Ragıp ÇAVUŞ 1, Aysun ÖZTUNA KAPLAN 2, Fatih SÜNBÜL 3 ve Bayram ÇETİN 4

Transkript

1 OKUL DIŞI ÖĞRENME ORTAMLARININ ÖĞRENCİLERİN FEN VE TEKNOLOJİ DERSİNE YÖNELİK TUTUMLARINA VE MOTİVASYONLARINA ETKİSİ: KOCAELİ BİLİM VE TEKNOLOJİ KULÜBÜ ÖRNEĞİ Ragıp ÇAVUŞ 1, Aysun ÖZTUNA KAPLAN 2, Fatih SÜNBÜL 3 ve Bayram ÇETİN 4 1 Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Fen Bilgisi Eğitimi EABD 2 Sakarya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Eğitimi ABD 3 Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kocaeli Bilim ve Teknoloji Kulübü 4 Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Programları ve Öğretim ABD ÖZET Bu çalışmanın amacı, bilim ve teknoloji kulübündeki etkinliklere devam eden ilköğretim öğrencileriyle bu etkinliklere katılmayan ilköğretim öğrencilerinin fene yönelik tutum ve motivasyonlarını karşılaştırmaktır. Çalışma tarama modelinde gerçekleştirilmiş ve çalışmada tek faktörlü gruplararası desen ve iki faktörlü faktöryel desen kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini öğretim yılında Kocaeli il merkezinde bulunan iki okulda öğrenim gören 60 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan öğrencilerin MEB tarafından yapılan Seviye Belirleme Sınavı ndan aldıkları puanlara göre denk düzeyde olup olmadıkları kontrol edilerek örnekleme dahil edilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak daha önceden geçerlilik ve güvenirlik analizleri yapılan tutum ve motivasyon ölçekleri kullanılmıştır. Ölçekler bilim ve teknoloji kulübüne devam eden ve aynı okulda okuyup kulübe devam etmeyen öğrencilere uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 16.0 paket programında Mann-Whitney U Testi ve iki faktörlü ANOVA analiziyle analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda öğrencilerin Bilim ve Teknoloji Kulübü ne katılımları ile tutum ve motivasyon puanları arasında anlamlı bir farklılık olduğu ancak; katılım durumu ile tutum-motivasyon faktörünün ortak etkisinin olmadığı belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Fen ve teknoloji, tutum, motivasyon, okul dışı öğrenme ortamları, bilim ve teknoloji kulübü. 1. GİRİŞ Fen ve Teknoloji dersi öğrencilerin olaylara bilimsel açıdan bakmasını sağlayan önemli bir aracıdır. Ülkemizde yapılandırmacı yaklaşım temel alınarak hazırlanan, bilimsel tutum ve düşüncenin çocuklara tecrübe yoluyla öğretilmesini savunan yeni Fen ve Teknoloji dersi öğretim programının vizyonu Bireysel farklılıkları ne olursa olsun bütün öğrencilerin fen ve teknoloji okuryazarı olarak yetişmesidir. şeklinde tanımlanmıştır (MEB, 2006; 5). Fen okuryazarı bireylerin yetiştirilmesinde öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersine yönelik olumlu tutuma ve yüksek motivasyona sahip olması gerekmektedir. Derse yönelik olumlu tutum ve yüksek motivasyon, öğrencilerin fen okuryazarı olarak yetişmesine olumlu katkı sağlayacaktır. Tutum, öğrenmeyle kazanılan, bireyin davranışlarına yön veren, karar verme sürecinde yanlılığa neden olan bir olgudur. Genel anlamda tutum, bireyin belli bir objeye karşı gösterdiği ön yargılı bir tepkidir. Bireyin belli bir obje ya da olaya yönelik geliştirdiği tutumun ne olduğuna karar verebilmek için bireyin o objeye gösterdiği tepkinin değişik ortamlarda gözlenmesi gerekir. Tutum