlik İklimi Psikososyal güvenlik iklimi, örgütsel iklimin spesifik bir boyutu olup, çalışanların psikolojik

Detaylı

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ. MOBBING ve ÖRGÜTSEL DIŞLANMA - 1 YRD.DOÇ.DR. ÖZGÜR GÜLDÜ

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ. MOBBING ve ÖRGÜTSEL DIŞLANMA - 1 YRD.DOÇ.DR. ÖZGÜR GÜLDÜ ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ MOBBING ve ÖRGÜTSEL DIŞLANMA - 1 YRD.DOÇ.DR. ÖZGÜR GÜLDÜ «Mobbing», yıldırma, bastırma, sindirme, yok sayma, psiko-şiddet uygulama. «Mobbing», örgütlerde işgörene yapılan psikoloji saldır

Detaylı

Pervin HORASAN Erciyes Üniversitesi Mehmet Kemal Dedeman Onkoloji Hastanesi

Pervin HORASAN Erciyes Üniversitesi Mehmet Kemal Dedeman Onkoloji Hastanesi Bir Üniversiteye Bağlı Kanser Hastanesinde Çalışan Hemşire ve Doktorlar Arasındaki Empati Eğilimi ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye nin Ortasından Bir Örneklem Pervin HORASAN Erciyes

Detaylı

Konaklama İşletmeleri Muhasebe Müdürlerinde Tükenmişlik Sendromu-II

Konaklama İşletmeleri Muhasebe Müdürlerinde Tükenmişlik Sendromu-II Prof. r. Ayten Ersoy Arş. Gör. Burcu emirel Utku Konaklama İşletmeleri Muhasebe Müdürlerinde Tükenmişlik Sendromu-II Prof. r. Ayten ERSOY Akdeniz Üniversitesi, İİBF Arş. Gör. Burcu emirel UTKU Akdeniz

Detaylı

D. PİRE. aralarında köprü kurar. İnsanların çoğu duvar, çok azı da. Yard.Doç.Dr. Havva ÖZTÜRK Ebe Tülay BAYRAMOĞLU Trabzon

D. PİRE. aralarında köprü kurar. İnsanların çoğu duvar, çok azı da. Yard.Doç.Dr. Havva ÖZTÜRK Ebe Tülay BAYRAMOĞLU Trabzon İnsanların çoğu duvar, çok azı da aralarında köprü kurar D. PİRE Yard.Doç.Dr. Havva ÖZTÜRK Ebe Tülay BAYRAMOĞLU Trabzon Latince de kararsız kalabalık, şiddete yönelmiş topluluk anlamındadır İngilizce de

Detaylı

Çalışma Hayatında Psikolojik Sorunlar. Doç. Dr. Ersin KAVİ

Çalışma Hayatında Psikolojik Sorunlar. Doç. Dr. Ersin KAVİ Çalışma Hayatında Psikolojik Sorunlar Doç. Dr. Ersin KAVİ Davranış Nedir? İnsan hem içten,hem dıştan gelen uyarıcıların karmaşık etkisi (güdü) ile faaliyete geçer ve birtakım hareketlerde (tepki) bulunur.

Detaylı

Meslekte Ruh Sağlığı. A.Tamer Aker İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Ruh Sağlığı AD

Meslekte Ruh Sağlığı. A.Tamer Aker İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Ruh Sağlığı AD Meslekte Ruh Sağlığı A.Tamer Aker İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Ruh Sağlığı AD Çalışan Sağlığı Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından sağlık, kişinin bedensel, ruhsal ve sosyal bakımdan tam

Detaylı

Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi. Arş. Gör. Hakan KOÇ. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi. Arş. Gör.

Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi. Arş. Gör. Hakan KOÇ. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi. Arş. Gör. ÖĞRETMENLERĐN MESLEKĐ TÜKENMĐŞLĐK DÜZEYLERĐNĐN BELĐRLENMESĐNE YÖNELĐK BĐR ARAŞTIRMA Yrd. Doç. Dr. Melih TOPALOĞLU Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Arş. Gör. Hakan KOÇ Gazi Üniversitesi

Detaylı

DİYALİZ ÜNİTELERİNDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİ: DİYALİZ VE YATAN HASTA SERVİSLERİ KARŞILAŞTIRMA ÇALIŞMASI

DİYALİZ ÜNİTELERİNDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİ: DİYALİZ VE YATAN HASTA SERVİSLERİ KARŞILAŞTIRMA ÇALIŞMASI DİYALİZ ÜNİTELERİNDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİ: DİYALİZ VE YATAN HASTA SERVİSLERİ KARŞILAŞTIRMA ÇALIŞMASI Neşe Bayraktar Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Hemodiyaliz Ünitesi SUNUM PLANI

Detaylı

A RESEARCH STUDY FOR MEASURING BURNOUT LEVEL OF STUDENTS ATTENDING BANKING AND INSURANCE PROGRAMS OF VOCATIONAL HIGH SCHOOLS

A RESEARCH STUDY FOR MEASURING BURNOUT LEVEL OF STUDENTS ATTENDING BANKING AND INSURANCE PROGRAMS OF VOCATIONAL HIGH SCHOOLS MESLEK YÜKSEKOKULU BANKACILIK VE SİGORTACILIK ÖĞRENCİLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ÇALIŞMA* Hulusi DOĞAN 1 Mümin ESER 2 Özet Çalışmanın ana amacı mesleğe yeni atılacak olan meslek

