TÜRKİYE ONLINE TÜRKİYE İNTERNET EKONOMİSİ RAPORU

Transkript

1 TÜRKİYE ONLINE TÜRKİYE İNTERNET EKONOMİSİ RAPORU

2 The Boston Consulting Group (BCG) küresel bir danışmanlık şirketi ve dünyanın yönetim stratejileri konusunda önde gelen fikir liderlerinden biridir. BCG, dünyanın bütün sektör ve bölgelerindeki lider şirketler ile, onların en yüksek katma değer yaratacakları fırsatları tanımlamak, en kritik sorularına cevap vermek ve şirketleri stratejik olarak en etkin şekilde konumlandırmak için bir çeşit fikir ortağı olarak çalışmaktadır. BCG derin bilgi birikimini, müşterilerinin ve onların pazarlarının gerçeklerine göre değerlendirerek ve müşterilerinin her seviyesindeki yöneticileri ile yakın bir işbirliği içinde çalışarak projelerine yansıtmaktadır. BCG bu şekilde hem kalıcı rekabet avantajı elde etmekte, hem de müşterileri için uzun vadeli değer oluşumunu sağlayabilmektedir yılında Boston da kurulan BCG, bugün 43 ülkedeki 78 ofisi ile dünyanın önde gelen kuruluşlarına hizmet vermektedir. BCG 2010 yılı başında İstanbul ofisini açarak, yurtdışından operasyonlarını yürüttüğü Türkiye ye daha yakından odaklanmıştır. BCG uzmanları, akademisyenler ve üst düzey yöneticiler tarafından hazırlanan raporlara, adresinden ulaşabilirsiniz. Sitede aynı zamanda BCG nin düşünce liderliği hakkında farklı sektörlere yönelik kapsamlı arşivi, videoları, podcastleri ve söyleşileri yer almaktadır. BCG Oyunun Kuralları Değişiyor Programı Eski yöntemlerin son sürat hükmünü yitirdiği ve yeni fırsat kapılarının açılmaya başladığı hızlı bir değişim çağında yaşamaktayız. Açık bir biçimde görülmekte ki Oyunun Kuralları Değişiyor. The Boston Consulting Group (BCG) olarak biz; gelişim ve büyümenin temel dayanaklarının şimdiye dek olmadığı kadar güçlü olduğunu düşünmekte ve bu durumu olumlu değerlendirmekteyiz. Ancak bu değişimden çıkar sağlamak için liderlerin, mevcut durumlarını sorgulamaları, proaktif davranarak cesur hamlelerde bulunmaları, kısacası oyunun kurallarını yeniden yazmaları gerekmektedir. Liderlerin şimdi ve önümüzdeki on yıl boyunca alacakları kararların, hem kendi hem de şirketlerinin geleceklerinin yanı sıra küresel ekonomi ve toplumun genelinde de olağan dışı ve kalıcı etkileri olacağı öngörülmektedir. Liderlere yol göstermek ve kuruluşunun 50. Yılını kutlamak adına BCG, gelecekte oyunu kazanmanın yollarına ve gereklerine dair en iyi fikir ve öngörüleri bir araya getirmektedir. Yayınlanan bu rapor da bu çalışmanın bir parçasıdır.

3 TÜRKİYE ONLINE TÜRKİYE İNTERNET EKONOMİSİ RAPORU DAVID DEAN BİRCE SULTAN KARABEY AMY STEVENS BURAK TANSAN ALPER SİNAN TONGUÇ MARC VOS commissioned by bcg.com MART T B C G

4 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ YÖNETİCİ ÖZETİ TÜRKİYE NİN İNTERNET EKONOMİSİ: GENEL BAKIŞ Türkiye nin genç nüfusu ve artan İnternet kullanımı Sosyal hayat ve iş hayatında artan İnternet kullanımı İnternet erişimi ve katılım oranları Yükselen değer mobil İnternet İNTERNET DALGALARI: GSYİH VE ÖTESİ Türkiye İnternet GSYİH si Tüketici ve işletmeler üzerindeki ekonomik etkileri Verimlilik Sosyal faydalar ve bazı endişeler İNTERNET YOĞUNLUĞU Diğer ülkelerle karşılaştırıldığında Türkiye Bölgesel Farklar DÖNÜŞÜMÜN DİNAMİKLERİ Sektörün yeniden şekillendirilmesi: Perakende KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELER İÇİN ONLINE FIRSATLAR ÖNGÖRÜLER Geleceği şekillendirmek Sonuç EK: METODOLOJİ OKUYUCUYA NOT T O

5 ÖNSÖZ İ kavramın yeterince irdelenmemiş olması, İnternet in derinlemesine analiz edildiği ve araştırıldığı düşünüldüğünde şaşırtıcı bir durumdur. Ancak, internetin bir ülke ekonomisine katkısını belirlemek çok kolay değildir. Google Türkiye, Türkiye de İnternet üzerinden gerçekleştirilen ticari faaliyetlerin niteliğini ve boyutunu anlamak amacıyla The Boston Consulting Group u (BCG) bu bağımsız raporu hazırlamakla görevlendirmiştir. Bulguları Google yöneticileri ile görüşülerek hazırlanan raporun analiz ve sonuçlarından BCG sorumludur. Google Türkiye ve BCG olarak, İnternet in Türkiye ekonomisini nasıl güçlendirdiğini daha anlaşılır kılacak sonuçları paylaşmaktan memnuniyet duymaktayız. T B C G

6 YÖNETİCİ ÖZETİ D, Türkiye İnternet ekonomisi hızla büyümektedir. Türk tüketicisi ve işletmeleri İnternet in yararlarını ve sunduğu fırsatları gün geçtikçe daha çok benimsemekte ve bunlardan faydalanmaktadırlar. Ancak, İnternet e erişim ve kullanım oranları farklı bölgeler ve demografik gruplar arasında ciddi farklılıklar göstermektedir. Benzer şekilde, bazı sektörler hızla İnternet kullanımına ağırlık verirken, bazıları daha temkinli yaklaşmaktadır. Hazırladığımız bu rapor, Türkiye İnternet ekonomisinin tanımı ile beraber büyüklüğü ve yakın gelecekteki büyüme potansiyeli üzerine tahminlerimizi içermektedir. Türkiye nin büyük ve hızla büyüyen ekonomisinin içinde hizmet sektörünün etkisi gittikçe yükselmektedir. Ülkenin genç nüfusu ise göreceli olarak daha yüksek hızda artmaktadır de yüzde 8,5 lik reel GSYİH büyümesi ile Türkiye ekonomisi Avrupa nın en hızlı büyüyen ekonomisi olmuştur. Bu dönemde GSYİH 773 milyar dolara ulaşırken, kişi başına düşen milli gelir dolar ile aynı dönemde Avrupa Birliği nin (AB27) dolar (satın alma gücü paritesine göre) olarak gerçekleşen ortalamasına yaklaşmıştır de hizmet sektörü, GSYİH nin yüzde 62,6 sını oluştururken, tarım yüzde 9,3 ve sanayi yüzde 28,1 oranında katkı sağlamıştır. Yüzde 28,1 lik sanayi payı, AB27 nin yüzde 25 lik ortalaması ile benzerlik göstermektedir. 74,7 milyon olan nüfus, yıllık yüzde 1 lik bileşik büyüme hızıyla, yüzde 0,6 olan Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ortalamasının epey üstünde seyretmektedir. Ortalama yaş 29,7 ile Eurostat a göre 40,9 olan 2010 yılı AB27 T O

