Sayılarla Renkler İçerik

Transkript

1 C O A T S D İ K İ Ş Ç Ö Z Ü M L E R İ Sayılarla Renkler İçerik Giriş Renk nedir? Renk Algısı Görsel Algılama ve Renk Grafik Gösterim Gözle görülen Spektrum Uniform Renk Uzayı Renk Farklarının Değerlendirilmesi Renk Ölçüm Cihazları Coats Capsure Renk Eşleştirme Cihazı Coats Renk Çözümleri hakkında bilgi için iletişime geçiniz

2 Giriş Renk fiziksel bir gerçek değildir, bu yüzden herkes tarafından farklı algılanabilir. Bir cismin ne renk olduğu sorulduğunda genellikle, kişiden kişiye değişen, 'açık mavi', 'çok koyu mor' veya 'parlak altın rengi' gibi cevaplar alırız. Teknolojideki gelişmeler sayesinde renk, rakamlarla ifade edilebilen, mutlak bir bilim olmuştur. Bir ipliğin rengi sayısal olarak belirlenebilir. Bu, rengin anlaşılmasında ve renk eşleştirme prosesinde önemli gelişme sağlamıştır. Teknik bültenimizde, rengin numerik olarak tanımlanmasında kullanılan standart sistemler anlatılmaktadır. Renk Nedir? Bu sorunun basit bir cevabı yoktur, çünkü renk fiziksel bir gerçeklik değildir. Renk insanın, farklı dalgaboylarında yayılan enerjiye karşı verdiği psikolojik tepkidir. Yani renk, bir cismin görüntüsünde, gözle algılanan duyumların yorumlanması olarak tarif edilebilir. Renk Algısı İnsan gözü çok duyarlı bir organdır. Gözümüzün, 7-10 milyon civarında farklı rengi ayrıştırabildiğine inanılmaktadır. Ancak: Hafızamızda mutlak renk kaydı yoktur Yaklaşık olarak 12 erkekten birinde renk görme bozukluğu vardır Yaklaşık olarak 250 kadından birinde renk görme bozukluğu vardır Renk algılaması kişiden kişiye farklılık gösterir Beynin gözle ilgili merkezi, ortam ışığı, arka planın rengi, kullanılan ilaçlar ve alkol gibi bir çok dış faktörün etkisi altındadır Renk çalışmalarında bazı kısıtlamaların varlığını kabul etmekle birlikte, renk kıyaslamalarını kontrollu şartlar altında yaparak, dış faktörlerin etkisini büyük oranda ortadan kaldırmayı hedefleriz. Gün ışığı Renk Görme Bozuklukları Renk görme bozukluklarına rastlanma oranları çok yüksek olmasına rağmen, iş tanımları kapsamında renk onayı veren bir çok kişiye renk algılama testi uygulanmaz. Renk algılama bozukluklarını tespit etmek için Ishihara ve Dvorine testleri kullanılabilir. Her iki test de, karışık renkli noktalardan oluşan zemin üzerinde, renkli noktalarla yazılmış rakamların tanınması şeklinde tasarlanmıştır. Renk görme bozukluğu olan kişiler rakamları ayırt etmekte zorlanırlar. Bu bölümde, renk değerlendirme işlemi sırasında gözümüzü yanıltabilecek faktörlerden bazılarını inceleyeceğiz. Renk kontrollerinde genellikle tercih edilen ışık olan doğal gün ışığı, aşağıdaki faktörlere bağlı olarak önemli ölçüde değişkenlik gösterir: Günün saati Mevsim Yükseklik Hava koşulları Işık kabini içinde yaratılan standart gün ışığına D65 denir. Aşağıdaki şekiller, arka plandaki veya komşu renklerin, renk algılamasını ne kadar değiştirdiğini göstermektedir. Arka plan Yeşil diktörtgenlerin renkleri tıpatıp aynıdır. Farklı görünmelerinin sebebi arka plandaki sarı ve mavi renklerdir. Göz, arka plandaki rengin zıttını alıp cismin görüntüsüne ilave eder, böylece algılanan renk değişir. Komşu renkler Küçük gri karelerin renkleri birbirinden farklı görünüyor. Yukaridaki kareler, aşağıdakilere göre daha koyu. Aslında küçük karelerin hepsi aynı gri renkte. Yukarıdaki kareleri daha koyu gibi görmemizin nedeni, karelere komşu renklerden kaynaklanıyor.

