Cinsel Travmaya Uğramış Kişilerle Psikoterapisi

Transkript

1 Cinsel Travmaya Uğramış Kişilerle Grup Psikoterapisi Doç. Dr. Aslıhan Sayın Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatrii AD Ulusal Psikiyatri Kongresi 2010

2 Sunum planı Grup öncesi değerlendirme Terapötik ortam 12 seansın yapısı Çalışma sonuçları

3 Grup öncesi değerlendirme Cinsel travmanın tanımı Dışlama kriterleri Kontrat Travma öyküsünün alınması Ölçekler

4 Cinsel Travma nın tanımı Kişinin, başka bir kişi/kişiler tarafından cinsel içerikli bir eyleme zorlanması ya da maruz bırakılması

5 Dışlama kriterleri 16 yaşından küçük olmak Aktif madde/alkol bağımlılığı Yoğun intihar düşünceleri Psikotik bozukluk Mental retardasyon Grup kurallarını kabul etmeme/onam formunu imzalamamaa

6 Kontrat Grup üyeleri Terapistler Ortam Zaman Grup sürecinin özeti Grup kuralları

7 Grup kuralları Gizlilik ilkesi Devam zorunluluğu Gruptan ayrılmak isteme Grup dışında görüşmeme Alkol/madde etkisi altındayken gelmeme Grup dışındaki tedavi Gerekli görülürse ek tedavi Gruptan çıkarılma ihtimali

8 Kimlik bilgileri Adı soyadı Yaşı Eğitim çalışma durumu Şu an kimlerle oturduğu Doğduğu yer Yaşamının çoğunu geçirdiği yer Önceki ve şimdiki psikiyatrik tedavileri

9 Travma öyküsünün alınması Size zarar veren olayı/olayları ne zaman yaşadınız, kaç yaşındaydınız? Size kim/kimler zarar verdi? İlk kime söylediniz/söylemeye çalıştınız, olaydan ne kadar süre sonra söylediniz ve nasıl bir tepki aldınız? Bu zarar nedeniyle kimden/kimlerden bir yardım aldınız/almaya çalıştınız? Size nasıl bir zarar verildi? Bu olayın/olayların sizce şimdiki yaşamınıza nasıl bir etkisi oldu? Bu olayın/olayların sizce size en çok acı veren yanı neydi? Olayla/olaylarla ilgili yaptığınız/yapmadığınız herhangi bir şeyle ilgili duygularınız düşünceleriniz nelerdir? Olay/olaylar şimdi başınıza gelseydi neyi daha farklı yapmak isterdiniz?

10 Ölçekler Hamilton Depresyon Ölçeği Hamilton Anksiyete Ölçeği Klinisyen Tarafındann Uygulanan TSSB Ölçeği Dissosiyatif Yaşantılar Ölçeği Çocukluk Çağı Travmatik Yaşantılar Ölçeği

11 Terapötik ortam Ofis Kapıyı açma kuralı 15 dakika geç kalmaa izni Telefonlar Balkon Kahve makinası Yemek getirebilme Grup öncesi sohbet

12 Grubun süreci 8 10 kişi 12 seans 6 ay sonra takip seansı 90 dakika Haftada bir

13

14 12 SEANSIN YAPISI

15 1. seans Tanışma Grup kurallarını tekrar gözden geçirme Grup saatini ayarlama Resim çalışması * Şu anda neredesin? * Sence seni nasıl bir yolculuk bekliyor? * Sonunda nereye varacağını düşünüyorsun? Bugün burada olmak sizin için nasıldı?

16 2. seans Geçen haftadan beri duygular/düşünceler/ /çağrışımlar Güven konusu * Nerede kimin yanında ne yaparken güvende hissedersin? Gevşeme egzersizi Hayal kurma: Kapağı olan bir kutu Resim çizdirme Ev ödevi

17 3. seans Kutular hakkında konuşma Travmanın yarattığı ruhsal belirtiler konusunda eğitim Şimdi burada egzersizi Öykü anlatma sırasını belirleme

18 4 6/7. seanslar ÖYKÜLER Her seans kimlerin anlatacağı belli 20 dakika anlatma süresi müdahale yok (Eğer isterlerse) 10 dakika geri bildirim soru sorma Anlatma zorunluluğu yok Ne kadarını anlatacağına kendi karar veriyor Her seans başında eski anlatıcıları kontrol Sıkıntının öfkenin artabileceği

