MEGA Projelerde Kamu Özel Sektör Ortaklığı (KÖSO-PPP) ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri A. İRFAN ÜNAL

Transkript

1 T.C. ULAŞTIRMA, DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MEGA Projelerde Kamu Özel Sektör Ortaklığı (KÖSO-PPP) ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri A. İRFAN ÜNAL 1

2 Sunu Planı Türkiye de Uygulanan (KÖSO-PPP) Yöntemleri Kamu-Özel Sektör Ortaklığı YİD Sözleşmeleri Hedef 2023 YİD Projeleri Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolunun Önemi KÖS0-PPP Projelerinde Paydaşların Rolleri Sonuçlar

3 Türkiye de Uygulanan (KÖSO-PPP) Yöntemleri Yap-İşlet-Devret (YİD) yöntemi, Ulaştırma Sektöründe kullanılmıştır. (YİD İleri teknoloji ve büyük kaynak gerektiren altyapı yatırımları için uygundur.) Yap-İşlet (Yİ) yöntemi, Enerji Sektöründe kullanılmıştır. Yap-Kirala-Devret (YKD) yöntemi, Sağlık ve Eğitim Sektöründe kullanılmıştır. İşletme Hakkı Devri (İHD) yöntemi, Havaalanlarının işletme hakkının belirli bir süreliğine özel sektöre devredilmesinde kullanılmıştır.

4 Türkiye de Uygulanan KÖSO-PPP Yöntemleri 31,2 milyar ABD Doları %25 77,6 milyar ABD Doları %63 % 9 10,6 milyar ABD Doları % 3 4,1 milyar ABD Doları KÖSO Uygulama Sözleşmelerinin Modellere Göre Sayısal Dağılımı ( ) (Adet, Yüzde)

5 KÖSO-PPP Projeleri Süreci PROJENİN TANIMLANMASI ÖN PROJE HAZIRLIĞI (GEREKİRSE DETAYLI PROJE) ECONOMİK & FINANSAL FİZİBİLİTE ETÜTLERİ & ETÜT-PROJE RAPORU PROJENİN YİD FİNANSMAN MODELİ İLE YAPILABİLMESİ İÇİN YPK DAN İHALE YETKİSİ ALINMASI İÇİN BAŞVURU YPK NIN YETKİ VERMESİNE MÜTEAKİP KGM İHALE DOKÜMANLARINI OLUŞTURUR İHALE DOKÜMANLARI ONAY İÇİN UDHB NA GÖNDERİLİR İHALE İLANINA ÇIKILIR

6 KÖSO-PPP Proje Prosesi BAŞVURANLAR ARASINDA EN DÜŞÜK İŞLETME SÜRESİNİ TEKLİF EDEN İŞİ YÜKLENİR İHALE KOMİTESİ TARAFINDAN SEÇİLEN İSTEKLİ BAKAN TARAFINDAN ONAYLANIR BU AŞAMADAN SONRA İSTEKLİ YÜKLENİCİ OLARAK ADLANDIRILIR SÖZLEŞME İMZALANIR YAPIM AŞAMASINDAN İŞLETME SÜRESİ SONUNA KADAR İDARE PROJEYİ KONTROL EDER YÜKLENİCİ PROJE MALİYETİNİN EN AZ %20SİNİ ÖZKAYNAĞI İLE KAŞILAMAK ZORUNDADIR YÜKLENİCİNİN KULLANDIĞI KREDİLER İFLASI YA DA İstanbul SÖZLEŞMENİN FESHİ DURUMUNDA HAZİNE VE/VEYA İDARE GARANTİSİNDEDİR 6

7 Kamu-Özel Sektör Ortaklığı YİD Projeleri

8 Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu(İzmit Körfez Geçişi ve Bağ.Yol. Dahil) Gebze - Orhangazi - İzmir Otoyolu (İzmit Körfez Geçişi ve Bağlantı Yolları Dahil ) Yap - İşlet - Devret Projesi 384 km Otoyol ve 49 km Bağlantı yolu olmak üzere toplam 433 km uzunluğundadır. Projenin yatırım maliyeti 6,3 milyar ABD Dolarıdır. Süresi 22 yıl 4 aydır. 105 km otoyol kesimi işletmeye alınmıştır. Otomobil ile mevcut Devlet yolu kullanılarak 1 saat 20 dakika, feribot ile dakika süren körfez geçişi 6 dakikaya, İstanbul-Bursa ulaşımı 2,5-3 saatten 1 saate, İstanbul-İzmir ulaşımı 8-10 saatten 3,5-4 saate inecektir.