değişmeye karşı dirençlidir (Ülgen, 1994; Akt: Afacan, 2008). Eğitimde herhangi bir dersin başarısına etki eden en önemli değişkenlerden biri de, o derse yönelik tutum olduğundan dolayı öğretim faaliyetlerinin amaçlarından biri de öğrencilerin herhangi bir derse yönelik tutumlarını olumlu yönde geliştirmek ve artırmak olmalıdır (Turhan, Aydoğdu, Şensoy, Yıldırım, 2008). Fen ve Teknoloji dersinde de derse yönelik tutum önem taşımaktadır. Tutumun yanında derse yönelik motivasyon düzeyi de önemlidir. Motivasyon bir şeyi yapmak için harekete geçirilmek anlamına gelir. Başkalarıyla iş yapan ya da paylaşımda bulunan pek çok kişi bir iş için diğerlerinin ya da kendilerinin ne kadar motivasyona sahip olduklarını sorgular. Bunun yanında bireylerin sahip oldukları motivasyon hem çeşitlidir hem de seviyeleri farklıdır (Deci ve Ryan, 2000; Akt: Doğan, 2009). Yukarıdaki tanımlardan yola çıkarak eğitimde tutum ve motivasyonun son derece önemli olduğu görülmektedir. Buluş Kırıkkaya ve Tanrıverdi (2006) tarafından yapılan çalışmada öğretmenlerin bilimsel süreç becerileri, fen-teknoloji-toplum-çevre, tutum ve değerler gibi kazanımları önemsedikleri ancak; Fen ve Teknoloji dersinde ünitelere yönelik kazanımların yanında diğer kazanımların (bilimsel süreç becerileri, fen-teknoloji-toplum-çevre, tutum ve değerler) da öğrencilere kazandırılmasında güçlüklerle karşılaşılabilineceği ifade edilmiştir. Öte yandan Buluş Kırıkkaya da (2009) çalışmasında bilimsel çalışmalara, bilime yönelik kazanımların öğretmenlerce gerçekleştirilebilir olduğunu ancak gerçekleştirilememesinin nedenlerini de sınıfların kalabalık olması, kazanımları gerçekleştirmenin uzun zaman alması, kazanım sayılarının çok fazla olması şeklinde belirtmiştir. Yılmaz ın (2007) yaptığı çalışmada da çalışmaya katılan öğretmenlerin tamamına yakınının bilimsel tutum ve davranışlara büyük önem verdiği ancak, bu kazanımları kazandırmada zorluklar yaşadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bu durumda sürece katılıma, derste edinilen

2 bilgilerin gündelik yaşamda uygulanmasına ve derse yönelik olumlu düşüncelere sahip olunmasına yardımcı olacak kazanımların öğrencilere kazandırılmasında okul dışı öğrenme ortamları büyük önem taşımaktadır. Öğretim sürecinde etkinliklere yeterince zaman ayrılamaması, etkinliklerin gerçekleştirilmesi için gerekli malzemelerin olmaması, ders saatlerinin yetersizliği gibi etkenlerden dolayı öğretim sürecinde bilimsel süreç becerileri, fen-teknoloji-toplum-çevre ilişkisi ve tutum ve değerlerinin gelişimi arka planda yer aldığı düşünülmektedir. Bu boşluğu öğrenciler okul dışı öğrenme ortamlarıyla kapatmaya çalışmalı ve öğretmenler de öğrencileri bu tip çalışma ortamlarına yönlendirmelidir. Okul dışı öğrenme ortamları literatürde informal öğrenme ortamları adıyla yer almaktadır. Stocklmayer ve Gilbert e (2003) göre bireylerin fen okuryazarlığının geliştirilmesinde okul eğitiminin yanında informal fen eğitimi de önemli bir yer tutmaktadır. İnformal fen eğitimi temel olarak okul dışında değişik kanallar vasıtasıyla yapılan eğitimdir. İnformal fen eğitiminin karakteristik özelliği, öğrenenin neyi niçin, nasıl ve ne zaman öğrendiğini kontrol edebilmesidir (Akt: Kavak, Tufan ve Demirelli, 2006). İnformal öğrenme bireylerin günlük