Sayı 6. Editörden. TÜBİTAK 1000 Mersin Üniversitesi Araştırma

Transkript

1 Sayı 6 Editörden TÜBİTAK 1000 Mersin Üniversitesi Araştırma Proje Potansiyelinin Geliştirilmesi ve Sürdürülebilirliği Projesi, Fikir sizden destek bizden sloganı ile bir yılı aşkın süredir; eğitimler, toplantılar ve medya içerikleri vasıtasıyla proje kültürünün yaygınlaşması adına çeşitli faaliyetlerde bulunmaktadır. Bu e-bülten de, hedef kitlede farkındalık yaratmak ve başarı hikayelerinin paylaşılması amacıyla hazırlandı. Her bir sayı 2015 Ocak - 15 Haziran tarihleri arasında başvurusu yapılan ve olumlu sonuçlanan TÜBİTAK projelerinin yürütücüleri ile yapılan röportajları kapsamaktadır. Bu sayımızın konuğu Mersin Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Analitik Kimya Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Yahya Nural. Röportaj görüşmeleri için vakit ayırma nezaketinde bulunan Nural a, proje ekibi adına teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca e-bültenin sizlere ulaşmasına aracılık eden gazetecilik bölümü öğrencilerim, Murat Ataş a (Röportaj), Mazlum Aritürk e, Bahtiyar Yılmaz a (Fotoğraf) ve Gencay Olcan a (Tasarım) da verdikleri emekten ötürü teşekkür ederim. Genç araştırmacıların çalışmalarına ışık tutması dileğiyle. Saygılarımla Yrd. Doç. Dr. Erhan ARSLAN

2 Yrd. Doç. Dr. Yahya Nural: TÜBİTAK ın istediği formatta yazmanız halinde projenizin desteklenme ihtimali çok yüksek Diyabet, vücutta pankreas adlı salgı bezinin yeterli miktarda insülin hormonu üretmemesi ya da ürettiği insülin hormonunun etkili bir şekilde kullanılmaması durumunda gelişen ve ömür boyu süren bir hastalık türüdür. Bu hastalık küçük kan damarlarının, gözlerin ve böbreklerin hasar görmesi gibi olumsuzluklara sebep olabilmektedir. Çağımızın hastalığı diyabet tüm yaş grupları için risk oluşturmaktadır. Bu alanda bilim insanları bir çok araştırma yapmakta ve bu hastalığın zararlarını olabildiğince önlemeye çalışmaktadırlar. Bu alanda araştırmalar yapan Mersin Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Analitik Kimya Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Yahya Nural ile kabul edilen TÜBİTAK 3001 projesini ele aldığımız bir söyleşi gerçekleştirdik. Önce sizi tanıyabilir miyiz? Akdeniz Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Kimya bölümünden mezun oldukta sonra 2003 yılında Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Analitik Kimya Anabilim Dalı nda yüksek lisansa başladım ve 2006 yılında mezun oldum. Aynı yıl başladığım Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Analitik Kimya Anabilim Dalı Doktora Programı ndan 2011 yılında mezun oldum Yılından itibaren Mersin Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Analitik Kimya Anabilim Dalı nda Yardımcı Doçent olarak görev yapmaktayım. Doktora eğitimim sırasında ERASMUS programı kapsamında tarihleri arasında, doktora sonrasında ise TÜBİTAK 2219 Yurt Dışı Doktora Sonrası Araştırma Burs Programı kapsamında tarihleri arasında Post Doc. olarak Gent Üniversitesi, Bioscience Engineering Fakültesi, Sustainable Organic Chemistry and Technology bölümünde çalışmalarında bulundum. 2

3 Projeyi kısaca tanıtır mısınız? Proje kapsamında, DPPIV inhibitörü olarak yapısında tiyazol halkası bulunduran (3R)-3-(- dimetilamino)-1-prolilpirolidin türevi bileşikler ile aziridin yapısı bulunduran N-tiyazol-pirolidin türevlerinin asimetrik sentezleri amaçlanmıştır. Bu projedeki asıl amaç diyabetin tedavisinde kullanılabilecek bir ilacın elde edilebilmesi için bir ön çalışma yapmaktır. Bu çalışma çok daha büyük ölçekli bir çalışmanın bir ön aşaması olarak düşünülebilir. Proje kapsamında gerçekleştirilen deneysel çalışmalarda Araş. Gör. Müge GEMİLİ nin çok büyük yardımları olmaktadır. Böyle bir fikir nasıl ortaya çıktı? TÜBİTAK desteğiyle gittiğim Gent Üniversitesinde çalışmalarım sırasında, Türkiye ye döndüğümde burada edindiğim bilgilerle nasıl bir çalışma yapabilirim diye düşünüp duruyordum. Gent Üniversitesinde bir yandan deneysel çalışmalarımı sürdürürken bir yandan da yeni araştırmalar yapabilmek için literatürde taramalar yapıyordum. Yaptığım taramalar sonucunda Tip 2 Diyabetin tedavisi için önemli biyolojik aktivitelere sahip olabilecek ve yapılarında tiyazol halkası bulunduran (3R)-3-(dimetilamino)-1-prolilpirolidin türevi bileşikler ile aziridin yapısı bulunduran N-tiyazol-pirolidin türevlerini sentezleyebileceğime karar verdim. Projenizi bir zemine oturtmak, sunulabilir hale getirmek ne kadar vaktinizi aldı? Projenin araştırma kısmı dahil olmak üzere en az 1 yılımı aldığını söyleyebilirim. 3

