GÜNDEM TEKNO. Akıllı Teknolojiler. Ne Kadar Akıllı Olacak? Geleceği İyi Okumak Gerekiyor YILDIZ TEKNOPARK GELECEGI TASARLIYOR

Transkript

1 TEKNO GÜNDEM Yıldız Teknopark Dergisi Yıl:1 Sayı:4 Kasım-Aralık 2014 Akıllı Teknolojiler Ne Kadar Akıllı Olacak? YILDIZ TEKNOPARK GELECEGI TASARLIYOR ELEKTRONİK BELGE YÖNETİM SİSTEMLERİ Geleceği İyi Okumak Gerekiyor

2 Değerli Okuyucular, Günümüzde üniversitelerden; bilimin çekirdeğini oluşturmaları, öğrencilerini ezberci değil araştırmacı bir yapıda yetiştirmeleri, bilimsel ve düşünce özgürlüğünü sağlamaları ve ülkeyi yönetenlere ışık tutacak çalışma ve araştırmaları yapmaları beklenmektedir. Bu beklenti, eğitim, araştırma ve geliştirmenin yanı sıra çok geniş bir yelpazede değişik ürün ve hizmetleri kapsamakta, üniversitelerimiz de bu beklentileri yerine getirmeye çalışmaktadır. Üniversitelerin görevi, eğitim ve öğretim hizmetleri vermenin dışında, temel ve uygulamalı alanlarda araştırma yapmaktır. Üniversitelerde yürütülen uygulamalı araştırmalar ile sanayinin problemlerine pratik çözümler getirilmektedir. Bilindiği gibi sanayi kuruluşlarının kalkınmasında, gelişmenin sürdürülebilirliği ve Ar-Ge faaliyetleri çok önemli rol oynamaktadır. Bu sürdürülebilirliği destekleyen en önemli unsurlardan biri de üniversite-sanayi işbirliğidir. Üniversite-Sanayi işbirliğinde bir diğer önemli konu ise, ortak yürütülen projelerdir. Bu işbirliği sonucunda sanayiler ürün çeşidini sürekli artırmak, yüksek kaliteli ürün üretmek ve üretim maliyetini düşürebilmek için gerekli çalışmalarda bulunabileceklerdir. Yapılan bu karşılıklı işbirliği, ülkelerin bilimsel, teknolojik ve ekonomik gelişmesini hızlandıracaktır. Ülkenin Ar-Ge ve inovasyon sisteminin, sanayi, devlet ve üniversite olmak üzere üç ana unsuru bulunmaktadır. Bu üç unsur arasında öylesi bir sistematik ilişki kurulmalıdır ki, yeni teknoloji öğrenilip özümsenebilsin; bu teknolojinin tüm ekonomik faaliyet alanlarına yayılması sağlanabilsin; dahası, edinilen teknolojinin bir üst düzeyde yeniden üretme ve geliştirme yeteneği kazanılabilsin ve geliştirilen teknoloji yeni ürünlere, yeni üretim yöntemlerine dönüştürebilsin. Ar-Ge ve inovasyon süreci olarak tanımlanan bu süreç, aslında bilginin ekonomik bir faydaya dönüştürülmesini ifade etmektedir. Son yıllarda ülke çapında Ar-Ge ye yapılan yatırımda, reel olarak çok ciddi bir artış kaydedilmiştir. Bu artışın sağlanmasında, özel sektör tarafından Ar-Ge ye daha fazla kaynak aktarılmaya başlanmasının da önemli bir rolü bulunmaktadır. Bu durum, değişen rekabet koşulları karşısında özel sektörün yaşadığı değişimi çarpıcı bir biçimde yansıtmaktadır. Bu gelişmeler, Ülkemizdeki üniversite-sanayi işbirliği ve ekonomik gelişim anlamında bizleri umutlandırmaktadır. Prof. Dr. İsmail YÜKSEK YTÜ Rektörü

3 TEKNO GÜNDEM Yıldız Teknopark Dergisi Yıl:1 Sayı:4 Kasım-Aralık 2014 İçindekiler 4 Tekno Dünya Akıllı Teknolojiler 8 Tekno Türkiye DOSYA 16 PROF. DR. TÜLAY YILDIRIM: AKILLI TEKNOLOJİLERDE HEDEF YAŞAMI KOLAYLAŞTIRMAKTIR 28 Akıllı Teknolojiler Ne Kadar Akıllı Olacak? Ne Kadar Akıllı Olacak? YTÜ TEKNOPARK GITEX 2014 FUARI YLA ORTADOĞU YA AÇILDI ELEKTRONİK BELGE YÖNETİM SİSTEMLERİ Yıldız EĞİTİM SİSTEMİMİZ İşletme Kulübü 52 ZARAFET SOSYAL 38 ELEKTRONİK BELGE YÖNETİM SİSTEMLERİ Geleceği İyi Okumak Gerekiyor 34 İÇERMELİ 62 YILDIZ TEKNOPARK GELECEGI TASARLIYOR YTÜ İSBİRLİGİYLE TÜRKİYE'DE BİNLERCE YERLİ ASKERİ JİP ÜRETİLDİGİNİ BİLİYOR MUYDUNUZ? Geleceği İyi Okumak Gerekiyor Yıldız Teknopark A.Ş adına İmtiyaz Sahibi Prof. Dr. İsmail YÜKSEK YTÜ Rektörü Genel Yayın Yönetmeni (Sorumlu) Dr. Mahmut KARAMAN Yayın Danışma Kurulu Prof. Dr. Mesut GÜNER Prof. Dr. Cengiz KAYA Yayın Kurulu Erdem YURTSEVEN Gürol ÜZENÇ YILDIZ TEKNOPARK Yıldız Teknik Üniversitesi Davutpaşa Yerleşkesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi 1. Faz Esenler - İstanbul / Türkiye Tel: Fa: YAPIM / YAYIN YÖNETİMİ Yayın Yönetmeni Mehmet S. EKİNCİ Editör Özlem ŞAHİN YILDIZ TEKNOPARK GELECEGI TASARLIYOR 66 Görsel Yönetmen Şeyma KOVAL TAYA İLETİŞİM Çubuklu Mah. Çayocağı Sok. No: 36/2 Beykoz / İstanbul Tel: Gsm: Baskı Şan Ofset Hamidiye Mah. Anadolu Cad. No:50 Kağıthane/İstanbul Tel:

4 DÜNYA DAN TEKNOLOJİ TEKNO madde üretildi DÜNYA Hintli mucit kirli havayı mürekkebe dönüştürdü Isınmadan ulaşıma kadar kullandığımız her cihaz aslında havanın kirlenmesini bir parça daha arttıran etkenler arasında yer alıyor. Hintli bir genç, geliştirdiği proje ile şehirlere çöken kirli havayı mürekkebe dönüştürerek, hava kirliliğini azaltmayı hedefliyor. Hem yazıcılarda kullanılan mürekkebin kimyasal işlemlerden geçip evlerimize girmesi, hem de hava kirliliğini azaltma projesini biraraya getiren Anirudh Sharma, bir prototip hazırlayarak ilginç bir projeye imza atıyor ve kurum ile çalışan bir yazıcı tasarlıyor. 100 dpi baskı yapabilen bir kartuş oluşturan Anirudh Sharma, alkol ve kurum karışımı ile projesini mürekkebe dönüştürmeyi başarıyor. Mürekkebin yapımı aşamasında havayı kirleten kimyasalların bu yolla azalacağını düşünen Anirudh Sharma, kirletici karbon parçacıklarını azaltmada projesinin yardımcı olabileceği düşünüyor. Sualtında nefes aldıran Güney Danimarka Üniversitesi nden bir grup araştırmacı, ileride kullanmak üzere havadaki oksijeni emen bir malzemeyi sentezlemeyi başardı. Malzeme, havada ihtiva edilenden 160 kat daha fazla oksijeni depolayabiliyor. Yeni madde, Aquaman ın Kristali adını aldı. Bir DC çizgi roman kahramanı olan Aquaman, diğer yetenekleri dışında su altında rahat nefes alabiliyor. Yapılan açıklamada, söz konusu maddenin sadece bir çay kaşığı kadarı, tüm odadaki oksijeni içine alabiliyor. Bu miktar, bir dalgıcın ağır ekipman ve geleneksel tüpler olmadan su altına dalabilmesi için yeterli olacak. Granüller, içindeki oksijeni maksimum gereken bir süre için tutabiliyor. Oksijen, madde ısınınca veya basınç azalınca dışarıya çıkıyor. Bilim adamları, hâlihazırda maddedeki oksijeni güneş ışığı yardımıyla çıkarmaya çalışıyor. Yeni malzemenin kilit bileşeni olarak organik bağlanmış kobalt gösteriliyor. Oksijeni emme hızı, atmosferdeki oksijen konsantrasyonuna ve ayrıca sıcaklığa, basınca ve birçok diğer faktöre bağlı. Çevreden oksijen alma süreci saniyeler, dakikalar, saatler veya günler sürebilir. Maddenin çeşitli versiyonları, oksijeni farklı hızda emebiliyor. DNA Haritamız Google da! Birçok kişisel bilgimizin Google da depolanmasına alıştık. Peki ya DNA haritamızın depolanmasına... DNA üzerine araştırma yapan firmalar, hastaneler ve üniversitelere Google dan bir teklif var: Bulut üzerindeki gen bankası Google Genomics. Google ın robotik ve elektronik yatırımlarının gölgesinde kalan Google Genomics projesi, genetik araştırmaların yakın gelecekte yaratacağı devasa veri yığınını bulut ortamında saklamayı hedefliyor. 10 yıl içinde gen incelemelerinin ve projelerinin artması bekleniyor ve şimdiden ortaya çıkacak verinin nasıl ve nerede saklanacağı konusu bir problem teşkil ediyor. DNA bilgilerinin saklanması konusu sadece Google ı değil, IBM ve Microsoft gibi diğer bilişim devlerinin de ilgi alanında. Google bu projeye 1,5 yıl önce bilimadamları ve doktorlar ile görüşerek başlamış. DNA verilerinin belli bir şekilde, bir API (Application Programming Interface Uygulama Programlama Arayüzü) kullanarak nasıl depolanabileceğini düşünmüşler ve çeşitli denemeler yapılmış. Google nasılsa veritabanı ve veri depolama teknikleri konusuna hiç de yabancı değil. Google Genomics in veri saklamak ve bulut üzerinde duran gen verisi ile çevrimiçi çalışmak için önerdiği fiyat, gen haritası başına yıllık 25 dolar. Bir kişinin gen haritasının 100 gb büyüklüğünde olduğunu düşünürseniz, işin boyutu daha kolay anlaşılır. Gerçi bir haritanın basitleştirilmiş özet versiyonu 1 gb kadar yer tutuyor, bu da yıllık 0.25 sent e denk düşüyor. Şu anda halka açık projelerden yüklenmiş 3,500 adet gen haritası Google Genomics sunucularında depoda duruyor ve istenildiği anda tıp kurumları tarafından yüksek hızlı bir bağlantı üzerinden kullanılabiliyor. Google ve diğer hizmet sağlayıcıların paket fiyatları düştükçe daha fazla kurum, Google Genomics benzeri DNA depo servislerini kullanmaya başlayacak. Artık rahatlıkla genetiğin geleceği bulutta diyebiliriz. 6 7

