HATALI DİYET UYGULAMALARI VE HATALI ÖNERİLER

Transkript

1 HATALI DİYET UYGULAMALARI VE HATALI ÖNERİLER Prof.Dr.Seyit M.Mercanlıgil DAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü

2 Hatalı diyet tanımı, kimler tarafından verildiği ve önlemler Hatalı güncel zayıflama programları Doğru diyet ilkeleri ve hatalı uygulama paylaşımları

3 Hatalı diyet; *sağlıklı beslenme ilkelerine *hastalıklarda tedavi için gerekli diyet ilkelerine uymayan beslenme ve diyet uygulamalarıdır.

4 1. Diyetisyen olmayan kişiler/gazete, dergi, TV, vs. tarafından yapılan hatalı uygulamalar 2. Diyetisyenler tarafından yapılan hatalı uygulamalar

5 Devlet kuruluşlarının rolü Medyanın rolü TDD nin rolü Üniversitelerin Beslenme ve Diyetetik Bölümlerinin ve alan derneklerinin (Diyabet Diyetisyenliği Derneği, Metabolik ve Bariatrik Cerrahi Diyetisyenliği Derneği, )rolü

6 Kişiye özel olmayan beslenme programları Kısa sürede hızlı kilo kaybını(?) sağlayan çok düşük enerjili şok diyetler Tek tip besine dayalı diyetler Karbonhidrat - protein - yağ ayırma diyetleri

7 Akupunktur ile birlikte yapılan açlık diyetleri Diüretik etki yapan ilaçlar, otlar,çaylar ve saunalar Zayıflattığı öne sürülen ve pek çok yan etkileri olan ilaçlar

8 Ketojenik diyet CHO 50g/gün Düşük kalorili ketojenik diyetler CHO (Enerjinin %5 i) Protein serbest ve Yağ serbest ve Örnek; Atkins Diyeti Stillman Diyeti % 5 CHO % 5 CHO %25 Pro %45 Pro %70 Yağ %50 Yağ Çok düşük kalorili ketojenik diyetler

9 Çok Düşük Kalorili Ketojenik Diyetler Açlık diyetleri Günlük 200 k.k den az Çok düşük kalorili diyetler Günlük k.kalori İlk 2-3 hf. günde kg kayıp İlk 1-2 hafta günde 0.8 kg kayıp Daha sonra günde 0.5 kg kayıp (ÖLÜM RİSKİ ) Örnek: Bloom un 0 kalorilik diyeti (su ve şekersiz içecekler) Proteinli açlık diyeti (40-60 g yağsız et ve yumurta albümini) Üçüncü hafta günde 0.3 kg kayıp Örnek: Simeons diyeti Enerji: 575 k.kalori CHO : 30 g (%20.9) Pro : 80 g (%55.6) Yağ : 15 g (%23.5)

10 Sıvı ve elektolit dengesinde bozukluk Kalsiyum atımı artar Sodyum atımı artar Osteoporoz riski Hiperürisemi Hiperlipidemi, hiperkolesterolemi KAH riski Kardiyak aritmiler Ölüm riski

11 Merkezi sinir sistemi Gastro-intestinal sistem Genito-üriner sistem Diğer sorunlar baş ağrısı, konsantrasyon bozukluğu, sinirlilik, yorgunluk bulantı, kusma, diyare, konstipasyon, abdominal rahatsızlık, safra taşı menstruasyon düzensizliği, böbrek taşları soğuğa intolerans, kuru cilt, saç dökülmesi ve incelmesi, uyuşukluk, proteinüri mineral-elektrolit dengesinde bozukluk, bazal metabolizmada azalma

12 Beverly Hills Diyeti Tek besine dayalı (meyve) diyet Enerji: 900 kkal/gün CHO: %95 Protein: %5 Yağ: - B grubu vit.,ca, Zn,Fe, P, Mg yetersiz

13 Pritikin Diyeti Düşük yağlı ve yüksek CHO ve posalı diyet Enerji: kkal/gün CHO: %65 Protein: %25 B12 ve Ca yetersizliği Yağ: %10

14 Formüla Diyetler Hazır toz veya sıvı formdaki ürünler Öğün zamanında normal besinler yerine Enerji: 400kkal/gün veya 900kkal/gün

15 Kan Grubu Diyetleri A grubu: Vejeteryan B grubu: Süt ve süt ürünü O grubu: Et ağırlıklı AB grubu: Deniz ürünleri Süt ürünleri Taze sebze (Mix) Enerji: kkal/gün

16 Zone Diyeti Zone diyetine göre; protein, karbonhidrat ve yağın dengeli alımı vücutta ideal düzeyde insülin üretimini sağlar.