4 DİYABETE ÇÖZÜM BULABİLİRİZ Peki bu proje topluma ne gibi faydalar sağlayabilir? Proje kapsamında sentezlenecek bileşiklerin tasarlandığı gibi Tip 2 diyabetin tedavisi için umut ışığı olabilmeleri; hem diyabet hastalarına önemli katkılar sağlayacak hem de ülkemiz ilaç sanayisi için çok önemli katkıları olacaktır. Bu projeyi hazırlarken ne gibi zorluklarla karşılaştınız? Benzer projeler yürütenlere tavsiyeleriniz nelerdir? Zorlukları iki kısımda açıklayabilirim. Proje hazırlarken en büyük sıkıntım literatür tarama kısmı oldu. Kimya alanında literatür taramanın en gelişmiş yolu SciFinder programı ile tarama yapabilmektir. Bu programın Gent üniversitesinde bulunması başta proje için gerekli taramaları yaparken çok kolaylık sağlarken, Türkiye ye döndüğümde projede yapmam gereken bazı değişiklikler için literatür taramasında zorluk çektim. Karşılaştığımı diğer bir zorluk ise öğretim üyeleri arasında yaygın bir kanı olan TÜBİTAK tan proje için destek almak çok zor, tanıdık yoksa vermezler vs. gibi konuşmalar beni oldukça çok olumsuz etkiledi. Hatta desteklenen projem çok daha yüksek bütçeli bir proje olması gerekirken, sırf bu tür umut kırıcı söylemler sebebiyle daha düşük bütçeli bir proje haline dönüştürmek zorunda kaldım.tavsiye olarak şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki, projenizin gerçekten önem arz eden çalışma olduğuna inanıyorsanız, projenizi TÜBİTAK ın istediği formatta yazmanız halinde desteklenme ihtimali çok yüksektir. Bu proje ilk TÜBİTAK projeniz mi? Daha öncesinde deneyiminiz oldu mu? Evet ilk TÜBİTAK projem. Ancak, size daha önce bahsettiğim gibi TÜBİTAK 2219 Yurt Dışı Doktora Sonrası Araştırma Burs Programından da yararlanmıştım. Bununla birlikte, üniversitemiz BAP biriminin desteklediği ve yürütücü olarak görev yaptığım tamamlanmış iki projem de bulunmaktadır. 4

5 Bu proje kapsamında ne kadarlık bir destek alacaksınız? Genel olarak projenin maliyeti hakkında bizleri bilgilendirirmisiniz? Proje bütçesi 59 bin lira, kurum hissesi ve diğer ödemeler dahil olduğunda toplam proje desteği 93 bin liraya tekabül etmektedir. Son olarak eklemek istediğiniz bir bilgi var mı? Projesi olan araştırmacıların, etraftan duydukları olumsuz duyumları bir kenara bırakmalarını ve kendilerine güvenmeleridir. Gerekli birikim ve öz güvenle nitelikli projeler ortaya konulabilir. Sonsöz Yrd. Doç. Dr. Yahya Nural ile gerçekleştirdiğimiz söyleşide TÜBİTAK projesi kapsamında yaşadığı sorunları ele aldık. Bu çerçevede nasıl bir yol izlenebilir sorularına yanıt aramaya çalıştık. Bu projenin; türdeş projelere zemin oluşturabileceğini ve yeni ilaç elde etme çalışmalarına ciddi referans olabileceğini gördük. TÜBİTAK 1000 Mersin Üniversitesi Araştırma Proje Potansiyelinin Geliştirilmesi ve Sürdürülebilirliği Projesi Kapsamında, hedef kitlede farkındalık yaratmak amacıyla çıkartılan bu bültenin editörlüğüne Yrd. Doç. Dr. Erhan Arslan, sayfa tasarımına Gencay Olcan, röportaja Murat Ataş, röportaj fotoğraflarına Mazlum Aritürk, Bahtiyar Yılmaz ve Gencay Olcan destek vermiştir. İletişim: Mersin Üniversitesi İleri Teknoloji Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi ARDEB Ofisi Çİftlikköy Kampüsü Tel: 0(324) Fax: 0(324) Web: 5