Detaylı

Parametrik İstatistiksel Yöntemler (t testi ve F testi)

Parametrik İstatistiksel Yöntemler (t testi ve F testi) Parametrik İstatistiksel Yöntemler (t testi ve F testi) Dr. Seher Yalçın 27.12.2016 1 İstatistiksel testler parametrik ve parametrik olmayan testler olmak üzere iki gruba ayrılır. Parametrik testler, ilgilenen

Detaylı

TEKNİK ÖĞRETMENLERDE YAŞAM DOYUMU İŞ DOYUMU VE MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

TEKNİK ÖĞRETMENLERDE YAŞAM DOYUMU İŞ DOYUMU VE MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ TEKNİK ÖĞRETMENLERDE YAŞAM DOYUMU İŞ DOYUMU VE MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Selahattin AVŞAROĞLU * M. Engin DENİZ ** Ali KAHRAMAN *** ÖZET Bu araştırma, teknik öğretmenlerin yaşam doyumu,

Detaylı

ÖRGÜTLERDE MESLEKİ TÜKENMİŞLİK VE AKADEMİSYENLER ÜZERİNDE BİR UYGULAMA *

ÖRGÜTLERDE MESLEKİ TÜKENMİŞLİK VE AKADEMİSYENLER ÜZERİNDE BİR UYGULAMA * ÖRGÜTLERDE MESLEKİ TÜKENMİŞLİK VE AKADEMİSYENLER ÜZERİNDE BİR UYGULAMA * Rıfat İRAZ ** Ali GANİYUSUFOĞLU *** ÖZET Bu araştırmanın amacı, akademisyenlerin tükenmişliğinin, tükenmişlik alt boyutlarında ve

Detaylı

Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Farklı Değişkenlere Göre Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi

Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Farklı Değişkenlere Göre Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Farklı Değişkenlere Göre Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi Ünal Türkçarpar Özet: Bu araştırmanın amacı, Kayseri ilinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda beden eğitimi

Detaylı

M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi Yı : 2004, Sayı 20, Sayfa: 125-148

M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi Yı : 2004, Sayı 20, Sayfa: 125-148 DÜZEYLERİ * Özlem KORKMAZ ** M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi Yı : 2004, Sayı 20, Sayfa: 125-148 MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK ÖZET Bu araştırma, müzik öğretmenlerinin

Detaylı

FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN KİŞİLERARASI ÖZYETERLİK İNANÇLARININ BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN KİŞİLERARASI ÖZYETERLİK İNANÇLARININ BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN KİŞİLERARASI ÖZYETERLİK İNANÇLARININ BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ AN INVESTIGATION OF SCIENCE TEACHERS INTERPERSONAL SELF-EFFICACY BELIEFS IN TERMS OF SOME VARIABLES

Detaylı

BASKETBOL OYUNCULARININ DURUMLUK VE SÜREKLİ KAYGI DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

BASKETBOL OYUNCULARININ DURUMLUK VE SÜREKLİ KAYGI DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ KKTC YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BASKETBOL OYUNCULARININ DURUMLUK VE SÜREKLİ KAYGI DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ Edim MACİLA BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR PROGRAMI YÜKSEK LİSANS TEZİ LEFKOŞA,

Detaylı

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI Arş.Gör. Duygu GÜR ERDOĞAN Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi dgur@sakarya.edu.tr Arş.Gör. Demet

Detaylı

The Study of Relationship Between the Variables Influencing The Success of the Students of Music Educational Department

The Study of Relationship Between the Variables Influencing The Success of the Students of Music Educational Department 71 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 71-76 Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Başarılarına Etki Eden Değişkenler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Detaylı

PSİKİYATRİ KLİNİĞİNDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERDE İŞ DOYUMU, TÜKENMİŞLİK DÜZEYİ VE İLİŞKİLİ DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ

PSİKİYATRİ KLİNİĞİNDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERDE İŞ DOYUMU, TÜKENMİŞLİK DÜZEYİ VE İLİŞKİLİ DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ PSİKİYATRİ KLİNİĞİNDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERDE İŞ DOYUMU, TÜKENMİŞLİK DÜZEYİ VE İLİŞKİLİ DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ Doç. Dr. Fahriye OFLAZ Uzm. Hem. Hülya KEMERÖZ KARAKAYA İÇERİK 1. Araştırmanın Amacı 2. Gereç

Detaylı

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİ

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİ EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 18 Sayı: 58 (Kış 2014) 315 DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİ Hüseyin İbrahim YEĞİN (*) Öz Tükenmişlik; meslek itibariyle insanlarla yakın ilişki

Detaylı

FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN

FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN Kuramsal Çerçeve GİRİŞ Psikolojik dayanıklılık üzerine yapılan

Detaylı

ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN FARKLI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ *

ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN FARKLI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ * Ekim 2007 Cilt:15 No:2 Kastamonu Eğitim ergisi 465-484 ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK ÜZEYLERİNİN FARKLI EĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ * Necati CEMALOĞLU Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Eğitim

Detaylı

Eğitim Müfettiş Yardımcılarının Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Eğitim Müfettiş Yardımcılarının Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi Eğitim Müfettiş Yardımcılarının Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi M. Cevat Yıldırım 1, Abdurrahman Ekinci 2 Özet Bu araştırmanın amacı, eğitim müfettiş yardımcılarının