5 DÜNYA DAN TEKNOLOJİ O N K E T A Y N Ü Dünya nın En Keskin D Burnu Fillerde Yeni bir Japon araştırması, fillerin dünyadaki tüm hayvanlardan daha iyi koku aldığını ortaya koydu. Tokyo Üniversitesi araştırma görevlileri, Afrika fillerinin insanlardan 5 kat daha keskin bir burna sahip olduğunu keşfederek, köpeklerin elinden koku zaferini almış oldu. Raporun mimarı Yoshihito Niimura, araştırmalarında insanlarla beraber 3 farklı gen kullandı. İnsanları aptallaştıran virüs bulundu! ABD li bilim adamları, bilişsel yetenekler üzerinde olumsuz etki göstermek suretiyle insanları aptallaştıran bir virüs tespit etti. Nebraska Üniversitesi Johns Hopkins Tıp Fakültesi nde gerçekleştirilen araştırma çalışmasını yürüten uzmanlar, yaptıkları açıklamalarda, daha önce hiçbir sağlıklı insan metabolizmasında söz konusu virüse rastlanmadığını belirttiler. İnsan gırtlağındaki mikroplar üzerine yapılan bir bilimsel araştırma esnasında tesadüfen bulunan virüsün DNA sı, doğadaki yeşil yosunları tahrip eden virüsün DNA sıyla birebir uyum gösteriyor. Aptallık virüsünün keşfinden sonra gerçekleştirilen bilimsel çalışmaya iştirak eden 90 katılımcının 40 ında söz konusu virüse rastlanırken, bu kişiler görsel algı ve dikkat gerektiren testlerde virüsü taşımayanlara göre daha kötü sonuçlar elde etti. Söz konusu araştırmayı gerçekleştiren ekibe başkanlık yapan viroloji (virüs bilimi) uzmanı Dr. Robert Yolkena, konuya ilişkin olarak yaptığı açıklamada, testlere katılan insanların arasındaki psikolojik farklılıkların bir kısmının genlerle ilgili olduğunu, diğer kısmının vücuttaki mikroorganizmalardan kaynaklandığını belirterek, Söz konusu çarpıcı örnek, vücudumuzda yaşayan ve zararsız oldukları varsayılan bazı mikroorganizmaların insanın algısal süreçleri ve bilişsel yetenekleri üzerinde olumsuz etki gösterdiğini kanıtlamaktadır dedi. 8 Afrika fillerinin hortumunda 2 bin farklı koku geni bulunurken, köpekler 811 genle arkadan geliyor. Kokularla hayatımıza şekil vermemize rağmen, insanoğlunun burnunda sadece 400 koku geni bulunuyor. Japonlar sualtında şehir inşa edecek Bir Japon inşaat şirketi, 5 bin kişinin yaşayabileceği ve deniz kaynaklarından enerji üretecek bir sualtı şehri planını açıkladı. 25 milyar dolarlık projeyi hayata geçirebilecek teknolojinin ise 2030 da hazır olacağı ifade ediliyor. Uzayda tarihi buluşma Rosetta uzay aracına bağlı modül, kuyruklu yıldıza inmeyi başardı. Avrupa Uzay Ajansı (ESA), bir ilki deneyerek 67P/ Çuryumov-Gerasimenko Kuyruklu Yıldızı üzerine Philae isimli modülü indirmeyi başardı. Dünya da hayatın oluşumuna dair ipuçları arayacak olan Philae yi taşıyan uzay aracı Rosetta, söz konusu kuyruklu yıldızın yörüngesine 10 yılda ulaşabilmişti. İKİ AÇIDAN BİR İLK Projenin başarıyla sonuçlanmasıyla, ilk kez Dünya dan bu kadar uzak bir uzay görevi yerine getirilmiş oldu. Ayrıca bilim insanları, ilk kez bir kuyruklu yıldızı çok yakından tanıma imkânı edinecek. 1.3 MİLYAR EURO LUK PROJE Philae nin yüzeye inişi yaklaşık 7 saat sürdü. Bu sırada Rosetta ile Dünya arasındaki mesafe 500 milyon kilometreden fazla olduğu için, Rosetta dan gelen sinyaller, 28 dakika 20 saniye gibi bir sürede Dünya ya ulaştı. Rosetta, Güneş Sistemi içindeki milyonlarca kilometre süren 10 yıllık yolculuğu sonrası 6 Ağustos ta kuyrukluyıldıza ulaşmış ve etrafında bir yörüngeye oturmuştu. 1,3 milyar Euro luk proje, 1993 yılında onaylanmıştı. HAYATIN OLUŞUMUNA DAİR İPUÇLARI ARAYACAK Philae nin inişten sonra zeminden örnekler alması ve beraberinde getirdiği üç laboratuvar cihazıyla deneyler yapması bekleniyor. Spektrometre yardımıyla incelenen maddelerin türleri belirlenecek, böylece kuyruklu yıldızda bulunan moleküllerin yapısı aydınlığa kavuşacak. Aminoasit gibi organik maddelerin bulunması halinde, veriler Dünya da hayatın oluşumuna dair önemli ipuçları sunacak. Japon inşaat şirketi Şimizu, sualtı yaşam alanı kurma fikrinin bir hayal olmadığını ve sadece 15 sene sonra 2030 yılında böyle bir şehri inşa etmeyi planladıklarını açıkladı. Şimizu şirketi sözcüsü Hideo Imamura, basına yaptığı açıklamada, Bu bir rüya değil, gerçek bir hedeftir dedi. Spiral şeklindeki yapı 3 ana bölümden oluşuyor. Okyanus Spirali ismi verilen sualtı şehrinde, çok az kısmı deniz yüzeyinin üzerinde görünecek 500 metrelik küre şeklinde birinci bölüm bulunuyor. Plana göre orta kısımda, 15 km uzunluğunda spiral şeklinde iş ve yaşam alanları ile birlikte otel odalarının olacağı ikinci bölüm bulunuyor. Bu bölüm, 5 bin kişinin yaşayabileceği kapasitede olacak. Sualtında 3 ile 4 bin metre derinlikte ise spiralin bağlanacağı en alt kısım olan Dünya-Fabrikası bulunacak. Burası ise araştırma ve enerji merkezi olarak kullanılacak. Bu fabrikada metanojen ismi verilen mikro organizmalar kullanılarak karbondioksitten metan gazı üretilecek. Ayrıca deniz suyundaki sıcaklık farkından da okyanus termal enerji dönüşümü yöntemi ile elektrik enerjisi üretilmesi planlanıyor. Tuzdan arıtılmış su da üretecek olan Okyanus Spirali nin çevresinde ise balık çiftlikleri kurulacak. İlginç yapının tasarımı, Tokyo Üniversitesi Japonya Deniz ve Dünya Bilimleri Ajansı ile hükümetin Balıkçılık Araştırmaları Ajansı uzmanlarının ortak çalışması sonucu yapıldı. Şimizu nun tahminlerine göre yapı 3 trilyon Yen e (25,6 milyar dolar) mal olacak ve yapımı 5 yıl sürecek. Derin deniz yapıları, deprem ve tsunaminden daha az etkilenme olasılığına sahip. Uzmanlar böyle bir yapının insanları, deniz seviyesinin yükselmesi probleminden de kurtarabileceğini düşünüyor. Güneş Sistemi nin buzdolapları olarak görülen kuyruklu yıldızların 4 milyar 600 milyon yıl önce oluşmuş maddeyi hâlâ sakladıkları biliniyor. Öte yandan bilim insanları, Dünya ya suyun kuyruklu yıldızlardan gelip gelmediğini de anlamaya çalışacak. Rosetta ve Philae üzerindeki kameralarla, kuyruklu yıldızın yüzey haritası da çıkarılacak. Böylece 67P/Çuryumov-Gerasimenko, haritalandırılmış ilk kuyruklu yıldız olacak. 9

6 TÜRKİYE DEN TEKNOLOJİ TEKNO TÜRKİYE Türkiye Ar-Ge Faaliyetleri İstatistikleri Açıklandı Kalkınmanın yolunun üreten ve yüksek katma değer oluşturan bir ekonomiden geçtiği bilinen bir gerçektir. Bu bağlamda Ar- Ge ve inovasyon büyük önem arzeder. Yeni açıklanan verilere göre, Türkiye de Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge Harcaması, 2013 yılında bir önceki yıla göre %13,4 artarak 14 milyar 807 milyon TL olarak gerçekleşti. Böylece, bir önceki yıl % 0,92 olan Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge harcamasının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) içindeki payı 2013 yılında % 0,95 e yükseldi. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı nın; Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Ar-Ge Merkezleri, Teknoloji Transfer Ofisleri gibi kurumsal yapılara verdiği destekler ile San-Tez, Teknogirişim, Teknolojik Ürün Tanıtım ve Pazarlama, Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı gibi projeye dayalı desteklerinin, Ülkemizde işleyen bir Ar-Ge, inovasyon ve girişimcilik ekosisteminin oluşmasına, kurumsal ve sürdürülebilir yapıların kurulmasına önemli katkıları oldu. Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge harcamalarında ticari kesim % 47,5 ile en büyük paya sahipken bunu % 42,1 ile yükseköğretim kesimi ve % 10,4 ile kamu kesimi takip etti. TZE cinsinden Ar-Ge Personeli Sayısı Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) cinsinden Ar-Ge personel sayıları değerlendirildiğinde, 2013 yılında toplam kişinin Ar-Ge personeli olarak çalıştığı açıklandı. Böylece, bir önceki yıla göre TZE cinsinden Ar-Ge personeli sayısındaki artış % 7,5 olarak gerçekleşti. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Ar-Ge Merkezleri ve Teknoloji Transfer Ofisleri gibi kurumsal yapılarda çalışan Ar-Ge personeli sayısı, Ülkemizdeki genel Ar-Ge personeli sayısının % 50 sine ulaştı. Masaüstü bilgisayarı cebe sığdırdı İzmirli genç bilim insanı Onur Keskin, dünyada yeni yeni gelişen tek kartta bilgisayar sistemiyle örneğine çok az rastlanan bir ürün geliştirdi. Masa üstü bilgisayarların kasasını cebe girecek boyutta küçülten Keskin in geliştirdiği ilk ürünler, enerji sektöründe kullanılmaya başlandı. Ev ve ofis kullanımının yanında akıllı trafik sistemleri gibi hayatın birçok alanında da kullanılabilecek bilgisayar, yerli işletim sistemi ile ülke güvenliğine de katkı sağlayabilecek. Dokuz Eylül Üniversitesi Mekatronik Mühendisliği bölümünde doktorasını yapan 29 yaşındaki Onur Keskin in akademik bir çalışma sırasında incelediği ve daha iyisini yaparım diyerek başladığı proje, başarı hikayesine dönüştü. Rüzgâr ve güneş enerjisi santralleri kurmak için gereken hava ölçüm ve kayıt sistemlerini geliştirmek üzere çalışmaya başlayan Keskin in geliştirdiği bilgisayar, ABD de düzenlenen konferansta başarılı bulununca ilk yerli tek kartta bilgisayarın üretim macerası da başladı. Eşi Fulya Keskin ile birlikte Dokuz Eylül Teknoloji Geliştirme Bölgesi ndeki kuluçka ofisinde çalışmaya başlayan Keskin in tasarladığı ilk bilgisayarlar, mevcut ürünlere göre çok daha üstün özelliklere sahip olması nedeniyle enerji şirketlerinin dikkatini çekti. Yılbaşından itibaren satışına başlanacak sistemin, tüm dünyada yenilenebilir enerji yatırımlarında tercih nedeni olacağı belirtiliyor. Alternatif Enerji Keşfeden Türk! Mersinli, meslek lisesi mezunu, torna tesviye ustası Turgay Kamışlı, alternatif enerjide büyük bir buluşa imza atarak, kendi tasarımı olan reaktörde maden atıklarından hidrojen gazı elde etti. Turgay Kamışlı, madeni atıklardan üretilen enerjinin ucuzluğuna dikkat çekerek, 100 litre benzinden elde edilen enerjiyi bu sistemle 10 liraya mal etmek mümkün dedi. Alternatif enerji üretiminde büyük bir buluşa imza atan Turgay Kamışlı, üç bakanlığın destekleme kapsamına aldığı ve birçok ödül alan buluşuyla hidrojen enerjisini, kendi tasarımı olan prototip reaktörle üretiyor. Kamışlı, literatürde benzeri olmayan bir yöntemle, geleceğin enerjisi olarak adlandırılan hidrojeni, katalizör ve tetikleyici kullanmadan elde ediyor. Kamışlı, çok sayıda üniversite ve araştırma merkezinden, kendi buluşu olan reaktörlerin yüzde 100 hidrojen ürettiğine dair test ve analiz raporları aldı. Alüminyum ve borun geri dönüşümü olmayan tehlikeli ve zehirli atıklarını kullandığını belirten Kamışlı, mevcut maden atıklarını reaksiyonla fermente ederek zararlı ve tehlikeli muhteviyatı pastörize ettiğini söyledi. Kamışlı, reaktörlerin çalışmasıyla dışa vuran egzotermik dış ısıdan yararlandığını kaydetti. Reaktörlerin iklim şartlarına göre 20 dakikayla 1 saat içerisinde reaksiyona geçtiğini ifade eden Kamışlı, fermente sonrası oluşan pastöre atığın tarım alanlarında ve inşaat sektöründe kullanılabileceğini dile getirdi. HAYATA GEÇERSE ENERJİYE %20-25 KATKISI OLUR Kamışlı, hidrojen enerjisinin elektrik üretiminde, araç yakıtlarında, ısınmada, her türlü gaz motorunda rahatlıkla kullanılabildiğini, ABD, Rusya, İngiltere gibi gelişmiş ülkelerin uzay çalışmalarında da kullandıklarını kaydetti. Bir litre hidrojenin 5 litre petrol türevi yakıta muadil olduğunun altını çizen Kamışlı, Şu an dünya birim fiyatı olarak hidrojenin metreküpü lira civarında. Ben bu sistemle hidrojen enerjisini çok çok ucuza, 50 kuruş ile 1 lira arasında bir maliyetle üretiyorum. Üniversitelerdeki ilgililer kar marjı olarak devlete bire 9 katlayacağını, katma değer olarak devletin patentten büyük gelir sağlayacağını söylediler. Bu enerji türü ülkemizde hayata geçsin istiyorum. Hayata geçerse ülkemizde yüzde enerjiye katkısı olur. Çünkü tehlikeli atıklarla çalışıyor. Bu atıklar pastörize oluyor, fermente kazanında reaksiyona giriyor ifadelerini kullandı