17 Kahvaltı: (En geç 08:oo da yenmeli) Dereotu, maydanoz ile hazırlanmış, 2 yumurtadan omlet. 1 bardak taze sıkılmış portakal suyu Ara Öğün: 1 yemek kaşığı lor peyniri 1 adet kırmızı ya da yeşil elma Öğle: 35 gr ızgara tavuk ile hazırlanmış yeşil salata. Göbek, roka, maydanoz, salatalık gibi sebzeleri tercih edebilirsiniz. Sos olarak, 1 tatlı kaşığı zeytinyağı ve limon yeterli olacak.

18 Ara Öğün: Bu öğünde kuru meyve gibi atıştırmalıkları tercih edebilirsiniz. Ya da; 1 yemek kaşığı yulaf ezmesi 1 kase yağsız yoğurt Akşam Yemeği: (En geç 19:00 da yenmeli) 100 gr ızgara biftek 3-4 yemek kaşığı taze fasulye( zeytinyağlı) Bol yeşil salata ~1000 kalori, ~% 40 CHO, ~% 22 protein, ~% 38 yağ Yoğurt 250g, Süt (-)

19 Montignac Diyeti Montignac Diyeti ne göre kilo alımının kalori alımıyla ilişkisi yoktur. Kilo alımının nedeni; yüksek glisemik indeksli besin tüketimi ve hiperinsülinemidir. Karbohidrat ve yağı ayırma diyeti.

20 Montignac diyeti 2 fazdan oluşmaktadır; 1.Faz -Kilo verme dönemi 2.Faz- Koruma dönemi Montignac diyetinin ilkeleri: Montignac Diyetinde düşük glisemik indekse sahip gıdalar bolca tüketilmeli, ancak şeker ve patates, işlenmiş un mamüllerinden uzak durulmalıdır. Montignac Diyeti boyunca yemeklerde yağ ve karbonhidrat alımı dengeye oturtulmalıdır. Bir öğün içerisinde hem yağ hem de karbonhidrat tüketilmemelidir. Şayet önce karbonhidratça zengin gıda tüketmişseniz en az 3 saat bekleyerek yağlı gıdalar almalısınız. Ya da tam tersi.

21 Montignac Diyetinde Alkolden uzak durulmalı ancak bir küçük bardak şarap içilmesine izin verilmiştir. Öğün aralarında bolca su tüketilmelidir Diyet liflerince zengin gıdalardan azami derecede faydalanılmalıdır. Kafein ve kafeinli içecekler tüketilmemelidir. Günlük 3 ana öğün ve 2 ara öğünde beslenilmelidir. Gece atıştırmaları kesinlikle yasaktır.

22 Böğürtlen ve çilek gibi glisemik indeksi yüksek meyve türleri haricinde diğer meyveler bolca tüketilmelidir. Yemeklerde zeytin yağı gibi sağlığa yararlı yağlar tercih edilmelidir Hareketli bir yaşam sürdürülmelidir. *Enerji sınırlaması yok (???)

23 Paleo Diyeti(Taş Devri Diyeti) Karbonhidrat ağırlıklı beslenmenin hastalıklara neden olduğu ve Paleolitik Çağdaki beslenme tarzının insanı daha sağlıklı hale getirdiğini savunmaktadır

24 Serbest besinler: Doğada serbest dolaşan hayvanların eti Mevsiminde sebzemeyve Balık/deniz ürünleri Organik yumurta Yağlı tohumlar Sağlıklı yağlar (zeytinyağı, ceviz yağı, keten tohumu yağı, hindistan cevizi yağı) Yasak besinler: Tam tahıllar Baklagiller Süt ve süt ürünleri Rafine şeker Patates Rafine gıdalar Tuz