Detaylı

MBA 507 (3) TUTUMLAR VE İŞ TATMİNİ

MBA 507 (3) TUTUMLAR VE İŞ TATMİNİ MBA 507 (3) TUTUMLAR VE İŞ TATMİNİ Tutum Tutum bir kişinin diğer bir kişi, bir olay veya çevresi ile ilgili olarak negatif veya pozitif tavırdır. Tutum Tutumlar değerler gibi sosyal ve duygusal inşalardır

Detaylı

MESLEKTE TÜKENMİŞLİK SENDROMU

MESLEKTE TÜKENMİŞLİK SENDROMU MESLEKTE TÜKENMİŞLİK SENDROMU İşe başladığınız ilk günlerdeki ruh halinizi hatırlayın Gücümüzün %110 u oranında çalışmaya hazır, idealist, kendi kendini motive eden, çalışarak hiçbir şeyin imkansız olmadığına

Detaylı

Doç. Dr. Fatih Öncü. Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Doç. Dr. Fatih Öncü. Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Doç. Dr. Fatih Öncü Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikolojik taciz Bedensel Ruhsal Bedensel ve ruhsal Çalışma hayatında mobbing veya psikolojik

Detaylı

IJOESS Year: 7, Vol:7, Issue: 23 JUNE 2016

IJOESS Year: 7, Vol:7, Issue: 23 JUNE 2016 OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN SINIF YÖNETİMİ BECERİLERİ VE TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİ İsmail ADIGÜZEL Öğr. Gör., Sinop Üniversitesi Ayancık MYO Çocuk Gelişimi, ismailadiguzel@sinop.edu.tr Cemalettin İPEK Doç.

Detaylı

OKUL YÖNETİCİLERİNİN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ 1

OKUL YÖNETİCİLERİNİN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ 1 Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Fırat University Journal of Social Science Cilt: 19, Sayı: 1, Sayfa: 65-83, ELAZIĞ-2009 OKUL YÖNETİCİLERİNİN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER

Detaylı

BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİNDE ÇALIŞAN SAĞLIK ÇALIŞANLARININ RUHSAL SAĞLIK DURUMUNUN BELİRLENMESI VE İŞ DOYUMU İLE İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİNDE ÇALIŞAN SAĞLIK ÇALIŞANLARININ RUHSAL SAĞLIK DURUMUNUN BELİRLENMESI VE İŞ DOYUMU İLE İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİNDE ÇALIŞAN SAĞLIK ÇALIŞANLARININ RUHSAL SAĞLIK DURUMUNUN BELİRLENMESI VE İŞ DOYUMU İLE İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ Ercan AYDOĞDU Akdeniz Üniversitesi Hastanesi İşyeri Sağlık Birimi

Detaylı

İş Yerinde Ruh Sağlığı

İş Yerinde Ruh Sağlığı İş Yerinde Ruh Sağlığı Yeni bir Yaklaşım Freud a göre, bir insan sevebiliyor ve çalışabiliyorsa ruh sağlığı yerindedir. Dünya Sağlık Örgütü nün tanımına göre de ruh sağlığı, yalnızca ruhsal bir rahatsızlık

Detaylı

Yazarlar: Mustafa YILDIZ Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü-BARTIN Murat KUL Bartın Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu-BARTIN

Yazarlar: Mustafa YILDIZ Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü-BARTIN Murat KUL Bartın Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu-BARTIN BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLERİNİN PSİKOLOJİK ŞİDDETE MARUZ KALMA DÜZEYLERİNİN MOTİVASYON DÜZEYLERİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ: KAYSERİ İLİ ÖRNEĞİ Yazarlar: Mustafa YILDIZ Bartın Üniversitesi Eğitim

Detaylı

SANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ

SANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ SANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ Yrd. Doç. Dr. Tahsin Gökhan TELATAR Sinop Üniversitesi SYO İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü 28.03.2017 Uluslararası

Detaylı

MESLEĞE VE ÖRGÜTE BAĞLILIĞIN ÇOK YÖNLÜ İNCELENMESİNDE MEYER-ALLEN MODELİ

MESLEĞE VE ÖRGÜTE BAĞLILIĞIN ÇOK YÖNLÜ İNCELENMESİNDE MEYER-ALLEN MODELİ İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, C: 28, S: 1/Nisan 1999, s; 7-İS MESLEĞE VE ÖRGÜTE BAĞLILIĞIN ÇOK YÖNLÜ İNCELENMESİNDE MEYER-ALLEN MODELİ Prof.Dr.Ayşe Can BAYSAL ve Prof.Dr.Mahmut PAKSOY İstanbul Üniversitesi

Detaylı

Bilimsel Araştırma Yöntemleri I

Bilimsel Araştırma Yöntemleri I İnsan Kaynakları Yönetimi Bilim Dalı Tezli Yüksek Lisans Programları Bilimsel Yöntemleri I Dr. M. Volkan TÜRKER 8 Bilimsel Süreci* 1. Gözlem alanının belirlenmesi 2. Ön Bilgi Toplama Yazın Taraması 3.

