İZMİR, SADECE TATİL YAPMAK İÇİN DEĞİL, YAŞAMAK VE ÇALIŞMAK İÇİN DE ÇOK GÜZEL BİR KENT Erdem ALPTEKİN

Transkript

1 AR&GE BÜLTEN 2017 OCAK ŞUBAT - EKONOMİ İZMİR, SADECE TATİL YAPMAK İÇİN DEĞİL, YAŞAMAK VE ÇALIŞMAK İÇİN DE ÇOK GÜZEL BİR KENT Erdem ALPTEKİN İzmir, Türkiye nin geçmişinde çok önemli bir yeri olan, yakın tarihe damga vurmuş bir ilimiz. Aynı zamanda Ulusal Kurtuluş Savaşı mücadelemize damga vuran bir kent. Kurtuluş Mücadelesi, 15 Mayıs 1919 da İzmir in işgaliyle başlamış ve yine 9 Eylül 1922 de İzmir in düşman işgalinden kurtuluşuyla sona ermiştir. Ulu Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk, annesi Zübeyde Hanım ı İzmirlilere emanet etmiş, Türkiye Cumhuriyetinin ekonomik geleceğinin temelleri, 1. İzmir İktisat Kongresiyle İzmir de atılmış, Bugün dünya devi olan Türkiye İş Bankası nın kuruluşuna İzmir de karar verilmiş, Bu adımla Kurtuluş Savaşını, iktisadi açıdan taçlandıracak adımlardan biri atılmıştır. Türkiye nin ilk uluslararası genel ticaret fuarı İzmir de düzenlenmiştir. İzmir in öncü olduğu bu ve bunun gibi örnekleri uzatmak mümkün. Ancak asıl önemli olan İzmir de özgür düşünce ve hoşgörünün egemen olması ve farklı dinlerin, kültürlerin ve medeniyetlerin bir arada çatışmadan yıllarca yaşaması. Bu üstünlüğü ve insanlığa verdiği değer ile kültür-sanat-spor gibi zenginlikler açısından da üstün olan İzmir in son dönemki popülerliği yükselmeye devam ediyor. Bir başka ifadeyle, İzmir hak ettiği değeri yeniden kazanmaya başlıyor. Bunun somut örneklerini görüyoruz. Emekliler ikinci baharlarını geçirmek için kentimizi tercih ediyor. Bu durum, kentimizde huzur bulduklarını gösteriyor. Ama İzmir çok kimlikli bir kent. Tek bir kalıba sığdırmak mümkün değil. İzmir sadece emeklilik döneminde yaşanacak bir kent değil. Bu yönde son zamanlarda olumlu gelişmeler yaşanıyor. Yabancı kuruluşlar, İzmir deki iş olanaklarını ve tatil imkanlarını daha çok gündeme taşıyorlar. 3