7 TÜRKİYE DEN TEKNOLOJİ TEKNO TÜRKİYE Siber Saldırılara İnanmıyoruz! Yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre, Türkiye de kullanıcıların %23 ü siber saldırıların gerçekliğine inanmıyor. İnanmayan kullanıcılar haliyle önlem almıyor. Kullanıcıların bu duruma olan kayıtsızlığı sanal yaşamlarını ve verilerini tehdit ediyor. Avrupa da internet kullanıcılarının yüzde 12 si siber tehditlerin gerçek olduğuna inanmazken, bizde durum neredeyse bunun iki katı. Türk kullanıcıları, çevrimiçi hesaplarının tehlikede olmasını umursamıyor. Bu risklerden çoğu haberdar bile değil. Durum sadece sosyal medya hesaplarından ibaret değil ayrıca finansal bilgiler de tehlike altında. Wi-Fi ağları üzerinden gönderilmekte olan veriler nedeniyle birçok kullanıcı tehlike altında olduğunu bilmiyor. Kullanıcıların bazıları bu tehlikelerin önemli olmadığını söylüyor. Peki, siz siber saldırılara inanıyor musunuz? Siber saldırılardan korunmak için nasıl bir yol izliyorsunuz? Türkiye nin En Girişimci ve Yenilikçi Üniversiteleri TÜBİTAK ın ilk kez 2012 de hazırladığı Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi ile her yıl Türkiye nin en girişimci ve yenilikçi 50 üniversitesi belirleniyor listesinde YTÜ, 11. sırada yer aldı. Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi, üniversiteleri girişimcilik ve yenilikçilik performanslarına göre sıralayarak, üniversiteler arası girişimcilik ve yenilikçilik odaklı rekabetin artmasına, böylelikle girişimcilik ekosisteminin gelişmesine katkı sağlıyor. Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi ile üniversiteler, bilimsel ve teknolojik araştırma yetkinliği, fikri mülkiyet havuzu, işbirliği ve etkileşim, girişimcilik ve yenilikçilik kültürü ile ekonomik katkı ve ticarileşme boyutları altında 23 göstergeye göre sıralanıyor. 23 göstergeden oluşan endeks kapsamında yaklaşık 900 bin hücrelik veri seti 6 aylık yoğun bir çalışma sonunda toplandı ve çeşitli kontrollere tabi tutularak değerlendirmeye alındı. Endeks kapsamında 50 ve üzeri öğretim üyesi olan 144 üniversite hesaplamaya dâhil edildi Üniversite Sıralaması (İlk 15) 1-ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 2-SABANCI ÜNİVERSİTESİ 3-BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ 4-İHSAN DOĞRAMACI BİLKENT ÜNİVERSİTESİ 5-KOÇ ÜNİVERSİTESİ 6-ÖZYEĞİN ÜNİVERSİTESİ 7-İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 8-TOBB EKONOMİ VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ 9-İZMİR YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ 10-SELÇUK ÜNİVERSİTESİ 11-YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 12-GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 13-ANADOLU ÜNİVERSİTESİ 14-HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ 15-EGE ÜNİVERSİTESİ Görünmezlik pazarına Türkiye de giriyor! Sadece İsrail ve Amerika da üretilen anti-radar özellikli gizleme ağı, Ankara da faaliyet gösteren bir AR-GE firması tarafından da geliştirildi. Firma, bir adım daha ileri giderek henüz dünyada uygulaması olmayan anti-radar özellikli kompozit malzeme üretmeyi de başardı. İnsansız hava araçlarının ve gemi gövdelerinin bu malzemeden yapılması halinde bu araçlar radarlara yakalanmayacak. Uygulandığı hava ve deniz araçlarına, radara yakalanmama özelliği kazandıran kompozit ürün, TÜBİTAK testinden de geçti. Yapılan testlerde ürünün, ithal muadillerinden çok daha fazla radar soğurma özelliği olduğu belgelendi. Firmanın yüzde yüz yerli imkânlarla geliştirdiği gizleme ağı ve yapısal kompozit malzemeler; tank, İHA ve gemi gibi savaş araçlarının tümüne uygulanabiliyor. Firma yetkilisi Ümit Öztürk, kompozit ürünlerinin radar dalgalarını soğurarak radar kesitini azalttığını, gizleme ağının her durumda görsel, radar, kızılötesi ve termal izi azalttığını söyledi. Öztürk, radar kamuflaj teknolojisinin Türkiye dışında Dünya da yalnız ABD ve İsrail de bulunduğunu kaydetti. Dünya da önemli bir savunma ürünü haline gelen anti-radar ve görünmezlik ürünlerinin milyarlarca Dolarlık pazarı bulunuyor

8 MAKALE TEKNO HABER YTÜ TEKNOPARK GITEX 2014 FUARI YLA ORTADOĞU YA AÇILDI Umut SEVİN Bilgera Yazılım Dr. Mahmut KARAMAN YTÜ Teknopark Genel Müdürü Yıldız Teknoloji Geliştirme Bölgesi Teknopark A.Ş. olarak, Orta Doğu nun en büyük teknolojik etkinliklerinden biri olan DUBAI (B.A.E.) GITEX 2014 Fuarı na katıldık Ekim 2014 tarihleri arasında gerçekleşen fuara, Yıldız Teknopark bünyesinde yer alan bilişim ve yazılım firmalarından oluşan bir heyetle katılarak, önemli kazançlar elde ettik. GITEX 2014 Fuarı, Suudi Arabistan, Katar, Umman, Kuveyt, Mısır, İran, Afganistan ve Pakistan gibi ülkelere dağıtım yapan ve merkez konumunda olan Dubai de yapıldı. Çok sayıda ülke temsilcisi ve büyük ölçekli kuruluş fuara katıldı. 114 ülkeden 143,000 ziyaretçi geldi. 57 ülkeden firma stant açarak katıldı. Yıldız Teknopark, bünyesindeki sekiz firması ile birlikte stant açan katılımcılar arasında yer aldı. Dubai de 19 yazılım firmasıyla uluslararası pazarlama çalışması yaptık Yıldız Teknopark olarak 19 firmamızla katıldığımız fuarda firmalarımız, hedef firmaların yetkilileri ile birebir görüşmeler yaptılar. Fuar dışında Dubai nin önemli serbest bölgelerine ziyaretler düzenleyerek bölge yetkilileriyle görüşmeler yaptık. Dubai de, Yıldız Teknopark ihracat kuluçka ofisi kurmak için işbirliği olanaklarını geliştirmeye gayret ettik. Dubai nin başlıca üniversitelerini ziyaret ettik. GITEX 2014 Fuarı nda teknopark firmalarımız, potansiyel müşterileri ile yaptıkları görüşmelerde pazarın ihtiyacı olan ürün özelliklerini tespit ettiler. İlaveten Yıldız Teknopark bünyesindeki firmalarımız aralarında bir sinerji oluşturarak, kısa vadede ortak proje üretme fikrini değerlendirdiler. GITEX 2014 Fuarı ile Teknopark firmalarımız, gözlemleyerek ve birebir iletişim kurarak ürün geliştirmede ve ticari perspektifte daha geniş bir bakış açısı yakaladı. Yıldız Teknopark olarak; Ar-Ge çalışmaları, inovasyon ve ticari anlamda uluslararası açılım hedeflerimize ulaşma yolunda, hem firmalarımıza hem de ülkemize hizmet ediyor olmaktan mutluluk duyduk. Yeni çalışmalarda, yepyeni ufuklara beraberce açılmak temel hedefimiz olacaktır. Özgür ZAN Done İletişim Bilgi Sistemleri ve Yay. A.Ş. Done İletişim Bilgi Sistemleri A.Ş. olarak, Dubai GIte 2014 fuar heyetine ve heyet ile gerçekleştirilen serbest bölge ziyaretlerine katıldık. Fuarda rakip firmaların çözümlerini inceleme şansı bulduk. Hedeflediğimiz sektörde faaliyet gösteren müşteriler ile görüşmeler yaptık. Bu pazarda sunmayı planladığımız ürünlerimizin konumlandırılması konusunda fikir sahibi olduk. Genel anlamda Ortadoğu pazarındaki trendleri gözlemleme ve firma yetkileri ile görüşme fırsatı bulduk. Mayıs ayında yapılan heyet ziyareti sonrasında, bu bölgeye yönelik bilgilerimiz ve temaslarımızı artırmış olduk. Teknopark Yönetimine bu organizasyon için tekrar teşekkür eder, benzer ticari heyetlerde yer alma konusunda firmamızın olumlu düşündüğünü arz ederiz. Bilgera Yazılım olarak Dubaı Gıte 2014 fuarına ziyaretçi olarak katıldık. Sağlanan faydaları aşağıda listeli başlıklar altında toplayabiliriz: -Yeni taşındığımız Yıldız Teknopark bünyesindeki diğer firmalar ile entegrasyon ve sinerji fırsatlarını gözlemleme şansımız oldu. Bu doğrultuda, Done ve Getron ile kısa vadede ortak proje üretme şansımız olacağını öngörüyoruz. -Körfez Bölgesi ne erişimle ilgili alternatifleri ve olası iş birlikteliklerini değerlendirme fırsatı bulduk. Bu doğrultuda, iş ortağımız ile beraber Dubai de ofis açma ve süreci hızlandırma kararı aldık. Benzer bir modelde Escort Teknoloji çatısı altındaki diğer iştiraklere de sunulan avantajları aktarma ve yönlendirme şansımız oldu. -Fuarda sunulan çözüm/platform/teknolojileri baz aldığımızda, planladığımız ve hedeflediğimiz gibi Türkiye de pozisyonladığımız platformun bulut altyapısına taşınarak, bölgede yaygınlaştırılacağını gözlemledik. Bu doğrultuda, mevcut müşterilerimiz ile görüşmeleri sürdürüyoruz. Gelecek sene başında bu noktada ciddi gelişmeler olacağını düşünüyoruz. -En önemlisi, fuarda farklı sektörlerde sunulan ve inceleme şansımız olan platformları baz alarak, kendi sektörümüze yönelik 2 ayrı projede Ar-Ge çalışmalarına başlama kararı aldık. Bu konuda, fuar sonrası POC çalışması için mevcut müşterilerimizden onay alındı