7 ortalamasının oldukça altındadır de internetin Türk ekonomisine katkısı 22 milyar Türk lirasıdır (TL) ve bu rakam Türkiye GSYİH sinin yüzde 1,7 sine karşılık gelmektedir. En büyük katkı tüketimden gelmekte ve İnternet ekonomisinin yaklaşık yüzde 70 ini (15,8 milyar TL) oluşturmaktadır. Türk tüketiciler 2011 yılında internete erişim cihazları ve ücretleri için yaklaşık 8,8 milyar TL harcarken, e-ticaret için de 4,4 milyar TL yi aşkın harcama yapmıştır. Bir sonraki en yüksek pay, yüzde 30 la (7 milyar TL) telekomünikasyon şirketleri tarafından yapılan ağ sermaye yatırımı başta olmak üzere, özel sektör yatırımlarına aittir. Devlet eliyle yapılan harcamalar nispeten düşüktür. Türkiye, bilgi ve iletişim teknolojisi (ICT) ekipmanları ve e-ticaret açısından net ithalatçı durumundadır. İnternet in Türk ekonomisine ve toplumuna katkısı, GSYİH rakamlarının gösterdiğinden çok daha fazladır. Asıl alışveriş çevrimdışı olarak gerçekleşse de tüketiciler perakende ürünleri online olarak araştırarak İnternet ten yararlanmaktadır ve bu şekilde harcanan tutar 2011 yılında yaklaşık 63 milyar TL ye ulaşmıştır. Ayrıca; tüketiciden tüketiciye satış ve online içerik, e-posta ve sosyal ağ sitelerinden de yararlanılmaktadır. İşletmeler de şirketler arası e-ticaret ve toplam Türk reklam pazarının yüzde 13,8 ine karşılık gelen online reklamlar yoluyla İnternet ten yararlanmaktadır. 1 İşletmeler ölçmesi zor olsa da İnternet kullanımı sayesinde gerçek verimlilik kazançları da elde etmektedir. Türkiye deki İnternet aktivitesi, BRICI (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Endonezya) gibi diğer gelişen ekonomilerdeki aktivite ile eş düzeydedir. Ancak, Türkiye nin diğer OECD ülkeleriyle arasındaki farkı kapatabilmesi için aşması gereken bazı engeller vardır. 85 pazarda İnternet in derinliği ve kapsamını ölçen BCG e-yoğunluk Endeksi nde, Türkiye genelde BRICI ülkeleri ile aynı seviyededir. Ancak nüfusun İnternet e erişimi, online yapılan harcamalar ve son olarak bireylerin, işletmelerin ve devletin İnternet e ilgi ve katılımı ölçeklerinde OECD üyelerinin gerisinde kalmıştır. İnternet kullanımının derinliği ve kapsamı bölgeden bölgeye büyük farklılık göstermektedir; İstanbul ve Ankara belirgin farkla öndeyken Doğu Anadolu Bölgesi geride kalmaktadır. İnternet, Türk ekonomisindeki pek çok sektörü güçlendirmekle kalmamış, aynı zamanda sektörlerdeki dinamiklerde önemli T B C G

8 değişimleri beraberinde getirmiştir. Değer zincirine yeni oyuncular girdikçe, yeni iş modelleri ortaya çıktıkça ve tüketici davranışları bu değişikliklere adapte oldukça perakende sektöründeki büyük şirketlerde hızlı değişiklikler yaşanmaktadır. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ lerin) İnternet i benimseme düzeylerine baktığımızda, bu oranın sektörlerine ve büyüklüklerine göre ciddi farklar sergilediğini görülmektedir. Bazı işletmeler, farklı sebeplerle, İnternet i iş modellerinde kullanmayı tercih etmemektedir. BCG, Türkiye İnternet ekonomisinin yılda ortalama yüzde 19 oranında büyüyeceğini ve 2017 ye kadar GSYİH nin yüzde 2,6 sına ulaşacağını öngörmektedir. Tüketimin, İnternet kullanıcı oranı ve e-ticarette beklenen artış nedeniyle bu büyümenin itici gücü olması beklenmektedir. Türk işletmelerinin yeni iş modellerini ne ölçüde benimsediği de İnternet ekonomisinde yaşanacak bu büyümenin boyutu ve niteliğini ciddi oranda etkileyecektir. Diğer önemli değişkenler arasında devletin bölgeler arası dijital farklılığı kapatmayı hangi ölçüde desteklediği, e-devlet girişimlerini ne kadar etkili uyguladığı ve tüketicilerin yeni mobil teknolojileri ile e-ticareti ne kadar istekli bir şekilde benimsedikleri yer almaktadır. 1. IAB Türkiye Rakamlarla (2011). T O

9 TÜRKİYE NİN İNTERNET EKONOMİSİ GENEL BAKIŞ 2 olarak.tr kullanılmasına rağmen, Türk tüketicisi ve işletmeleri İnternet i gerçek anlamda benimsemeye yakın zamanda başlamıştır ve İnternet kullanımı hızla artmaktadır. Yine de internet penetrasyonu konusunda katedilmesi gereken bir yol vardır; kullananların ilgi düzeyi ise bulundukları bölgeye, cinsiyete ve yaş grubuna göre farklılık göstermektedir. Türk İnternet ekonomisinin gelişim sürecinin zorlu ancak fırsatlarla dolu olacağı kesindir. Türkiye, 2011 yılındaki yüzde 8,5 lik reel GSYİH artışı ile hem Avrupa nın hem de Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) bölgesinin (Türkmenistan dan sonra) en hızlı büyüyen ekonomisi olmuştur. 1 İnternet in Türkiye deki gelişimi Avrupa ve Kuzey Amerika nın gerisinde kalsa da, Türkiye bu konuda bazı önemli başarılar elde etmiştir: (1) Türkiye, online perakendeciler Hepsiburada, GittiGidiyor, Markafoni, Limango ve Trendyol gibi birçok yerel büyük İnternet şirketine ev sahipliği yapmaktadır; (2) ebay, Amazon ve Intel gibi önemli yabancı oyunculardan ciddi seviyede yatırım çekmiştir; ve (3) Teknosa, e-bebek ve İstanbul Bilişim gibi çok kanallı perakendeciler örneğinde olduğu gibi, müşterilerine ulaşmak için yeni yollar geliştirmek isteyen şirketler için bir laboratuar olmuştur. İnternet, diğer ülkelerde olduğu gibi, Türkiye nin hem ticari ortamını hem de insanların birbirleriyle etkileşimlerini değiştirmektedir. Türk kullanıcılar, Facebook gibi sosyal mecralarda aktif olmalarının yanı sıra online oyunlara da oldukça ilgilidirler. Peki, Türkiye nin İnternet ekonomisinin büyüklüğü nedir ve uluslararası sıralamada nerededir? Bu soruların yanıtları, doğrudan ölçülmesi zor olan birçok faktör içermekle birlikte, politikaya yön veren kurumlar, işletmeler ve yatırımcılar için stratejik önem taşımaktadır. Bu rapor, Türk İnternet ekonomisinin boyutu hakkında güvenilir bir tahmin ile birlikte Türkiye nin İnternet i şu anda ne kadar benimsediği ve bu durumun önümüzdeki birkaç yılda nasıl değişeceğine dair genel bir bakış sunmaktadır. Amacımız, Türkiye de internet in gelişiminin önündeki zorlukları aşmak ve sunduğu büyük potansiyelden yararlanmak için politika ve stratejiler geliştiren karar mercilerinin başvurabileceği bir zemin ve yeni anlayışlar sunmaktır. Türkiye nin Genç Nüfusu ve Artan İnternet Kullanımı İnternet kullanan Türklerin yüzdesi (yüzde 47) Avrupa Birliği ndeki (AB27) yüzde 71 lik oranın altında olmakla birlikte 2, Türkiye deki İnternet kullanıcılarının sayısı hızla artmaktadır ile 2012 arasında İnternet e erişimi olan hanelerin oranı iki kattan daha fazla artarak yüzde 19,7 den yüzde 47,2 ye T B C G