3 Şeffaflık Konumlandırma Özellikle ince ve açık renkli kumaşların ışık geçirgenliğindeki değişmeler, rengin görünüşünü ve ölçümünü önemli derecede etkiler. Kumaşlarda renk ölçümü, ışık geçirgenliği önlenecek şekilde katlandıktan sonra yapılmalıdır. Numunenin veya cismin duruş yönünü değiştirmekle, rengin görünüşü değiştirebilir. Numunenin konumlandırılış şekli, renk ölçüm sonuçlarını da etkileyebilir. Bu nedenle iki numune arasında renk kıyaslaması yaparken, her ikisinin de aynı şekilde konumlandırılması önemlidir. Coats Bülten Aşağıdaki resim sabit olduğu halde, gözünüz onu hareketli görmektedir. Denemek için, belli bir noktaya birkaç saniye sabit olarak bakın, hareketin durduğunu göreceksiniz. Veya daire içindeki siyah yuvarlaklara bakın, hareket duracaktır. Ama gözünüzü bir siyah noktadan diğerine kaydırdığınızda, ilk nokta tekrar hareket etmeye başlayacak... ilginç değil mi? Bu resimdeki siyah yuvarlakları saymayı deneyin!

4 Görsel Algılama ve Renk Renkleri, üç boyutlu uzayda temsil ederek tanımlamanın çok çeşitli yöntemleri vardır. Görsel renk algılama metodu, gözle görünen renk duyumunu, hue, kroma ve açıklık değerleri üzerinden tanımlar. Hue; genel olarak bir objenin algıladığımız rengidir ve rengin ismini belirleyen değerdir - mor, pembe, mavi, yeşil, kırmızı, turuncu, gibi. 400nm Kroma (yoğunluk veya netlik) değeri, görsel renk algılamasında rengin saflık oranını gösterir (monokromatik). Kroma, rengin canlılık veya matlık özelliğini tarif eder. Rengin griye veya saf renge ne kadar uzaklıkta olduğunu gösterir. Hue dan bağımsızdır. 700nm Mat Parlak Açıklık (Lightness) değeri, gözlenen objenin ışığı geçirme veya yansıtma özelliğine bağlı olan boyutu tanımlar. Renk değerleri karşılaştırıldığında, daha açık veya daha koyu olarak gruplandırılabilir. Örneğin domates ile kırmızı turbun renklerini kıyasladığımızda, turp daha koyu kırmızıdır. Koyu İnce Grafik Gösterim Hue, renk küresi diye adlandırılan, şekilde görülen küresel biçimle temsil edilir. Kroma değişkeni yatay eksendedir. Merkezde gri (mat) olan renkler, sağa doğru gidildikçe saf ve daha canlıdırlar. Açıklık ise dikey eksende temsil edilir. Her renk, hue, kroma ve açıklık olarak adlandırılan bu üç değer ile karaktarize edilebilir. Bu değerler sayesinde, renkleri tanımlayabilmemizi sağlayan, üç boyutlu sistemi yaratabiliriz. Gözle görülen Spektrum Gözle görülen spektrum, elektromanyetik spektrumun insan gözü ile algılanabilen kısmıdır. Ancak spektrum, insan gözü ve beyninin ayırt edebileceği tüm renkleri kapsamaz. Örneğin pembe, mor, macenta gibi saf olmayan renkleri içermez, çünkü bu renkler farklı dalgaboylarının karışımı ile elde edilir. Renklerin dalgaboyu aralıkları diyagramda gösterilmektedir. Renk, ışık dalgaboyuna bağlı bir fonksiyondur. kızılötesi ışık ultraviyole ışık Dalgaboyu (nm)

