Pelitçik-ÇAMLIDERE (ANKARA) FOSİL AĞAÇLARIN SİLİSLEŞMESİ (TAŞLAŞMASI) NASIL OLMUŞTUR? Dr. Eşref ATABEY

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Pelitçik-ÇAMLIDERE (ANKARA) FOSİL AĞAÇLARIN SİLİSLEŞMESİ (TAŞLAŞMASI) NASIL OLMUŞTUR? Dr. Eşref ATABEY"

Bilge Uysal
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Pelitçik-ÇAMLIDERE (ANKARA) FOSİL AĞAÇLARIN SİLİSLEŞMESİ (TAŞLAŞMASI) NASIL OLMUŞTUR? Dr. Eşref ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi Japonya Tateyama Kaplıcası Shin-yu Gölü Örneği Akahane vd Kaynak göstermeden kullanmayınız. Hukuki sorumluluk almayınız.

2 Tateyama Kaplıcası Shin-yu Gölü. Tateyama kaldera olup Sabo Müzesi içindedir. Fig. 1. Locality m ap and Tateyama Hot Spring Shin-yu lake. Arrow: position of Tateyama Hot Spring Shin-yu lake. Photo was offered by

3 mec hanism of silica ne opal, agate, c halc edon 2. Opal and silic ified na spring water The Tateya ma Hot Sp Prefec ture, in c entral Jap in diam eter (c alled Sh yu lake is one of seve Tateyam a Volc ano. This 0.22 m illion years, gener a nd pyro c la stic ro c ks( Harayam a et al., 1999). It quiet period, exc ept for vapor in a few loc ations A-Gölde opalın çıkış noktası B-Opalin Elektron Mikroskobu görünümü; opal gölün kenarında bulunmakta ve farklı büyüklükte silis küreciklerinin düzensiz diziliminden oluşmaktadır Fig. 2. Yield point of opal at the Lake (A) and SEM observations of the opal (B). Opal was found at the brink of the lake and was m ade of an irregular arrangement of different sizes of silica spheres.

4 silic a idity som e have s of m ade s. Kaplıca suyu gölden taşmakta ve 30 m. Şelale oluşturmaktadır (Akahane vd. 2004) s of ion of ies, nal a nd d by ons. is that ng

5 Doğadan düşen silisleşmiş ağaç parçası şelalenin kayalık duvarına yapışmaktadır (Akahane vd. 2004)

6 Silisleşmeler, ağacın ayrılmış yüzeyleri ya da hücre çeperlerine silis küreciklerinin çökelmesinden kaynaklanmıştır. Özellikle kaplıca suyu göl yatağına silis küreciklerinin depolanmasıyla opal oluşturmakta ve ağacın kendi dokusu üzerine aynı küreciklerin depolanmasıyla silisleşme gelişmektedir. Silisin ağaç dokusunun damarlarının yüzeyi ve damarları arasındaki boşluklarda depolandığını göstermiştir. Ağaç dokularının yapıları milyonlarca yıl önceleri jeolojik geçmişteki (Ör: Çamlıdere deki milyon yaş arası silisleşmiş ağaçlar gibi) volkanik bölgelerin yakınında oluşan doğal silisleşmiş ağaç dokularıyla aynı olduğu saptanmıştır.

7 Bu sonuçlar sıcak kaynak suyunda bulunanlar olmak üzere aynı koşullar altında oluştuğu görülen belli doğal silisleşmiş ağaç parçalarının oluşum mekanizmasını açıklamaktadır. Silisleşme (Taşlaşma) sürecini doğrulamak amacıyla Akahane ve diğerleri (2004) tarafından taze KIZILAĞAÇ parçaları sıcak sulu dereye yerleştirilmiştir.

8 Deneysel ağaç parçaları 7 yıllık bir dönemde ağaç dokusu hücresinde şekilsiz silis küreciklerinin depolanmasıyla ağırlıkça yaklaşık %40 silisleşmiştir (Taşlaşmıştır). Uzmanlara göre Japonya Tateyama sıcak su gölünde yapılan çalışma; silisleşmiş (Taşlaşmış) ağacın onlarca-yüzlerce yıl gibi kısa zaman dönemlerinde uygun koşullar altında oluşabildiğini gösterirken silisleşmiş (Taşlaşmış) ağacı oluşturan mekanizmaların anlaşılmasına katkıda bulunur. Bir başka araştırmada ABD Yellowstone Parkındaki ağaçlarda yılda 0.1 ile 0.4 mm silis çökelimi saptanmıştır.

Experim ental ar 2 years 4 years 5 years 7 years er Alder Alder Alder Alder 2.9 10.8 27.1 38.4 nd 98.