10 ulaşmıştır. Türkiye İstatistik Kurumu na (TÜİK) göre, yine 2007 ile 2012 arasında kullanıcı sayısı 21 milyondan 36 milyona çıkmıştır. Avrupa da sadece Birleşik Krallık, Fransa, Almanya ve Rusya da Türkiye den daha fazla kullanıcı olduğu gözlemlenmektedir. Türkiye'nin yaş ortalaması 29,7 olan 75 milyon nüfuslu bir ülke olması sebebiyle bu hızlı büyümenin devam etmesi beklenmektedir. İnternet e evlerinden erişemeyen nüfus ise başka noktalardan İnternet e erişebilmektedir: Tüm İnternet kullanıcılarının üçte biri iş yerinden, yüzde 16 sı ise İnternet kafelerden erişim sağlamaktadır. 3 Türkiye nüfusunun yüzde 47'sinin İnternet kullanmasına rağmen perakende satışların yüzde 1 inden azı İnternet üzerinden gerçekleşmektedir. Genel İnternet kullanım oranları düşük olsa da, geniş bant abonelerinin sayısı 2004 ile 2011 arasında yıllık ortalamada yüzde 45 gibi yüksek bir oranda artmıştır. 4 İnternet erişimi olan hanelerin yüzde 91,5 gibi büyük bir kısmı geniş bant standart bağlantı hattına sahip olsa da, 5 toplam nüfusun geniş bant erişim oranı hâlâ yüzde 43 e denk gelmektedir. Slovakya ve Romanya da Türkiye dekine benzer erişim oranları görülse de; özellikle penetrasyon oranının yüzde 80 veya üzerinde olduğu İsviçre, Hollanda ve Güney Kore başta olmak üzere Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ortalaması olan yüzde 59 oranına ulaşmak için, Türkiye nin kat etmesi gereken uzun bir yol vardır. 6 Sabit ve mobil geniş bant bağlantısı Türk İnternet ekonomisinin gelişiminde kilit bir faktör olmaya devam edecektir. Sosyal Hayat ve İş Hayatında Artan İnternet Kullanımı ComScore a göre, Türk İnternet kullanıcıları, haftada ortalama 38 saat online olmaktadır. Bu rakam BRICI ülkeleri (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Endonezya) gibi gelişmekte olan diğer ülkelerle aşağı yukarı aynıdır, ancak Birleşik Krallık (26 saat), Fransa (24 saat) ve Almanya (20 saat) gibi gelişmiş ekonomilerdeki ortalamalardan çok daha fazladır. 7 Türk İnternet kullanıcılarının yarısından fazlası e-posta kullanmakta (yüzde 67), online haber ve dergi okumakta (yüzde 73), ve ürün ve hizmetlerle ilgili olarak İnternet te bilgi aramaktadır (yüzde 61). Türk kullanıcılar, sosyal ağlarda da çok aktiftir. Facebook, Google ın ardından Türkiye de en çok ziyaret edilen ikinci sitedir 8 ve Facebook arayüzü Türkçe ye tercüme edildikten sonra kullanıcı sayısında büyük bir artış yaşanmıştır. Türkiye, 2012 Eylül ayı itibariyle neredeyse ülke nüfusunun yarısına denk gelen 31 milyon profil ile Facebook kullanıcı sayısı açısından dünyada yedinci ülkedir. Kullanıcıların yüzde kırkı içerik yaratmakta (örneğin, blog yazarları) veya inceleyip, yorum yapmaktadır (örneğin, ürün eleştiri yazıları). Bu rakamlar, sosyal ağ kullanıcılarının daha pasif olduğu Birleşik Krallık ta sırasıyla yüzde 9 ve 18 dir. 9 Buna karşılık, Türkiye de online perakendecilik büyüyor olsa da göreceli olarak halen düşük bir seviyededir. İnternet kullananların çoğu hâlâ mağazalardan alışveriş yapmayı tercih ettiği için perakende alışverişin yüzde 1 inden azı online olarak gerçekleşmektedir. TÜİK in yaptığı araştırmaya göre, ankete katılan İnternet kullanıcılarının yaklaşık üçte biri güvenlik endişeleri nedeniyle online alışverişten çekindiklerini ifade etmiştir. 10 Türkiye deki işletmeler İnternet i giderek daha çok benimsemektedirler. TÜİK rakamlarına göre 2011 yılında ondan fazla çalışanı olan işletmelerin yüzde 92 sinin İnternet erişimi bulunmaktaydı. Bu oran 2005 yılında ise yüzde 80 düzeylerindeydi. 11 KOBİ lerde İnternet kullanım yoğunluğu, şirketin dahil olduğu sektöre ve işletmenin büyüklüğüne göre farklılık göstermektedir. KOBİ ler İnternet i reklam için nispeten daha az kullanmaktadır. İşletmelerin dörtte üçünden fazlası bankacılık ve finansal hizmetler için İnternet ten yararlanmakta; ancak sadece üçte birinden azı İnternet i eğitim amaçlı kullanmaktadır 12. İnternet T O