25 Yüksek protein Düşük karbonhidrat Düşük Gİ Yüksek potasyum

26 Lahana Çorbası Diyeti Lahana çorbası diyeti 7 gün boyunca uygulanan az yağlı ve yüksek lif içeriği olan bir diyettir.

27 1.Gün : 2.Gün : 3.Gün : 4.Gün : Lahana çorbası serbest Muz dışındaki meyveler serbest Lahana çorbası serbest Çiğ veya pişmiş sebze Akşam yemeğinde küçük boy patates Lahana çorbası serbest Doyana kadar sebze veya meyve Lahana çorbası serbest Muz ve yağsız süt

28 5.Gün : 6.Gün : 7.Gün : Lahana çorbası serbest Yağsız et/balık sınırsız domates Lahana çorbası serbest İstenilen miktarda et serbest Yeşil yapraklı sebzeler serbest Lahana çorbası serbest İstenilen miktarda kepekli pirinç Sebze ve meyve suyu Süt, yoğurt, peynir (-) Enerji (?)

29 Hatalı Zayıflama Programlarına Örnek-10

30 1. Aşama - Saldırı İlk aşama kısa, hızlı ve hemen sonuç alınan atak aşamasıdır. Diyetin en zor kısmı budur. En fazla 10 gün sürer ama ne ne kadar kilo vermek isteğine bağlı olarak 1 gün bile uygulanır. Aşağıdaki gıdalara izin verilmektedir: Yağsız et Böbrek, karaciğer gibi sakatatlar Ördek hariç tüm kümes hayvanları Tüm balık çeşitleri ve deniz ürünleri Yumurta Yoğurt ve süt gibi yağsız ürünler

31 2. Aşama Kilo verme İkinci aşama seyir aşamasıdır. Bu aşamada proteinlere ek olarak sebze de yemeye başlıyorsunuz. Enginar, patlıcan, domates, ıspanak, brokoli, lahana gibi sebzeler serbest. Patates, pirinç, mısır gibi karbonhidratlı besinler kesinlikle yasak. Bu aşamayı da istenilen kilo kaybı gerçekleşene kadar sürdürün. En fazla 10 gün uygulayın.

32 3. Aşama Korumaya hazırlık Üçüncü aşama konsolidasyon aşamasıdır. Bu aşamada protein ve sebzenin yanı sıra meyve yenilebiliyor. Ara sıra kutlama öğünlerine de izin var. Haftada 1 ya da 2 gün her şey serbest. Bu aşamanın süresi de en fazla 10 gün.

33 4. Aşama Sürdürme Dördüncü yani son aşama ise istikrar aşaması. Bu aşamada artık eski yeme alışkanlıklarınıza dönebilirsiniz. Yani her şey serbest Ama yapmanız gereken tek bir şey var. Perşembe günlerini saldırı aşamasındaki gibi protein günü yapın. Yani sadece protein içeren gıdalarla beslenin. *Örnek bir Perşembe Kahvaltı: Ilık su, yağsız beyaz peynir(100gr), yağsız omlet Öğle: Köriyle tatlandırılmış tavuk ızgara(200gr) Ara öğün: Yulaflı ekmek veya krep Akşam: Izgara somon(250gr) ~1100 kalori, ~%14 CHO, ~% 59 protein, ~% 27 yağ

34 Hatalı Zayıflama Programlarına Örnek-11 Karatay Diyeti Örnek bir günlük menü Kahvaltı -İki adet yumurta (Suda haşlanarak rafadan ya da kayısı kıvamında hazırlanmış. Tereyağında peynirli omlet de yapılabilir.) adet tuzu alınmış yeşil ya da siyah zeytin -Bir avuç içi kadar beyaz peynir, -4-5 adet gün kurusu kayısı -Şekersiz bitki çayı, su ya da meyve çayı -Bir (ince belli) çay bardağı ceviz (ekmek yerine beyaz peynirle birlikte yenebilir. Cevizler mümkünse yeni kırılmış olmalıdır.)

35 Öğle yemeği -Bir avuç içi kadar dana eti -Salata (söğüş, bol ) - Zeytinyağlı fasulye -Bir su bardağı tuzsuz ayran -Arzu edildiği kadar şekersiz bitki çayı ya da su Ara öğün (şart değil) -Yarım su bardağı kadar ceviz -Şekersiz olarak sevdiğiniz herhangi bir çay yada taze limonlu su Akşam yemeği -Balık, -Salata( yeşil soğan, roka ve turp bol miktarda hazırlanıp, içine, doğal sirke, limon, az miktarda kristal kaya tuzu ve sızma zeytinyağı ile birlikte tane keten tohumu ilave edilerek hazırlanmalıdır.) ~1200 kalori, ~%12 CHO, ~% 30 protein, ~% 58 yağ Süt ve yoğurt(yetersiz), ekmek grubu (-)

36 Yüksek proteinli diyetler; Termogenezi Enerji alımını azaltır (Tokluk ) İştahı baskılar (ketozise bağlı) Ağırlık kaybında başarılı(?)