2 İzmir in turizm merkezlerinde 34 plaka başta olmak üzere 06 ve Ege nin diğer plakalarını daha sık görüyoruz. 34 plakalılar İzmir e artık sadece yaz aylarında gelmiyor. Yatırım yapmak için rotasını İzmir e çevirenler de var. Sadece yerleşmek ve kafasını dinlemek için gelenler de var. Alaçatı başta olmak üzere Çeşme, bu gelişmeden nasibini aldı. Sıra İzmir in diğer ilçelerinde. Yeter ki, İzmir e sadece yatırım gelsin, karmaşası gelmesin. Rant ve nüfus artışıyla, İzmir in cennet köşeleri bozulmasın. İzmir-İstanbul Otoyolu bittiğinde, hafta sonunu İzmir de geçirecek nüfus katlanacaktır. İzmir yaşanacak bir şehir ama aynı zamanda çalışılacak da bir şehir. Bu konuda olumlu gelişmeler var. Son zamanlarda İzmir e rotasını çeviren firmalar var. İzmir e merkezlerini taşımaya karar vermiş şirketler de var. İzmir, yeni yatırımların adresi olmaya başladı. 13 OSB si, 2 serbest bölgesi ve 4 teknoparkının yanısıra iklimi, yetişmiş işgücü, yatırım ortamıyla, gelecek daha çok yatırımcıyı çekmesi mümkün. Türkiye nin en büyük serbest bölgesi olan Ege Serbest Bölgesi, mevcut bölgesini büyüttüğü gibi yeni yatırım yapacak alanlara bakıyor. İzmir in 30 ilçesi birbirinden çok farklı özellikleri ile yatırımcılara fırsatlar sunuyor. Başta gayrimenkul ve inşaat olmak üzere yenilenebilir enerji, turizmin hemen hemen her türü, organik tarım, iyi tarım uygulamaları, hazır giyim, konfeksiyon ve tekstil, ayakkabı, otomotiv, petrokimya ve plastik, demir çelik, lojistik, uzay ve havacılık, savunma sanayi, gıda ve içecek, tütün, vb. alanlarda yatırım imkanları var. Bu tespiti, Forbes Dergisinin İş Yapmak ve Yaşamak İçin En İyi Kentler çalışması da teyit ediyor. Çalışmaya göre İstanbul un her sektörde ve her alanda liderliği sarsılıyor. İzmir ve Ankara İstanbul a gittikçe yaklaşıyor. Diğer kentlerle olan derin makas kapanıyor. İstanbul yaşanabilir olmaktan çıkıyor, sadece iş yapmak isteyenler için çekilmek zorunda kalınıyor. 4

3 Sanayi kentlerinde hızlı büyümenin getirdiği sorunlar derinleşiyor. Sanayileşmenin getirdiği yan etkiler, yaşam kalitesini zayıflatıyor. Yaşam kalitesinin yüksek olduğu yerlerde de sanayi ve ticaret hayatı zayıf kalıyor. İş yapmak, para kazanmak ve modern hayatın imkanlarına erişebilmek için üç büyük kent en iyisini sunuyor. Ancak insanlar artık trafiğin en az olduğu, işe gitmek için saatlerce vaktin harcanmadığı, havası temiz, yeşil kentlerde yaşamak istiyor. İzmir, çoğu ilçesinde bu imkanı fazlasıyla sunuyor. Forbes un yaptığı araştırmaya göre; İzmir yaşanabilirlik endeksinde 2016 yılında 10 sıra birden yükseldi. İzmir, Beşeri sermaye ve yaşanabilirlik endeksinde 16 ncı, Marka becerisi ve yenilikçilik endeksinde 10 uncu, Ticaret becerisi ve üretim potansiyelinde 3 üncü, Erişilebilirlik endeksinde ise 5 inci sırada. Temel kategorilerin hepsinde iyileşme var. Ama işsizlik İzmir in hala en büyük sorunu yılı verisine göre işsizlik oranı % 15,0. Kilometre kare başına düşen araç sayısı baz alınarak hesaplama yapıldığında; İstanbul dan sonra en yoğun trafik İzmir de. Sıkışık kentler sıralamasında İzmir, İstanbul ve Kocaeli den sonra üçüncü sırada. Ancak İstanbul-İzmir arasında yaklaşık 6 katlık bir fark var. İzmir en çok teşvikli yabancı sabit yatırım çeken kentler sıralamasında 1 Milyar Lira ile Erzincan, Kocaeli, Adana ve İstanbul dan sonra beşinci sırada. Türkiye İstatistik Kurumu nun İllerde Yaşam Endeksi, 2015 araştırmasına göre; kişilerin temel ihtiyaçlarını karşılama ve ekonomik ve kişisel risklere karşı korunma imkânı sunan gelir ve servet boyutunda en yüksek endeks değerini İstanbul aldı. İllerde Yaşam Endeksi; konut, çalışma hayatı, gelir ve servet, sağlık, eğitim, çevre, güvenlik, sivil katılım, altyapı hizmetlerine erişim, sosyal yaşam, yaşam memnuniyeti olmak üzere birey yaşamı üzerinde büyük etkisi olan 11 boyut altında toplam 41 göstergeyi içerecek şekilde hazırlanmış. İstanbul u sırasıyla Ankara ve İzmir izliyor. 5