11 üzerinden alışveriş yapanların sayısı ise henüz çok azdır. 13 İnternet Erişimi ve Katılım Oranları İnternet erişim oranları, Türkiye nin bölgeleri arasında büyük farklılıklar göstermektedir. Türkiye nüfusunun yüzde 77 si kentlerde yaşamaktadır. Kentlerde İnternet erişim oranı yüzde 57 iken, kırsal alanlarda yüzde 26 da kalmaktadır milyonluk nüfusu 15 ile Şangay dan sonra kent nüfusuna göre dünyanın en büyük ikinci kenti olan İstanbul da geniş bant İnternet aboneliği yüzde 59 iken, Anadolu nun doğu bölgelerinde yüzde 21 civarlarındadır. İnternet e katılım düzeyleri yaş grubu ve cinsiyete göre büyük farklılık göstermektedir yılında Türkiye de yaş arasındaki nüfusun yüzde 68 si (bir önceki yılda AB27 nin yüzde 91 lik oranına karşılık), yaş arasındakilerin yüzde 43 ü, yaş arasındakilerin ise sadece yüzde 12 si İnternet i kullanmıştır yaş grubunda erkeklerin yüzde 81 i İnternet kullanırken, bu oran kadınlar için yüzde 55 tir. 16 Yükselen Değer Mobil İnternet Türkiye de yaklaşık yüzde olan ve Batı Avrupa ortalaması yüzde 138 e 18 ulaşan cep telefonu kullanımının hızlı artışına devam etmesi beklenmektedir. Genç nüfus, genellikle akıllı telefonlar da dahil olmak üzere son teknolojileri ilk benimseyen kesimin büyük çoğunluğunu oluşturmaktadır. Bu öncü genç nüfusun cep telefonu satışlarındaki artışı tetikleyeceği düşünülmektedir. Türk mobil telekomünikasyon pazarında 2008 de başlayan rekabet ortamı, numara taşınabilirliği ve 2009 da verilen üç adet 3G lisansı cep telefonlarına olan talebi hızla artırmıştır. Temmuz 2011 ile Temmuz 2012 arasında, Türkiye dünyanın en hızlı büyüyen 10 akıllı telefon pazarından biri olmuştur. Ayrıca Türkiye deki 3G aboneliği sayısı 2012 Mart ayında 34,9 milyona ulaşmıştır ki bu rakam nüfusun yüzde 47 sine denk gelmektedir. Türkiye nin 3G abonelik oranı İtalya nınkiyle aynı, Birleşik Krallık ın yüzde 53 lük oranından ise biraz düşüktür. An itibariyle Türkiye deki cep telefonu hattı sayısı, sabit hat sayısından çok daha fazladır. Akıllı telefonların sayısındaki artış mobil e-ticareti (m-ticaret) kolaylaştıracağından doğrudan online perakendeciliği büyüten bir faktör olacaktır. Ayrıca, cep telefonlarının kırsal alanlarda da benimsenmesi, kentsel ve kırsal alanlar arasındaki dijital uçurumu da daraltacaktır. Kırsal bölgelerde yaşayan nüfusun çok azı masaüstü veya dizüstü bilgisayara veya her ikisine birden sahipken (şehirlerdeki yüzde 72 lik orana karşılık yüzde 28), yüzde 89 u cep telefonuna sahiptir (şehirlerdeki yüzde 95 orana 19 karşılık). NOTLAR yılındaki reel GSYİH artışı yüzde 8,5 tir ve bu Türkmenistan haricinde diğer tüm Avrupa ve BDT ülkeleri için Economist İstihbarat Birimi (EIU) tahminlerinden daha yüksektir. 2. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2012), Eurostat (2012). 3. TÜİK (2012). 4. EIU (2012). 5. TÜİK (2012). 6. Pyramid Araştırması (ikinci çeyrek 2012). 7. ComScore (2012). 8. İnteraktif Reklam Bürosu (IAB) (2012). 9. Trendstream Global Web Endeksi (2011). 10. TÜİK (2012). 11. TÜİK (2011). 12. TÜİK (2010). 13. Ibid. 14. Son üç aylık dönemde İnternet kullanımı ile ilgilidir (TÜİK, 2012). 15. Vikipedi (2012). 16. TÜİK (2012), Eurostat (2012). 17. TÜİK (2012). 18. EIU (2012). 16 Batı Avrupa ülkesi kast edilmektedir: Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Hollanda, Norveç, Portekiz, İspanya, İsveç, İsviçre ve Birleşik Krallık. 19. TÜİK (2012). T B C G

12 İNTERNET DALGALARI GSYİH VE ÖTESİ B,, motor gibi daha önceki birçok endüstriyel icadın başardığı şekilde İnternet de gelişimi ile birlikte tüm ekonomileri çeşitli yönlerden etkilemiştir. Bu etkilerin bazıları oldukça açık iken, bazılarının algılanması ve ölçülmesi daha zordur. İnternet in Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerini dört temel bölüme ayırdık. İlk bölümü oluşturan ölçülebilir işlemler ( iç halkamız ) özel tüketim, özel sektör yatırımları, devlet harcamaları ve net ihracat değerinden oluşmaktadır. (Bkz. Sunu 1) Özel tüketim, online kitapçı Idefix ten bir e-kitap satın almak gibi dijital işlemleri ve e-perakendeci Hepsiburada dan bir kamera satın almak gibi İnternet te başlayan ancak geleneksel yoldan teslim edilen işlemleri içerir. Tüketicilerin online harcamaları ve İnternet erişimi ve cihazları için yaptıkları harcamalar iç halkanın yaklaşık yüzde 70 ini oluşturmaktadır. İnternet in dalga etkisi, GSYİH hesaplamalarına dahil edilmez veya sadece dolaylı olarak yansıtılır. Örneğin İnternet, tüketicilerin karşılaştırmalı alışveriş yapmasını kolaylaştırmaktadır. Ayrıca yeni iş türlerinin kurulmasına olanak tanımış ve pek çok işlemin maliyetini azaltmıştır. GSYİH nin ötesindeki bu etkileri üç alanda inceledik. Bu etkiler, Sunu 1 de üç dış halkada gösterilmiş olup, İnternet in Türkiye ekonomisi üzerindeki etkisinin diğer kilit bölümlerini oluşturmaktadır. 1. Halka, işletmeden işletmeye (B2B) e-ticaret, online reklam ve çeşitli tüketici yararlarının ekonomik etkisini temsil etmektedir. 2. Halka İnternet in üretim ve hizmet sektörlerindeki üretkenlik değerleri üzerindeki etkisini göstermektedir. Örneğin, Migros Türk perakende zinciri, e-tedarik sistemine geçtikten sonra ciddi oranda üretkenliğini artırdığını belirtmektedir. 3. Halka, kullanıcı tarafından oluşturulan içeriğin paylaşılması, Facebook gibi sosyal ağ sitelerinin kullanılması ve canlı video görüşmeleri sayesinde arkadaşlar ve aile bağlarının korunması gibi İnternet in daha geniş sosyal etkilerini temsil etmektedir. Türkiye İnternet GSYİH si BCG, 2011 yılında İnternet in Türk ekonomisine yaklaşık 22 milyar TL veya GSYİH nin yaklaşık yüzde 1,7 si kadar katkısı olduğunu tahmin etmektedir. 1 (Bkz. Sunu 2) İnternet hala geleneksel pek çok sektörden daha küçük olsa da, sağlık ve sosyal hizmetler ile madencilik gibi önemli sektörlerin seviyesine yaklaşmaktadır. Zira 2011 de bu sektörlerin her birinin GSYİH'deki oranı yüzde 1,5 ti. Bu tür sektörler arası karşılaştırmalar çok hassas bir kesinlik derecesine sahip olmamakla birlikte Türk İnternet ekonomisinin önemi hakkında fikir vermektedir. ( Ekonomiyi Hesaplamanın Üç Yolu bilgi kutusuna bakınız.) T O

