KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

Transkript

1 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

2 TÜRKİYE NİN LİDERİ, GLOBAL BİR OYUNCU Koç Topluluğu, Türkiye de ve bölgesinde lider, dünya çapında önemli bir oyuncu olma kararlılığındadır. TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ YERİ Kombine Gelirler/GSYH* %6 Toplam İhracat/Türkiye nin İhracatı %9 Borsa İstanbul da Toplam Piyasa Değeri %20 YURT DIŞI GELİRLERİ (KOMBİNE-MİLYAR ABD DOLARI) 2016 %29,2 15,6 * GSYH rakamı Orta Vadeli Program tahminidir ** %28,6 %29,2 15,7 18, %27,6 18, %27,6 18, GSYH büyüme (Ortalama Yıllık-%) Koç Topluluğu Büyüme (Ortalama Yıllık Sabit Fiyatlı Ciro-%) %XX,X %25,3 Yurt Dışı Gelirlerin Payı 16,6 Tüpraş dâhil, kombine satışların yaklaşık %50 si (25 milyar ABD Doları) iç piyasadaki dalgalanmalara duyarlı değildir. ** 2016 yılı 9 aylık sonuçlarıdır yılları arasındaki GSYH rakamları Avrupa Hesap Sistemi ne (ESA-2010) uyum amacıyla Aralık 2016 da revize edilen yeni rakamlara göre düzeltilmiştir. ÖZET FİNANSAL BİLGİLER Koç Topluluğu, sürdürülebilir ve kârlı büyümeye odaklanmaktadır. GELİRLER (KONSOLİDE-MİLYON TL) FAVÖK * (KONSOLİDE-MİLYON TL) NET DÖNEM KÂRI ** (KONSOLİDE-MİLYON TL) * Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/gideri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır.

3 BİR BAKIŞTA KOÇ TOPLULUĞU STRATEJİMİZ FARK YARATABİLDİĞİMİZ VE REKABET AVANTAJIMIZIN YÜKSEK OLDUĞU SEKTÖRLERDE YER ALMAK ÇEŞİTLENDİRİLMİŞ PORTFÖY YAPISIYLA FARKLI SEKTÖR VE COĞRAFYALARA AİT RİSKLERİ ASGARİYE İNDİRMEK YÖNETİM BECERİSİ Uluslararası ortaklıklar ve iş birlikleri ile güçlü ve esnek yönetim felsefemizi, üstün rekabet avantajlarımız ile uzun vadeli stratejilerimizi bütünleştiriyoruz. RİSK YÖNETİMİ Güçlü bilançomuz ve farklı iş alanlarından oluşan dengeli portföy yapımızla sektörel ve coğrafi riskleri asgariye indiriyor; verimliliğe ve sürdürülebilir kârlılığa odaklanıyoruz. SEKTÖRLERİMİZ KOMBİNE GELİRLER İÇİNDEKİ PAY KOMBİNE FAALİYET KÂRI (1) İÇİNDEKİ PAY ENERJİ Rafinaj Akaryakıt Dağıtımı LPG Dağıtımı Elektrik Üretimi Doğal Gaz %42 %31 OTOMOTİV Otomotiv Otomotiv Perakendeciliği Traktör Savunma Sanayi %26 %24 DAYANIKLI TÜKETİM Beyaz Eşya ve Tüketici Elektroniği Klima Bilgi ve İletişim Ürünleri Dağıtımı %11 %11 FİNANS Bankacılık Finansal Kiralama Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Faktoring Menkul Değerler Portföy Yönetimi Tüketici Finansmanı %15 %33 DİĞER SEKTÖRLER Gıda Üretimi Gıda Ürünleri Dağıtımı Ev Geliştirme Perakendeciliği Turizm Marina İşletmeciliği Bilgi Teknolojileri Gemi İnşa %6 %1 (1) Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/gideri hariçtir.

4 MARKA GÜCÜMÜZÜ VE TEKNOLOJİYE OLAN HAKİMİYETİMİZİ EN ÜST DÜZEYDE KULLANABİLMEK PİYASA LİDERİ YA DA EN YAKIN TAKİPÇİSİ OLARAK ÖLÇEK EKONOMİSİNDEN EN İYİ ŞEKİLDE FAYDALANMAK SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME Türkiye nin en çok ar-ge harcaması yapan Topluluğu olarak yenilikçi ve geniş ürün gamımızı yüksek hizmet kalitesiyle birleştiriyor ve rekabet gücümüzü artırıyoruz. LİDERLİK Penetrasyon oranı düşük ve büyüme potansiyeli yüksek sektörlerdeki şirketlerimiz ve yarattığımız güçlü markalarla lider pozisyonlardayız. ŞİRKETLERİMİZ/ULUSLARARASI ORTAKLARIMIZ PİYASA POZİSYONUMUZ REKABET AVANTAJLARIMIZ Tüpraş (2) Opet Aygaz (2) Entek Aygaz Doğal Gaz Lider 2 nci - %17,7 Lider - %29 Güçlü rafineri kompleksitesi Çok çeşitli ham petrol işleme kapasitesi Orta Doğu daki petrol üreticilerine olan yakınlık Yüksek talebin olduğu bir ortamda faaliyet göstermek Yüksek depolama kapasitesi Yaygın LPG ve akaryakıt dağıtım ağı Güçlü marka değeri Yüksek ve sürdürülebilir müşteri memnuniyeti Ford Otosan (2) / Ford Motor Co. Tofaş (2) / Fiat Chrysler Automobiles Otokoç Otomotiv TürkTraktör (2) / Case New Holland Otokar (2) Lider - %22 (3) Lider Lider - %46,5 Lider Türkiye otomotiv üretiminin %48 i İç piyasa otomotiv satışlarının %22 si Türkiye otomotiv ihracatının %47 si Düşük penetrasyon oranına bağlı yüksek büyüme potansiyeli En geniş satış, satış sonrası ve servis hizmet ağı Güçlü uluslararası ortaklıklar Türkiye otomotiv sektörünün en yüksek ar-ge çalışan sayısı Hız kesmeden devam eden yatırımlar Verimlilik ve ürün çeşitliliğine odaklanma Türkiye nin en büyük özel sermayeli savunma sanayi şirketi Arçelik (2) Arçelik LG Klima / LG Electronics Bilkom Lider Lider Düşük maliyetli üretim merkezleri: Türkiye, Romanya, Rusya, Çin, Güney Afrika, Tayland ve Pakistan Türkiye deki en geniş satış, satış sonrası ve servis hizmet ağı Avrupa nın lider beyaz eşya üreticilerinden biri Dünyada 100 den fazla ülkeye ihracat Güçlü marka değeri Dünya markası olma hedefiyle büyümeye odaklanma Yüksek ve sürdürülebilir müşteri memnuniyeti Türkiye patent şampiyonu Yapı Kredi Bankası (2) / UniCredit Yapı Kredi Leasing Yapı Kredi Koray (2) Yapı Kredi Faktoring Yapı Kredi Yatırım Menkul Değerler Yapı Kredi Portföy Yönetimi Koçfinans 4 üncü (4), Lider (5) - %22 Lider - %20 Lider - %18 3 üncü 2 nci 3 üncü 72 yıllık köklü deneyim Sürekli genişleyen yenilikçi hizmet ve şube ağı Yaklaşık 950 şubeye sahip güçlü banka Müşteri odaklı büyüme stratejisi Kuvvetli ve çeşitlendirilmiş fonlama tabanı Müşterilerin tüm finansal ihtiyaçlarına aynı çatıda hizmet sunan yapılanma Tat Gıda (2) / Kagome, Sumitomo Düzey Koçtaş / Kingfisher Setur, Divan, Mares (2) Setur Marinaları KoçSistem RMK Marine Lider (6) Lider Lider Yüksek büyüme potansiyeline sahip sektörlerde lider pozisyonlar Güçlü marka değerleri Yaygın dağıtım ağı Büyüme fırsatlarına yönelik sürekli yatırımlar (2) Halka açık şirketler. (3) Ford Otosan, Tofaş ve Otokar ın toplam iç piyasa otomotiv satışlarındaki payıdır. (4) Özel sektör aktif büyüklüğü (5) Kredi kartı alacak bakiyesi (6) Salça, domates ürünleri, ketçap, premium makarna ve pastörize süt

5 KURUMSAL DEĞERLER MÜŞTERİLERİMİZ VELİNİMETİMİZDİR. EN ÖNEMLİ SERMAYEMİZ, İNSAN KAYNAĞIMIZDIR. ÜSTÜN İŞ AHLAKI VE DÜRÜST ÇALIŞMA İLKELERİNE UYMAK, DÜSTURUMUZDUR. DAİMA EN İYİ OLMAK, VAZGEÇİLMEZ HEDEFİMİZDİR. AMACIMIZ, SÜREKLİ GELİŞMEK İÇİN KAYNAK YARATMAKTIR. Vehbi Koç Kurucu KOÇ HOLDİNG: TÜRKİYE NİN EN BÜYÜK HOLDİNG ŞİRKETİ TÜRKİYE NİN EN BÜYÜK ŞİRKETLER TOPLULUĞU TOPLULUĞUMUZ, CİROSU VE İHRACATININ YANI SIRA, BORSA İSTANBUL DAN ALDIĞI PAY, ÖDEDİĞİ VERGİLER VE YARATTIĞI İSTİHDAM İLE TÜRKİYE NİN EN BÜYÜK ŞİRKETLER TOPLULUĞUDUR. LİDER VE GLOBAL BİR OYUNCU KOÇ TOPLULUĞU, TÜRKİYE DE VE BÖLGESİNDE LİDER, DÜNYA ÇAPINDA ÖNEMLİ BİR OYUNCU OLMA KARARLILIĞIYLA SÜRDÜRÜLEBİLİR VE KÂRLI BÜYÜMEYE ODAKLANMAKTADIR. 90 YILI AŞKIN SÜREDİR PAYDAŞLARI İÇİN DEĞER YARATAN BİR KURUM TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ DALGALANMALAR KARŞISINDA 90 YILI AŞKIN SÜREDİR İSTİKRARLA BÜYÜYEN KOÇ TOPLULUĞU, TÜM PAYDAŞLARI İÇİN DEĞER YARATMAYI TEMEL AMAÇ EDİNMİŞTİR. TÜRKİYE NİN EN BÜYÜK SANAYİ GRUBU TÜRKİYE NİN EN BÜYÜK 5 SANAYİ GİRİŞİMİNİN 4 Ü KOÇ TOPLULUĞU ŞİRKETLERİDİR *. TÜRKİYE NİN EN BÜYÜK İHRACATÇISI TÜRKİYE İHRACATÇILAR MECLİSİ SIRALAMASINDA TÜRKİYE NİN EN BÜYÜK 10 İHRACATÇISININ 4 Ü KOÇ TOPLULUĞU ŞİRKETLERİDİR **. 1. Tüpraş 3. Arçelik 2. Ford Otosan 5. Tofaş 1. Ford Otosan 6. Tofaş 2. Tüpraş 7. Arçelik * İstanbul Sanayi Odası 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması (2015 yılsonu sonuçlarının baz alındığı 2016 raporu) ** Türkiye İhracatçılar Meclisi ilk İhracatçı Şirket Araştırması (2015 yılsonu sonuçlarının baz alındığı 2016 raporu)

6

7 İÇİNDEKİLER KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 3 GENEL KURUL GENEL KURUL 04 Olağan Genel Kurul Gündemi 05 Faaliyet Raporu na İlişkin Bağımsız Denetçi Raporu 06 Şeref Başkanı ndan Mesaj 10 Yönetim Kurulu Başkanı nın Değerlendirmesi 14 Yönetim Kurulu Raporu 20 Bağımsız Denetçi Raporu Giriş ve Görüş 21 Konsolide Bilanço / Konsolide Gelir Tablosu Yönetim Kurulu 24 Kâr Dağıtım Politikası 24 Kâr Dağıtım Teklifi 25 Kâr Dağıtım Tablosu 26 Esas Sözleşme Tadili Yönetim Kurulu Üye Adayları 29 Ücret Politikası KOÇ TOPLULUĞU 30 CEO nun Değerlendirmesi 34 Üst Yönetim 36 Kilometre Taşları 38 Ödüller ve Başarılar 40 İnsan Kaynakları ve Organizasyon Şeması 44 Pay Sahipleri ve Yatırımcı İlişkileri 46 Dijital Dönüşüm 52 Araştırma Geliştirme 58 Koç İnovasyon Programı 59 Fikri Haklar SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK 130 Sürdürülebilirlik ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk Performansı Yönetimi 131 Çevre Dostu Uygulamalar 134 Toplumsal Gelişim 135 Kurumsal Sponsorluk ve Marka Projeleri 138 Vehbi Koç Vakfı KURUMSAL YÖNETİM 143 Hukuki Açıklamalar 146 Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum Raporu 160 Yönetim Kurulu Özgeçmişleri 164 Üst Yönetim Özgeçmişleri 166 Risk Yönetimi 168 İç Kontrol Sistemi ve İç Denetim 169 Yönetim Kurulu Komitelerinin Çalışma Esasları ve Etkinliğine İlişkin Değerlendirme 171 Politikalar 175 Finansal Tablolar Sorumluluk Beyanı 176 Faaliyet Raporu Sorumluluk Beyanı FİNANSAL TABLOLAR VE BAĞIMSIZ DENETİM RAPORU 177 Konsolide Finansal Tablolar ve Bağımsız Denetçi Raporu 180 Koç Holding A.Ş. Yasal Kayıtlara Göre Düzenlenmiş Bilanço ve Gelir Tablosu SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER 60 Enerji 76 Otomotiv 98 Dayanıklı Tüketim 108 Finans 116 Diğer Sektörler DİĞER BİLGİLENDİRMELER 254 Genel Kurul Bilgilendirme Dokümanı 260 Bağımsızlık Beyanları 266 Sözlük

8 4 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU KOÇ HOLDİNG A.Ş. OLAĞAN GENEL KURUL GÜNDEMİ 1. Açılış ve Toplantı Başkanı nın seçilmesi, 2. Şirket Yönetim Kurulu nca hazırlanan 2016 Yılı Faaliyet Raporu nun okunması, müzakeresi ve onaylanması, yılı hesap dönemine ilişkin Bağımsız Denetim Rapor Özeti nin okunması, yılı hesap dönemine ilişkin finansal tabloların okunması, müzakeresi ve onaylanması, 5. Yönetim Kurulu üyelerinin Şirket in 2016 yılı faaliyetlerinden dolayı ayrı ayrı ibra edilmesi, 6. Şirket in kâr dağıtım politikası çerçevesinde hazırlanan, 2016 yılı kârının dağıtılması ve kâr dağıtım tarihi konusundaki Yönetim Kurulu nun önerisinin kabulü, değiştirilerek kabulü veya reddi, 7. Yönetim Kurulu nun Şirket Esas Sözleşmesi nin Sermaye başlıklı 6 ncı maddesinin değiştirilmesi ile ilgili önerisinin kabulü, değiştirilerek kabulü veya reddi. 8. Yönetim Kurulu üye sayısının ve görev sürelerinin belirlenmesi, belirlenen üye sayısına göre seçim yapılması, bağımsız Yönetim Kurulu üyelerinin seçilmesi, 9. Kurumsal Yönetim İlkeleri gereğince Yönetim Kurulu üyeleri ve üst düzey yöneticiler için Ücret Politikası ve politika kapsamında yapılan ödemeler hakkında pay sahiplerine bilgi verilmesi ve onaylanması, 10. Yönetim Kurulu üyelerinin yıllık brüt ücretlerinin belirlenmesi, 11. Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri gereğince Yönetim Kurulu tarafından yapılan Bağımsız Denetleme Kuruluşu seçiminin onaylanması, 12. Şirket in 2016 yılı içerisinde yaptığı bağışlar hakkında pay sahiplerine bilgi verilmesi ve 2017 yılında yapılacak bağışlar için üst sınır belirlenmesi, 13. Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri gereğince 2016 yılında üçüncü kişiler lehine verilen teminat, rehin, ipotek ve kefaletler ile elde edilen gelir veya menfaatler hakkında pay sahiplerine bilgi verilmesi, 14. Yönetim kontrolünü elinde bulunduran pay sahiplerine, Yönetim Kurulu üyelerine, üst düzey yöneticilere ve bunların eş ve ikinci dereceye kadar kan ve sıhrî yakınlarına; Türk Ticaret Kanunu nun 395 inci ve 396 ncı maddeleri çerçevesinde izin verilmesi ve Sermaye Piyasası Kurulu Kurumsal Yönetim Tebliği doğrultusunda 2016 yılı içerisinde bu kapsamda gerçekleştirilen işlemler hakkında pay sahiplerine bilgi verilmesi, 15. Dilek ve görüşler.

9 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 5 FAALİYET RAPORUNA İLİŞKİN BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORU GENEL KURUL Koç Holding Anonim Şirketi Yönetim Kurulu na, Yönetim Kurulu nun Yıllık Faaliyet Raporunun Bağımsız Denetim Standartları Çerçevesinde Denetimine İlişkin Rapor Koç Holding Anonim Şirketi ( Koç Holding veya Şirket ), bağlı ortaklıkları ve iş ortaklıklarının (birlikte Grup olarak anılacaktır) 31 Aralık 2016 tarihinde sona eren hesap dönemine ilişkin yıllık faaliyet raporunu, denetlemiş bulunuyoruz. Yönetim Kurulu nun Yıllık Faaliyet Raporu na İlişkin Sorumluluğu Grup yönetimi, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu nun ( TTK ) 514 üncü maddesi ve Sermaye Piyasası Kurulu nun ( SPK ) II-14.1 No lu Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği ( Tebliğ ) hükümleri uyarınca yıllık faaliyet raporunun konsolide finansal tablolarla tutarlı olacak ve gerçeği yansıtacak şekilde hazırlanmasından ve bu nitelikteki bir faaliyet raporunun hazırlanmasını sağlamak için gerekli gördüğü iç kontrolden sorumludur. Bağımsız Denetçinin Sorumluluğu Sorumluluğumuz, Grup un faaliyet raporuna yönelik olarak TTK nın 397 nci maddesi ve Tebliğ çerçevesinde yaptığımız bağımsız denetime dayanarak, bu faaliyet raporunda yer alan finansal bilgilerin Grup un 17 Şubat 2017 tarihli bağımsız denetçi raporuna konu olan konsolide finansal tablolarıyla tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı hakkında görüş vermektir. Yaptığımız bağımsız denetim, Sermaye Piyasası Kurulu nca yayımlanan bağımsız denetim standartlarına ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan Türkiye Denetim Standartları nın bir parçası olan Bağımsız Denetim Standartları na ( BDS ) uygun olarak yürütülmüştür. Bu standartlar, etik hükümlere uygunluk sağlanmasını ve bağımsız denetimin, faaliyet raporunda yer alan finansal bilgilerin konsolide finansal tablolarla tutarlı olup olmadığına ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığına dair makul güvence elde etmek üzere planlanarak yürütülmesini gerektirmektedir. Bağımsız denetim, finansal bilgiler hakkında denetim kanıtı elde etmek amacıyla denetim prosedürlerinin uygulanmasını içerir. Bu prosedürlerin seçimi, bağımsız denetçinin mesleki muhakemesine dayanır. Bağımsız denetim sırasında elde ettiğimiz bağımsız denetim kanıtlarının, görüşümüzün oluşturulması için yeterli ve uygun bir dayanak oluşturduğuna inanıyoruz. Görüş Görüşümüze göre yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgiler, tüm önemli yönleriyle, denetlenen konsolide finansal tablolarla tutarlıdır ve gerçeği yansıtmaktadır. Mevzuattan Kaynaklanan Diğer Yükümlülükler 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu nun ( TTK ) 402 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca; BDS 570 İşletmenin Sürekliliği çerçevesinde, Grup un öngörülebilir gelecekte faaliyetlerini sürdüremeyeceğine ilişkin önemli bir belirsizliğe rastlanılmamıştır. Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Anonim Şirketi A member firm of Ernst & Young Global Limited Kaan Birdal, SMMM Sorumlu Denetçi 7 Mart 2017 İstanbul, Türkiye

10 6 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU ŞEREF BAŞKANI NDAN MESAJ Rahmi M. Koç Şeref Başkanı ÖNCÜ KONUM Topluğumuzun başarıları ve eriştiğimiz konum; uzun yıllardır süregelen kurumsal değerlerimiz çerçevesinde hepimizin özverili gayretlerinin sonucudur. TOPLUMA KATKI Topluluğumuz tarafından uzun yıllardan beri sürdürülen geleneksel sosyal sorumluluklarımız aynı hızla devam etmektedir. GELİŞİM Dijital dönüşüm, ar-ge ve verimlilik artışına odaklanarak şirketlerimizi yarınlara hazırlayan projelere hız veriyoruz.

11 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 7 GENEL KURUL KOÇ TOPLULUĞU OLARAK HER ZAMAN; ÜLKEMİZİN, SAHİP OLDUĞU GÜÇLÜ DEMOGRAFİK ALTYAPI, DİNAMİK VE GİRİŞİMCİ İŞ DÜNYASI, EĞİTİMLİ VE ÖZVERİLİ İŞGÜCÜ VE DE CAZİP COĞRAFİ KONUM SAYESİNDE DÜNYANIN ÖNDE GELEN EKONOMİLERİNDEN BİRİ OLACAĞINA İNANDIK. Sayın Hissedarlarımız, Sizleri sevgi ve saygıyla karşılarken, toplantımızın verimli geçmesini diliyorum. Son birkaç yıldır; bir evvelki dönemin zorluklarından, çalkantılarından bahseder olduk. Ancak geçtiğimiz yıl üst üste olağanüstü gelişmeler gündemi meşgul etti, ekonomimiz de doğal olarak bu gelişmelerden etkilendi. Uluslararası ekonomik ortama baktığımızda ise, geçmiş yıllardaki aşırı durgunluğa kıyasla yavaş da olsa bazı olumlu sinyallerin alındığı görülmekte. Ülkemiz ekonomisinin ağırlıkla bağımlı olduğu yakın komşumuz Avrupa da, uygulanan parasal genişleme politikaları ve üye ülkelerin kamu harcamaları toparlanmaya önemli katkılar sağladı. Bölgenin en büyük ekonomisi Almanya son 5 yılın en iyi büyüme oranına ulaştı. İngiltere de ise Avrupa Birliği nden ayrılma yani Brexit in yarattığı belirsizliklere rağmen büyüme ve ekonomik canlılık beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Ancak bu olumlu gelişmelerin yanında birçok Avrupa ülkesinde yüksek kamu sektörü borcu ve zayıf bankacılık sistemi gibi hayati yapısal sorunlar çözüme kavuşamadı. Dünyanın en büyük ekonomisi Amerika da ise işsizliğin kritik %5 in altına inmesi ve enflasyonun durgunluktan kurtulması sağlıklı gelişmeler olarak değerlendiriliyor. Ancak yeni başkan ve yönetiminin ne gibi politikaları uygulayacağı bilinemiyor. Yakın gelecekte Amerika nın da önüne geçerek liderliğe yükselmesi beklenen Çin ekonomisi ise eski büyüme oranlarından epeyi gerileyerek %6,5 gibi bir çizgiye oturdu. Eskiden ulusal politika olarak ihracat ve yatırıma ağırlık verilirken iç tüketim, hizmet ve inovasyon sektörlerine yönelinmesi Çin de yeni bir modele geçiş olarak görüldü. Bizimle aynı grupta değerlendirilen Rusya ve Brezilya nın durumlarında ise geçen dönemlerden önemli bir farklılık yaşanmadı. Büyük ticaret hacmimiz olan Rusya da petrol fiyatlarının ve

12 8 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU ŞEREF BAŞKANI NDAN MESAJ gelirlerinin artması ile kötü gidişatın yavaşladığı görüldü. Brezilya da ise hem politik hem ekonomik çalkantıların devam ettiği ancak yılın son çeyreği itibarıyla daha olumlu bir döneme girildiği gözlendi. Ülkeler ve bölgeler bazında ekonomileri iyileştirme gayretlerine rağmen genelde süregelen gelir dağılımı eşitsizliğinin farklı platformlarda sık sık dile getirildiği görüldü. Diğer taraftan mezhep ve hükümranlık çatışmaları ile terör eylemleri birçok ülkede milliyetçi, ayrımcı, korumacı ve içe kapanık siyasi akımların ortaya çıkmasına neden oldu. Bu arada Amerika da Donald Trump ın başkan seçilmesi ve İngiltere de ise Avrupa Birliği nden çıkma kararının alınması yapılan anketlerin tersine sürpriz gelişmeler olarak yorumlandı. Diğer bazı ülkelerde de benzer milliyetçi, ayrımcı hareketlerin, liderlerin ve politikaların öne çıkmakta olduğu görülüyor. Ülkemizde ise zaten zor ve çalkantılı geçen yılın sonuna doğru Moody s derecelendirme şirketi ülke notumuzu yatırım yapılabilir seviyesinin altına indirdi, aynı indirimi bu yılın Ocak ayında da Fitch derecelendirme şirketi tekrarladı. Diğer taraftan; yıl boyunca farklı bölgelerde meydana gelen terör eylemleri, kaybedilen hayatlar, yaralanmalar ve maddi hasarlar derin üzüntülere yol açtı. Temmuz ayındaki darbe girişiminin engellenmiş olması halkımızın demokrasimize bağlılığını bir kez daha kanıtlamış oldu. Bölgemizdeki jeopolitik riskler ve ülkede meydana gelen olaylar ne yazık ki uluslararası piyasalarda ülke risk primini artırdı ve de Türk Lirası nın değer kaybetmesine neden oldu. Bütün bunların devamı olarak son birkaç aydır üst üste ortaya çıkan büyüme, işsizlik, enflasyon oranları gibi ekonomik rasyoların geçmişe kıyasla kötüleştiği görüldü. Son devrede uygulamaya konulan ekonominin canlanmasına ve rasyoların iyileşmesine yönelik vergi indirimi, istihdam ve yatırım teşviki gibi önlemlerin olumlu sonuçlar doğurması ümit ediliyor. Önümüzdeki dönemde global bazda politik ve ekonomik gelişmelerin belirsizliği iş dünyasında genel bir rahatsızlık yaratıyor. Avrupa nın önemli iki gücü Fransa ve Almanya da yakında yapılacak seçimlerin sonuçları, bölgemizde devam eden jeopolitik hareketliliğin ne yönde gelişeceği, yeni Amerikan yönetiminin ekonomi konusundaki tutumu gibi bilinmeyenlerle yüksek riskli bir yıla girmiş bulunuyoruz. Bunların yanında petrol ve emtia fiyatlarındaki muhtemel gelişmeler de önemli etkiler yaratacaktır. Böyle bir küresel ortamda tehditlerden korunmak ve de çıkabilecek bazı fırsatları kaçırmamak için öncelikle iç sorunlarımızı çözmemiz gerekiyor. Her şeyden önemlisi hepimizi üzen ve yoran toplumsal kutuplaşmanın ve derinleşen görüş ayrılıklarının, gecikmeden giderilmesi gerekmektedir. Cumhuriyet, demokrasi, laiklik ve çağdaşlık gibi yıllardır ülkemizin saygınlığını artıran ve milletimizi bir arada tutan ilke ve değerlerin ön plana çıkarılarak, rasyonel ekonomik ve sosyal politikaların uygulanmasının yanında yapısal reformların yapılması elzemdir. Koç Topluluğu olarak her zaman; ülkemizin sahip olduğu güçlü demografik altyapı, dinamik ve girişimci iş dünyası, eğitimli ve özverili işgücü ve de cazip coğrafi konum sayesinde dünyanın önde gelen ekonomilerinden biri olacağına inandık. Bu özelliklerin yarattığı yüksek potansiyele olan inancımız ve bu inançla tüm belirsizliklere karşın son 5 yıldır hız kesmeden devam ettiğimiz yatırımlarımız sayesinde, bu zorlu dönemlerden alnımızın akıyla çıkmayı başardık. Bir yandan güçlü bilanço ve titiz risk yönetimimizle uzun vadeli, sürdürülebilir politikalara odaklanırken diğer yandan ara vermeksizin yaptığımız yatırımlarla sektörlerimizdeki lider pozisyonlarımızı daha da güçlendirdik. Geçen yıl Türkiye otomotiv üretimi ve ihracatının lokomotifi olarak bu iş kolumuzda çok başarılı bir yılı geride bıraktık. Beyaz eşyada dünyanın farklı bölgelerinde devam eden yatırımlarımız ve artan pazar paylarımızla ülkemizin ve markalarımızın ismini üst sıralara taşıdık. Enerji alanındaki yatırımlarımız ile ülkemizin cari açığına katkılarımızı artırdık. Bankacılık da dahil olmak üzere tüm iş alanlarımızda dijital dönüşüm, ar-ge ve verimlilik artışına odaklanarak şirketlerimizi yarınlara hazırlayan projelere hız verdik. Uzun yıllardır hem dünya hem ülkemizdeki ekonomik ve siyasi belirsizliklere karşın iş kollarımızdaki başarılarımız ve güçlü mali yapımız sonucunda kredi derecelendirme kuruluşları S&P ve Moody s tarafından verilen yatırım yapılabilir seviyedeki kredi notumuzu kesintisiz olarak koruduk. Bundan sonra da önümüzdeki fırsatları ve tehditleri analiz ederek ülkemize ve hissedarlarımıza yarattığımız değeri artırmaya devam edeceğiz. Teknolojiye, inovasyona, verimliliğe ve küresel rekabete odaklanmayı sürdüreceğiz. Diğer taraftan, Topluluğumuz tarafından uzun yıllardan beri sürdürülen geleneksel sosyal sorumluluklarımız da aynı hızla devam edecek. Ülkemize sağlık, eğitim, kültür alanlarında hizmetler ve yatırımlar sağlamayı sürdüreceğiz. Değerli Hissedarlarımız, Topluluğumuzun başarıları ve eriştiğimiz konum; uzun yıllardır süregelen kurumsal değerlerimiz çerçevesinde, tüm çalışanlarımızın ve iş ortaklarımızın özverili gayretlerinin sonucudur. Bir yılı daha geride bırakırken, tüm hissedarlarımıza, müşterilerimize, bayilerimize, tedarikçilerimize, yan sanayimize, iş ortaklarımıza, sendikalarımıza, yöneticilerimize ve çalışanlarımıza şükranlarımı sunuyorum. Rahmi M. Koç Şeref Başkanı

13 GENEL KURUL Önümüzdeki fırsatları ve tehditleri analiz ederek ülkemize ve hissedarlarımıza yarattığımız değeri artırmaya devam edeceğiz. Ülkemize sağlık, eğitim, kültür alanlarında hizmetler ve yatırımlar sağlamayı sürdüreceğiz. Teknolojiye, inovasyona, verimliliğe ve küresel rekabete odaklanmayı sürdüreceğiz. KOÇ TOPLULUĞU, YÖNETİM FELSEFESİNİ ÜSTÜN REKABETÇİ AVANTAJLARI VE UZUN VADELİ SÜRDÜRÜLEBİLİR STRATEJİLERLE BÜTÜNLEŞTİRMEKTEDİR.

14 10 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU YÖNETİM KURULU BAŞKANI NIN DEĞERLENDİRMESİ Ömer M. Koç Yönetim Kurulu Başkanı YENİLİKÇİ GÜVENİN SEMBOLÜ ORTAK DEĞER Yenilik ve öncülük Koç Topluluğu nun en köklü geleneğidir. Ne mutlu ki, 90 yılı aşkın süredir ülkemizde liderliğin, başarının ve güvenin sembolüyüz. Yürütülen çok değerli sosyal sorumluluk faaliyetleri ile ortak değer yaratmayı sürdürdük.

15 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 11 GENEL KURUL 100 ÜNCÜ YILIMIZA DOĞRU EMİN ADIMLARLA İLERLERKEN; KURUMSALLAŞMAYA, KÜRESELLEŞMEYE, YENİLİKÇİLİĞE,TEKNOLOJİYE, AR-GE YE VE İNOVASYONA VERDİĞİMİZ ÖNEMLE BÜYÜMEYE DEVAM EDİYORUZ. Koç Holding in değerli yatırımcıları ve pay sahipleri, kıymetli iş ortaklarımız ve çalışanlarımız, 2016, hem dünya hem de ülke olarak tarihsel önemde gelişmelerle karşılaştığımız bir yıl oldu. Ülkemizde yüreklerimizi yakan hain terör saldırılarına ilave olarak; siyasi tarihimize kara bir leke olarak geçen bir darbe girişimi atlattık. 15 Temmuz da yaşadığımız acı tecrübeleri bir daha yaşamamak için, aklını ve vicdanını başkasına ipotek etmeyen, ulu önder Mustafa Kemal Atatürk ün deyimiyle, fikri hür, vicdanı hür nesiller yetiştirmek hepimizin boynunun borcudur. Küresel anlamda, bir yandan teknolojinin yol açtığı büyük fırsatların heyecanını yaşarken; diğer yandan adaletsizlik ve eşitsizliğin üst seviyeye çıktığı, siyasi, toplumsal ve çevresel sorunların çoğaldığı bir dönemden geçtiğimizi söyleyebilirim. Bu çerçevede, global iş dünyası da önemli bir değişim geçiriyor. Alıştığımız rekabet kuralları farklılaşıyor. Yeni teknolojik dönüşüm, yüz yıldır alışageldiğimiz ekonomik düzenin ve temel üretim felsefesinin kökten değişmesine zemin hazırlıyor. Bu değişimde doğru konumlanan ve teknolojik unsurları etkin kullanan şirketlerin güçlerini artırması ve söz sahibi olmaları kaçınılmaz. Önümüzdeki dönemde rekabetin çok çetin olacağı alanlardan birinin de yetkinlik sahibi, nitelikli insan kaynağı olacağını düşünüyorum. Dünyadaki baş döndürücü gelişime ve değişime ayak uyduracak ve hatta bunu şekillendirecek nesilleri yetiştirebildiğimiz ölçüde aydınlık ve çağdaş bir geleceğimiz olacağına kaniyim. Teknoloji ve insan kaynağı gücünü, kendi kapasiteleri ve yetkinlikleri çerçevesinde doğru konumlandırabilen kurumlar yakın gelecekte önemli rol sahibi olacaklar. Bu kapsamda biz de Koç Topluluğu olarak, geçmişte olduğu gibi, gelecekte de öncü rolümüzü devam ettirebilmek için; çağa damgasını vuran kavramları çok yakından takip edip, sahip çıkıyoruz. Yenilik ve öncülük Koç Topluluğu nun en köklü geleneğidir. 100 üncü yılımıza doğru emin adımlarla ilerlerken; kurumsallaşmaya, küreselleşmeye, yenilikçiliğe, teknolojiye, ar-ge ye ve inovasyona verdiğimiz önemle büyümeye devam ediyoruz.