4 Yaşanılan alanda altyapı hizmetlerine erişilebilme kapasitesi ve memnuniyetini göstermesi açısından yaşam kalitesinin önemli bir boyutunu temsil eden altyapı hizmetlerine erişimde, ilk sırayı İstanbul aldı. İstanbul u İzmir ve Ankara izliyor. İzmir in bir marka şehir olması için modern şehirleşmeye ihtiyacı bulunuyor. Bu noktada kentsel dönüşüm kaçınılmaz. Özellikle İzmir in metropol ilçeleri olan Karabağlar, Konak, Buca, Bornova, Karşıyaka ve Bayraklı da mevcut yapı stoğunun ciddi bir kısmının dönüşmesi gerekiyor. Nüfusu 4 milyon 168 bin 415'e ulaşan İzmir'e 2015 yılında 126 bin 238 kişi göçle geldi. İzmir'e en fazla göç 16 bin 129 kişi ile İstanbul'dan oldu. İzmir in toplumsal yapısını iç göçler büyük ölçüde etkilerken, son yıllarda mevcut nüfus hareketliliğine düzensiz ve yasadışı dış göçler de eklendi. Nüfusu 100 bini aşması beklenen başta Suriyeli olmak üzere sığınma arayanlar İzmir in yaşam kalitesini olumsuz etkiliyor. Her şeye rağmen, İzmir huzur ve mutluluğun kenti. Deniz ulaşımının ve demiryolu hattının yaygınlaştırılması, İzmir i yaşanacak şehir konumuna daha da yaklaştıracak. Bu noktada; Foça ve Mordoğan ile başlayan vapur seferlerine Urla ve Güzelbahçe nin de eklenmesi temiz ve konforlu ulaşım için büyük bir kazanım olacak. İzmir merkezinde de yeni iskeleler deniz ulaşımına kazandırılmalı. Konak ve Karşıyaka Tramvayları, Buca ve Narlıdere ye yapılacak metro hatları, Selçuk ve Bergama ya da İZBAN hattının uzaması, İzmir in demir ağlarla örülmesini sağlayacak. İzmir in kuzey ve güneyini birleştirecek Körfez Geçişi, İzmir Kuzey Çevre Yolunun Menemen Koyundere den Çandarlı ya kadar uzayacak olması, İzmir in diğer iller ve çevre ilçeleriyle olan trafiğini rahatlatacak. İzmir antik ve eski zamanlardan kalma tarihi hanlarını ve mekanlarını gelecekle buluşturmalı. Kemeraltı Çarşısı, Havra Sokağı, Kadifekale, Agora, Tepekule, Pergamon, Metropolis, Klazomenai, Teos, cami, kilise, şapel, havra, sinagog, vb. daha bir çok tarihi değerini ayağa kaldırması gerekiyor. İnanç turizmi konsepti ile Efes ve Meryamana ya çok daha fazla turist çekilebilir. Sağlık turizminde dünya çapında doktorlar, yakın coğrafyaya liderlik edecek konumda tıpta uzmanlaşma söz konusu. Bugün ameliyat veya tedavi olmak için İzmir in hastanelerini veya kür merkezlerini ziyaret eden turistler var. 6