9 Osmangazi Köprüsü (30 Haziran 2016 tarihinde trafiğe açılmıştır.)

10 Kuzey Marmara Otoyolu Odayeri-Paşaköy Kesimi (26 Ağustos 2016 trafiğe açılmıştır.) Yavuz Sultan Selim Köprüsü dahil 95 km Yatırım bedeli 2,5 Milyar ABD Doları Yapım+İşletme süresi 10 yıl 2 ay 20 gün 22 metre çapı ve 236 metrekare kazı alanıyla Türkiye ve Avrupa'nın en geniş tüneli olma özelliğine sahip Çamlık ve Riva Tüneli ni güzergahında barındırıyor.

11 KUZEY MARMARA OTOYOLU (Yavuz Sultan Selim Köprüsü dahil) PROJESİ ODAYERİ-PAŞAKÖY KESİMİ

12 KUZEY MARMARA OTOYOLU (Yavuz Sultan Selim Köprüsü dahil) PROJESİ ODAYERİ-PAŞAKÖY KESİMİ RANK NAME OF THE BRIDGE COUNTRY ASMA KÖPRÜLERİN DÜNYA SIRALAMASI TOTAL LENGTH (km) MAIN SPAN (km) TOWER HEIGHT (m) DECK WIDTH (M) MAIN SPAN DECK AREA (m 2 ) NOTES 1 Akashi Kaikyo Bridge Japan 3.9 1, ST 36 70,690 Motorway 2x3 2 Xihoumen Bridge China 2.6 1, RC 25 40,425 Motorway 2x2 3 Great Belt Bridge Denmark 2.7 1, RC 31 50,344 Motorway 2x2 4 İzmit Bay Crossing Turkey 2.7 1, ST 36 55,645 Motorway 2x3 5 Yi Sun-sin Bridge South Korea 2.3 1, RC Motorway 2x2 6 Runyang Bridge China 2.4 1, ST 45 67,440 Motorway 2x3 7 Nanjing 4th Yangtze Bridge China 5.4 1, RC 38 54,167 Motorway 2x3 8 Humber Bridge UK 2.2 1, RC 29 40,185 Motorway 2x Bosphorus Bridge Turkey 2.2 1, RC 59 83,072 Motorway 2x4 Railway 2x1

13 KUZEY MARMARA OTOYOLU (Yavuz Sultan Selim Köprüsü dahil) PROJESİ ODAYERİ-PAŞAKÖY KESİMİ RANK NAME OF THE BRIDGE COUNTRY EĞİK ASKILI KÖPRÜLER DÜNYA SIRALAMASI TOTAL LENGTH (km) MAIN SPAN (km) TOWER HEIGHT (m) DECK WIDTH (M) MAIN SPAN DECK AREA (m 2 ) 1 3. Bosphorus Bridge Turkey 2,2 1, RC 59 83,072 2 Russky Bridge Russia 1,9 1, RC 30 32,568 3 Sutong Bridge China 2,1 1, RC 41 44,608 4 Stonecutters Bridge China 1,6 1, RC 53 54,259 5 E dong Bridge China 6, ST 38 35,188 6 Tatara Bridge Japan 1, ST 31 27,412 7 Normandy Bridge France 1, RC 24 20,201 8 Jiujiang Fuyin Bridge China RC 29 23,803 9 Jingyue Bridge China 5, ST 25 19,992

14 Tower Height KUZEY MARMARA OTOYOLU (Yavuz Sultan Selim Köprüsü dahil) PROJESİ ODAYERİ-PAŞAKÖY KESİMİ KULE YÜKSEKLİĞİ VE TABLİYE ALANI DÜNYA SIRALAMASI 3rd Bosphorus Bridge Russky Sutong Jingyue Great Belt Jiujiang Fuyin E dong Tatara Nanjing 4th Yangtze Normandy Xihoumen Stonecutters Yi Sun-sin Izmit Bay Crossing Akashi Kaikyo Runyang Main Span Deck Area

15 Kuzey Marmara Otoyolu (Yavuz Sultan Selim Köprüsü dahil) Projesi Kınalı 88 Km 169 Km İzmit Adapazarı KINALI-ODAYERİ (Avrupa Kesimi) PROJESİ 73 KM OY + 15 KM BY (1 Milyar US$) 6 yıl 9ay 12 gün KURTKÖY-AKYAZI (Asya Kesimi) Projesi 118 KM OY + 51 KM BY (1,6 Milyar US$) 7 yıl 9 ay 21 gün

16 Kınalı - Tekirdağ - Çanakkale Otoyolu (1915 Çanakkale Köprüsü Dahil) Malkara - Çanakkale Kesimi TOTAL LENGTH 3623m 101 KM OY, İHALE TARİHİ: 26 Ocak 2017 YATIRIM BEDELİ: 2,722 MİLYAR ABD DOLARI, YAPIM+ İŞLETME SÜRESİ: 16 YIL 2 AY 12 GÜN

17 İHALE TARİHİ: 15 Şubat 2017 YATIRIM BEDELİ: 394 Milyon ABD $ Menemen - Aliağa - Çandarlı Otoyolu Yapım+İşletme süresi: 9 yıl 10 ay 11 gün (76 KM.) Otoyol, Aliağa Organize Sanayi Bölgesi'nin Batısından Geçip Çandarlı Liman bölgesinde son bulacaktır.