Detaylı

PSİKOLOJİK YILDIRMANIN ÖNCÜLLERİ VE SONUÇLARI: HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ. Hacettepe Üniversitesi Psikometri Araştırma ve Uygulama Merkezi HÜPAM

PSİKOLOJİK YILDIRMANIN ÖNCÜLLERİ VE SONUÇLARI: HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ. Hacettepe Üniversitesi Psikometri Araştırma ve Uygulama Merkezi HÜPAM PSİKOLOJİK YILDIRMANIN ÖNCÜLLERİ VE SONUÇLARI: HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ Hacettepe Üniversitesi Psikometri Araştırma ve Uygulama Merkezi HÜPAM PROJENİN AMACI Bu projenin temel amacı Hacettepe Üniversitesi

Detaylı

PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ

PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ Mesleki Risk Faktörleri Biyolojik Riskler Kimyasal Riskler Fiziksel Riskler Psikososyal Riskler Uluslararası Çalışma Örgütü psikososyal tehlikeleri iş doyumu, iş örgütlenmesi

Detaylı

TÜKENMİŞLİK SENDROMU: AKADEMİK PERSONEL ÜZERİNDE BİR UYGULAMA

TÜKENMİŞLİK SENDROMU: AKADEMİK PERSONEL ÜZERİNDE BİR UYGULAMA TÜKENMİŞLİK SENDROMU: AKADEMİK PERSONEL ÜZERİNDE BİR UYGULAMA Ahmet CAN Kırklareli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu, ahmet.can@klu.edu.tr Ramazan TİYEK Yrd. Doç. Dr., Kırklareli Üniversitesi,

Detaylı

YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM ANABİLİM DALI

YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM ANABİLİM DALI YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM ANABİLİM DALI ORTAÖĞRETİMDEKİ MATEMATİK ÖĞRETMENLERİNİN SINIF YÖNETİMİ VE ÖĞRENCİLERİN MATEMATİK ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Detaylı

Sağlık Psikolojisi-Ders 8 Stres

Sağlık Psikolojisi-Ders 8 Stres Sağlık Psikolojisi-Ders 8 Stres Öğr. Gör. Hüseyin ARI 1 Stres Nedir? Stres bir insan için baskı, gerginlik, rahatsız edici çevresel faktörler veya duygusal tepkiler anlamında gelmektedir. Kişinin bedensel

Detaylı

GEDİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

GEDİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GEDİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI I. YARIYIL PSI 501 İleri İstatistik Zorunlu 3 0 3 8 Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 II. YARIYIL Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 III. YARIYIL

Detaylı

MOBBİNG. Doç. Dr. Tuncay Yılmaz

MOBBİNG. Doç. Dr. Tuncay Yılmaz MOBBİNG Doç. Dr. Tuncay Yılmaz MOBBİNG TARİHÇESİ Mobbing kavramı ilk olarak hayvan davranışlarını inceleyen bir bilim adamı (etolojist) olan Lorenz tarafından, 1960 larda bir grup küçük hayvanın daha büyük,

Detaylı

İLKÖĞRETİM ve LİSELERDE DİNDARLIK ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA (DİYARBAKIR ÖRNEĞİ)

İLKÖĞRETİM ve LİSELERDE DİNDARLIK ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA (DİYARBAKIR ÖRNEĞİ) İLKÖĞRETİM ve LİSELERDE DİNDARLIK ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA (DİYARBAKIR ÖRNEĞİ) DEĞERLER EĞİTİMİ MERKEZİ YAYINLARI Eserin Her Türlü Basım Hakkı Anlaşmalı Olarak Değerler Eğitimi Merkezi Yayınlarına

Detaylı

TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ VERİ ANALİZİ, İZLEME VE DEĞERLENDİRME DAİRE BAŞKANLIĞI TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ

Detaylı

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN TÜKENMİŞLİK. DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ Mehmet Kamil COŞKUN 1 ÖZET Tükenmişlik

Detaylı

ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİNİN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DURUMU

ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİNİN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DURUMU ISSN:1306-3111 e-journal of New World Sciences Academy 2008, Volume: 3, Number: 1 Article Number: A0049 NATURAL AND APPLIED SCIENCES STATISTICS Received: July 2007 Accepted: December 2007 2008 www.newwsa.com

Detaylı

Çalışma Hayatının İki Büyük Korkusu: İşsizlik ve İş Güvencesizliği Two Big Fear of Working Life: Unemployment and Job Insecurity

Çalışma Hayatının İki Büyük Korkusu: İşsizlik ve İş Güvencesizliği Two Big Fear of Working Life: Unemployment and Job Insecurity Çalışma Hayatının İki Büyük Korkusu: İşsizlik ve İş Güvencesizliği Two Big Fear of Working Life: Unemployment and Job Insecurity İskender GÜMÜŞ* Nebi Sümer, Nevin Solak, Mehmet Harma İşsiz Yaşam: İşsizliğin

Detaylı

Türkiye de Sağlık Çalışanları Tükenmişlik Araştırması Sonuçları

Türkiye de Sağlık Çalışanları Tükenmişlik Araştırması Sonuçları Türkiye de Sağlık Çalışanları Tükenmişlik Araştırması Sonuçları (Özet Rapor - 14 Mart 2012) Genel Yetkili Sendika SAĞLIK-SEN GENEL MERKEZİ Sağlık ve Sosyal Hizmet Çalışanları Sendikası Türkiye de Sağlık

Detaylı

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ Doç. Dr. Deniz Beste Çevik Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı beste@balikesir.edu.tr

Detaylı

İki Farklı Kurumda Çalışan Bireylerde Tükenmişlik ve İş Doyumunun Belirlenmesi: Kars İli Örneği

İki Farklı Kurumda Çalışan Bireylerde Tükenmişlik ve İş Doyumunun Belirlenmesi: Kars İli Örneği Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2016;8(4): 244-255 Orijinal Makale Çığşar ve ark. İki Farklı Kurumda Çalışan Bireylerde Tükenmişlik ve İş Doyumunun Belirlenmesi: Kars İli Örneği A Research

Detaylı

Dr. İkbal İnanlı Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği

Dr. İkbal İnanlı Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği Dr. İkbal İnanlı Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği Giriş Tükenmişlik; işi gereği yoğun duygusal taleplere maruz kalan ve sürekli diğer insanlarla yüz yüze çalışmak durumunda olan kişilerde

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önsöz... TABLOLAR LİSTESİ... viii ŞEKİLLER LİSTESİ... ix KISALTMALAR LİSTESİ... x GİRİŞ... 1 BÖLÜM 1: EĞİTİM VE GELİŞTİRME KAVRAMI...