19 8 10. seans Öykülerden eksik kalanlar, yeni çağrışımlarduygular düşünceler anılar Ortak konular * Benlik saygısı * Suçluluk duygusu * Anne kız ilişkileri * Karşı cinsle ilişki * Cinsellik * Hayır diyememe * Sınırlar Mektup ödevi

20 11. seans Mektuplar

21 12. seans Eski resimlerin dağıtılması Kendi süreçlerini özetlemeleri gözden geçirmemeleri Birbirlerine geri bildirim vermeleri Veda 6 ay sonraki takibi hatırlatma

22 Takip seansı Nasıldı? Ne yapabildiler? Ne yapamadılar? Bundan sonra ne yapacaklar?

23 ÇALIŞMA SONUÇLARI

24

25 Gruplarımızın özeti Grup Başlangıç Bitiş Takip 1 Mart Eylül Kasım Mart Ekim 2010 (planlanan) Haziran 2009 Aralık 2009 Kasım 2009 Haziran 2010 Şubat 2010 Ekim 2010 (planlanan) Mayıs 2010 Aralık 2010 (planlanan) Aralık 2010 (planlanan) Haziran 2011 (planlanan)

26 Sosyo demografik özellikler N % Medeni durumu; Bekar Evli Boşanmış Tekrar evlenmiş Mesleği; Çalışıyor Ev hanımı Öğrenci Eğitim durumu; >=12 yıl 9 11 yıl 1 8 yyıl Doğum yeri; Büyük şehir Küçük şehir köy Yaşadığı yer; Büyük şehir Küçük şehir köy Kimlerle yaşıyor; Ailesiyle Yalnız Sığınma evi Arkadaşlarıyla Yaş Minimum maksimum Ortalama ± SS ± 8.42

27 Önceki/şimdiki psikiyatrik tedavi N % Önceki psikiyatrik tedavi; Yok İlaç + psikoterapi İlaç Psikoterapi Şu anki psikiyatrik tedavi; Yok İlaç İlaç + psikoterapi Psikoterapi Hastaneye yatış; Yok Bir kere Birden fazla İntihar girişimi; Evet Hayır

28 İlk görüşme sonrası psikiyatrik tanılar N % Yok Depresyon Depresyon + SKB TSSB Depresyon + TSSB SKB Panik bozukluğu Yeme bozukluğu + vaginismus Sosyal fobi + vaginismus Alkol bağımlılığı Uyum bozukluğu Mental retardasyon + TSSB Yeme bozukluğu + SKB

29 Travma öyküsü N % Travma oluştuğundaki yaş; Çocukluk Ergenlik Erişkinlik Travmayı yapan kim; Birinci derece akraba (baba, abi vs) Erkek arkadaş eş Yabancı Diğer akraba Arkadaş İş arkadaşı Polis Travmanın tipi; Tecavüz Taciz + tecavüz Taciz Travmanın sıklığı; Bir kereden fazla Bir kere Tekrarlayan travma; Hayır Evet

30 Travma öyküsü devam İlk kiminle paylaşmış; Kimseyle Aile üyesi (üyeleri) Arkadaş (lar) Profesyonel biri (doktor, sosyal hizmet uzmanı vs) Erkek arkadaş eş Ne zaman paylaşmış; Travmadan yıllar sonra Travmadan hemen sonra Paylaştığı kişini tepkisi; Olumlu (empati, destek vs) Olumsuz (suçlama, öfke vs) Profesyonel yardım; Hayır Evet

31 Hamilton Depresyon Ölçeği (HAMD) and Hamilton Anksiyete Ölçeği (HARS) sonuçları HAMD HARS toplam HARS psikolojik belirtiler HARS somatik belirtiler Min maks Ort ± SS ± ± ± ± 6.81

32 Klinisyen Tarafından Uygulanan TSSB Ölçeği (CAPS) Min mak Ort ± SS CAPS tekrar yaşantılama şimdi CAPS tekrar yaşantılama yaşam boyu CAPS kaçınma şimdi CAPS kaçınma yaşam boyu CAPS aşırı uyarılmışlık şimdi CAPS aşırı uyarılmışlık yaşam boyu CAPS toplam şimdi CAPS toplam yaşam boyu Evet N % ± ± ± ± ± ± ± ± Hayır N % TSSB şimdi TSSB yaşam boyu