9 TEKNO HABER Mustafa BİLGE Rintek Teknoloji Yıldız Teknoloji Geliştirme Bölgesi Yönetiminin de destekleriyle Dubai GITEX fuarına katılım sağladık. Fuar öncesi tüm firmalar gibi bizim de kafamızda bazı soru işaretleri vardı. Fuarda özellikle ilgili insanların birebir bizi ziyaret etmesi ve ürünlerimizle bilinçli olarak ilgilenmeleri fuar alanında bizi motive etmiş ve Türkiye ye memnun dönmemizi sağlamıştır. Şu an görüşmekte olduğumuz firmalar bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi bile gerçek anlamda iş yapabileceğimiz firma haline geldiğinde motive olmuş olacağız ve bunun gerçekleşeceğini düşünüyoruz. Yıldız Teknoloji Geliştirme Bölgesi Yönetimine, hem bu popülasyonun oluşturulmasında hem de bizim gibi firmaların ortak bir paydada buluşturulmasındaki katkılarından dolayı teşekkürlerimizi sunarız. Teknopark Yönetim Ofisinin de ayrı bir katılımcı firma gibi bizleri disiplinli bir şekilde yönetmesi ve biz katılımcı firmaları her konuda desteklemesi olumlu olmuştur. Uluslararası arenada bu gibi organizasyonlarda daha çok Türk firması görmeyi umut ediyor, bir sonraki organizasyonda görüşmeyi diliyoruz. Gerçekleşen bu ziyaret, hem ürünlerimizi hem de firmamızı tanıtma olanağı sağladığı için ticari ilişkilerimizin gelişmesine katkı sağlamıştır. Yapmış olduğumuz ikili görüşmeler sayesinde ürünlerimizin ve çözüm sistemlerimizin kısa bir sürede Birleşik Arap Emirlikleri pazarına girmesini hedeflemekteyiz. Bize hem bu fuardan önce yaptığınız bilgilendirmeler, hem de fuar esnasında sağladığınız olanaklar için teşekkürlerimizi iletmek isteriz. Öncülük ettiğiniz bu etkinliklerin, hem Teknoloji Geliştirme Bölgesinde bulunan firmalara hem de uzun vadede ülkemize yarar sağlayacağı için devamını temenni ederiz. Eren MERT Medron Yazılım Dubai GITEX 2014 fuarına Teknopark AŞ aracılığı ile oluşturulmuş bir ticaret heyetine dâhil olarak katıldık. Ticaret heyeti ile birlikte yaptığımız fuar ziyareti ve serbest bölge ziyaretlerinin firmamız adına çok faydalı olduğu kanaatindeyim. Ulusal proje başarılarımıza uluslararası boyut katmak, yurt dışı pazarlar ve rakip firmalar ile ilgili bilgi almak, yeni projelerimiz için yeni ufuklar kazanmak ve Dubai de ticaret yapmak hakkında birçok değerli bilgiler edindik. Başta üniversitemizin değerli Rektörü Prof. Dr. İsmail YÜKSEK ve Teknopark AŞ Genel Müdürü Dr. Mahmut KARAMAN olmak üzere ticaret heyeti düzenlenmesinde emeği geçen herkese katkılarından dolayı teşekkürü bir borç bilir ve bu gibi yeni oluşumların devam etmesini temenni ederiz. Erhan İlker ARK Vendeka Teknoloji Sarven SIRADAĞ Getron Bilişim Hizmetleri A.Ş GITEX 2014 Fuarı na Teknoparkımız tarafından düzenlenen ticari heyet ziyareti, bu yıl içerisinde katıldığımız en verimli etkinliklerden biri oldu. Bu fuar kapsamında başlıca üç kazanımımız oldu: -İlk olarak, dünyanın dört bir yanından gelen her ölçekte firmayı ve ürünlerini bu fuarda görerek rakip analizi yapma şansı bulduk. -İkinci olarak firmamızı, yeteneklerimizi global ölçekte görme ve ürünümüzün güçlü yanlarını anlama fırsatını yakaladık. Bunun sonucunda da global hedeflerimizi artırarak revize ettik. -Son olarak, Teknoparkımız bünyesinde aynı çatı altında çalıştığımız ve heyette yer alan diğer firmaların yöneticileriyle birlikte zaman geçirme imkânımız oldu. Böylece yaptığımız işleri birbirimize aktarabildik ve yurda döndükten sonra yapacağımız işbirlikleri için anlaştık. Heyet halinde yapılan bu tür etkinlikler, firmamızın vizyonunu genişletip motivasyonunu artırırken, iş pazarlarını büyütmeye de katkı sağlayacaktır. Şimdiden 2015 GITEX fuarında stand açarak yer almak üzere planlama çalışmalarına başladık. Benzer fuar ve ziyaret etkinliklerinin devamını dileriz. Ozan ADALI Karaş Yazılım Ülkemizde sayıları yaklaşık 1600 e ulaşmış yazılım firmalarının birçoğu ihracat yapmak, ürünlerini yurtdışında da pazarlamak istemektedir. Karaş Yazılım olarak biz de, Ar-Ge çalışması yaptığımız finansal ürünlerimizi yurtdışında da pazarlama gayesindeyiz. Bu yıl Gıte 2014 fuarına katıldık. Ortadoğu nun en kapsamlı teknoloji fuarı olan GIte te finansal yazılımlarımızı tanıtma fırsatı bulduk. Yalnız Ortadoğu pazarı değil diğer bölgelerin (Afrika, Asya) yetkilileri ve firmalar ile tanışma fırsatı bulduk. Fuarın, firmamız açısından oldukça olumlu geçtiğini belirtmek isterim. Gerek fuar sırasında, gerekse sonrasında aldığımız olumlu geri dönüşler bizleri oldukça memnun etmiştir. Bize bu fırsatı sağlayan başta YTÜ Teknopark Yönetimine, Genel Müdürü Dr. Mahmut Karaman nezdinde teşekkür ederiz. Ayrıca yazılımlarımızın yurtdışında da pazarlanması için bize verdiği sonsuz destekten dolayı T.C. Ekonomi Bakanlığı Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü ne, Sayın Halis Kaya nezdinde teşekkürü borç biliriz

10 DOSYA / RÖPORTAJ PROF. DR. TÜLAY YILDIRIM: AKILLI TEKNOLOJİLERDE HEDEF YAŞAMI KOLAYLAŞTIRMAKTIR Röportaj: Mehmet S. EKİNCİ PROF. DR. TÜLAY YILDIRIM KİMDİR? YTÜ, Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü nden 1990 da Lisans ve 1992 de Yüksek Lisans derecesini aldıktan sonra 1997 de Liverpool Üniversitesi, Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü nden Doktora derecesi almıştır. Lisans derecesini aldıktan sonra, kısa bir süre özel bir şirkette Ar-Ge mühendisi olarak çalışmış, 1991 de YTÜ Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü, Elektronik Anabilim Dalı nda Araştırma Görevlisi olarak akademik hayatına başlamıştır de aynı üniversitede Yardımcı Doçent, 2000 yılında Doçent ve 2006 yılında da Profesör olmuştur. Akademisyenliğin yanı sıra üniversitede pek çok idari görevde de bulunmuştur. Bölüm Başkan Yardımcılığı, Dekan Yardımcılığı ve Bölüm Başkanlığı yapmıştır. Halen Elektronik Anabilim Dalı Başkanlığının yanı sıra Makine Zekası ve Elektronik Tasarım Otomasyonu Laboratuarı (MEDALab) sorumlusu olup İSTKA destekli Siber Güvenlik ve Biyometrik Araştırmalar Danışmanlık ve Test Merkezi projesini yürütmektedir. 10 yıldır ASYU-INISTA sempozyum serisinin başkanlığını yapmaktadır. Akıllı sistemlerin en önemli özelliklerinden biri, öğrenen sistemler olmalarıdır. Dosya konumuzu Akıllı Sistemler olarak belirleyince, üniversitemizde bu alanda en yetkin kişi olarak Prof. Dr. Tülay Yıldırım işaret edildi. Kendisiyle aşağıda okuyacağınız röportajı gerçekleştirince, alanında ne denli yetkin ve aktif olduğunu gördük. Hocamız, akıllı sistemler konusunda 2 yılda bir ulusal ASYU, her yıl da INISTA sempozyumları düzenliyor. Akıllı teknolojiler ne demektir? Hangi teknolojiler bu adla anılıyor? Akıllı teknolojiler dendiğinde genellikle insanların aklına ilk gelen, akıllı ev sistemleri, akıllı saatler, akıllı telefonlar veya smart TV diye de adlandırılan akıllı televizyonlar oluyor. Bu tür sistemlerin çoğunda, gelişmiş kontrol düzenekleri ve programlanabilir yapılar kullanılmaktadır. Gerçek anlamda bakıldığında akıllı sistemlerin en önemli özelliklerinden biri, öğrenen sistemler olmalarıdır. İnsan benzeri muhakeme yapabilen, yani yapmak istediğimiz şeyleri yapan ve istemediğimiz şeyleri yapmayan, başarısızlıklarından ders alan, davranışların uygunluğu hakkında kararlar alabilen ve çevresine adapte olabilen sistemleri akıllı sistem olarak adlandırmak daha doğru olacaktır. Karar vermenin zor olduğu veya insan gücünün zorlandığı yerlerde devreye giren karar destek sistemleri veya robotik sistemler, bunlara örnek olarak verilebilir. Akıllı teknolojiler, akıllı sistemlerin tasarımında kullanılan teknolojiler olarak ifade edilebilir. Akıllı teknolojilerde temel hedef, insan yaşamını kolaylaştırmaktır. Canlıların fizyolojilerini ve davranışlarını inceleyerek onlara benzeyen makineler yapma isteği, bu teknolojilerin çıkış noktası olmuştur. Yapay zekâ teknolojileri, robot teknolojileri, mikro ve nano teknolojiler, burada önemli bir yer tutmaktadır

