FBERLE GÜÇLENDRLM KOMPOZT KÖPRÜ (VAKA RAPORU) FIBER-REINFORCED COMPOSITE BRIDGE (CASE REPORT)

Transkript

1 FBERLE GÜÇLENDRLM KOMPOZT KÖPRÜ (VAKA RAPORU) Cumhuriyet Üniversitesi FIBER-REINFORCED COMPOSITE BRIDGE (CASE REPORT) Yrd.Doç.Dr.Derya ÖZDEM3R DO6AN* Dr.Dt.Faik TU6UT* Yrd.Doç.Dr.Defne YELER** ÖZET Günümüzde fiberle güçlendirilmi kompozit (FGK) sabit parsiyel protezler estetik ve ekonomik olmalar, kolay tamir edilebilmeleri ve destek dilerde fazla preperasyon gerektirmemeleri sayesinde hem hasta hem de hekim açsndan alternatif ve avantajl bir tedavi seçene!i sunmaktadr. FGK ler gelitirilen mekanik ve estetik özellikleri ile daha popüler bir hale gelmi ve FGK sistemlerin restoratif di hekimli!inde kullanmlar ilk üretildikleri günden bugüne artmtr. FGK sabit parsiyel protezler, di teknisyeni tarafndan laboratuarda veya di hekimi tarafndan hasta banda hazrlanabilmektedirler. FGK sabit parsiyel protezler, fiberle güçlendirilmi bir kompozit altyapy ve onu kaplayan özel kompozit materyalini içerirler. Metal alamlarla kyaslandklarnda translüsent olmalar, iyi ba!lanabilme özelliklerinin olmas ve tamir edilebilmelerinin kolay olmas yannda koroziv olmamalar gibi di!er avantajlar da bulunmaktadr. Bu çalmada, maksillar sol lateral di eksikli!i ve maksillar sol kanin diin ters kapanta olan bir hastadaki estetik bozuklu!un, uzun ortodontik tedavi yada implant cerrahisine gerek kalmakszn az bir preperasyonla FGK köprü ile tedavisi anlatlmaktadr. Anahtar Kelimeler; Fiberle güçlendirilmi kompozit köprüler, adeziv köprüler. GR Farkl nedenlerle kaybedilmi tek di eksikliklerinde; sabit yada hareketli protez, implant ve adeziv köprü gibi restorasyon çeitleri uygulanmaktadr. 1,2 Ancak klinik uygulamalarda eksik dilerin restorasyonunda baz zorluklarla karlalabilmektedir. Uygun materyal ve tekniin seçilmesinde hastann genel salk ve ekonomik durumu, hastann restorasyondan beklentisi, dilerin büyüklüü ve pozisyonu, destek diler aras mesafe önem arz etmektedir. 3 Son yllarda koruyuculuk kavramnn önem kazanmasyla aratrmaclar en az düzeyde di dokusu kayb ile yeterli nitelikte köprü protezi yapmna yönelmilerdir. 1,2 SUMMARY Since glass fiber reinforced composite (FRC) fixed partial dentures have aesthetic and economic superiorities, are easy to repair and require no preparation on sound teeth, they present an alternative treatment and advantage choice both for patient and the clinician. Today FGK restorations are becoming more popular with developing of the mechanical and esthetics characteristic since its introduction. FGK prosthesis can be fabricated either by a dental technician in the dental laboratuary or by a dentist in chairside. FGK restorations contain a fiber reinforced composite substructure and a special composite material covering it. When compared with metal substructures, their advantages are translucency, good adhesion, easy repair capability and non-corrosiveness. This case report describes treatment of a patient with unaesthetic appearance because of the maxillary missing left lateral and cross occlusion the maxillary left canin teeth using fiber reinforced composite resin-fixed partial denture. This treatment