16 12 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU YÖNETİM KURULU BAŞKANI NIN DEĞERLENDİRMESİ Belirsizliklerin ve çalkantıların arttığı 2016 yılında da, Topluluk olarak kararlılıkla ve cesaretle yeni yatırımlar yapmaya, istikrarlı büyümeye ve rekabet gücümüzü artırmaya devam ettik. Yönetim kalitemize ve risk yönetim sistemlerimize özel önem vermeyi sürdürdük. Finansal yapımızı güçlü tuttuk. Topluluğumuzu geleceğe taşıyacak insan kaynağımızı, güçlü liderleri ve kurumsal yetkinliklerimizi geliştirmeye devam ettik. Hassasiyetle yönettiğimiz tüm bu unsurların olumlu etkilerini, finansal neticelerimizde, paydaş ilişkilerimizde, yarattığımız hissedar değerinde ve yükselen itibarımızda görmekten gurur duyuyoruz. Topluluğumuz açısından 2016 yılının farklı bir anlam ve önemi vardı. Yılın hemen başında sevgili ağabeyim Mustafa Koç u hiç beklenmedik bir şekilde kaybetmenin derin acısını ve şokunu yaşadık. Bu vesileyle, kendisini sevgi, özlem ve rahmetle bir defa daha anıyorum. Geçtiğimiz senenin Topluluğumuz açısından diğer bir önemi de kuruluşumuzun 90 ıncı yılı olmasıydı. Ne mutlu ki, 90 yılı aşkın süredir ülkemizde liderliğin, başarının ve güvenin sembolüyüz. Her bir anı emekle, azimle, heyecanla dolu geçen bu 90 yıl; Koç ailesi, çalışanları, bayileri ve iş ortaklarının birlikte oluşturdukları büyük bir başarı tablosudur. Bu tablo ticari bir başarının ötesinde; ülkesine bağlılığın, insanına, değerlerine sahip çıkmanın ve çok çalışmanın örnek bir yansımasıdır. Elde ettiğimiz başarılar, sadece yarattığımız şirketler veya ürünler değil; 90 yıldır istikrarla temsil ettiğimiz değerlerdir. Her türlü koşulda, karşılaştığımız her zorlukta bizi dimdik ayakta tutan güç; kurumsallığa öncelik veren köklü kültürümüz ile etik iş ilkelerine ve evrensel değerlere olan inancımızdır. Topluluğumuzu lider kılan en önemli özellikler uzun vadeli bakış açımız, ülkemiz için çalışmaya ve paydaşlarımızla birlikte ortak fayda yaratmaya verdiğimiz önem ve en iyi olma tutkumuzu her koşulda muhafaza etmemizdir. Yıllardır gururla taşıdığımız bu bayrak, ülkemiz için yarattığımız en büyük değerdir. Kurucumuz Vehbi Koç un anayasası çok açıktır: Devletimiz ve ülkemiz var oldukça bizler de varız. Demokrasi varsa hepimiz varız. Memleketimizin ekonomisini kuvvetlendirmek için elimizden gelen bütün gayreti göstermenin ötesinde; ülkemize ve insanımıza bilim, eğitim, kültür ve sanat alanlarında da hizmet etmenin en büyük sorumluluğumuz olduğuna inanıyorum. Ne mutlu ki; 90 yıl boyunca toplumsal kalkınmaya destek olan çalışmalarımızla da Türkiye nin örnek alınan, öncü kurumu olmayı başardık. Vehbi Koç Vakfı, eğitim, sağlık ve kültür alanlarında değerli kurumları ve öncü çalışmalarıyla her geçen yıl etkinliğini artırırken; başarılarıyla bizler için gurur kaynağı olmaya devam etti. Bundan sonraki süreçte de yeni projelerle insanların hayatlarına dokunmayı sürdüreceğiz. Vakfımıza ve değerli kurumlarımıza ilave olarak, gerek Topluluk olarak hayata geçirdiğimiz, gerekse şirketlerimizde yürütülen çok değerli sosyal sorumluluk faaliyetleri ile ortak değer yaratmayı sürdürdük. Uzun vadeli, stratejik bir bakış açısıyla, çalışanlarımız ve bayilerimizin gücüyle yürüttüğümüz projelerimizin kalıcı çözümler yaratmasını memnuniyetle izliyoruz. Koç Topluluğu olarak bizler 90 yıldır olduğu gibi, bundan sonra da büyük düşüneceğiz ve ülkemize olan inancımızla, katma değer yaratmaya, yatırım yapmaya, istihdam sağlamaya ve gücümüzü aldığımız ülkemizin kalkınması için üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz. Çıktığımız bu yolda, bize güç veren, başarılarımızı sürdürülebilir kılan, bizleri yıllardır hep daha iyiye ve ileriye taşıyan hissedarlarımıza, müşterilerimize, bayilerimize, iş ortaklarımıza, sendikalarımıza, yöneticilerimize ve çalışanlarımıza en içten şekilde teşekkür ediyorum. Saygılarımla, Ömer M. Koç Yönetim Kurulu Başkanı

17 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 13 GENEL KURUL 90 yıl boyunca toplumsal kalkınmaya destek olan çalışmalarımızla da Türkiye nin örnek alınan, öncü kurumu olmayı başardık. Yatırım yapmaya, istihdam sağlamaya ve gücümüzü aldığımız ülkemizin kalkınması için üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz. GÜÇLÜ ULUSLARARASI ORTAKLIKLAR VE HIZ KESMEDEN DEVAM EDEN YATIRIMLAR KOÇ TOPLULUĞU NUN STRATEJİSİNİN TEMELİNİ OLUŞTURMAKTADIR.

18 14 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU YÖNETİM KURULU RAPORU Değerli Ortaklarımız, Koç Holding in 53 üncü Genel Kurul toplantısına hoş geldiniz. Koç Holding in 2016 yılına ait Faaliyet Raporu nu incelemelerinize sunuyoruz. Rapor un ilk bölümünde Şirket ile ilgili genel bilgiler, hedefler, stratejiler ve Koç Holding Yönetimi nin 2016 yılı faaliyetlerine ilişkin değerlendirmelere yer verilirken; iş kollarımız bazındaki gelişmeler takip eden sayfalarda detaylı olarak sunulmuştur. Rapor un ikinci bölümünde ise, Koç Holding in bağımsız denetimden geçmiş 31 Aralık 2016 tarihli konsolide finansal tabloları ve bunlara ilişkin notlar ile Sermaye Piyasası Kurulu nun (SPK) açıklanmasını öngördüğü diğer bilgiler yer almaktadır. Bu Rapor da sunulan mali neticeler, SPK nın II sayılı Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği uyarınca Türkiye Muhasebe Standartları/Türkiye Finansal Raporlama Standartları ( TMS/TFRS ) ve SPK tarafından belirlenen formatlar ile uyumlu olarak konsolide bazda hazırlanmıştır. İhracat gelirleri gibi, yabancı para cinsinden olan rakamlar hariç, yabancı para cinsinden olan tüm değerler, TL tutarlar üzerinden gelir tablosu kalemleri için (net dönem kârı dahil) ilgili yıl ortalama; bilanço kalemleri için ise ilgili yılsonu kurları esas alınarak çevrilmiştir. Değerli Ortaklarımız, Şimdi, Koç Holding Yönetim Kurulu adına, 31 Aralık 2016 tarihinde sona eren mali yıla ilişkin temel tespit ve değerlendirmelerimizi sizinle paylaşmak istiyorum. EKONOMİK GELİŞMELER 2016 yılına ilişkin genel değerlendirme ve 2017 beklentileri Dünya ekonomisi 2016 da IMF nin tahminlerine göre %3,1 büyümüştür. Global finansal krizin etkilerinden hala tam olarak kurtulamayan gelişmiş ülkelerin yanı sıra, önceki yıllarda dünya ekonomisinin itici gücü olan gelişmekte olan ülkelerde son 2 yıldır yaşanan sıkıntılar dünya ekonomisindeki zayıflığın temel belirleyicileri olmuştur. Her ne kadar büyüme oranı 2015 e göre yavaşlasa da, ABD ekonomisi 2016 da büyük ölçüde sağlığına kavuşmuştur. İşsizlik oranının %5 in altına düştüğü, enflasyonun ise %2 yi aştığı ABD de Fed, Aralık ta bir kez daha faiz artırımına gitmiştir. Daha da önemlisi, Fed yetkilileri 2017 de faizleri 3 kez daha artırabileceklerini açıklayarak, daha az sayıda faiz artışı beklemekte olan piyasaları şaşırtmıştır. Bu arada, 8 Kasım daki seçimlerden zaferle çıkan Donald Trump ın genişlemeci maliye politikası ve yüklü altyapı yatırımları içeren vaatleri de, ABD ekonomisine ilişkin beklentileri güçlendirmektedir. Avrupa Merkez Bankası nın parasal genişleme programının da desteğiyle, Euro Bölgesi nde ekonomik aktivite yavaş bir tempoda da olsa büyümesini sürdürmektedir. Avrupa nın en büyük ekonomisi olan Almanya 2016 da %1,9 büyüyerek son 5 yılın en yüksek büyüme hızına ulaşırken; İtalya da da ekonomik aktivitenin hafif de olsa canlandığı gözlenmiştir. Bölgenin diğer büyük ekonomileri olan Fransa ve İspanya da da büyüme oranları bir önceki yıla benzer düzeylerde gerçekleşmiştir.

19 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 15 GENEL KURUL ENFLASYON (TÜFE) (%) CARİ İŞLEMLER AÇIĞI (MİLYAR ABD DOLARI) 2017 Merkez Bankası Tahmini 8, Hükümet Tahmini 32, , , , ,1 Avrupa da 2016 daki en önemli gelişme, Birleşik Krallık ta 23 Haziran da yapılan referandumdan, Avrupa Birliği (AB) den ayrılma kararının çıkması olmuştur. Avrupa nın geleceğine yönelik yeni tartışmalar başlatan bu kararın İngiltere ekonomisi üzerinde henüz olumsuz bir etkisi görülmemiş olsa da, orta ve uzun vadede hem İngiltere hem de AB nin geri kalanı açısından ne tür etkileri olabileceği bugün itibarıyla tam olarak öngörülememektedir. Başta Çin olmak üzere, gelişmekte olan ülkeler 2016 da alışılagelmiş büyüme oranlarının gerisinde kalmıştır. Rusya ve Brezilya ekonomileri 2016 da da daralırken, Hindistan, Meksika ve Güney Afrika gibi önemli ekonomilerde de büyüme hızları bir önceki seneye göre önemli ölçüde düşmüştür. Dünyada bu gelişmeler olurken, ülkemizde yurt içi siyasi gelişmeler, devam eden iç güvenlik kaygıları ve jeopolitik riskler gündemi meşgul etmiştir. Mayıs ta Başbakan Davutoğlu nun görevi bırakması piyasalarda kısa süreli bir dalgalanma yaratsa da, oldukça kısa ve sorunsuz bir geçiş döneminin ardından Binali Yıldırım ın başbakanlığı devralması piyasaları rahatlatmıştır. Ancak, 15 Temmuz gecesi yaşanan darbe girişimi ülke çapında büyük bir şok etkisi yaratmıştır. Devlet ve millet bütünlüğüyle hızla üstesinden gelinen darbe girişimi sırasında sarsılan piyasalar, sonrasında hızla toparlansa da, 23 Eylül de Moody s in Türkiye nin kredi notunu yatırım yapılabilir seviyesinin altına indirmesi oldukça olumsuz bir etki yaratmıştır da enflasyon %5 lik Merkez Bankası hedefinin oldukça üzerinde seyretmiştir. Bazı vergi artışları, gıda fiyatlarındaki dalgalanmalar ve zayıf TL nin etkisiyle yükselen enflasyon yılı %8,5 seviyesinde kapatmıştır. Uluslararası piyasalarda petrol ve emtia fiyatlarında son aylarda gözlenen artış ve TL deki değer kaybının fiyatlar üzerindeki gecikmeli etkileri göz önünde bulundurulduğunda, enflasyonunun 2017 de hedeflere yaklaşması beklenmemektedir. Avrupa daki toparlanmanın etkisiyle bu kıtaya olan ihracatımız artmıştır. Ancak, Rusya ve Orta Doğu başta olmak üzere diğer önemli ihraç pazarlarımızdaki sıkıntılar, ihracatın büyümeye arzu edilen düzeyde katkı sağlamasına izin vermemiştir. Öte yandan, İran ın dünya ekonomisine yeniden entegrasyonu ve Rusya ile yaşanan krizin yılın 2 nci yarısında çözüme kavuşması sonucunda, 2016 nın son çeyreğinde ihracat güçlenme eğilimi göstermiştir. Tüm bunların sonucunda, 2016 da ihracat bir önceki yıla göre %0,9 düşmüştür. Petrol ve diğer emtia fiyatlarının yılın büyük kısmında düşük seviyelerde kalması, 2016 da ithalat faturamızın azalmasına neden olmuştur. Yatırımların zayıf seyrettiği bir sene olması itibarıyla ara malı ithalatının da düşük kaldığı 2016 da toplam ithalat %4,2 gerilemiştir. İthalatın ihracattan daha fazla düşmesi sonucunda 2016 da dış ticaret açığı azalmış olsa da, yaklaşık %30 azalan turizm gelirleri nedeniyle cari işlemler açığında hafif bir artış gözlenmiştir. Dünyada ve ülkemizde yaşanan bu sıkıntıların sonucunda, Türkiye ekonomisi 2016 da beklentilerden daha yavaş bir büyüme performansı sergilemiştir. Darbe girişiminin yanı sıra, 2 uzun bayram tatili ve çok zayıf geçen turizm sezonunun etkisiyle, 2016 nın 3 üncü çeyreğinde ekonomi %1,8 daralmış ve yılın ilk 9 ayında büyüme oranının %2,2 de kalmasına neden olmuştur. Yılın son çeyreğinde yurt içi tüketim talebinde gözlenen canlanmanın ve kamunun tüketim ve yatırım harcamalarının da desteğiyle, büyümenin yeniden toparlanması beklenmektedir.

20 16 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU YÖNETİM KURULU RAPORU KOÇ TOPLULUĞU VE KOÇ HOLDİNG 2016 yılına ilişkin genel değerlendirme Gerek Türkiye ekonomisi, gerekse dünyanın önde gelen şirketleri arasında güçlü konuma sahip olan Şirketimiz, dünyanın en büyük 500 şirketi sıralamasında yer almaktadır. Koç Topluluğu kombine cirosunun Türkiye nin tahmini GSYH sına oranı %6; halka açık şirketlerimizin Borsa İstanbul da işlem gören tüm şirketlerin piyasa değeri içerisindeki payı ise 2016 yılsonu itibarıyla %20 olmuştur. Bağlı ortaklarımız ve iş ortaklıklarımızın toplam kombine ihracat rakamı 2016 yılında Türkiye nin toplam ihracatının yaklaşık %9 unu teşkil etmiştir. Dış pazarlarımızı çeşitlendirme stratejilerimiz doğrultusunda, mevcut pazarlarda pazar payı kazanırken, yeni pazarlarda faaliyetlerimizi geliştirdik. Şirketlerimiz, 2016 yılında da Türkiye ihracatındaki şampiyonluklarını sürdürdüler YURT DIŞI GELİRLERİN BÖLGESEL DAĞILIMI (KOMBİNE-MİLYAR ABD DOLARI) Ünitesi nin katkısıyla %76,6 oranında beyaz ürün verimine ulaşılmış, rekor seviyede 27,9 milyon ton ürün üretilmiştir. Geçtiğimiz yılın 1,5 milyon ton (%5) üzerinde; 30,3 milyon ton ürün satışı gerçekleştirilmiştir. Opet, 2016 yılında yaklaşık %8 büyüyen akaryakıt dağıtım sektöründe pazar payını artırarak 2 ncilik konumunu sağlamlaştırmıştır. Şirket uyguladığı risk politikaları sayesinde, piyasada yaşanan kur ve fiyat hareketlerinden finansal olarak olumlu yönde etkilenmiştir. Aygaz 2016 yılında 2,1 milyon ton ile rekor seviyede LPG satış hacmine ulaşmıştır. Tüpgazda bayi ve %42 pazar payıyla, otogazda ise bayi ve %25 pazar payıyla sektördeki açık ara liderliğini sürdürmüştür. Entek 2016 da, 114 milyon TL doğal gaz santrallerinden, 45 milyon TL hidro santrallerinden, 143 milyon TL ticari satışlardan olmak üzere toplam 302 milyon TL konsolide satış geliri elde etmiştir. OTOMOTİV ŞİRKETLERİ VERGİ ÖNCESİ KÂR (KOMBİNE-MİLYON TL) %17 YILLIK ARTIŞ 1,0 %6 5 11,3 %72 1,8 % ,1 %1 1,3 %8 0,1 % yılında sektörlerimizde gerçekleştirilen başlıca faaliyetler şunlardır: ENERJİ ŞİRKETLERİ VERGİ ÖNCESİ KÂR (KOMBİNE-MİLYON TL) Enerji şirketlerimizin kombine vergi öncesi kârı 2016 yılında geçen yıla göre %1 artarak 2,5 milyar TL seviyesinde gerçekleşmiştir. %1 YILLIK ARTIŞ Tüpraş 2016 yılında tüm rafinerilerinde maksimum kapasite kullanımına ulaşmış, ham petrol işleme kapasite kullanım oranı %100,9, ara ürün dahil %105,3 olarak gerçekleşmiştir. Dönüşüm ünitelerinin etkin kullanımı ve Fuel Oil Dönüşüm Otomotiv şirketlerimizin 2016 yılında kombine vergi öncesi kârı geçen yıla göre %17 artış sergileyerek 2,4 milyar TL seviyesine yükselmiştir te ilk kez 1 milyon adet seviyesine ulaşan Türkiye otomotiv pazarı, 2016 da da benzer performansı tekrarlamıştır. Şirketlerimiz sektördeki güçlü pozisyonlarını muhafaza ederken, Koç Topluluğu olarak liderliğimiz devam etmiştir yılında %17 artışla yaklaşık 720 bin adet olarak gerçekleşen toplam otomotiv üretimimiz Türkiye toplam otomotiv üretiminin %48 ini oluşturmuştur. Toplam otomotiv ihracatımız %26 artışla yaklaşık 537 bin adede ulaşarak, Türkiye otomotiv ihracatının %47 sini teşkil etmiştir. Toplam iç piyasa pazar payımız %22 olarak gerçekleşmiş; Ford Otosan 3 üncü, Tofaş ise 4 üncü olmuştur. Ford Otosan ın dünyada sadece Yeniköy Fabrikası nda üretilen modeli Ford Courier, güçlü performansını 2016 da da sürdürmüş ve Türkiye de en çok tercih edilen hafif ticari araç olmuştur. Şirket ticari araçlarda toplam %29,9 payla liderlik pozisyonunu pekiştirmiştir. Ford markası Avrupa ticari araç satışlarında 2015 yılında yakaladığı 1 inciliği devam ettirirken, bu başarıda önemli katkı sahibi olan Ford Otosan toplam ihracatını 257 bin adede çıkartmıştır. 100 milyon ABD Doları yatırımla geliştirilen yeni nesil Ecotorq motorların seri imalatı, yıl içerisinde devreye alınmıştır.

21 Tofaş ın 2015 Kasım ayında satışa sunulan Fiat Egea Sedan modeli, 2016 da Türkiye nin en çok tercih edilen aracı olmuştur. Egea ailesinin Hatchback ve Station Wagon modellerinin üretimi de yıl içerisinde devreye alınmıştır. Fiat Egea ailesi ihraç pazarlarında da Fiat Tipo ve Dodge Neon model isimleri ile satılmaktadır. Tofaş hafif ticari araç pazarında ise, %23,7 pay ile 2 nci sırada yer almıştır. Şirket, üretim kapasitesini de 2016 yılı sonunda açıkladığı inovatif çözümler ve yeni gövde hattı yatırımı ile yıllık 450 bin adede yükseltmiştir. TürkTraktör, 2016 da Türkiye nin toplam traktör üretimin %70 ini karşılarken; 130 dan fazla ülkeye yaptığı satışlarla da traktör ihracatının %90 ını gerçekleştirmiştir. Yıl toplamında 46 bin adet üretim, 33,6 bin adet yurt içi satış, 12,6 bin adet ihracat rakamına ulaşmıştır. Otokar faaliyet gösterdiği otobüs segmentlerinde liderliğini korumuş ve 2016 yılında Türkiye de satılan her 5 otobüsten 2 si Otokar markalı olmuştur. Otobüs ihracatı da %18 artmıştır. Savunma sanayiinde Türkiye nin lider kara araçları üreticisi konumunu koruyan şirket, tasarımını gerçekleştirdiği Altay ana muharebe tankının seri üretimi için teklifini sunmuştur. Otokoç yaklaşık 69 bin yeni araç satışı gerçekleştirerek toplam pazardan %7 pay almıştır. Gerek kısa süreli, gerekse operasyonel kiralamada büyümesini sürdürmüştür. Budget markası ile Gürcistan ve Kuzey Kıbrıs yatırımlarını gerçekleştirmiş ve yurt dışındaki operasyonların sayısı 6 ya ulaşmıştır. DAYANIKLI TÜKETİM ŞİRKETLERİ VERGİ ÖNCESİ KÂR (KOMBİNE-MİLYON TL) Dayanıklı Tüketim şirketlerimizin kombine vergi öncesi kârı 2016 yılında geçen yıla göre %3 artarak 813 milyon TL seviyesinde gerçekleşmiştir %3 YILLIK ARTIŞ Arçelik, 2016 yılında da kritik pazarlardaki daralmalara ve ekonomik dalgalanmalara rağmen güçlü ve istikrarlı büyümesini sürdürmüş, faaliyet kârlılığını artırmayı başarmıştır. Arçelik, bir önceki yıla göre %13,6 artışla milyon TL konsolide ciro gerçekleştirmiştir. Bu cironun %60 ı uluslararası pazarlardan elde edilmiştir. Türkiye beyaz eşya pazarında tartışılmaz liderliğini devam ettiren Arçelik; Beko markası ile Avrupa da 2 nciliğini, solo beyaz eşyada da liderliğini sürdürmüştür. Nüfus bakımından dünyanın 6 ncı büyük ülkesi Pakistan ın lider beyaz eşya markası Dawlance, 3 üretim tesisi ve dağıtım ağıyla birlikte satın alınmıştır. Romanya daki faaliyetleri genişletmek amacı ile yeni bir fabrika yatırımına başlanmıştır. Söz konusu tesisin, Arçelik in Endüstri 4.0 standartlarına sahip ilk model üretim tesisi olması planlanmaktadır. Beko markası ile ABD pazarına giriş yapan Şirket, 2017 yılı ve sonrasında bu pazardaki varlığını artırmayı da öncelikli hedefleri arasında belirlemiştir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 17 Türkiye de Arçelik Pazarlama A.Ş. ile yeni bir yapılanmaya gidilmiş olup, hedef yurt içi pazardaki liderliğin pekiştirilmesidir. Arçelik-LG, yenilikçi yaklaşımı, güçlü teknolojik altyapısı, geniş dağıtım ve servis ağı sayesinde, yurt içinde %50 den fazla pazar payıyla lider konumunu muhafaza etmektedir. Aynı zamanda Afrika, Avrupa ve Orta Doğu başta olmak üzere klima üretiminin yaklaşık %40 ı ihraç edilmektedir. FİNANS ŞİRKETLERİ VERGİ ÖNCESİ KÂR (KOMBİNE-MİLYON TL) %21 YILLIK ARTIŞ Finans şirketlerimizin kombine vergi öncesi kârı 2016 yılında geçen yıla göre %21 artış göstererek 4,1 milyar TL seviyesine yükselmiştir. Yapı Kredi 2016 yılında, 2013 yılının sonunda başlattığı Büyüme Odaklı Yatırım Stratejisi nin Hasat Dönemi ne girmiştir yılında Yapı Kredi nin toplam nakdi kredileri 176,5 milyar TL ye ulaşmıştır yılı boyunca 731 bin yeni net aktif müşteri kazanan banka, 2016 da hem kredilerde hem de mevduatta özel bankaların üzerinde büyüme gerçekleştirmiştir. Aynı zamanda, gider/gelir rasyosu da iyileşerek %49 dan %44 seviyesine gelmiştir. Banka toplam nakdi ve gayri nakdi krediler hacminde %11,0 pazar payı ile tüm bankalar arasında 4 üncü, özel bankalar arasında %17,0 pazar payıyla 3 üncü sıradadır. Toplam mevduatta ise sektörde %10,6 pazar payı ile 5 inci, özel bankalar arasında %16,0 pazar payı ile 4 üncü sıradadır. Yapı Kredi için 2016 yılı, mobil bankacılık başta olmak üzere tüm dijital kanalların hızla geliştirilip zenginleştirilmeye devam edildiği bir yıl olmuştur. Son bir yılda mobil bankacılık hizmetlerini aktif olarak kullanan müşteri sayısı %62 artarak 2,4 milyona, internet bankacılığında ise %27 artarak 3,3 milyona ulaşmıştır. Yapı Kredi nin dijital bankacılıkta pazar payı son 16 çeyrektir aralıksız olarak büyümüştür. Müşterilere satış noktasında finansman alternatifleri sunan Koçfinans, 2016 yılında kredi portföyünde bir önceki yıla göre %20 büyüme sağlamıştır. Gıda sektöründe faaliyet gösteren şirketimiz Tat, 2016 yılında liderliğini pekiştirmek ve pazar pozisyonunu güçlendirmek amacıyla piyasaya yeni ürünler sürmeye devam etmiş, markalarıyla duygusal bağı kuvvetlendiren iletişim çalışmaları ve özellikle gençleri hedefleyen dijital faaliyetler gerçekleştirmiştir. Ev geliştirme perakendeciliği sektöründe 20 ilde toplam 63 mağaza ve 234 bin m 2 lik satış alanı ile lider olan Koçtaş, 2016 yılında 11,1 milyon müşteriye hizmet vermiştir. Mağaza yayılımını, küçük formattaki 9 yeni Koçtaş Fix mağazası ile sürdürmüştür. GENEL KURUL

22 18 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU YÖNETİM KURULU RAPORU KOÇ HOLDİNG KONSOLİDE FİNANSAL BİLGİLER TABLOSU (MİLYON TL) DEĞİŞİM % Gelirler Faaliyet kârı Vergi öncesi kâr Net dönem kârı Net dönem kârı - Ana ortaklık payları Hisse başına kazanç (Kr) 1,364 1,407-3 Faiz, vergi ve amortisman öncesi kâr - FAVÖK Faaliyet kârı / Gelirler (%) 9,8 9,6 0,2 (1) Toplam varlıklar Toplam yükümlülükler Toplam özkaynaklar Ana ortaklığa ait özkaynaklar Yatırım harcamaları Amortisman ve itfa payları Gelirler / Toplam varlıklar 0,81 0,95-0,14 (1) Faaliyet kârı / Toplam varlıklar (%) 7,9 9,1-1,2 (1) Özkaynak verimliliği (%) 15,5 18,2-2,7 (1) Cari oran 1,53 1,43 0,1 (1) Toplam yükümlülükler / Toplam özkaynaklar 1,4 1,2 0,2 (1) (1) Oranlardaki değişimler fark puan olarak verilmiştir. Mali ve operasyonel sonuçlarımız hakkında Değerli Ortaklarımız, Dengeli portföy yapısı, güçlü nakit pozisyonu, risk yönetimi ve verimlilik artırıcı uygulamaları ile Topluluğumuz, 2016 yılında finansal pozisyonunu güçlendirerek tüm faaliyet alanlarında başarılı neticeler almaya devam etmiştir. KOÇ HOLDİNG KONSOLİDE NET DÖNEM KÂRI (ANA ORTAKLIK PAYI-MİLYON TL) Koç Holding in 2016 yılı kombine gelirleri %8 artış ile milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Bu rakamdan, uluslararası muhasebe standartları uyarınca konsolidasyon gereği yapılan eliminasyon ve diğer düzeltmeler sebebiyle milyon TL ve iş ortaklıklarının özkaynak yöntemine göre muhasebeleştirilmesi sebebiyle de milyon TL nin düşülmesi sonucunda ulaşılan Koç Holding net konsolide gelirleri ise milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Koç Holding in konsolide faaliyet kârı %4 artışla milyon TL ye yükselmiş; konsolide vergi öncesi kârı ise milyon TL olmuştur yılı konsolide net dönem kârı milyon TL, bunun içerisindeki ana ortaklık payı ise milyon TL seviyesinde gerçekleşmiştir

23 Koç Holding in konsolide toplam varlıkları %21 artarak 2016 sonunda 88,1 milyar TL ye ulaşmıştır. Ana ortaklığa ait konsolide özkaynak toplamı ise, elde edilen dönem kârı ve yıl içerisinde gerçekleştirilen sermaye hareketleri neticesinde %12 artışla, 2016 sonunda 25,8 milyar TL ye yükselmiştir yılında konsolide bazda 3,3 milyar TL, Topluluk genelinde kombine bazda ise 6,2 milyar TL tutarında yatırım harcaması (verilen avanslar hariç) gerçekleştirilmiştir. En fazla yatırım otomotiv sektöründe gerçekleştirilmiş olup, ağırlığı yeni model ve fabrika yatırımları ile kiralık araç filosu alımları oluşturmaktadır. Hemen ardından enerji verimliliği, operasyonel etkinlik ve kârlılığı artırıcı projeler, çevre yatırımları ve akaryakıt istasyon yatırımları ile enerji sektörü gelmektedir. Çevreye duyarlı yeni model ve teknoloji yatırımlarını sürdüren dayanıklı tüketim sektörü 3 üncü sırada yer almıştır. Topluluk şirketlerinin kombine yurt dışı gelirlerinin toplam tutarı 15,6 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Şirket sermayesinin Türk Ticaret Kanunu nun 376 ncı maddesi kapsamında karşılıksız kalıp kalmadığı değerlendirilmiş olup; 2,5 milyar TL olan Koç Holding A.Ş. çıkarılmış sermayesinin, 31 Aralık 2016 tarihi itibarıyla 25,8 milyar TL olan ana ortaklığa düşen özkaynaklar ile varlığını fazlasıyla koruduğu ve net finansal borç/özsermaye çarpanı 0,39 olan Şirket in borç yapısının sağlıklı bir şekilde faaliyetlerin devamına elverişli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 19 İstihdam ve sendika ilişkileri Koç Holding, bağlı ortaklıkları ve iş ortaklıklarının 2016 yılsonu toplam personel sayısı dır. En yüksek istihdam %32 lik pay ile dayanıklı tüketim sektöründedir. Dayanıklı tüketim sektörünü %29 luk pay ile otomotiv sektörü ve %20 lik pay ile finans sektörü izlemektedir yılı istihdam ve sendika ilişkileri açısından işyeri barışının korunduğu bir yıl olmuştur. Değerli ortaklarımız, Koç Topluluğu na sürekli güvenini esirgemeyen başta siz değerli ortaklarımıza, müşterilerimize, bayilerimize, tedarikçilerimize, yan sanayimize, iş ortaklarımıza, sendikalarımıza ve başarılarımızdaki üstün ve özverili katkılarını her türlü takdirin üzerinde tuttuğumuz çalışanlarımıza yönetim kurulumuz adına teşekkürlerimi sunarım yılında da Koç Topluluğu kârlı ve sürdürülebilir büyüme hedefi ile faaliyet göstermeye devam edecek; istihdamı artırmaya ve verimliliğimizi yükseltmeye yönelik yatırımlarımız sürdürülecektir. Genel Kurulumuzu onurlandıran siz değerli ortaklarımızı ve temsilcilerini saygıyla selamlarım. GENEL KURUL Ömer M.Koç Yönetim Kurulu Başkanı

24 20 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORU (GİRİŞ VE GÖRÜŞ) Bağımsız Denetçi Raporu görüş sayfasının tamamı sayfa 179 da yer almakta olup, giriş ve görüş kısmı aşağıda bilgilerinize sunulmaktadır: Giriş Koç Holding Anonim Şirketi ( Koç Holding veya Şirket ), bağlı ortaklıkları ve iş ortaklıklarının (birlikte Grup olarak anılacaktır). 31 Aralık 2016 tarihli konsolide bilançosu ile aynı tarihte sona eren yıla ait konsolide gelir tablosu, konsolide diğer kapsamlı gelir tablosu, konsolide özkaynaklar değişim tablosu, konsolide nakit akış tablosu ile önemli muhasebe politikalarını özetleyen dipnotlar ve diğer açıklayıcı notlardan oluşan ilişikteki konsolide finansal tablolarını denetlemiş bulunuyoruz. Görüş Görüşümüze göre ilişikteki konsolide finansal tablolar, Koç Holding Anonim Şirketi nin, bağlı ortaklıklarının ve iş ortaklıklarının 31 Aralık 2016 tarihi itibarıyla finansal durumunu ve aynı tarihte sona eren hesap dönemine ait finansal performansını ve nakit akışlarını, Türkiye Muhasebe Standartları na uygun olarak tüm önemli yönleriyle gerçeğe uygun bir biçimde sunmaktadır.

25 KOÇ HOLDİNG A.Ş. KONSOLİDE BİLANÇO KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 21 GENEL KURUL BİN TL Toplam dönen varlıklar Toplam duran varlıklar TOPLAM VARLIKLAR Toplam kısa vadeli yükümlülükler Toplam uzun vadeli yükümlülükler TOPLAM YÜKÜMLÜLÜKLER TOPLAM ÖZKAYNAKLAR TOPLAM KAYNAKLAR KOÇ HOLDİNG A.Ş. KONSOLİDE GELİR TABLOSU BİN TL Gelirler Maliyetler Brüt kâr Esas faaliyet kârı Vergi öncesi kâr Vergi geliri / gideri Net dönem kârı Ana ortaklık payları Hisse başına kazanç (Kr) 1,364 1,407

26 22 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 2016 YÖNETİM KURULU *, ** Rahmi M. Koç Şeref Başkanı Ömer M. Koç Başkan Ali Y. Koç Başkan Vekili Semahat S. Arsel Üye Temel K. Atay Üye Dr. Bülent Bulgurlu Üye Caroline Nicole Koç Üye İpek Kıraç Üye Levent Çakıroğlu Üye, CEO * Özgeçmişler için bkz. sayfa ** Şirket Genel Kurulu nca verilen izin çerçevesinde yönetim organı üyelerinin kendisi veya başkası adına yaptığı işlemler ile rekabet yasağı kapsamındaki faaliyetleri hakkında bilgiler için bkz. Bilgilendirme Dokümanı 14 no lu gündem maddesine ilişkin açıklama (sayfa 258).

27 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 23 GENEL KURUL Prof. Dr. John H. McArthur Üye Prof. Dr. Heinrich V. Pierer Üye Peter Denis Sutherland Üye Dr. Kwok King Victor Fung Bağımsız Üye Muharrem Hilmi Kayhan Bağımsız Üye Kutsan Çelebican Bağımsız Üye Mustafa Kemal Olgaç Bağımsız Üye Jacques Albert Nasser Bağımsız Üye Anne Lauvergeon Bağımsız Üye

28 24 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU KÂR DAĞITIM POLİTİKASI Şirketimiz Türk Ticaret Kanunu hükümleri, Sermaye Piyasası Düzenlemeleri, Vergi Düzenlemeleri ve diğer ilgili düzenlemeler ile Esas Sözleşmemizin kâr dağıtımı ile ilgili maddesi çerçevesinde kâr dağıtımı yapmaktadır. Kâr dağıtımında, Kurumsal Yönetim İlkeleri ne uygun olarak pay sahipleri ve Şirket menfaatleri arasında dengeli ve tutarlı bir politika izlenmektedir. İlke olarak, ilgili düzenlemeler ve finansal imkânlar elverdiği sürece, piyasa beklentileri, uzun vadeli Topluluk stratejimiz, Şirketimiz, iştirak ve bağlı ortaklıklarının sermaye gereksinimleri, yatırım ve finansman politikaları, kârlılık ve nakit durumu dikkate alınarak Sermaye Piyasası Düzenlemeleri çerçevesinde hesaplanan dağıtılabilir dönem kârının asgari %5 i pay sahiplerine nakden dağıtılır. Esas Sözleşmemizin 19 uncu maddesi çerçevesinde, vergi öncesi kârdan birinci tertip yasal yedek akçe, mali yükümlülükler ve Sermaye Piyasası Mevzuatı na göre ayrılan birinci temettüden sonra kalan tutar üzerinden Genel Kurul da alınacak karar çerçevesinde en çok %2 oranında Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı na pay verilir. Ayrıca, Sermaye Piyasası Mevzuatı çerçevesinde belirlenen birinci temettüye halel gelmemek şartıyla, vergi öncesi kârdan birinci tertip yasal yedek akçe, mali yükümlülükler ve ödenmiş sermayenin %5 i indirildikten sonra kalan tutarın %3 ü intifa senedi sahiplerine tahsis edilir. Ancak intifa senedi sahiplerine ödenecek pay, safi kârdan birinci tertip yasal yedek akçe ve SPK düzenlemelerine göre hesaplanan birinci temettü indirildikten sonra kalan tutarın 1/10 undan fazla olamaz. Türk Ticaret Kanunu na göre ayrılması gereken yedek akçeler ile yukarıda pay sahipleri için belirlenen kâr payı ayrılmadıkça; başka yedek akçe ayrılmasına, ertesi yıla kâr aktarılmasına ve intifa senedi sahiplerine ve Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı na kârdan pay dağıtılmasına karar verilemeyeceği gibi, pay sahipleri için belirlenen kâr payı nakden ödenmedikçe bu kişilere kârdan pay dağıtılamaz. Kâr dağıtımının Genel Kurul toplantısını takiben en geç bir ay içinde yapılması amaçlanmakta olup, kâr dağıtım tarihine Genel Kurul karar vermektedir. Genel Kurul veya yetki verilmesi halinde Yönetim Kurulu, Sermaye Piyasası Düzenlemeleri ne uygun olarak kâr payının taksitli dağıtımına karar verebilir. Şirket Esas Sözleşmesi ne göre; Yönetim Kurulu, Genel Kurul tarafından yetkilendirilmiş olmak ve Sermaye Piyasası Düzenlemeleri ne uymak kaydı ile kâr payı avansı dağıtabilir. KÂR DAĞITIM TEKLİFİ Koç Holding A.Ş. yönetimi tarafından hazırlanan ve Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Anonim Şirketi (A member firm of Ernst & Young Global Limited) tarafından denetlenen, 1 Ocak 31 Aralık 2016 hesap dönemine ilişkin, TMS/TFRS esasına göre hazırlanan finansal tablolarda ana ortaklığa isabet eden net dönem kârından, Türk Ticaret Kanunu nun 519 uncu maddesi uyarınca hesaplanan ,70 TL tutarında kanuni yedek akçe düşüldükten sonra, Sermaye Piyasası düzenlemelerine uygun olarak ,30 TL dağıtılabilir kâr elde edildiği, bu tutara yıl içinde yapılan ,26 TL bağışın eklenmesi ile ,56 TL birinci temettü matrahı oluştuğu; Yasal kayıtlara göre hazırlanan mali tablolar esas alındığında ise net dönem kârından Türk Ticaret Kanunu nun 519 uncu maddesi uyarınca ,70 TL tutarında %5 kanuni yedek akçe ayrıldıktan sonra ,35 TL dağıtılabilir kârın oluştuğu, görülmüş olup; i. Sermaye Piyasası Mevzuatı ile Esas Sözleşme hükümlerine ve Kâr Dağıtım Politikası na göre kâr dağıtımının; ,53 TL Ortaklara birinci temettü, ,00 TL Esas Sözleşmemizin 19/c maddesine göre Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı na, ,14 TL Esas Sözleşmemizin 19/d maddesine göre intifa senedi sahiplerine, ,97 TL Ortaklara ikinci temettü şeklinde gerçekleştirilmesi; ii. Ortaklara ödenecek birinci ve ikinci temettü toplamı olan ,50 TL tutarındaki temettünün tamamının nakden ödenmesi; iii. Ortaklara nakden ödenecek ,50 TL temettü ile intifa senedi sahiplerine tahsis edilen ,14 TL olmak üzere toplam ,64 TL nakit ödemelerin ,33 TL tutarındaki kısmının cari yıl yasal kârının istisna kazançlarına isabet eden kısmından, ,31 TL tutarındaki kısmının cari yıl yasal kârının diğer kazançlara isabet eden kısmından karşılanarak ödenmesi; Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı na tahsis edilen ,00 TL lık nakit ödemenin ise cari yıl yasal kârının diğer kazançlara isabet eden kısmından karşılanması; iv. Tam mükellef kurumlar ile Türkiye de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığı ile kâr payı elde eden dar mükellef kurum ortaklarımıza, %32,59 nispetinde ve 1,00 TL nominal değerli pay için 0,3259 TL brüt=net nakit temettü; diğer pay sahiplerimize ise 1,00 TL nominal değerli pay için %32,59 nispetinde 0,3259 TL brüt, %27,7134 nispetinde 0, TL net nakit temettü ödenmesine; v. Cari yıl yasal kârından ortaklara ödenen temettü ve intifa senedi sahipleri ile Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı na yapılan ödemeden sonra kalan ,71 TL nin fevkalade yedek akçe olarak ayrılması; TMS/TFRS esasına göre hazırlanan finansal tablolardaki bakiye ,67 TL nin olağanüstü yedeklere aktarılması; vi. Ödeme tarihinin 6 Nisan 2017 günü olarak tespit edilmesi hususlarını Genel Kurul un onayına sunuyoruz.