33 Dissosiyatif Yaşantılar Ölçeği (DES) Min mak Ort ± SS DES puan ± Dissosiyasyon Evet N % Hayır N %

34 Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği (CTS) Min mak Ort ± SS CTS fiziksel ihmal CTS emosyonel istismar CTS emosyonel ihmal CTS fiziksel istismar CTS cinsel istismar CTS inkar CTS toplam ± ± ± ± ± ± ± 19.90

35 Gruba Katılım N % Grubu bitirenler Grubu yarıda bırakanlar Yarıda bırakma nedenleri Öngörüşme sonrası çıkarılan* Bilinmeyen Devamsızlık Ekonomik nedenler Hastaneye yatış *: 2 ekonomik nedenler, 2 si tanı nedeniyle çıkarıldı (alkol ve MR), 1 i eğitim için yurt dışına gitti

36 30 Hamilton Depresyon Ortalama 0 HAMD1 HAMD2 HAMD3 HAMD4 P= 0.000

37 18 Hamilton Anksiyete Ortalama 4 2 HARS1TOP HARS2TOP HA RS3TOP HARS4TOP P= 0.000

38 12 Tekrar yaþantýlama belirtileri Ortalama 6 5 CAPS1REC CAPS2RES CA PS3RES CAPS4RES P= 0.323

39 30 Kaçýnma belirtileri Ortalama 0 CAPS1ASC CAPS2ASC CAPS3ASC CAPS4AS P= 0.000

40 12 Aþýrý uyarýlmýþlýk belirtileri Ortalama 2 CAPS1HAC CAPS2HAS CAPS3HAS CAPS4HAS P= 0.009

41 50 Toplam TSSB belirtileri Ortalama 0 CAP1CTOP CAPS2TOP CA PS3TOP CAPS4TOP P= 0.000

42 Terapötik etkenler Min Mak Alturizm 7 41 Kohezyon (3) Evrensellik IP öğrenme girdi IP öğrenme çıktı 8 43 Kılavuzluk 8 42 Katarsis Özdeşim 9 35 Ailenin tekrar yaşantılanması Kendini anlama (1) Umut aşılama (2) Varoluşçu etkenler Ort ± SS ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± 12.23

43 CİNSEL TRAVMA GRUPLARINA KÜLTÜRLERARASI BİR BAKIŞ Leyla Welkin

44 Gruplarımızda travmanın yaygın görülen örüntüleri mevcuttu: Judith Herman in Travma ve İyileşme kitabındaki Kompleks Travma Sonrası Stres Bozukluğu na çok benzer şekilde: Emosyonel çarpıtmalar Güç çarpıtmaları İlişki çarpıtmaları

45 Emosyonel Çarpıtmalar Orjinal travmatik yaşantıya eşlik eden duygular, olaylar ve durumlardan aşırı korkma. Bir savunma olarak uzaklaştırma, geri çekilme ve kopmayı kullanma eğilimi. Ölümle aşırı uğraş, bazı olgulardaa intihar düşünceleri veya jestleri de dahil olmak üzere. Kendine zarar verme davranışları. Travmayla ilişkili tekrarlayan anılar, rüyalar, fantaziler ve intruzif düşünceler. Öfke, yas, korku, üzüntü de dahil olmak üzere, emosyonları tutma (contain) ve yönetme ile ilgili düzensizlik ve zorluk.

46 Güç Çarpıtmaları Dengesiz çaresizlik, beceri hisleri. düşük kişisel güç ve Orantısız veya yanlış yere yönlendirilmiş kendini suçlama, sorumluluk ve suçluluk duyguları. Kişinin kendisini, kişiliğini değersiz görmesi ve aşağılaması.

47 İlişki Çarpıtmaları Kişiler arası anksiyete, güven duygusu geliştirmede zorlanma, bu zorlanmayla güven ilişkisi geliştirme isteği arasında gidip gelme. İlişkilerde aşırı teslimiyet ve üstünlük kurma arasında gidip gelme örüntüsü. Travmayı yapan kişiye karşı veya o kişiye benzeyen kişilere karşı çarpık algılar (kadın gruplarında genellikle bütün erkeklere genelleme yapılır).

48 Kültürler Arası Karşılaştırma Kohezyon ve ilişki kurma Emosyonel Dışavurumuu Tolere Etme ve Tutma (Containment) * Kendisinde * Diğer kişilerde Güç Farkları ve Otorite İçsel ve Dışsal Kontrol Odağı Namus ve Utanç