choice eliminated the longtime orthodontic treatment and preparation on sound teeth. Keywords: Fiber reinforced composite bridge, adhesive bridges Protetik di hekimliinde, sabit protez yapmnda genellikle altyap materyali olarak deersiz metal alamlar kullanlmaktadr. Ancak deersiz metal alamlarnn düük biyolojik uyumu, yüksek korozyon özellikleri, destek dite renk deiiklii ve üst yap ile retansiyon problemleri gibi dezavantajlarndan dolay aratrclar alternatif materyal arayna yöneltmilerdir. 4,5 Adeziv teknolojisindeki yeni ve güçlü kompozit materyallerin ve yapabilir fiberlerin geliimi, konservatif ve estetik protetik uygulamalarn kolaylkla yaplabilmesini salamaktadr. 5 Dental kompozitleri güçlendirmek için kullanlan iki tür fiber sistemi vardr. Bunlar; önceden doyurulmam fiberler ve önceden doyurulmu fiberlerdir. 6,7 * Cumhuriyet Üniversitesi, Di Hekimlii Fakültesi, Protetik Di Tedavisi AD, Sivas ** Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimlii Fakültesi Konservatif Di Tedavisi BD, Sivas 47

2 Fiberle güçlendirilmi kompozitler (FGK) alt yap materyalleri metallere göre daha iyi estetik ve ilenme özellikleri göstermektedirler. Mumlama, kaplama ve döküm ilemleri FGK alt yaplarda elimine edildii için opak metal alt yapnn estetik problemi ortadan kalkmaktadr. FGK polimerik yapda olduu için di yapsna adeziv tekniklerle balanabilmektedir. Ayrca FGK alt yap materyallerinin metaldeki korozyon özelliinin olmamas alerjik reaksiyon riskini de ortadan kaldrmaktadr. 8 Fiber ile güçlendirilmi kompozit rezin köprüler; travma ya da baarsz endodontik tedavi nedeniyle kaybedilen dilerin restorasyonunda, eksik diin yannda yer alan komu dilerin periodontal prognozunun üpheli olduu durumlarda, lokal anesteziyi tolere edemeyen veya medikal nedenlerle uzun süreli tedavi uygulanamayan hastalarda, ortodontik tedavi sonras sabit yer tutucu uygulanmas gereken durumlarda ve implant vakalarnda yükleme öncesi geçici restorasyon yaplmas gereken hastalarda uygulanmaktadr. Buna karn, uzun köprü boluklarnda, derin kapan vakalarnda, destek dilerde geni restorasyonlarn ve diestamalarn varlnda uygulanmamaktadr. 4,9 Fiberle güçlendirilmi sabit bölümlü protezler ilk defa Vallittu 10 tarafndan snflandrlmtr. Buna göre FGK ile yaplan sabit bölümlü protezler 4'e ayrlmaktadr: 1. Dalgal ya da tek yönlü cam fiber ile alt yaps hazrlanan tam kuronlar 2. FGK alt yap ile yüzey tutuculu rezin bal sabit parsiyel protezler (Maryland tarz) 3. FGK alt yap ile inley ya da bölümlü kuron tutuculu inley protezler 4. FGK alt yap ile yüzey tutuculu ve tam kuron-inleybölümlü kuron tutuculu sabit protezlerin kombine kullanld hibrit sabit bölümlü protezler. Freilich ve arkadalar 8 ise FGK alt yap ile sabit bölümlü protezleri materyalin hazrlanma ekline göre hasta banda yaplanlar ve laboratuarda yaplanlar olmak üzere iki farkl grupta snflandrmlardr. 1.Hasta ba%&nda yap&lan sabit bölümlü protezler: FGK teknolojisinin en ideal uygulama ekillerinden biri olduu bildirilmektedir. Hem ön grup dilerde hem de arka grup dilerde uygulanabilen bu tekniin hzl ve estetik olduu kabul edilmektedir. Bu teknikte gövde olarak hastann kendi dii, prefabrike akrilik rezin di ya da kompozit rezinden hazrlanan bir di gövde olarak kullanlmaktadr. Bu protezler uygulanmadan önce eksik die komu dilerin ara yüzeylerine tutucu kaviteler açlarak, fiberler yardmyla gövdeler, fiberler ve bunlar çevreleyen kompozitlerle komu destek dilere balanmaktadr. 