29 KÂR DAĞITIM TABLOSU KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 25 GENEL KURUL KOÇ HOLDİNG A.Ş. NİN 2016 YILI KÂR PAYI DAĞITIM TABLOSU (TL) 1. Ödenmiş / Çıkarılmış Sermaye ,00 2. Genel Kanuni Yedek Akçe (Yasal Kayıtlara Göre) ,63 Esas sözleşme uyarınca kâr dağıtımında imtiyaz var ise söz konusu imtiyaza ilişkin bilgi: Yoktur SPK YA GÖRE YASAL KAYITLARA (YK) GÖRE 3. Dönem Kârı , ,35 4. Vergiler ( - ) , ,30 5. NET DÖNEM KÂRI ( = ) , ,05 6. Geçmiş Yıllar Zararları ( - ) Genel Kanuni Yedek Akçe ( - ) , ,70 8. NET DAĞITILABİLİR DÖNEM KÂRI (=) , ,35 Yıl İçinde Dağıtılan Kâr Payı Avansı (-) - - Kâr Payı Avansı Düşülmüş Net Dağıtılabilir Dönem Kârı/Zararı , ,35 9. Yıl İçinde Yapılan Bağışlar ( + ) , BAĞIŞLAR EKLENMİŞ NET DAĞITILABİLİR DÖNEM KÂRI , , ORTAKLARA BİRİNCİ KÂR PAYI - Nakit , ,50 - Bedelsiz TOPLAM , , İmtiyazlı Pay Sahiplerine Dağıtılan Kâr Payı DAĞITILAN DİĞER KÂR PAYI , ,00 - Yönetim Kurulu Üyelerine Çalışanlara (Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı) , ,00 - Pay Sahibi Dışındaki Kişilere İNTİFA SENEDİ SAHİPLERİNE DAĞITILAN KÂR PAYI , , ORTAKLARA İKİNCİ KÂR PAYI , , Genel Kanuni Yedek Akçe Statü Yedekleri Özel Yedekler OLAĞANÜSTÜ YEDEK , , Dağıtılması Öngörülen Diğer Kaynaklar Geçmiş Yıl Kârı Olağanüstü Yedekler Kanun ve Esas Sözleşme Uyarınca Dağıtılabilir Diğer Yedekler - - NET KOÇ HOLDİNG A.Ş. NİN 2016 YILINA AİT KÂR PAYI ORANLARI TABLOSU TOPLAM DAĞITILAN KÂR GRUBU TOPLAM DAĞITILAN KÂR PAYI PAYI / NET DAĞITILABİLİR DÖNEM KÂRI 1 TL NOMİNAL DEĞERLİ PAYA İSABET EDEN KÂR PAYI (NET) NAKİT (TL) BEDELSİZ (TL) ORAN (%) TUTARI (TL) ORAN (%) A Grubu ,33-6,52 0, ,5900 B Grubu ,80-15,83 0, ,7134 TOPLAM ,13-22,34 (*) A grubu payların tamamı tam mükellef tüzel kişilerden oluştuğu için stopaj sözkonusu değildir. B grubu hisselerin stopaja tabi olmadığı bilinen tüzel kişi ortakların payına isabet eden kısım için stopajsız hesaplama yapılırken, bilinmeyen kısmın tamamı için stopaj olduğu varsayılarak hesaplama yapılmıştır. (**) Temettü ve intifa payı toplamı olan ,64 TL nin ,33 TL si cari yıl yasal kârının istisna kazançlarına isabet eden kısmından, ,31 TL si ise cari yıl yasal kârının diğer kazançlara isabet eden kısmından karşılanacak olup, istisna olmayan kazançlara isabet eden kısım üzerinden stopaj uygulanacaktır.

30 26 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU ESAS SÖZLEŞME TADİLİ Yönetim Kurulumuzun 13 Ocak 2017 tarihli toplantısında; kayıtlı sermaye tavanının geçerlilik süresinin uzatılması amacıyla Şirket Esas Sözleşmesi nin Sermaye başlıklı 6 ncı maddesinin değiştirilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ndan gerekli izinlerin alınmasına ve izinlerin alınmasını takiben değişikliklerin, yapılacak ilk Genel Kurul Toplantısı nda pay sahiplerinin onayına sunulmasına karar verilmiştir. Sermaye Piyasası Kurulu tarafından 20 Ocak 2017 tarihinde, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından 1 Şubat 2017 tarihinde uygun görülen ve Genel Kurul Gündemi nin 7 nci maddesinde ortaklarımızın onayına sunulacak olan Esas Sözleşme değişiklik tasarıları aşağıda yer almaktadır. ESKİ METİN Şirket, mülga 2499 sayılı Kanun hükümlerine göre kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş ve Sermaye Piyasası Kurulu nun tarih ve 219 sayılı izni ile kayıtlı sermaye sistemine geçmiştir. Şirket in kayıtlı sermaye tavanı TL (Beşmilyar Türk Lirası) olup, her biri 1 Kr (Bir Kuruş) itibari değerde nama yazılı (Beşyüzmilyar) adet paya bölünmüştür. Sermaye Piyasası Kurulu nca verilen kayıtlı sermaye tavanı izni yılları 5 yıl için geçerlidir yılı sonunda izin verilen kayıtlı sermaye tavanına ulaşılamamış olsa dahi, 2017 yılından sonra yönetim kurulunun sermaye artırım kararı alabilmesi için; daha önce izin verilen tavan ya da yeni bir tavan tutarı için Sermaye Piyasası Kurulu ndan izin almak suretiyle genel kuruldan 5 yılı geçmemek üzere yeni bir süre için yetki alınması zorunludur. Söz konusu yetkinin alınmaması durumunda Şirket kayıtlı sermaye sisteminden çıkmış sayılır. Şirketin çıkarılmış sermayesi TL (İkimilyarbeşyüzotuzbeşmilyonsekizyüzdoksan- sekizbinelli Türk Lirası) olup, her biri 1 Kr (Bir Kuruş) itibari değerde ve tamamı nama yazılı toplam adedi A Grubu; adedi B Grubu olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Şirketin TL (İkimilyarbeşyüzotuzbeşmilyonsekizyüzdoksansekizbinelli Türk Lirası) çıkarılmış sermayesi muvazaadan ari şekilde tamamen ödenmiştir. Şirketin A ve B Grubu paylarının tamamı nama yazılıdır. Sermayeyi temsil eden paylar kaydileştirme esasları çerçevesinde kayden izlenir. YENİ METİN Şirket, mülga 2499 sayılı Kanun hükümlerine göre kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş ve Sermaye Piyasası Kurulu nun tarih ve 219 sayılı izni ile kayıtlı sermaye sistemine geçmiştir. Şirket in kayıtlı sermaye tavanı TL (Beşmilyar Türk Lirası) olup, her biri 1 Kr (Bir Kuruş) itibari değerde nama yazılı (Beşyüzmilyar) adet paya bölünmüştür. Sermaye Piyasası Kurulu nca verilen kayıtlı sermaye tavanı izni yılları 5 yıl için geçerlidir yılı sonunda izin verilen kayıtlı sermaye tavanına ulaşılamamış olsa dahi, 2021 yılından sonra yönetim kurulunun sermaye artırım kararı alabilmesi için; daha önce izin verilen tavan ya da yeni bir tavan tutarı için Sermaye Piyasası Kurulu ndan izin almak suretiyle genel kuruldan 5 yılı geçmemek üzere yeni bir süre için yetki alınması zorunludur. Söz konusu yetkinin alınmaması durumunda Şirket yönetim kurulu kararıyla sermaye artırımı yapamaz. Şirketin çıkarılmış sermayesi TL (İkimilyarbeşyüz otuzbeşmilyonsekizyüzdoksan-sekizbinelli Türk Lirası) olup, her biri 1 Kr (Bir Kuruş) itibari değerde ve tamamı nama yazılı toplam adedi A Grubu; adedi B Grubu olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Şirketin TL (İkimilyarbeşyüzotuzbeşmilyonsekizyüzdoksansekizbinelli Türk Lirası) çıkarılmış sermayesi muvazaadan ari şekilde tamamen ödenmiştir. Şirketin A ve B Grubu paylarının tamamı nama yazılıdır. Sermayeyi temsil eden paylar kaydileştirme esasları çerçevesinde kayden izlenir.

31 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 27 GENEL KURUL ESKİ METİN (devamı) Şirket in sermayesi, gerektiğinde Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Mevzuatı hükümleri çerçevesinde artırılabilir veya azaltılabilir. Yönetim Kurulu, Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine uygun olarak gerekli gördüğü zamanlarda kayıtlı sermaye tavanına kadar yeni pay ihraç ederek çıkarılmış sermayeyi arttırmaya, imtiyazlı pay sahiplerinin haklarının kısıtlanması ve pay sahiplerinin yeni pay alma hakkının sınırlandırılması ile nominal değerin üzerinde (primli) veya altında pay çıkarılması konularında karar almaya yetkilidir. Yeni pay alma hakkını kısıtlama yetkisi pay sahipleri arasında eşitsizliğe yol açacak şekilde kullanılamaz. Pay sahiplerinin yeni pay alma haklarının kısıtlanması bir veya birden fazla sermaye artırımı ile yapılabilir; şu kadar ki yeni pay alma haklarının kısıtlandığı sermaye artışı bölümlerinin 5 (beş) yıllık yetki dönemi içindeki toplamı çıkarılmış sermayenin %10 unu aşamaz. Her halükarda Yönetim Kurulu, sermaye artışı esnasında A ve B Grubu pay sahiplerinin Şirket te sahip oldukları payların oranı nispetinde yeni A ve B Grubu pay çıkartacaktır. Sermaye artırımlarına pay sahipleri, sahip oldukları paylarla aynı grupta ihraç edilecek payları söz konusu gruba tanınan imtiyazlarla birlikte alarak iştirak ederler. Şu kadar ki B grubundan kullanılmayan rüçhan hakları A grubu pay sahiplerine intikal eder. A grubu pay sahipleri bu haklarını Sermaye Piyasası Kurulu nun düzenlemelerine uygun olarak kullanabilirler. Sermaye artırımları dolayısıyla primli olarak ihraç edilecek payları taahhüt edenler, ihraçları tarihinde pay senedinin itibari değerine ilaveten tespit edilecek primleri TTK nın 519. maddesinde öngörüldüğü üzere Şirket e ayrıca ödeyeceklerdir. YENİ METİN (devamı) Şirket in sermayesi, gerektiğinde Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Mevzuatı hükümleri çerçevesinde artırılabilir veya azaltılabilir. Yönetim Kurulu, Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine uygun olarak gerekli gördüğü zamanlarda kayıtlı sermaye tavanına kadar yeni pay ihraç ederek çıkarılmış sermayeyi arttırmaya, imtiyazlı pay sahiplerinin haklarının kısıtlanması ve pay sahiplerinin yeni pay alma hakkının sınırlandırılması ile nominal değerin üzerinde (primli) veya altında pay çıkarılması konularında karar almaya yetkilidir. Yeni pay alma hakkını kısıtlama yetkisi pay sahipleri arasında eşitsizliğe yol açacak şekilde kullanılamaz. Pay sahiplerinin yeni pay alma haklarının kısıtlanması bir veya birden fazla sermaye artırımı ile yapılabilir; şu kadar ki yeni pay alma haklarının kısıtlandığı sermaye artışı bölümlerinin 5 (beş) yıllık yetki dönemi içindeki toplamı çıkarılmış sermayenin %10 unu aşamaz. Her halükarda Yönetim Kurulu, sermaye artışı esnasında A ve B Grubu pay sahiplerinin Şirket te sahip oldukları payların oranı nispetinde yeni A ve B Grubu pay çıkartacaktır. Sermaye artırımlarına pay sahipleri, sahip oldukları paylarla aynı grupta ihraç edilecek payları söz konusu gruba tanınan imtiyazlarla birlikte alarak iştirak ederler. Şu kadar ki B grubundan kullanılmayan rüçhan hakları A grubu pay sahiplerine intikal eder. A grubu pay sahipleri bu haklarını Sermaye Piyasası Kurulu nun düzenlemelerine uygun olarak kullanabilirler. Sermaye artırımları dolayısıyla primli olarak ihraç edilecek payları taahhüt edenler, ihraçları tarihinde pay senedinin itibari değerine ilaveten tespit edilecek primleri TTK nın 519. maddesinde öngörüldüğü üzere Şirket e ayrıca ödeyeceklerdir.

32 28 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 2017 YÖNETİM KURULU ÜYE ADAYLARI Rahmi M. Koç * Ömer M. Koç * Ali Y. Koç * Semahat S. Arsel * Temel K. Atay * Dr. Bülent Bulgurlu * Caroline N. Koç * İpek Kıraç * Levent Çakıroğlu * Prof. Dr. John H. McArthur * Prof. Dr. Heinrich V. Pierer * Dr. Kwok King Victor Fung * Muharrem Hilmi Kayhan * (Bağımsız Üye Adayı) Kutsan Çelebican * (Bağımsız Üye Adayı) Mustafa Kemal Olgaç * (Bağımsız Üye Adayı) Jacques Albert Nasser * (Bağımsız Üye Adayı) Anne Lauvergeon * (Bağımsız Üye Adayı) Ömer Dinçkök ** (Bağımsız Üye Adayı) * Özgeçmişler için bkz. sayfa ** Özgeçmiş için bkz. sayfa 259

33 ÜCRET POLİTİKASI KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 29 GENEL KURUL Bu politika dokümanı, SPK düzenlemeleri kapsamında idari sorumluluğu bulunanlar kapsamındaki Yönetim Kurulu üyelerimiz ve üst düzey yöneticilerimizin* ücretlendirme sistem ve uygulamalarını tanımlamaktadır. Yönetim Kurulu üyelerinin tamamı için geçerli olmak üzere her yıl olağan Genel Kurul toplantısında sabit ücret belirlenir. İcrada bulunan Yönetim Kurulu üyelerine, aşağıda detayları açıklanan üst düzey yöneticiler için belirlenen politika kapsamında ödeme yapılır. Şirket faaliyetlerine katkı amacıyla belli fonksiyonları yürütmekle görevlendirilen üyelere, Genel Kurul da belirlenen sabit ücrete ek olarak üstlendikleri fonksiyon dolayısıyla Aday Gösterme ve Ücret Komitesi görüşü çerçevesinde ayrıca menfaat sağlanabilir. Şirket Yönetim Kurulu na Şirket in işleyişi ile ilgili her türlü konuda etkin destek verecek olan Yürütme Komitesi nin başkan ve üyelerine, sağladıkları katkıları, toplantılara katılımları, fonksiyonları esas alınarak yılsonlarında Aday Gösterme ve Ücret Komitesi görüşü çerçevesinde Yönetim Kurulu tarafından belirlenen tutarda menfaat sağlanabilir. Yürütme Komitesi üyelerine yıl içinde bu kapsamda ödeme yapılmış ise yılsonunda belirlenen tutardan mahsup edilir. Bağımsız Yönetim Kurulu üyelerinin ücretlendirmesinde Şirket in performansına dayalı ödeme planları kullanılamaz. Yönetim Kurulu üyelerine, atanma ve ayrılma tarihleri itibarıyla görevde bulundukları süre dikkate alınarak kıst esasına göre ödeme yapılır. Yönetim Kurulu üyelerinin Şirket e sağladığı katkılar dolayısıyla katlandığı giderler (ulaşım, telefon, sigorta vb. giderleri) Şirket tarafından karşılanabilir. Üst düzey yönetici ücretleri ise sabit ve performansa dayalı olmak üzere iki bileşenden oluşmaktadır. Üst düzey yönetici sabit ücretleri; piyasadaki makroekonomik veriler, piyasada geçerli olan ücret politikaları, Şirket in büyüklüğü ve uzun vadeli hedefleri ve kişilerin pozisyonları da dikkate alınarak uluslararası standartlar ve yasal yükümlülüklere uygun olarak belirlenir. Üst düzey yönetici primleri ise; prim bazı, şirket performansı ve bireysel performansa göre hesaplanmaktadır. Kriterler ile ilgili bilgiler aşağıda özetlenmiştir: Prim Bazı: Prim bazları, her yılbaşında güncellenmekte olup, yöneticilerin pozisyonlarının iş büyüklüğüne göre değişkenlik göstermektedir. Prim bazları güncellenirken piyasadaki üst yönetim prim politikaları göz önünde bulundurulur. Şirket Performansı: Şirket performansı, her yılbaşında Şirket e verilen finansal ve operasyonel (pazar payı, ihracat, yurt dışı faaliyetler, verimlilik vb.) hedeflerin, dönem sonunda ölçülmesi ile elde edilmektedir. Şirket hedefleri belirlenirken, başarının sürdürülebilir olması, önceki yıllara göre iyileştirmeler içermesi önemle dikkate alınan prensiplerdir. Bireysel Performans: Bireysel performansın belirlenmesinde, Şirket hedefleri ile birlikte, çalışan, müşteri, süreç, teknoloji ve uzun vadeli strateji ile ilgili hedefler dikkate alınmaktadır. Bireysel performansın ölçülmesinde, Şirket performansı ile paralel şekilde, finansal alanların dışında da uzun vadeli sürdürülebilir iyileştirme prensibi gözetilmektedir. Şirketimiz üst düzey yöneticilerinin işten ayrılmaları halinde; çalıştıkları süre, üst düzey yönetici olarak görev yaptıkları süre, sağladığı katkı, ayrılma tarihinden önceki son hedef primi, son yılda ödenen maaş ve prim bilgileri dikkate alınarak işten ayrılma ikramiyesi ödenebilir. Yukarıdaki esaslara göre belirlenen ve yıl içinde üst düzey yönetici ve Yönetim Kurulu üyelerine ödenen toplam miktarlar, izleyen Genel Kurul toplantısında mevzuata uygun olarak ortakların bilgisine ve/veya onayına sunulur. * Koç Holding in üst düzey yöneticileri, Yönetim Kurulu başkan ve üyeleri ile başkanlar olarak belirlenmiştir yılında, Koç Holding in üst düzey yöneticilerine sağlanan faydalar toplamı bin TL dir (31 Aralık 2015: bin TL)

34 30 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU CEO NUN DEĞERLENDİRMESİ Levent Çakıroğlu CEO KARARLI DEĞERLİ İTİBARLI Küresel vizyonumuz ve stratejik hedeflerimiz doğrultusunda yatırımlarımıza kararlılıkla devam ediyoruz. Borsa İstanbul daki en değerli şirket konumuna yükseldik. Bağımsız kuruluşlarca yapılan itibar anketlerinde zirvedeki yerimizi koruyoruz.

35 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 31 KOÇ TOPLULUĞU OLARAK DEĞİŞİME ÖNCÜLÜK ETME FELSEFEMİZİ KORUYOR; 90 YILI AŞKIN SÜREDİR BAŞARIYLA YAPTIĞIMIZ GİBİ, ZAMANIN RUHUNU DOĞRU OKUYARAK; HIZLA, CESARETLE VE KARARLILIKLA İLERLEMEYE DEVAM EDİYORUZ. KOÇ TOPLULUĞU Değerli hissedarlarımız ve paydaşlarımız, Dünya, geleceğimizi şekillendirecek birçok politik, ekonomik, teknolojik ve toplumsal gelişmeye sahne oluyor. Bu büyük dönüşüm ve belirsizlik içinde, Koç Topluluğu olarak değişime öncülük etme felsefemizi koruyor; 90 yılı aşkın süredir başarıyla yaptığımız gibi, zamanın ruhunu doğru okuyarak; hızla, cesaretle ve kararlılıkla ilerlemeye devam ediyoruz. Ana sorumluluğumuzu, Topluluğumuzu sadece önümüzdeki 5 ya da 10 yıla değil, gelecek kuşaklara hazırlamak olarak görüyoruz. Bu hedefle, kendimizi her zaman yeniliyor ve çıtamızı yükseltiyoruz. Küresel vizyonumuz ve stratejik hedeflerimiz doğrultusunda yatırımlarımıza kararlılıkla devam ediyor; istikrarlı performansımızı sürdürüyoruz. Bu uzun vadeli bakış açımız ve istikrarlı seyrimizin, 2016 yılı finansal sonuçlarımıza da yansıdığını memnuniyetle görüyoruz. Bu çerçevede, 2016 yılında konsolide ciromuz 70,9 milyar TL, ana ortaklık payı net dönem kârımız ise 3,5 milyar TL oldu da yaptığımız 6,2 milyar TL kombine yatırımla son 5 senede yapığımız yatırımlar 30 milyar TL ye ulaştı. Yurt dışı gelirlerimiz 15,6 milyar ABD Doları seviyesinde gerçekleşti. Geçtiğimiz yıl, Türkiye İhracatçılar Meclisi nin en yüksek ihracat yapan şirketler sıralamasında, Ford Otosan 1 inci, Tüpraş 2 nci, Tofaş 6 ncı ve Arçelik 7 nci olarak üst sıralarda yerlerini aldı. Gerek şirketlerimizin kendi alanlarındaki üstün başarıları, gerekse Koç Holding olarak portföyümüzü kârlı, risklere dayanıklı ve istikrarlı bir şekilde büyütüyor olmamız yurt dışındaki yatırımcılar, rating kuruluşları ve finans dünyası tarafından da büyük takdir gördü.

36 32 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU CEO NUN DEĞERLENDİRMESİ 2016 da Koç Holding Borsa İstanbul daki en değerli şirket konumuna yükseldi. Koç Holding in halka açık olan kısmındaki yabancı payındaki artış devam etti ve %83,6 ya çıktı. Koç Holding net aktif değerine göre sadece %3 lük bir iskonto ile işlem görme başarısını elde etti. Piyasadaki zorlu koşullara karşın, oldukça cazip koşullarla 7 yıllık bir Eurobond ihracı gerçekleştirdik. Yaşanan tüm olumsuzluklara rağmen, kredi derecelendirme kuruluşları S&P ve Moody s tarafından verilen yatırım yapılabilir seviyedeki kredi notumuzu koruduk. Topluluğumuzun uzun vadeli başarılarındaki en önemli faktör hiç kuşkusuz güçlü insan kaynağımızdır yılında insan kaynağımız da gelişti ve büyüdü. Konsolidasyona dahil olan şirketlerimizi esas alırsak, toplam çalışan sayımız 95 bin kişiyi aştı. İstihdamımız bir önceki yıla oranla %6,4 arttı ve 6 bine yakın yeni çalışma arkadaşımız aramıza katıldı. Koç Holding, üniversite öğrencileri ve genç profesyonellerin oylarına göre hazırlanan Türkiye nin İdeal İşverenleri 2016 araştırmasında zirvede yer aldı. Küresel iş dünyasının ve Topluluğumuzun geleceğine yönelik en önemli değişimin teknoloji alanında olacağına; önümüzdeki dönemde teknolojik değişimin boyutunun, hızının ve etkilerinin daha da artacağına inanıyorum. Bu kapsamda, küresel vizyonumuz ve sürdürülebilir büyüme stratejimiz çerçevesinde; teknoloji, ar-ge, inovasyon, insan kaynağı ve markalarımızı bir bütün olarak yönetiyor ve geliştirmek için kesintisiz yatırım yapıyoruz. Yeni teknolojiler ve iş modelleri ile hep bir adım önde olmaya, çevre dostu, üstün nitelikli ürünler ve hizmetlerle tüketicilerimiz için değer yaratmaya ve pazar liderliklerimizi perçinlemeye devam ediyoruz. Dijital teknolojilerin sunduğu fırsatlardan en etkin şekilde faydalanıp, yeni büyüme alanları oluşturmak üzere Holding liderliğinde bir Dijital Dönüşüm Programı başlattık. Gururla belirtmek isterim ki, ülkemizde ar-ge ve inovasyona en çok yatırım yapan, özel sektör ar-ge harcamasının yaklaşık %12 sini gerçekleştiren ve en çok patent başvurusu yapan topluluğuz. Son 10 yılda yaklaşık 7 milyar TL lik ar-ge harcaması gerçekleştirdik. Avrupa Komisyonu nun ar-ge harcamalarının büyüklüğüne göre oluşturduğu Dünyanın En Çok Ar-Ge Harcaması Yapan Şirketi nin 2016 listesinde, Koç Holding ile birlikte 3 Koç Topluluğu şirketi yer aldı. Ülkemizde ise, 5 incisi düzenlenen Türk Patent Ödülleri Töreni nde, Arçelik Patent Ligi 1 incisi olurken, Ford Otosan ve Tofaş sırasıyla 3 üncülük ve 4 üncülük ödüllerini aldılar. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından düzenlenen 5 inci Özel Sektör Ar-Ge Merkezleri Zirvesi kapsamında verilen 2015 Ar-Ge Merkezleri Performans Endeksi Ödülleri nde yine Koç Topluluğu şirketleri 4 ödülün sahibi oldu. Diğer yandan, itibarımızla ilgili sorumluluğumuzun iş sonuçlarından çok daha büyük olduğuna inanıyoruz. Bağımsız kuruluşlarca yapılan itibar anketlerinde zirvedeki yerimizi koruyor; gerek ekonomik gerekse toplumsal alanda yarattığımız katma değerin itibarımıza olumlu yansımasından memnuniyet duyuyoruz. Bu vesileyle, tüm bu başarılarda ve gelecek hedeflerimizde bize en büyük desteği veren hissedarlarımıza, müşterilerimize, bayilerimize, tedarikçilerimize, sendikalarımıza ve çalışma arkadaşlarımıza teşekkürlerimizi arz etmek istiyorum. Saygılarımla, Levent Çakıroğlu CEO Bu girişim ile amacımız, dijital teknolojilerin sunduğu fırsatlardan tüm şirketlerimizin en yüksek seviyede yararlanmasını sağlamak, işlerimiz için ilave değer elde etmek, hızla değişen rekabet ortamında şirketlerimizi daha da güçlendirmek ve gelecek vaat eden yeni iş alanları yaratmaktır. Böylece Türkiye de dijital dönüşüme de liderlik etmeyi ve ülkemizin geleceğine değer katmayı hedefliyoruz.

37 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 33 KOÇ TOPLULUĞU Dünyanın En Çok Ar-Ge Harcaması Yapan Şirketi nin 2016 listesinde, Koç Holding ile birlikte 3 Koç Topluluğu şirketi yer aldı. TÜRKİYE DE DİJİTAL DÖNÜŞÜME DE LİDERLİK ETMEYİ VE ÜLKEMİZİN GELECEĞİNE DEĞER KATMAYI HEDEFLİYORUZ. Koç Holding, üniversite öğrencileri ve genç profesyonellerin oylarına göre hazırlanan Türkiye nin İdeal İşverenleri 2016 araştırmasının zirvesinde yer aldı.

38 34 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU ÜST YÖNETİM*,** (1) Levent Çakıroğlu, CEO (2) Ali Tarık Uzun, Denetim Grubu Başkanı (3) Faik Açıkalın, Bankacılık ve Sigorta Grubu Başkanı (4) Ahmet Ashaboğlu, CFO (5) Dr. Fatih Kemal Ebiçlioğlu, Dayanıklı Tüketim Grubu Başkanı (6) Yağız Eyüboğlu, Enerji Grubu Başkanı (7) Cenk Çimen, Otomotiv Grubu Başkanı (8) Tamer Haşimoğlu, Turizm, Gıda ve Perakende Grubu Başkanı (9) Oya Ünlü Kızıl, Kurumsal İletişim ve Dış İlişkiler Direktörü (10) Özgür Burak Akkol, İnsan Kaynakları Direktörü (11) Kenan Yılmaz, Başhukuk Müşaviri (12) Utku Barış Pazar, Strateji ve İş Geliştirme Direktörü (13) Ufuk Çıplak, Resmi İşler Direktörü * Özgeçmişler için bkz. sayfa ** Şirket Genel Kurulu nca verilen izin çerçevesinde yönetim organı üyelerinin kendisi veya başkası adına yaptığı işlemler ile rekabet yasağı kapsamındaki faaliyetleri hakkında bilgiler için bkz. Bilgilendirme Dokümanı 14 no lu gündem maddesine ilişkin açıklama (sayfa 258).

39 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 35 KOÇ TOPLULUĞU

40 36 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU KİLOMETRE TAŞLARI İlk anonim şirket: Koç Ticaret A.Ş lar Uluslararası iş birlikleri 1950 ler İlk halka arz Büyüme ve ihracat 1970 ler lar 1960 lar 1980 ler Kuruluş İlk endüstriyel girişim Kurumsallaşma İlk özel müze İkinci nesil iş başında 1926 KURULUŞ Vehbi Koç, 16 yaşında Ankara da babasının açtığı bakkal dükkanı ile ticaret hayatına atılır. Koç Topluluğu nun resmi kuruluşunu simgeleyen 31 Mayıs 1926 da Koçzade Ahmet Vehbi adıyla Ankara Ticaret Odası na kaydolur lar İLK ANONİM ŞİRKET: KOÇ TİCARET A.Ş yılında Koç Ticaret A.Ş. kurulur. Koç Topluluğu nu meydana getiren girişimlerin temeli ve gelişme merkezi olan Şirket in bir özelliği de, çalışanlarını kâra ortak eden ilk Türk şirketi olmasıdır. Bu dönemde yabancı temsilcilikler alınır. ABD deki ilk Türk şirketi olan Ram Commercial Corporation kurulur lar İLK ENDÜSTRİYEL GİRİŞİM 1940 ların sonuna doğru imalata yöneliş başlar de General Electric ile iş birliğine gidilerek, Koç Topluluğu nun ilk endüstriyel girişimi olan ampul fabrikası kurulur ler ULUSLARARASI İŞ BİRLİKLERİ 1951 de General Electric ile ilk Türk-Amerikan ortak yatırımı gerçekleştirilerek ilk Türk ampulü piyasaya sürülür. Ford Motor Company ile otomotiv alanında geliştirilen iş birliğini 1959 yılında Otosan ın kuruluşu takip eder lar KURUMSALLAŞMA Hedeflenen hızlı büyümeyi ve genişleyen faaliyet alanlarını daha uygun bir örgütleme ve daha kurumsal bir yapı altında gerçekleştirebilmek amacıyla, 1963 te Koç Holding A.Ş. kurulur. Vehbi Koç, Holding in Yönetim Kurulu Başkanı olur. Topluma hizmet etmek amacıyla ülkemizin ilk ve en büyük vakfı olan Vehbi Koç Vakfı 1969 yılında kurulur ler İLK HALKA ARZ Halkın tasarruflarını yatırıma yönelterek Türkiye nin ekonomik gelişmesine katkıda bulunacak büyük yatırımlar için sermaye birikimini sağlamak amacıyla, halka açılmaya odaklanılır. Aygaz ve Koç Holding in hisse senetlerinin bir kısmı Koç Topluluğu personeline satılır yılında kurulan Kav ın hisse senetleri ise halka arz edilir. BÜYÜME VE İHRACAT 1970 lerde Koç Topluluğu gelişimini hız kesmeden sürdürerek bünyesine yeni şirketler katar; ihracata yönelir ve dış ticaret şirketleri kurar ler İLK ÖZEL MÜZE Türkiye nin ilk özel müzesi olan Sadberk Hanım müzesi 1980 yılında kurulur. İKİNCİ NESİL İŞ BAŞINDA Kurumsallaşmaya inanan Vehbi Koç, 1984 yılında Koç Holding İdare Meclisi Başkanlığı nı oğlu Rahmi M. Koç a devreder.

41 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 37 Vehbi Koç Dünyada Yılın İş Adamı lar 2000 ler 2017 Koç Topluluğu bankacılıkta büyüyor 25 Şubat 1996: Türkiye Cumhuriyet Çınarı nı yitirir Yeni bin yıla yeni vizyon 3 üncü nesil bayrağı devralıyor Enerji ve finans alanlarında dev yatırımlar 21 Ocak 2016: Mustafa V. Koç un ani vefatı Tüm paydaşlar için değer yaratmaya devam KOÇ TOPLULUĞU Küresel İlkeler Sözleşmesi imzalanıyor 1987 VEHBİ KOÇ DÜNYADA YILIN İŞ ADAMI Vehbi Koç, Milletlerarası Ticaret Odası tarafından Yılın İş Adamı Ödülü ne layık görülür lar KOÇ TOPLULUĞU BANKACILIKTA BÜYÜYOR 1986 yılında American Express Company ortaklığıyla kurulan Koç-Amerikan Bank ile bankacılığa adım atan Koç Holding, 1992 yılında bankanın tüm hisselerini satın alarak adını Koçbank olarak değiştirir ŞUBAT 1996: TÜRKİYE CUMHURİYET ÇINARI NI YİTİRİR Vehbi Koç, 25 Şubat 1996 günü yaşama veda eder. 95 yıllık hayatının her anını dolu dolu geçirmiş olan Vehbi Koç, ömrünün son anına kadar çalışmayı sürdürmüştür ler YENİ BİN YILA YENİ VİZYON Koç Topluluğu yeni bin yıla yeni bir vizyonla girer: Dünyanın lider şirketlerinden biri olmak KÜRESEL İLKELER SÖZLEŞMESİ İMZALANIYOR Koç Holding in kuruluşundan bu yana sürekli gelişen sorumlu vatandaşlık olgusu, 2006 yılında Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi nin imzalanması ile resmi bir politika olarak uluslararası boyuta taşınır OCAK 2016: MUSTAFA V. KOÇ UN ANİ VEFATI Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Vehbi Koç, 21 Ocak 2016 günü yaşama veda eder VE SONRASI Koç Topluluğu, 90 yılı aşkın geçmişiyle Türkiye nin sanayileşmesinden globalleşmesine kadar pek çok atılımında sorumluluk alarak rakiplerinden ayrışmayı başarmış ve lider pozisyonlarıyla anahtar rol oynamıştır. Günümüzde Türkiye nin en büyük şirketler Topluluğu olarak gelecekte de tüm paydaşları için değer yaratmaya devam edecektir. 3 ÜNCÜ NESİL BAYRAĞI DEVRALIYOR Rahmi M. Koç, Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini 4 Nisan 2003 tarihinde oğlu Mustafa V. Koç a devreder. ENERJİ VE FİNANS ALANLARINDA DEV YATIRIMLAR Sürdürülebilir büyüme hız kesmeden devam ederken, Koç Topluluğu, Türkiye nin en büyük sanayi kuruluşu olan Tüpraş ı ve Türk bankacılık sektörünün devlerinden Yapı Kredi Bankası nı bünyesine katar.