İÇİNDEKİLER. Önsöz... TABLOLAR LİSTESİ... viii ŞEKİLLER LİSTESİ... ix KISALTMALAR LİSTESİ... x GİRİŞ... 1 BÖLÜM 1: EĞİTİM VE GELİŞTİRME KAVRAMI... İÇİNDEKİLER Önsöz... iii TABLOLAR LİSTESİ... viii ŞEKİLLER LİSTESİ... ix KISALTMALAR LİSTESİ... x GİRİŞ... 1 BÖLÜM 1: EĞİTİM VE GELİŞTİRME KAVRAMI... 7 1.1. İnsan Kaynağı Eğitimi... 9 1.1.1. Eğitimin Amaçları...

Detaylı

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN BAŞARILARI ÜZERİNE ETKİ EDEN BAZI FAKTÖRLERİN ARAŞTIRILMASI (MUĞLA ÜNİVERSİTESİ İ.İ.B.F ÖRNEĞİ) ÖZET ABSTRACT

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN BAŞARILARI ÜZERİNE ETKİ EDEN BAZI FAKTÖRLERİN ARAŞTIRILMASI (MUĞLA ÜNİVERSİTESİ İ.İ.B.F ÖRNEĞİ) ÖZET ABSTRACT Muğla Üniversitesi SBE Dergisi Güz 2001 Sayı 5 ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN BAŞARILARI ÜZERİNE ETKİ EDEN BAZI FAKTÖRLERİN ARAŞTIRILMASI (MUĞLA ÜNİVERSİTESİ İ.İ.B.F ÖRNEĞİ) ÖZET Erdoğan GAVCAR * Meltem ÜLKÜ

Detaylı

DARICA ANADOLU LİSESİ 9. SINIF REHBERLİK PLANI

DARICA ANADOLU LİSESİ 9. SINIF REHBERLİK PLANI OCAK ARALIK KASIM EKİM EYLÜL AY HAFTA DARICA ANADOLU LİSESİ 9. SINIF REHBERLİK PLANI ETKİNLİKLER YETERLİK ALANLARI KAZANIM NUMARASI VE KAZANIMLAR UYGULAMA Öğrencilerle tanışılması, okulun tanıtılması,

Detaylı

Öğretmenlerin Eğitimde Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Kullanma Konusundaki Yeterlilik Algılarına İlişkin Bir Değerlendirme

Öğretmenlerin Eğitimde Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Kullanma Konusundaki Yeterlilik Algılarına İlişkin Bir Değerlendirme Öğretmenlerin Eğitimde Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Kullanma Konusundaki Yeterlilik Algılarına İlişkin Bir Değerlendirme Fatma Kübra ÇELEN & Prof. Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi

Detaylı

Doç.Dr. Yavuz CABBAR Dr. Mustafa Kemal TOPCU

Doç.Dr. Yavuz CABBAR Dr. Mustafa Kemal TOPCU Çalışanların Beklenti ve Yükümlülüklerinin İşgücü Verimliliğine Etkilerinin Psikolojik Sözleşme Kuramı Bağlamında Değerlendirilmesi: Ankara Sanayi Odası Üyeleri Örnekleminde Bir Araştırma Doç.Dr. Yavuz

Detaylı

DANIŞMAN ÖĞRETMEN MENTORLUK FONKSİYONLARI İLE ADAY ÖĞRETMENLERİN ÖZNEL MUTLULUK DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

DANIŞMAN ÖĞRETMEN MENTORLUK FONKSİYONLARI İLE ADAY ÖĞRETMENLERİN ÖZNEL MUTLULUK DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ DANIŞMAN ÖĞRETMEN MENTORLUK FONKSİYONLARI İLE ADAY ÖĞRETMENLERİN ÖZNEL MUTLULUK DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Ramazan YİRCİ Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Uğur ÖZALP Millî

Detaylı

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİNDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERİN KAYGI DÜZEYLERİNİN SAPTANMASI VE HEMŞİRELERİ İŞ ORTAMINDA ETKİLEYEN STRES FAKTÖRLERİNİN TANIMLANMASI

Detaylı

Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (DÜSBED) ISSN :

Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (DÜSBED) ISSN : Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (DÜSBED) ISSN : 1308-6219 Kasım 2013 YIL-5 S.10 SINIF ÖĞRETMENLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ 1 Yrd. Doç.