11,12 II. Laboratuar Ortam&nda Haz&rlanan Sabit Bölümlü Protezler: Laboratuarda yaplan FGK sabit bölümlü protezlerin fabrikasyonunda ön doyurulmu fiberler alt yap materyali olarak kullanlrken, üst yap materyali olarak da seramikle güçlendirilmi restoratif kompozitler kullanlmaktadr. 8,13 Son yllarda yaplan klinik çalmalarda baarl sonuçlar bildirilen polietilen fiberlere kar ilgi artmtr. Ticari olarak emdirilmemi maddelerden polietilen dokuma (Ribbond:Ribbond ve Connect:Kerr) ve cam dokuma (GlasSpan:GlasSpan) eklinde bulunmaktadrlar. Bu ürünler el ile ekillendirilmektedirler. 14 Fiberle kuvvetlendirilmi kompozit köprülerde gövde direk ve indirek yöntem uygulanarak hastann kaybetmi olduu di, hazr akrilik di veya kompozit rezinle ekillendirilip uygulanabilir. 8,9,13 Bu makalede tek di eksiklii olan olguda Ever Stick Crown &Bridge (Stich Tech, ipn inside, SMnew dental dimensions,turku, Finland) fiber ile güçlendirilmi rezin tutuculu köprü yapm anlatlmaktadr. OLGU 36 yandaki bayan hasta maksillar sol lateral diin eksikliine ve maksillar sol kanin diin pozisyonundan kaynaklanan estetik problemlerden dolay Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimlii Fakültesi Protetik Di Tedavisi kliniine bavurdu. (Mekil 1) ekil 1. Hastann klini!e bavurdu!u zamanki a!z içi görüntüsü 48

3 Hastamzn intraoral muayenesini takiben radyografik tetkikleri ve model analizleri yapld. Muayene sonucunda maksillar sol lateral diin diin çekim boluunun dar olduu ve maksillar sol kanin diin ters okluzyonunda olduu görüldü. Hastann di boluunun, implant destekli protez yerine minimum bir preperasyonla hem maksillar sol kanin diin pozisyonunu düzeltecek hem de boluk için yer salayacak daha estetik ve konservatif bir yaklam olan fiber destekli kompozit köprü ile restore edilmesi uygun görüldü. Destek dilerden 23 nolu diin insizal ve mesial yüzlerinde hafif andrmalar yaplrken, 21 nolu diin lingual yüzeyinde hafif pürüzlendirme yapld.( Mekil 2) polisaj ilemleri yapldktan sonra hasta aznda uyumland. Solitaire 2 (Heraeus Kulzer, Almanya) marka kompozit rezin esasl simanla 21 nolu diin lingual yüzeyi ile 23 nolu diin bukkal yüzeyi boyunca uzanacak ekilde simante edildi. 23 nolu diin bukkal yüzeyine morfolojiyi salayacak ekilde kompozit yld. Takn siman artklar pamuk peletle uzaklatrld Translux energy (Heraeus Kulzer,GmbH&Co.KG, Almanya) k kayna ile üretici firmann önerilerine uygun olarak 60 sn. farkl yönlerden polimerize edildi. Gövdenin ve oklüzal uyumun kontrolü yaplarak restorasyon tamamland (Mekil 3-4). ekil 3. Fiberle güçlendirilmi kompozit köprünün oklüzal görüntüsü. ekil 2. Hastann di preperasyonu yapldktan sonraki a!z içi görüntüsü 3ki aamal ölçü yöntemi ile ölçü alnarak sert alçdan model elde edildi. Fiberlerin yaplan preperasyona uygun uzunlukta olabilmesi amac ile kumpasla mesiodistal yöndeki en geni boyutu belirlendi. Bu boyutta fiber demetleri Ever Stick Crown &Bridge (Stich