42 38 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU ÖDÜLLER VE BAŞARILAR DÜNYANIN EN BÜYÜK 500 ŞİRKETİ ARASINDA Koç Holding, Fortune Global 500 sıralamasındaki tek Türk şirketi olmaya devam etmektedir. DÜNYA AR-GE HARCAMALARI LİSTESİNDE KOÇ HOLDİNG VE 3 KOÇ TOPLULUĞU ŞİRKETİ Avrupa Komisyonu nun ar-ge harcamalarının büyüklüğüne göre oluşturduğu Dünyanın En Çok Ar-Ge Harcaması Yapan Şirketi nin 2016 listesinde Koç Holding ve 3 Koç Topluluğu şirketi bulunmaktadır. İHRACAT ŞAMPİYONLARI EN BÜYÜK 5 SANAYİ KURULUŞU ARASINDA 4 KOÇ TOPLULUĞU ŞİRKETİ Türkiye İhracatçılar Meclisi nin düzenlediği İhracat Şampiyonları Ödül Töreni ne Koç Topluluğu Şirketleri damgasını vurmuştur yılında en yüksek ihracat yapan ilk 10 şirket içinde 4 Koç Topluluğu şirketi 1 inci, 2 nci, 6 ncı ve 7 nci olarak yer almaktadır. Koç Topluluğu, Türkiye nin en büyük sanayi grubu olma başarısını sürdürmektedir. İstanbul Sanayi Odası nın 2015 yılı sonuçlarına göre hazırlanan 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasında, en büyük 5 sanayi kuruluşu arasında 4 Koç Topluluğu şirketi yer almaktadır. PATENT LİGİNİN İLK 5 ŞİRKETİ ARASINDA 3 KOÇ TOPLULUĞU ŞİRKETİ 5 inci Türk Patent Ödülleri kapsamında, Patent Ligi nin 1 inci, 3 üncü ve 4 üncü sıralarını Koç Topluluğu şirketleri almıştır. AR-GE ZİRVESİNDE KOÇ TOPLULUĞU ŞİRKETLERİNE 4 ÖDÜL Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından düzenlenen 5 inci Özel Sektör Ar-Ge Merkezleri Zirvesi kapsamında verilen 2015 Ar-Ge Merkezleri Performans Endeksi Ödülleri nde Koç Topluluğu şirketleri 4 ödülün sahibi olmuştur. EN BEĞENİLEN ŞİRKET Koç Holding, Capital Dergisi tarafından 16 ncısı gerçekleştirilen ve 500 ün üzerinde şirketten e yakın yöneticinin katıldığı Türkiye nin En Beğenilen Şirketleri araştırmasında 2015 yılında olduğu gibi 2016 da da zirvede yer almıştır. EN İTİBARLI ŞİRKET Koç Holding, Türkiye İtibar Akademisi tarafından 5 incisi gerçekleştirilen ve 20 farklı sektörden kişinin katıldığı Türkiye İtibar Endeksi-2015 araştırmasında 1 inci sırada yer almıştır. EN İDEAL İŞVEREN Koç Holding, üniversite öğrencileri ve genç profesyonellerin oylarına göre hazırlanan Türkiye nin İdeal İşverenleri 2016 araştırmasının zirvesinde yer almıştır. Universum tarafından gerçekleştirilen araştırmada Koç Holding; iktisadi idari bilimler, mühendislik/bilişim ve sosyal bilimleri öğrencileri tarafından Türkiye nin en çekici işvereni seçilmiştir.

43 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 39 CARNEGIE MEDAL OF PHILANTHROPY Koç Ailesi, topluma yaptığı katkılardan dolayı dünyanın en prestijli hayırseverlik ödüllerinden biri olarak gösterilen Carnegie Medal of Philanthropy ödülünün sahibidir. KOÇ TOPLULUĞU LEGION D HONNEUR NİŞANI Koç Holding Şeref Başkanı Rahmi M. Koç, 1802 yılından bu yana Fransız hükümeti tarafından verilen en üst düzey nişan olan Legion D Honneur e sahiptir. KOÇ SPOR FEST E ALTIN VE BRONZ ÖDÜLLER Koç Holding, Türkiye nin en büyük gençlik festivali Koç Spor Fest ile Ava Digital Awards ta İnteraktif Marka Deneyimi kategorisinde Altın Ödül ve Summit Awards ta Kâr Amacı Gütmeyen Kampanyalar kategorisinde Bronz Ödül e layık görülmüştür. KAGİDER BİRE:BİR ÖDÜLÜ Ülkem İçin projesi kapsamında, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü ne özel hazırlanan Cinsiyet Eşitliğini Sağlamaya Kelimelerinle Başla ilanıyla, Felis Ödülleri nin KAGİDER ile iş birliği içinde verilen toplumsal cinsiyet eşitliği özel ödülü KAGİDER Bire:bir ödülünün sahibi olmuştur. MUSTAFA V. KOÇ ANISINA ALINAN BAŞLICA ÖDÜLLER EKONOMİST: YILIN İŞ İNSANI ÖDÜLÜ Ekonomist Dergisi nin 25 incisini düzenlediği Ekonomide Yılın İş İnsanları 2016 ödülleri kapsamında verilen Yılın İş İnsanı Ödülü ne merhum Mustafa V. Koç layık görülmüştür. FORTUNE TÜRKİYE: YILIN İŞ İNSANI Fortune Türkiye nin 5 inci kez yayınlanan Yılın İş İnsanları listesinde 1 inci sırada merhum Mustafa V. Koç yer almıştır. TÜRKİYE YE DEĞER KATANLAR Turcomoney Dergisi tarafından 5 incisi düzenlenen Türkiye ye Değer Katanlar Ödülleri nde merhum Mustafa V. Koç ödüle layık görülmüştür.

44 40 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU İNSAN KAYNAKLARI VE ORGANİZASYON ŞEMASI Topluluk vizyon ve hedeflerine ulaşırken en değerli kaynağımız, kurumuna gönülden bağlı, yüksek nitelikli insan gücümüzdür. Topluluğumuzda 2016 yılsonu itibarıyla kişi yurt içinde kişi yurt dışında olmak üzere toplam kişi çalışmaktadır. Koç Topluluğu, sürdürülebilir büyüme için yüksek katma değer yaratan, alanının en başarılı profesyonellerinin çalıştığı, tüm paydaşlarının faaliyetlerinin bir parçası olmaktan gurur duyduğu, Türkiye nin en çok beğenilen ve tercih edilen kurumu olmayı hedeflemektedir. Bu politikaların gerçekleşebilmesinde, yılların birikimi ve tecrübesi ile oluşturulan insan kaynakları temellerinden yola çıkılmakta; sistem ve yaklaşımların günümüz koşul ve ihtiyaçları çerçevesinde sürekli geliştirilmesi esas alınmaktadır. platformu tüm çalışanlarımız için İnsan Kaynakları (İK) politikalarının uygulanmasına yönelik sistemlere tek bir çatı altında ulaşabilme imkânı sağlamaktadır. Çalışanlarımızın bilgilerinin yönetildiği bu platform, aynı zamanda çalışanlarımız ile iletişim ortamı olarak kullanılmakta, İK politika ve uygulamaları şeffaf bir şekilde paylaşılmaktadır. Performans yönetim sistemi Performans yönetim sistemi ile etkin bir hedef yayılımı yapılarak, Şirket hedef ve stratejileri çalışanlarla paylaşılmaktadır. Yıl içerisinde hedefler gözden geçirilmekte, sene sonunda da hedef bazında değerlendirme yapılarak performans yönetim süreci tamamlanmaktadır. Çalışanların hedef gerçekleştirmedeki başarılarının ölçülmesi, ödüllendirilmesi, yetkinliklerinin belirlenerek ileriye yönelik bireysel gelişimlerinin planlanması sağlanmaktadır. Hedeflerle yönetim, çalışanlarımız ile etkin iletişim, karşılıklı geribildirim ve mutabakat, performans yönetimi sisteminin temel esaslarını oluşturmaktadır. Ücret yönetim sistemi Koç Topluluğu ücret yönetim sistemi; ücret piyasası ve faaliyet gösterilen sektör, Şirket in mevcut ücret yapısı ve ödeme gücü, ücret politikası, bireysel performans ve iş kademesi parametrelerinden oluşmaktadır. Yapılan düzenli piyasa analizleri ile rekabetçi ve adil bir ücret politikası uygulanması sağlanmaktadır. Ücret yönetim sistemine temel oluşturan iş kademeleri, yapılan iş değerlendirmeleri neticesinde belirlenmektedir. İş değerlendirme sürecinde Topluluğun faaliyette bulunduğu her alanda, tüm işlerin, kurum hedeflerine ulaşılmasına katkısı ve sorumluluk seviyelerine göre göreceli olarak sıralanmasını sağlayan uluslararası bir sistem kullanılmaktadır. Uygulanan prim sistemiyle ise yüksek performans teşvik edilmekte, istikrar ve üstün başarının ödüllendirilmesi hedeflenmektedir. Ayrıca, Koç Topluluğu ndaki üst düzey yöneticilerimizin iş değerlendirmeleri, ücretleri, kademeleri ve primleri için onay işlemleri ile bildirimler, elektronik bir sistem olan E-Onay üzerinden yürütülmektedir. Yan fayda sistemi Tüm çalışanlarımıza iş kademeleri doğrultusunda sunulan yan fayda paketleri her yıl çalışanlarımızın beklentilerini karşılayacak ve piyasadaki rekabetçiliğimizi koruyacak şekilde gözden geçirilmektedir. Toplam gelir paketinin bir parçası olan yan faydalar ile çalışan bağlılığını en üst seviyelere çıkarmak hedeflenmektedir. Bu doğrultuda, her yıl standart yan faydalara ilişkin iyileştirme ve geliştirme çalışmaları yapılmakta ve yeni uygulamalar devreye alınmaktadır yılında Topluluk içerisinde öncelikli olarak saha çalışanlarımıza Tamamlayıcı Sağlık Sigortası sunulmuştur. Çalışan odaklı, esnek ve yenilikçi yaklaşımlarımız doğrultusunda, mevcut yan fayda seçeneklerine ilave olarak, farklı nesil ve ihtiyaçlara daha geniş bir yan fayda yelpazesi sunabilmek için 2015 yılında başlatılan Esnek Yan Fayda Projesi, 2016 yılında yeni şirketlerimizin katılımı ile yaygınlaştırılmıştır.

45 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 41 KPI Takip & İK Süreç İyileştirme Sistemi İnsan Kaynakları stratejisinin altyapısını oluşturan KPI Takip & İK Süreç İyileştirme Sistemi ile insan kaynakları süreçleri için belirlenen başarı göstergeleri yıllık olarak takip edilerek, yurt dışı ve yurt içi şirketlerle karşılaştırılmaktadır. Topluluk olarak güçlü yanlarımıza ilaveten, stratejik olarak odaklanılması gereken alanlar tespit edilmekte; bu tespitler doğrultusunda, Topluluk genelinde uygulanan insan kaynakları süreçlerinde standardizasyon ve verimlilik sağlanması için çalışmalar yürütülmektedir. Şirketlerimizdeki başarılı insan kaynakları uygulamaları, her yıl düzenlenen İyi Uygulamalar Günü etkinliğinde tüm Topluluk şirketlerimiz ile paylaşılmaktadır. Yetenek yönetimi yaklaşımı Topluluk şirketlerimizde, potansiyel çalışanlar her seviyedeki pozisyon için yetkinliğe dayalı değerlendirme sürecine dahil edilmektedir. Üst seviye liderlik yetkinlikleri taşıyan çalışanlarımız ise Değerlendirme Merkezi uygulaması ile belirlenmektedir. Bu sayede, Koç Topluluğu üst yönetim pozisyonları etkin şekilde yedeklenmekte, ileride bu seviyede görev alabilecek yöneticiler önceden belirlenmekte ve gelişimleri desteklenmektedir. Koç liderlik programları - LEAD Koç Topluluğu şirketlerinde sunulan eğitimlerin yanı sıra, LEAD markası ile sunulan liderlik eğitimleri ile çalışanlara, farklı kariyer basamaklarında liderlik, yönetim, strateji, değişim yönetimi gibi birçok konuda destek olunması hedeflenmektedir. LEAD kapsamında, işe yeni giren çalışanlardan üst düzey yöneticilere kadar tüm çalışanlara yönelik 24 farklı program mevcuttur. Bu doğrultuda; BeGlobal Silicon Valley programı, Harvard Business School ile iş birliği kapsamında sağlanan uzun soluklu gelişim programları, Türkiye nin ve dünyanın önde gelen eğitim firmalarıyla birlikte tasarlanan liderlik programları Topluluğumuzdaki çalışanlarımıza sunulmaktadır. KoçAkademi gelişim planlama ve öğrenme platformu KoçAkademi, Koç Topluluğu çalışanlarının gelişimini destekleyecek faaliyetlerin; Topluluk, şirket ve kişi ihtiyaçları göz önünde bulundurularak planlandığı öğrenme ve gelişim altyapısıdır. KoçAkademi; içinde barındırdığı eğitim programları, elektronik eğitimler, makalelerle çalışanların profesyonel gelişimini desteklemektedir. İç ilan sistemi - KoçKariyerim Topluluk şirketlerimizde oluşan açık pozisyonların doldurulmasında Topluluk çalışanlarına öncelik verilmektedir. Açık pozisyonların çalışanlara duyurulduğu ve Topluluk içinden yapılan başvuruların yönetildiği KoçKariyerim portalı, çalışanlarımıza kendi kariyerlerinde etkin rol oynama ve kariyer gelişimlerine yön verme fırsatı sunmaktadır yılında portalda yayınlanan ilanlara den fazla başvuru olmuş, 200 e yakın çalışanımıza şirketler arası transfer olanağı sunulmuştur. En Başarılı Koçlular ödül sistemi En Başarılı Koçlular Ödül Sistemi; çalışanların başarılarını tanımak, takdir etmek, Topluluk taki en iyi uygulamaların ortaya çıkarılmasını ve paylaşılmasını sağlamak amacıyla oluşturulmuştur yılında yapılan değişiklik ile saha çalışanları ve ofis çalışanları aynı kategorilerde değerlendirmeye katılmıştır. Çevreye ve Topluma Değer Katanlar, Dijitalleşenler, İş Birliği Geliştirenler ve Yaratıcı Yenilikçiler kategorilerinde toplam 12 proje seçilmiş ve bu projelerde görev alan 104 çalışanımız ödüllendirilmiştir. Ayrıca, bu sene mobil ve web tabanlı bir oylama sistemi kullanılmış; jüri değerlendirmesinden sonra projeler, sistem üzerinden yaklaşık 12 bin kişinin oyu ile belirlenmiştir. Çalışan bağlılığı ve memnuniyeti Her yıl düzenli olarak yapılan araştırma ile çalışanlarımızın bağlılığı ölçülmekte, bağlılığa etki eden unsurlar incelenmekte ve iyileştirme faaliyetleri planlanmaktadır. Topluluk şirketlerine, çalışan bağlılığının artırılmasına ilişkin hedefler verilmekte ve iyileştirme faaliyetleri yakından izlenmektedir. Endüstri İlişkileri Koç Topluluğu bünyesinde 7 işkolunda işyerlerimizde örgütlü sendikalar ile toplu iş sözleşmeleri yapılmaktadır. Avrupa Birliği müktesebatı, yerleşik Koç Topluluğu çalışan yönetimi uygulamaları ve yine Koç Topluluğu olarak imzaladığımız Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi ne uygun biçimde işyerlerimizde örgütlü sendikalarla sürekli, sağlam ve yapıcı sosyal diyaloğun korunması ve geliştirilmesi hedeflenmektedir. Bu hedefe ulaşmak için oluşturulan Endüstri İlişkileri Koordinasyon Kurulu, periyodik olarak gerçekleştirilen toplantılar ile Topluluk kapsamında sürdürülebilir ve yapıcı endüstri ilişkileri kültürünü geliştirmektedir yılında, çalışma hayatını doğrudan etkileyen gelişmelere Topluluk şirketlerinin hızlı adaptasyonu sağlanmış ve değişen mevzuattan kaynaklanan zorunluluklar yerine getirilmiştir. Geliştirilmiş çalışma hayatı eğitimleri sürdürülmüştür. KOÇ TOPLULUĞU

46 42 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU İNSAN KAYNAKLARI VE ORGANİZASYON ŞEMASI Sürekli yatırım yapılarak geliştirilen İK sistem ve uygulamaları Koç Topluluğu nda çalışana verilen değerin en önemli göstergelerinden biridir. İş Sağlığı ve Güvenliği Koordinasyon Kurulu Çalışanlarımızın sağlık ve güvenliğine verdiğimiz önemin yanı sıra mevzuatlara uyum prensibimiz doğrultusunda kurulan İş Sağlığı ve Güvenliği Koordinasyon Kurulu nun faaliyetleri kapsamında; Topluluk genelindeki uygulamaları düzenli olarak gözden geçirmek, gerekli geliştirme çalışmalarını sürdürmek, geliştirilen iyi uygulamaları yaygınlaştırmak ve yüksek iş güvenliği standartlarının belirlenmesini sağlamak hedeflenmektedir. Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı, Koç Topluluğu şirketlerinde görev yapan ve aynı zamanda Sosyal Güvenlik Kurumu na tabi olan çalışanlara, ek sosyal güvence ve yardım sağlamak amacıyla 1967 yılında kurulmuştur. Vakıf; üyelerine toptan ödeme, emekli aylığı, sağlık sigortası, finansman yardımı hizmetlerini sunmakta, üyelere rahat ve huzurlu bir emeklilik dönemi geçirebilmeleri için destek olmaktadır. Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı nın 2016 yılsonu itibarıyla aktif üyesi, 420 emekli üyesi mevcuttur. KoçAilem KoçAilem programı; Koç Topluluğu çalışanlarının, çalışan yakınlarının, emeklilerinin, bayi ve Koç Üniversitesi öğrencilerinin Topluluk içi ve Topluluk dışı firmaların ürün ve hizmetlerinden avantajlı ve indirimli olarak faydalanmasını sağlayan bir yan fayda platformudur. KoçAilem programında sunulan faydalar, gerçekleştirilen sosyal faaliyetler ve sosyal sorumluluk projeleri ile çalışanlarımızın memnuniyetlerinin artırılması, bağlılıklarının güçlendirilmesi ve ortak bir Koç Topluluğu kimliği oluşturulması amaçlanmaktadır. KoçAilem programında 106 binin üzerinde üye bulunmaktadır. Spor Şenliği ve Koç Topluluğu Spor Kulübü Koç Topluluğu şirketleri arasında yakınlaşma sağlayarak, Topluluk kültürünü güçlendirmek, çalışanlarımızın beden ve ruh sağlıklarının gelişmesine katkıda bulunmak ve boş zamanlarını değerlendirmelerine yardımcı olmak amacıyla düzenlenen şenliğin bu yıl 27 ncisi gerçekleştirilmiştir. Bu yılki şenliğe 13 farklı branşta, Topluluk çalışanı katılmıştır. Şenlik kapsamında 85 günde toplam müsabaka gerçekleşmiştir. Çalışanlarımıza sağlanan sportif ve sosyal imkânların daha da ileriye taşınabilmesi için 2012 yılında kurulan Koç Topluluğu Spor Kulübü Derneği faaliyetlerine devam etmektedir. Dernek bünyesinde, çalışanlarımız ve aileleri için sportif organizasyonlar, branş okulları ve eğitimler düzenlenmektedir. Ödüller ve başarılar Koç Holding, faaliyet gösterdiği her alanda olduğu gibi, İK uygulamalarında da öncülük etmeyi sürdürmektedir. İK süreçlerinin geliştirilmesi kapsamında yürütülen projelerle pek çok ödül ve başarıya layık görülmüştür. Koç Holding in bugüne kadar aldığı İK ödüllerinden bazıları; SAP nin Türkiye de ilk kez verdiği Yılın Mobilite Ödülü, Brandon Hall Group tarafından verilen En İyi İnsan Kaynakları Stratejisi ve Ölçme Modeli alanındaki ödül, dünyanın en prestijli yarışmalarından Stevie de verilen Yılın Şirketi ve Yılın İnsan Kaynakları Departmanı ödülleridir.

47 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 43 YÖNETİM KURULU BAŞKANI Denetim Grubu Başkanı CEO Bankacılık ve Sigorta Grubu Başkanı KOÇ TOPLULUĞU CFO Dayanıklı Tüketim Grubu Başkanı Enerji Grubu Başkanı Otomotiv Grubu Başkanı Turizm, Gıda ve Perakende Grubu Başkanı Başhukuk Müşaviri İnsan Kaynakları Direktörü Kurumsal İletişim ve Dış İlişkiler Direktörü Resmi İşler Direktörü Strateji ve İş Geliştirme Direktörü Genel Sekreter

48 44 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU PAY SAHİPLERİ VE YATIRIMCI İLİŞKİLERİ Uluslararası standartlarda kurumsal yönetim ve yatırımcı ilişkileri uygulamaları ile hissedar değerini artırmak öncelikli hedefimizdir. Koç Holding ve Koç Topluluğu na ait 11 halka açık şirketi, 2016 yılsonu itibarıyla Borsa İstanbul da (BIST) işlem gören şirketlerin toplam piyasa değerinin %20 sini oluşturmaktadır. Koç Topluluğu şirketlerinin BIST in %20 sini oluşturmasının verdiği sorumluluk bilinciyle Koç Holding, uluslararası standartlarda kurumsal yönetim ve yatırımcı ilişkileri uygulamaları ile hissedar değerini sürekli artırmak hedefiyle çalışmaktadır yılında yurt içinde ve yurt dışında toplam 15 roadshow ve konferansa katılınmış, 600 ün üzerinde mevcut ve potansiyel yatırımcı ile toplantı yapılmıştır. Finansal sonuçların paylaşımı için üst düzeyin katılımıyla çeyreksel bazda webcast ler düzenlenmektedir. Koç Holding, akıllı telefonlar ve tabletler için geliştirdiği Koç Holding Yatırımcı İlişkileri Uygulaması nı (Koç Holding IR App) ve internet sitesini sürekli güncelleyerek; yatırımcılarıyla en yeni bilgileri paylaşmaya ve 7/24 iletişimi desteklemeye devam etmektedir. NEDEN KOÇ HOLDİNG? Yatırımcı için BIST de ülkemizin yüksek büyüme potansiyeline tek elden yatırım fırsatı Türkiye nin en büyük Holding şirketi ve şirketler topluluğu Hissedar değerini artırmaya odaklı stratejilerle sağlanan sürdürülebilir kârlılık Düşük penetrasyonlu sektörlerde lider pozisyonlarıyla yüksek büyüme potansiyeli ve ölçek ekonomisi avantajları Güçlü markaları, geniş dağıtım ağı ve yüksek hizmet kalitesi ile özgün rekabet avantajları Güçlü net nakit pozisyonu ve kuvvetli bilanço yapısı Faaliyet performansında yüksek ve istikrarlı artış Ekonomik dalgalanmalara ve risklere karşı dayanıklı portföy yapısı Doğru kullanılan erken uyarı sistemleri ve veri tabanları sayesinde gerçekleştirilen etkin risk ve fırsat yönetimi Net aktif değerinin yaklaşık %90 ının halka açık şirketlerden oluşmasının getirdiği şeffaflık Yeniden yapılanma, proaktif şirket alım ve satımları, özelleştirmeler, ulusal ve uluslararası iş birlikleriyle kanıtlanmış 90 yılı aşkın başarılı geçmiş ve tecrübe Dünya ölçeğinde rekabetçi ve güçlü olmayı sağlayan yatırımlar BIST Sürdürülebilirlik Endeksi nin bir parçası olarak yüksek kurumsal sürdürülebilirlik performansı Topluluk şirketleri için 90 yılı aşkın tecrübeye dayanan güven, yüksek itibar ve güçlü marka yönetimi Uzun vadeli stratejilerde rehberlik ve Topluluk içi en iyi uygulamaların yaygınlaştırılması Güçlü bilanço yönetimi, risk yönetim sistemleri ve mali piyasalarda uygun koşullarla finansman sağlama avantajı Kurumsal yönetim, iş yapış şekli, etik ilkeler, çevre politikaları ve çalışma koşulları açısından evrensel standartlardaki Topluluk vizyon ve hedeflerinin şirketlerde uygulanması Geniş dağıtım kanalları, kapsamlı müşteri bilgisi ve müşteri veri tabanı yönetimi Ölçek ekonomisi avantajları ve verimli kaynak yönetimi Performansa ve hissedar değeri yaratmaya odaklı hedef yönetim sistemi Güçlü insan kaynakları yapısı Koç Holding ve Koç Topluluğu na ait 11 halka açık şirketi, 2016 yılsonu itibarıyla Borsa İstanbul da işlem gören şirketlerin toplam piyasa değerinin %20 sini oluşturmaktadır.

49 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 45 Koç Holding 2016 yılsonu itibarıyla milyon TL piyasa değeri ile Borsa İstanbul un en değerli şirketi olmuştur. Hissedarlarına yarattığı yüksek değerin bir göstergesi olarak Koç Holding, sadece Türkiye de değil, dünyadaki pek çok holding şirketine kıyasla net aktif değerine göre çok daha düşük iskontoyla ya da primle işlem görmektedir. NET AKTİF DEĞERİNE PRİM/İSKONTO (%) ORTALAMA Koç Holding Emsal Holding Ortalaması KOÇ TOPLULUĞU Koç Holding hissesi son 5 yılda istikrarlı bir şekilde BIST endekslerinden daha iyi performans göstermiştir. Koç Holding hissesi istikrarlı yüksek performansını 2016 yılında da sürdürmüştür yılında %29 yükseliş kaydederek, aynı dönemde %9 artan BIST-30 ve BIST-100 endekslerinin oldukça üzerinde performans sergilemiştir. HİSSE PERFORMANSI (YILLIK DEĞİŞİMLER-%) Koç Holding BIST30 BIST Koç Holding hissesindeki istikrarlı yüksek performans sonucu yabancı yatırımcıların ilgisi de artış göstermiş; Koç Holding in halka açık olan kısmındaki yabancı payı 2009 yılında %55,9 iken 2016 yılsonu itibarıyla %83,6 ya yükselmiştir. Aynı dönemde BIST deki yabancı payı %67,2 den %63,4 e gerilemiştir. HALKA AÇIK KISIMDAKİ YABANCI PAYI (%) ,4 83, ,9 67,2 Koç Holding te Yabancı Payı (%) BIST de Yabancı Payı (%)

50 46 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU DİJİTAL DÖNÜŞÜM Koç Topluluğu nun pek çok alanda benimsediği liderlik rolünü dijital dünyaya da taşımak hedefiyle Dijital Dönüşüm, 2016 yılında stratejik önceliklerimizden biri haline gelmiştir. Teknolojik gelişmelerin liderlerinden olmak ve tüm imkanlarından yararlanmak, iş dünyası için her zaman başarının en önemli etkenlerinden biri olmuştur. Günümüzde ise özellikle mobilite, sosyal ağlar, yapay zeka, nesnelerin interneti, bulut bilişim gibi dijital teknolojilerdeki baş döndürücü ilerlemeler ile iş dünyasındaki değişimin giderek hızlandığı ve derinleştiği bir dönem yaşanmaktadır. Teknolojinin getirdiği verimlilik ve esneklik artışı gibi etkilerin yanı sıra; özellikle dijital teknolojiler ile iç içe yaşayan müşterilerin davranış ve beklentilerinin değişmesi, müşteriye farklı yaklaşımları gerektirdiği gibi yeni büyüme fırsatları ve farklı iş modellerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Koç Topluluğu nun pek çok alanda benimsediği liderlik rolünü dijital dünyaya da taşımak hedefiyle Dijital Dönüşüm, 2016 yılında stratejik önceliklerimizden biri haline gelmiştir. Müşteriye baştan uca tasarlanmış bir satınalma deneyimi ve kişiselleştirilmiş ürün/hizmetler ile daha iyi ve daha hızlı cevap vermek, üretimde dijital teknolojilerin sunduğu yeni imkanlardan yararlanmak, iş süreçlerini yalınlaştırıp verimliliğini artırmak, çalışanların katılım ve yaratıcılıklarını tetiklemek ve bugüne kadar teknik olarak mümkün görülmeyen iş modellerini hayata geçirmek bu dönüşümün önemli bileşenleri olarak belirlenmiştir. Bu sayede bir yandan şirketlerimizin öncülük ve rekabetçilik yönlerinin güçlenmesi, diğer yandan da ülkemizin geleceğine değer katılması hedeflenmiştir. Dijital Dönüşüm Programı Dijital dünyada lider ve başarılı olmak için, yeni teknolojilerin sunduğu imkanlardan yararlanmanın ötesinde, toplumda ve iş dünyasında gerçekleşen dönüşümler doğrultusunda iş yapış şekillerini ve modellerini de değiştirmek, tüm çalışanlarda yeni dünyaya uygun yetkinlikler geliştirmek ve şirket kültürünü dönüştürmek gerekmektedir. Bu nedenle 2016 yılında başlatılan Dijital Dönüşüm Programı nın nihai hedefi, en değerli kaynağımız olan çalışanlarımızla beraber Koç Topluluğu nda dijital çağa uygun bir kültürel dönüşümü gerçekleştirmek olarak tanımlanmıştır. Bu hedefe ulaşmak için gerekli unsurlar ise şöyle belirlenmiştir: - Topluluk için ortak bir vizyon oluşturulması ve hedeflerin önceliklendirilmesi, - Çalışanlarımızda dijital dönüşüm farkındalığının ve dönüşüm çalışmalarına katılımın artırılması, sahiplenmenin sağlanması, Arçelik dünyadaki maker akımına uygun olarak Arçelik Garage ı hayata geçirmiştir. Ortak çalışma alanı sunan Garage tasarım odaklı düşünme yönetimi ile disiplinler arası çalışma, özgür fikir paylaşımı ve birebir öğrenme sağlamıştır. Türkiye nin en gelişmiş 3D printing ve ileri üretim teknolojilerine sahip prototipleme merkezi sayesinde fikirden tasarıma, tasarımdan çalışan ürüne hızlı geçiş ve müşteri geri bildirimi alınması mümkün olmuştur.

51 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 47 KOÇ TOPLULUĞU - Şirketlerin mevcut durumlarının dünya ile karşılaştırmalı olarak tespit edilerek iyileştirme alanlarının belirlenmesi, proje ve faaliyetlerin bütünleşik bir bakışla planlanması; kısa, orta ve uzun vadeler için yol haritası oluşturulması, - Topluluk genelinde ortak yarar sağlayacak projelerin ve çalışanlarımıza yönelik iletişim, eğitim gibi faaliyetlerin iş birliği ve sinerji içinde yürütülmesi. Böylelikle Koç Topluluğu nda kalıcı bir kültür dönüşümünün dijital dünyaya yönelik yapı taşlarının oluşturulması hedeflenmiştir. Şirket çalışmaları Dijital Dönüşüm ün başarısı, şirketlerin tüm faaliyet alanlarını eksiksiz ve bütünsel bir bakışla kapsaması, üst yönetimden başlayarak tüm çalışanlarca sahiplenilmesi ve kararlılıkla yönetilmesinden geçmektedir. Bu gerçekten hareketle Dijital Dönüşüm Programı kapsamında tüm şirketlerde programın öncüsü ve takipçisi olacak Dijital Dönüşüm Liderleri belirlenmiş; ekip ve yürütme komiteleri oluşturularak yapılanmanın ilk adımı tamamlanmış ve Koç Holding liderliğinde eşgüdümlü bir çalışma başlatılmıştır. Yıl boyunca her bir şirket Koç Holding le ortak belirlenen çerçevede çeşitli çalışmalar gerçekleştirmiştir: - Şirketin dijital dünyaya ne kadar hazır olduğunu belirlemek amacıyla; strateji, kültür, organizasyon ve yetkinlikler boyutlarında dijital olgunluk seviyesi ölçümü ve ilgili sektördeki en iyiler ile karşılaştırması yapılmıştır. Dünyada 150 den fazla büyük şirkette uygulanmış olan bu değerlendirme yöntemi, dijital olgunluk ile finansal başarı ve hissedar değeri yaratma arasında belirgin bir korelasyon olduğunu göstermektedir. Bu tespitten hareketle atılması gereken adımlar ve önlemler için tavsiyeler oluşturulmuştur. - Şirketin dönüşüm çalışmalarına yol göstermesi amacıyla, mevcut ve planlanan dijital projeleri, Şirketin stratejik hedefleri ve öncelikleri dikkate alınarak değerlendirilmiş, yeni fikirler ve en iyiler den örnekler ile zenginleştirilmiş; finansal etkinlik ve stratejik önemlerine göre öncelikler belirlenmiştir. Öncelikli projelerin takvime yerleştirilmesi ile oluşturulan yol haritası, şirketin önümüzdeki 2-3 yıllık çalışmalarına ışık tutacaktır. Ford Otosan, yetkili bayilerine ve servislerine satış ve satış sonrası süreçlerindeki ana metriklere mobil cihazlar üzerinden anlık güncellemeler ile kesintisiz kolay erişim imkanı sağlayan bir sistemi in-house olarak geliştirmiştir nın ilk çeyreğinde devreye alınan mobil satış raporları ve bilgi sistemi, bayiler tarafından aktif olarak kullanılmaktadır.

52 48 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU DİJİTAL DÖNÜŞÜM Dijital Dönüşüm ün başarısı, şirketlerin tüm faaliyet alanlarını eksiksiz ve bütünsel bir bakışla kapsaması, üst yönetimden başlayarak tüm çalışanlarca sahiplenilmesi ve kararlılıkla yönetilmesinden geçmektedir. - Çalışanlarımızın dijital çağın hızı ile uyumlu olarak kendilerini yenileyebilmesini sağlamak amacıyla, çalışanların yetkinlikleri, geliştirilmesi gerekli yönler ve yeni ihtiyaçlar belirlenerek eğitim ve gelişim çalışmaları planlanmış ve başlatılmıştır. Tüm çalışanların kendi şirketlerinin ve Koç Topluluğu nun dijital dönüşümüne katılımını ve katkısını sağlamak için iletişim ve ortak çalışma altyapıları kurgulanmıştır. Şirketlerde yürütülen dijital dönüşüm çalışmalarında genelde 4 ana tema üzerinde durulmaktadır: a) Müşteri deneyimi ve dijital pazarlama, dijital teknolojiler sayesinde bilgi düzeyi ve seçim kabiliyeti artan ve davranışları değişen müşteriyi daha iyi anlamak, ona daha iyi ulaşmak ve daha iyi hizmet/ürün sunmak açısından önemli bir konu olarak ortaya çıkmaktadır. Müşteri bilgisini daha etkin kullanarak Müşteri İlişkisi Yönetimi nde (CRM) veri analitiği gibi gelişkin sistemlerden yararlanmak, müşteriye kesintisiz ve mükemmel bir omnichannel deneyimi sunmak, perakende şirketler için öncelikli konu olarak ele alınmaktadır. b) Tedarik zinciri ve üretim faaliyetleri, gerek şirket içinde üretimde yapay zeka (AI), Nesnelerin İnterneti (IoT) gibi teknolojiler ile verimliliğinin ve ürün kalitesinin artırılması, gerekse tedarikçilerle süreçlerin daha iyi entegre edilerek daha sorunsuz ve düşük maliyetli işlemesi açısından önemli fırsatlar barındırmaktadır. Bu entegrasyonun tedarikçi dünyasındaki dijital dönüşümü hızlandırmak yönünde tüm ekosisteme katkısı olduğu gözlemlenmektedir. c) Dijital teknolojilerle destek faaliyetlerin iyileştirilmesi ve yalın bir iş ortamı yaratılması, bir yandan verimliliği artırırken bir yandan da çalışanların katma değeri daha yüksek işlere yoğunlaşmalarını sağlamaktadır. Şirketlerde bu alanda yürütülmekte olan projelerin, aynı zamanda çalışanların memnuniyet seviyelerini artırarak uzun vadeli faydalar sağlaması beklenmektedir. d) Çalışanların süreç ve fikir üretimine katılımı, şirketin iş alanına giren fırsatlardan daha etkin haberdar olması ve bunları hayata geçirmede hızlanmasının yanı sıra çalışanların memnuniyetine de çok olumlu katkıda bulunacaktır. İnovasyon için de çok önemli olan bu etkileşim ve girişimcilik mekanizmalarının oluşturulması, öncelikle ele alınmaktadır. Her yıl düzenlenen ve çalışanların girişimciliğini özendirmeyi amaçlayan En Başarılı Koçlular yarışmasında bu yıl Dijitalleşenler kategorisi oluşturularak konunun şirket çalışanlarının gündeminde özel yer etmesi ve fark edilmesi sağlanmıştır. KoçSistem, dijital dönüşüm ürün portföyünün geliştirilmesi amacıyla Nesnelerin İnterneti Platformu Platform360 ı devreye almıştır. Platform 360 ürün ailesi içinde Akıllı Üretim Ürünü ManumetriKS, Uzaktan Sayaç Okuma Çözümü SistemetriKS, Uzaktan Altyapı Yönetimi Ürünü Sitelink yer almaktadır.

53 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 49 KOÇ TOPLULUĞU Topluluk ortak çalışma temaları Şirketlerin kendi içlerinde ele alacakları projeler ve dijital konuların ötesinde bazı temalar Topluluk genelinde ele alınmıştır: a) Büyük Veri ve Veri Analitiği, yıllardır gündemde olan, ancak teknik sınırlamalar nedeniyle pratik olarak toplanamayan ve değerlendirilemeyen pek çok verinin, günümüzde gelişen ve ucuzlayan sensörler, katlanarak artan bilgi işlem hızı, depolama kapasitesi ve mobil iletişim teknolojileri sayesinde toplanıp değer yaratacak şekilde kullanılması ile dikkat çekmektedir. Konunun tüm dünyada görece yeni olması ve son yıllarda sağlanan hızlı gelişmeler karşısında, yeterli birikimin oluşmasını sağlamak, fırsatları yakalamak, hatta yapılabilecekleri hayal etmek için bile özel çaba gerekmektedir. Topluluk çapında sinerjinin sağlanması amacıyla ilgili şirketlerle bu konuda ortak çalışmalar yapılmakta ve gelecekte önemi daha da artacak bu alanda birikim oluşturulmaktadır. b) Sanayi 4.0, üretimde dengeleri alt üst etmeye ve yeni oyuncular yaratmaya aday, ucuz iş gücü ülkeleri dahil tüm ülkelerin üzerinde durduğu bir alan olarak ön plana çıkmaktadır. Alışılagelmiş otomasyonun ötesinde insanla makinenin daha etkileşimli ve birbirini destekler şekilde çalışabildiği, verimlilik ve kalitede en üst seviyeye çıkan üretim tesislerinin oluşturulmasını mümkün kılmaktadır. Tüm şirketlerimizin yeni üretim teknolojilerinde ortaya çıkan fırsatları kendi açılarından değerlendirmeleri, uzmanlık gerektiren konularda birikimlerini paylaşmaları, uygulanacak standartları belirlemeleri amacıyla Topluluğa değer katacak ortak çalışmalar yapılmaktadır. c) Bilgi Teknolojileri Yetkinliği, tüm dijital girişimleri mümkün kılması açısından dijital dönüşümün en önemli temellerinden biri olarak dikkat çekmektedir. Hızla gelişen dijital dünya, yazılım ve çözüm geliştirmede hızlı ve çevik çalışma alışkanlıklarının yerleşmesini, bulut gibi esnek altyapıların yaygın kullanımını, iki vitesli bilgi teknolojisi organizasyonlarının oluşturulmasını ve her şeyden önemlisi buna uygun insan kaynağının geliştirilmesi veya bünyeye katılmasını gerektirmektedir. Bu konularda her bir şirkette yapılan durum tespit çalışmaları sonrasında Koç Topluluğu olarak ihtiyaçlar, çalışma prensipleri ve siber güvenlik gibi temel önlemlerin tanımlanması çalışma gündemine alınmıştır. Tüpraş, Machine Learning i yaratıcı bir şekilde Kestirimci Bakım (Predictive Maintenance) amacıyla kullanarak üretim süreçlerinde arızaları önleyip verimlilik artışı sağlamıştır. Ham petrol ünitesi tepe eşanjöründe klor nedeniyle oluşan korozyon olasılığını büyük veriyi kullanarak %86 doğrulukla tahmin edebilmiş ve bu etkiler doğru oranda kimyasallar karıştırılarak minimize edilmiştir.