5 İnciraltı nın bir sağlık merkezi olarak planlanması bu sayıyı katlayabilir. Sağlıklı yaşam ve organik beslenme bir paket halinde sunulabilir. İzmir in sağlıklı yaşam trendlerine uyum sağlayabilmesi ve uzun ve sağlıklı ömürün tüm gereklerini sağlayan Akdeniz Mutfağını Ege Mutfağı olarak organize etme şansı var. İzmir in bulunduğu topraklar ve coğrafya, bir gastronomi merkezi olması için tüm fırsatları barındırıyor. Sadece kıyılar değil, Bozdağ, Gölcük, Şirince, Karagöl, Kuş Cenneti, Teleferik gibi doğal güzelliklerin de İzmir turizmine ve ekonomisine katkıları daha büyük olabilir. İzmir Körfez Geçişinin, İzmir Çandarlı Limanının, İzmir-İstanbul Otoyolunun, İzmir-Ankara Hızlı Tren Projesinin ve İzmir i Avrupa ya ve Akdeniz e bağlayacak otoyolların yapımıyla İzmir daha da kolay ulaşılabilen bir kent haline gelecek. Yıllardır yeterince yatırım alamayan İzmir'in kuzey aksı değişmekte ve giderek daha da değerleniyor. İZBAN, Çanakkale Otoyolu ve Manisa şehir merkezine doğrudan ulaşım sağlayan İzmir-Manisa yolu da bu bölgeden geçiyor. İzmir in önümüzdeki yıllarda Türkiye ekonomisindeki ağırlığı daha da artacak. İzmir 300 gün güneşli ve ılıman iklimi sayesinde rüzgar sörfü, yelken, golf, atlı spor ve tüm takım sporları için elverişli imkanlara sahip. İzmir de bu alanlarda yapılan tesislerin yenilenmesi veya yeni tesislerin kazandırılması, İzmir ekonomisine büyük katkı yapacaktır. İzmir Alsancak Stadyumu ve İzmir Atatürk Stadyumu, İzmir in geçmişinde önemli bir yer tutuyor. Bu stadyumlar, İzmir ekonomisine kazandırılmalı. İzmir in sembol takımları olan Göztepe, Karşıyaka, Altay, Altınordu, İzmirspor, Bucaspor a İzmir in sahip çıkması gerekiyor. Çünkü bu takımların ekonomik açıdan yüksek değere sahip olan üst liglerde mücadele etmeleri, İzmir de çarşı, pazar ve otellerin dolması yoluyla İzmir ekonomisinin canlanmasına yol açıyor. İzmir in kültür, sanat, eğlence ve sporun yanında güçlü ekonomik bir yapı ve gelişen ve değişen teknolojilere uyum sağlaması ile önü çok açık olacak. İzmir in Türkiye ekonomisindeki ağırlığını arttırabilmesi için, bilim ve teknolojiye daha fazla ağırlık vermesi gerekiyor. Pek çok alanda insan gücünün yerini makineler aldı. İş dünyasının ihtiyaçları da farklı yönlere doğru kaydı. 7

6 Örnek verecek olursak; dijital teknolojiler, yapay zeka uzmanlığı, siber güvenlik uzmanlığı, sosyal medya uzmanlığı, üç boyutlu yazıcılar, akıllı sensörler, robot eczacılar, sürücüsüz araçlar ve insansız hava aracı pilotluğu gibi meslekler, yakında hayatımıza daha fazla etki etmeye başlayacak. Akıllı şehir konseptini belirlemiş İzmir in dijital ve bilgi çağı ekonomisine yakından uyum sağlaması gerekiyor. Bilgi teknolojileri, uzay ve havacılık, petrokimya ve plastik, enerji ve savunma sanayi sektörleri, bu alanda kilit sektörlerden. İzmir in yakın gelecekte daha büyük bir ekonomi haline gelmesi ve iş imkanları ile yatırımlar konusunda zirvede yer almasına yönelik bu eğilimi karşılayabilecek gücü ve potansiyeli fazlasıyla var. Yeter ki bu potansiyel mantıklı yatırımlar ile harekete geçsin, Güzel İzmir daha fazla kişiye iş, yatırım ve tatil imkanı sunmaya devam etsin. Kaynak: Forbes Dergisi, İş Yapmak ve Yaşamak İçin En İyi Kentler, Ekim 2016, No:10. ss Türkiye İstatistik Kurumu, İllerde Yaşam Endeksi 2015, ( ). 8