OLUMLU ANNE BABA TUTUMLARI REHBER ÖĞRETMEN

Transkript

1 OLUMLU ANNE BABA TUTUMLARI REHBER ÖĞRETMEN AYŞE E DOĞANDERE

2 AİLE MODELLERİ VE ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ OTORİTER AİLE İLGİSİZ VE KAYITSIZ AİLE KORUYUCU AİLE TUTARSIZ AİLE SERBEST AİLE DEMOKRATİK AİLE YA SİZİN AİLENİZ?

3 OTORİTER TER AİLE A YAKLAŞIMI KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ: Katı ve sert bir disiplin uygulanır. Çocuğun hata yapmasına fırsat verilmez. Aile mutlaka çocuğun hareketlerinde kusur bulur. Çocuğa nedenleri açıklanmayan kurallar konur, bu kurallara uymadığı takdirde ceza verilir. Kurallara sorgulamadan uyması beklenir. Sürekli eleştiren, yargılayan, suçlayan anne-babalardır. Anne babalar çocukları kendi kalıplarına göre yetiştirirler. Çocuğumu eğitiyorum mantığıyla şiddet uygulanabilir.

4 OTORİTER TER TUTUMUN ÇOCUK ÜZERİNDE ETKİSİ Çocuğun özgüveni gelişmez. Pasif,silik,çekingen ve kolay etki altında kalan bir yapıya bürünür. Aşırı saldırgan ve zorba da olabilir. Çocukta daima güçlü olma ve kendinden zayıfları ezme isteği vardır. Arkadaşları ile uyumsuz ve kavgacı olabilir. İleri yaşlarda sıkıntılar karşısında dayanaksız ve çaresiz kalır. Sürekli eleştirildiği için aşağılık duygusuna kapılabilir. Çocuk alacağı ağır cezalardan kaçmak için yalan söyleyebilir.

5 İLGİSİZ VE KAYITSIZ AİLE YAKLAŞIMI KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ: Çocuğa karşı denetim, çocuğun ilgi ve gereksinimlerine verilen tepki çok düşüktür. Çocuklarına yeteri kadar zaman ayırmazlar. Ruhsal durum ve okul başarısıyla ilgilenilmez. Aile aşırı rahattır. Çocuğun sorumluluklarından kaçma vardır. Ana baba çocuğa örnek bir model olamaz. Çok çocuklu ailelerde rastlanma ihtimali daha fazladır.

6 İLGİSİZ VE KAYITSIZ TUTUMUN ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Anne babasının dikkatini çekmek için alışılmadık davranışlar sergiler. Aile çocuğa model olamadığı için çocuk kendine başka modeller seçer. Çocuk vaktinin tümünü arkadaşlarıyla geçirir. İçki, sigara gibi zararlı alışkanlıklara başlama eğilimi Kural tanımama,suç işlemeye eğilimli olma Başına buyruk yaşama ve evden ayrılma Okula ilgisizlik, Okulu bırakıp, erken yaşta çalışmaya başlama görülebilir.

7 KORUYUCU AİLE YAKLAŞIMI KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ: Otoriter aile tipine çok benzer. Aralarındaki fark bu aile tipinde şefkat, koruma güdüsü disiplinin önünde gelir. Çocuğa gereğinden fazla özen ve kontrol gösterilir Özellikle anneler bu tip tavır sergiler. Çocuğun kendi yapması gereken işler bile koruyucu anne babalar tarafından yapılır. Geç kavuşulan, aşırı istenilen, tek çocuk, tek erkek veya kız çocuk gibi çocuklar genellikle abartılmış sevginin odak noktası olurlar. Çocuklarının büyüdüğünü fark etmeyip bebekmiş gibi davranırlar.

8 KORUYUCU TUTUMUN ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Çocuk aşırı duygusal olur. Hayattan edinmeleri gereken deneyimleri edinmeden hayatla karşı karşıya kaldıklarında uyum sağlamakta güçlük çekmektedirler. Kendi başına hiçbir şey yapamaz, yapacağına inanmaz, kendine güveni az olur. İleri yaşlarda bile etrafına bağımlı olur. Toplum içinde kendi başına iş yapma cesaretini bulamaz. Çocuk anne babasından ayrı kalamaz ileri yaşlarda bile sürekli anne babasının yanında olmak ister. Dolayısıyla huzursuz ve kaygılı olur. ÇİÇEĞİN SUYA İHTİYACI VARDIR AMA ÇOK SULARSANIZ ÖLÜR GİDER.