37 Bu diyetlerin içeriğinde, toplam yağ, doymuş yağ ve kolesterol miktarları yüksektir. Elzem besin ögelerini sağlayan besinlerin kısıtlanması ve bazı vitamin-minerallerin gereksinimlerinin karşılanamaması söz konusudur. Karaciğer ve böbrek sorunları oluşabilir.

38 Sıvı kaybı ve ketozis nedeniyle dehidratasyon Posa eksikliği nedeniyle konstipasyon Enerji yetersizliği nedeniyle malnütrisyon Besin ögesi yetersizliği nedeniyle saç dökülmesi Posa ve fitokimyasal yetersizliği nedeniyle olası uzun dönem sağlık sorunları

39 N:22944 Düşük CHOyüksek prot. Total mortalitede

40 Alkali Diyet İnternet bilgisi Alkali diyetle 1 ayda 7 kilo! Alkali Diyetinin ana mantığı, insan vücudunda yer alan ph değerinin asit yönünü alkali yönüne çevirmek. Vücut, kanın ph ını sürekli aralığında tutmaya çalışır. Yani Kan ph sı hafif alkalidir. Alkali suyu nedir? Alkali su tarifi Alkali su tarifi : 2 litre suya 1 tatlı kaşığı İngiliz karbonatı (temin edemezseniz normal karbonat koyun) ekleyip karıştırın. Bu alkali suyudur. Bu suyu çay ve yemeklerde kullanabilirsiniz.

41 Güne içerisine az bal ve limon eklenmiş alkali su ile başlayın Sabah kahvaltısı 1 kase az yağlı yoğurt 5-6 kaşık yulaf ezmesi 3 adet ceviz 1 çay kaşığı kadar toz tarçın 3-4 tane kuru erik veya 4 adet yumurta beyazı ile yapılmış otlu omlet 1 dilim kızarmış çavdar ekmeği Ara öğün 1 fincan rezene çayı (alkali su ile yapılacak) 1 tane armut (kabuklarıyla tüketilecek) 1 şişe içine nane yaprağı koyulmuş maden suyu

42 Öğle 1 kase brokoli çorbası 1-2 dilim kızartılmış çavdar ekmeği veya 1 kase haşlanmış esmer pirinç pilavı, Az zeytinyağlı havuç salatası (yemeğe bir tatlı kaşığı toz zerdeçal ekleyin) Ara öğün 1 adet yeşil elma ve kivi 1 avuç çiğ badem 1 fincan alkali su ile hazırlanmış beyaz çay Akşam 1 porsiyon ızgara balık Buharda pişirilmiş Brüksel-brokoni lahanası Limonlu ve taze kerevizli roka salatası

43 ENERJİ: 1200 Kkal. ENERJİ: 1100 Kkal. CHO: % 47.8 CHO: % 38.3 Protein: % 15.6 VEYA Protein: % 19.5 Yağ: % 36.6 Yağ: % Süt-yoğurt yetersiz Peynir yok Yumurta beyazı var, yumurta sarısı yok

44 Cambridge Diyeti Slim-Fast Diyeti South Beach Diyeti Ornish Diyeti Carbohydrate Addict Diyeti İsveç Diyeti Mayo Klinik Diyeti Fit For Life Diyeti Raw Food Diyeti Makrobiyotik Diyet..

45

46 ÇALIŞMA 1 İşviçre de yapılan çalışmada yaşları arasında değişen kadın incelenmiş. Ortalama 15.7 yıl takip edilmişler.

47 Sonuç olarak; düşük karbonhidrat yüksek proteinli diyet ile kardiyovasküler hastalık riski arasında önemli bir ilişki bulunmuştur.