Detaylı

Doç. Dr. Demet ÜNALAN Doç. Dr. Mehmet S. İLKAY Uzman Tülin FİLİK ERCİYES ÜNİVERSİTESİ

Doç. Dr. Demet ÜNALAN Doç. Dr. Mehmet S. İLKAY Uzman Tülin FİLİK ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ ÇALIŞANLARININ ÖRGÜTSEL BAĞLILIK DÜZEYLERİNİN ÖLÇÜLMESİ: ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ÇALIŞANLARI ÜZERİNDE BİR UYGULAMA Doç. Dr. Demet ÜNALAN Doç. Dr. Mehmet

Detaylı

ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERE GÖRE TAEKWONDO HAKEMLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERE GÖRE TAEKWONDO HAKEMLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ Eylül 2009 Cilt:17 No:3 Kastamonu Eğitim Dergisi 1001-1012 Özet ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERE GÖRE TAEKWONDO HAKEMLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ Murat TEKİN, Özden TAŞĞIN Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi,

Detaylı

Performans ve Kariyer Yönetimi

Performans ve Kariyer Yönetimi Performans ve Kariyer Yönetimi Doç.Dr. İbrahim Sani MERT (13üncü Hafta) (Kariyer Planlama) KARİYER PLANLAMA Kariyer planlama, bir kişinin bireysel yetenekleri ilgileri, bilgisi ve motivasyon ve diğer özelliklerinin

Detaylı

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN BRANŞLARINA KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN BRANŞLARINA KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN BRANŞLARINA KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ Sibel AÇIŞLI 1 Ali KOLOMUÇ 1 1 Artvin Çoruh Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü Özet: Araştırmada fen bilgisi

Detaylı

SAĞLIK MESLEK LİSESİ ÖĞRETMENLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ EXAMINATION OF BURNOUT LEVEL OF VOCATIONAL MEDICAL HIGH SCHOOL TEACHERS

SAĞLIK MESLEK LİSESİ ÖĞRETMENLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ EXAMINATION OF BURNOUT LEVEL OF VOCATIONAL MEDICAL HIGH SCHOOL TEACHERS Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 8 Sayı: 39 Volume: 8 Issue: 39 Ağustos 2015 August 2015 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 SAĞLIK MESLEK

Detaylı

İş Hayatındaki Tükenmişlik Sendromunun Ekonomik Yansımaları: Bir Literatür Araştırması

İş Hayatındaki Tükenmişlik Sendromunun Ekonomik Yansımaları: Bir Literatür Araştırması İş Hayatındaki Tükenmişlik Sendromunun Ekonomik Yansımaları: Bir Literatür Araştırması Celal KIZILDERE * Faruk KALAY ** Özet Çalışmanın amacı, iş hayatındaki tükenmişlik sendromunu teorik çerçevede kısaca

Detaylı

Yard. Doç. Dr. Mine Afacan Fındıklı. İş Değerleri ve Çalışma Hayatına Yansımaları

Yard. Doç. Dr. Mine Afacan Fındıklı. İş Değerleri ve Çalışma Hayatına Yansımaları Yard. Doç. Dr. Mine Afacan Fındıklı İş Değerleri ve Çalışma Hayatına Yansımaları İstanbul - 2013 Yayın No : 2918 İşletme-Ekonomi Dizisi : 590 1. Baskı Haziran 2013 İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-943 - 8 Copyright

Detaylı

Toros Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Sağlık Yönetimi - 2. sınıf

Toros Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Sağlık Yönetimi - 2. sınıf Toros Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Sağlık Yönetimi - 2. sınıf SAĞLIK YÖNETİMİ II AKTS Kredisi 5 Hasta hakları, sorumlulukları, Sağlık İşletmelerinde Pazarlama Yönetimi Hasta ve Çalışan Güvenliği

Detaylı

ANAOKULU, İLKÖĞRETİM ve LİSE ÖĞRETMENLERİNDE MESLEKİ TÜKENMİŞLİĞİN BAZI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

ANAOKULU, İLKÖĞRETİM ve LİSE ÖĞRETMENLERİNDE MESLEKİ TÜKENMİŞLİĞİN BAZI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt: V, Sayı: 1, 2002 ANAOKULU, İLKÖĞRETİM ve LİSE ÖĞRETMENLERİNDE MESLEKİ TÜKENMİŞLİĞİN BAZI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ Reşat PEKER * ÖZET Bu çalışmanın

Detaylı

KKTC YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM YÖNETİMİ, DENETİMİ, EKONOMİSİ VE PLANLAMASI ANABİLİM DALI

KKTC YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM YÖNETİMİ, DENETİMİ, EKONOMİSİ VE PLANLAMASI ANABİLİM DALI KKTC YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM YÖNETİMİ, DENETİMİ, EKONOMİSİ VE PLANLAMASI ANABİLİM DALI TÜRKÇE İLE TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENLERİNİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK DÜZEYLERİNİN

Detaylı

POSTER BİLDİRİ PROGRAM AKIŞI

POSTER BİLDİRİ PROGRAM AKIŞI BİLDİRİ AKIŞI Bildiri ekibinden bir araştırmacının aşağıda belirtilen bilimsel program gününde posterini belirtilen poster numarası için ayrılmış panoya asması, gün sonunda teslim alması zorunludur. Belirlenen

Detaylı

HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME

HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME Psi. Özge Kutay Sos.Yelda ġimģir Ġzmir,2014 HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI

Detaylı

Eğitim Tarihleri: 5-6/ 11 /2016 ve / 11 /2016 (2 hafta Cumartesi ve Pazar toplam: 32 saat) Eğitim Ücreti: 400 TL + KDV (Öğrencilere %25 indirim

Eğitim Tarihleri: 5-6/ 11 /2016 ve / 11 /2016 (2 hafta Cumartesi ve Pazar toplam: 32 saat) Eğitim Ücreti: 400 TL + KDV (Öğrencilere %25 indirim Eğitim Tarihleri: 5-6/ 11 /2016 ve 12-13 / 11 /2016 (2 hafta Cumartesi ve Pazar toplam: 32 saat) Eğitim Ücreti: 400 TL + KDV (Öğrencilere %25 indirim uygulanmaktadır.) Katılımcı Sayısı: 50 kişi ile sınırlıdır.