5 Renklerin kapsadığı alanın tamamı, belli yapıda bir uzay oluşturur. Renk uzayları, görülebilir alandaki renklerin geometrik dizilimidir. Tanımlanmış bir renk uzayı modeli, renklerin sayısal olarak ifade edilmesini, böylece objektif bir sınıflandırma kriteri sağlar. C.I.E. (Commission Internationale de l'eclairage) tarafından tanımlanmış, 3 boyutlu renk uzaylarından iki örnek aşağıda açıklanmaktadır: Uniform Renk Uzayı CIELAB Sistemi CIE L*a*b* renk uzayı, ölçüm ve renk siparişi için en çok kullanılan yöntemdir. L*a*b* renkleri, insan gözü algılamasına yakın olarak tasarlanmıştır. Insan gözünün algılayabildiği tüm renkleri tanımlar. Tüm dünyada, tekstil, boya, plastik, kağıt, basılı malzeme ve benzeri cisimlerde renk kontrolu yapmak için çok sık kullanılır. CIE L*a*b* renk uzayındaki, 3-boyutlu renk koordinatları aşağıda sıralanmıştır: CIELAB Sistemi CIELCH Sistemi L* - Açıklık (lightness) koordinatı (L* = 0 siyahı gösterir ve L* = 100, beyazdır) a* - kırmızı/yeşil koordinatıdır, +a* kırmızıyı, - a* ise yeşili belirtir b* - sarı/mavi koordinatıdır ve +b* sarıyı, -b* ise maviyi belirtir -a Yeşil -a Mavi Beyaz I Siyah +b Sarı +a Kırmızı Coats Bülten Açıklık I* Kroma Hue a* b* CIELCH Sistemi Bu yöntemde, L* koordinatı CIE L*a*b* sistemindeki ile aynıdır ancak, C* and h* koordinatları, a* and b* koordinatlarından hesaplanmaktadır. Aynı renkler bu renk uzayında da yine aynı yerde durmaktadır, fakat CIELAB ve CIELCH yöntemleri konumlarını farklı şekilde tarif etmektedir. CIE L*C*h* renk uzayı üç boyutludur. Renkler aşağıdaki şekilde, silindirik koordinatlarla yerleştirilirler: L* - Açıklık (lightness) koordinatları C* - kroma koordinatları, açıklık eksenine dik konumda yer alır h* - Hue açısı derece ile ifade edilir, 0º +a* ekseni üzerinde yer alır, 90º de +b* ekseni, 180º de -a*, 270º de -b* ve tekrar 360º = 0º dir Renk Farklarının Değerlendirilmesi Renk farklarının değerlendirmesinde, güvenilir bir yöntem uygulanması çok önemlidir. Yanlış renkler geri dönüşlere sebep olabilir, bu da boşa harcanan zaman ve para demektir. Renk kontrolu için iki yöntem vardır: Gözle değerlendirme Cihazla ölçüm

6 Gözle Değerlendirme Gözle değerlendirme yaparken, doğru karar verilebilmesi için gözlem sırasındaki şartlar büyük önem taşır. Renklerin gözle değerlendirilmesi sırasında aşağıdaki noktalar dikkate alınmalıdır: Aydınlatmanın, koni görüşüne (fotopik) imkan verecek şekilde yeterli olması gerekir Aydınlatma, CIE standart ışık kaynaklarının iyi bir simulasyonu olmalıdır Gözlem yapılan rengin arka planı kontrol edilmelidir; arka plan Munsell N5 veya N7 benzeri nötr gri olmalıdır Gözlemlenen alan kontrollu olmalıdır. Eğer paneller farklı boyut veya şekildeyse, açık gri renkte bir şablon ile görüntülenen alanlar eşit boyutlara getirilmelidir İki panel, aralarında boşluk olmayacak şekilde yanyana yerleştirilmelidir Standart her zaman aynı tarafta, genellikle solda olmalıdır Renk karşılaştırma panellerini gözlemlemeden önce, mutlaka biraz bekleyip, gözün ışık kabinindeki aydınlatmaya uyum sağlaması beklenmelidir Eğer yüksek kromatik paneller gözlemlendiyse, yeni bir değerlendirme işlemine geçmeden önce, gözün nötr adaptasyonu için mutlaka birkaç dakika beklenmelidir Cihazla Ölçüm Spektrofotometre ile herhangi bir rengin standart ve tüm üretim partilerinin yansıma değerlerinin ölçümü yapılır. Bu ölçüm değerleri, CIELAB ve CMC matematiksel formuller kullanılarak, renk farklılıkları değerlerine dönüştürülebilir. CIELAB Sisteminin Kullanımı CIELAB sisteminde, toplam renk farkı değeri Delta E; L - a - b veya L - c - h olmak üzere üç değişkenin birleşimidir. Delta E parametresi renk farklılığını gösterir. Delta E, tüm boyutlardaki farklılıkları kullanarak toplam tek bir rakam elde edilecek şekilde hesaplanır. Delta E ismi, Almanca duygu, duygulanım anlamına gelen, Empfindung kelimesinin baş harfinden gelmektedir. CIE L*a*b* kullanımındaki en önemli sınırlama, renk uzayının düzensiz olmasından kaynaklanır. Bu sorun renklerin kabul edilebilirliğini zorlaştırır. Renk uzayında bulundukları yere göre, farklı standart renk gruplarına, farklı numerik toleranslar uygulanmalıdır. CMC Denklemi Renk toleranslarının değerlendirilmesi veya uygunluk testleri için (özellikle tekstil sektöründe), geleneksel olarak CIELAB renk uzayı ve renk farklılıkları formullerinin çok sık kullanıldığı endüstrilerde, CIELAB farklarının bazen hataya neden olduğu sonucuna varılmıştır. Coats bilim adamlarından Dr. Roderick McDonald tarafından 1979 yılında geliştirilen JPC formulu, daha sonra Boyama ve Renk Uzmanları Birliğinin, Renk Ölçümü Komitesi tarafından uyarlanmış ve CMC formulüne öncülük etmiştir. Tekstil sanayinde, cihazla renk ölçüm değerlendirmelerinde CMC (2:1) formulu kullanılmaktadır. Bu formulde, açıklık, kroma ve hue farklılıkları üzerinde düzeltmeler yapılmıştır. Renk Ölçüm Cihazları Renk ölçümünde iki tip cihaz kullanılır: Tristimulus renk ölçüm cihazları Spektrofotometreler Tristimulus renk ölçüm cihazları Kullanım Tristimulus renk ölçüm cihazları, referans bir renk ile, ölçüm yapılan renk arasındaki farkı gösteren mutlak bir numerik data verir. Genellikle kalite kontrolde, belli toleranslar içinde uygunluğu belirlemek için kullanılır. Çalışma prensibi Cisim üzerine ışık verilerek, yasıyan ışığın bir kısmı alınıp, analiz edilir ve yoğunluğu kaydedilir. Avantajlar Ölçüm süresinin kısalığı Kullanım kolaylığı Daha düşük maliyetli olması