hayatındaki aile, işyeri, çeşitli topluluklar, boş zaman aktiviteleri gibi her türlü aktiviteyi içerir (Golding, Brown ve Foley, 2009). Genel olarak informal öğrenme sistemsiz, kasıtsız ve örgütlenmemiş faaliyetler bütünüdür (Tight, 2002; Akt: Golding, Brown ve Foley, 2009). İnformal öğrenme müze, hayvanat bahçesi gibi bazı kurumlarda, izci kampları gibi organizasyonlarda veya televizyon izleme, hobilerle uğraşma gibi günlük durumlarda gerçekleşebilir (Gerber ve Marek, 2001; Salmi, 1993). İnformal öğrenme ortamlarıyla ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde genellikle bilim müzelerine yönelik çalışmalara rastlanılmıştır (Atkins, Velez, Goudy ve Dunbar, 2008; Bozdoğan ve Yalçın 2009; Guisasola, Morentin ve Zuza, 2005). Öte yandan bilim kampı (Fields, 2009), doğa kampı ve bilim merkezlerine (Bozdoğan, 2008; Wellington, 1990) ilişkin çalışmalar da literatürde yer almaktadır. Bu çalışmada ise Kocaeli ilinde yer alan Bilim ve Teknoloji Kulübü ndeki etkinliklere devam eden öğrencilere odaklanılmıştır. Bu bağlamda araştırmanın amacı, Bilim ve Teknoloji Kulübü ndeki etkinliklere katılan öğrencilerle bu etkinliklere katılmayan öğrencilerin fene yönelik tutum ve motivasyonlarını çeşitli değişkenlere göre karşılaştırmaktır. 2. YÖNTEM 2.1. Araştırma Grubu Çalışmanın örneklemini, öğretim yılında Kocaeli il merkezinde bulunan iki ilköğretim okulunda öğrenim görmekte olan 7. sınıf (n= 60) öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırma grubunda yer alan öğrencilerin MEB tarafından yapılan Seviye Belirleme Sınavı ndan aldıkları puanlara göre denk olmasına dikkat edilmiştir Araştırma Problemi Bu çalışmada yukarıda belirtilen düşüncelerden yola çıkılarak araştırmanın problemi Bir okul dışı öğrenme ortamı olan bilim ve teknoloji kulübü öğrencilerin fen ve teknoloji dersine yönelik tutum ve motivasyon düzeyini geliştirmede etkili midir? şeklinde belirlenmiştir. Belirlenen bu probleme bağlı olarak çalışmada aşağıdaki alt problemlere cevap aranmıştır: a) Bilim ve Teknoloji Kulübü nde yapılan etkinliklere katılan öğrencilerle katılmayan öğrencilerin fene yönelik tutumları arasında farklılık var mıdır? b) Bilim ve Teknoloji Kulübü nde yapılan etkinliklere katılan öğrencilerle katılmayan öğrencilerin fene yönelik motivasyonları arasında farklılık var mıdır? c) Öğrencilerin Bilim ve Teknoloji Kulübü ndeki etkinliklere katılma durumları, tutumun ve motivasyonun ortak etkisine bağlı olarak anlamlı bir farklılık göstermekte midir? 2.3. Araştırma Modeli Tarama modelindeki araştırmanın desenleri tek faktörlü gruplar arası desen ve iki faktörlü faktöryel desen olarak belirlenmiştir (Büyüköztürk, 2009) Veri Toplama Araçları Fen ve Teknoloji Dersi Tutum Ölçeği: Öğrencilerin fen ve teknoloji dersine karşı tutumları fen ve teknoloji dersi tutum ölçeği ile tespit edilmiştir. Araştırmada kullanılan tutum ölçeği, Germann