13 S GSYİH İnternetin Türk ekonomisi üzerindeki etkisinin sadece bir kısmını yansıtıyor Kaynak: BCG analizi. S Türk İnternet ekonomisinin yaklaşık yüzde 70 i tüketim harcamalarından oluşuyor milyar TL Tüketim 15,8 Yatırım 7,0 Devlet harcamaları 1,6 İhracat 0,4 İthalat 2,6 İnternet ekonomisi 22,2 %1,7 Pay 2011 GSYİH Kaynaklar: Yıllık raporlar (çeşitli); Tüketici Ticaret Barometresi; Economist İstihbarat Birimi (EIU); Gartner; Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD); Türk İstatistik Enstitüsü; Dış Ticaret Müsteşarlığı; BCG analizi. T B C G

14 EKONOMİYİ HESAPLAMANIN ÜÇ YOLU GSYİH yi hesaplamanın üç yolu vardır ve bunların hiçbiri İnternet göz önünde bulundurularak tasarlanmamıştır. Ürün veya üretim yöntemi, ürün ve hizmet üretimi yoluyla oluşturulan değeri ölçer. Gelir yöntemi, kişiler ve şirketler tarafından kazanılan toplam geliri ölçer. Harcamalar yöntemi, nihai ürünler ve hizmetler için yapılan toplam harcamaları ölçer. Üretim yöntemi, İnternet in katkısını ölçmek için teoride en uygun yöntemdir. Pek çok geleneksel sektörün ekonomiye katkısı bu yolla hesaplanır. Fakat bu yöntemin kullanılması, Türk ekonomisinde üretilen her ürün veya hizmetle ilgili tüm işlemlere bakılmasını ve online veya çevrimdışı olup olmadığına karar verilmesini gerektirir. Ancak bu işlem, şu anki verilerle mümkün değildir. Gelir yöntemi, geleneksel şirketlerin gelirinin İnternet e ayrılacak payı ve çokuluslu şirketlerin Türkiye ye ayrılacak gelir payı üzerine birçok varsayım yapılmasını gerektireceğinden riskli bir seçim olacaktır. Bu varsayımlar, nihai hesaplamanın doğru olup olmadığı sorusunu gündeme getirecektir. Harcamalar yöntemi en ideal yöntem değildir; fakat tüketicilerin, işletmelerin ve devletlerin İnternet ekonomisine yaptığı katkıları ortaya koyduğu ve diğer tüm sektörlerin online bileşenlerinin toplamını yaklaşık olarak değerlendirdiği için bu yöntemi kullanmayı tercih ediyoruz. Harcamalar yöntemi, dört bölümden oluşur: Tüketim: Türkiye deki haneler tarafından İnternet üzerinden satın alınan ürün ve hizmetler ile İnternet e erişim için yapılan tüketici harcamaları (İSS lere yapılan ödemeler ve ilgili hizmet kısımlarının maliyetleri) Özel sektör yatırımları: Özel şirketlerin İnternet ile ilgili sermaye yatırımları (telekomünikasyon şirketleri tarafından yapılanlar gibi) ve BİT ürün ve hizmetlerine yapılan yatırımlar Devlet harcamaları: Kamusal BİT harcamaları Net ihracat: İhraç edilen ürün ve hizmetler ve BİT ekipmanları ile karşılaştırılabilir (benzer) ithalat arasındaki fark İnternet in Türk ekonomisine sağladığı 22 milyar TL lik katkının altında yatan varsayımlar konusunda mümkün olduğu kadar net olmak gereklidir. Burada en önemli nokta, online olarak satılan ürünlerin tam değerinin kullanılmasıdır. Çünkü bu rakam perakende kanalı olarak İnternet in gerçek değeri konusunda mantıklı bir fikir vermektedir. Online işlemlerin çoğu, fiziksel dünyada sonlandırılmaktadır. Dolayısıyla bunlar sadece online işlem değildir, ancak pek çoğu İnternet in aracı olmaması durumunda gerçekleştirilemeyecek işlemlerdir. Değer zincirindeki her halkada oluşturulan online değer hakkında veri bulunmamaktadır ve bunlara bir değer biçilmesi hesaplamamızda olmayan bir kesinlik ya da hassaslık seviyesini iddia etmek olacaktır. (Altında yatan varsayımlar hakkında daha fazla bilgi için Ek e bakınız) Toplam İnternet GSYİH sinin yaklaşık yüzde 70 ini oluşturan tüketim, Türk İnternet ekonomisinin en büyük öğesidir. Tüketim iki bölümden oluşmaktadır. İlki perakende, e-ticaretteki 4,5 milyar TL lik tüketici harcamalarıdır. Seyahat ve tüketici elektroniği kategorileri bu alandaki en yüksek harcamaları oluşturur. Toplam online perakende harcamalar, genel perakende harcamaları toplamının sadece yüzde 0,8 ini temsil etmektedir. İkinci kısım, 11,4 milyar tutarındaki İnternet servis sağlayıcıları (İSS) ve İnternet erişim cihazları için yapılan harcamalardan oluşmaktadır. E-ticaretin erişim harcamalarına oranının bu kadar düşük olması, Türkiye nin İnternet T O