11 DOSYA / RÖPORTAJ Biraz daha açacak olursak bilgi tabanlı sistemler, uzman sistemler, doğal dil işleme yöntemleri, insan sinir sisteminin modellenmesiyle tasarlanan yapay sinir ağları, genetik algoritmalar, doğadaki belirsizlikleri yansıtan bulanık mantık yapıları, karıncalar-kuşlar- arılar-balıklar gibi bireysel olarak fazla bir varlık gösteremeyen ancak bir araya geldiklerinde zeki davranışlar sergileyen canlıları modelleyen sürü zekâsı yöntemleri, akıllı teknolojiler içerisinde yer almaktadır. Bu teknolojilerin kullanım alanları ile ilgili gelecek öngörülerinizle birlikte bilgi verir misiniz? Akıllı teknolojiler, günümüzde hemen her alanda karşımıza çıkmaktadır. Yarıiletken teknolojisindeki gelişmelerle, milyonlarca bilgiyi içine sığdırabildiğimiz elektronik devrelerin yanı sıra görüntü işleme, sinyal işleme, makine öğrenmesi gibi alanlardaki çalışmalar sayesinde, akıllı sistemlerin tasarımında önemli adımlar atılmıştır. Bu teknolojiler günümüzde elektronik devre ve sistemlerin tasarımından kontrol ve yazılım mühendisliğine, iletişimden malzeme bilimine, gen biliminden finans sektörüne, sağlık sektöründen savunma sanayisine, tarımdan endüstriyel otomasyona kadar hemen her alanda hayatımızın bir parçası olmaya başlamıştır. Akıllı yazılım sistemleri sayesinde internette aradığımız bir bilgiye çok kısa süre içerisinde ulaşabiliyoruz. Fabrikalardaki otomasyon sistemlerinde akıllı teknolojilerin kullanımı ile üretimde verimliliğin artırılması, maliyetlerin ve risk payının azaltılması mümkün olmaktadır. Akıllı donanım ve yazılımlarla daha hızlı ve doğru bir şekilde hastalık teşhisi ve tedavi planlaması yapmak mümkündür. Düşünce gücüyle kontrol edilebilen protez kollar, insan-makine etkileşimi sayesinde felçli hastaların hayatını kolaylaştıran düzenekler sağlık sektöründeki önemli gelişmelerdir. Fabrikalarda yük taşımak, kurabiye pişirmek, volkanlardan örnek toplamak, yeraltı trenlerini kullanmak, malzeme yerleştirmek, otel resepsiyonlarında müşterilere yardımcı olmak gibi sayısız görevler üstlenen robotlar, insansız hava araçları, akıllı sensörler, güç sistemlerinin analizi, arıza tespiti, otomatik hedef tanıma, borsa analizi veya hisse senedi tahmini yapan sanal ajanlar hızlıca sayabileceğim örneklerdir. Gelecekte, günlük yaşamımızda kullandığımız pek çok cihazın akıllı teknolojilere sahip olacağını düşünüyorum. İnsan-makine etkileşimi konusunda ilerleyen çalışmaların özellikle sağlık alanında engelli insanların yaşamını önemli ölçüde kolaylaştıracak düzeylere erişeceğine inanıyorum. Bu teknolojiler sayesinde çıkış noktası olan insan yaşamını kolaylaştırma hedefine uygun olarak, hem daha konforlu hem de daha güvenli ortamlar oluşturmak mümkün olacaktır. Uygulama açısından bakacak olursak akıllı ev teknolojileri gibi konularda diğer ülkelerle yarışacak düzeydeyiz. Türkiye yi bu alanda diğer ülkelerle kıyaslarsak, ülke olarak ne durumdayız? Türkiye olarak akıllı teknolojileri yakından takip ettiğimizi söyleyebilirim. Özellikle son yıllarda bu alanda çok sayıda akademik çalışma yapılmakta, yüksek lisans ve doktora tezleri yürütülmekte ve konferanslar düzenlenmektedir. Buna paralel olarak da akıllı teknolojiler üzerine yapılan bilimsel yayın sayısında ciddi bir artış gözlenmektedir. Hatta bazı üniversitelerde sadece akıllı mühendislik sistemleri üzerine lisansüstü programlar bile açılmıştır. Uygulama açısından bakacak olursak akıllı ev teknolojileri gibi konularda diğer ülkelerle yarışacak düzeydeyiz. Endüstriyel otomasyon tarafında, sanayide yapılan çalışmalar her geçen gün artmaktadır. Ancak akademik bilginin uygulamaya dönüşmesi noktasında eksikliklerimiz var. Burada biraz daha yol almamız gerekiyor. Bu alanda üniversite sanayi işbirliklerini artırmaya çalışmalıyız. Akademisyenlerle sanayicilerin bir araya gelmesini sağlayacak ortamlar, teorik bilginin kâğıt üzerinde kalmayıp pratiğe dönüşmesini sağlayacaktır. Son yıllarda sayıları her geçen gün artan teknoparklar içerisinde yer alan firmaların, bu açıdan önemli ölçüde katkıda bulunacağına inanıyorum. Yatırımlar ve Ar-ge teşvikleri artırılırsa uluslararası düzeyde rekabet edecek konuma gelebiliriz. INISTA adı altında akılı sistemlerle ilgili uluslararası sempozyum düzenliyorsunuz? Bu yılki sempozyum çıktılarını bizimle paylaşır mısınız? Önce bu sempozyumla ilgili biraz bilgi vereyim isterseniz. Akıllı Sistemlerde Yenilikler ve Uygulamaları Sempozyumu, çift yıllarda ASYU adıyla ulusal, tek yıllarda ise INISTA (International Symposium on Innovations in Intelligent Systems and Applications) adıyla uluslararası olarak düzenlenmek üzere Yıldız Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Fakültesi tarafından 2004 yılında başlatıldı. Teknolojideki hızlı gelişmeye paralel olarak, ülkemizde Akıllı Sistemler konusunda çalışanların sayısında önemli bir artış ol

12 DOSYA / RÖPORTAJ masına rağmen, bu alanda yapılan bilimsel etkinliklerin sayısında hissettiğimiz eksiklik üzerine, bu sempozyumu düzenlemeye karar vermiştik. Amacımız disiplinler arası bir konu olan Akıllı Sistemler üzerine çalışan araştırmacı ve sanayicileri bir araya getiren bir platform oluşturmaktı ten bu yana altı kez ulusal, sekiz kez de uluslararası olarak düzenlenen sempozyumumuza olan ilgi, her geçen gün daha da artmaktadır. Düzenli takip edilen konferanslardan biri haline gelmiştir yılından bu yana da artan ilgi nedeniyle, INISTA yı her yıl düzenlemeye başladık. Başlangıçta sadece Türkiye de düzenlediğimiz bu sempozyum, 2013 te Bulgar Bilimler Akademisi nin desteği ile Bulgaristan da, bu yıl ise IEEE Italy Section desteği ile İtalya da düzenlendi yılından bu yana INISTA nın çıktıları Elektrik, Elektronik, Bilgisayar Mühendisliği alanında önemli bir dijital kütüphane olan IEEE Xplore da yayınlanmaya başlamıştır. Ayrıca seçilen bazı bildiriler de International Journal of Reasoning-Based Intelligent Systems dergisinde özel sayı olarak basılmaktadır. Bu yıl Haziran ayında İtalya da düzenlediğimiz INISTA 2014 te 68 adet bildiri sunulmuştur. Bu yıl ilk kez sempozyumun yapıldığı Puglia bölgesindeki çok sayıda şirket ve araştırma merkezinin, akıllı sistemler konusunda yürütmekte oldukları projelerin sunulduğu ve ödüllendirildiği bir özel oturum düzenlenmiştir. Ekim ayında İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi nde düzenlediğimiz ASYU 2014 te ise 52 adet bildiri sunulmuştur. Bu sempozyumda da ilk kez lise öğrencilerinin çalışmaları da yer almış ve kendilerine jüri özel ödülü verilmiştir. Seçilen bazı bildirilerin genişletilmiş halleri, Gazi Üniversitesi Bilişim Teknolojileri Dergisi nde ve Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Bilimleri dergisinde yayınlanacaktır. Bu arada önümüzdeki yıl uluslararası olarak düzenlenecek olan INISTA 2015 sempozyumunun Universidad Autónoma de Madrid tarafından İspanya da düzenleneceğini de sizlere duyurmak istiyorum. Sempozyumun resmi web sitesi org adresinden bilgi edinilebilir ten bu yana 6 kez ulusal, 8 kez de uluslararası olarak düzenlenen Akıllı Sistemlerde Yenilikler ve Uygulamaları Sempozyumu na olan ilgi her geçen gün artıyor. Eklemek istedikleriniz Akıllı teknolojiler alanında iyi bir akademik potansiyelimiz olduğuna inanıyorum. Bu alanda yapılacak yatırımların ve Ar-Ge teşviklerinin artırılması mümkün olursa, kısa sürede uluslararası düzeyde rekabet edecek konumlara gelebiliriz. L TeknoPark ta Kimler Var? 2000 yılından beri, Neum Boğaziçi ve Neum Creative markalarımızla yazılım ve dijital pazarlama alanında faaliyet gösteriyoruz. Yazılım ve danışmanlık hizmetlerimiz için konumlandırdığımız Neum Boğaziçi markamız ile, kurumsal içerik yönetim sistemleri (Impleon), e-ticaret uygulamaları, B2B portalları konularında, sektöründe öncü firmalara çözümler üretiyoruz. Aynı zamanda sektörlere özel dikey iş çözümleri geliştiriyoruz. Diğer markamız Neum Creative ile interaktif ajans çatısı altında web tasarım, dijital kampanya ve uygulamalar, sosyal medya yönetim hizmetleri veriyoruz. Ayrıca ios, Android ve Win 8 tasarım ve mobil uygulama çözümleri geliştiriyoruz. Müşterilerimiz arasında Bosch Siemens Hausgerate BSH, Sony Eurasia, Turkcell, TRT gibi şirketler bulunuyor. Filiz Behrendt L UBİT, 2003 yılında kurulmuş bir bilgi teknolojileri firmasıdır. Ana çalışma alanımız, eğitim teknolojileridir. KOSGEB ve TÜBİTAK destekli projeler de yapıyoruz. Yenilik ve gelişim ana vizyonumuzdur. Bilgiyi yorumlayarak teknolojiyle birleştirmek, projeleri farklı kılar. Bu nedenle yatırımlarımızı personelimize ve teknolojiye yapıyoruz. İnsan ve teknoloji arasında günümüzde ayrılmaz bir bağ var. Projelerimizi bu değişime ayak uyduracak bir şekilde geliştiriyoruz. Yaptığımız her projenin evrensel nitelikler taşımasına özen gösteriyoruz. Yurtdışında da eğitim kurumları UBİT in üretmiş olduğu yazılımları kullanmaktadır. Yeniliklere her zaman açık olduk. Bulut bilişim sektörünün önde gelen firması AMAZON çalışıyoruz ve AMAZON un Türkiye deki tek advanced partneriyiz. Yusuf Önder US

13 DOSYA / RÖPORTAJ Türkiye de İnovasyon Denince Akla Turkcell Gelir Teknoloji ve mobilite denince ülkemizde akla ilk gelen markaların başındadır Turkcell. Yıllardır sektöründe lider olan Türkcell in Teknolojiden sorumlu Genel Müdür Yardımcısı İlker Kuruöz le görüştük. Akıllı teknolojiler, ilgili uygulamalar, sektörün ve bu alanda geleceğin trendlerini öğrendik kendisinden. Bu arada, yoğun programı arasında bize zaman ayırdığı için İlker Bey e ayrıca teşekkür ederiz. Turkcell olarak mobil finans, mobil sağlık, giyilebilir teknolojiler, eğitim ve TV alanında yatırımlar yapıyor, uygulamalar geliştiriyoruz. Röportaj: Özlem ŞAHİN Mobil telefonlar hayatımıza girdikten sonra hız kazandı akıllı teknolojiler. Bu alanda Turkcell in aracılık ettiği, altyapı olarak destek sağladığı, hizmet verdiği uygulamalar nelerdir? Akıllı telefonların yaygınlaşması, tüketici beklentilerinin hızla değişmesini de beraberinde getirdi. Akıllı telefon sahipleri, tüm işlemlerini sahip oldukları bu cihazlar üzerinden yapabilmek istiyor. Bir yandan akıllı telefonlar hayatımızın her alanında her geçen gün daha fazla yer edinirken, diğer yandan da yeni nesil bu bilgisayarlar biyometrik kimlik, mobil imza gibi kimlik tanıma yöntemleri, lokasyon bazlı servisler, temassız iletişim gibi teknolojilerle beslenerek yaygınlaşmaya başlıyor, talep edilen birer ihtiyaç haline geliyor. Teknolojinin tetiklediği bu değişim artık her alanda kendini hissettiriyor. Turkcell olarak biz de bu ihtiyaca karşılık gelen çözümleri müşterilerimize sunmak için inovatif çözümler geliştiriyoruz. Örneğin mobil finans alanına uzun zamandır yatırım yapıyoruz. Mobil teknolojilerin finansal süreçlerde kullanımı artış trendinde yılında dijital kullanımın yanı 24 25

