I.ULUSAL PLANLAMADA SAYISAL MODELLER SEMPOZYUMU İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMASI BÖLÜMÜ

Transkript

1 I.ULUSAL PLANLAMADA SAYISAL MODELLER SEMPOZYUMU İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMASI BÖLÜMÜ KASIM TAŞKIŞLA, İSTANBUL

2 Yayın Türü: Bildiri Kitabı, Hakemli Baskı ve Cilt: Cenkler Matbaası ISBN: Bu kitabın tüm yayın hakları saklıdır. Telif sahibinin yazılı izni olmadan kısmen ya da tamamen yeniden bastırılamaz, herhangi bir kayıt sisteminde saklanamaz, hiçbir şekilde elektronik, mekanik, fotokopi ya da başka bir araçla çoğaltılıp iletilemez. 2

3 NARLIDERE - BALÇOVA / İZMİR ÖRNEĞİNDE SLEUTH MODELİ YARDIMIYLA KENTLEŞME SENARYOLARININ GELİŞTİRİLMESİ Hakan OĞUZ, Y.Doç.Dr. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü hakan@ksu.edu.tr Birsen KESGIN Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü birsenkesgin@yahoo.com Engin NURLU, Prof.Dr. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü engin.nurlu@ege.edu.tr Hakan DOYGUN, Doç.Dr. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, doygun@ksu.edu.tr Özet Bu çalışmada, İzmir İli Narlıdere - Balçova İlçeleri örneğinde alan kullanımı / arazi örtüsü (AÖ/AK) değişimleri ışığında geleceğe yönelik kentleşme öngörülerinde bulunulması amacıyla SLEUTH modelinin kullanımına dayalı analizler gerçekleştirilmiştir. Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri teknolojilerine dayandırılan çalışmada, öncelikle araştırma alanında yılları arasında meydana gelen AÖ/AK değişimleri Kent, Tarım, Orman, Mera, Su yüzeyi ve Diğer olmak üzere altı sınıfı kapsayacak biçimde ortaya konulmuştur. Ardından, 1990 ve 2000 yıllarına ait kentsel alan verileri de dahil edilerek SLEUTH modeli yardımıyla Mevcut / süregelen büyüme eğilimleri ve Doğal potansiyeli koruma bakış açılarıyla 2040 yılına yönelik iki farklı kentleşme / AÖ/AK değişimi senaryosu oluşturulmuştur ve 2009 yılları arası değişim sonuçları incelendiğinde, bütün AÖ/AK tipleri içerisinde en büyük değişimin % artış ile kentsel alanlarda meydana geldiği, kent alanlarının büyük oranda tarım alanları ve kısmen de mera - orman alanları üzerinde gelişme gösterdiği belirlenmiştir yılına yönelik AÖ/AK değişim senaryoları incelendiğinde ise, doğal potansiyeli koruma bakış açısının hakim olduğu ikinci senaryonun kentsel alanların diğer AÖ/AK tipleri üzerindeki gelişimini sınırlandırmak bakımından en uygun alternatifleri sunduğu anlaşılmıştır. Elde edilen sonuçlar, fiziksel planlama çalışmalarında başarıya ulaşılması için SLEUTH gibi geleceğe dönük AÖ/AK değişim süreçlerini ortaya koyan modellerin kullanılmasının zorunluluk halini aldığını ortaya koymaktadır. Bu çalışma ile, sonradan gerçekleştirilecek benzer çalışmalar için kent plancılarına ve akademisyenlere örnek oluşturacak bir yaklaşım ortaya konulmasına çalışılmıştır. 473