3 (1988) tarafından hazırlanmış olup beşli likert tipindeki ölçek birtakım değişiklikler sonrasında Ören (2005) tarafından geliştirilmiştir. 22 maddeden oluşan tek boyutlu ölçeğin iç tutarlılığı.731 dir. Fen ve Teknoloji Dersine Yönelik Motivasyon Ölçeği: Çalışmada kullanılan Fen ve Teknoloji Dersi Motivasyon Ölçeği, öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersine karşı motivasyonlarını belirlemek amacıyla Başdaş (2007) tarafından uyarlanmıştır. 5 li likert tipi ve eşit aralıklı olan, toplam 35 maddeden oluşan ölçeğin alfa güvenilirliği.83 olarak bulunmuştur Verilerin Analizi Öğrencilerden elde edilen veriler, SPSS 16.0 for Windows paket programı yardımıyla analiz edilmiştir. Öğrencilerin çeşitli değişkenlere göre dağılımlarını göstermek için frekans değerleri kullanılmıştır. Öğrencilerin tutum ve motivasyon puanlarının analizinde Mann-Whitney U Testi ve etkinliklere katılım durumuna göre tutum ve motivasyonun ortak etkisinin belirlenmesi amacıyla ilişkisiz örneklemler için iki faktörlü ANOVA testi kullanılmıştır (Büyüköztürk, 2009). 3. BULGULAR VE YORUM Bu bölümde, probleme ve alt problemlere cevap bulmak üzere gerçekleştirilen veri analizleri elde edilen bulgular ve bulgulara ait yorumlar yer almaktadır. Örneklemi oluşturan öğrencilerin Bilim ve Teknoloji Kulübü ndeki etkinliklere katılım durumlarına, cinsiyetlerine, öğrenim gördükleri okullara ve SBS puanlarına göre frekans dağılımı Tablo 3.1 de verilmiştir. Tablo 3.1: Örneklemi oluşturan öğrencilerin frekans dağılımı. Okul SBS Puanı Bilim Kulübündeki Etkinliklere Katılım Durumu A İ.O. B İ.Ö Toplam Katılan Cinsiyet Kız Erkek Toplam Katılmayan Cinsiyet Kız Erkek Toplam Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular Birinci alt probleme ilişkin olarak verilerin frekans ve ortalamaları alınmış ve Bilim ve Teknoloji Kulübü ndeki etkinliklere katılan öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersine yönelik tutum puanlarının ortalaması X ort = 81.60, Bilim ve Teknoloji Kulübü ndeki etkinliklere katılmayan öğrencilerin aynı tutum ölçeğinden almış olduğu puanların ortalaması X ort = olarak bulunmuştur. Gruplar tutum puanları açısından normal dağılım göstermediğinden tutum puanlarının etkinliklere katılıma göre değişimi Mann-Whitney U Testi ile incelenmiştir (Bkz: Tablo 3.2). Tablo 3.2: Tutum puanlarının Bilim ve Teknoloji Kulübü ne devam etmeye göre Mann-Whitney U Testi Sonucu. Etkinliklere katılım durumu N Sıra ortalaması Sıra toplamı U p Katılan Katılmayan Bilim ve Teknoloji Kulübü ndeki etkinliklere katılan öğrenciler ile bu etkinliklere katılmayan öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersine yönelik tutumları arasında anlamlı bir fark olduğu bulunmuştur (U= , p<.05). Sıra ortalamaları dikkate alındığında etkinliklere katılan öğrencilerin, etkinliklere katılmayan öğrencilere göre Fen ve Teknoloji dersine yönelik tutum puanlarının daha yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Bu bulgu Bilim ve Teknoloji Kulübü ndeki etkinliklere katılmanın öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersine yönelik tutumlarını artırmada etkili olduğunu göstermektedir İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular Bilim ve Teknoloji Kulübü nde yapılan etkinliklere katılım durumunun öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersine yönelik motivasyonlarına etkisinin incelendiği ikinci alt probleme yönelik ortalamaların belirlenmesinde etkinliklere katılan öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersine yönelik