14 DOSYA / RÖPORTAJ sıra, yüz yüze alışverişlerde de mobil ödeme kullanım alanlarının genişleyeceğini, akıllı telefonlar ile yapılan temazsız ödemelerin yaygınlaşacağını ve dijital ödeme sistemleri pazarının hızla büyüyeceğini düşünüyoruz. Bu kapsamda değerlendirebileceğimiz bir diğer başlık da mobil sağlık. Sağlık sektörünün en önemli gündemlerinden kronik hastalıkların, iletişim teknolojilerinin kullanılması ile uzaktan takibi ve yönetimi konusunda uzun zamandır çalışıyoruz. Ar-Ge gücümüzü kullanarak Turkcell Teknoloji ile beraber, patenti Turkcell e ait SağlıkMetre yi geliştirdik. Bu çözüm, diyabet ve hipertansiyon hastalarının yaptıkları ölçümleri, içindeki SIM kart sayesinde GSM şebekesi üzerinden tek tuşla doktora iletmesini sağlayan Turkcell SağlıkMetre cihazı ve hekimlerin hastalarından gelen ölçüm değerlerini takip etmesini sağlayan internet tabanlı SağlıkTakip Sistemi nden oluşuyor. Giyilebilir teknolojiler de Turkcell in son dönemde odaklandığı alanlar arasında yer alıyor. Giyilebilir teknolojinin içinde en fazla öne çıkan ürünler ise kalori ve uyku kalitesi takibi ile adım sayar ve mesafe takibi gibi özelliklere sahip olan akıllı bileklikler. Türkiye nin operatör markalı ilk 4G li akıllı telefonu Turkcell T50 ile beraber lanse ettiğimiz T-Fit Akıllı Bileklik, gerek özellikleri gerek tasarımı gerekse uygun fiyatı ile oldukça ilgi çekiyor. Akıllı telefonları hepimiz için vazgeçilmez kılan en önemli özelliklerinden biri de bilgiye her an her yerden erişme imkânı. Binlerce eğitim videosunun bulunduğu Turkcell Akademi ile isteyen herkese dilediği yerden ve dilediği zaman eğitim imkânı sunuyoruz. Geleceği Yazanlar ile onbinlerce gencimizin Android, ios ve Windows Phone platformları için uygulama geliştirmelerine yardımcı oluyor, Türkiye nin mobil uygulama pazarını oluşturuyoruz. Sağlıklı yaşam için sizi motive edecek, kişiye özel beslenme ve egzersiz önerilerinde bulunan Fitwell gibi uygulamaları destekliyoruz. Ebeveynlerin, çocuklarının gelişimlerini takip ederken ihtiyaç duydukları bilgilere ulaşabilecekleri, çocukların anne-babaları ile birlikte kullanabilecekleri Çocuğum ve Ben mobil uygulamasını Turkcell lilerin kullanımına sunuyoruz. Turkcell TV+ ile geleceğin TV sini bugüne getiriyoruz. Cepten, tabletten, bilgisayardan veya TV den gerçek çoklu ekran özelliği ile eşsiz bir TV izleme deneyimi yaşatıyor, buluta sınırsız kayıt, herhangi bir kanaldayken yayını 12 saat geriye sarma gibi benzersiz özellikler sunuyoruz. AR-GE faaliyetleriniz olduğunu biliyoruz. Akıllı teknoloji üretmeyle ilgili çalışmalarınız var mı? Bilgi verir misiniz? Bugün inovasyon dendiğinde Türkiye de ilk akla gelen kuruluşlardan biri, Turkcell in Ar-Ge ve inovasyon merkezi Turkcell Teknoloji dir. Turkcell Teknoloji ile sağlıktan eğitime, eğlenceden çocuk gelişimi ve yazılım geliştirmeye kadar çok farklı alanlarda insan hayatına değer katan, kurumlara verimlilik sağlayan çok sayıda ürün ve servise imza atıyoruz. Bu kapsamda yaptığımız tüm çalışmalarda rekabette fark yaratacak, teknolojik liderlik konumumuzu pekiştirecek ürün ve servisler geliştirmeyi hedefliyoruz. Kendi markamızla sunduğumuz T serisi akıllı telefonlarımız için de bu hedef geçerliydi. Artık lüks olmaktan çıkan akıllı telefonların, telefon olmanın çok ötesinde insanların hayatını kolaylaştıran, bilgiye ve eğlenceye ulaşmalarını sağlayan birer cep bilgisayarına dönüştüğü günümüzde, müşterilerimizin ihtiyaç, talep ve beklentilerini göz önünde bulundurarak herkesin rahatlıkla erişebileceği, teknolojik açıdan üstün ama aynı zamanda uygun fiyatıyla öne çıkan bir seri geliştirmemiz gerekiyordu, nitekim bunu başardık. T serisinin sahiplenilmesinde, Turkcell in üstün 3G altyapısının rolü önemli. Müşterimize sunduğumuz üstün kullanıcı deneyiminin en önemli ayaklarından birisi 43.2 Mbps hızlara varan güçlü mobil internet şebekemiz. T serisi telefonlarımıza gösterilen yoğun ilgi Turkcell markasına olan güveni ortaya koyuyor. Akıllı telefon piyasasında öne çıkmak adına bizim için öncelikli olan en başta bu güven. Aynı zamanda T serisi cihazlarımızda ön yüklü olarak gelen servis ve uygulamalarımızla fark yarattığımızı düşünüyoruz. Başta sağlık ve kişisel güvenlik olmak üzere insan hayatına değer katan uygulamalarda ve giyilebilir teknolojilerde giderek artış olacak. Akıllı teknolojiler, gelecekte hayatımızda çok daha etkin olacak gibi görünüyor, ne dersiniz? Bu bağlamda bizi gelecekte nasıl bir yaşam bekliyor? Tüm sektörlerin gündeminde önemli yer tutan mobilite nin asıl itici gücünün GSM sektörü olduğu göz önüne alındığında, gelecek 10 yılda sektörümüzü artan mobilite talebi yönlendirecek diyebiliriz. Gerçek hayatta bir karşılığı olan, kişilerin günlük yaşamını kolaylaştıran teknolojik ürün ve hizmetler, uygun fiyatlarla da bir araya geldiğinde çok hızla yayılabiliyor. Mobil iletişim altyapısının sağladığı yetenekler, sürekli yanımızda taşıdığımız cep telefonlarını farklı alanlarda insan hayatına fayda sağlayacak önemli araçlar haline getiriyor. Telefonlarımıza kolayca yükleyebildiğimiz uygulamalar, yaşamımızı bir anda kolaylaştırıyor. Önümüzdeki dönemde bu trendin devam edeceğini öngörüyoruz. Başta sağlık ve kişisel güvenlik olmak üzere insan hayatına değer katan uygulamalarda ve giyilebilir teknolojilerde giderek artış olacağını tahmin ediyoruz

15 DOSYA / RÖPORTAJ YTÜ Teknopark ta bilgi ve teknoloji üretimi için çalışan yüzlerce firma, binlerce personel var. Türkiye nin önde gelen teknoloji markalarından biri olarak neler tavsiye edersiniz bizlere? Turkcell olarak biz, inovasyona dayalı kalkınma modelinin ülkemiz için değerini biliyor ve üzerimize düşen görevin sorumluluğuyla hareket ediyoruz. Türkiye nin artık teknolojiyi ithal eden değil üreten ülke haline gelmesi için çok çalışıyor ve bu yoğun çabamızın sonuç verdiğini görmekten mutluluk duyuyoruz. Bilgi teknolojileri ve iletişim sektöründeki bir birim büyüme, ülke ekonomisinde 1,8 birim büyüme getiriyor. Böylesine önemli bir sektörün 2023 yılı için hedeflenen 160 milyar dolar büyüklüğüne ulaşması için önümüzdeki 10 yılda, sektörün mevcut büyüme hızının yaklaşık 3 katı oranında gerçekleşmesi, yani her yıl yüzde 15 seviyesinde büyümesi gerekiyor. Sektörde doğru adımlar atılırsa bu büyümeyi yakalayabiliriz. Örneğin mobil geniş bantta penetrasyonumuzu, akıllı telefon ve tabletlerle yükseltebiliriz. Mobil geniş bandın gelişmesi bilgiye erişimin toplumda daha da artması anlamına gelir ki bu da bilgi toplumuna dönüşüm yolunda önemli bir etken olacaktır. Mobil geniş bant için özellikle yerli cihazlara teşvik sağlanması gerekiyor. Yine bugün sabit geniş bantta penetrasyon oranımız Avrupa ya göre daha geride. Burada da büyümede büyük fırsatlar görüyor, Turkcell Superonline ile ışık hızında fiber internet yatırımlarımlarımıza hız kesmeden devam ediyoruz. Turkcell in teknolojideki liderliğini sürekli kılmak için stratejimizi inovasyon becerisi ile farklılaşma üzerine kuruyor ve hayallerimizi gerçekleştirmek için çalışıyoruz. Dünyada teknolojik yol haritaları çizilirken biz de karar vericiler arasındaki yerimizi alıyoruz. Umudumuz, bu bakış açısının gerek sektörümüzde gerekse tüm kamu ve özel sektör kuruluşlarında yaygınlaşması. YTÜ Teknopark bu anlamda önemli bir işleve sahip. Geleceğin başarılı markaları, inovasyon becerisi ile farklılaşma vizyonuna adapte olabilenler olacak. Geleceğin başarılı markaları, inovasyon becerisi ile farklılaşma vizyonuna adapte olabilenler olacak. İlker Kuruöz Kimdir? İlker Kuruöz, 2006 da Turkcell e katıldı. Profesyonel iş hayatına 1994 de ABT de başlayan Kuruöz, NCR da Sistem Danışmanı, Garanti Teknoloji de Bölüm Müdürü ve Accenture da Kıdemli Müdür olarak çalıştı. Aralık 2013 de Teknoloji Grup dan sorumlu Genel Müdür Yardımcılığı görevine atanmadan önce Bilgi ve İletişim Teknolojileri nden sorumlu Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yaptı. İlker Kuruöz, 1992 de Bilkent Üniversitesi Bilgisayar ve Enformatik Mühendisliği bölümünden mezun oldu, yüksek lisans eğitimini de 1994 yılında aynı üniversitede tamamladı. L L TeknoPark ta Kimler Var? Geomes Mühendislik Hizmetleri, 2012 yılında YTÜ Teknopark ta KOSGEB desteği ile kurulmuş akademik bir firmadır. Sahip olduğumuz akademik bilgi birikimi ve tecrübemizle, harita mühendisliği alanında uygulanan mühendislik ölçmeleri konusunda hizmet ve danışmanlık vermekle birlikte, mühendislik problemi olarak ele aldığımız yazılım çözümlerimiz ile farklı sektörlere de hizmet vermekteyiz. Firmamızın şu anda sahip olduğu 1 Faydalı Model, 1 Endüstriyel Tasarım Tescili, 4 Marka Tescili bulunmaktadır. Firmamızın KOSGEB Ar-Ge İnovasyon Projesi desteği ile geliştirdiği RAGEOS Demiryolu Ölçme Sistemi ile raylı sistemlerde meydana gelen deformasyonların ve ray hattı geometrisinin hızlı, etkin ve güvenilir şekilde belirlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, Kongre Sistemi ve Makale Sistemi markaları ile geliştirdiğimiz yazılım ürünlerimiz bulunmaktadır yılında kurduğumuz ve İstanbul merkezli bir Ar-Ge firması olan Grimed, adli tıp görüntüleme, jinekolojik kanserlerin ve cilt kanserinin erken tanı sistemleri, cilt-saç analiz sistemleri, estetik before-after görüntüleme sistemleri, mobil mikroskopik kalite kontrol sistemleri üzerine yazılım ve donanım üretimi yapmaktadır. TÜBİTAK ın ekonomik desteği ile jinekolojik- onkoloji alanında görüntüleme ve tanı sistemleri üzerine AR-GE çalışmalarına başladık. Bu süreçte geleceğe yön verecek mobil görüntüleme sistemleri üzerine çalışmalarımızı yoğunlaştırarak dünyanın ilk Mobil multi-spektral makro ve mikro görüntüleme platformu olan ForenScope u ürettik. Grimed, sadece yılları arasında ForenScope Projesi için 1,5 miyon doların üzerinde AR-GE yatırımı yapmıştır. Adli tıp, dermatoloji, dişçilik, jinekoloji, botanik, gemoloji, jeoloji, arkeoloji ve daha birçok alanda kullanım alanı olan ForenScope u geniş çalışma alanlarını göz önünde bulundurarak tak-çıkar şeklinde tasarladık. GE Burak AKPINAR Osman EŞKİ MES 28 29