7 Spektrofotometreler Kullanım Spektrofotometreler, modern renk formulasyonu, renk üretimi ve renk kalite kontrol sistemlerinin en önemli parçasıdır. Renkli malzemelerin ölçümü için özel olarak tasarlanmışlardır. Malzemenin, görünebilir spektrum içindeki fotometrik karakteristiklerini belirler ve numunenin spektral grafiklerini çıkartır Aynı zamanda numunelerin farklı ışık kaynakları altındaki görüntülerini belirleyerek, metamerizmi hesaplayabilirler Coats Bülten Çalışma prensibi Cisim üzerine ışık verilerek, yasıyan ışığın bir kısmı alınıp, analiz edilir ve yoğunluğu kaydedilir. Ancak, reflektans spektrofotometrelerde, yansıyan ışığın yoğunluğu, 5, 10, 20 nm aralıklarla bir seri dalgaboyunda, tüm görünebilir spektrum boyunca ölçülür (genellikle 380 den 730 nm ye veya 400 den 700 nm ye kadar). Avantajlar Yüksek doğruluk derecesi Aynı anda birden fazla parametre ölçülebilmesi Coats Capsure Renk Eşleştirme Cihazı Coats olarak doğru renk ölçümü yapmanın ve dikiş ipliği, fermuar numunelerini en kısa sürede temin etmenin önemini biliyoruz. Coats Colour Capsure, genellikle laboratuarlarda kullanılan spektrofotometreleri tamamlayıcı, taşınabilir ve kullanışlı bir renk eşleştirme cihazıdır. Taşınabilir Capsure cihazında, Coats standart kartelaları, stok renkleri ve diğer renk referansları yüklüdür Renk seçimi prosesinde, ışık kaynağı, gözlemleme açısı, atmosferik koşullar, arka plan etkisi ve insan gözü algılaması gibi değişkenlerin kontrol altında tutulmasını sağlar

8 Özellikler ve Faydalar: Renk eşleştirme prosesinde, hassasiyet, doğruluk ve hız Etkinliğin artması: ilk seferde doğru eşleştirme yapmayı sağlar, böylece zaman ve kaynak tasarrufu elde edilir Fire ve maliyet kontrolu Coats standart renk kartelaları, stok renkleri ve diğer renk referanslarına ulaşım Onaylarda daha yüksek başarı oranı Müşteri stoklarını renk skalası halinde yükleme olanağı Hareketsiz stok miktarının en aza indirilmesi Coats Capsure Renk Eşleştirme Cihazı ile ilgili daha fazla bilgi için, lütfen sitemizi ziyaret edin veya bizi arayın. February 2016