4 474

5 1. Giriş Kırsal peyzajın fonksiyonel ve yapısal özelliklerinin kent karakterine dönüşmesine yol açan kompleks süreçler ve etkileşimler dizini olarak tanımlanan kentleşme (Antrop, 2000 ve 2004) bu yapısıyla, insanın doğal çevreden yararlanma eğilimlerinin anlaşılması ve elde edilen sonucun da kent planlama sürecine dahil edilmesini gerektiren bir zorunluluk ortaya koymuştur. Bu amaçla geliştirilen yöntemler, kentleşme olgusunun temelinde yatan arazi örtüsü / alan kullanımlarının (AÖ/AK) işlev ve yapılarındaki dönüşümün izlenmesi ve analizi üzerine yoğunlaşmış, böylece geçmişe dönük sürecin, geleceğin biçimlenmesine yol gösterilmesi amaçlanmıştır (Tapiador ve Casanova, 2003). Kentsel alan kullanım değişimlerinin izlenmesi, yer verilerinin yüksek doğrulukla ve belirli bir tarihsel periyodu izleyecek şekilde tanımlanarak sınıflanmasına olanak sağlayan uzaktan algılanmış görüntülerin coğrafi bilgi sistemleri (CBS) ortamında yorumlanmasına dayalı bir çalışma olarak dünya genelinde kabul görmüş bir yaklaşımdır (Quarmby ve Cushine, 1989; Stefanov ve diğ., 2001; Doygun ve Alphan, 2006). Uzaktan algılama (UA) ve CBS, bu tür izleme çalışmalarında gereksinim duyulan düzenli ve tutarlı veri sağlanmasında ideal araçlar halini almıştır (Berberoğlu, 2003). İzleme çalışmaları sayesinde AÖ/AK çeşitliliği ve bu çeşitliliğin neden olduğu habitat parçalanması ya da tahripler ortaya konulabilmekte, böylece arazinin geçmiş ve güncel durumlarının karşılaştırılmasının yanı sıra, doğal çevre üzerindeki baskıların da belirlenmesi mümkün olmaktadır (Doygun ve diğ., 2003; Walter, 2004). AÖ/AK yapısının analizi ve ekolojik yapı ile ilişkilendirilmesine dayanan mevcut yöntemler, planlama çalışmalarına ekolojik bakış açısı kazandırmakla birlikte geleceğe dönük değişim eğilimlerinin tahmininde araştırmacılara kısıtlı imkanlar sunmuşlardır. Özellikle karmaşık AÖ/AK yapılarının hakim olduğu kentsel alanlar için geleceğe dair öngörülerde bulunmak daha büyük zorluklar ortaya koymaktadır. Bu ihtiyaçların şekillendirdiği arayışlar, bilgisayar teknolojilerinin de gelişmesi sayesinde, AÖ/AK yapılarının gelecekteki biçimleri üzerine simülasyonlar yapılmasına olanak sağlayan yöntemlerin geliştirilmesiyle sonuçlanmıştır. Bu açıdan bakıldığında, ilk defa Amerika da geliştirilen ve geçmiş alan kullanım bilgileri yardımıyla gelecekteki olası kentleşme biçimlerinin tahmininde kullanılan SLEUTH modeli, günümüzde kentleşme senaryoları oluşturulmasında tercih edilen en geçerli yöntemler arasında yer almaktadır. Dünya genelinde küçük yerleşimlerden metropol alanlara kadar farklı ölçeklerde uygulanan SLEUTH modeli uygulamalarına dair Amerika nın Kaliforniya (Landis, 1995), San Francisco ve Washington (Clarke ve Gaydos, 1998), Houston (Oğuz ve diğ., 2004) metropoliten alanları, Portekiz in Lizbon ve Porto kentleri (Silva ve Clarke, 2002) çalışmaları örnek olarak verilebilmektedir. Geleceğe dönük kentleşme eğilimlerinin araştırılmasındaki ana amaç, kentlerin, AÖ/AK yapısının hızlı ve kontrolsüz biçimde dönüşmesini tetikleyen başlıca unsur olmasından ileri gelmektedir. Kentler, hayati ihtiyaçlarını karşılamak ve gelişmelerini sağlıklı bir şekilde sürdürebilmek için çevresindeki tarım ve orman arazileri ile su kütleleri gibi doğal ve yarı doğal ekosistemlere bağımlıdırlar (Odum ve Barrett, 2008). Ancak buna rağmen kontrolsüz ve hızlı kentleşme nedeniyle öncelikle bu tür ekosistemler tahribata uğramakta (Davis ve Froend, 1999) ve AÖ/AK tipleri için sürdürülebilir olmayan değişmeler söz konusu olmaktadır. Kentleşme senaryoları yardımıyla bu tür istenmeyen eğilimler önceden tahmin 475