18 Ankara - Niğde - Otoyolu 14 Nisan 2017 tarihinde ihalesi yapıldı. Projenin,yatırım tutarı 1,102 milyar ABD Doları ve Yapım + İşletme süresi 11 yıl 10 ay 17 gün 330 kilometrelik Ankara Niğde Otoyolu nun yapılmasıyla Edirne den Şanlıurfa ya kesintisiz ulaşım sağlanacaktır.

19 2023 Hedef YİD Projeleri ( 1.Grup ) 2023 HEDEF YİD PROJELERİ ( 1. GRUP ) 814 Km HİZMETE AÇIK OTOYOLLAR : Km 7 Ankara-Kırıkkale-Delice Otoyolu 119 Km 2023 HEDEF YİD PROJELERİ (Yapım Çalışmaları Başlanan) : Km 8a+8c Kınalı-Tekirdağ-Çanakkale-Balıkesir Otoyolu 251 Km 9 Mersin-Erdemli-Taşucu Otoyolu 92 Km 10 Aydın-Denizli otoyolu 165 Km 11 Antalya-Alanya Otoyolu 187 Km

20 2023 HEDEF YİD PROJELERİ ( 2.Grup )

21 Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolunda Yer Alan Özel Yapılar-1 1- OSMANGAZİ KÖPRÜSÜ Çelik kulelerinin yüksekliği 252 metre olup dünyada Asma Köprüler arasında bu yükseklikle 2. Sırada yer almaktadır tarihi itibariyle trafiğe açıldı m orta açıklığı ile dünyanın 4.büyük asma köprüsü

22 Yüksel Proje-Emay-Chodai İş Ortaklığı Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolunda Yer Alan Özel Yapılar-2 2- GÜNEY YAKLAŞIM VİYADÜĞÜ-1 Güney Yaklaşım Viyadüğü, Asma Köprünün Km: de Güney bitimi betonarme yaklaşım ayağından başlayarak, Km: da son bulan ve otoyol gövdesi ile irtibatı sağlayan m. uzunluğundaki çelik yapıdır. Dört özelliği ile dünyada yapımı gerçekleştirilen tek çelik viyadüktür.

23 Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolunda Yer Alan Özel Yapılar-3 2- GÜNEY YAKLAŞIM VİYADÜĞÜ-2 1) İtme-Sürme operasyonunda; 13,5 metreden 57 metre yüksekliğe, %3,5 eğimde, metre kurb yarıçaplı, ton ağırlık, metre boy ve 36 metre genişlikteki tabliye, tek parça halde itilerek gerçekleştirilmiştir. 2) Ağır Kaldırma operasyonunda; yapım tekniği alanında ton ağırlık, 128 metre boy ve 36 metre genişliğe sahip tek parça viyadük yapısı, 57 metre yüksekliğe kaldırılarak, bir ülke rekoru gerçekleştirilmiştir. 3) GYV, en yüksek seviyede korozif ortam koşullarında 35 yıl hiç bakımsız dış yüzey koruma kaplamasına sahiptir. 4) GYV orta ayak temelleri yapımında kullanılan Yatay Doğrultuda Sürekli Donatılı Diyafram Duvar Temel tipi ülkemizde ilk kez uygulanma özelliğine sahiptir.

24 Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolunda Yer Alan Özel Yapılar-4 3- ORHANGAZİ TÜNELİ metre tünel boyu ile Orhangazi Tüneli, Türkiye deki en uzun otoyol tüneli olma ünvanına sahip olmuştur. 21 Nisan 2016 tarihinde trafiğe açılmıştır.

25 Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolunda Yer Alan Özel Yapılar-5 4- BORNOVA VİYADÜĞÜ L= 2.200,300 mt Türkiye nin en uzun karayolu viyadüğüdür metre tünel boyu ile Orhangazi Tüneli, Türkiye deki en uzun otoyol tüneli olma ünvanına sahip olmuştur.

26 YİD Projelerinde Sözleşmelerin Konusu Finansmanın sağlanması İşin Projelendirilmesi ve Yapılması İşletilmesi ve Bakım-Onarımlarının Yapılması İşletme süresi sonunda; her türlü borçtan ari, bakımlı, çalışır ve kullanılabilir durumda Otoyol ve müştemilatının bedelsiz olarak İdare ye devri. 26

27 Kamu-Özel Sektör Ortaklığında Müşavirlik Hizmetleri Ülkemiz Otoyollarında YİD Projelerinin Temel Amacı: Yatırımı yapan Yüklenici nin İkrazın geri dönüşümünü sağlama menfaati ile yatırım sahibi İdare nin mali yük altına girmeden yatırıma kavuşma menfaatinin bir araya gelmesidir. Müşavirlik Kontrol Teşkilatı; Görevli Şirketin taahhüdünde olan YİD Projesinin, YİD sözleşmesi ve eklerinde yer alan usül, esas ve şartnamelere göre İdare adına denetleyerek işlerin yürütülmesini sağlar.