9 TUTARSIZ AİLE YAKLAŞIMI KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ: Tüm çocuklara eşit davranmama, Eşit sorumluluklar vermeme,kız ve erkek çocuğa cinsiyetine göre farklı davranması, Çocukların doğuş sırasına göre sergilenen farklı tutumlar şeklinde olabilir. Genellikle genç ebeveynlerde ve ilk çocuğun yetiştirilmesinde görülür. Eşlerin çocuk yetiştirmeye farklı bakmaları ve bunu çocuğa yansıtmaları temel sebeptir. Baba otoriter ve baskıcı iken anne koruyucu bir tavır sergilerse bu da çocuğa yansırsa tutarsız aile oluşur.

10 TUTARSIZ AİLE A YAKLAŞIMININ ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Çocuk hangi davranışı, nerede?, nasıl?, ne zaman? yapacağı konusunda bocalar. Bu davranışı yaparak nasıl cezadan kurtulurum? şeklinde bir teknik geliştirir. İç çatışmalar, huzursuzluk ve insanlara karşı güvensizlik oluşur. Görüşlerini açıkça söyleyemez.kendini hiçbir ortamda rahat savunamaz. Çocuk inatçı, asi ve hırçın olabileceği gibi içine kapanık ve pısırıkta olabilir. Çocukta yalan söyleme gibi hastalıklar başlayabilir. Çocuk anne veya babadan birisine çok yaklaşırken diğerinden uzaklaşabilir.

11 SERBEST ANNE BABA TUTUMLARI KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ: o Çocuğa hiçbir zaman kesin kural konmaz. Konulan kurallar da uygulama ve denetimden uzaktır. o Çocukların her istedikleri sorgulanmadan yerine getirilir. o Aile doğruyu ve yanlışı çocuğunun yaparak yaşayarak öğrenmesini ister, çocuğa neyi yapması veya neyi yapmaması gerektiği konusunda bilgi verilmez. o o Çocuğun aşırı hareket serbestliği vardır. Kendisine ve çevresine zarar verecek davranışlar da bile müdahale edilmez. Anne baba çocuğun davranışına karışmaz, sadece büyük problem olduğunda varlığını hissettirir.

12 SERBEST ANNE BABA TUTUMUNUN ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Gururlu, kibirli, kendini beğenen kişilik özelliği sergilerler. Sabırsız, sorumsuz, bencil, çabuk darılan ve her an dilediğinin yapılmasını bekleyen çocuklardır. Her istediğini ailesine yaptırmayı alışkanlık haline getiren çocuk bu tavrı arkadaşlarından ve çevresinden görmeyince uyum sağlamada güçlük çeker. Başkalarının haklarına saygı duymaz. Kendi istediğinin olması için mücadele verir ve çevreden dışlanır.

13 DEMOKRATİK AİLE YAKLAŞIMI KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ: Mükemmele en yakın aile tipidir. Çocuk ayrı bir birey olarak kabul edilir. Duygu ve görüşlere saygı vardır. Çocuğun ilgileri göz önünde bulundurulur, yeteneklerini geliştirici ortam hazırlanır. Belirli kurallar ve kısıtlamalar mutlaka vardır. Yanlışları sebebiyle çocuğa yaptırım uygulanır ama koyulan kurallar çocuğun anlama seviyesine inilerek mantıklıca izah edilir. En zor ve sabır isteyen yöntemdir. Aile her şeyden önce çocuk için uygun bir modeldir.

14 Soru sorma ve düşüncelerini ifade etmenin teşvik edildiği, Sonuçtan çok süreçle ilgilenilen, Gereksiz kısıtlama ve baskıların olmadığı, Kendi kendine yeterli olma ve kendi problemlerini çözmenin cesaretlendirildiği, Sıradan hataların hoş görüldüğü, Yergi yerine övgüye odaklanılan BİR YAKLAŞIMDIR. TEMELİNDE SEVGİ OLAN HİÇBİR EĞİTİM BAŞARISIZLIĞA UĞRAMAZ.