16 DOSYA / MAKALE Akıllı Teknolojiler Ne Kadar Akıllı Olacak? Akıllı teknolojiler, sadece bir isi. yapmaya yönelik olmayan, aynı zamanda isin. kalitesi ve içerigi ile ilgili bir yoruma sahip karar destek sistemleriyle donatılmıs. akıllı nesnelerdir. Akıllı kum mümkün mü? Çevremizde gördüğümüz her nesneyi akıllı hale getirebilir miyiz? Bilişim teknolojileriyle yakından ilgilenenler için bu soru oldukça eski bir soru. Zira akıllı kum, uzun yıllardır geleceğin teknolojileri arasında gösteriliyor. Akıllı kum sözcüğü, milimetrik (belki de nano) bilgisayarları ifade etmektedir. Küçük akıllı taneciklerin, bulundukları ortama dağılarak çevrelerini algılamaları, algıladıkları bu verileri işlemci güçleriyle işlemeleri ve birbirleriyle kablosuz ağ kurarak dağıtık bir biçimde kendilerine verilen görevleri yerine getirmeleri beklenmektedir. Bulundukları ortamdaki ışık, sıcaklık, titreşim, manyetizma ve kimyasallık verilerini elde edebilecekleri düşünülmektedir. Elde ettikleri verileri kendi aralarında da paylaşmaları hedeflenmektedir. Yani sadece akıllı olmaları yetmiyor bir de sahip oldukları bilgiyi birbirleriyle paylaşmaları öngörülüyor. Muhtemelen birkaç nesil sonra yaşayanlar için çevrelerindeki her şey akıllı olacak. Bu öngörüleri ve dönüşümü algılayamayan ve kaçıranlar çok şey kaybedeceklerdir. Bilgi birikiminin ve bunu değerlendirmenin yeraltı kaynaklarından daha kıymetli olduğu bir çağda yaşıyoruz. Artık nesnelerin interneti (IoT) kavramıyla açılan bir pencereden, bu dönüşümün bir sonraki basamağına geçiş yapılıyor. Nesnelerin interneti kavramı, sahadan veri toplayan cihazların akıllanması ve veriyi aynı anda işleyerek pasif bir nesneden akıllı bir nesneye dönüştürdüğü bir döneme geçiş demektir. Bizden sonraki nesiller, yaşayan (akıllı) bir şehirde hayatlarını sürdürecek, belki de uyandıklarında gece gördükleri rüyayı tekrar izleyeceklerdir. Bilgi birikiminin ve bunu degerlendirmenin, yeraltı kaynaklarından daha kıymetli oldugu bir çagda yasıyoruz.. Yazan: Bekir Sami Nalbantoğlu 30 31

17 DOSYA / MAKALE Veri ve Bilgi Bilginin kendi başına bir değer ifade edeceği, belki altın fiyatları gibi, bilgi borsasındaki verinin fiyat paritesinin takip edileceği bir çağa doğru giderken, biz bu dönüşümün neresinde kalıyoruz? Değerlendirmekte fayda var. Bilginin elde edilmesi; ham verinin toplanıp saklanmasından, verinin anlamlı, mana ifade eder hale gelmesine kadar devam eden bir sürecin sonucunda gerçekleşir. Bu süreci anlamak, bugünkü bilgi teknolojilerindeki evrilmeyi anlamak için gereklidir. Bilgi, verinin evrimleşmiş halidir. Veri, kendi içerisinde ham bir değeri ifade eder; başka bir ifade ile işlenmemiş veri, ham bir değerden başka bir şey değildir. Örneğin bir sayaç, önünden geçen şeyleri sayar ve adet verisi üretir. Bu adet verisinin neye ait olduğunu bilmeniz, bu bilgiye evrilebilmenizi sağlar. İşte akıllı teknolojiler, sadece bir işi yapmaya yönelik olmayan, aynı zamanda işin kalitesi ve içeriği ile ilgili bir yoruma sahip karar destek sistemleriyle donatılmış akıllı nesnelerdir. Bu nesneler, kendi aralarında iletişebildiği (konuşma) gibi, bir görevi yapabilmek için işbirliği yapma (sosyal zekâ), kendini geliştirme (adaptasyon) ve hedef görev için gerekli uyarıları yapma (karar-destek) gibi yeteneklere sahip teknolojilerdir. Bilginin kendi basına. bir deger ifade edecegi, belki altın fiyatları gibi, bilgi borsasındaki verinin fiyat paritesinin takip edilecegi bir çaga dogru ilerliyoruz. Bekir Sami Nalbantoglu Kimdir? İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektronik Mühendisliği Bölümü nden 1995 yılında mezun oldu. Yüksek Lisansını Boğaziçi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Sist. ve Kontrol Mühendisliği Bölümü nde 1997 yılında tamamladı. İş hayatında sırasıyla Tasarım Mühendisliği (Firmware Engineer), Proje Yöneticiliği, Genel Müdürlük yaptı yılları arasında Kültür Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü nde Lisans ve Yüksek Lisans dersleri verdi. Hata Tespiti ve Robotics üzerine yayınlamış makalesi (ICRAM) ve yurtdışında yayınlanmış bir kitaba katkısı (Fault Detection in Robot Manipulators Using Statistical Tests, Recent Advances in Mechatronics) bulunmaktadır. İTO Bilgi Teknolojileri Komitesi Başkanı olan Bekir Sami NALBANTOĞ- LU, Bilgi Sistemleri Ltd. Şirketi nin yöneticisi ve kurucu ortağı olarak iş hayatını sürdürmektedir. Gelismeler. ve Gelecek Öngörüleri Örneğin gelecekte aracınız, trafikte oluşan tüm ortam riskleri hakkında haberdar olacak, yol ile etkileşim sağlayarak yol durum analizleri yapacak, olası kazalar ile ilgili gerekli önlemleri alacak, trafikte kaza riskini oluşturan diğer araçlarla iletişim sağlayarak muhtemel bir kazanın proaktif olarak önlenmesini sağlayacaktır. Evinizdeki nesneler, yürüdüğünüz yol, hatta yaşadığınız şehir, sizin farkınızda olacak, bir çaba harcamanıza gerek kalmadan sizin için gerekli düzenlemeleri sağlayacak, belki de sizinle iletişime geçecektir. İnsanı heyecanlandıran ve aynı zamanda korkutan bir gerçeklik olarak bu geleceğe doğru yaklaşıyoruz. Öyle ki teknoloji öncüleri olarak adlandırılan dünya devleri, stratejilerini tamamen bu akıllı teknolojiler üzerine yapılandırmış durumda. Nesnelerin interneti kavramı doğrultusunda Google ın yanı sıra Microsoft, LG, Samsung ve Apple gibi firmalar da, alışılmışın dışında akıllı ürünlerin tasarım ve üretimine başlamış bulunuyor. Bu ürünler arasında, akıllı telefonlardan komut alan buzdolapları, klimalar ve çamaşır makineleri yer alıyor. Bununla beraber teknoloji devi Intel ise odağını tamamen nesnelerin interneti (IoT) üzerine yeniden yapılandırıyor, Edison projesi ile bu konudaki ciddiyetini gösteriyor. Google ın Atagı Olayın önemini biraz daha anlamak için Google ı izlemek yeterli. Nest i 3,2 milyar dolara satın alması ile başlayan süreç, Google ın akıllı teknolojiler stratejisinin açık bir göstergesi. Nest, dünyanın ilk öğrenen akıllı termostatını üreten ve nesnelerin interneti (IoT) dünyasının örnek gösterilen girişimlerinden biri. Google ın bugüne kadar sahadan veri toplama konusundaki başarısı, bu konuda yaptığı çalışmalar ve sunduğu ürünlerle, Büyük Veri (Big Data) konusundaki öncülüğü ve bunu kullanıcılarına sunumundaki inanılmaz etkin altyapısı, Nest ile nesnelerin interneti konusunda da aynı başarıyı sağlayacağını gösteriyor. Bir sonraki stratejik adım ise Nest in Dropcam i satın almasıdır. Nest, ev güvenliği için kamera üreten Dropcam i 555 milyon dolara satın aldı. Satın almanın duyurulmasının hemen ardından mahremiyet tartışmaları başladı. Adeta mobese sistemi gibi evin içini denetleyecek kameralarla aktarılacak verilerin, Google ın veri merkezlerinde toplanacağı ve veri olarak işleneceği öne sürüldü! Sanırım birileri Google glass ı hiç saymıyor, Google glass mahremiyetin neresinde kalıyor acaba? Google Yönetim Kurulu Başkanı Eric Schmidt, Nest i bu koşullar altında satın almanın, hayatı kolaylaştıran akıllı ürünler üzerine büyük bir yatırım olduğunu açıkla- dı. Bununla kalmayacağını da akıllı güvenlik sistemi Dropcam den sonra akıllı ev otomasyon sistemi Revolv u bünyesine katarak gösterdi. Nest in, Jawbone ve Mercedes ile yürütmeyi tasarladığı projede, kişinin uyanmasıyla kendiliğinden harekete geçen, evden çıkmasıyla kapanan ve eve gelmesine 30 dakika kala tekrar devreye giren havalandırma ve klima sistemleri bulunuyor. Gelecekte evinizdeki esyalar,. yürüdügünüz yol, hatta yasadıgınız.. sehir, sizin farkınızda olacak