6 edilebilmekte ve böylece kentler ile çevre ekosistemler arasında sürekli bir uyum sağlayacak alan kullanım planları geliştirilebilmektedir. Bu çalışmada, İzmir İli Narlıdere - Balçova İlçeleri için için iki farklı büyüme senaryosu geliştirilerek AÖ/AK yapısının gelecekte kazanacağı olası biçimlerin SLEUTH modeli yardımıyla belirlenmesi hedeflenmiştir yılları arasındaki AÖ/AK değişimlerinden yola çıkılarak ortaya konulan senaryoların oluşturulmasındaki ana hedef, araştırma alanı AÖ/AK tipleri arasındaki rekabetin geleceğe dönük incelenebilmesidir. 2. Materyal ve Yöntem Araştırma alanında AÖ/AK değişme eğilimlerinin geleceğe yönelik olarak analiz edilmesinde kullanılan SLEUTH bir cellular automaton modeli olup kent büyümesini çeşitli büyüme kurallarına, kent piksellerinin düzenine ve çevresiyle etkileşimine bağlı olarak tahmin edebilmektedir (Clarke ve Gaydos, 1998). SLEUTH modeli zamanla pikselin kentleşme olasılığını tekrarlayarak (iterativ) tahmin etmektedir. Bir pikselin kent pikseline dönüşüp dönüşmeyeceğine dört büyüme kuralı doğrultusunda karar vermektedir: 1) Kendiliğinden olan büyüme (Spontaneous Growth), 2) Yeni gelişen merkez büyüme (New Spreading Center Growth), 3) Kenar Büyüme (Edge Growth) ve 4) Yol Etkileşim Büyüme (Road-influenced Growth). Bu 4 büyüme kuralının nasıl uygulandığı aşağıdaki 5 büyüme kontrol parametresine bağlıdır: 1) Difüzyon parametresi (Diffusion coefficient), 2) Üreme (Doğma) parametresi (Breed Coefficient), 3) Yayılma parametresi (Spread Coefficient), 4) Eğim parametresi (Slope Coefficient) ve 5) Yol önemliliği parametresi (Road-gravity Coefficient). SLEUTH ismi, modeli çalıştırmak için gerekli verilerin isimlerinin baş harflerinden meydana gelmektedir: - Slope (eğim), - Landuse (arazi kullanımı), - Excluded layer (büyümeden hariç tutulan bölge), - Urban (kent), - Transportation (ana yollar) ve - Hillshade (gölgeleme). SLEUTH modeli olasılıklı (probabilistic) bir model olup Monte Carlo programını kullanarak birçok büyüme simülasyonu üretmektedir. Model uygulaması 3 genel aşamadan oluşmaktadır: model girdi hazırlanması, kalibrasyon ve tahmin. Model de girdi olarak kullanılacak verilerin hazırlanması çok titizlik gerektiren ve zaman alıcı bir işlemdir. Kalibrasyon kısmında model geçmişteki büyüme eğilimini tekrarlaması için eğitilmekte, tahmin kısmında ise bu geçmişteki büyümenin ileriki yıllara uygulamasını yapmaktadır. Bu model kullanılarak farklı büyüme planlarının etkilerini veya arazi kullanımı değişimi senaryolarının etkilerini test etmek için birçok farklı tahminler geliştirilebilmektedir. Senaryolar kentleşmenin istenmediği bölgeleri gösteren harici katman yardımı ile birlikte yapılmaktadır. 476