15 DEMOKRATİK K TUTUMUN ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Yaratıcıdırlar. Dengeli ve uyumludurlar. Karar alma becerileri gelişmiştir. Seçenekli düşünmeyi bilirler, yeni durumlara uymada zorluk yaşamazlar. Başkalarının özgürlüklerine saygılıdırlar, kendi özgürlüklerinin sınırlarını bilirler. Özgüven sahibi bireyler yetişir. Kendini rahat ve kolayca ifade edebilir. Çocukta asilik ve kavgacılık görülmez. İleriki yaşlarda kendi ayakları üzerinde rahatça durabilir. Farklı hobilere yönelmesi daha sık görülür.

16 PEKİ NE YAPALIM

17 POZİTİF YAKLAŞIM Sağlıklı anne-baba ve çocuk ilişkisinin temelini güven oluşturur. Kabul Gösterme :Kabul gösterme çocuğu koşulsuz, şartsız, yargılamadan kabul etmektir. Fakat çocuğun her davranışını onaylamak değildir. Dinleme:Çocuğa kabul edildiğini göstermenin, sağlıklı iletişimin yollarından biri de dinlemedir. Anne-babalar genellikle çocuklarını dinlediklerini düşünürler, oysa çocuk konuşurken sürekli ikaz, hatırlatma, önerilerde bulunma, fikir yürütme gibi müdahalelerle çocuğu aslında dinlemezler. Sınırlar-Kurallar :Sınırlar ve kurallar ebeveynlerin önderliğinde, mutlaka çocukla birlikte oluşturulmalıdır. Uygun İfade ve Yönlendirme : Ne söylediğimiz yerine nasıl söylediğimiz daha dikkat çekicidir. Uygun ifade sağlıklı iletişimin başlangıcıdır.

18 İLGİ VE YETENEKLERİNİ GÖZARDI ETMEYİN! hayalleri ve umutlarını küçümsemeyin. Ve yargılamayın. İlgi ve yeteneklerini ortaya çıkarmasına yardımcı olun. ÇOCUĞU ARAÇ OLARAK GÖRMEYİN! BİR TEK İŞİN ÇALIŞMAK! DEMEYİN Bu sözler ilgi ve sevgi ifadesi olmaktan çıkıyor, çocuk üzerinde yoğun bir baskı oluşturabiliyor. KIYASLAMAYIN! Kıyaslama, çocuğun gayretini hesaba katmadığı için ona maalesef köstek olmaktadır. GERÇEĞİ GÖZ ARDI ETMEYİN! Anne baba olarak çocuğun gerçek kapasitesini görememiz gerekmektedir. Çok zeki ama çalışmıyor, YANLIŞI Çocuğun üzerinde daha büyük bir baskı yapar.

19 ÖZGÜVEN NE DEMEKTİR? Özgüven bir çocuğun kendisine yönelik iyi duygular geliştirilmesi sonucu kendisini iyi hissetmesi demektir. Çocuk nasıl bir ortamda kendisini değerli hisseder ve özgüveni olur?

20 Çocukların özgüvenlerini sağlamak için yapılacak şeyler: 1. Var olmalarının sizin için ne kadar önemli olduğunu onlara hissettirin. 2. Onların özgüvenlerini sağlayacak sözlerde bulunun 3. Çocuğunuza kendisine has yeteneklerini ortaya çıkartmasına yardımcı olun. 4. Çocuklarınıza sorumluluklar verin.

21 5. Çocuğunuza kendi davranışlarınızla örnek olduğunuzu unutmayın. 6. Evinizde herkesin birbirine güveneceği bir ortam oluşturun 7. Çocuğunuzla ilgili problemleri onu suçlamadan ya da onun karakterini eleştirmeden tartışın.

22 ÇOCUĞUNUZDA UNUZDA İSTEDİĞİNİZ DAVRANIŞI I NASIL ARTTIRIRSINIZ? 1) Överek 2) Gülümseyerek, sarılarak, öperek 3) Sevdiği bir işi yaparak (Örneğin bir öykü okuyarak, TV de sevdiği bir programı izlemesine izin vererek, parka götürerek gibi.) 4) Küçük bir hediye vererek (Örneğin bir paket şekerleme gibi) Unutmayın ki çocuk ödüllendirildiğinde başardığını anlayacaktır, ve bu onun bu davranışı sürdürmesini güçlendirecektir.