Detaylı

İŞ ANALİZİ ve YETKİNLİK MODELLEME

İŞ ANALİZİ ve YETKİNLİK MODELLEME İŞ ANALİZİ ve YETKİNLİK MODELLEME PozitifİK tarafından hazırlanmıştır. Tüm hakları saklıdır. YOURLOGO ÜRÜN VE HİZMETLERİMİZ 2 Projenin Amacı Projenin amacı, fonksiyonel bir yaklaşımla Kiptaş taki tüm pozisyonların

Detaylı

İÇİNDEKİLER GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM

İÇİNDEKİLER GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM İÇİNDEKİLER GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM 1. YETENEK KAVRAMI...3 1.1. Yeteneğin Tanımı...3 1.2. Yetenek Kavramının Tarihsel Gelişimi...7 1.3. Yetenek Kavramının İş Yaşamına Girmesi...8 1.3.1. Küreselleşme Olgusu...8

Detaylı

Tükenmişlik (Burnout) Kavramı, Nedenleri ve Sonuçları

Tükenmişlik (Burnout) Kavramı, Nedenleri ve Sonuçları Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 7 Sayı: 35 Volume: 7 Issue: 35 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 İDARİ PERSONELİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN

Detaylı

EĞİTİMDE ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ

EĞİTİMDE ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ EĞİTİMDE ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ Yrd. Doç. Dr. Mustafa Aydın BAŞAR Araştırma Amaç Alt Amaçlarını Belirleme 2 Alan Bilgisi Meslek Bilgisi ÖĞRETMEN YETERLİKLERİ Kültür Bilgisi İletişim Bilgisi 3 Araştırma Amaç

Detaylı

Şanlıurfa İlindeki Kamu Kurumu Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Uygulama

Şanlıurfa İlindeki Kamu Kurumu Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Uygulama Şanlıurfa İlindeki Kamu Kurumu Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Uygulama Doç. Dr. Ferit KÜÇÜK Harran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi feritk@harran.edu.tr

Detaylı

T.C. İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BİREYSEL DEĞERLER İLE GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMİ İLİŞKİSİ: İSTANBUL İLİNDE BİR ARAŞTIRMA

T.C. İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BİREYSEL DEĞERLER İLE GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMİ İLİŞKİSİ: İSTANBUL İLİNDE BİR ARAŞTIRMA T.C. İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BİREYSEL DEĞERLER İLE GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMİ İLİŞKİSİ: İSTANBUL İLİNDE BİR ARAŞTIRMA DOKTORA TEZİ Cafer Şafak EYEL İşletme Ana Bilim Dalı İşletme

Detaylı

KIMYA BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ENDÜSTRİYEL KİMYAYA YÖNELİK TUTUMLARI VE ÖZYETERLİLİK İNANÇLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ; CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

KIMYA BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ENDÜSTRİYEL KİMYAYA YÖNELİK TUTUMLARI VE ÖZYETERLİLİK İNANÇLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ; CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ KIMYA BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ENDÜSTRİYEL KİMYAYA YÖNELİK TUTUMLARI VE ÖZYETERLİLİK İNANÇLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ; CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ Öğr. Gör. Gülbin KIYICI Arş.Gör.Dr. Nurcan KAHRAMAN Prof.

Detaylı

ÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuç: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT The Evaluation of Mental Workload in Nurses Objective: Method: Findings: Conclusion:

ÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuç: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT The Evaluation of Mental Workload in Nurses Objective: Method: Findings: Conclusion: ÖZET Amaç: Yapılan bu çalışma ile Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Eğitim Hastanesinde görevli hemşirelerin zihinsel iş yüklerinin değerlendirilmesi ve zihinsel iş yükünün hemşirelerin sosyo-kültürel özelliklerine

Detaylı

EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ

EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Bu ders kapsamında Eğitim Bilimleri ve Öğretmen Yetiştirme Alanında kullanılan nicel ve nitel araştırma

Detaylı

Pratisyen hekimlerde tükenmişlik, işe bağlı gerginlik ve iş doyumu düzeyleri

Pratisyen hekimlerde tükenmişlik, işe bağlı gerginlik ve iş doyumu düzeyleri Pratisyen hekimlerde tükenmişlik, işe bağlı gerginlik ve iş doyumu düzeyleri Ahmet Tevfik Sünter 1, Sevgi Canbaz 1, Şennur Dabak 1, Hatice Öz 2, Yıldız Pekşen 1 1 Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi

Detaylı

Banka Çalışanlarının Mesleki Stres ve Tükenmişlik Düzeylerinin İş Doyumu ve Yaşam Doyumu Düzeyleri İle İlişkisi

Banka Çalışanlarının Mesleki Stres ve Tükenmişlik Düzeylerinin İş Doyumu ve Yaşam Doyumu Düzeyleri İle İlişkisi Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi International Journal of Alanya Faculty of Business Yıl:2014, C:6, S:3, s. 59-76 Year:2014, Vol:6, No:3, s. 59-76 Banka Çalışanlarının Mesleki Stres ve Tükenmişlik

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM-I. Doç. Dr. Günseli GİRGİN

