Kayhan Ülker Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fizik Bölümü

Transkript

1 Türkiye de fizik ve kurumsal durum Kayhan Ülker Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fizik Bölümü

2 I - Genel durum

3 TOPLAM ARAŞTIRMACI SAYILARI (2006) Nüfus/1000 Temel B. Mühendislik Tıp Zirai B. Sosyal B. Beşeri B Almanya İspanya İtalya Polonya Avusturya Macaristan Hırvatistan Norveç TÜRKİYE 0 KAYNAK : She Figures Statistics and Indicators on Gender Equality in Science, Publications Office of the European Union, (ISBN" , doi: /10329)

4 Kaynak : OECD, based on OECD/UNESCO Institute for Statistics/Eurostat data collection on careers of doctorate holders 2010; OECD Main science and technology indicators, OECD Education attainment database, US Census Bureau (ACS, 2009).

5 Türkiye deki biliminsanlarının nüfüsa oranı, diğer ülkelere kıyasla, oldukça düşük. Benzer şekilde özel sektörde çalışan doktoralı sayısı da düşük. Gerek doğrudan bilimsel araştırmalarda bulunacak bilim insanlarının arttırılması, gerekse özel sektörde ar-ge çalışmalarında veya diğer alanlarda çalışacak doktoralı sayısının artması için, üniversitelerdeki kaliteli yüksek lisans/doktora programları artmalı!

6 Türkiye de yürütülen bilimsel araştırma alanları ( ) ~ döküman ~ 1500 döküman Kaynak SCIMAGO

7 Almanya da yürütülen bilimsel araştırma alanları ( ) ~ döküman ~ döküman Kaynak SCIMAGO

8 2012 Yayın sayıları Kaynak SCIMAGO

9 2012 yılı h-indisi sıralaması (TR 37. sırada) H-indisi : üretilen N yayından H tanesinin H dan fazla atıf alması. (Yani N-H tanesinin H dan az atıf alması) Kaynak SCIMAGO

10 Son 12 senede bilimsel yayın sayısı oldukça artmış. Ancak, örneğin h-indisi incelendiğinde, bilimsel yayınların kaliteleri aynı oranda artmamış.

11 II- Temel Bilimler, Fizik, Fizikçiler

12 10 MİLYON KİŞİ BAŞINA DÜŞEN BİLİM DALLARINA GÖRE ARAŞTIRMACI SAYILARI 500 Temel B Mühendislik Tıp Zirai B 0 Sosyal B Beşeri B Almanya İspanya İtalya Polonya Avusturya Macaristan Hırvatistan Norveç TÜRKİYE KAYNAK : She Figures Statistics and Indicators on Gender Equality in Science, Publications Office of the European Union, (ISBN" , doi: /10329)

13 ALMANYA İSPANYA İTALYA POLONYA AVUSTURYA 17% 13% 4% 23% 22% 20% 13% 20% 4% 23% 20% 21% 12% 18% 4% 24% 28% 14% 11% 20% 20% 22% 9% 18% 15% 19% 3% 23% 26% 14% MACARİSTAN HIRVATİSTAN NORVEÇ 26% 18% 15% 19% 13% 13% 20% 26% 15% 16% 12% TÜRKİYE 19% 6% 16% 9% 26% 5% 26% 12% 10% 21% 18% Araştırmacıların çalışma alanlarına göre oranları 7% 31% KAYNAK : She Figures Statistics and Indicators on Gender Equality in Science, Publications Office of the European Union, (ISBN" , doi: /10329) Temel B. Mühendislik Tıp Zirai B. Sosyal B. Beşeri B.

14 Temel Bilimcilerin ve özellikle fizikçilerin, diğer bilim dallarında çalışan bilim insanlarına göre oranı Türkiye de oldukça düşük! Örneğin, Almanya, İtalya, Polonya, Avusturya gibi ülkelerde temel bilimciler ile tıpçıların sayıları hemen hemen eşitken, Türkiye de temel bilimciler, tıpçıların 1/3 ü kadar! Uyarı : Bu sayılar, yukarıda adı geçen kaynakta da verilen ve 2006 yılında AB tarafından yapılan istatistiklerden derlenmiştir. TUBITAK-ARBİS tarafından verilen istatistiklerden bazı açılardan faklılıklar göstermektedir. Ancak, yine de bu sayıların genel bir fikir vermesi açısından önemli olduğu düşünülmektedir.

15 Fizik ve Astronomi alanında bazı ülkelerin yayın sayıları ve h-indisi

16 Kaynak : TÜBİTAK ARBİS Fizikçilerin sayısı diğer bilim insanlarına oranla oldukça düşük olsa da bilimsel üretimleri Türkiye de üretilen diğer bilimsel araştırmalar / yayınlar ile paralel olarak artmış.

17 Nerede fizik yapacağız? Üniversiteler (Bkz. Ali Ulvi Hoca nın konuşması) Enstitüler (Bu konuşmanın devamı) Özel sektör (Bir başka bahara) Ev (Anlatmaya gerek var mı bilemedim :) )

18 Kim fizikçileri savunacak? Türk Fizik Derneği! Kaç üyesi var? Kimler üye? Neden üye ol-mu-yor-su-nuz? (Üniversite mezunu olan herkes üye olabilir)