23 İSTENMEYEN DAVRANIŞLARI NASIL AZALTIRSINIZ? Genellikle anne babalar yalnızca çocukların olumsuz davranışlarını görürler, sorun çıkarmadığı iyi davrandığı zamanları fark etmezler. Halbuki istediğiniz davranışı övmeniz ve istemediğiniz davranışı görmezden gelmeniz gerekir.

24 NASIL DAVRANAN BİR ÇOCUK İSTERSİNİZ 1.Net ve açık kurallar koyun 2.Yapmasını istediğiniz şeyleri net ve tutarlı biçimde anlatın 3.Yeni istenen davranışlar öğretin

25 KARDEŞ KISKANÇLIĞI Kardeş kıskançlığı sonucu ortaya çıkan durumlar,aileleri oldukça zorlayan konulardan biridir. 1. Çocuklardan birinin başarısını ön plana çıkarmamak. 2. Kardeşlerinin yanında çocuğu küçük düşürmemek. " Ablan (yada kardeşin) kadar olamıyorsun." gibi. 3. Çocuğun yanında kardeşini övmemek. "Bizim küçük oğlan o kadar akıllı ki". Çocukları karşılaştırmamak 4. Kıskanan yada kıskanılan çocuğun duyacağı bir şekilde, "Küçüğü o kadar kıskanıyor ki!" şeklinde konuşmamak.

26 5. Çocuklarınıza gösterdiğiniz ilgiyi, sevgiyi ve zamanı "dengelemek". 6. Yeni gelen bebeğe, diğer çocuğunuzun yanında çok fazla ilgi ve sevgi gösterisinde bulunmamak. 7. Kardeşler, herhangi bir nedenden dolayı anlaşmazlığa düştüklerinde, araya girip, taraf tutmamak. Farkında olmadan söylediğiniz sözler yada yaptığınız hareketler, ileride yetişkin olduklarında iki yada üç kardeş arasındaki dayanışmayı destekleyecek yada rekabeti körükleyecektir.

27 ETKİLİ ÇALIŞMA DAVRANIŞININ KAZANDIRILMASI BAŞARISIZLIK NEDENLERİ: -Nasıl çalışacağını bilememe: -Öğrenme sorunları: Kimi çocuk daha ağır daha geç ve güç öğrenir. -Psikolojik problemler: Kişisel sorunlar ve aile, arkadaş problemleri kaygı ve endişeler gibi. -Çalışma ortamına sahip olmama -Motivasyon eksikliği(isteksizlik): ulaşılmak istenilen bir hedefin olmaması.

28 -Zaten başarısızlığı tadıyor olmak -Tv, bilgisayar, oyun gibi etkinliklere daha fazla vakit ayırmak -Programsız çalışmak ve zamanı etkili değerlendirememek -Yanlışlardan ders almamak, eksiklikleri gidermemek -Dersleri dinlememek ve aktif katılım sağlamamak.

29 NASIL ÖNLENİR -Uygun çalışma ortamını sağlamak -Çalışma odası ya da köşesi -Düzenli bir ortam -Sessiz bir ortam -Işık düzeni -Programlı çalışma Çocuk başarı duygusunu hissetmelidir.

30 -Öğrenmeye ve çalışmaya karşı olumlu bir tutum geliştirme -Çocuklara karşı olumsuz ve suçlayıcı ifadelerden kaçınılmalıdır. Boş laflarla sen çalışmazsın. Bunları kafana nasıl sokacağız? Anlamıyorsun, aptalsın!... gibi sözler yanlıştır. Bunların yerine: Çok çalışman gerektiği anlaşılıyor ya da Yapacak çok şeyin olması çalışma azmini kırabilir. gibi olumlu cümlelerin kurulması etkili olabilir.

31 *Ev ödevleri çocuklar için çok önemli bir sorumluluktur. Sadece yönlendirici olmakta fayda vardır. * Ailenin kullandığı olumsuz ifadeler çocuğun çalışma azmini kırar. *Kesinlikle çocuğun başarısı diğer çocuklarla kıyaslanmamalıdır. *Ders çalışma alışkanlığının kazandırılmasında ödül yöntemi kullanılabilir. *Her zaman yapıcı ifadeler kullanılmalıdır.

32 DESTEK OLAN BİR B R ANNE BABA OLMANIZ DİLED LEĞİYLE Temelinde sevgi olan hiçbir eğitim başarısızlığa uğramaz.