54 50 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU DİJİTAL DÖNÜŞÜM d) Yeni Dijital İş Fikirleri, yıkıcı yenilikler getiren ürünler, hizmetler ve iş modeli önerileri şeklinde gündeme gelmektedir. Şirketlerin faaliyet alanına giren, şirket stratejisi ve kaynakları ile uyumlu olan fikirler ilgili şirketler tarafından değerlendirilirken, bu alanlara giremeyen diğer fikirlerin hak ettikleri dikkat ve önemi bulabilmeleri, Topluluğun dijital dünyada yeni iş ve yatırım alanları yaratması açısından önem taşımaktadır. Bu konuda gerekli altyapı ve kaynaklar göz önüne alınarak süreçler ve yönetişim modelleri tasarlanmıştır. Dijital kültürün yaygınlaştırılması Dijital Dönüşüm Programı nın nihai amacı olan Koç Topluluğu genelinde ortak ve yaygın bir dijital kültür yaratma çabası, uzun soluklu bir çalışma gerektirmektedir. Bu çalışmaların temelinde de tüm çalışanlarımız yatmaktadır. Yürütülen çalışmalar 3 konuda yoğunlaşmaktadır: b) Yetkinliklerin geliştirilmesi: Dijital dünyada başarı için gerekli yeni yetkinliklerin hem bugünkü dijital projeler hem de gelecekte odaklanılacak alanlar açısından neler olduğu tespit edilmiş, eksiklerin geliştirilmesi amacıyla kapsamlı programlar oluşturularak uygulanmaya başlanmıştır. c) Yönetişim: Gerek programın sürdürülebilirliğini sağlamak gerekse oluşan kültürün liderliğini sağlamak amacıyla Koç Holding de ve Topluluk şirketlerinde organizasyon açısından gereklilikler ve yapılacaklar belirlenmiş ve uygulamaya konulmuştur. a) Farkındalık ve iletişim: Ortak kültürün yaratılması ve yaygınlaştırılması, tüm çalışanların dijital dünya hakkında bilgi sahibi olmasını, bilgi kaynaklarının ve katılım yollarının açık ve kolay erişilebilmesini gerektirmektedir. Bunu sağlamak ve geliştirmek amacıyla 2018 yılına kadar uzanan bir iletişim planı uygulamaya konulmuştur. Yapı Kredi Bankası, mobil bankacılık uygulamasını baştan sona geliştirerek dijital bankacılıkta pek çok yenilik sunmuştur: Türkiye de ilk kez göz tarama teknolojisi ile uygulamaya giriş yapabilmek, ATM den QR kod ile para çekebilmek ve Google tabanlı arama motoru, önde gelen yenilikler olarak sıralanmaktadır.

55 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 51 Dijital Dönüşüm Programı nın nihai hedefi, en değerli kaynağımız olan çalışanlarımızla beraber Koç Topluluğu nda dijital çağa uygun bir kültürel dönüşümü gerçekleştirmektir. KOÇ TOPLULUĞU Tüm şirketlerde Dijital Dönüşüm Programı nın öncüsü ve takipçisi olacak Dijital Dönüşüm Liderleri belirlenmiştir.

56 52 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU ARAŞTIRMA GELİŞTİRME Koç Topluluğu Ar-Ge Merkezleri sektörlerindeki en başarılı Ar-Ge Merkezleri seçilmeye devam etmişlerdir. KOÇ TOPLULUĞU ŞİRKETLERİ TOPLAM AR-GE HARCAMALARI (MİLYON TL) %23 ORTALAMA YILLIK ARTIŞ Koç Topluluğu şirketlerinin teknoloji, inovasyon ve ar-ge konularından sorumlu yöneticilerinden oluşan Koç Topluluğu Teknoloji ve İnovasyon Kurulu ; Koç Topluluğu nda teknoloji, inovasyon ve ar-ge yönetimiyle ilgili uzun vadeli stratejilerin, hedeflerin ve aksiyonların belirlenmesi için çalışmalarını yeni bir vizyonla devam ettirmiştir. Teknoloji girişimciliğinde dünyanın önde gelen merkezlerine ziyaretler düzenlenerek, Koç Topluluğu şirketleri için inovasyon iş birlikleri, potansiyel yatırım alanları ve hizmet sağlayıcılar araştırılmıştır. Topluluk şirketlerinde teknoloji, inovasyon ve ar-ge kültürünün geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amacıyla, geniş katılımlı etkinlikler ve toplantılar düzenlenmiştir. Koç Topluluğu, yılları arasında yapılan 5,9 milyar TL lik ar-ge harcamasına ek olarak 2016 yılında yaklaşık 1,3 milyar TL ar-ge harcaması gerçekleştirmiştir. Koç Topluluğu, Türkiye nin özel sektör ar-ge harcamasının yaklaşık %12 sini * gerçekleştirmektedir Avrupa Birliği (AB) projeleri Koç Topluluğu şirketleri, AB destekli proje platformlarında etkinliklerini devam ettirmişlerdir. AB 7 nci Çerçeve Programı nda (7.ÇP) ve Ufuk 2020 (H2020) de devam eden proje sayısı 22; Eureka projeleri sayısı 16 olmuştur. KOÇ TOPLULUĞU ŞİRKETLERİ TOPLAM AR-GE PERSONELİ % ARTIŞ H2020 programında devam eden 8 projesiyle Türkiye de özel sektörde en fazla projeye sahip şirket konumunda olan Arçelik; nanoteknoloji, yenilikçi malzeme teknolojileri, ev eğlence sistemleri, geleceğin fabrikaları, geleceğin interneti, soğuk gıda zinciri, lojistik gibi çok farklı alanlardaki projelerde; 20 den fazla ülkeden, 450 nin üzerinde üniversite, araştırma enstitüsü ve firma ile beraber çalışmalarını sürdürmektedir. Arçelik, tamamlanan 5 Eureka projesinin yanı sıra devam eden 8 projesiyle, Eureka platformunda da etkin olarak yer almaktadır. Ford Otosan 2016 da, devam etmekte olan 2 adet Eureka projesine ek olarak 2 adet H2020 başvurusu ile desteğe hak kazanmıştır. Optitruck projesi, yakıt tüketimi ve emisyon değerlerinde %20 ye varan düşüşler elde edilmesine odaklanmaktadır. Platirus projesinde ise, kullanımı gün geçtikçe artan; ancak, arzı kısıtlı olan platin grubu metallerin geri dönüşümüne yönelik yenilikçi bir süreç geliştirilmesi hedeflenmektedir. * TÜİK 2015 yılı Araştırma Geliştirme Faaliyetleri İstatislikleri verileri baz alınmıştır.

57 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 53 KOÇ TOPLULUĞU Eureka programı kapsamında yürütülen, Otokar ile KoçSistem in proje paydaşı olarak yer aldığı ve toplu ulaşımı akıllandırma ve yolları daha güvenli hale getirme vizyonu olan CoMoseF projesinin tanıtımı Otokar Sakarya fabrikasında gerçekleştirilmiştir. KoçSistem Eureka kümelenmesindeki ITEA Yönetim Kurulu üyeliğini 2016 da da sürdürmüştür. ITEA3 Call2 de onaylanmış APPSTACLE-open standard APplication Platform for cars and TrAnsportation vehicles ve Media Orchestration-Sensor to Screen projelerinin TÜBİTAK süreçleri devam etmektedir. ITEA3 Call3 içerisinde Proje Taslağı aşamasını geçmiş olan BALI-Building Management Applications on Lighting and Building Automation Infrastructure ve PAPUD-Profiling and Analysis Platform Using Deep Learning projelerinin Tam Proje Önerisi aşamaları devam etmektedir. 7.ÇP de üretim teknolojileri alanında Proje Koordinatörlüğü rolünü üstlenen ilk Türk firması olan Tofaş, Robopartner (Geleceğin Montaj Fabrikalarında Akıllı, Esnek ve Güvenli Operasyonlar İçin İnsan-Robot İş Birliği Teknolojileri) projesini 2016 da da sürdürmüştür. Tüpraş, 2016 da 2 adet H2020 projesi için kabul almıştır. İşletme güvenirliği, çevre teknolojileri ve proses kontrol konularında; IPERM-Guided Wave Monitoring Tool, Safeast-Continuous Structural Condition Tank Integrity Monitoring of Above Ground Storage Tanks, IntegrOil-Demonstration of a Decision Support System for a Novel Integrated Solution aimed at Water Reuse in the Oil & Gas Market ve FUDIPO-Future Directions of Production Planning and Optimized Energy and Process Industries projelerinin çalışmalarına başlanmıştır. Tüpraş; alanında önder olan firma ve araştırma kuruluşlarının üyesi olduğu, projelere yön veren H2020 SPIRE platformuna 2016 yılında üye olmuştur. Tüpraş ASPIRE platformunun Türkiye den ilk temsilcisidir. Enerji Tüpraş Ar-Ge Merkezi nde yürütülen Katalizör Test Pilot Tesisi nin, 2016 da kurulum ve altyapı çalışmaları tamamlanmış ve saha kabul testi çalışmalarına başlanmıştır. Tüpraş ın, katalizör test etme ve değerlendirme yetkinliği açısından bulunduğu bölgede en önemli merkez haline gelmesi beklenmektedir. Kuantag, tamamen kendi ar-ge ekibinin geliştirdiği üretim sistemi ile yüksek kalitede ve düşük maliyette nano boyutta yarı iletken üretimini kg/gün seviyelerine çıkartmıştır. ABD ve Avrupa patent başvurusu yapılan bu teknoloji ile üretilen nanomalzemelerin; sağlık, ekran teknolojisi, güneş enerjisi, dedektör, aydınlatma, tekstil gibi birçok alanda kullanımı mümkündür. Aygaz, tüplerin izlenebilirliğinin sağlanmasına yönelik geliştirilen karekodlu etiket ve okuma sistemleriyle, üç pilot tesiste 3,5 milyon tüp etiketlemiş ve tesis-bayi arasındaki hareketleri izleyerek raporlamaya başlamıştır. LPG içerisindeki ağır hidrokarbon yapılarını süzerek, LPG nin buharlaşma kalıntısını azaltan filtrasyon sistemi kamyon tankerlere uygulanarak devreye alınmaya başlanmıştır. Otomotiv Ford Otosan bünyesinde yaklaşık 4 yıllık bir çalışma ile geliştirilmiş olan ağır vasıta Ecotorq motoru ve Eu-6 uyumlu egzoz gazı arındırma sistemi ile donatılmış 2016 model Ford Cargo araçların tanıtımı yapılmıştır. Ayrıca, Ford Otosan İnönü Fabrikası yerleşkesi içinde yer alan 3 üncü Ar-Ge Merkezi tescil edilmiş ve Türkiye deki ilk ve tek kamyon test pisti devreye alınmıştır. Birbirleriyle konuşan, yol kenarı üniteleriyle haberleşip, trafik sinyalizasyon sistemlerinden anlık bilgi alabilen araçlar için; Otokar, İSBAK ve KoçSistem iş birliğiyle CoMoSeF projesi hayata geçirilmiştir. AB Eureka Celtic-Plus kapsamında gerçekleştirilen proje ile sürüş güvenliği artırılarak, trafik yönetimi desteklenmekte; yol, hava ve trafik durumu bilgileri araçlara aktarılarak güvenli sürüş sağlanabilmektedir.

58 54 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU ARAŞTIRMA GELİŞTİRME Koç Topluluğu şirketleri ar-ge ve inovasyon alanlarındaki başarılarını ulusal ve uluslararası ödüllerle perçinlemeye devam etmiştir. Otokar ayrıca, 2016 da yaptığı anlaşma ile Sultan otobüsleri için İran a teknoloji ve lisans ihraç etmeye başlamıştır. Doruk markalı otobüslerde Acil Durum Fren Sistemi (AEBS - Advanced Emergency Braking System) ve Şerit Takip Sistemi (LDWS - Line Departure Warning System) standart uygulamaya alınmıştır. Otobüs ailesinin en yeni üyesi 18,75 metrelik körüklü aracın ilk teslimatı İzmir Büyükşehir Belediyesi ne gerçekleştirilmiştir. Ar-Ge Test Merkezi Klimatik Odası, araç üstyapıları ATP tip testleri için Türkiye deki ilk ve tek onaylı test istasyonu olarak seçilmiştir. Otokar, treyler alanında Iceliner semi-treyleri ile bir ilke daha imza atarak; Türkiye de üretilen ve sertifikalandırılan, Code XL yük güvenlik standartlarında ilk tren yüklemelerine uygun (Huckepack) frigorifik treyleri geliştirmiştir. Tofaş tarafından geliştirilen, Doblo RAM Promaster City aracının Kuzey Amerika pazarında satışları 2016 da da artarak sürmüştür. Tofaş ın küresel rekabet gücünü pekiştiren Fiat Egea, küresel pazarlara hitap edebilecek bir model ailesi olarak piyasaya sunulmuş ve 40 dan fazla ülkeye ihracatına başlanmıştır da Egea ailesinin Hatchback ve Station Wagon modellerinin de devreye girmesiyle Tofaş 384 bin adet araç üretimiyle Türkiye otomotiv sektörü üretim rekorunu kırmıştır. Tofaş ın 2016 yılına kadar; araç konsepti, stil, gövde, iç tasarım, süspansiyon, motor, emisyon, titreşim ve akustik alanlarında tamamlanan tasarım ve test yatırımları, 45 milyon Euro nun üzerine çıkmıştır. Tofaş mühendisleri 2016 da; 1 adet SCI, 9 adet SCI-Expanded, 5 adet diğer endekslerce taranan dergilerde, 2 adet ulusal hakemli dergide; 23 adet uluslararası bildiri ve 24 adet ulusal bildiri olmak üzere toplamda 64 yayın çalışması gerçekleştirmişlerdir. TürkTraktör 2016 da; TEYDEB desteği ile yürüttüğü ve ar-ge çalışmalarını tamamladığı TT Çok Amaçlı Ekonomik ve Kullanışlı Kabinli ve Platformlu Traktörlerin Geliştirilmesi projesi ile 4 üncü Nesil TT Traktör modelini piyasaya sunmuştur. Dayanıklı tüketim Arçelik Ar-Ge, 25 inci kuruluş yılını kutladığı 2016 da, hem ulusal hem de uluslararası arenada birçok başarıya imza atmıştır. Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri nin desteklenmesine ilişkin kanun kapsamında, Ar-Ge Merkezi olarak tescil edilmiş 7 merkezine, 2016 da 2 yeni Ar-Ge ve 1 Tasarım Merkezi ekleyerek; toplamda 10 Ar-Ge ve Tasarım Merkezi sayısına ulaşmış ve bu alanda da Türkiye de lider konumunu sürdürmüştür. Uluslararası ar-ge ağını genişletme çabaları kapsamında, Tayvan ve İngiltere deki ar-ge ofislerinin yanı sıra, 2016 da ABD nin Boston bölgesinde ar-ge ofisi açılmasına yönelik çalışmalar sürdürülmüştür. Yurt dışı ar-ge ofisleri ile Arçelik in dünya çapındaki ar-ge ekosisteminin güçlendirilmesi, dünyanın önde gelen üniversitelerindeki yeteneklere erişilmesi ve dünyanın farklı bölgelerinde gelişmekte olan teknolojileri erken aşamada yakalayarak, yenilikçi ürünlerin tasarlanmasındaki rekabetçi avantajın daha da artırılması hedeflenmektedir. Çalışanların hayallerinin peşinden koşmasını teşvik edecek, tasarım odaklı düşünme tekniğiyle yaratıcı ortak çalışma ortamı sağlayacak, ileri dijital prototipleme altyapısıyla fikirden ürüne geçiş ve pazara çıkış süresini kısaltmayı sağlayacak Arçelik Garage Çayırova kampüsünde kurularak, çalışmalara başlanmıştır. Arçelik, ileri üretim teknolojilerindeki yetkinliğini artırarak daha verimli ve daha kaliteli ürünler üreten dijitalleşmiş fabrikalara ulaşma hayaline katkı sağlayacak; ileri otomasyon araçları, yapay zeka, dijital ikiz, görüntü işleme, mobil ve kolaboratif robotlar (co-bot) gibi teknolojilerin deneyimlenebileceği Atölye 4.0 ı Çayırova kampüsüne kurarak çalışmalara başlamıştır. Akıllı TV platformlarını zenginleştirmek üzere; geniş içerik altyapısı, uygulama ve internet hizmetlerine sahip Android işletim sisteminin destekleneceği Android TV geliştirme çalışmalarında Google firması ile iş birliği yapılarak, Türkiye nin ilk Android TV si tasarlanmış, üretime hazır hale getirilmiş ve pazara sunulmuştur.

59 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 55 KOÇ TOPLULUĞU Berlin IFA 2016 Fuarı nda Arçelik, Beko ve Grundig markaları ile 2 farklı alanda en yeni teknolojilere sahip ürünler sergilenmiştir. IFA 2016 da sergilenen; zirai ilaç kullanmaksızın, evde, tohumdan, taze ve pestisit içermeyen sağlıklı otsu bitkiler yetiştirilmesine olanak veren HerbGarden ; müşterinin teması ya da yaklaşmasını algılayarak buzdolabında otomatik kapı açma olanağı sağlayan AutoDoor mekanizması; kullanıcıya sanal ocak, davlumbaz ve bulaşık makinası arayüz kullanımı ile farklı bir mutfak deneyimi sağlayan VUX sistemi; kullanıcının aynı fırında hem soğutma hem de pişirme işlemini yapmasına olanak veren Soğutmalı Fırın ; yıkayıcı-kurutucu tamburunun içine negatif iyon salınarak kötü kokuların yok edildiği IonGuard teknolojisi; kullanım kolaylığına dönük çok sayıda yeni özellik içeren yüksek kapasiteli yeni bulaşık makinesi platformu ve bulaşık makinesinde kullanıcıdan bağımsız deterjan dozajlama olanağı sağlayan AutoDose Sistemi ; ultra ince tasarımı, 4K teknolojisi ile emsalsiz siyah renk seviyeleri, kusursuz renkler, keskin kontrast ve en yüksek detay seviyesi ile TV izleme keyfini farklı bir boyuta taşıyan OLED TV katılımcılardan büyük ilgi görmüştür. Arçelik, girişimcilik ve üniversite ekosistemine yakın olarak yeni projeler geliştirirken; hız kazanmak amacıyla, Ekim ayında İstanbul Teknik Üniversitesi Ayazağa kampüsünde Arçelik İnovasyon Merkezi ni açmıştır. Merkezde; ödeme sistemleri, perakendecilik, makineler arası iletişim, nesnelerin interneti ve sağlık çözümleri üzerinde çalışılmaktadır. Bu kapsamda, Aralık ayında lansmanı yapılan ve İnovasyon Haftası nda sergilenen Arçelik Akıllı Ev Asistanı geliştirilmiştir. Akıllı Ev Asistanı ; otomatik ses tanıma ile online alışveriş, yemek siparişi, fatura ödeme, bankacılık işlemleri gibi çeşitli alanlarda kullanıcı sorularını Türkçe olarak yanıtlayıp işlem yapabilecektir. Finans Yapı Kredi nin ar-ge şirketi olan Yapı Kredi Teknoloji, devam etmekte olan ar-ge projelerinin bir çıktısı olarak, uluslararası konferanslarda iki bildiri sunmuştur. Bu bildirilerden biri Springer yayınevinin Communications in Computer and Information Science dergisinde yayınlanmıştır. Yapı Kredi Teknoloji, İstanbul Teknik Üniversitesi ARI Teknokent te faaliyetlerine devam ederek, 2016 yılında TÜBİTAK hakemlerince olumlu olarak değerlendirilen 2 TEYDEB başvurusunu son aşamaya getirmiştir. Ayrıca, H2020 programında konsorsiyumlara dahil olarak 2 adet proje başvurusu gerçekleştirmiştir. Savunma sanayi Otokar, Türkiye nin en büyük kara sistemi projesi olan ana muhabere tankı Altay ın, mevcut prototipleri üzerindeki kullanıcı kalifikasyon testlerine 2016 da da devam etmiştir. Altay tankı, Kasım ayında İstanbul da gerçekleştirilen High Tech Port fuarında sergilenmiştir. Otokar, ülkemiz güvenlik güçlerinde kullanılmak üzere Cobra II zırhlı araçlarının seri üretimine başlamıştır. Savunma Sanayi Müsteşarlığı nın Deniz Kuvvetleri nin operasyonel ihtiyacı olarak tedarik programına aldığı Türk Tipi Hücumbot- TTHB projesi için yayınlamış olduğu Bilgi İstek Dokümanı-BİD isterlerinin analizi yapılmış; teknik ve operasyonel isterleri sağlayan 2 adet hücumbot tasarımı sanayideki dış paydaşlarla birlikte geliştirilerek IDEF 2015 te ürün sergilenmiştir. Arçelik-LG nin tasarladığı Yeni İç Ünite Platformuna Sahip Klima ürünlerinin yüksek enerji verimliliği ve AB regülasyonlarına uyumu sayesinde, AB ülkelerine klima ihracı uzun bir aradan sonra tekrar başlamıştır. Arçelik-LG Ar-Ge Merkezi, 2016 da Yıldız Teknik Üniversitesi ile ev tipi inverter klimaların el hareketleriyle kontrolüne yönelik Inverter Klima Akıllı Etkileşim Sistemi Tasarımı SANTEZ projesini başarıyla gerçekleştirmiştir.

60 56 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU ARAŞTIRMA GELİŞTİRME Diğer Zer, ürün ve teknoloji geliştirme faaliyetlerine yönelik projelerini 2016 da hızlandırmıştır. Koç Üniversitesi ile birlikte tasarlanan Buldozer kurumiçi girişimcilik ve inovasyon programı başlatılmıştır. Bu programın çıktısı olan 3 projenin, müşteri deneyimi doğrulama aşamasına gelinmiştir. Zer, açık inovasyona fırsat yaratmak için tedarikçi ve müşterileriyle tüm operasyonel verisini paylaştığı teknoloji platformunu devreye almıştır. Zer in hizmet verdiği satınalma alanındaki tüm stratejik faaliyetlerin yürütüldüğü Promena platformunun teknolojisi güncellenmiş ve uygulama yurt dışına pazarlanır hale gelmiştir. Fikri hakları Zer e ait olan 3 yeni ticari yazılım (ekozer.com, araciste.com, medyaportal) 2016 da kullanıma hazır hale gelmiştir. Koç Topluluğu nun erken aşama yüksek teknoloji yatırım şirketi İnventram; bugüne kadar 3 şirket yatırımı, 13 patent lisanslama, 43 patent yatırımı ve 24 teknoloji ticarileştirme iş ortaklığını hayata geçirmiştir da, Japonya nın en büyük yatırım gruplarından Mitsui&Co. Ltd. İnventram ın %30 una ortak olmuştur. Robotik dokunma sensörü, giyilebilir akıllı görüntüleme, kanamayı durduran elektrostimülatör, parkinson semptomlarını ilaç seviyesinde azalttığı klinik çalışmalarla kanıtlanmış giyilebilir stimülatör ve artırılmış sanal gerçeklik teknolojisi ile mobil elektronik teşhis cihazı ve işitme engellilerin kullanacağı Türk işaret dilini sese çeviren akıllı eldiven teknolojileri için yatırım çalışmaları yurt içinde ve yurt dışında devam etmektedir. Tat Gıda nın ulusal alanda 2 adet TEYDEB proje başvurusu kabul edilmiştir. Ödüller 2016 yılı Eylül ayında gerçekleştirilen 5 inci Özel Sektör Ar-Ge Merkezleri Zirvesi nde, Ar-Ge Merkezleri Performans Endeksi 2015 yılı sonuçlarına göre; Arçelik en büyük ödül olan Türkiye nin En Başarılı Ar-Ge Merkezi ödülünün yanı sıra, sektörel kategoride Dayanıklı Tüketim Sektöründe En Başarılı Ar-Ge Merkezi ödülüne layık görülmüştür. Tofaş; Otomotiv Sektöründe En Başarılı Ar-Ge Merkezi ödülünü alarak, bu ödülü üst üste iki yıl alma başarısını göstermiş; ayrıca, Türkiye deki tüm Ar-Ge Merkezleri arasında en iyi 4 üncü merkez olmuştur. Proje Kapasitesi dalında ise, KoçSistem 1 inciliği elde etmiştir. Berlin de düzenlenen IFA Fuarı nda Arçelik; Beko ve Grundig markaları ile iki farklı alanda en yeni teknolojilere sahip ürünlerini sergilemiştir. Aynı etkinlikte Beko, EverFresh+ teknolojisiyle CHEARI Teknoloji İnovasyonu Ödülü ne layık görülmüştür. Arçelik, bu yıl 14 üncüsü düzenlenen Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Yenilikçilik Yaratıcılık Ödülleri nde, Beko 300TR Yazarkasa POS projesi ile Ürün Geliştirme Süreci ödülünü almıştır. Verimlilik Haftası kapsamında Büyük Ölçekli İşletme ar-ge kategorisinde Arçelik Pişirici Cihazlar İşletmesi Yüksek Verimli Gazlı Pişirici Yanıcı Tasarımı projesi ile Verimlilik Proje Ödülleri nde 1 incilik ödülünün sahibi olmuştur. Arçelik, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından 5 incisi düzenlenen Türkiye İnovasyon Haftası na bu yıl da stratejik partner olarak destek vermiştir. Ar-ge ve inovasyon alanındaki başarısını her yıl aldığı ulusal ve uluslararası ödüllerle perçinleyen Arçelik, bir kez daha Türkiye nin Ar-Ge Lideri seçilmiştir.

61 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 57 KOÇ TOPLULUĞU Ford Otosan da aynı etkinlik kapsamında, İnovaLig yarışmasının İnovasyon Organizasyonu ve Kültürü dalında Türkiye 1 incisi olmuştur. Ford Otosan ın, tamamı Türk mühendisliği eseri olan Euro6 Ecotorq Motor Ailesi; TÜBİTAK, TTGV ve TÜSİAD iş birliği ile bu yıl 12 ncisi düzenlenen Teknoloji Ödülleri nde, 23 ilden yapılan 170 başvuru arasından Teknoloji Büyük Ödülü nü almaya hak kazanmıştır. Ford Otosan, sadece ürün değil aynı zamanda mühendislik ihracatı ile ülke ekonomisine katkı sağlamaya devam etmektedir. TİM in düzenlediği Türkiye nin 500 Büyük Hizmet İhracatçısı araştırmasında, 2015 te gerçekleştirdiği 80 milyon ABD Dolar lık ihracat ile mühendislik hizmetleri alanında 1 incilik ödülü Ford Otosan a verilmiştir. Söz konusu hizmetler arasında; Ecotorq motorun 2017 ve 2020 de JMC firması tarafından Çin de devreye alınacak emisyon gerekliliklerine göre kavram belirleme çalışmaları, Avrupa da devreye alınacak binek ve ticari araçlar için geliştirilmiş dizel motorun emisyon çalışmaları, Fiesta araçlarda Euro6.1 ve Euro6.2 sertifikasyon çalışmaları, Edge ve Transit gibi araçlar için aktarma organları donanım çalışmaları öne çıkmaktadır. Tofaş ın Kuzey Amerika için geliştirildiği Doblo-RAM Promaster City aracı, Green Car Journal tarafından 2016 dan sonra 2017 yılı için de ABD de Yılın Yeşil Ticari Aracı seçilmiştir. Yapı Kredi nin ar-ge şirketi olan Yapı Kredi Teknoloji, Akıllı Yönetim Sistemi (ims) projesi ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından verilen Ulusal Verimlilik Ödülleri nde 3 üncülük kazanmıştır. AIRBUS ın lideri olduğu konsorsiyum ile birlikte tamamladığı ADAX projesi ile Eureka ITEA programının İş Etkisi kategorisinde Mükemmellik Ödülü almıştır. Ayrıca, Gözle Tanıma, Dokunmadan ATM den Para Çekme gibi yenilikçi fonksiyonlara sahip mobil bankacılık uygulaması, ios uygulama marketinde kullanıcıları tarafından 5 yıldıza layık görülmüştür. Yapı Kredi nin Temmuz-Ekim 2016 döneminde organize ettiği Evreka2, tüm Koç Topluluğu çalışanlarının bireysel ve takım olarak katılımına açık ilk inovasyon yarışması olmuştur. Yarı final neticesinde 12 fikir sahibi, KWORKS/Koç Üniversitesi Girişimcilik Araştırma Merkezi ile ortak düzenlenen eğitimlerde olgunlaştırdıkları fikirleri ile final değerlendirme aşamasına geçmiştir. Tofaş, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası nın düzenlediği 43 üncü Ekonomiye Değer Katanlar Ödül Töreni nden 3 ödül almaya hak kazanmıştır. Otomotiv ana sanayinde Sektör Lideri seçilirken; inovasyon kategorisinde 1 incilik, ihracat kategorisinde 2 ncilik ödüllerini almıştır.

62 58 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU KOÇ İNOVASYON PROGRAMI Sanayi gücü ile girişimci ruhun birleşmesinin getirdiği başarı Koç Topluluğu, inovasyon stratejisini aşağıdaki şekilde belirlemiştir: 1. İnovasyon kapasitemizi artırabilmek için inovasyon kültürünü ve uygun çalışma ortamını oluşturmak, 2. Kurumiçi girişimcilik bakış açısını yaygınlaştırmak, çalışanlarımızın girişimci yönlerini ve çalışmalarını desteklemek, 3. İnovatif faaliyetleri, ürün ve hizmet geliştirme çalışmalarının yanında, tüm iş birimlerimize ve faaliyetlerimize yaygınlaştırmak, 4. İnovasyonun önemli bir kaynağı olan dış paydaşlarımız ile yapılan iş birliklerini artırmak ve iş birliklerini daha etkin bir biçimde yönetmek, 5. İnovasyon faaliyetlerinin sürdürülebilirliği için bunları belirli süreçler dahilinde yönetmek. Koç Holding, bu stratejisini hayata geçirebilmek adına 2014 yılında Koç İnovasyon Programı nı başlatmıştır. Program kapsamında, Koç Topluluğu şirketlerinde inovasyon yönetim altyapıları kurulmakta ya da mevcut inovasyon yönetim altyapıları geliştirilmektedir. Bu altyapılar Koç Topluluğu nun kendine özgü olarak geliştirdiği İnovasyon Yönetim Modeli ne uygun olarak yapılandırılmaktadır. Program kapsamında, inovasyonun hayata geçebilmesi adına en önemli unsur olan Kurumiçi Girişimciler çeşitli eğitimler, mentorlar, yeni proje yönetim teknikleri ve ödüllerle desteklenmektedir. Kurumiçi Girişimcilik çalışmalarına büyük önem verilmektedir. Bununla birlikte, en önemli inovasyon alanlarından birisi olan İş Modeli İnovasyonu üzerine çalışılmakta ve Açık İnovasyon kapasitesinin artırılması adına çalışmalar sürdürülmektedir. Koç Topluluğu şirketlerinde, Program kapsamında yürütülen inovasyon projelerinde başlangıç şirketlerinin (startup) çalışma yöntemlerine benzer yöntemler ile çalışılması teşvik edilmekte ve bu sayede pazara çıkış süreleri ve maliyetler azaltılmaktadır. Tüm bu çalışmalar sayesinde, yeni pazarlara girerek büyümenin sağlanması, ayrıca şirketlerde inovasyon kültürünün oluşturulması ve kurumiçi girişimcilerin yetiştirilmesi hedeflenmektedir. Şirketlerin gönüllülüğü üzerine kurulu olan Program hızla Topluluk içerisinde yaygınlaşmaktadır. Program kapsamında sadece ar-ge si olan şirketler değil, aynı zamanda satış ve hizmet şirketleri de bulunmaktadır. Bu da inovasyonu her yere yaygınlaştırma stratejisini desteklemektedir. Program kapsamında yürütülen çalışmalar sonucunda yeni ürünler ve hizmetler pazara sunulmaya ve ek gelirler yaratılmaya başlanmıştır. Tat Gıda, inovasyon programının ilk projesi olan SEK Quark ı hayata geçirmiştir. Ürünler Uluslararası Lezzet ve Kalite Enstitüsü- ITQI tarafından Üstün Lezzet Ödülü ne de layık görülmüştür. Otokoç Otomotiv de, kurumiçi girişimcilik kapsamında 6 yeni iş modeli fikrine Yalın Girişim yöntemi ile çalışılmış olup; 1 iş modeli fikri hayata geçirilmiş, 5 tanesi ise pilot proje aşamasındadır. Kurumiçi girişimcilik programının yanı sıra, yeni hizmet ve süreç fikirlerine katkı sağlaması amacıyla açık inovasyon programı için altyapı çalışmalarına başlanmıştır. Aygaz da, 2016 yılında başlanan inovasyon çalışmaları kapsamında şirketin inovasyon vizyon, misyon ve stratejisi belirlenerek, tüm şirket çalışanlarına girişimcilik ve inovasyon üzerine eğitimler verilmiştir. Aygaz da çalışanların fikirlerini toplamak üzere kurulmuş sosyal bir platform olan Aythink e sunulan fikirler arasından Aygaz ın stratejileri ile uyumlu yeni ürün, hizmet veya iş modeli olabilecek 10 fikir seçilmiştir. Bu fikirler etrafında oluşturulan proje ekipleri, Yalın Girişim metodu ile bu fikirleri uygulanabilir iş modellerine dönüştürmüşlerdir. İlk 10 proje arasından 6 inovasyon projesi üst yönetimden destek almış olup, pilot proje olarak üzerlerinde çalışılmaktadır. Ford Otosan, inovasyon programının lansmanını gerçekleştirmiştir. Mega-Kent İçin Akıllı Mobilite Çözümleri temalı ilk fikir kampanyası neticesinde önceliklendirilen 6 inovasyon projesi üzerinde çalışmalara devam etmektedir. Koçfinans, inovasyon programı lansmanını gerçekleştirmiştir. Açık inovasyon çalışmaları kapsamında girişimciler ve başlangıç şirketleri ile düzenli olarak bir araya gelmekte, ayrıca kurumiçi girişimcilik projelerini yürütmektedir. Koç Topluluğu inovasyon konusunda, Topluluk çapında ve şirket özelinde çeşitli hedefler koyarak gelişimini sürekli izlemektedir. Koç İnovasyon Programı kapsamında Koç Topluluğu şirketlerinde inovasyon yönetim altyapıları üzerine çalışılırken; Koç İnovasyon Endeksi sayesinde, Koç Topluluğu şirketlerinin inovasyon yetkinlikleri yıllar bazında izlenmekte ve geliştirilmektedir.