4 motivasyon puanlarının ortalaması X ort = , Bilim ve Teknoloji Kulübü ndeki etkinliklere katılmayan öğrencilerin aynı motivasyon ölçeğinden almış olduğu puanların ortalaması X ort = olarak bulunmuştur. Tablo 3.3: Motivasyon puanlarının Bilim ve Teknoloji Kulübü ne katılım durumunna göre Mann- Whitney U Testi Sonucu. Etkinliklere katılım durumu N Sıra ortalaması Sıra toplamı U p Katılan Katılmayan Bilim ve Teknoloji Kulübü ne devam etmenin, örneklemdeki öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersine yönelik motivasyonuna göre anlamlı bir farklılık göstermektedir (U= , p<.01). Kulüpteki etkinliklere katılan öğrencilerin derse yönelik motivasyonları (X ort = ), etkinliklere katılmayan öğrencilerin derse yönelik motivasyonlarına (X ort = ) göre daha yüksektir. Başka bir ifade ile Bilim ve Teknoloji Kulübü ndeki etkinliklere katılma derse yönelik motivasyonu artırmaktadır Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular Üçüncü alt problemde Bilim ve Teknoloji Kulübü ne katılım durumları, öğrencilerin tutum ve motivasyonun ortak etkisine bağlı olarak incelenmiştir. Tablo 3.4: Bilim ve Teknoloji Kulübü ne devam etme durumu ile tutum ve motivasyon puanlarının ANOVA sonuçları. Varyansın kaynağı Kareler toplamı Sd Kareler ortalaması F p Tutum Puanları Motivasyon Puanları TxM Hata Toplam Tutumun ve motivasyonun, öğrencilerin etkinliklere katılımında ortak etkisinin istatistiksel anlamlı olmadığı bulunmuştur. (F(1, 7)= 3.26, p=.07, p>.05). Başka bir deyişle, öğrencilerin tutumunun motivasyonuna, motivasyonun da tutumuna göre farklılık göstermediği anlaşılmaktadır. 4. SONUÇ, TARTIŞMA VE ÖNERİLER Öğrencilerin Bilim ve Teknoloji Kulübü ne katılımları ile tutum ve motivasyon puanları arasında anlamlı bir farklılık olduğu belirlenmiştir. Başka bir deyişle Bilim ve Teknoloji Kulübü nde gerçekleştirilen etkinliklerin öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersine yönelik tutum ve motivasyonunu artırdığı söylenebilir. Bilim ve Teknoloji Kulübü ne katılma durumuna göre tutum ve motivasyonun ortak ilişkisi incelenmiş ve tutum ve motivasyonun katılma durumu üzerinde ortak etkisinin olmadığı sonucuna varılmıştır. Bozdoğan (2008) tarafından yapılan çalışmada da informal öğrenme yaşantılarının öğrencilere fen okuryazarlığı kazandırabileceği, fene karşı tutumlarını artırabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Ramey Glassert (1997) ve Ramey Glassert, Walberg ve Walberg (1994) tarafından yapılan çalışmada da informal öğrenme ortamlarının tutum ve motivasyonu etkilediği tespit edilmiştir. Bu araştırmanın bulguları da söz konusu araştırmaları destekler niteliktedir. Bu nedenle ülkemizdeki bilim ve teknoloji kulüplerinin ya da benzer faaliyetler veren kuruluşların sayısının artırılması ve bu kulüplerde öğrencilerin fene, bilime ve bilimsel çalışmalara yönelik ilgilerine, motivasyonlarına, okul dışı öğrenmelerine katkı sağlayacak etkinliklere yer verilmesi önerilmektedir. Bu çalışmada seçilen örneklem grubunun geçerliliği yüksek olan bir sınavla seçilmesi etkinliklere katılan ve katılmayan öğrenci grubu arasında birbirine yakın sonuçların elde edilmesini sağlamıştır. Bu nedenle buna benzer yapılacak çalışmalarda örneklem durumu bu husus göz önüne alarak seçilmelidir. Diğer araştırmacılar tarafından da fen okuryazarlığının alt boyutlarının ve öğrenme alanlarına ilişkin kazanımlara yönelik okul dışı öğrenme ortamlarının etkisi incelenebilir.