19 III - Enstitüler

20 Enstitüler ne iş yapar Araştırma yapar. Araştırmacıları bir araya getirir. Toplum yararına faaliyetlerde bulunur.

21 Neden Araştırma Enstitüsü? (Ya da üniversite varken ne gerek var enstitülere? ) Dünyada bilimin Enstitüler şeklinde araştırma merkezleri kurmasının en temel iki nedeni : Enstitüler esnektir. Ulusal/uluslararası, kadrolu/kadrosuz araştırmacıların istihdam edilmesi daha kolay Bilimsel Toplantı, Doktora sonrası ve Ziyaretçi programları yürütmesi daha kolay Üniversitelerde verilemeyecek araştırma odaklı dersleri sunması daha kolay Bilim camiasının buluşma yerleridir Taze yeni bilimi, daha geniş bir bilim adamı kitlesi ile buluşturur Yeni araştırmacı neslinin kendi içinde daha büyük bir ortak payda ile yetişmesini sağlar

22 Kaç fizik enstitümüz var? Devlet (TÜBİTAK vb.) destekli : 0 (yazıyla sıfır). Üniversite destekli : 2 Feza Gürsey Enst. - Boğaziçi Üni. ECAR - IYTE Özel/sivil toplum destekli : 1 ITAP - Turunç Ama aslında YOK! Şu anda FGE, ECAR, ITAP da çalışan kadrolu araştırmacı ve dolayısıyla yürütülen araştırma yok.

23 Enstitüler yatmak isteyen ya da klüp kurmak isteyen Türklerin icat ettiği bir kurum değil. G20 ülkelerinin üçü hariç tamamında birden fazla teorik fizik/matematik enstitüleri var : ABD, İngiltere, Japonya, Kanada, Almanya, Fransa, İtalya, Rusya, Avustralya, Brezilya, Arjantin, Hindistan, Çin, Endonezya, Meksika, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Güney Kore, Türkiye Sadece bir örnek : KOREA INSTITUTE FOR ADVANCED STUDIES (KIAS) Çalışma alanı : teorik fizik, matematik, hesaplamalı bilimler Doktoralı Araştırmacı sayısı :137 Seçkin Prof. 2, Prof 22, Ziyaretçi Prof. 11, Araştırmacı 80, Post-doc 22 Ziyaretçi Sayısı : Matematikçi, 68 Fizikçi, 41 Hesaplamalı Bilimci Bütçe : Yaklaşık 15 Milyon $

24 Feza Gürsey Enst. ve FGE Araştırmacı sayıları KIAS : ikisi de1996 kuruldu 2011 de TÜBİTAK FGE yi BİLGEM e (Gebze) taşıma (kapatma) kararını aldı Boğaziçi Üni. Rektörlüğü, FGE binasının ve isminin korunacağını duyurdu! FGE kapatıldıktan sonra bu sene ilk defa Feza Gürsey Yaz Okulları düzenlendi!

25 Heyecan verici diğer bir gelişme : IYTE - ICTP ECAR : Eurasian Centre for Advanced Research 2014 senesinde faaliyetlerine başlayacak Tüm fizikçiler ve matematikçiler çalışma konusu ne olursa olsun desteklemeli! Ama kuruluş aşamasında FGE deki sorunlar, sıkıntılar ve yanlış politikalar da iyi incelenmeli

26 IV - Yüksek Enerji Fiziği

27

28 Bugüne kadar genelde örneğin teorik/deneysel yüksek enerji fiziği çalışmanın ne kadar faydalı ve özellikle teknolojik gelişmelerde ne kadar önemli olduğunu anlattık yetkililere! Çünkü bir ilim dalının temellik derecesi ile tatbikat zamanı ters orantılıdır. Partikül fiziğinin teknolojide yerini ne zaman alacağını, ne biçim tatbikatlara yol açacağını bugünden kimse kestiremez.... * *Feza Gürsey in 1968 TÜBİTAK Bilim Ödülü Konuşmasından

29 Ancak tek argüman bu değil ve olmamalı! Toplumun teşvik edeceği birkaç temel bilim adamının başarısı, onların şahsi başarısı değil, bu tecessüsü ve uzak görüşlülüğü duyan toplumun başarısı sayılmalıdır. Aya iki üç astronot indiği zaman başarı, bu işe emek, para ve irade yatıran milletlerin olacaktır. Onun içindir ki toplum musikiyi, resmi, şiiri lüzumsuz bulduğu anda, o toplumda her fert dâhi bile olsa, sanatkâr yetişmez. Sade kısa vadeli düşünen, dar anlamda ütiliter felsefeye sarılan bir toplumda partikül fizikçisine yer yoktur. Fakat öyle toplumların da yarının ileri teknolojik dünyasında, bilim ve fikir tarihlerinde yeri olmayacaktır. * *Feza Gürsey in 1968 TÜBİTAK Bilim Ödülü Konuşmasından

30 Her türlü faydalarını ve önemini bir kalemde silsek bile yüksek enerji fiziği gibi bir konunun son bir özü kalıyor geriye: O da güzelliği. Bir taraftan temel bilim derin bir gerçeği aksettirdiği için güzel. Bir taraftan da lojik yapısı ve sadeliği bakımından güzel. Macera açısından bakılırsa, sürprizli yollardan beklenmedik netice ve kavramlara sürüklediği araştırıcılara heyecan dolu anlar yaşattığı için güzel. Böyle yaratıcı ve gerçek bir güzelliğin ne zararı olabilir?... * *Feza Gürsey in 1968 TÜBİTAK Bilim Ödülü Konuşmasından

31 Yüksek enerji fiziğinin bu kadar güzelliğinden bahsettikten sonra 1 Reklam

32 MSGSÜ Fizik B. FİZİK BÖLÜMÜ Ana misyon : teorik ve deneysel yüksek enerji fiziği ve matematiksel fizik dallarında bilim yapmak ve bilim insanı yetiştirmek. Lisans yok. Sadece Yüksek lisans ve Doktora Ayrıca Güzel Sanatlar Üniversitesinde fizik yapmak da paha biçilmez :)