63 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 59 FİKRİ HAKLAR Fikri haklarda liderlik eden patent şampiyonu Topluluk KOÇ TOPLULUĞU ün üzerinde marka ün üzerinde patent ailesi ün üzerinde patent 800 ün üzerinde endüstriyel tasarım ün üzerinde internet alan adı ile Türkiye nin en büyük fikri haklar portföyü KOÇ TOPLULUĞU NUN YILLARA GÖRE PATENT BAŞVURUSU SAYILARI Koç Topluluğu rekabet gücünü, her alanda ortaya koyduğu yeniliklerden almaktadır. Bu nedenle, sahip olduğu fikri haklar Koç Topluluğu nun büyümesini, rekabetçiliğini ve kârlılığını destekleyen en önemli unsurlardan biridir. Yatırımcıları için yarattığı değeri yükseltmek hedefiyle, fikri haklara yaptığı yatırımı her geçen yıl artırmakta olan Koç Topluluğu nda fikri haklar yönetimine büyük önem verilmektedir. Koç Topluluğu, fikri haklar stratejisini; 1. Sürdürülebilir rekabet avantajı ve en iyi iş sonuçlarını elde edebilmek için fikri haklar sisteminden azami biçimde yararlanmak, 2. Fark yaratan yenilikleri ve güçlü markaları iş yapılan pazarlarda korumak, 3. Fikri haklar portföyünü iş hedefleriyle uyumlu biçimde yöneterek değer yaratmak, 4. Fikri hakları alım, satım veya lisanslanma suretiyle ticarileştirmek ve bu alanda iş birliklerine açık olmak, 5. Üçüncü kişilerin fikri haklarına saygılı olmak olarak belirlemiştir. Bu itibarla, Koç Topluluğu, Türkiye de fikri haklar alanında bir strateji belirleyen ve ilan eden ilk şirketler topluluğudur. Koç Topluluğu fikri haklar stratejisini hayata geçirmek üzere Koç Fikri Haklar Yönetimi projesini başlatmıştır. Proje sayesinde önemli kazanımlar elde edilmiştir. Koç Topluluğu fikri haklar konusunda, Topluluk çapında ve şirket özelinde çeşitli hedefler ile gelişimini sürdürmekte ve sürekli izlemektedir ün üzerinde marka, ün üzerinde patent ailesi ve ün üzerinde patent, 800 ün üzerinde endüstriyel tasarım ve ün üzerinde internet alan adından oluşan Koç Topluluğu fikri haklar portföyü, Türkiye nin en büyük ve faaliyet gösterdiği bölgenin en önemli fikri haklar portföyüdür. Koç Topluluğu şirketleri, 2015 yılında toplam 660 ve 2016 yılında toplam 740 patent ve faydalı model başvurusu yapmıştır. Koç Topluluğu şirketleri, Türkiye nin patent şampiyonu şirketleridir yılında Türk Patent Enstitüsü tarafından 5 incisi düzenlenen Türk Patent Ödülleri kapsamında, Arçelik Patent Ligi 1 incisi, Ford Otosan Patent Ligi 3 üncüsü ve Tofaş Patent Ligi 4 üncüsü olmuştur. Arçelik aynı zamanda, Uluslararası Patent Başvurusu 1 incisi ödülünü almıştır. Arçelik, Dünya Fikri Haklar Örgütü nün (WIPO) yayınladığı ve en çok uluslararası patent başvurusu yapan şirketlerin sıralandığı listede 2016 yılında, 78 inci sırada yer alarak, bu zamana kadar ulaştığı en iyi dereceye sahip olmuştur. Son 10 yıldır, Arçelik Dünya Fikri Haklar Örgütü nde en çok uluslararası patent başvurusuna sahip ilk 200 şirket arasındaki tek Türk şirketiyken; 2016 yılında ilk 100 arasına giren tek Türk şirketi olmuştur. Bunlarla birlikte, Koç Topluluğu Türkiye deki fikri haklar ekosisteminin gelişmesi ve fikri hakların ticari hayatta daha aktif biçimde kullanılmasını sağlamak üzere birçok çalışmaya öncülük etmekte ve çeşitli seminer ve konferanslar vasıtasıyla bu alandaki tecrübesini paylaşmaktadır.

64 60 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU ENERJİ YATIRIMLARIMIZ, GÜÇLÜ MARKALARIMIZ VE TÜKETİCİYE VERDİĞİMİZ DEĞER İLE BÜYÜYEN TÜRKİYE NİN ENERJİSİYİZ!

65 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 61 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER KOÇ TOPLULUĞU

66 62 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU ENERJİ 2016 yılında akaryakıt sektöründeki gelişmeler 2016 yılı, özellikle son çeyrek dönemde görülen iyileşme ile beraber, 2017 yılı için daha olumlu beklentileri destekleyen bir yıl olmuştur. İlk çeyrek dönemde zayıf talep ve İran ambargosunun kalkmasıyla birlikte daha da artan ham petrol arzı nedeniyle petrol fiyatları 25 ABD Doları/varil düzeylerine kadar gerilemiştir. OPEC in açıklamaları, Rusya dan gelen üretimi dondurma yönündeki açıklamalar, jeopolitik olayların yanı sıra mevsimsel talep artışının da desteğiyle yükselen ham petrol fiyatları ABD Doları bandında dalgalı bir seyir izlemiştir. OPEC in 1,2 milyon varil/gün kesinti kararıyla birlikte, yılı 55 ABD Doları/varil seviyelerinde kapatmıştır. Benzin, nafta ve LPG den oluşan hafif distilat katında; büyüyen araç parkı ve düşük fiyatların desteğiyle artan sürüş mesafeleri benzin tüketimini desteklerken, petrokimya sektöründen gelen taleple nafta ve LPG tüketimi artmıştır. Jet yakıtı ve motorinden oluşan orta distilat katında ise; son çeyrek dönemdeki kısmi toparlanmaya rağmen, özellikle motorin talepleri, zayıf ekonomik performans ve ilk çeyrek dönemde ısınma amaçlı talebi baskılayan El Nino nedeniyle, yıl boyunca beklentilerin uzağında kalınmıştır. Güçlü hafif distilat talebinin getirdiği yüksek küresel kapasite kullanımı ve devreye giren yeni kapasiteler, Çin in bağımsız mikro kapasiteli (teapot) rafinerilerine petrol ithal izni vermesiyle artan ürün fazlasının da olumsuz etkisi rafineri kârlılıklarını baskılamıştır. Türkiye, petrol ürünleri tüketiminde dünyada 23 üncü, Avrupa da ise 7 nci büyük pazara sahiptir. 20 yıl önce yıllık 4,5 milyon ton olan benzin pazarı, hız kazanan dizelizasyon süreci ve otogaz tüketiminin yaygınlaşmasıyla, 2012 yılına kadar sürekli küçülen bir seyir izleyerek 1,8 milyon tona kadar gerilemiştir. Binek araç parkında büyümenin yanı sıra benzinli araç motorlarında sağlanan verimlilik artışının da desteğiyle 2013 yılından itibaren yeniden büyüme trendine giren benzin pazarı son 4 yılda yaklaşık %20 büyümüştür. Buna karşın, önemli büyüme trendini sürdüren motorin pazarı 20 yıllık süreçte 2,6 kat büyüyerek 8,5 milyon tondan yaklaşık 22,3 milyon ton düzeyine yükselmiştir. Özellikle 2007 yılından itibaren hızlı bir büyüme trendine giren jet yakıtı pazarı 1,8 milyon tondan, 2015 yılı itibarıyla uluslararası transit uçak seferlerindeki artışla 4,6 milyon ton seviyesine yükselmiş; 2016 yılında turizm sektöründeki küçülmenin etkisiyle ilk kez daralarak 4,4 milyon ton düzeyine gerilemiştir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verilerine göre 2016 yılında Türkiye petrol ürünleri pazarı %7,6 büyürken; benzin ve motorin pazarındaki büyüme sırasıyla %6,5 ve %8,5 olmuştur da Türkiye deki toplam benzin talebinin tamamı yerli üretimle karşılanırken; motorin talebinin 10,6 milyon tonluk kısmı yerli üretimle, geri kalan %52 lik kısım ise ithalat yoluyla karşılanmıştır. Motorin ithalatında Hindistan, Rusya ve İsrail en önemli tedarikçi ülkelerdir yılında LPG sektöründeki gelişmeler Türkiye, dünyada 15 inci, Avrupa da ise 3 üncü büyük LPG pazarına sahiptir. Türkiye de 10 yılı aşkın süredir daralma trendinde olan tüpgaz tüketimi, doğal gaz yayılımının yavaşlaması, göçmen nüfusun yarattığı ek talep ve temin fiyatlarının düşüşü gibi etkilerle stabilizasyon sürecine girmiştir yılından bugüne kesintisiz büyüme trendine devam eden Türkiye otogaz pazarı bugün 4,3 milyon otomobil ile dünyanın en büyük LPG li araç filosuna sahiptir. Otogazın çevre dostu bir ürün olduğuna ilişkin farkındalık giderek artarken, dönüşüm sistemleri teknolojilerinin gelişmesinin etkisi ile kullanıcıların performans ve güvenlik konusundaki algısı da olumlu yönde gelişmektedir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verilerine göre 2016 yılında Türkiye tüpgaz pazarı %0,6; otogaz pazarı ise %2,4 büyümüştür yılının 3 üncü çeyreğine kadar düşük seyreden LPG fiyatları, OPEC in Kasım 2016 tarihli toplantısını takiben oluşan enerji fiyat artışlarına paralel yükselme trendine girmiş; kur artışları ile beraber yurt içi tüketici fiyatları olumsuz etki almaya başlamıştır yılında Türkiye deki toplam LPG talebinin %23 ü yerli üretimle, geri kalan %77 si ise ithalat yoluyla karşılanmıştır. LPG ithalatında en büyük paya sahip ülkeler Cezayir, Rusya, Kazakistan, Norveç ve ABD dir yılında Rusya ve Kazakistan menşeili alımlarda önemli bir gerileme olmuştur yılında elektrik sektöründeki gelişmeler 2016 yılsonu itibarıyla MW a ulaşan ülke elektrik kurulu gücü, 3 ana alt sektör tarafından paylaşılmaktadır. Kamuya ait üretim santrallerinin toplam içindeki payı %25 tir. Yap-İşlet ve Yap-İşlet-Devret modeliyle çalışan ve kamuya ait toptan elektrik satış firması TETAŞ a satış yapan üretim santrallerinin payı da yaklaşık %12 dir. %63 lük en büyük pay ise serbest piyasa esaslarına göre çalışan özel sektör üreticilerine aittir. Elektrik kurulu gücü, yakıt cinsi açısından değerlendirildiğinde hidroelektrik santralleri %34 paya sahiptir. Doğal gaz santrallerinin payı %33, ithal ve yerli kömür santrallerinin payı ise %22 dir. %11 pay diğer yenilenebilir ve termik santraller tarafından paylaşılmaktadır. Enerji sektöründe Koç Topluluğu Tüpraş ın 2006 yılında Koç Topluluğu na dahil olması sonrası yatırımlar ile operasyonel mükemmellik, üretim verimliliği, çevre düzenlemeleri ve iş güvenliği konularında teknolojik gelişim ve değişime başlanmış; stratejik yatırım kararları sonrası, 11 yılda gerçekleştirilen yatırım harcaması 5,8 milyar ABD Doları na ulaşmıştır. Bu çerçevede; Türk özel sektörünün bir seferde gerçekleştirilen en büyük sanayi yatırımı olan 3 milyar ABD Dolar lık Fuel Oil dönüşüm tesisi (RUP) ülke sanayiine kazandırılmıştır. Böylece, başta motorin olmak üzere ithal edilen ürünlerin önemli bir kısmının daha yurt içi üretimle karşılanması sağlanmış ve ülkemiz cari açığı yaklaşık yıllık 1 milyar ABD Doları azaltılmıştır.

67 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 63 Enerji sektörünün İTİCİ GÜCÜ SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER Opet, 2016 yılında yaklaşık %8 büyüyen akaryakıt dağıtım sektöründe pazar payını artırarak 2 ncilik konumunu sağlamlaştırmıştır ün üzerinde Opet ve Sunpet bayisiyle tüketiciye hizmet veren Opet, Kusursuz Hizmet Anlayışı ile sektöründe tüketicinin ilk tercihi olmayı hedeflemektedir. Bu hedef doğrultusunda yapılan çalışmalar sonucu 2016 yılında Şirket, başarısını aldığı pek çok ödülle perçinlemiştir. Türkiye çapında Aygaz, Mogaz ve Lipetgaz markalarıyla hizmet veren Aygaz, etkin bayi yapılanması ve kurumsallaştırdığı iş kültürüyle, hem müşteriye yakınlığı hem de hizmet hızı ve kalitesiyle rekabet üstünlüğünü sürdürmektedir. Şirket 2016 yılında, yeni bir rekorla 2,1 milyon tonu aşan miktarda LPG satışı gerçekleştirmiş ve toplam LPG pazarında %29 pay ile liderliğini sürdürmüştür. Toplam 219 MW gücünde kurulu kapasite ile faaliyet gösteren Entek in 2016 yılı konsolide satış geliri 302 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Opet, 2016 yılında yaklaşık %8 büyüyen akaryakıt dağıtım sektöründe pazar payını artırarak 2 ncilik konumunu sağlamlaştırmıştır. Türkiye çapında Aygaz, Mogaz ve Lipetgaz markalarıyla hizmet veren Aygaz, 2016 yılında yeni bir rekorla 2,1 milyon tonu aşan miktarda LPG satışı gerçekleştirmiş ve toplam LPG pazarında %29 pay ile liderliğini sürdürmüştür.

68 64 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU TÜPRAŞ Avrupa nın 7 nci, dünyanın 26 ncı büyük rafinaj kapasitesi %51,00 Enerji Yatırımları A.Ş. %49,00 Halka Açık İÇ PİYASA POZİSYONU Türkiye nin mevcut rafinaj kapasitesinin %100 üne sahip şirket Benzin, motorin, fuel oil ve jet yakıtından oluşan akaryakıt pazarı toplamında %60 pay ULUSLARARASI POZİSYON ORTAKLIK YAPISI Türkiye nin rafinaj sektöründeki tek üreticisi olan Tüpraş; Kocaeli, İzmir, Kırıkkale ve Batman da sahip olduğu 4 rafineride yıllık 28,1 milyon tonluk ham petrol işleme kapasitesiyle yarattığı katma değer ve cirosuyla Türkiye nin en büyük sanayi şirketidir. Tüpraş, Avrupa nın 7 nci büyük rafineri şirketi olup, sahip olduğu 9,5 lik Nelson kompleksite endeksi ile Akdeniz in yüksek kompleksiteye sahip az sayıda rafinerileri arasındadır. Strateji Ülkenin petrol ürünleri ihtiyacını karşılarken, yenilikçi uygulamalarla sektörü yönlendirmek ve müşteri memnuniyetini en üst düzeyde sağlamak Tüpraş ın stratejisinin odak noktasıdır. Tüpraş maliyet bazını düşürmenin yanı sıra operasyonel gelişmişlikte mevcut en iyi teknolojileri uygulayarak sektörden olumlu yönde ayrışmayı hedeflemektedir. Tüpraş, yurt içi ve yurt dışı alanlarda olası iş ve yatırım fırsatlarını yakından takip etmektedir yılında Tüpraş ın Koç Topluluğu na dahil olmasını takiben yatırımlar ile operasyonel mükemmellik, üretim verimliliği, çevre düzenlemeleri ve iş güvenliği konularında teknolojik gelişim ve değişime başlanmış; stratejik yatırım kararları sonrası, 11 yılda gerçekleştirilen yatırım harcaması 5,8 milyar ABD Doları na ulaşmıştır. Bu çerçevede; Türk özel sektörünün bir seferde gerçekleştirilen en büyük sanayi yatırımı ile 3 milyar ABD Dolar lık Fuel Oil dönüşüm tesisi (RUP) ülke sanayiine kazandırılmıştır. Böylece, başta motorin olmak üzere ithal edilen ürünlerin önemli bir kısmının daha yurt içi üretimle karşılanması sağlanmış ve ülkemiz cari açığı yaklaşık yıllık 1 milyar ABD Doları azaltılmıştır. RUP yatırımının devreye girmesiyle rafineriler maksimum kapasite kullanma imkanına kavuşmuş ve bunun neticesinde 2016 yılında ara ürün dahil %105,3 kapasite kullanım oranı (ham petrol işleme kapasite kullanım oranı %100,9) gerçekleştirilmiştir. Faaliyetlerini sürdürürken çevreye duyarlılığı ve doğal kaynakların verimli kullanımını ana hedefleri arasına alan Tüpraş, bu kapsamda gerçekleştirdiği Şehir Gri Su Arıtımı ve Proseste Kullanımı projesi ile sektörde bir ilki gerçekleştirmiştir. Uluslararası rafinaj kârlılıklarının önemli ölçüde azalması ve yaşanan duruşlara rağmen, 2016 yılında Tüpraş, 28,3 milyon tonu ham petrol ve 1,3 milyon tonu yarı mamul olmak üzere toplam 29,6 milyon ton şarjı ünitelerine vermiş ve tam kapasite kullanımı ile rekor üretim gerçekleştirmiştir. Yüksek kapasite kullanımının paralelinde dönüşüm ünitelerinin etkin kullanımı ve Fuel Oil Dönüşüm Ünitesi nin katkısıyla %76,6 oranında beyaz ürün verimi gerçekleştirilmiş ve 27,9 milyon ton ürün üretilmiştir. Tam kapasite kullanımı ve uygulanan satış stratejilerinin etkisiyle, 2016 yılında 24,8 milyon ton yurt içi, 5,5 milyon ton ihracat olmak üzere, geçtiğimiz yılın 1,5 milyon ton (%5) üzerinde, 30,3 milyon ton ürün satışı gerçekleştirilmiştir. Son yıllarda yapılan yatırımlar ve üretimden gelen güç ile yurt içi satışlarda motorin, bitüm ve satış toplamında; ihracat dahil toplam satışlarda ise benzin, motorin, bitüm ve satış toplamında şirket tarihindeki en yüksek değerlere ulaşılmıştır. Güçlü kurumsal yönetim Günümüzde şirketlerin kurumsal yönetim uygulamaları en az finansal performansları kadar önem taşımaktadır. Tüpraş ın kurumsal yönetim derecelendirme notu 2016 yılında 10 üzerinden 9,42 olarak gerçekleşmiştir. Tüpraş endeksin kurulduğu 2007 yılından bu yana endekste ilk sıralarda yer almaya devam etmektedir. QR kodu kullanarak Tüpraş hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

69 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 65 Tüpraş, yıllık 28,1 milyon tonluk ham petrol işleme kapasitesiyle yarattığı katma değer ve cirosuyla Türkiye nin en büyük sanayi şirketidir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER TOPLAM CİRO FAVÖK * VERGİ ÖNCESİ KÂR NET KÂR ** YURT DIŞI GELİRLERİNİN PAYI (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) %18 * Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır.

70 66 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU TÜPRAŞ Ditaş, 2016 yılında 9,3 milyon ton ham petrol ve 5,9 milyon ton petrol ürünü taşıması yapmıştır. Ödüller ve başarılar ISO 500 Şirket, Capital 500 araştırmalarında 1 inci Türkiye İhracatçılar Meclisi İhracat Şampiyonu Ödülleri 2 nci BİST Kurumsal Yönetim Endeksi nde 9,42 derecelendirme notu BİST-50 Sürdürülebilirlik Endeksi nde yer alma Avrupa Birliği Çevre Ödülleri Belediye Kentsel Atık Sularının Sanayide Proses Suyu Olarak Kullanılmak Üzere Geri Kazanımı projesi ile 1 inci ve ülkemizi temsil etme yetkisi Sanayide Enerji Verimliliği Proje Yarışması SEVAP-2 kategorisinde Batman Rafinerisi 1 inci, SEVAP-3 de Kırıkkale Rafinerisi 2 nci, İzmit Rafinerisi 3 üncü Ege Bölgesi Sanayi Odası üretimden satışlar ve ihracat kategorilerinde İzmir Rafinerisi 1 inci Ege Bölgesi Sanayi Odası Çevre Ödülleri nde İzmir Rafinerisi 210 bin ton CO 2 emisyonunun engellenmesi ve 100 bin Gcal enerji tasarrufu ile1 inci ICCI 2015 Enerji Ödülleri nde verimlilik kategorisinde İzmit Rafinerisi 1 inci Kocaeli Sanayi Odası Sektörel Performans Ödülleri nde Büyük Ölçekli Kuruluş ödülü Şahabettin Bilgisu Çevre Ödülleri değerlendirmesinde Çevre Yatırımları Teşvik Ödülü DENİZ TAŞIMACILIĞI: DİTAŞ Tüpraş ın %79,98 hissesine sahip olduğu 40 yılı aşkın deneyimiyle Tüpraş a operasyon ve maliyet avantajı sağlayan Ditaş, ham petrol ve ürün taşımacılığını Tüpraş ın ihtiyaçları doğrultusunda gerçekleştirmektedir. Ditaş, 2016 yılında 9,3 milyon ton ham petrol ve 5,9 milyon ton petrol ürünü taşıması yapmıştır. Ham petrol taşımalarının %95,5 i, petrol ürünü taşımalarının ise %49,9 u Tüpraş rafinerileri ihtiyacı doğrultusunda gerçekleştirilmiştir. Ditaş, 2016 yılında toplam ürün taşımalarının %44,6 sını THY Opet, %5,5 ini ise diğer dağıtım kuruluşları adına yapmıştır. Ditaş; 1974 yılında başladığı tanker işletmeciliğini halen DWT luk ham petrol tankeri ve toplam DWT luk 8 ürün tankerinin yanı sıra, zaman esaslı kiraladığı dwt luk 3 ürün tankerleriyle sürdürmektedir. Sahibi olduğu çok sayıda römorkör, palamar ve servis botları ile kılavuzluk, römorkörcülük ve palamar hizmetleri de vermektedir yılı Şubat ayında,158 bin DWT luk iki yeni Suezmaks tanker inşası için kontrat imzalanmış ve gemilerin inşasına başlanmıştır. Ayrıca, 15 bin DWT luk 1 adet asfalt tankeri ile 16 bin DWT luk 1 adet ürün tankeri inşası için kontrat görüşmeleri tamamlanmıştır yılı beklenti, hedef ve stratejiler OPEC ve petrol üretiminde kesintiye destek vereceklerini açıklayan OPEC dışı ülkelerin anlaşma miktarlarına ne kadar bağlı kalacağı, ABD nin enerji politikaları ve ham petrol üretiminde artış beklentisi ham petrol arzına yön verecek unsurlar olarak öne çıkmaktadır ya göre daha düşük gerçekleşeceği öngörülen talep artışında; Çin, Hindistan ve ABD gibi ülkelerin ekonomik performanslarının yanı sıra, Trump yönetimi ve Fed politikalarının, büyümeleri likidite hareketlerinden büyük oranda etkilenen ekonomilere etkisi belirleyici olacaktır. Bu paralelde, dünya petrol ürünleri talep artışının 1,3 milyon varil/gün olması beklenmektedir yılı Brent ham petrol fiyat ortalamasının 55 ABD Doları/varil seviyesinde oluşacağı öngörülmektedir. Finansal performansın en önemli göstergesi olan Akdeniz Kompleks rafineri marjının 4,0-4,5 ABD Doları/ varil ve Tüpraş net rafineri marjının ise 5,75-6,25 ABD Doları/varil seviyelerinde olması hedeflenmektedir. Tüpraş ta ham petrol ve yarı mamul dâhil tam kapasite kullanımıyla 29,2 milyon ton üretim ve yaklaşık 30,6 milyon ton toplam satış hacmi planlanmaktadır.

71 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 67 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER Tüpraş ın kurumsal yönetim derecelendirme notu 2016 yılında 10 üzerinden 9,42 olarak gerçekleşmiştir. 29,6 (milyon ton) 2016 yılında Tüpraş, 28,3 milyon tonu ham petrol ve 1,3 milyon tonu yarı mamul olmak üzere toplam 29,6 milyon ton şarjı ünitelerine vermiş ve tam kapasite kullanımı ile rekor üretim gerçekleştirmiştir.

72 68 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU OPET %50,00 Öztürk Grubu %10,00 Diğer Koç İÇ PİYASA POZİSYONU Beyaz ürünlerde %17,7 pazar payı ile 2 nci Siyah ürünlerde %19,4 pazar payı ile 3 üncü ORTAKLIK YAPISI %40,00 Tüpraş Opet, akaryakıt dağıtım sektöründe, perakende satışlar, ticari ve endüstriyel satışlar, depolama ve uluslararası ürün ticareti alanlarında faaliyet göstermektedir. Ayrıca Alman madeni yağ şirketi Fuchs ile %50-50 ortaklığı Opet-Fuchs kanalıyla madeni yağların üretimi ve pazarlamasını, Türk Hava Yolları ile %50-50 ortaklığı THY-Opet ile de jet yakıtı ikmali ve satışını yapmaktadır. Opet, 2016 yılında yaklaşık %8 büyüyen akaryakıt dağıtım sektöründe pazar payını artırarak 2 ncilik konumunu sağlamlaştırmıştır yılı Opet in etkin konumlanmış bayi ağı ile satışlarını pazar büyümesi üzerinde artırdığı bir yıl olmuştur. Bununla birlikte kur ve fiyat hareketlerine karşı Şirket, risk politikaları çerçevesinde hareket ederek finansal düzeyde olumlu yönde etkilenmiştir. İştiraklerden THY-Opet, Türkiye deki 51 havalimanının tamamında yerli ve yabancı pek çok havayoluna hizmet vermektedir yılında satış hacmi, konjonktürel şartlar nedeniyle 2015 yılına göre %7 düşerek 3,7 milyon m³ jet yakıtı satışı gerçekleştirmiştir. Ödüller ve başarılar ün üzerinde Opet ve Sunpet bayisiyle tüketiciye hizmet veren Opet, Kusursuz Hizmet Anlayışı ile sektöründe tüketicinin ilk tercihi olmayı hedeflemektedir. Bu hedef doğrultusunda yapılan çalışmalar sonucu 2016 yılında Şirket, başarısını aldığı pek çok ödülle perçinlemiştir yılında Şirket in aldığı ödüller aşağıda sıralanmıştır: Capital Dergisi / Akaryakıt sektörünün En Beğenilen Şirketi ödülü IPSOS ve KalDer / Müşteri Bağlılık Seviyesi En Yüksek Marka Türkiye İtibar Akademisi / Türkiye nin En İtibarlı Akaryakıt Dağıtım Markası Woman to Watch / Yönetim Kurulu üyesi ve kurucusu Sayın Nurten Öztürk, Yaşam Boyu Onur Ödülü Barcelona da Bir Gün isimli reklam filmi / Kristal Elma Bronz ve Felis Başarı Ödülü Kaçan Otobüs isimli reklam filmi / Felis Başarı Ödülü Lovemark / Akaryakıt sektöründe 3 üncü kez Aşkla Bağlanılan Marka Marketing Power / İnovatif pazarlama uygulamaları Brandage Dergisi / Marka ürün eşleşmesi Arda Turan-Opet En İyi Eşleşme Euro Cloud Awards da Machine Learning kategorisinde Türkiye 2 nciliği Çevreye ve topluma saygı Kararlarını tüm paydaşlarına karşı yüksek sorumluluk anlayışı ve etik değerleri doğrultusunda alan Opet, sosyal sorumluluk projelerini bu bilinçle geliştirmekte ve uygulamaktadır. Sosyal sorumluluğa odaklanmayı kurum kültürünün bir parçası haline getiren Opet, Tarihe Saygı, Yeşil Yol, Örnek Köy, Temiz Tuvalet ve Trafik Dedektifleri gibi birçok başarılı projeye imza atmıştır yılı beklenti, hedef ve stratejiler 2017 yılının, Şirket in önceliği olan müşteri memnuniyeti korunarak, kârlılıktan ödün vermeden sektör büyümesinin üzerinde bir büyüme hedeflenen ve bu hedefler doğrultusunda gerekli yatırımların yapılacağı bir yıl olması beklenmektedir. QR kodu kullanarak Opet hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

73 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 69 Opet, 2016 yılında akaryakıt dağıtım sektöründe pazar payını artırarak 2 ncilik konumunu sağlamlaştırmıştır. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER TOPLAM CİRO FAVÖK * VERGİ ÖNCESİ KÂR NET KÂR ** YURT DIŞI GELİRLERİNİN PAYI (milyon TL) 716 (milyon TL) 479 (milyon TL) 398 (milyon TL) %13 * Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır.

74 70 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU AYGAZ İÇ PİYASA POZİSYONU Kurulduğu 1961 yılından bu yana LPG sektörünün lideri Tüpgazda %42 pazar payı ile lider Otogazda %25 pazar payı ile lider Toplam LPG pazarında %29 pay ile lider %40,68 Koç Holding %24,27 Halka Açık ORTAKLIK YAPISI %24,52 Liquid Petroleum Gas Development Co. %10,53 Diğer Koç Koç Topluluğu nun enerji sektöründe faaliyet gösteren ilk şirketi Aygaz, İstanbul Sanayi Odası nın sıralamasına göre Türkiye nin 13 üncü büyük sanayi şirketidir ve LPG sektöründe faaliyet gösteren halka açık ilk ve tek şirket konumundadır. Etkin bayi ve dağıtım ağı 2016 yılında Aygaz, yeni bir rekorla 2,1 milyon tonu aşan miktarda LPG satışı gerçekleştirmiştir. Türkiye çapında Aygaz, Mogaz ve Lipetgaz markalarıyla hizmet veren ün üzerinde tüpgaz satış noktası bulunan Aygaz, etkin bayi yapılanması ve kurumsallaştırdığı iş kültürüyle, tüpgaz pazarında hem müşteriye yakınlığı hem de hizmet hızı ve kalitesiyle rekabet üstünlüğünü sürdürmektedir yılında EPDK verilerine göre, yurt içi tüpgaz tüketimi %0,6 oranında artarak, 821 bin ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Aygaz 342 bin ton satış ve %42 pazar payı ile sektördeki açık ara liderliğini sürdürmüştür yılında Aygaz ın otogaz satışları geçen yıla göre %2 artarak 792 bin ton seviyesine gelmiştir. Aygaz, ün üzerinde lisanslı otogaz istasyonuyla Türkiye nin en yaygın otogaz dağıtım ağına sahip olan firmadır. Avrupa nın en büyük pazarı olan Türkiye de otogaz tüketimi EPDK verilerine göre %2,4 artışla 3 milyon 142 bin tona ulaşmıştır. Otogazın çevre dostu bir ürün olduğuna ilişkin farkındalık giderek artarken, dönüşüm sistemlerinin teknolojilerinin gelişmesinin etkisi ile kullanıcıların performans ve güvenlik konusundaki algısı da olumlu yönde gelişmektedir ten bu yana sürdürülen ve 2016 da da yinelenen bağımsız araştırma sonuçlarına göre Aygaz, hem tüpgaz hem de otogaz segmentlerinde sektördeki en yüksek müşteri memnuniyetine sahip marka unvanını kesintisiz bir biçimde sürdürmektedir. Yatırımlar Aygaz ve bağlı ortaklıkları; 2016 yılında ağırlıklı olarak tesis modernizasyon, yeni otogaz istasyonları, tüp, çevre ve güvenlik başlıklarında olmak üzere 98 milyon TL tutarında yatırım harcaması gerçekleştirmiştir. Ödüller ve başarılar Türkiye Kalite Derneği (KalDer) ve Ipsos ortaklığıyla düzenlenen Türkiye Müşterinin Sesi (TMS) araştırmasında Aygaz, tüpgaz ve otogaz segmentlerinin her ikisinde de Müşteri Bağlılık Seviyesi En Yüksek Marka seçilmiştir. Reklamcılar Derneği tarafından düzenlenen; iletişim, reklam ve pazarlama gibi yaratıcı disiplinlerin buluşma noktası olan Kristal Elma Reklam Ödülleri nde Aygaz, tüpgazda 4 ve otogazda 2 olmak üzere, ödül verilen 11 kategorinin 5 inde toplam 6 ödüle layık görülmüştür. Aygaz, bu yıl 11 incisi düzenlenen ve pazarlama iletişimi alanında en yaratıcı projelerin değerlendirildiği Felis Ödülleri nde toplam 5 ödülün sahibi olmuştur. Aygaz Otogaz markası için hazırlanan ve usta oyuncu Şener Şen in rol aldığı Türkiye Yola Aygaz la Çıkıyor temalı iletişim kampanyası ile Aygaz; Reklamcılar Derneği, Reklamverenler Derneği ve Effie Worldwide Inc. nin iş birliğiyle düzenlenen 8 inci Effie Türkiye Reklam Etkinliği Yarışması nda Gümüş Effie ödülüne layık görülmüştür. QR kodu kullanarak Aygaz hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

75 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU yılında Aygaz, yeni bir rekorla 2,1 milyon tonu aşan miktarda LPG satışı gerçekleştirmiştir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER TOPLAM CİRO FAVÖK * VERGİ ÖNCESİ KÂR NET KÂR ** YURT DIŞI GELİRLERİNİN PAYI (milyon TL) 408 (milyon TL) 469 (milyon TL) 416 (milyon TL) %7 * Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır.

76 72 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU AYGAZ Aygaz Doğal Gaz, 2016 yılında milyon m 3 satış gerçekleştirmiştir. Koç Holding in Haziran 2015 te başlattığı Ülkem İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Destekliyorum projesinde Aygaz, Koç Topluluğu nda ün altında personel sayısı olan şirket kategorisinde Ülkem İçin En Başarılı Şirket Ödülü nü almıştır. Aygaz, Avrupa Birliği ülkelerinin yanı sıra aralarında Türkiye, Norveç, İsviçre, Makedonya ve Sırbistan ın da bulunduğu 33 ülkeden birçok firmanın yarıştığı Avrupa İş Ödülleri nde (European Business Awards), müşteri odaklılık kategorisinde Onur Kurdelesi nin (Ruban d Honneur) sahibi olmuştur. AYGAZ DOĞAL GAZ 2004 yılında kurulan ve Aygaz bağlı ortaklığı olan Aygaz Doğal Gaz, serbest tüketicilere boru hatları üzerinden doğal gaz satışının yanında, boru hatları üzerinden doğal gaz kullanamayan tüketicilere özel taşıma araçları ile sıvılaştırılmış doğal gazın (LNG) toptan satışı ve iletimi faaliyetlerini yürütmektedir. Faaliyetlerini Doğal Gaz Piyasasının Çok Yönlü Oyuncusu Olmak vizyonuyla sürdüren Aygaz Doğal Gaz, pazar dinamiklerini ve fırsatları yakından izlemektedir yılında toplam milyon m 3 satış hacmi ve 864 milyon TL ciro elde eden Aygaz Doğal Gaz, sektördeki konumunu korumuştur yılı beklenti, hedef ve stratejiler Aygaz ın ana hedefi, başta LPG ve doğal gaz olmak üzere Türkiye ve potansiyel pazarların enerji çözümleri sunan öncü şirketi olmaktır. Aygaz ın kısa ve orta vadeli stratejilerinin başında, faaliyet gösterdiği tüm segmentlerde pazar payını büyüterek liderliğini sürdürmek ve mevcut iş modelini LPG tüketiminin artma trendinde olduğu yurt dışı pazarlara taşımaktır.

77 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 73 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER Türkiye Müşterinin Sesi (TMS) araştırmasında Aygaz, tüpgaz ve otogaz segmentlerinin her ikisinde de Müşteri Bağlılık Seviyesi En Yüksek Marka seçilmiştir. 792 (bin ton) 2016 yılında Aygaz ın otogaz satışları 792 bin tona yükselmiştir.