15 ekonomisinin gelişiminin henüz ilk seviyelerinde olduğunu göstermektedir. Birleşik Krallık veya İskandinavya ülkeleri gibi daha gelişmiş ekonomilerde tüketicilerin online harcamaları, erişim harcamalarının beş ila dokuz katı arasındadır. İnternet ekonomisi, e-ticaret ile sınırlı değildir. Özel sektör yatırımları, İnternet GSYİH sine yaptığı 7 milyar TL lik katkıyla Türk İnternet ekonomisindeki ikinci büyük öğeyi temsil etmektedir. Türkiye İnternet altyapısını geliştirmektedir. Özel sermayenin büyük bir kısmı da sabit altyapılarını genişleten ve 3G yatırımları yapan telekomünikasyon şirketlerinden gelmektedir (2011 de 4 milyar TL). İnternet Türkiye deki pek çok işletmenin işleyişine kökten uca entegre olmadığı için diğer özel şirket yatırımları ise nispeten daha azdır (yaklaşık 2,9 milyar TL). Özel sektör yatırımları İnternet GSYİH sine 7 milyar TL lik katkıda bulunmaktadır. Türkiye de İnternet ile ilgili devlet harcamaları 1,6 milyar TL dir ve İnternet ekonomisinin yüzde 7 sini oluşturmaktadır. Devlet, İnternet ile ilgili bilgi ve iletişim teknolojilerine (BİT) ve e-devlet programlarına yatırım yapmaya başlamış olsa da, İnternet e ayrılan bütçe payı hâlâ daha gelişmiş Avrupa ekonomilerinin gerisindedir. Mesela önde gelen İnternet ekonomilerindeki yüzde 3 lük bütçe payına karşılık Türkiye de bu oran yüzde 1 den azdır. Türkiye, Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) ürünlerinin net bir ithalatçısıdır; donanımları, yazılımları ve İnternet ekonomisine güç veren BİT hizmetlerinin çoğunu dışarıdan satın almaktadır. Türkiye, e-ticaret satışları açısından da net bir ithalatçıdır. İnternetle ilgili tüm ürün ve hizmetlere ilişkin toplam net ithalat yaklaşık 2,2 milyar TL dir. Bu ithalat fazlalığı da, Türk İnternet ekonomisini yaklaşık yüzde 9 oranında küçültmektedir. Yurtdışında yaşayan Türk nüfusu potansiyel bir e-ticaret hacmi de oluşturmaktadır. Bu nüfusun boyutu ve sunduğu fırsatlar göz önünde bulundurulduğunda online satışa yönelen Türk perakendecilerin sayısı arttıkça, e-ticaret ihracat miktarını artırma fırsatları da doğacaktır. Tüketici ve İşletmeler Üzerindeki Ekonomik Etkiler Tüketiciler: İnternet in sağladığı faydaların çoğu, metodolojimize uymadığı için GSYİH hesaplamalarına dahil edilmemiştir. Online araştırılan ancak çevrimdışı olarak satın alınan (OAÇS) ürünlerin değeri, online satın alırken tasarruf edilen para ve Web de ücretsiz içeriklere erişerek ortaya çıkan tüketici fazlası da buna dahildir. OAÇS yoluyla satın alınan ürünlerin değeri 2011 de 63 milyar TL ye ulaşmıştır 2 ki bu değer perakende e-ticaret değerinin yaklaşık 14 katıdır. E-ticaretin bu değerin genelde bir veya iki katı olduğu daha gelişmiş İnternet ekonomilerine bakıldığında, Türkiye de e-ticaretin ne kadar gelişim potansiyeli olduğu çok açıktır. Tüketicilerin online alışverişe karşı güvensizliği nedeniyle OAÇS Türkiye de özel bir öneme sahiptir. Örneğin, 2012 yılı itibarıyla Tatil Sepeti seyahat sitesinde başlayan işlemlerin yüzde 80 i çağrı merkezi yoluyla sonuçlandırılmıştır. Tüketicilerin OAÇS alışveriş sıklığı ürün ve hizmet kategorisine göre farklılık göstermektedir. Otomobil sektöründe, İnternet kullanan tüketicilerin yüzde 30 u çevrimdışı satın almadan önce online araştırma yapmaktadır. Elektronikte ise bu oran yüzde 15 civarlarındadır. Sadece araba satışları bile online olarak araştırılan ancak çevrimdışı olarak satın alınan ürünlerin toplam değerinin yüzde 17 sinden fazlasını temsil etmektedir. Türk tüketiciler, ürün ve hizmet satın alırken Web i kullanmaları durumunda kayda değer tasarruf elde etmektedirler. Tasarruf oranları harcama kategorisine göre değişmektedir: Örneğin, giyimde tüketiciler yüzde 90 a kadar indirim kazanabilmektedir. Elektronik cihazlarda ise tüketiciler sınırlı süre için çok kanallı perakendecilerin sunduğu yüzde lik Sadece Web e özel indirimlerden faydalanmakta olup bu harcama kategorisi tüketiciler için en büyük toplam tasarruf miktarını oluşturmaktadır. T B C G

16 Şirketler arası (B2B) e-ticaret: İnternet üzerinden yapılan B2B alışverişler GSYİH ye dahil edilmez çünkü nihai ürün veya hizmet satışını değil, ara işlemleri temsil etmektedirler. Ancak yine de Türkiye nin İnternet ekonomisinin önemli bir kısmını oluştururlar. B2B e-ticaret birkaç şekilde gerçekleşebilir. Mesela, işletmeler çeşitli online araçlarla ürün satın almakla kalmayıp bulut bilişim platformları yoluyla hizmet satın alıp şirketlerindeki bazı departmanların iş yükünü tamamen taşeron bir firmaya verebilirler. 3 B2B e-ticaret, daha fazla hız, verimlilik ve şeffaflık gibi faydalar da sağlar. Bazı Türk şirketleri B2B e-ticaret yoluyla İnternet ten faydalanmaktadır. Örneğin, Türkiye nin lider gıda perakende şirketlerinden biri olan Migros, online B2B ağı yoluyla tedarikçiyi idare etmektedir. E-perakendeci Hepsiburada ise yüzde 50 si tüketici elektroniğinden oluşan toplam alımının yaklaşık yüzde 30 unu online olarak gerçekleştirmektedir. Online reklam: Online reklam gelirleri de, nihai satış olmadığı için GSYİH hesaplamasına dahil edilmez. Yine de, online reklam, KOBİ lerin daha büyük rakiplerle rekabet etmesinde ve hedef pazarları artırmasında büyük öneme sahiptir. Türk reklam pazarının yüzde 13,8 i artık onlinedır. Banner lar, sponsorlu metin bağlantıları ve hedef kitleye özel online reklamlar dahil online reklam pazarı 2011 yılında yaklaşık 830 milyon TL lik bir ciroya ulaşmıştır. 4 Bu, toplam Türk reklam pazarının yüzde 13,8 ini temsil etmekte olup İsviçre deki oranla aşağı yukarı aynıdır. Aynı zamanda, Türkiye nin 2007 deki yüzde 4,2 lik oranına göre büyük bir artış yaşandığının göstergesidir. Diğer yandan, Birleşik Krallık ta online reklamlar toplam reklamların yüzde 36 sını temsil etmektedir. 5 Global ekonomik krize rağmen, Türk online reklam sektörü, 2008 ile 2011 yılları arasında yıllık yüzde 49 luk bileşik büyüme hızına erişmiştir. 6 Online reklamın etkisi sadece e-ticaret ile değil OAÇS gibi dolaylı faktörlerle de bağlantılıdır. Verimlilik İnternet, işlem maliyetlerini azaltma, iş bağlantılarını artırma ve iş süreçlerinde daha fazla etkinlik sağlama gibi birçok yolla Türk ekonomisinde üretkenliği artırabilir. İnternet, aynı zamanda, uluslararası çapta iş yapan şirketler için iletişim maliyetlerini önemli ölçüde düşürür. Ayrıca, çalışanların bilgi ve becerilerini artırarak dolaylı yoldan üretkenliği de artırır. Örneğin, 2009 yılında yayınlanan bir rapora göre Dünya Bankası, Türkiye gibi düşük ve orta gelirli ülkelerde geniş bant erişiminde yüzde 10 luk bir artışın GSYİH de kişi başı ortalama yüzde 1,38 e kadar bir artışa neden olacağını öngörmüştür. BCG nin Türkiye de 500 KOBİ ile yaptığı bir araştırma, İnternet i daha aktif olarak kullanan işletmelerin son üç yılda daha yüksek cirolar elde ettiğini ve satışlarında daha da fazla artış beklediğini göstermiştir. İnternet Aktivitesi Yüksek olarak kategorize edilen KOBİ ler (farklı coğrafyalardaki müşteriler, tedarikçiler ve çalışanlarla etkileşim kurmak için birçok farklı İnternet aracından yararlanan), İnternet Aktivitesi Orta Düzey olarak kategorize edilen KOBİ lerden (İnternet sitesi veya sosyal ağ mevcudiyeti olan ve yakın coğrafi alanları dışına e-pazarlama veya satışı olan), İnternet Aktivitesi Düşük (İnternet i dar kapsamlı aktiviteler için kullanan) veya İnternet Aktivitesi Olmayan (online mevcudiyeti veya aktivitesi olmayan) KOBİ lerden çok daha yüksek gelir artışı elde ettiklerini bildirmişlerdir. Bu başarıyı getiren faktörler arasında farklı coğrafi pazarlara daha iyi erişim, daha düşük maliyetli ve hedef kitleye odaklanan pazarlama aktiviteleri, müşteri ihtiyaçlarına daha kolay yanıt verebilme, geribildirim alma ve süreçleri basitleştirme yer almaktadır. ( Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler için Online Fırsatlar bölümüne bakınız.) Sosyal Faydalar... ve Bazı Endişeler İnternet kullanıcıları, bilgi, iletişim ve eğlence gibi pek çok farklı ihtiyaçları için Web de ücretsiz olarak sunulan kapsamlı T O