18 DOSYA / MAKALE Ürünü kullanan kişinin uyandığı, taktığı bilekliğinden, eve gelmesine yarım saat kaldığı ise arabasının konumundan anlaşılacak. Akıllı teknolojilerin kullanımının bunlarla sınırlı olmayacağı açık. Özellikle sağlık gibi insanların yaşamını etkileyen bir konuda, en üst düzeyde kullanılacağını tahmin etmek zor değil. Kalp ritminizi ölçerek risk durumlarınızı tespit eden saatinizden, dişinizi fırçalarken alınacak bir numuneyle, anlık DNA analizinizin yapılıp muhtemel kanser riskleri konusunda uyarılmanıza, ya da üriner atığınızdan otomatik olarak elde edilen numunenin siz daha banyodan çıkmadan analiz edildiği, sağlık durumunuzu sürekli takip eden ev laboratuarlarına kadar birçok gelişme bizleri bekliyor. Aslında bu ürünlerden bazıları tele tıp uygulamaları olarak hayatımıza girmiş durumda. Veri Güvenligi Tabi bu akıllı teknolojilerin ürettiği veri ne olacak? Bu, ayrıca değerlendirilmesi gereken güncel bir sorun ve sanırım daha kapsamlı bir incelemenin konusu olmaya layık. Bu konu hakkında Büyük Veri (Big Data) diyerek konunun ne kadar önemli olduğunu ifade edebilirim. Sonuçta bütün bu verinin bir üst bilinç oluşturma yolunda teknoloji önderi ülkeler tarafından kullanılacağı açıktır. Bu akıllı teknolojik ürünlerin kullanıcıları, ürün sağlayıcıların veri havuzuna veri sağlayacak ve o verilerden üretilen bilgiler çok yönlü olarak değerlendirilecektir. Sonuçta bugün sadece sosyal ağlar üzerinden toplanan isteğe dayalı olarak verilen veri ile karşılaştırıldığında çok fazla mahrem bilgi içeren bu veriler, veri silolarında toplanacak ve pazara çok kıymetli bir ürün olarak sunulacaktır. Sonuçta akıllı teknolojilerin daha verimli hale gelmesi ve daha da akıllandırılması için kullanılacaktır. Başlıktaki Akıllı teknolojiler ne kadar akıllı olacak? sorumuza geri dönersek cevap şu şekilde olacaktır: Hayal ettiğimizden daha akıllı olacaklar. Biz neredeyiz derseniz, daha çok başlardayız derim. L L TeknoPark ta Kimler Var? Açılım Bilgisayar, 11 yıldır bilişim sektöründe faaliyet göstermektedir. Üretici KOBİ lerin Bayi Yönetimini, Satış ve Satış Sonrası Hizmetlerini yönetmelerini sağlayan finansal ve mobil uygulamalar geliştirmektedir. Dağıtım sektörüne yönelik 20 yılı aşkın bir bilgi birikimine sahibiz. Yıllar içinde kazandığımız bu deneyimimizi teknoloji ile birleştirerek aşağıda kısaca tanacağımız sektöre özel bir ürün ailesi geliştirdik. Bu ürün grubu ile Açılım Bilgisayar, bir üreticinin tüm satış ve satış sonrası hizmetlerini tek platformda yönetmesini sağlamaktadır. SDR (Satış Dağıtım Raporlama) tam kapsamlı bir bayi yönetim sistemidir. Tüm satış operasyon verisini merkezi bir yapıda bir araya getirerek, üretici firmalara tam kontrol sağlamaktadır. SDR Mobile ürünümüzle satış ekipleri, sahadan tablet ve akıllı telefonlarla online sipariş girebilir ve merkeze yollayabilir. SDS ürünümüzle üretici, merch ekiplerini yönetmektedir. Üretici, perakende noktalarında hem kendi hem de rakiplerinin fiyatlarını ve aktivitelerini takip edebilmektedir. Emi Grup Bilgi Teknolojileri AŞ 1974 yılında faaliyetlerine başlamıştır lardan itibaren; Kamu Kurum ve Kuruluşlarına, Altyapı İşletmelerine (Elektrik, Su, Doğalgaz), mühendislik firmalarına ve mekansal veri ihtiyacı duyan tüm müşterilere hizmet ve ürünler sunan Emi Grup, disiplinler arası çalışmalara uygun profesyonellerden oluşan entegre bir ekibe dönüşmüştür. Emi Grup, 1998 yılında haritacılık sektöründe Fotogrametrik anlamda Hava Fotoğrafçılığına başlayan ilk Türk firmasıdır. Grup, kendini müşteri memnuniyetine adamış, dinamik ve tecrübeli personeli ile veri işleme ve analiz yöntemlerini etkileyen yeni teknoloji ve çözümler sunarak Türk Haritacılık ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) piyasasına birçok yenilik getirmiştir. CBS ve Konuma Bağlı (Location-Based) hizmetlere ihtiyaç duyan Türkiye pazarının önde gelen Mekansal çözüm sağlayıcılarından biri haline gelmiştir. Murat DEVELİ Hüseyin KOTİL 34 35

19 DOSYA / RÖPORTAJ Geleceği İyi Okumak Gerekiyor Gelecekte, tüm cihazların birbiriyle iletişim halinde olduğu, uzaktan erişimle kontrol ve otomasyonun sağlandığı, enerji tüketiminin azaldığı akıllı şehirler ön plana çıkacak. Röportaj: Özlem ŞAHİN Jorge Fernandes Kimdir? Jorge Fernandes, Kasım 2011 den beri Vodafone Türkiye de İcra Kurulu Başkan Yardımcılığı görevini yürütüyor. Şu anki görevinde, şirketin teknolojisi dâhil olmak üzere, şebekeler, yatırımlar, planlama, uygulama, IT ve ürünler ile ilgili stratejilerden sorumlu bulunuyor. Fernandes, aynı zamanda Vodafone Portekiz in Yönetim Kurulu Üyeliği görevini sürdürüyor. Vodafone a 2002 yılında katılan Fernandes, bu sürede Mühendislik ve Operasyon işlevlerini yönetmek dâhil olmak üzere çeşitli liderlik görevlerinde bulundu. Son olarak, Vodafone Portekiz de CTO ve Vodafone İngiltere de Şebekeler ve Hizmetler Yöneticisi olarak görev yaptı. Vodafone da çalışmaya başlamadan önce, İspanya, Fransa, İngiltere ve Kuzey Ülkelerindeki büyük operatörleri içeren Hizmet Sağlayıcılara Yönelik Teknik Destek Başkanı olarak 1997 yılına kadar görev yaptığı Cisco Systems da çalışıyordu. Fernandes in liderlik, danışmanlık ve mühendislik rolleri ile telekomünikasyon alanında 20 yılın üzerinde bir uluslararası deneyimi bulunuyor. Bir Portekiz üniversitesinden İşletme diploması bulunan Fernandes, ayrıca şebeke ve IT alanlarında çeşitli teknik sertifikasyonlara sahip bulunuyor. Vodafone Türkiye nin icra kurulu başkan yardımcısı Jorge Fernandes ile akıllı teknolojiler ve uygulamalarını konuştuk. Akıllı teknolojiler ve uygulamaları Vodafone için ne ifade ediyor? Türkiye nin dijital dönüşümüne liderlik etme vizyonumuz doğrultusunda, mobil iletişimde en son teknolojiyi herkes için erişilebilir kılmayı hedefliyoruz. Türkiye için daha iyi bir gelecek hedefiyle ilan ettiğimiz Dijital Dönüşüm Hareketi kapsamında, ülkemizin dijital pazarda dünya liginde hak ettiği yeri alması için yatırımlarımızı artırarak sürdürüyoruz. Türkiye de dijital dönüşümü gerçekleştirmenin yolu, mümkün olduğu kadar çok insanın hayatında dijital dönüşümü sağlamaya dayanıyor. Bu bağlamda, akıllı teknolojiler, birey ve kurumların dijital hayata uyum sağlamasında önemli rol oynuyor. Vodafone Türkiye olarak, birey ve kurumların hayatını kolaylaştıracak mobil iletişim çözümleri sunuyoruz. Bireyler için sunduğumuz çözümlerde akıllı telefonlar ve mobil uygulamalar ön plana çıkarken, kurumlar için iş süreçlerinde verimlilik artışı, rekabetçilik ve maliyet avantajı sağlayan makineler arası iletişim (M2M) çözümleri sunuyoruz

20 DOSYA / RÖPORTAJ Vodafone global bir marka. Akıllı teknoloji kullanımı konusunda Türkiye pazarı ne durumda? Akıllı telefon pazarını inceleyen GFK raporuna göre, Türkiye de toplam cihaz satışı geçen yıla göre yaklaşık yüzde 1 lik artış göstererek 12 milyona ulaştı. Ülkemizde satılan cihazların %74 ünü akıllı telefonlar oluşturdu ve 2013 boyunca toplam 8,95 milyon akıllı telefon satıldı. Akıllı telefon pazarı, geçen seneye göre %62 büyüdü. Diğer yandan, ülkemizde, 2014 yılı ikinci çeyrek itibarıyla, 0-9 yaş nüfus hariç olmak üzere mobil penetrasyon oranı %110,3 e çıktı. M2M pazarına baktığımızda ise Türkiye de diğer hizmetlere göre göreceli olarak daha yeni bir hizmet olan M2M, elektronik haberleşme sektöründe yavaş yavaş önemli bir yer tutmaya başladı yılı ikinci çeyrek itibarıyla, M2M abone sayısı 2,3 milyonu buldu. Teknoloji alanında başarılı işlere imza atmak için, mobil teknolojilerin hızlı gelişimini dikkatle takip ederek, bu teknolojilerin sunduğu geleceği yaratma fırsatını iyi değerlendirmek gerekiyor. Akıllı teknolojilerle nasıl bir yaşam öngörüyorsunuz gelecekte? Akıllı teknolojiler, akıllı şehirleri de beraberinde getirecek te dünya nüfusunun 8 milyara erişmesi öngörülüyor yılında, enerji tüketiminin tüm dünyada %40 artmış olacağı hesaplanıyor yılındaysa dünya nüfusunun %70 inin şehirlerde yaşaması bekleniyor. Daha çok insanın yoğun olarak şehirlerde yaşadığı ve daha çok enerjiye ihtiyaç duyduğu bir geleceğe adım atıyoruz. Dolayısıyla, tüm cihazların birbiriyle iletişim halinde olduğu, uzaktan erişimle kontrol ve otomasyonun sağlandığı, enerji tüketiminin azaldığı akıllı şehirler ön plana çıkacak. Akıllı şehirlerle birlikte, uzak mesafeden haberleşme yöntemiyle toplanan verilerin analizi ve buradan elde edilen bilgiler doğrultusunda oluşturulan geri dönüşüm programları önem kazanacak. Vodafone Türkiye nin global inovasyon merkezi OKSİJEN, hayata dokunan ve fark yaratan yenilikçi uygulamalar geliştiriyor. Bu alanda Ar-Ge faaliyetleriniz var mı? Vodafone Türkiye, mobil interneti yaşamın her alanında her an kullanabilir kılmayı hedefliyor. Bu kapsamda, inovasyon çalışmalarına önem veriyor ve Ar-Ge ye yatırım yapıyor. Vodafone Türkiye nin global inovasyon merkezi OKSİJEN, hayata dokunan ve fark yaratan yenilikçi uygulamalar geliştiriyor yılında kurulan OKSİJEN, Vodafone Grubu nun ortaklıkları ile birlikte 30 u aşkın ülkedeki 400 milyonun üzerinde abonemiz için teknoloji üretiyor ve Türkiye den yurtdışına teknoloji ihraç ediyor. YTÜ Teknopark ta bilgi ve teknoloji üretimi üzerinde çalışan yüzlerce firma, binlerce personel var. Global bir marka olarak neler tavsiye edersiniz bizlere? Günümüz iş dünyasında, herkesin gelecekteki olasılıkları öngörmesi ve rekabetçi bir bakış açısına sahip olması önem taşıyor. Yeniliklere açık olmak, hızlı karar alabilmek, hedefi doğru belirlemek ve bu hedef için doğru yol haritası oluşturmak, takım ruhuna inanmak, pozitif bakış açısını ve motivasyonu korumak, başlanılan işi tüm boyutlarıyla ele almak, yüksek duygusal zekâya sahip olmak ve değişen tüketici alışkanlıklarını doğru okumak gerekiyor. Günümüzde, tüm endüstrileri yatay keserek ekonomiyi kalkındıran bir platforma dönüşen mobil teknolojiler, geleceği bizzat şekillendirmeye ve iz bırakan işler yapmaya olanak tanıyor. Dolayısıyla, özellikle teknoloji alanında başarılı işlere imza atmak için, mobil teknolojilerin hızlı gelişimini dikkatle takip ederek, bu teknolojilerin sunduğu geleceği yaratma fırsatını iyi değerlendirmek gerekiyor