7 Bu çalışmada, araştırma alanında AÖ/AK tiplerinin 2040 yılındaki olası durumlarını analiz etmeye yönelik olarak 2 farklı senaryo kullanılmıştır: - Süregelen / mevcut büyüme eğilimleri doğrultusunda kentleşme senaryosu, - Doğal potansiyeli korumaya dönük kentleşme senaryosu. SLEUTH modelinin çalıştırılmasında kullanılan veriler ve bunlara ait bazı özellikler Çizelge 1 de verilmiştir. Çizelge 1. SLEUTH modelinde kullanılan veri seti Adet Tip Yıl Kaynak 4 Kent 1984, 1990, 2000, 2009 Landsat 5 TM 2 AÖ/AK 1984, 2009 Landsat 5 TM 4 Yol 1984, 1990, 2000, : ölçekli Topografik harita 1 Harici NA NA 1 Eğim NA DEM 1 Gölgeleme NA DEM AÖ/AK tipleri Kent, Tarım, Orman, Mera, Su yüzeyi ve Diğer olmak üzere 6 başlık altında, 1984 ve 2009 uydu görüntülerinin denetimsiz sınıflandırılması yoluyla elde edilmiştir ve 2000 yıllarına ait Kent verileri yine uydu görüntülerinin kontrolsüz sınıflandırma tekniği ile derlenmiştir. Yol verisi olarak yalnızca otoyol ve önemli karayolları, uydu görüntülerinden ve topografik haritalardan sayısallaştırılmıştır. Eğim ve gölgeleme verileri ise sayısal yükseklik modelinden elde edilmiştir. 3. Araştırma Bulguları Çalışmada öncelikle araştırma alanı AÖ/AK yapısında meydana gelen değişimler incelenmiştir. 30 m çözünürlüklü Landsat uydu görüntülerinden kontrolsüz sınıflandırma tekniği ile elde edilen veriler Kent, Tarım, Orman, Mera, Su yüzeyi ve Diğer olmak üzere 6 başlık altında toplanmıştır ve 2009 yıllarına ait sınıflama sonuçları incelendiğinde, yalnızca kentsel alanların büyüdüğü, diğer AÖ/AK tiplerinde ise alan kayıpları yaşandığı anlaşılmaktadır (Çizelge 2) (Şekil 1). Araştırma alanında gelişmiş bir endüstri bulunmadığından dolayı sınıflamada ortaya çıkan kent alanlarının tamamına yakını konutlar, inşaat alanları ve yollardan meydana gelmektedir yılında ha olan kent alanı 25 yıl içerisinde iki kattan fazla büyüyerek 1, ha genişliğe ulaşmıştır. Bütün AÖ/AK tipleri içerisinde en büyük değişim kentsel alanlarda meydana gelmiştir yılında, kuzeyde deniz kıyısına paralel uzanan tarım alanları ile güneydeki yüksek ormanlık araziler arasında bulunan kent alanları, 2009 yılına kadar geçen sürede büyük oranda tarım alanları ve kısmen de mera - orman alanları üzerinde gelişme göstermiş, deniz kıyısını da kaplayarak tarım alanlarını tamamen çevrelemiştir. 477

8 Çizelge Yılları arasında AÖ/AK tiplerinde meydana gelen değişimler AÖ/AK Kapladığı Alan Değişim ha % ha % ha % Kent , , Tarım 1, Orman 1, , Mera 1, , Su Yüzeyi Diğer Toplam 6, , , AÖ/AK tipleri arasında en büyük miktarda azalma tarım alanlarında meydana gelmiştir yılları arasında tarım alanlarında %85 e yakın oranda kayıp ortaya çıkmıştır. 25 yıl içerisinde oluşan ha genişliğindeki bu kaybın en önemli nedeni kentleşme olarak belirlenmiştir. Ormanlık alanlardaki küçülmenin de yangınlar nedeniyle ortaya çıktığı ve yanan alanların yeniden ağaçlandırılmaması nedeniyle o bölgelerde mera ve tarım faaliyetlerinin yerleştiği düşünülmektedir. Su yüzeylerindeki küçülme kıyının doldurulması ile ortaya çıkmıştır. Diğer olarak tanımlanan AÖ/AK tipi ise, üzerinde herhangi kullanım yer almayan çıplak veya kayalık alanlardır. Bu alanlardaki azalma büyük oranda kentleşme nedeniyle meydana gelmiştir. Araştırma alanı genelinde toplam 2, ha genişliğindeki alanda AÖ/AK tipleri değişime uğramıştır. Arazilerin yaklaşık %40 ında ortaya çıkan bu değişimin başlıca nedeni hızlı kentleşmedir. 478