17 hizmetlerden faydalanmaktadır. Tüketiciler İnternet e bu ücretsiz hizmetler ve e-ticaretin sunduğu fırsatlar için değer vermektedir. Tüketicilerin İnternet e maliyetinin üstünde verdiği değer tüketici fazlası olarak bilinir. Bu tüketici fazlası Türkiye de yılda kişi başı 600 TL dir ve G-20 ülkelerinde yaklaşık TL dir. Bu da ülke çapında yaklaşık 18 milyar TL ye veya GSYİH nin yüzde 1,4 üne karşılık gelmektedir. Tüketiciler en çok e-posta, genel bilgi aramaları, bankacılık ve yatırım aktivitelerine değer vermektedir. 7 Tüketici fazlası örneklerinden biri de, e-posta, VoIP 8, anlık mesajlaşma ve sosyal ağların kullanımı sayesinde iletişimin hızında, kalitesinde ve maliyetinde görülen ciddi oranda iyileşmedir. Diğer bir örnek de kitle kaynağı sağlanmasıdır. Kitle kaynağı sağlanması, bir İnternet sitesi üzerinden aynı anda birçok insanın bir fikir geliştirmesine dayalı bir iş modelidir. Bu tür siteler ekonomik ve siyasi gelişmelerden bar ve restoran değerlendirmelerine kadar çok çeşitli konularda çok kapsamlı ücretsiz bilgi sunmaktadır. Vikipedi, sayısız kullanıcı tarafından oluşturulmuş ve İnternet üzerinden ücretsiz olarak sunulan içerik miktarının hızlı şekilde artışının en güzel örneğidir Temmuz ayı itibariyle Türkçe Vikipedi sayfası bulunmaktadır. Vikipedi deki Türkçe sayfa sayısı son beş yılda yıllık ortalama yüzde 18 oranında büyümüştür. Yine de, bu oran tüm dillerin dahil edildiği yüzde 24 lük toplam Vikipedi sayfa sayısı büyüme hızının altında kalmıştır. soruları da beraberinde getirmiştir. TÜİK e göre, İnternet ten alışveriş yapmayan İnternet kullanıcılarının yüzde 27 si güvenliği, yüzde 17 si de gizlilik endişelerini gerekçe göstermiştir. Türk İnternet kullanıcılarının yüzde 32 si istenmeyen posta, virüs, gizlilik ihlali ve dolandırıcılık gibi online güvenlik sorunları yaşamıştır. Fakat bu ve benzeri sorunlar, Türklerin İnternet i kullanmasını engellememiştir. İnternet i daha fazla kullanmak isteyenlerin sadece yüzde 1 i güvenlik veya gizlilik sorunlarını caydırıcı olarak görmektedir. Masa ve dizüstü bilgisayarların maliyeti ve online içeriğe ilgi duyulmaması daha belirgin faktörlerdir. 9 NOTLAR 1. Aksi belirtilmedikçe, bu bölümdeki tüm rakamlar 2011 tahminleri ile ilgilidir. 2. Euromonitor 2011 ticaret verileri ve IAB/Google Tüketici Barometresi 2010 kullanarak tahmin edilmiştir. 3. Bulut bilişim platformları, şirketlere üçüncü şahıslardan donanım ve yazılım kiralama olanağı tanır. Bulut bilişim hizmetleri, şirketlere bu hizmetleri desteklemek için altyapıya sahip olmadan, geliştirmeden veya çalıştırmadan veri depolarına veya yazılım uygulamalarına erişim imkanı verir. 4. IAB (2011). 5. Ibid. 6. Ibid. 7. BCG Türkiye deki İnternet kullanıcıları anketi, Aralık İnternet Üzerinden Sesli İletişim. 9. TÜİK (2012). Diğer yandan İnternet (özellikle de e-ticaret, sosyal ağ ve kullanıcılar tarafından oluşturulan içerik siteleri) bazı endişe ve T B C G