Tech, ipn inside, SMnew dental dimensions,turku, Finland) kesildi. Kavite lak ile izole edilerek UniXS k polimerizasyon cihaznda (Heraeus Kulzer,GmbH, Almanya) 180 sn.ye ayarlanp, 2 fiber demeti birbirinin üzerine gelecek ekilde (Fibrekor 2K Shade A) Conquest Sculpture (Jeneric/Pentron,Wallingford,ABD) balay ajan ile emdirildi. Conquest Sculpture VLC- HV Body A2 ile strip kron kullanlarak gövde ekillendirildi. Eksik kalan ksmlar yine fibrekor özgün kompoziti ile tamamlanarak di morfolojisi ilendi ve k cihaznda polimerizasyonu tamamland. Uygun okluzal ilikileri salanan restorasyon tesfiye ve ekil 4. Fiberle güçlendirilmi köprünün final görüntüsü Hastann 1. ylsonunda yaplan kontrolünde restorasyonun baarl bir ekilde azda kald, di kompozit balantsnda herhangi bir oynama olmad, di ve çevre dokularn salkl olduu görülmütür. Kompozit 49

4 yüzeyindeki hafif renklenme ise dier dilerle köprü arasnda renk bütünlüü salamtr (Mekil 5). ekil 5. Fiberle güçlendirilmi köprünün 1 yl sonraki görüntüsü TARTIMA Kayp di dokusu yerine konurken kalan di yaplar da korunmaldr. Yaplacak restorasyonun baars iyi bir tedavi planna ve doru materyal seçimine baldr. 9 Metal içermeyen FGK yaplar eksik dilerin yerlerine konmasnda doal ve estetik görünmelerinden dolay iyi bir tercih sebebidir. Ayrca arzu edilen direnç, estetik ve adeziv özellikleri yine tek di eksikliklerinde komu diler üzerinde konservatif yaklamlara izin vermesi gibi özellikleri, fiberle güçlendirilmi kompozit restorasyonlar ayrcalkl klmaktadr. 15 FGK alt yaplarn yar geçirgen özelliinden dolay protezler son derece doal görünmektedirler ve metal destekli protezlerde periodontal problemler dourabilecek subgingival marjn sonlanmas uygulamalar FGK alt yaplarnda kullanlmamaktadr. Bu da FGK uygulamalarna büyük avantaj salamaktadr. FGK uygulamalarnn porselen veneer kronlara kar üstünlüü ise kart dite anmaya sebep olmamasdr. 8,16 Eksik olan diin yerini alacak olan köprü gövdesi fonksiyon, fonasyon ve estetik ihtiyaçlar yerine getirmelidir. 1,9 Anterior bölgede bulunan köprü gövdesinde estetik görünüm ilk arzu ettiimiz gereksinimdir. Hastann eksik diin ön bölgede olmas estetik ve biyolojik olmas açsndan fiber alt yap ve kompozit rezin seçmemize neden olmutur. FGK alt yapya kompozitin baarl bir kimyasal balanma göstermesi klinik baar için gereken bir baka arttr. Yaplan klinik çalmalarda FGK restorasyonlar, 5 yllk süre zarfnda % 90 nn üzerinde baar göstermitir. 15 Bu çalmada kompozit rezin materyali kullanlarak gövde ekillendirildi. Bu sayede akrille kompozit arasnda oluabilecek balant sorunlar ortadan kaldrlm oldu. Bir FGK nin yapmnda kullanlacak fiberin çeidi fiberin nasl kullanlacann planlanmasna ve o ilem için gerekli özelliklere baldr. Farkl tipteki cam fiberler laboratuar ürünlerinde kullanlrken, polietilen gibi polimerik güçlendiriciler hasta üzerindeki uygulamalarda kullanlmaktadrlar. Bu çalmada da cam fiber olarak Ever Stick C&B fiber (Stich Tech, ipn inside, SMnew dental dimensions,turku, Finland) materyali ile üst yapda s ve kla polimerize olan Conquest Sculpture (Jeneric/Pentron,Wallingford,ABD) rezin kullanld. Bu üründe yüksek oranda çapraz bal polimer bir matriks oluturulmakta ve bu matriksin yüzeyindeki reaksiyona girmemi fonksiyonel gruplarn serbest radikal polimerizasyonu ile yaptrma ajanlarna adeziv olarak baland bildirilmektedir. 