9 Şekil Yıllarında AÖ/AK tipleri Araştırma alanında AÖ/AK tiplerinin 2040 yılında alacağı olası biçimlerin belirlenmesi amacıyla SLEUTH modeli kullanılarak iki farklı senaryo geliştirilmiştir. Mevcut büyüme eğilimleri ve doğal potansiyeli koruma bakış açıları doğrultusunda geliştirilen senaryolar AÖ/AK tiplerinin sahip olabileceği farklı gelişme eğilimlerini ortaya koymaları bakımından önem taşımaktadırlar yılı mevcut AÖ/AK yapısı göz önüne alınmadan senaryolar karşılaştırıldığında, mevcut büyüme eğilimlerinin devam edeceği öngörülen birinci senaryoda kentsel alanların baskınlık kazanacağı, doğal veya yarı doğal karakterli diğer AÖ/AK tiplerinin ise ikinci senaryoya oranla daha dar alanlara sahip olacağı 479

10 anlaşılmaktadır (Çizelge 3) (Şekil 2). Örneğin; mevcut eğilimler doğrultusunda geliştirilen birinci senaryoda tarım alanları ha genişliğe sahip iken, doğal potansiyeli korumaya dönük ikinci senaryoda ha genişliğe sahip olabileceği anlaşılmaktadır. Bu durum, kentleşmeden korunması halinde tarım alanlarında yaşanan kayıpların daha az düzeyde olacağını işaret etmesi bakımından önem taşımaktadır. AÖ/AK Çizelge Yılı AÖ/AK gelişim senaryoları Kapladığı Alan 1. Senaryo (*) 2. Senaryo (**) ha % ha % Kent 2, ,48 1, ,58 Tarım , ,46 Orman 1, ,76 1, ,92 Mera 1, ,55 1, ,16 Su Yüzeyi , ,91 Diğer , ,98 Toplam 6, , * Süregelen / mevcut büyüme eğilimleri doğrultusunda kentleşme senaryosu ** Doğal potansiyeli korumaya dönük kentleşme senaryosu 2009 yılı mevcut AÖ/AK yapısı ile 2040 yılı için oluşturulan birinci senaryo karşılaştırıldığında, kentsel alanların özellikle tarım alanları üzerinde büyümeye devam edeceği, diğer AÖ/AK tiplerinde de yine alan kayıpları yaşanacağı anlaşılmaktadır. Yine aynı senaryo göz önüne alındığında, tahrip olan ormanlık alanların yerini meraların almaya devam edeceği anlaşılmaktadır (Çizelge 4) (Şekil 3) yılı mevcut AÖ/AK yapısı ile ikinci senaryo karşılaştırıldığında, AÖ/AK tiplerindeki değişimin çok az düzeyde gerçekleşeceği, hatta ormanlık alanlarda artış olabileceği görülmektedir. Diğer AÖ/AK tipleri incelendiğinde kentsel alanların yalnızca %0.33 oranında büyüyeceği, tarım, mera ve diğer alanlarda ise küçülmenin oldukça düşük bir düzeyde kalacağı anlaşılmaktadır (Çizelge 5) (Şekil 4). 480

11 (1. Senaryo) Süregelen / mevcut büyüme eğilimleri doğrultusunda Şekil Yılı AÖ/AK gelişim senaryoları (2. Senaryo) Doğal potansiyeli korumaya dönük kentleģme 481

12 Çizelge 4. Mevcut AÖ/AK yapısı ile birinci senaryonun karşılaştırılması Kapladığı Alan AÖ/AK (1. Senaryo) (*) ha % ha % Kent 1, , ,48 Tarım ,38 Orman 1, , ,76 Mera 1, , ,55 Su Yüzeyi ,91 Diğer ,92 Toplam 6, , * Süregelen / mevcut büyüme eğilimleri doğrultusunda kentleşme senaryosu Çizelge 5. Mevcut AÖ/AK yapısı ile ikinci senaryonun karşılaştırılması Kapladığı Alan 4. Sonuç AÖ/AK (2. Senaryo) (**) ha % ha % Kent 1, , ,58 Tarım ,46 Orman 1, , ,92 Mera 1, , ,16 Su Yüzeyi ,91 Diğer ,98 Toplam 6, , ** Doğal potansiyeli korumaya dönük kentleşme senaryosu Hızlı artan nüfusa bağlı olarak gelişen yapılaşmanın ortaya koyduğu kentleşme olgusu, AÖ/AK tiplerindeki değişim eğilimlerini ve hızını belirleyen başlıca unsurlar arasında yer almaktadır. Doğal kaynakların merkezinde yer alan arazi varlığının hızla tüketilmesi anlamını da taşıyan bu değişim süreci, doğal çevrenin dönüşümü olmayan biçimde tahrip edilmesinin önünü açarak sağlıklı olmayan yaşam koşulları oluşmasına neden olmaktadır. İzmir İli Narlıdere - Balçova İlçeleri örneğinde gerçekleştirilen bu çalışma, doğal arazi kaynaklarına yönelik değişim ve tüketim eğilimlerinin anlaşılması ve doğal yapının korunmasına yönelik önlemler alınabilmesi bakımından AÖ/AK değişim süreçlerinin analiz edilmesinin büyük önem taşıdığını ortaya koymuştur. Diğer taraftan, SLEUTH gibi geleceğe dönük AÖ/AK değişim süreçlerini ortaya koyan modellerin kullanılması, fiziksel planlama çalışmalarında başarıya ulaşılması ve isabetli doğa koruma önlemlerinin alınabilmesi bakımından zorunluluk halini almaktadır. Bu çalışma ile, alan kullanım kararları üretilmesi düzeyinde kent plancılarına ve akademisyenlere örnek teşkil edecek bir yaklaşım ortaya konulmaya çalışılmıştır. 482