5 KAYNAKLAR Afacan, Ö. (2008). İlköğretim Öğrencilerinin Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre (FTTÇ) İlişkisini Algılama Düzeyleri ve Bilimsel Tutumlarının Tespiti (Kırşehir İli Örneği). Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Atkins, L. J., Velez, L., Goudy, D. ve Dunbar, K. N. (2008). The Unintended Effects of Interactive Objects and Labels in the Science Museum. Science Education. Cilt: 92, Sayı: 1 ( ). Başdaş, E. (2007). İlköğretim Fen Eğitiminde, Basit Malzemelerle Yapılan Fen Aktivitelerinin Bilimsel Süreç Becerilerine, Akademik Başarıya ve Motivasyona Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Bozdoğan, A. E. (2008). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilim Merkezlerini Fen Öğretimi Açısından Değerlendirmesi: Feza Gürsey Bilim Merkezi Örneği. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt: 21, Sayı: 1 (19-41). Bozdoğan, A. E. ve Yalçın, N. (2009). Ankara daki Bilim ve Teknoloji Müzelerinin Eğitim Amaçlı Kullanım Düzeyleri. Millî Eğitim. Sayı: 182 ( ). Buluş Kırıkkaya, E. ve Tanrıverdi, B. (2006). Fen ve Teknoloji Beceri, Anlayış, Tutum ve Değerlerle İlgili Kazanımların Önem Derecesi ve Gerçekleştirme Düzeyi. Eğitim Araştırmaları, Sayı: 25 ( ). Buluş Kırıkkaya, (2009). İlköğretim Okullarındaki Fen Öğretmenlerinin Fen ve Teknoloji Öğretim Programı Hakkındaki Görüşleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1 ( ). Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları. Doğan, Ö. (2009). İngilizce Hazırlık Okuyan Öğrencilerin Motivasyon Düzeyleri. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Fields, D. A. (2009). What do Students Gain From a Week at Science Camp? Youth Perceptions and the Design of an Immersive, Research-Oriented Astronomy Camp. International Journal of Science Education, Cilt: 31, Sayı: 2 ( ). Gerber, B. L. ve Marek, E. A. (2001). Development of an Informal Learning Opportunities Assay. International Journal of Science Education, Cilt: 23, Sayı: 6 ( ). Golding, B., Brown, M. ve Foley, A. (2009). Informal Learning: A Discussion Around Defining and Researching Its Breadth and Importance. Australian Journal of Adult Learning. Cilt: 49, Sayı: 1 (34-56). Guisasola, J., Morentin, M. ve Zuza, K. (2005). School Visits to Science Museums and Learning Sciences: A Complex Relationship. Physics Education. Cilt: 40, Sayı: 6 ( ). Kavak, N., Tufan, Y. ve Demirelli H. (2006). Fen-Teknoloji Okuryazarlığı ve İnformal Fen Öğretimi: Gazetelerin Potansiyel Rolü. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 3 (17-28). MEB. (2006). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ören, F. (2005). İlköğretim 7. Sınıf Fen Bilgisi Dersinde Öğrenme Halkası Yaklaşımının, Öğrencilerin Başarı, Tutum ve Mantıksal Düşünme Yetenekleri Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ramey-Gassert, L. (1997). Learning Science Beyond the Classroom, The Elementary School Journal. Cilt: 97, Sayı: 4 ( ). Ramey-Gassert, L., Walberg, H. ve Walberg, H.J. (1994). Museums as Science Learning Environments: Reexamining Connections. Science Education. Cilt: 78, Sayı: 4 ( ). Salmi, H. S. (1993). Science Centre Education: Motivation and Learning in Informal Education. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Finlandiya: Helsinki Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Turhan, F., Aydoğdu, M., Şensoy, Ö. ve Yıldırım, H. İ. (2008). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Bilişsel Gelişim Düzeyleri, Fen Bilgisi Başarıları, Fen Bilgisine Karşı Tutumları ve Cinsiyet Değişkenleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 2 ( ). Wellington, J. (1990). Formal and Informal Learning in Science: The Role of the Interactive Science Centres. Physics Education. Cilt: 25, Sayı: 5. Yılmaz, F. (2007). İlköğretim I. Kademede Bilimsel Tutum ve Davranış Kazandırmada Fen Bilgisi Dersinin Etkililiğine İlişkin Öğretmen Görüşleri [Elektronik Versiyon]. İlköğretim Online, 6 (1),