19 Su altında 2 yıl kaldıktan sonra çıkartılan kızılağaç örneği nd tr tr tr nd tr tr tr nd 0.05 0.

9 Experim ental ar 2 years 4 years 5 years 7 years er Alder Alder Alder Alder nd nd nd nd Su altında 2 yıl kaldıktan sonra çıkartılan kızılağaç örneği nd tr tr tr nd tr tr tr nd nd Akahane vd. 2004) Elektrikli fırında organik maddenin uzaklaştırılarak ikiye ayrılan su altında 7 yıl kalmış kızılağaç örneği

10 c -, A-Taze Kızılağaçtaki B-Doğal sislisleşmiş Kızılağaçtaki (Alnus sp.) Ağaç dokusunun Elektron Mikroskop görünümü. Her ikiside uzunlamasına ayrılan dokunun aynı parçasını göstermektedir (Akahane vd. 2004)

into the Shin-yu lake overflow stream Sam ples deposited a fter 1955 c oul A-Uzunlamasına dated, as they cayrılan ontaindoğal exc 14 ess C d e rive d silisleşmiş power plants bir ağacın or weapons

11 into the Shin-yu lake overflow stream Sam ples deposited a fter 1955 c oul A-Uzunlamasına dated, as they cayrılan ontaindoğal exc 14 ess C d e rive d silisleşmiş power plants bir ağacın or weapons damarının testing. Elektron The Mikroskop silicific ationgörünümü rate of the naturall piec es in the hot spring water stream 39.2%, and resulted from of a period years (between 1955 and 1991). The hot spring water of this lake in silic a, and d ep osits opal by p rec ip spheres (Akahane, 1993). The opal con spheres of am orphous opa(fig. l-a 2B). son of SEM photographs of fresh, living naturally fallen wood of alder (Fig. 5A,B that the silic ific ation of the fallen wood the deposition of silic a spheres onto B-A daki wood tissue şeklin of merkez naturally kısmının fallen wood. büyütülmüş In pa rtic hali ular, the hot spring water for (Akahane deposition vd., of2004) silic a spheres onto the results in the silic ific ation of wood by the same spheres onto the surfac e o naturally fallen wood. The vessels of silic ified naturally falle ma ny intervessel pits(fig. 9A). Many s

12 Silisleşmiş Fig. 10. ağaçta Silica distribution silis and dağılımı silica spheres ve insilis silicifiedkürecikleri. wood. (A) SEM ma-7 appingyıl of asüresince back-scattered kaplıca elec tron image suyunda of a c ross-sec tutulan tion of experim ental wood submerged for a period of 7 years in hot spring water. (B) X-ray sc anning photomicrograph showing the distribution of deneysel bir ağaç örneği kesitinin geri saçılımlı elektron görünümünün SEM haritalaması. silic on (SiK a) of the same portion of A. (C) Optic al photomic rograph of cross face of the silicified wood from the Mioc ene Formations of B-A nın terrestrial aynı and kısmının pyroclasticsilisyum ks of the Noto dağılımını Peninsula, c entral gösteren Japan. (D)SEM X photographs ışını taramalı of split silicified mikrofotosu. wood tissue the sam e spec im en as in C. Vin A, Band C: vessel, Si in B and D: silica. C-Orta japonya, Noto Yarımadası nın Miyosen yaşlı karasal ve piroklastik kayaçlarındaki silisleşmiş ağacın karşı yüzünün optik mikrofotosu. D-C deki aynı örneğin bölünmüş silisleşmiş ağaç dokusunun SEM fotoları. A, B ve C deki V: Damar, B ve D deki Si: Silis (Akahane vd. 2004) (Fig. 10D). These textures of wood tissue are the sam e as those of silic ified naturally fallen and nation of inorganic c om position. However, an interpretation of the results of the inorganic analyses of

13 Yapılan deneysel sonuçlar bize Ankara-Çamlıdere deki silisleşmiş (Taşlaşmış) ağaçların nasıl silisleşebildiklerine ilişkin ipucu vermektedir. Çamlıdere deki silisleşmiş ağaçlar milyon yıl öncesi faaliyet gösteren andezitik ve dasidik lav ile volkan külü, tüf, tüfit üreten volkanizma malzemesiyle iç içe olan silisce doygun göl içinde ve silisce zengin volkanik getirimlerin etkisiyle asidik hidrotermal döngü sonucunda, ağaçların hücreleri çeperlerine ve hücre boşluklarına silis küreciklerinin birikmesiyle, yerleşmesiyle silisleşmiştir (Taşlaşmışlardır). Taşlaşan bu ağaç ormanı daha sonraki evrelerde oluşan volkan patlaması ürünü volkan külleri, tüfleri, lavları ile örtülmüş ve bu volkanik örtü silisleşmiş (Taşlaşmış) ağaç fosillerinin milyonlarca yıl öncesinden günümüze kadar korunmalarını sağlamıştır.

Benzer belgeler

FOSİL ORMAN (PELİTÇİK KÖYÜ - ÇAMLIDERE - ANKARA) BROŞÜR

FOSİL ORMAN (PELİTÇİK KÖYÜ - ÇAMLIDERE - ANKARA) BROŞÜR Dr. Eşref ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi Ankara, 2005 1 GİRİŞ Ankara ili Çamlıdere İlçesine bağlı Pelitcik köyü sınırları içinde kalan silisleşmiş