78 74 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU ENTEK Entek, Koç Topluluğu nun serbest piyasada faaliyet gösteren elektrik üretim şirketidir. Koç Topluluğu nun elektrik üretim şirketi olan Entek, 2016 yılında 157 MW ı doğal gaz çevrim santrali (Kocaeli) ve 62 MW ı (2 si Karaman da, 1 i Samsun da olmak üzere toplam 3 adet) hidroelektrik üretim santrali olmak üzere toplam 219 MW gücünde kurulu kapasite ile faaliyet göstermiştir. Entek in işletmedeki santrallerinin yanı sıra, toptan satış şirketi Eltek te %100, 625 MW lık Ayas ithal kömür santral projesinde %50 ve Enerji Borsası nı işletmek üzere kurulan Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (EPİAŞ) adlı şirkette de %0,05 oranında hisseleri bulunmaktadır yılı son yıllarda olduğu gibi elektrik piyasasında kapasite fazlasının devam ettiği bir yıl olmuştur. Yaklaşık MW yeni santral yatırımının devreye girmesi sonrasında Türkiye elektrik piyasası kurulu gücü MW a yükselmiştir. Serbest piyasada faaliyet gösteren özel üretim şirketlerinin toplam üretim içerisindeki payı %61 e ve toplam kurulu güç içerisindeki payı %62 ye yükselmiştir. Entek in 2016 yılı konsolide satış geliri 302 milyon TL olmuştur. Satış gelirinin, 114 milyon TL tutarındaki kısmı 508 milyon kwh karşılığında doğal gaz santrallerinden, 45 milyon TL tutarındaki kısmı 207 milyon kwh karşılığında hidro santrallerinden, 143 milyon TL tutarındaki kısmı ise 652 milyon kwh karşılığında Eltek üzerinden yapılan ticari satışlardan elde edilmiştir. Elektrik pazarında rekabet, yeni teknoloji ve yüksek verimli santrallerin piyasaya girmesiyle beraber artmaya devam etmiştir. Bu durum, düşük verimli doğal gaz yakıtlı elektrik üretim tesislerinin piyasadan çekilmelerine sebep olmaktadır. Ancak, Kocaeli tesisi, yakınındaki direkt bara müşterilerine ve buhar müşterilerine satış yapıyor olmasının avantajı ile faaliyetini sürdürmektedir. Entek, toptan satış şirketi Eltek vasıtasıyla, oluşabilecek düşük sistem fiyat riski karşısında, sistemden enerji alıp müşteriye satarak portföyü açısından koruma sağlayabilmektedir. Böylelikle, sistem fiyatlarının düşük olduğu dönemlerde Eltek in kârlılığı artmakta ve Entek in rekabet gücünü yükseltmektedir yılı beklenti, hedef ve stratejiler Entek üretim kaynak çeşitliliğine önem vererek ve özellikle yenilenebilir enerji yatırımlarına öncelik vererek dengeli bir üretim portföy yapısına ulaşmak ve pazar payını yükseltmek amacıyla varlık satın alımları yapmayı planlamaktadır. QR kodu kullanarak Entek hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

79 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 75 DEMİR EXPORT Demir Export, ülkemizin en kapsamlı üretim kabiliyetine sahip madencilik şirketidir. Koç Topluluğu nun madencilik faaliyetlerini yürüten şirketi Demir Export; 2016 yılsonu itibarıyla 1,6 milyon ton demir, 10 milyon ton kömür (açık ocak ve yeraltı) ve 25 bin ons altın üretme kapasitesi ile ülkemizin en kapsamlı üretim kabiliyetine sahip madencilik şirketi olma özelliğini korumuştur. Şirket, kurulduğu 1957 yılından beri sürdürdüğü demir cevheri, baz metal ve açık ocak kömür üretiminin yanında; 2015 yılından itibaren, yeraltı kömür ve değerli metal üretimine de ağırlık vermiştir. Manisa Soma da 2011 yılında Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) tarafından açılan 36,5 milyon ton kömür üretimi ihalesi kazanıldıktan sonra, Eynez Kömür İşletmesi nde başlayan 3 yıllık yatırım dönemi Mart 2015 te tamamlanmış ve ilk tam mekanize üretim ayağı devreye girmiştir. Kasım 2015 te 2 nci tam mekanize üretim ayağının devreye girmesiyle tam kapasite üretime geçilmiştir. Demir cevheri üretimi değişen piyasa koşullarına göre devam etmektedir. Mevcut durumda, 6 demir işletmesinden sadece Divriği Demir İşletmesi nde üretim ve satış devam etmektedir yılı beklenti, hedef ve stratejiler 2016 yılında altın, demir ve kömür üretiminin yanında mevcut üretim ve satışı artırma ile bakır, çinko gibi baz metaller başta olmak üzere proje çalışmalarına ağırlık verilmiştir. Bu kapsamda, 2012 yılında Maden İşleri Genel Müdürlüğü nün açtığı ihale ile Şirket e kazandırılan Erzurum İspir Bakır- Çinko Projesi nde toplam 42 bin metrelik arama ve rezerv geliştirme sondaj çalışması tamamlanmış olup, 2017 yılında fizibilite çalışmalarına devam edilecektir. Sivas Bakırtepe Altın Madeni Projesi için alınmış olan Revize ÇED Olumlu Raporu na verilmiş yürütmeyi durdurma kararının kaldırılmasıyla Haziran 2015 te tekrar başlayan çalışmalar hızla tamamlanıp, 2016 yılında yaklaşık 10 bin ons altın üretimi yapılmıştır yılında ise, hedeflenen üretim rakamı 23 bin ons olarak belirlenmiştir. Demir Export, yılda 40 milyon m 3 dekapaj ve cevher üretimi yapabilecek kapasitedeki makina parkı ve teçhizatının yanında deneyimli kadrosu ile Türkiye madencilik sektöründeki güçlü konumunu sürdürmektedir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER Türkiye de bir ilk olan, tam mekanize ara katlı kömür göçertmeli uzunayak kömür üretim metodunun (Longwall Top Coal Caving - LTCC) en önemli özelliği, iş emniyetinin en üst seviyede olması, güvenli çalışma ortamı sağlaması ve yüksek üretim kapasitesidir. Sivas Kangal Kömür İşletmesi nde santral işletmecisi şirket ile imzalanan sözleşme kapsamında üretim devam etmektedir. Eylül 2017 de başlayacak yeni sözleşme dönemi için görüşmeler sürdürülmektedir. QR kodu kullanarak Demir Export hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

80 76 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU OTOMOTİV TÜRK OTOMOTİV SEKTÖRÜNE ÖNCÜLÜK EDEN ÜRETİM, MARKA VE AR-GE GÜCÜMÜZ İLE KENDİ REKORLARIMIZI KIRIYORUZ!

81 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 77 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER KOÇ TOPLULUĞU

82 78 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU OTOMOTİV 2016 yılında otomotiv sektöründeki gelişmeler Toplam otomotiv satışları 2016 yılında, rekor bir yıl olan 2015 e göre minimal bir düşüş ile adet olarak gerçekleşmiştir. Hafif ticari araçlarda %7, orta ticari araçlarda %6 ve ağır ticari araçlarda %44 düşüş yaşanmıştır. Buna karşın, binek araç satışları %4 artış kaydederek adet ile tarihindeki en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Binek araçların toplam endüstrideki payı da, tarihindeki en yüksek oran olan %75,1 e yükselmiştir. Toplam otomotiv üretimi, 1 milyon 486 binle; otomotiv ihracatı ise 1 milyon 141 binle tarihlerinin en yüksek seviyesinde gerçekleşmiştir. İthalatın pazardaki payı ise; binek araçlarda 1 puan, ticari araçlarda 4 puan olmak üzere, toplam endüstride 1 puan artarak %68 e yükselmiştir. Kasım ayında binek araçlara uygulanan Özel Tüketim Vergisi oranları artırılmıştır. Öte yandan, yıl boyunca yaşanan kur artışları maliyetleri yükseltmiştir. Bu iki gelişme sonucunda son çeyrekte talebin bir miktar öne çekilmesi söz konusu olmuştur. Kamyon segmentinde yeni yönetmeliklerle, Türkiye de Euro 6 emisyon normu zorunlu hale gelmiştir yılında Türkiye otobüs pazarı %33 seviyesinde küçülmüş, körüklü otobüs segmentinde tek bir ihale gerçekleşmiştir. Midibüs (7-9 metre otobüs) pazarı ise %39 oranında daralarak adet olarak gerçekleşmiştir yılında, Avrupa otobüs pazarında toparlanmanın başlamasının etkisiyle, Türkiye küçük, orta ve büyük boy otobüs ihracatı %20 düzeyinde artmıştır yılında, Türkiye treyler pazarı bir önceki yıla kıyasla %27 oranında daralmıştır. Sektörün 2016 yılındaki en önemli gündem maddelerinden biri bozulabilir gıda maddelerinin taşımacılığına ilişkin ATP konvansiyonuna uyum konusu olmuştur yılında traktör pazarındaki gelişmeler Türkiye İstatistik Kurumu nun (TÜİK) açıkladığı rakamlara göre, 2016 yılsonunda yurt içi traktör pazarı bir önceki yıla göre %5 büyüyerek adede yükselmiştir. Türkiye tüm dünyada satılan traktör adedi bakımından 4 üncü büyük pazar konumundadır. Otomotiv sektöründe Koç Topluluğu Koç Topluluğu 2016 yılında ülkemizdeki toplam otomotiv üretiminin %48 ini, ihracatının %47 sini, satışlarının ise %22 sini gerçekleştirmiştir. Koç Topluluğu otomotiv pazarında liderliğini korumuştur. Ford Otosan %11,4 pay ile toplam otomotiv pazarında 3 üncü olurken, Tofaş ise %10,8 ile yılı 4 üncü sırada kapatmıştır. Dünyada sadece Ford Otosan Yeniköy Fabrikası nda üretilen Ford Courier, devreye alındığı günden itibaren yakaladığı güçlü performansı bu yıl da sürdürmüş ve Türkiye de 2016 yılında en çok tercih edilen hafif ticari araç olmuştur. Ford Otosan ticari araçlarda %29,3 payla liderlik pozisyonunu pekiştirmiştir da büyümesini sürdüren Avrupa ticari araç pazarında, Ford markası 2015 yılında yakaladığı 1 inciliği devam ettirmiştir. Ford Otosan, Avrupa da satılan Transit Ailesi araçların %81 ini üreterek Ford un başarısında önemli katkı sahibi olmuştur. En önemli ihracat pazarlarından olan İngiltere nin Avrupa Birliği nden çıkma kararı ve bunu takip eden gelişmelere rağmen, Şirket in ihracat adetlerinde 2015 yılına göre artış yaşanmıştır. Böylece, Ford Otosan Türkiye ticari araç ihracatının %60 ından fazlasını tek başına gerçekleştirmiştir. Ford Otosan, 2015 yılında olduğu gibi 2016 yılında da ülkemizin ihracat şampiyonu olma gururuna erişmiştir. Tofaş, iç pazarda Fiat markasıyla hafif ticari araç pazarında %23,7 pazar payı ile 2 nci sırada yer almıştır. Fiat Egea Sedan tam yıl olarak üretildiği ilk yıl olan 2016 da adetle Türkiye nin en çok tercih edilen aracı olmuştur yılı içerisinde, Fiat Egea ailesinin Hatchback ve Station Wagon modellerinin de satışına başlanarak, yeni binek otomobil ürün gamı tamamlanmıştır. Fiat Egea ya yurt içi ve yurt dışı pazarlardan olan yüksek talep nedeniyle Şirket, üretim kapasitesini de 2016 yılı sonunda açıkladığı inovatif çözümler ve yeni gövde hattı yatırımı ile yıllık 450 bin adede yükseltmiştir. Fiat Egea ailesi ihraç pazarlarında Fiat Tipo ve Dodge Neon model isimleri ile satılmaktadır. Dodge Neon modeli 2016 yılında Meksika pazarına gerçekleştirilen ilk binek otomobil ihracatı olmuştur. Tofaş, Türkiye otomotiv ihracatının %24 ünü gerçekleştirerek, en yüksek ihracat adedine ulaşan şirket olmuştur. Otokoç Otomotiv, 2016 yılında yaklaşık 69 bin yeni araç satışı gerçekleştirmiş ve toplam pazardan %7 pay almıştır. İkinci el araç satışında ise 24 bin adetlik satışla kurumsal markalar arasında liderliğini devam ettirmiştir. Kısa süreli araç kiralamada, Avis te %16, Budget ta %29 ciro artışı gerçekleştirmiştir. Operasyonel kiralamada ise 27 bin adet ile araç parkını %17 artırma başarısını göstermiştir.

83 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 79 Otomotiv Sektöründe LİDER SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER Otokar, faaliyet gösterdiği otobüs segmentlerinde liderliğini korumuş ve Türkiye de satılan her 5 otobüsten 2 si Otokar markalı olmuştur. Otobüs ihracatını 2016 yılında %18 artıran Şirket, ihracat pazarlarına yeni ülkeleri eklemiştir. Küçük otobüs alanında Türkiye nin ilk teknoloji transferi anlaşmasına imza atarak, Sultan otobüslerinin İran da üretimi için teknoloji ve lisans anlaşması imzalamıştır. Otokar ayrıca, frigorifik semi-treyler alanında en çok tercih edilen marka olurken; hafif kamyon pazarında etkinliğini artırmıştır. Savunma sanayiinde de Türkiye nin lider zırhlı kara araçları üreticisi konumunu korumuştur. Türkiye traktör pazarının kesintisiz 10 yıldır lideri olan TürkTraktör için 2016, Türk tarım sektörünün gelişimi adına aralıksız şekilde üretip çalışırken, ülke ekonomisinin büyümesine de katkı sağladığı bir yıl olmuştur. Şirket, 2016 yılında Türkiye nin toplam traktör üretimin %70 ini karşılarken, 130 dan fazla ülkeye yaptığı satışlarla da traktör ihracatının %90 ını gerçekleştirmiştir. %60 Ford Otosan Türkiye ticari araç ihracatının %60 ından fazlasını tek başına gerçekleştirmiştir. Ford Otosan, 2016 yılında da ülkemizin ihracat şampiyonu olma gururuna erişmiştir. En Çok Tercih Edilen Fiat Egea Sedan tam yıl olarak üretildiği ilk yıl olan 2016 da Türkiye nin en çok tercih edilen binek aracı olurken, Ford Courier en çok tercih edilen hafif ticari araç olmuştur.

84 80 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU FORD OTOSAN İÇ PİYASA POZİSYONU Binek araçta %5,5 pazar payı ile 8 inci Hafif ticari araçta %26,2 pazar payı ile 2 nci Orta ticari araçta %34,5 pazar payı ile lider Kamyonda %28,1 pazar payı ile 2 nci Toplam ticari araçlarda %29,3 pazar payı ile lider Toplam endüstride %11,4 pazar payı ile 3 üncü ULUSLARARASI POZİSYON 83 ülkeye ihracat Türkiye ticari araç ihracatının %60 ından fazlası Ford un Avrupa daki en yüksek ticari araç pazar payı Ford un Avrupa daki en büyük ticari araç üretim merkezi Türkiye nin ihracat şampiyonu Ford Otosan 2016 nın zorlu faaliyet ortamına rağmen yılı güçlü sonuçlarla tamamlamıştır. Dünyada sadece Yeniköy Fabrikası nda üretilen Ford Courier, devreye alındığı günden itibaren yakaladığı güçlü performansı bu yıl da sürdürmüş ve Türkiye de 2016 yılında en çok tercih edilen hafif ticari araç olmuştur. Binek araçlarda Şirket in kârlılık odağı sürerken ticari araçlarda kârlı büyüme devam etmiştir. Ford Otosan ticari araçlarda %29,3 payla liderlik pozisyonunu pekiştirmiştir. Avrupa ticari araç pazarı 2016 da büyümesini sürdürmüştür. Ford markası da Avrupa da ticari araç satışlarında 2015 yılında yakaladığı 1 inciliği devam ettirmiştir. Ford Otosan, Avrupa da satılan Transit Ailesi araçların %81 ini üreterek Ford un başarısında önemli katkı sahibi olmuştur. Şirket in ihracat adetleri en önemli ihracat pazarlarından olan İngiltere nin Avrupa Birliği nden çıkma kararı ve bunu takip eden gelişmelere rağmen 2015 yılının üzerinde gerçekleşerek 257 bin adede ulaşmıştır. Ford Otosan böylece Türkiye ticari araç ihracatının %60 ından fazlasını tek başına gerçekleştirmiştir. Ford Otosan, 2015 yılında olduğu gibi 2016 yılında da ülkemizin ihracat şampiyonu olma gururuna erişmiştir. Yüksek kapasite kullanımı sürdü Kocaeli Fabrikaları nda 400 bin, İnönü Fabrikası nda ise 15 bin adet olmak üzere toplam 415 bin adet araç üretim kapasitesiyle Ford Otosan, Türkiye nin en büyük otomotiv şirketidir yılında adet ile üç vardiya üzerinden toplam %80 kapasite kullanımına erişilmiştir. Türkiye nin en büyük ticari araç üreticisi ve ihracatçısı olan Ford Otosan, çalışanıyla istihdam lideri konumunu korurken, ülkemiz ve ortakları için değer yaratmayı sürdürmüştür. Türk otomotivinin en büyük ar-ge gücü Ford Otosan; motor, iç ve dış görsel tasarım dahil, tüm bir aracı tasarlayabilen tek Türk otomotiv şirketidir. Ford un ağır ticari araçlar ve ilgili dizel motor ve motor sistemleri için küresel mühendislik merkezi olan Ford Otosan, hafif ticari araç tasarım ve mühendisliğin de destek merkezidir. Ford Motor Company ve Ford Otosan adına sürdürülen projelerde motor, motor sistemleri, gövde ve iç mekan geliştirme gibi birçok farklı proje yürütülmektedir. Özellikle yakıt ekonomisi ve emisyon optimizasyonu, sürücü destek sistemleri, test süreçleri ve analitik yöntemler geliştirme konularında yenilikçi fikirlere odaklanılmaktadır. ORTAKLIK YAPISI %41,04 Ford Motor Co. %17,89 Halka Açık %38,46 Koç Holding %2,61 Diğer Koç QR kodu kullanarak Ford Otosan hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

85 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 81 Ford Courier, Türkiye de 2016 yılında en çok tercih edilen hafif ticari araç olmuştur. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER TOPLAM CİRO FAVÖK * VERGİ ÖNCESİ KÂR NET KÂR ** YURT DIŞI GELİRLERİNİN PAYI (milyon TL) (milyon TL) 970 (milyon TL) 955 (milyon TL) %67 * Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır.

86 82 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU FORD OTOSAN Ford Otosan, ülkemizdeki 3 üncü büyük patent portföyünün sahibidir. %100 Türk mühendisliğinin eseri Ecotorq motor devreye alındı Ford Otosan dört yıl süren bu projede; inovatif bir mimariye sahip, Euro-6 emisyonlarını sağlayan, Euro-7 emisyonlarına hazır, dünya pazarları için rekabetçi, sınıfında lider özelliklere sahip bir motor ailesi geliştirmiştir. 100 milyon ABD Doları nı aşkın yatırımla hayata geçen yeni nesil Ecotorq motorların seri imalatı 30 Mart 2016 da İnönü Fabrikası nda başlamıştır. Türkiye de sıfırdan geliştirilen ve üretilen ilk ve tek kamyon motoru olan Ecotorq un fikri ve sınai haklarının %100 ü Ford Otosan a aittir. Ford Cargo kamyonlarında kullanılmakta olan yeni nesil Ecotorq E6 motor ailesi; TÜBİTAK, Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) ve TÜSİAD iş birliği ile 2016 yılında 12 ncisi düzenlenen Teknoloji Ödülleri nde Büyük Ödül almaya layık bulunmuştur. İnovasyon ve dijitalleşme hamlelerini yıl boyunca artan bir hızla sürdüren Ford Otosan, Türkiye İhracatçılar Meclisi ve A.T. Kearney iş birliğiyle Türkiye inovasyon liderlerinin belirlendiği İnovaLİG de İnovasyon Organizasyonu ve Kültürü kategorisinde ödüle layık görülmüştür. Bu ödülle ülkemizi Avrupa daki IMP3roveplatformu nda veya Best Innovator yarışmasında temsil etme hakkı kazanmıştır yılı beklenti, hedef ve stratejiler 2015 ve 2016 yıllarında 1 milyon adedin üzerinde rekor satış rakamına ulaşan Türk otomotiv sektörünün; binek araçlarda uygulanan Özel Tüketim Vergisi artışı, kur etkisi ve yüksek baz yılı sebebiyle daralacağı öngörülmektedir. Ford Otosan ın ana ihracat pazarını oluşturan Avrupa da 3,5 tona kadar olan ticari araç segmenti için olumlu beklentiler mevcuttur. Ford markasının kuvvetli pazar payı performansıyla Şirket in ihracatta 2016 nın üzerinde bir performans göstermesi hedeflenmektedir. Maliyetleri iyileştirmeye yönelik çalışmaların sürdürülmesi hedeflenmekte ve bu çalışmaların kârlılığın artmasına katkıda bulunacağı beklenmektedir. Türk otomotiv sektörünün patent şampiyonu Türk otomotiv sektörünün patent şampiyonu olan Ford Otosan, ülkemizdeki 3 üncü büyük patent portföyünün de sahibidir. Şirket, 2016 da Türk Patent Enstitüsü ne 178 patent başvurusu gerçekleştirmiştir. 38 adet uluslararası başvuru da Patent Cooperation Treaty başvurusu ile koruma altına alınmıştır.

87 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 83 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER %100 Türk Mühendisliği 100 milyon ABD Doları nı aşkın yatırımla hayata geçen yeni nesil Ecotorq motorların seri imalatı başlamıştır. Ford Otosan Türk otomotiv sektörünün patent şampiyonudur.

88 84 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU TOFAŞ 280 bin adetlik araç ihracatı ile sektörde 1 inci Türkiye toplam otomotiv ihracatının %24,5 i Türkiye Amerika toplam ihracatının %64 ü İhracat geliri: milyon ABD Doları Dış ticaret fazlası: milyon ABD Doları %37,86 Fiat Chrysler Automobiles İÇ PİYASA POZİSYONU En çok satan 2 nci hafif ticari araç markası Fiat : %23,7 pazar payı En çok satan otomobil Fiat Egea Sedan : adet Satışlar içinde %92 ye ulaşan yerli üretim payı ile uzun yıllardır sektörün lideri Türkiye deki toplam üretimin %25,8 i (yaklaşık 383 bin adet) ULUSLARARASI POZİSYON ORTAKLIK YAPISI %37,59 Koç Holding Yatırımlar 2015 yılında Fiat Egea ailesinin Sedan versiyonunun ardından, 2016 yılında ürünün Hatchback ve Station Wagon modellerinin de yatırımları sonuçlanmış; bu sayede yeni binek otomobil ürün gamı tamamlanmıştır. Fiat Egea ya yurt içi ve yurt dışı pazarlardan gelen yüksek talep nedeniyle Şirket, üretim kapasitesini 2016 yılı sonunda inovatif çözümler ve yeni gövde hattı yatırımı ile yıllık 450 bin adede yükseltmiştir. Bu gelişmeler ışığında, 2016 yılı toplam yatırımı 390 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Otomotiv pazarı ve Tofaş performansı Tofaş, Türkiye otomobil ve hafif ticari araç pazarında temsil ettiği markalarla %11,1 pazar payı elde etmiştir. İç pazarda Fiat markası otomobil satışlarında %6,9 pazar payı ile 4 üncü sırada yer almış; hafif ticari araç pazarında ise %23,7 pazar payı ile 2 nci olmuştur. Fiat markası otomobil ve hafif ticari araç toplam satışlarında ise, %10,8 pazar payı ve adetle 4 üncü sırada yer almıştır. Şirket 2016 yılında ihracat hacmini %61 artırarak adede ulaşmıştır. Böylece Türkiye otomotiv ihracatının %24,5 ini gerçekleştiren Tofaş, aynı zamanda rekor adette ihracat yapan şirket olmuştur. Yeni modeller 2015 Kasım ayında satışa sunulan Fiat Egea Sedan ı takiben, 2016 yılında Egea ailesinin Hatchback ve Station Wagon modellerinin üretimine sırasıyla Nisan ve Temmuz 2016 da başlanmıştır. Fiat Egea Sedan tam yıl olarak üretildiği ilk sene olan 2016 da adetle Türkiye nin en çok tercih edilen aracı olmuştur. Fiat Egea Hatchback ve Station- Wagon modellerinin yurt içi pazarda satışı sırasıyla Nisan ve Eylül aylarında gerçekleşmiştir. Fiat Egea ailesi ihraç pazarlarında Fiat Tipo ve Dodge Neon model isimleri ile satılmaktadır. Dodge Neon modeli 2016 yılında Meksika pazarına gerçekleştirilen ilk binek otomobil ihracatı olmuştur. Ödüller ve başarılar Ar-Ge Merkezleri Zirvesi nde üst üste ikinci kez Otomotiv sektöründe En Başarılı Ar-Ge Merkezi EU R&D Scoreboard 2016 değerlendirmesinde en yüksek dereceye ulaşan Türk şirketi Fiat Egea Türkiye nin en çok satan modeli ABD ye ihraç edilen Fiat Doblo nun Ram markalı versiyonu ProMaster City e, ABD de Green Car Journal tarafından ikinci kez üst üste Yılın Yeşil Ticari Aracı ödülü Bursa Sanayici ve İşadamları Derneği nin (BUSİAD) düzenlendiği Doğan Ersöz Ödülü ve Başarı Ödülleri nde Özel Başarı Ödülü Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) tarafından firmaların 2015 yılı verilerine dayandırılarak hazırlanan Bursa İlk 250 Büyük Firma Araştırması nda 1 incilik %24,28 Halka Açık %0,27 Diğer Koç QR kodu kullanarak Tofaş hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

89 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 85 Fiat Egea Sedan tam yıl olarak üretildiği ilk sene olan 2016 da adetle Türkiye nin en çok tercih edilen aracı olmuştur. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER TOPLAM CİRO FAVÖK * VERGİ ÖNCESİ KÂR NET KÂR ** YURT DIŞI GELİRLERİNİN PAYI (milyon TL) (milyon TL) 798 (milyon TL) 970 (milyon TL) %69 * Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır.

90 86 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU TOFAŞ Tofaş, CDP Türkiye İklim Liderleri ödülünü alan 7 firmadan biri. Sürdürülebilirlik Akademisi tarafından verilen 2016 Sürdürülebilir İş Ödülleri kapsamında atık yönetimi kategorisinde ödüllendirme CDP İklim Değişikliği Programı nın 2016 Türkiye raporu kapsamındaki 50 şirket arasında tek otomotiv üreticisi olarak yer alan Tofaş, CDP Türkiye İklim Liderleri ödülünü alan 7 firmadan biri Temiz enerji ve teknoloji alanında faaliyet gösteren en büyük 200 şirketi listeleyen Temiz200 listesinde yer alan tek yerli şirket İş sağlığı ve güvenliği alanındaki uygulamaların ödüllendirildiği ve Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası tarafından düzenlenen Altın Eldiven de, 500 den fazla çalışanın istihdam edildiği işyeri kategorisinde 1 incilik Güneş Enerjisinin Üretim Süreçlerinde Doğrudan Kullanımı projesi ile AB Çevre Ödülleri Türkiye Programı kapsamında süreç kategorisinde finalistlik Kurumsal yönetim derecelendirme notunda 9,06 dan 9,14 e yükselme Tofaş, yurt içi hafif araç pazarının tüm segmentlerinde iddiasını daha geniş bir ürün portföyü ile ortaya koyarken, ihracat performansının geçtiğimiz yıllara kıyasla önemli ölçüde artmasını beklemektedir. İhracat pazarlarında önceki yıllarda görülen çeşitliliğin, 2017 yılında da artarak devam etmesi beklenmektedir. Şirket, gerek üretim hacmi gerekse ihracat performansı açısından Türkiye Otomotiv Endüstrisi içerisinde en önemli oyuncu olma iddiasını ortaya koyarak, ekonomiye büyük katkı sağlamaya devam edecektir. KOÇ FIAT KREDİ Tofaş çatısı altında satışa sunulan markalara finansal çözüm hizmetleri sağlayan Koç Fiat Kredi, 2016 yılında adet araca, 2,1 milyar TL tutarında kredi kullandırmış ve Tofaş ın perakende satışlarının %70 ini kredilendirmiştir. Kredi portföyü 2,4 milyar TL ye ulaşmıştır. Koç Fiat Kredi, 2016 yılında kullandırılan kredilerin finansmanında; toplam 239 milyon TL nominal değerde menkul kıymet ihracı gerçekleştirmiştir. Yılsonu itibarıyla ihraç edilen menkul kıymet bakiyesi 356,5 milyon TL nominal değerdedir yılı beklenti, hedef ve stratejiler 2017 yılı gerek Fiat Egea ailesinin tüm ürün gamı olarak tam yıl üretildiği ilk yıl olması, gerekse yıllık 450 bin adede yükseltilmiş fabrika kapasitesinin ilk kez kullanıyor olması açısından, geçtiğimiz yıllarda gerçekleştirilen yatırımların sonuçlarının net bir şekilde görüleceği bir yıl olarak beklenmektedir.

91 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 87 Tofaş, Türkiye otomobil ve hafif ticari araç pazarında temsil ettiği markalarla %11,1 pazar payı elde etmiştir. Tofaş üretim kapasitesini 2016 yılsonunda 450 bin adede yükseltmiştir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER

92 88 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU TÜRKTRAKTÖR New Holland TDD ve Case IH JX serisi traktörlerin dünyadaki tek tasarım ve üretim merkezi Utility Light serisi traktör ve transmisyonların dünyadaki tek üretim merkezi TDD serisi transmisyonlar için dünyadaki ana mühendislik ve üretim merkezi S8000 seri motorların ana üretim merkezi %37,50 Koç Holding %25,00 Halka Açık ve Diğer İÇ PİYASA POZİSYONU %46,5 pazar payı ile lider 10 yıldır kesintisiz lider ULUSLARARASI POZİSYON ORTAKLIK YAPISI %37,50 CNH Industrial Osterreich GmbH Kesintisiz liderlik Türkiye traktör pazarının aralıksız 10 yıldır lideri olan TürkTraktör için 2016, Türk tarım sektörünün gelişimi adına aralıksız şekilde üretip çalışırken; ülke ekonomisinin büyümesine de katkı sağladığı bir yıl olmuştur. TürkTraktör, 2016 yılında Türkiye nin toplam traktör üretimin %70 ini karşılarken; 130 dan fazla ülkeye yaptığı satışlarla da traktör ihracatının %90 ını gerçekleştirmiştir yılsonu itibarıyla toplam üretim adet; yurt içi satış adet, ihracat ise adet traktöre ulaşmıştır yılında 400 bininci motor ile 800 bininci traktör banttan indirilerek başarılara yeni kilometre taşları eklenmiştir. Case ve New Holland marka iş makinelerinin Türkiye distribütörlüğü operasyonu kapsamında; Mart 2016 da Gebze de TürkTraktör İstanbul İş Makineleri Tesisi hizmete açılarak, İzmir ve Ankara daki tesislere bir yenisi daha eklenmiştir. Yeni ürünler Türk mühendisler tarafından Türk çiftçilerinin tüm ihtiyaçlarını karşılamak üzere tasarlanan New Holland TT4 Serisi Türkiye de, TürkTraktör fabrikalarında üretilmeye başlanmıştır. EIMA fuarında En İyi Bağ- Bahçe Traktörü kategorisinde ödül alan T4 F/N/V serisi traktörler yenilenerek Türkiye de satışa sunulmuştur. Büyük tarım işletmelerinin tercihi olan T7 HD serisi Türkiye de satışa sunulmuştur. Çiftçilerin çok kısa bir zamanda ilgisini çeken Case IH Farmall C serisi ve en ağır işler için tasarlanan yeni Optum CVX serisi, modern tasarımı, güçlü motor seçenekleri ve performansı kanıtlanmış transmisyonu ile Türk çiftçisinin hizmetine sunulmuştur. Bunun yanı sıra pazardaki talep doğrultusunda Maxxum serisine standart versiyonlar eklenerek, daha güçlü ve çevreci Tier 4B motoru ile Puma T4B Türkiye de satışa sunulmuştur. Bu senenin farklı ve dikkat çeken ürünlerinden bir diğeri; Ar-Ge Merkezi nde dizayn edilip, üretilen New Holland ve Case IH ön yükleyicileri, traktörleri tam donanımlı bir iş makinasına dönüştürüp tüm tarımsal ihtiyaçlara cevap verir hale getirmiştir. ERP Dönüşüm Projesi Yenilikçi teknolojileri ve yatırımları ile rekabet üstünlüğü yaratan TürkTraktör, 2016 yılında Dijital Dönüşüm açısından önemli bir başarıya imza atmıştır yılında Erenler fabrikasının devreye alınmasıyla çoklu üretim altyapısına geçilmesi sonucunda, pazarın ve artan rekabet ortamının getirdiği hızlı aksiyon alma gerekliliği çerçevesinde mevcut sistem altyapıları gözden geçirilerek, 2014 yılında başlatılan ERP Dönüşüm Projesi 2016 yılında başarıyla devreye alınmıştır. ERP Dönüşüm Projesi ile Şirket içinde kullanılan tüm iş uygulamaları ve farklı mimariler tek kurumsal yapı altında birleştirilmiş ve müşteriden tedarikçiye kadar uzanan ortak bir iş ağı kurulmuştur. Türkiye nin en büyük ve en kapsamlı ERP projelerinden biri olan söz konusu proje, aynı zamanda Yılın SAP Dijital Dönüşüm Ödülü ne layık görülmüştür. QR kodu kullanarak TürkTraktör hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

93 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 89 TürkTraktör, 2016 yılında Türkiye nin toplam traktör üretimin %70 ini karşılamıştır. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER TOPLAM CİRO FAVÖK * VERGİ ÖNCESİ KÂR NET KÂR ** YURT DIŞI GELİRLERİNİN PAYI (milyon TL) 527 (milyon TL) 388 (milyon TL) 370 (milyon TL) %29 * Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır.

94 90 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU TÜRKTRAKTÖR TürkTraktör 2016 yılında toplam olarak adet üretim gerçekleştirmiştir. Ödüller ve başarılar Ankara Fabrikası, 2016 yılında Dünya Klasında Üretim (World Class Manufacturing - WCM) metodolojisi ile yürüttüğü üretim sistemindeki ana süreç denetimleri sonucunda Bronz Fabrika seviyesine ulaşmıştır yılından bu yana Makine Aksamları kategorisinde kesintisiz ihracat şampiyonu olan TürkTraktör, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TIM) tarafından her yıl açıklanan en başarılı ihracatçı listesinde, 27 nci sırada yer almıştır. Brand Finance tarafından gerçekleştirilen araştırma sonuçlarına göre, Türkiye nin en değerli 32 nci markası olan TürkTraktör, Türkiye nin en başarılı sanayi şirketlerinin değerlendirildiği İSO 500 araştırmasında 24 üncü; Türkiye nin en büyük 500 şirketinin belirlendiği Fortune 500 araştırmasında ise 45 inci ve ayrıca Capital 500 de 3 basamak yükselerek 53 üncü olmuştur. TürkTraktör, Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) tarafından düzenlenen Yan Sanayi ve İhracat Başarı Ödülleri Töreni nde, İhracat Başarı Ödülü (Altın Madalya) ve Teknoloji Başarı Ödülü ne; Ankara Sanayi Odası tarafından İthalat, Kurumlar Vergisi, Ar-Ge/Patent ve Onur ödülü olmak üzere 4 kategoride ödüle layık görülmüştür. Ar-Ge Merkezi, Ufuk 2020 (H2020) programında H2020-ICT Smart System Integration başlığı için yaptığı proje başvurusuna TÜBİTAK tarafından Koordinatörlüğü Destekleme-Proje Yazdırma Desteği alınmıştır. TürkTraktör, Stevie Awards 2016 da, Yetenek Yönetimi Modeli kapsamında Yol Haritam ve Parlayan Yıldızlar projeleriyle Gümüş Ödül kazanmıştır yılı Faaliyet Raporu; Creativity International Awards kapsamında, en iyi 2 nci tasarım seçilerek Gümüş ve ARC Ödülleri nde de Bronz Ödül lerinin sahibi olmuştur yılı beklenti, hedef ve stratejiler Türkiye deki tarım politikaları ve traktör sektöründeki gelişmeler ışığında farklı teknolojik çözümler ile 2017 yılında da Türk çiftçisinin modern tarımdaki en büyük yardımcısı olmaya devam edilecektir. Daha teknolojik, daha yüksek beygir gücüne sahip, elektronik ve hidrolik sistemleri daha gelişkin, verimliliği artırılmış, kullanıcı dostu ve ergonomik traktörlerin geliştirilmesi ve maliyet odaklı çalışmalara hız verilmesi hedeflenmektedir. Satış ve satış sonrası destekler ile çiftçilerin her an yanında olma anlayışını devam ettirerek sektörün öncüsü olarak farklı çalışmalara imza atılacaktır.

95 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 91 Lider Türk Traktör, 10 yıldır Türkiye traktör pazarının lideridir. 800 bin 2016 yılında 400 bininci motor ile 800 bininci traktör banttan indirilerek başarılara yeni kilometre taşları eklenmiştir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER

96 92 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU OTOKAR %44,68 Koç Holding A.Ş. %24,81 Ünver Holding A.Ş. LİDER POZİSYONLAR Türkiye otobüs pazarının lideri (Şirketin faaliyet gösterdiği otobüs segmentlerinin toplamı) Türkiye frigorifik semi-treyler pazarı lideri Türk Silahlı Kuvvetleri nin lider kara araçları tedarikçisi ORTAKLIK YAPISI %30,51 Diğer Türkiye nin öncü otomotiv ve savunma sanayii şirketlerinden Otokar, 2016 yılında %14 büyüyerek 1,6 milyar TL ciro elde etmiş; 69,7 milyon TL net kâra ulaşmıştır. Üretim yaptığı segmentlerin toplamında Türkiye otobüs pazarının lideri olan Şirket, frigorifik semi-treyler alanında en çok tercih edilen marka olmuş; savunma sanayiinde ise Türkiye nin lider kara araçları üreticisi konumunu korumuştur da Otokar ın ihracatının cirosundaki payı %27 olmuştur yılında Otokar, Savunma Sanayii Müsteşarlığı nın talebi üzerine, tasarım, prototipleme ve kalifikasyon dönemi için ana yüklenicisi olduğu Altay ana muhabere tankının seri üretimi için ilk teklifini 18 Ocak, son teklifini ise 29 Ağustos ta sunmuştur. Sözleşmenin imzalanmasıyla birlikte, ilk tankları en kısa zamanda hattan çıkaracak şekilde üretim programı yapılarak, seri üretim dönemi için tüm altyapı gereksinimleri ve hat planlamalar çalışılmış; ana muharebe tankı üretimi için gerekli olan Üretim İzin Belgesi ni Milli Savunma Bakanlığı ndan alarak, bu belgeye sahip olan tek kara sistemleri şirketi olmuştur. Savunma sanayii alanında Otokar, yurt içi ve yurt dışından aldığı farklı tiplerdeki zırhlı araç siparişlerinin teslimatlarına odaklanmış, yeni siparişler almıştır. Otokar, Körfez Bölgesi başta olmak üzere yurt dışı satışlarını artırmak için Birleşik Arap Emirlikleri nde Otokar Land Systems Limited ( Otokar LS ) şirketini kurmuştur yılı Şubat ayında, Otokar Land Systems şirketinin, yerel ortağı ile birlikte kurduğu ortak girişim şirketi Al Jasoor, Türkiye nin en büyük savunma sanayii ihracat sözleşmesine imza atmıştır. Birleşik Arap Emirlikleri nin 8x8 amfibik zırhlı araç ihtiyacını karşılamaya yönelik 661 milyon ABD Doları tutarındaki bu anlaşmayla birlikte Otokar, kabiliyetlerine teknoloji transferi ihracatını ve yurt dışında üretimi de eklemiştir yılında faaliyet gösterdiği 7-10 metre otobüs ve 12-18,75 metre belediye otobüsleri segmentlerinde Otokar iç pazardaki liderliğini korumaya devam etmiş ve Türkiye de satılan her 5 otobüsten 2 si Otokar markalı olmuştur. İzmir Büyükşehir Belediyesi ne teslim edilen 100 adet körüklü otobüs ve Gaziantep te kullanılmaya başlanan doğal gazlı belediye otobüsleri, yılın önemli teslimatları arasında yer almıştır. Otobüs ihracatını 2016 da %18 artıran Şirket, ihracat pazarlarına yeni ülkeleri eklemiştir. Küçük otobüs alanında Türkiye nin ilk teknoloji transferi anlaşmasına imza atarak, Sultan otobüslerinin İran da üretimi için teknoloji ve lisans anlaşması imzalamıştır. Yedi ayrı ülkede yürütülen CoMoSef projesinde; Otokar, KoçSistem ve İSBAK ın oluşturduğu konsorsiyum, sürüş kalitesi ve trafik güvenliğini artıran akıllı otobüs ü geliştirmiştir. QR kodu kullanarak Otokar hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

97 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 93 Otokar iç pazardaki liderliğini korumuş ve kendi segmentinde Türkiye de satılan her 5 otobüsten 2 si Otokar markalı olmuştur. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER TOPLAM CİRO FAVÖK * VERGİ ÖNCESİ KÂR NET KÂR ** YURT DIŞI GELİRLERİNİN PAYI (milyon TL) 182 (milyon TL) 68 (milyon TL) 70 (milyon TL) %27 * Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır.