18 İNTERNET YOĞUNLUĞU İ olsa da, benimsenme oranı ülkeden ülkeye ve hatta aynı ülke içinde bölgeden bölgeye farklılıklar göstermektedir. Güney Kore gibi bazı ülkeler gelişmiş geniş bant altyapıları kurmuştur. İskandinav ülkeleri ise işletmeleri, devleti ve tüketicileri İnternet e taşıma konusunda son derece başarılıdır. Diğer yandan pek çok ülke, İnternet benimsenme oranı açısından kalkınmış ülkelerin gerisinde kalmaktadır. Diğer Ülkelerle Karşılaştırıldığında Türkiye Birbiriyle karşılaştırıldığında ülkelerin başarı sırası nedir? BCG e-yoğunluk Endeksi G-20, OECD üyeleri, AB27, BRICI ülkeleri, 14 Afrika ülkesi ve Hong Kong ve Singapur gibi diğer önemli ekonomiler dahil 85 ülkede İnternet in ticaret ve toplum üzerindeki etkisinin derinliğini ve kapsamını ölçmektedir. Endeks 1 İnternet aktivitesini üç boyutta ölçer: Olanak Sağlama: Altyapı ne kadar iyidir ve erişimin sağlanma ölçüsü nedir? Harcama: Tüketiciler online perakende için ne kadar harcama yapmaktadır ve online reklamlar için ne kadar harcanmaktadır? Katılım: İşletmeler, devlet ve tüketiciler İnternet i aktif olarak ne kadar kullanmaktadır? Endekste olanak sağlamanın yüzde 50 ağırlığı, her biri kullanım ölçütü olan harcama ve katılımın yüzde 25 er ağırlığı vardır. Yapılan bazı varsayımlara ve hata marjına rağmen, İnternet yoğunluğu endeksi hem bir ülkenin diğer ülkelere göre durumunu hem de alt-endeks düzeyinde söz konusu ülkenin güçlü ve zayıf yönlerini de göstermektedir. Türkiye nin BCG e-yoğunluk Endeksi ndeki sıralaması hâlâ daha gelişmiş ülkelerin gerisinde olsa da, performansı diğer gelişmekte olan ülkeler ve komşu bölgelerdeki ülkelerle aynı doğrultudadır. (Bkz. Sunu 3) Türkiye, BRICI ülkeleriyle karşılaştırıldığında Rusya nın arkasında, Brezilya ya yakın ve Çin, Hindistan ve Endonezya nın önündedir. Orta Doğu ve Kuzey Afrika daki (MENA) ülkelerle karşılaştırıldığında ise Tunus, Fas, Cezayir ve Mısır ın önündeyken, Birleşik Arap Emirlikleri nin gerisindedir. Türkiye sıralamada G-20 ülkelerinden geride olsa da İtalya ve Yunanistan gibi bazı düşük performans gösteren Güney Avrupa ülkelerinin çok gerisinde değildir. Türkiye, tüm alt-endekslerde AB27 ve OECD ortalamalarının altındadır. 2 BRICI ülkeleri, MENA bölgesi ülkeleri ve seçilen emsalleriyle 3 karşılaştırıldığında, Türkiye nin en yüksek performans gösterdiği bölüm olanak sağlama T O

19 S Türkiye nin e-yoğunluk puanı, ortalamanın üzerinde ancak pek çok OECD ülkesinin gerisinde Danimarka İzlanda Hollanda Norveç Japonya Hong Kong İsviçre Kanada Avustralya Malta Belçika Estonya Litvanya Çek Cumhuriyeti Portekiz Kıbrıs İsrail Birleşik Arap Emirlikleri İtalya Yunanistan Romanya Brezilya Türkiye Şili Kosta Rika Malezya Çin Meksika Kolombiya Vietnam Dominik Cumhuriyeti Güney Afrika Paraguay Peru Senegal Fas Botswana Angola Bolivya Kenya Gana Endonezya Güney Kore İsveç Birleşik Krallık Finlandiya Lüksemburg ABD Almanya Singapur Fransa Tayvan Avusturya Yeni Zelanda Slovenya İrlanda Letonya İspanya Polonya Slovakya Macaristan Rusya Bulgaristan Suudi Arabistan Arjantin Hırvatistan Panama Sırbistan Ukrayna Gürcistan Venezuela Kazakistan Ekvator Mauritius Uruguay Tunus Filipinler Ruanda Cezayir Tayland Mısır Pakistan Hindistan Nijerya Kamerun Araştırılan tüm pazarların nüfusa göre ağırlıklı ortalaması = 52 OECD ülkeleri 0 OECD dışındaki ülkeler BCG e-yoğunluk puanı Kaynaklar: ComScore; EIU; Euromonitor; Gartner; Uluslararası Telekomünikasyon Birliği; Magnaglobal; Ovum; Pyramid Research; Speedtest.net; Birleşmiş Milletler; Dünya Bankası; Dünya Ekonomik Forumu; BCG analizi. Not: Endeks, 2010 da 34 OECD ülkesi için geometrik ortalama 100 olacak şekilde ölçeklendirilmiştir. T B C G

20 alt-endeksidir. (Bkz. Sunu 4) (Seçilen emsal ülkeler, güçlü e-yoğunluk performansı gösteren Güney Kore, Birleşik Krallık ve ABD, Avrupa da güçlü performans gösteren Almanya ve Fransa ile İnternet pazarları gelişmekte olan Polonya, Rusya ve Malezya dır.) Olanak Sağlama: Türkiye, olanak sağlama endeksinde 43'üncü sıradadır. Bu endeks tüketici ve işletme geniş bant penetrasyonunu, mobil geniş bant penetrasyonunu, İnternet hızını, akıllı telefon satışlarının cep telefonu satışlarındaki yüzdesini, İnternet bant genişliğini ve bir milyon kişi başına güvenli İnternet sunucularını ölçmektedir. Türkiye nin puanı AB27 ortalamasının yüzde 40 ı olmasına rağmen, Türkiye sıralamada tüm BRICI ülkelerinin üstünde ve Suudi Arabistan ın ise hemen arkasında yer almaktadır. Birleşik Arap Emirlikleri nin puanı ise Türkiye den kayda değer ölçüde yüksektir. Türkiye nin göreceli olarak en güçlü S Türkiye seçili emsallerine karşı olanak sağlama alt endeksinde en yüksek performansa sahip BRICI ve MENA ülkeleriyle karşılaştırıldığında Olanak Sağlama Harcama Katılım OECD nüfusu OECD nüfusu OECD nüfusu ağırlıklı ortalama ağırlıklı ortalama ağırlıklı ortalama BAE Suudi Arabistan Türkiye Rusya Brezilya Çin Tunus Fas Mısır Endonezya Cezayir Hindistan Çin Brezilya Rusya Cezayir Türkiye Suudi Arabistan BAE Tunus Fas Hindistan Mısır Endonezya BAE Brezilya Suudi Arabistan Rusya Fas Tunus Türkiye Çin Mısır Hindistan Endonezya Cezayir Olanak Sağlama Seçili emsalleriyle karşılaştırıldığında Harcama Katılım OECD nüfusu OECD nüfusu OECD nüfusu ağırlıklı ortalama ağırlıklı ortalama ağırlıklı ortalama Güney Kore Birleşik Krallık Birleşik Krallık Birleşik Krallık Güney Kore ABD ABD ABD Güney Kore Almanya Almanya Almanya Fransa Fransa Fransa Polonya Polonya Malezya Türkiye Türkiye Polonya Malezya Malezya Türkiye Kaynaklar: ComScore; EIU; Euromonitor; Gartner; Uluslararası Telekomünikasyon Birliği; Magnaglobal; Ovum; Pyramid Research; Speedtest.net; Birleşmiş Milletler; Dünya Bankası; Dünya Ekonomik Forumu; BCG analizi. Not: BAE = Birleşik Arap Emirlikleri. Endeksler, 34 OECD üyesi için geometrik ortalama 100 olacak şekilde ölçeklendirilir. Birçok ülkenin puanları, eksik verilere dayalı tahminlerdir. T O