48 ÇALIŞMA 2 Case report Hasta 51 yaşında, sağlıklı, fiziksel olarak aktif, sigara içimi yok, alkol içimi yok, seksüel fonksiyonları normal, kalp hastalığı, hipertansiyonu ve diyabeti yok. İlk 6 ay en fazla 20 g CHO- sonra g CHO

49

50 ÇALIŞMA 3 Düşük Karbonhidratlı Diyet (n=10) * %15 Karbonhidrat * %20-30 Protein * %55-65 Yağ DüşükYağlı Diyet (n=13) * %50-60 Karbonhidrat * %15 protein * %30 Yağ

51

52 Sonuç olarak; 8 hafta sonunda LDL konsantrasyonunda görülen tatmin edici azalma göstermiştirki, ılımlı bir CHO kısıtlaması (enerjinin 20 si) düşük yağlı diyete kıyasla daha az bir aterojenik lipit profiline neden olur. Ancak; Daha uzun süreli çalışma yapılmalıdır.

53 ÇALIŞMA 4 Çalışmaya 52 erkek 15 kadın katılmıştır yılları arasında er gün sürmüştür. Diyetin; %10-15 i yağ, %15-20 si protein, %65-75 i CHO Posa:40g/1000kkal. Tuz: <1500 mg/gün Kolesterol:<100 mg/gün

54

55 Sonuç olarak, bu çalışmanın kısa dönemli etkisinin yanında uzun dönemli bir çalışma yapılıp sonuçların o şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir.

56 1.Diyetin enerjisi ayda 2-4 kg ağırlık kaybını sağlamalı ve çok düşük kalorili olmamalıdır. 2. Diyet, * hastanın ağız tadını bozmayacak şekilde * sosyo-ekonomik durumuna uygun * yaşam tarzına adapte edilmiş şekilde * esnek olmalıdır. 3. Diyet; * beslenme alışkanlıklarını uzun dönemde değiştirecek şekilde sunulmalı * kısa dönemli acele (şok) diyetler uygulanmamalıdır.

57 4. Diyet; * CHO, protein, yağ, posa, vitamin ve mineraller yönünden yeterli ve dengeli olmalıdır. 5. Diyet; * Kan basıncı * Kan lipit düzeylerine * Kan ürik asit göre * Kan glukoz düzenlenmelidir *

58 Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından: TÜRK GIDA KODEKSİ KİLO VERME AMAÇLI ENERJİSİ KISITLANMIŞ GIDALAR TEBLİĞİ (TEBLİĞ NO: 2012/ )

59 Amaç MADDE 1- (1) Bu Tebliğin amacı, kilo verme amacıyla enerjisi kısıtlanmış diyetler için özel olarak formüle edilen özel beslenme amaçlı gıdaların tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretim, hazırlama, işleme, muhafaza, depolama, taşıma ve pazarlamasını sağlamak üzere özelliklerini belirlemektir. Kapsam MADDE 2- (1) Bu Tebliğ, kilo verme amacıyla enerjisi kısıtlı diyetler için özel olarak formüle edilmiş özel beslenme amaçlı gıdaları kapsar.

60 EK-1 Enerjisi Kısıtlanmış Diyetler İçin Hazırlanan Gıdaların Temel Bileşimi Üreticinin talimatlarına göre hazırlanan ya da tüketime hazır halde piyasaya sunulan ürünlerin özellikleri: 1. Enerji 1.1. Bu Tebliğin 5 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen üründen sağlanan enerji, toplam günlük miktar için 3360 kj (800 kcal) den az ve 5040 kj (1200 kcal)'den fazla olamaz. 1.2.Bu Tebliğin 5 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen üründen sağlanan enerji, öğün başına 840 kj (200 kcal) den az ve 1680 kj (400 kcal) den fazla olamaz. 2. Protein 2.1.Bu Tebliğin 5 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde belirtilen ürünlerdeki protein miktarı ürünün toplam enerji değerinin % 25 inden az ve % 50 sinden fazla olamaz. 2 nci maddenin (a) bendinde belirtilen ürünlerin protein miktarı 125 g ı aşamaz.

61 3 günde 1,8 kg yağ dokusu kaybı 4 ayda 24 kg kayıp İlk hafta sonucu 1.9 kg kayıp 1 ayda 6.5 kilo kayıp, emziriyor Vücut ağırlığı kaybı 6.9kg. Tamamı yağ kütlesinden

62

63