28 Paydaşların Rolleri Görevli Şirket (GŞ) Sözleşmede yapım ve işletme süresi belirtilmiştir. GŞ, teknolojinin tüm imkanlarını kullanarak yapım süresini öne çekerek, işletme safhasına ekleyip daha fazla gelir elde etmeyi düşünecektir. GŞ, Sözleşme konusu işlerin ifasında İdare tarafından kabul gören ulusal ve uluslararası standartlar, Teknik şartnameler ve gerekler, Bakım- Onarım-İşletme Standartları ve Kalite Planına uygun hareket edecektir. 28

29 Paydaşların Rolleri İdare Otoyol ve müştemilatını İşletme süresi sonunda her türlü borçtan arınmış, bakımlı ve tüm fonksiyonları ile çalışır durumda almak isteyecektir. 29

30 Paydaşların Rolleri Müşavir İdare nin belirlediği organizasyon şeması doğrultusunda, Şartnamede belirlenmiş bilgi, beceri ve deneyime sahip uzmanlarla Kontrol Teşkilatını kurar. Sahada yürütülen işlerin her aşamasında İdare adına tam bir Denetim mekanizması oluşturur. Zaman ve maliyet açısından avantaj sağlayacak önerileri İdare ve GŞ in dikkatine sunar. Ana görevi İş in onaylı projesinde olduğu gibi Sözleşme ve eki Şartnamelerde tariflenmiş kalitede yapılmasıdır. 30

31 Paydaşların Rolleri Müşavir Müşavir adil olmalıdır. İdare nin ve GŞ in güvenini kazanmalıdır. Proje değişiklikleri dikkatle incelenmeli ve İdare düzenli bir şekilde bilgilendirilmelidir. Otoyol YİD projeleri çok karmaşık bir hukuki yapıya sahip olduğundan, İdare yi ilerde değişik taleplere maruz bırakmayacak önlemler Müşavir ce alınmalıdır. İş in finansmanı GŞ tarafından sağlansa da, İş in gerçek sahibi İdare olduğundan harcamaların düzenli olarak kontrol edilmesi ve herhangi bir fesih durumunda İdare nin tüm verilere sahip olmasının temini de Müşavirin görevidir. 31

32 Paydaşların Rolleri Müşavir İşin yürütülmesi sırasında Müşavir, bu işe ait Teknik Şartnameler, Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliği ve Müşavirlik Hizmet Alımları Muayene ve Kabul Yönetmeliği ile benzer uluslararası müşavirlik hizmetlerinde belirtilmiş her türlü kayıt ve tutanağı zamanında ve usulüne uygun olarak tutmaktadır. Bu sayede, İdare içinde proje süresince çeşitli nedenlerle gerçekleşebilecek personel değişikliklerinde İdare adına, kalıcı bir proje hafızası oluşturmaktadır. 32

33 Paydaşların Rolleri Müşavir Asma Köprü gibi özel imalat gerektiren İş lerde temin edilen yabancı uzman desteğinden maksimum fayda sağlanması ve aynı İş in bir sonraki projede yerli uzmanlarca yapılabilmesi için gerekli tedbirleri alır, yurt içi ve dışı eğitimlerle bunu destekler. Yoğun iş programı kapsamında yapılan İş lerde İş Sağlığı ve Güvenliği önlemlerini alır/aldırtır. 33

34 SONUÇLAR Kamu-Özel Sektör ortaklığı YİD Projelerinde Güçlü, tecrübeli, güvenilir ve İdare ile omuz omuza çalışan Müşavir, Proje nin başarısının teminatıdır ve Proje nin toplam kalitesinde önemli bir rol oynar. En başarılı Projeler, İdare ve Müşavir arasında mutlak güvene dayanan profesyonel bir ilişkinin olduğu durumlarda gerçekleşir. 34

35 SONUÇLAR KÖSO-PPP altyapı projeleri incelendiğinde; Dünya Bankası verilerine göre 2014 yılında 107,5 Milyar Dolara ulaşmıştır. En yüksek payı almış olan ülkeler sırasıyla Brezilya, Türkiye, Peru, Kolombiya ve Hindistan dır. Bu 5 ülke dünyadaki Kamu Özel İşbirliği yatırımının %73 ünü temsil eder.

36 T.C. ULAŞTIRMA, DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 36