8,16,17 Ancak bu tip köprülerin yapm aamalarnda daha fazla hassasiyet gerekmektedir yllk klinik takiplere göre; metal yapl adeziv köprülerde baar oran % 76 iken, FGK restorasyonlarnda bu oran % 93 olarak belirtilmitir. 3 Bizim olgumuzda da 1 yl sonunda restorasyon baarl bir ekilde azda fonksiyon görmekte idi. Fiber ile güçlendirilmi rezin tutuculu köprüler, uygun vaka seçimi, dizayn ve balanma koullar salandnda uzun ömürlüdür ve estetik sonuçlar ortaya koyar. Ancak restorasyonun geleneksel porselen köprülere üstün saylabilmesi için daha uzun dönem takipleri gerekmektedir. KAYNAKLAR 1. Güner ÇA, Karacaer Ö. Polietilen Fiber Destekli Anterior Köprü (Vaka Raporu). GÜ Di Hek Fak Derg 2007; 24(3): Javaheri DS. Replacement of an anterior tooth with a fiberreinforced resin bridge. Compendium 2001; 22: Kumbulolu O, Özdemir N, Aksoy G. A Different Pontic Design for Fiber-Reinforced Composite Bridgeworks: A Clinical Report. Eur J Dent 2007; 1:

5 4. Altieri JV, Burstone CJ, Goldberg AJ, Patel AP. Longitudinal Clinical Evaluation of Fiber-reinforced Composite Fixed Partial Dentures: A Pilot Study. J Prosthet Dent. 1994; 71: Meiers JC, Freilich MA. Chairside prefabricated fiber-reinforced resin composite fixed partial dentures. Quintessence Int 2001; 32: Kurt EÇ, Özdoan MS. Seromerler ve Fiberle Güçlendirilmi Kompozitler. Atatürk Üniv Di Hek Fak Derg 2006; 16(2): Rosentiel SF, Land MF, Fujimoto J. Contemporary Fixed Prosthodontics. 3 ed CV Mosby, 2001: Freilich MA, Meiers JC, Duncan JP, Goldberg AJ: Fiber- Reinforced Composites In Clinical Dentistry. First Edition, Quintessence Publishing Co Inc, Hong Kong. 2000: Güner ÇA, Karacaer Ö. Polietilen Fiber ile Güçlendirilmi Rezin Tutuculu Köprü Restorasyonu (Olgu Sunumlar). CÜ Di Hek Fak Derg 2007; 10(1): Vallittu PK. The effect of glass fiber reinforcement on the fracture resistance of a provisional fixed partial denture. J Prosthet Dent 1998; 79(2): Freilich MA, Meiers JC. Fiber-reinforced composite prostheses. Dent Clin North Am 2004; 48(2): Belli S, Ozer F. A simple method for single anterior tooth replacement. J Adhes Dent 2000; 2(1): Vallittu PK. Prosthodontic treatment with a glass fiber-reinforced resinbonded fixed partial denture: A clinical report. J Prosthet Dent 1999; 82(2): Rosenstiel SF, Land MF, Fujimoto J. Contemporary Fixed Prosthodontics, Third Edition, Mosby Inc, St. Louis, 2001: Karaaliolu O, Duymu ZY. Fiberle Güçlendirilmi Kompozitlerin Sabit Bölümlü Protez Yapmnda Kullanmlar. Atatürk Üniv Di Hek Fak Derg 2008; 18(2): Freilich MA, Karmaker AC, Burstone CJ, Goldberg AJ. Development and clinical applications of a light polymerized fiberreinforced composite. J Prosthet Dent 1998; 80: Vallittu PK. Flexural properties of acrylic resin polymers reinforced with unidirectional and woven fibers. J Prosthet Dent 1999; 81: Yaz&%ma Adresi: Yrd.Doç.Dr.Derya ÖZDEM3R DO6AN Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimlii Fakültesi Protetik Di Tedavisi AD S3VAS Tel : E-posta : dtderya@hotmail.com 51