İÇİNDEKİLER BÖLÜM-I. Doç. Dr. Günseli GİRGİN İÇİNDEKİLER BÖLÜM-I Doç. Dr. Günseli GİRGİN ÇAĞDAŞ EĞİTİM SİSTEMLERİNDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK... 1 Giriş... 2 Çağdaş Eğitimde Öğrenci Kişilik Hizmetlerinin Yeri... 2 Psikolojik Danışma

Detaylı

ULUSLARARASI SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ

ULUSLARARASI SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ , Sayfa / Pages: 58-61 DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERİN İŞ DOYUMUNA ETKİSİ: KIRŞEHİR İLİNDE BİR ARAŞTIRMA Doç. Dr. Hakan Vahit ERKUTLU 1 Öğr. Gör. Dr. Halil Özcan ÖZDEMİR 2 Öğr. Gör. Bedirhan ELDEN 3 ÖZET Emeğin

Detaylı

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ DORA KİTABEVİ, EYLÜL 2018, 302 SAYFA

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ DORA KİTABEVİ, EYLÜL 2018, 302 SAYFA ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ DORA KİTABEVİ, EYLÜL 2018, 302 SAYFA KİTABIN YAZARLARI Prof. Dr. AŞKIN KESER Lisans, yüksek lisans ve doktorasını Uludağ Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü nde

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ KONYA İLİNDE Kİ ORTAÖĞRETİM OKULLARINDA ÇALIŞAN ÖĞRETMENLERİN TÜKENMİŞLİK VE İŞ DOYUMU DÜZEYLERİNİN BÖLGELERE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİNİN ÇOK DEĞİŞKENLİ İSTATİSTİKSEL

Detaylı

BĠYOLOJĠ EĞĠTĠMĠ LĠSANSÜSTÜ ÖĞRENCĠLERĠNĠN LĠSANSÜSTÜ YETERLĠKLERĠNE ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ

BĠYOLOJĠ EĞĠTĠMĠ LĠSANSÜSTÜ ÖĞRENCĠLERĠNĠN LĠSANSÜSTÜ YETERLĠKLERĠNE ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ 359 BĠYOLOJĠ EĞĠTĠMĠ LĠSANSÜSTÜ ÖĞRENCĠLERĠNĠN LĠSANSÜSTÜ YETERLĠKLERĠNE ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ Osman ÇİMEN, Gazi Üniversitesi, Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara, osman.cimen@gmail.com Gonca ÇİMEN, Milli

Detaylı

MUHASEBE MESLEK MENSUPLARINDA TÜKENMİŞLİK SENDROMU ÜZERİNE GİRESUN İL MERKEZİNDE YAPILAN BİR ARAŞTIRMA

MUHASEBE MESLEK MENSUPLARINDA TÜKENMİŞLİK SENDROMU ÜZERİNE GİRESUN İL MERKEZİNDE YAPILAN BİR ARAŞTIRMA MUHASEBE MESLEK MENSUPLARINDA TÜKENMİŞLİK SENDROMU ÜZERİNE GİRESUN İL MERKEZİNDE YAPILAN BİR ARAŞTIRMA Ali DERAN * Beyhan BELLER ** ÖZ İnsanların çalışma hayatlarında yaşadıkları olaylardan etkilenmesi

Detaylı

T.C. HİTİT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI

T.C. HİTİT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI T.C. HİTİT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI ÇORUM İLİNDE KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELERDE STRATEJİK YÖNETİMİN YERİ, ÖNEMİ VE GELİŞTİRİLMESİ; BİR İŞLETME ÖRNEĞİ Ahmet ÖLÇER

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1 İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1 Yaşlılık ve Yaşlanma...7 Gerontoloji...11 Gerontoloji Tarihi...12 Diğer Bilim Dallarıyla Ortak Çalışmalar...16 Sosyal Gerontoloji...20 Sosyal Gerontoloji

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Derya DENİZ Doğum Tarihi: 31.12.1979 Ünvanı : Yrd. Doç. Dr. Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Psikoloji İstanbul Üniversitesi 2002

Detaylı

Doç. Dr. Derya İREN AKBIYIK

Doç. Dr. Derya İREN AKBIYIK Doç. Dr. Derya İREN AKBIYIK Aile Hekimliği Uzmanı Sosyal Psikiyatri Bilim Doktoru Psikoterapist 8 Ekim 2016 Ankara Aile Hekimliği Günleri Hastalarda ve diğer çalışanlarda tükenmişlik bulgularını erken

Detaylı

BAŞETME GRUBU İLE SOSYAL DESTEK GRUBUNUN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNE ETKİSİ

BAŞETME GRUBU İLE SOSYAL DESTEK GRUBUNUN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNE ETKİSİ BAŞETME GRUBU İLE SOSYAL DESTEK GRUBUNUN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNE ETKİSİ Öğr. Gör. Dr. Neslihan GÜNÜŞEN DANIŞMAN Prof.Dr. Besti ÜSTÜN Tanımlayıcı Tükenmişlik Araştırmaları Randomize değil Kesitsel

Detaylı

Halil ÖNAL*, Mehmet İNAN*, Sinan BOZKURT** Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi*, Spor Bilimleri Fakültesi**

Halil ÖNAL*, Mehmet İNAN*, Sinan BOZKURT** Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi*, Spor Bilimleri Fakültesi** Halil ÖNAL*, Mehmet İNAN*, Sinan BOZKURT** Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi*, Spor Bilimleri Fakültesi** Düşünme; duyum ve izlenimlerden, tasarımlardan ayrı olarak aklın bağımsız ve kendine

Detaylı