13 2009 yılı mevcut AÖ/AK yapısı (1. Senaryo) Süregelen / mevcut büyüme eğilimleri doğrultusunda Şekil 3. Mevcut AÖ/AK yapısı ile birinci senaryonun karşılaştırılması 483

14 2009 yılı mevcut AÖ/AK yapısı (2. Senaryo) Doğal potansiyeli korumaya dönük kentleģme Şekil 4. Mevcut AÖ/AK yapısı ile ikinci senaryonun karşılaştırılması Teşekkür Bu çalışma, TÜBİTAK tarafından desteklenen 109Y210 nolu araştırma projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir. 484

15 5. Kaynaklar Antrop, M., Changing patterns in the urbanized countryside of Western Europe. Landscape Ecology, 15 (3): Antrop, M., Landscape change and the urbanization process in Europe. Landscape and Urban Planning, 67: Berberoğlu, S., Sustainable management for the Eastern Mediterranean coast of Turkey. Environmental Management, 31: Clarke, K. C., Gaydos, L. J., Loose-coupling a cellular automaton model and GIS: long-term urban growth prediction for San Francisco and Washington / Baltimore. International Journal of Geographical Information Science, 12: Davis, J. A., Froend, R., Loss and degradation of wetlands in southwestern Australia: Underlying causes, consequences and solutions. Wetlands Ecology and Management, 7: Doygun, H., Berberoğlu, H., Alphan, H., Hatay, Burnaz kumulları alan kullanım değişimlerinin uzaktan algılama yöntemi ile belirlenmesi. Ekoloji, 12 (48): 4-9. Doygun, H., Alphan, H., Urbanization of Iskenderun, Turkey, and its negative implications on the environment. Environmental Monitoring and Assessment, 114: Landis, J., Imaging land use futures: applying the California urban futures model. Journal of the American Planning Association, 61: Odum, E. P., Barrett, G. W., Ekolojinin Temel İlkeleri. Kani Işık (Çeviri Ed.), Palme Yayınevi, Ankara, 624 s. Oguz, H., Klein, A. G., Srinivasan, R., Modeling urban growth and land use/land cover change in the Houston metropolitan area from Presented at the Centennial of the Association of American Geographers, Philadelphia, Pennsylvania, USA March Quarmby, N. A., Cushine, J. L., Monitoring urban land cover changes at the urban fringe from SPOT HRV imagery in southeast England. International Journal of Remote Sensing, 10: Silva, E. A., Clarke, K. C., 2002, Calibration of the SLEUTH urban growth model for Lisbon and Porto, Spain. Computers, Environment and Urban Systems, 26: Stefanov, W. L., Ramsey, M. S., Christensen, P. R., Monitoring urban land cover change: An expert system approach to land cover classification of semiarid to urban centers. Remote Sensing of Environment, 77: Tapiador, F. J., Casanova, J. L., Land use mapping methodology using remote sensing for the regional planning cirectives in Segovia, Spain. Landscape and Urban Planning, 62: Walter, V., Object-based classification of remote sensing data for change detection. ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 58 (3-4):