98 94 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU OTOKAR Otokar, yurt içi ve yurt dışından alınan mevcut siparişlerin üretimlerine odaklanmayı planlamaktadır yılında Otokar AR-GE Test Merkezi Klimatik Odası, araç üstyapılarına uygulanacak ve TSE nin gözetiminde gerçekleştirilecek, bozulabilir gıda taşımacılığını uluslararası alanda düzenleyen ATP tip testleri için TSE tarafından Türkiye deki ilk ve tek onaylı test istasyonu olarak belirlenmiştir. Otokar mayın test ekipmanları ve balistik laboratuvarları, uluslararası geçerliliği olan akreditasyon sertifikasını almaya hak kazanmıştır. Ödüller ve başarılar Otokar, Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) Altın Eldiven İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama Ödülleri kapsamında Altın Eldiven ve Altın Öneri ödüllerine layık görülmüştür beklenti, hedef ve stratejiler Ticari araç pazarında durgunluğun devam edeceğini öngören Otokar, ertelenen taleplerin etkisiyle belediye otobüs pazarının yükselme eğilimine gireceğini beklemektedir. Türkiye otobüs pazarındaki liderliğini sürdürmeyi hedefleyen Şirket, yeni geliştirdiği ürünlerle pazar payını artırmayı, ihracatta yeni pazarlara açılmayı hedeflemektedir. Lojistik alanında iç pazarın güncel ihtiyaçlarına uygun olarak geliştirilen treyler ve hafif kamyon araç satışlarını artırmayı amaçlamaktadır. Otokar, savunma sanayinde özellikle ihracat pazarlarındaki çalışmalarına devam etmeyi; yurt içi ve yurt dışından alınan mevcut siparişlerin üretimlerine odaklanmayı planlamaktadır. Birleşik Arap Emirlikleri nin 8x8 zırhlı araç ihtiyacını karşılanması yönünde de, Al Jasoor şirketi aracılığıyla Birleşik Arap Emirlikleri ndeki gerekli hazırlıkları tamamlayacaktır. Altay projesinde gerekli plan ve altyapı hazırlıklarını yaparak seri üretim teklifini ileten Otokar, Savunma Sanayi Müşteşarlığı nın teklif değerlendirme sürecinin sonuçlanmasını beklemektedir.

99 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 95 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER Lider Üretici Otokar, savunma sanayiinde Türkiye nin lider kara araçları üreticisidir. EN BÜYÜK SAVUNMA SANAYİ İHRACAT SÖZLEŞMESİ Birleşik Arap Emirlikleri nde kurulan Otokar LS şirketinin yerel ortağı ile birlikte kurduğu ortak girişim şirketi Al Jasoor, Türkiye nin en büyük savunma sanayi ihracat sözleşmesine imza atmıştır.

100 96 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU OTOKOÇ OTOMOTİV Otokoç Otomotiv, otomotiv perakendeciliği ve araç kiralama pazarının lider şirketidir. Otomotiv perakendeciliği ve araç kiralama pazarında lider Otokoç Otomotiv, otomotiv perakendeciliğinde Otokoç ve Birmot; araç kiralamada Avis, Budget ve Zipcar; sigorta hizmetlerinde Otokoç Sigorta markalarıyla faaliyet göstermektedir. Türkiye deki yaygın ağının yanı sıra yurt dışında Kazakistan, Azerbaycan, Kuzey Irak, Macaristan, Gürcistan ve Kuzey Kıbrıs olmak üzere toplam 7 ülkede 236 noktada hizmet vermektedir. Otokoç markasıyla Ford, Ford Trucks ve Volvo; Birmot markasıyla Fiat, Alfa Romeo, Lancia ve Jeep markalarının satış ve satış sonrası faaliyetlerini sürdürmektedir. Otokoç Otomotiv, 2016 yılında otomotiv perakendeciliğinde Ford satışlarından %32, Fiat satışlarından %28, Alfa Romeo, Jeep satışlarından %37, Volvo satışlarından %38 pay almıştır. Yaklaşık 69 bin yeni araç satışı gerçekleştirerek, toplam pazardan %7 pay almaktadır. İkinci el araç satışında ise 24 bin satışla kurumsal markalar arasında liderliğini devam ettirmektedir. İkinci el ve yeni araç satışlarıyla birlikte, otomotiv perakendeciliği alanında yaklaşık 93 bin adet ile Türkiye de bulunan birçok distribütör markadan daha fazla araç satışı yapmıştır. Kısa süreli araç kiralamada, Avis te %16, Budget ta %29 ciro artışı gerçekleştirmiştir. Operasyonel kiralamada ise 27 bin adet ile araç parkını %17 artırma başarısını göstermiştir. Ödüller ve başarılar 2016 yılında Avis Türkiye, Müşteri Memnuniyeti nde ABG Group un EMEA Bölgesi nde faaliyet gösteren 110 dan fazla ülke arasında, 9 uncu kez 1 inci olmuştur. Ford Başkanlık Ödülleri nde Otokoç birçok şubesi ile ödüle layık görülmüştür. Turizm firmaları tarafından Macaristan Budget, En İyi Araç Kiralama Firması seçilirken, Avis Bodrum Havalimanı da Müşterilerin En Çok Beğendiği Ofis ödülüne layık bulunmuştur. Müşteri için değişim, değişim için dönüşüm Hem otomotiv perakendeciliği, hem de araç kiralama iş birimlerinde teknolojiyi merkez alan projeler üretilerek iş süreçlerinde verimlilik ve müşteri memnuniyeti amaçlanan İnovasyon Yönetimi, Dijital Dönüşüm, CRM ve Sadakat Yönetimi ile Hizmette Mükemmellik projeleri hayata geçirilmiştir yılında başlayan İnovasyon Yönetimi sürecinde seçilen 14 yeni fikirden 6 yeni iş modeli için çalışmalara başlanmıştır. Dijital Dönüşüm projesi ile 14 adet proje için planlama yapılmıştır. Müşteriyi yakından tanıma ve çapraz satış imkânı sunabilen CRM ve Sadakat Sistemi analiz ve yazılım çalışmaları tamamlanmıştır. Tüm yapının aynı standartta hizmet sunmasını sağlayan Hizmette Mükemmellik projesi araç kiralama operasyonları için devreye alınmıştır. Yurt dışı yatırımları Araç kiralama operasyonunda yurt dışında hızla büyüyen Otokoç Otomotiv, 2016 yılında da Budget markası ile Gürcistan ve Kuzey Kıbrıs yatırımlarını gerçekleştirmiş ve yurt dışındaki operasyonların sayısı 6 ya ulaşmıştır yılı beklenti, hedef ve stratejiler Otokoç Otomotiv, yeni yatırımlarla hizmet ağını genişletmeyi ve mevcut tesislerini yenilemeyi planlamaktadır. Şirket, ikinci el operasyonunu büyüme hedefi çerçevesinde yeniden yapılandırmaktadır. Kısa süreli kiralamada Avis te %23 büyüme ile liderliğin, Budget markasıyla ise %37 büyüme ile 2 nciliğin sağlamlaştırılması hedeflenmektedir yılında Otokoç Otomotiv, Zipcar markası ile İstanbul da yayılımını artırarak ulaşım alternatifleri sunmaya devam etmeyi hedeflemektedir. Araç kiralama alanında yeni ülke yatırımlarına devam ederek, büyüme stratejisinde farklı coğrafyalarda operasyonlarını yürütmeyi planlamaktadır. İnovasyon Yönetimi, Dijital Dönüşüm, CRM ve Sadakat projeleri ile Hizmette Mükemmellik yaklaşımları 2017 yılında da artarak devam edecektir. QR kodu kullanarak Otokoç Otomotiv hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

101 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 97 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER Otokoç Otomotiv, otomotiv perakendeciliğinde Otokoç ve Birmot; araç kiralamada Avis, Budget ve Zipcar; sigorta hizmetlerinde Otokoç Sigorta markalarıyla faaliyet göstermektedir.

102 98 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU DAYANIKLI TÜKETİM TEKNOLOJİ VE TASARIMIN EŞSİZ BULUŞMASINI TÜM DÜNYAYA SUNARAK ULUSLARARASI ARENADAKİ VARLIĞIMIZI GÜÇLENDİRİYORUZ!

103 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 99 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER KOÇ TOPLULUĞU

104 100 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU DAYANIKLI TÜKETİM Beyaz eşya pazarında LİDER MARKA 2016 yılında dayanıklı tüketim sektöründeki gelişmeler Global beyaz eşya pazarının adet bazında %1,2 büyüyerek 508 milyon birime ulaştığı, ciro bazında ise %0,5 artarak 184,5 milyar ABD Doları na ulaştığı tahmin edilmektedir. Televizyon pazarı ise %2,5 büyüyerek 233,9 milyon adet seviyesine yükselmiş, ciro bazında ise %0,2 artarak toplamda 109,4 milyar ABD Doları na ulaşmıştır. Arçelik A.Ş. nin ana pazarı Avrupa da, beyaz eşya pazarı bir önceki yıla göre %3,6 büyüme kaydetmiştir. İngiltere, İspanya ve İtalya pazarlarındaki büyümenin desteğiyle Batı Avrupa da %3,2 artış gözlenirken, İngiltere en çok büyüyen pazar olmuştur. Doğu Avrupa da ise Polonya, Rusya, Ukrayna ve Romanya pazarlarındaki ivme, bölgeye %4,8 büyüme performansı getirmiştir. Güney Afrika da beyaz eşya pazarı ise %5,3 küçülmüştür. Türkiye, beyaz eşya sektöründe Avrupa nın en büyük üretim merkezi olma konumunu sürdürmüştür. BESD verilerine göre, 2016 yılsonu itibarıyla 6 ana üründe ihracat 19,54 milyon adet ile bir önceki yıla göre %8 artarken, iç pazar yaklaşık % 5 büyüme ile 7,46 milyon adet seviyesine ulaşmıştır. Televizyon pazarı adetsel olarak %7 küçülürken, klima pazarı %9 büyümüştür. Dayanıklı tüketim sektöründe Koç Topluluğu Avrupa da toplam satışlarda üçüncü büyük beyaz eşya şirketi olan Arçelik A.Ş. Türkiye de liderliğini korurken, Romanya da Arctic ve Güney Afrika da Defy markaları ile pazar liderliğini sürdürmüştür. Arçelik A.Ş. global büyüme stratejisi doğrultusunda Pakistan ın lider beyaz eşya şirketi Dawlance ı bünyesine katmıştır. Global markası ve Avrupa solo beyaz eşya pazarı lideri Beko; Avrupa da pazar payını artırırken, fiyat endeksini korumuştur. Avrupa da toplam beyaz eşya pazarında 2 nci konumda olan Beko; Fransa, Polonya, İspanya, Almanya ve İtalya gibi önemli pazarlarda başarı grafiğini korumuş; ankastre pazarında büyüyerek İngiltere deki lider konumunu sağlamlaştırmıştır. Arçelik A.Ş. pazar çeşitlendirmesi hedefi doğrultusunda Güneydoğu Asya bölgesine ihracatını artırmış, 2016 yılında Tayland fabrikasında seri üretime başlamış, Malezya ve Vietnam da kurduğu satış ve pazarlama şirketleriyle bölgedeki yayılımını artırmıştır. Ev elektroniğinin tüm kategorilerinde ürün sunan tek Avrupalı üretici Grundig; Almanya, İskandinavya ve İngiltere de beyaz eşya pazarında büyümesini sürdürmüştür. Ayrıca; İspanya, İtalya, Belçika, Hırvatistan, Fransa, Avusturya ve Güney Afrika pazarlarında beyaz eşya gamını tüketicilerin beğenisine sunmuştur.

105 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 101 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER Global markası Beko: Avrupa solo beyaz eşya pazarında Lider Lider Arçelik A.Ş. Türkiye de liderliğini korurken, Avrupa da da toplam satışlarda 3 üncü büyük beyaz eşya şirketi olmuş; Romanya da Arctic ve Güney Afrika da Defy markaları ile pazar liderliğini sürdürmüştür.

106 102 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU ARÇELİK Romanya da Arctic, Güney Afrika da Defy, Pakistan da Dawlence markalarıyla pazar lideri Global markası Beko: Avrupa nın toplam beyaz eşya pazarında 2 nci, solo beyaz eşya pazarında lider marka İngiltere beyaz eşya pazarında 1 inci Polonya beyaz eşya pazarında 1 inci Fransa solo beyaz eşya pazarında 1 inci %40,51 Koç Holding %17,61 Burla Grubu İÇ PİYASA POZİSYONU Beyaz eşya, ankastre ve klimada %50 pazar payı ile sektöründe lider TV de %28 in üzerinde pazar payı ile en fazla büyüyen şirket ULUSLARARASI POZİSYON ORTAKLIK YAPISI QR kodu kullanarak Arçelik A.Ş. hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. %25,15 Halka Açık %16,73 Diğer Koç Ar-ge, inovasyon ve sürdürülebilirlik Sektöründe sürekli fark yaratan ürünleri ve sahip olduğu teknolojilerle liderliğini uluslararası arenaya taşıyan Arçelik A.Ş., 2016 yılında Türkiye de iki yeni Ar-Ge Merkezi ve bir Tasarım Merkezi daha kurmuştur. Böylece, Türkiye deki toplam 10 Ar-Ge ve Tasarım Merkezi yle liderliğini koruyan Şirket, uluslararası ar-ae ağını da genişletmek üzere Tayvan, Portekiz ve İngiltere den sonra, ABD Boston da yeni bir ofis kurma çalışmalarını yürütmüştür. Türk Patent Ligi 1 incisi ve Türkiye den en çok uluslararası patent başvurusu yapan Şirket, Dünya Fikri Haklar Örgütü (WIPO) ilk 200 listesinde şu ana kadarki en iyi derece ile 78 inci sırada yer almaktadır. Kurum içi girişimciliği teşvik etmek, tasarım odaklı düşünme tekniği, ileri dijital prototip altyapısı ile fikirden ürüne, üründen pazara geçiş sürecini hızlandırmak için yaratıcı ortak çalışma ortamı Garage kurulmuştur. Ar-Ge ve Üretim Teknolojileri çalışanlarına yarının teknolojilerinin yetkinliklerini kazandıracak bir eğitim platformu olan Teknik Akademi Programı da başlatılmıştır. Dijitalleşme ve nesnelerin interneti (IoT) kavramlarına yönelik, iletişim protokolleri, bulut güvenliği, veri analitiği, robotik, yapay zeka gibi alanlarda ar-ge çalışmalarına devam edilmiştir. İleri üretim teknolojilerindeki yetkinliğin artırılarak, daha verimli ve kaliteli ürünler üreten; dijitalleşmiş fabrika hedefi doğrultusunda ileri otomasyon araçları, yapay zeka, dijital ikiz, görüntü işleme, mobil ve kolaboratif robotlar gibi teknolojileri barındıran Atölye 4.0 kurulmuştur yılında da enerji ve su tüketimi, ses seviyesi gibi ürünlerin çevresel etkilerini azaltmaya yönelik ar-ge faaliyetlerine yoğun olarak devam edilmiş ve bu çalışmaların sonucunda alanında verimli kullanım özellikleriyle öne çıkan ürünler geliştirilmiştir. A++ enerji seviyesine sahip, 5,5 lt su tüketen AquaDrop bulaşık makinesi A+++ enerji (- %10) enerji seviyesinde ve ProSmart Inverter Motor teknolojisine sahip bulaşık makinesi Standart gazlı ocaklara göre %25 e kadar daha verimli yanıcılara sahip gazlı ocaklar A ses seviyesine sahip ankastre fırın A+++ enerji sınıfı ve 60 cm. derinlikte No- Frost kombi buzdolabı 8 kg A+++, -%10 enerji tüketimine sahip sabit devirli ısı pompalı kurutucu Şirket ayrıca birçok yenilikçi ürün ve uygulamayı da pazara sunmuştur: Buzdolabı, çamaşır makinesi, kurutucu, bulaşık makinesi ve ankastre fırının akıllı telefon, tablet veya akıllı TV ler üzerinden kontrol edilebilmesine olanak veren Homewhiz Tüketicilerin online alışveriş, fatura ödeme ve bankacılık işlemleri yapabilecekleri, günlük hayatı kolaylaştıran pek çok bilgiye hızlı erişebilecekleri, kullanıcı sorularını Türkçe yanıtlayabilen Akıllı Ev Asistanı Zirai ilaç kullanmaksızın, evde tohumdan, taze ve pestisit içermeyen sağlıklı otsu bitkiler yetiştirilmesine olanak veren HerbGarden Cooksense teknolojisi ve tek tuş ile anında temizlenebilme özelliğine sahip Kapsüllü Türk Kahve Makinesi Kuzey Amerika pazarına uygun solo fırın ve Energy Star 24 kurutma makinesi Ultra ince tasarıma ve 4K teknolojisine sahip OLED TV Türkiye de üretilen ilk Smart LED Slim Android TV Şirket, iklim değişikliği etkilerinin azaltılmasına yönelik uluslararası girişimlere destek vermeye devam etmiştir. Arçelik A.Ş., UNEP ve GEF in United for Efficiency (U4E) projesi kapsamında Tayland, Güney Afrika Cumhuriyeti, Ukrayna ve Türkiye de enerji verimli ev tipi buzdolaplarına geçiş ile sağlanacak potansiyel enerji tasarrufunun hesaplanması ve bu konuda piyasa analizi için teknik destek vermiştir. Ayrıca, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi, 22 nci Taraflar Konferansı COP22 de konuşmacı olarak katılmıştır.

107 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 103 Toplam 14 Ar-Ge ve Tasarım Merkezi ne sahip olan Arçelik A.Ş., Dünya Fikri Haklar Örgütü ilk 200 listesinde yer alan tek Türk şirketidir ve listede 78 inci sıraya yükselmiştir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER TOPLAM CİRO FAVÖK * VERGİ ÖNCESİ KÂR NET KÂR ** YURT DIŞI GELİRLERİNİN PAYI (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) %60 * Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır.

108 104 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU ARÇELİK 2016 yılında Arçelik A.Ş. nin dünya genelindeki satış ve pazarlama ofislerinin sayısı 34 e ulaşmıştır. Eskişehir ve Bolu daki geri dönüşüm tesislerinde, yüksek enerji tüketen eski ürünlerin geri dönüştürülmesiyle ülkenin enerji kazancına her biri 2,5 MW lık 8 rüzgâr türbininin üreteceği enerji kadar katkı sağlanmıştır. Tesislerden elde edilen malzemeler, geri dönüşüm gücünü vurgulamak üzere, önde gelen tasarım sanatçıları tarafından objelere dönüştürülerek Contemporary İstanbul Cycles sergisinde tüketicilerin beğenisine sunulmuştur. Yatırımlar 2016 yılında Arçelik A.Ş. nin dünya genelindeki satış ve pazarlama ofislerinin sayısı 34 e ulaşmıştır. Beko markası ile ABD pazarına giriş yapan Şirket, 2017 yılı ve sonrasında bu pazardaki varlığını artırmayı da öncelikli hedefleri arasında belirlemiştir. Arçelik A.Ş., Asya Pasifik ve Türkiye arasında istikrarlı ve güçlü bir varlık sağlayacağı ticari koridor oluşturmayı hedeflemektedir. Bu hedefi doğrultusunda stratejik bir adım atarak, dünyanın en büyük altıncı nüfusuna sahip Pakistan ın lider beyaz eşya markası Dawlance ı 3 üretim tesisi ve dağıtım ağıyla bünyesine katmıştır. Böylece Şirket, genç nüfus, hızla gelişen orta sınıf ve yüksek ekonomik potansiyele sahip bu coğrafyada önemli bir konum elde etmiştir. Arçelik A.Ş., Romanya daki faaliyetlerini yeni fabrika yatırımıyla genişletmektedir. Fabrikanın, Endüstri 4.0 standartlarına sahip Arçelik in ilk model üretim tesisi olması planlanmaktadır. Türkiye de Arçelik Pazarlama A.Ş. ile yeni bir yapılanmaya giden Şirket, perakende dönüşümünü yeni kanallar ve dijital projeler üzerinden devam ettirmeyi ve yurt içi liderliğini pekiştirmeyi hedeflemektedir. Arçelik A.Ş. ve LG arasındaki ortaklık sözleşmesinin yenilenmesiyle ev tipi klimalara ilave olarak, ticari klima üretiminin de devreye alınması hedeflenmektedir. Güçlü ve istikrarlı büyümeye devam Arçelik A.Ş., 2016 yılında da kritik pazarlardaki daralmalara ve ekonomik dalgalanmalara rağmen güçlü ve istikrarlı büyümesini sürdürmüş, faaliyet kârlılığını artırmayı başarmıştır da bir önceki yıla göre %13,6 artışla milyon TL konsolide ciro gerçekleştirilmiştir. Bu cironun %60 uluslararası pazarlardan elde edilmiştir. Şirketin net kârı milyon TL ye ulaşmıştır. Ödüller ve başarılar 2 nci kez CDP Global The A List: The CDP Climate Performance Leadership Index inde 3 üncü kez BIST Sürdürülebilirlik Endeksi nde Morgan Stanley Capital International (MSCI) Global Sürdürülebilirlik Endeks Serilerinde AAA derecelendirme notu Çayırova Çamaşır Makinesi İşletmesi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı EVET (En Verimli Endüstriyel Tesis) 1 incilik ödülü, Eskişehir Buzdolabı İşletmesi, SEVAP-2 (Sanayide Enerji Verimliliğinin Artırılması Projeleri) 2 ncilik ödülü Özel Sektör Ar-Ge Merkezleri Zirvesi, En Başarılı Ar-Ge Merkezi büyük ödülü, Dayanıklı Tüketim Sektöründe En Başarılı Ar-Ge Merkezi sektörel 1 incilik ödülü Türkiye İhracatçılar Meclisi İnovasyon Haftası Ar-Ge Liderliği ödülü Bolu Pişirici Cihazlar İşletmesi Yüksek Verimli Gazlı Pişirici Yanıcı Tasarımı projesi Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Büyük İşletmeler Ar-Ge 1 incilik ödülü Arçelik, Türkiye nin Lovemarkları araştırmasında Türkiye nin En Sevilen Markası Beko yazarkasa POS a Ürün Geliştirme Süreci - TESİD Yenilikçilik Yaratıcılık Ödülü Beko EverFresh+ buzdolabı CHEARI - Teknoloji İnovasyonu Ödülü Grundig 8kg A+++ Hibrit Kurutma Makinesi Stiftung Warentest Test Şampiyonu ödülü Beko ve Blomberg Kurutma Makinelerine ABD Çevre Koruma Ajansı 2017 Energy Star tescili 2017 ve sonrası Ev teknolojileri alanında pozisyonunu güçlendirmek için yeni yatırım ve dönüşüm projelerini hayata geçiren Arçelik A.Ş., Amerika dan Asya Pasifik e uzanan geniş bir coğrafyada sürdürülebilir kârlı büyüme stratejisi ve sektörünün öncü oyuncusu olma hedefiyle faaliyetlerini sürdürecektir. Global trendler ve sürdürülebilir gelişim hedefleri ışığında büyüme stratejisini şekillendiren Arçelik A.Ş; tüketiciyi merkeze alan bir yaklaşım ile ar-ge, inovasyon, kalite, tasarım ve marka odaklı yatırımlarına devam edecektir. Şirket, faaliyet gösterdiği pazarlarda tüketiciye özel ürün geliştirme ve yönetsel yetkinlikleriyle organik büyümeye odaklanırken yeni pazarlarda ise üretim tesisi yatırımı, birleşme ve satın alma fırsatlarını değerlendirecektir. Şirket, çalışanlarının yeteneklerini geliştirmeye devam ederek, küresel organizasyonunun etkinliğini en üst seviyeye çıkarmayı da hedeflemektedir.

109 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 105 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER Beko markası ile ABD pazarına giriş yapan Şirket, 2017 yılı ve sonrasında bu pazardaki varlığını artırmayı da öncelikli hedefleri arasında belirlemiştir. Arçelik, 2016 yılında farklı platformlarda Türkiye nin Ar-Ge Liderliği ve Türkiye nin En Sevilen Markası ödüllerini almıştır.

110 106 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU ARÇELİK-LG Arçelik-LG, Orta ve Yakın Doğu ile Avrupa nın en büyük klima üreticisidir. Orta ve Yakın Doğu ile Avrupa nın en büyük klima üreticisi 519 (milyon TL) %18 İÇ PİYASA POZİSYONU %51 pazar payıyla lider (montaj pazar payı) ULUSLARARASI POZİSYON TOPLAM CİRO YURT DIŞI GELİRLERİNİN PAYI 2000 yılında 300 bin adet üretim kapasitesi ile başlayan Arçelik-LG, bugün yıllık 1,5 milyon adet üretim kapasitesi ve yıllık ortalama 691 personel ile yoluna devam etmektedir. Tedarik yapılan yan sanayide ise yaklaşık bin kişiye endirekt olarak istihdam sağlanmaktadır. Arçelik-LG, Orta ve Yakın Doğu ile Avrupa nın en büyük klima üreticisidir. Yenilikçi yaklaşımı, güçlü teknolojik altyapısı, geniş dağıtım ve servis ağı sayesinde Şirket, yurt içinde %50 den fazla pazar payıyla lider konumunu muhafaza etmektedir. Başta Afrika ve Orta Doğu pazarlarına olmak üzere klima üretiminin yaklaşık %40 ı ihraç edilmektedir. Arçelik-LG pazarda artan rekabet doğrultusunda enerji verimliliği yüksek (A++ ve üzeri) ve daha uygun maliyetli yeni bir Inverter model geliştirerek 2017 sezonunda pazara sunulacak şekilde ar-ge çalışmalarını tamamlamıştır. Bu sayede AB ülkelerine ihracat uzun bir aradan sonra tekrar başlamıştır. Üniversite-Sanayi iş birlikleri kapsamında gerçekleştirilen Santez Projesi yle Akıllı-Etkileşimli Klima ürünleri için tasarım aşamaları başarıyla tamamlanmıştır. Ticari klima alanında fan-coil üniteleri, Arçelik-LG Ar-Ge biriminde tasarlanıp üretilmiştir. Böylelikle yerli üretim güvencesi ile ticari klima ürün gamı genişletilmiştir. Arçelik-LG, eşanjör üretim alanındaki yeteneklerini kullanarak, Arçelik Kurutucu İşletmesi nin yüksek verimli ısı pompalı kurutucuları için ithal ettiği eşanjörleri üreterek, enerji verimliliği daha yüksek kurutma makinalarının geliştirilmesine destek olmuştur. Bu sayede hem maliyet ucuzlaştırmaya hem de rekabetçiliğe önemli katkı sağlanmıştır. LG nin tüm dünyadaki klima fabrikalarında yapmış olduğu kalite denetlemesinde, Arçelik-LG klima fabrikası sektöründe 1 inci seçilmiştir yılı beklenti, hedef ve stratejiler Arçelik-LG yurt içinde pazar payı liderliğini sürdürüp Türk tüketicisine enerji verimliliği yüksek kaliteli ürünler sunarken, yurt dışında stratejik olarak Avrupa, Afrika, BDT ve Orta Doğu da büyümeyi hedeflemektedir. Ayrıca yeni gelişmekte olan ticari klima segmentinde de yerli üretim ürün gamını genişleterek pazar payını giderek artırmak ve liderliğini korumak üzere yatırım ve tasarım çalışmalarına devam etmektedir. QR kodu kullanarak Arçelik- LG hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

111 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 107 BİLKOM Bilkom; son 5 yıldaki satış artış hızıyla sektörün çok üzerinde bir performans gerçekleştirmiştir. Bilkom, bilgi ve iletişim teknolojileri (ICT) distribütörlük modelinde katma değerli hizmet anlayışı, çevik yapısıyla fark yaratan yeni nesil bir şirkettir. Mobil ve dijital yaşam odaklı ve büyüyen ürün portföyü Türkiye ICT sektörünün lider global markalarının mobil ve dijital yaşam odaklı ürünlerini; katma değerli ve müşteri odaklı hizmetiyle 30 yılı aşkın süredir Türkiye ye taşıyan Bilkom; 2016 da pazar ortalamalarının çok üzerinde büyümüştür da Apple, Asus, Celly, Warner Bros gibi alanında öncü markaları ürün portföyünde bulunduran Bilkom, senenin son aylarında dünyanın 3 üncü büyük akıllı telefon üreticisi olan Huawei nin ürünlerini portföyüne katmıştır. Sektörün çok üzerinde büyüme hızı 2016 da, Bilkom büyümesine devam ederek TL bazında net satışlarını bir önceki döneme göre %25 oranında artırarak milyon TL yi aşmıştır. Bilkom un son 5 senedeki TL bazında ortalama satış artış hızı %50 yi geçmiş ve sektörün çok üzerinde bir performans gerçekleştirmiştir. Başarı odaklı ekip ruhu ve rekabetçi operasyonel yapı Bilkom, parçası olduğu Koç Topluluğu nun tüm değer ve temel ilkelerine bağlı çalışma prensibine ve insan kaynağına sahiptir. Çalışanlarının %65 i Y kuşağı olan yeni nesil şirket Bilkom da çalışan bağlılığı en üst seviyedeyken istenmeyen insan kaynakları dönüşüm oranı %2 nin altındadır. Operasyonel yapı son derece rekabetçi olup, Bilkom un sürdürülebilir büyüme stratejisinin en önemli yapı taşlarından birini oluşturmaktadır. Kurumsal sorumluluk: Dünyanın bilinen 3 boyutlu ilk tarih deneyimi: ivisit Anatolia Projesi İçinde yaşadığı topluma ve ülkesine katkı sağlayacak sosyal sorumluluk bilinci ile hareket eden Bilkom; Türkiye nin dünya mirasları adına gerçekleştirdiği kurumsal sosyal sorumluluk projesi ivisit Anatolia: Tarih 3 Boyutlu Canlanıyor ile Bergama antik kentini 3 boyutlu mobil görüntülemeye açmıştır yılında Stevie Awards-Uluslararası İş Ödülleri inde Entegre Mobil Deneyimi kategorisinde dünya 2 ncisi ve Avrupa İş Ödülleri / European Business Awards da ise Çevre ve Kurumsal Sürdürülebilirlik kategorisinde Türkiye Şampiyonu olmuştur beklenti, hedef ve stratejiler Bilkom; Dijital Yaşam Koçu felsefesiyle; yenilikçi, dijital ve mobil bir yaşam tarzı sunan geleceğin teknolojilerini Türkiye ile buluşturmaya ve pazarın çok üzerinde sürdürülebilir kârlı büyümesine devam edecektir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER Türkiye Fortune 500 sıralamalarında hızlı yükseliş Bilkom, performansıyla ilk defa 2013 de 422 nci sıradan girdiği Fortune 500 sıralamalarına göre; 2016 listelerinde genel sıralamalarda 142 nci sıraya, satışlarını en çok artıran şirketler sıralamasında 46 ncı sıraya yükselmiş, çalışan başına net satış performansıyla 24 üncü sırada yer alarak listelerde hızlı yükselişini devam ettirmiştir. QR kodu kullanarak Bilkom hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

112 108 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU FİNANS DİJİTAL DÖNÜŞÜM YATIRIMLARIMIZ VE YAYGIN ŞUBE AĞIMIZ İLE MÜŞTERİLERİMİZE HER PLATFORMDA EN YARATICI ÇÖZÜMLERİ SUNUYORUZ!

113 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 109 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER KOÇ TOPLULUĞU

114 110 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU FİNANS SÜRDÜRÜLEBİLİR VE MÜŞTERİ ODAKLI Bankacılık 2016 yılında finans sektöründeki gelişmeler 2016 yılında faaliyet ortamı, hem Türkiye de hem dünyada yaşanan gelişmelerden etkilenmiştir. Yıl boyunca; Amerikan Merkez Bankası nın faiz karar beklentisi, İngiltere nin Avrupa Birliği nden çıkma kararı ve Amerika Başkanlık seçimleri tüm dünyada belirsizliklerin artmasına sebep olmuştur. Bütün bu gelişmelere rağmen, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu nun ekonomiye sağladığı destek sayesinde, Türkiye ve Türk bankacılık sektörü güçlü temellerini korumaya devam etmiştir. Bu dönemde, bankacılık sektörünün ekonomiye sağladığı destek artarak devam ederken; sermaye tabanı da güçlü yapısını korumuştur. Finans sektöründe Koç Topluluğu Koç Topluluğu finans sektöründe, UniCredit Group ile eşit ortaklığı olan Koç Finansal Hizmetler ve Türkiye nin ilk tüketici finansman kuruluşu olan Koçfinans ile yer almaktadır yılında Türkiye nin ilk özel bankası olarak kurulan Yapı Kredi ve kendi alanlarında öncü konumda faaliyet gösteren iştirakleri Koç Finansal Hizmetler bünyesinde yer almaktadır. Yapı Kredi, sürdürülebilir, müşteri odaklı bankacılık anlayışı ve yenilikçi yaklaşımı ile Türkiye nin en değerli 10 markasından biridir. Yapı Kredi, yurt içi ve yurt dışı bankacılık iştirakleri ile öncü bir finansal hizmet kuruluşudur. Faaliyetlerini Perakende Bankacılık (Bireysel Bankacılık, KOBİ Bankacılığı, Platinum Bankacılık ve Kartlı Ödeme Sistemleri), Kurumsal ve Ticari Bankacılık, Özel Bankacılık ve Varlık Yönetimi altında yürütmektedir. Banka nın operasyonları; portföy yönetimi, yatırım, faktoring ve finansal kiralamadan oluşan yurt içi iştirakleri ile, Hollanda, Rusya, Azerbaycan ve Malta daki yurt dışı bankacılık iştirakleri tarafından desteklenmektedir. Yapı Kredi, 2013 yılının sonunda başlattığı Büyüme Odaklı Yatırım Stratejisi nin Hasat Dönemi ne 2016 yılında girmiştir. Söz konusu stratejinin ana unsuru, bir yandan dağıtım ağını verimli olarak kullanırken; diğer yandan da dijitalleşmeye güçlü bir şekilde odaklanarak sürdürülebilir bir performans sağlamaktır. Bu yaklaşım özellikle son 3 yıldır hızlanan müşteri kazanımı ve artan işlem adetleri ile kendini göstermektedir yılı boyunca 731 bin yeni net aktif müşteri kazanan Yapı Kredi, aylık ortalama işlem adedini 2015 yılına kıyasla %17 artırmıştır. Yapı Kredi için 2016 yılı, mobil bankacılık başta olmak üzere tüm dijital kanalların hızla geliştirilip zenginleştirilmeye devam edildiği bir yıl olmuştur. Bankacılığın dijital dönüşümüne öncülük eden Yapı Kredi, 2016 yılında mobil şubesini tamamen yenilemiş ve Türkiye de bir ilk olma özelliğini taşıyan Göz Tarama teknolojisi ile bir ilke daha imza atmıştır. Bunun yanı sıra, QR kod ile ATM ye dokunmadan para çekme işlemi ve Çağrı Merkezi ne direkt bağlanma gibi özellikler de Yapı Kredi nin sektördeki öncü konumunu perçinlemiştir. Müşterilere satış noktasında finansman alternatifleri sunmak üzere kurulan Koçfinans; başta otomotiv sektörü olmak üzere beyaz eşya, eğitim, motosiklet, konut ve ev geliştirme alanlarında kredi çözümleri sunmaktadır. Koçfinans; krediye konu olan ürün veya hizmetin satışını yapan bayiler kanalıyla, şubesiz bir yapıda finansal çözümler sunmaktadır. Koçfinans ın 2016 yılı aktif büyüklüğü 3,8 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.

115 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 111 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER Yapı Kredi için 2016 yılı, mobil bankacılık başta olmak üzere tüm dijital kanalların hızla geliştirilip zenginleştirilmeye devam edildiği bir yıl olmuştur. 2016: Büyüme odaklı yatırım stratejisinin Hasat Dönemi

116 112 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU YAPI KREDİ PAZAR PAYLARI Aktifler Özel Bankalar arasında 4 üncü Nakdi + Gayri Nakdi Krediler %11,0 pazar payıyla sektörde 4 üncü %17,0 pazar payıyla özel bankalar arasında 3 üncü Nakdi Krediler %10,2 pazar payıyla sektörde 4 üncü %16,4 pazar payıyla özel bankalar arasında 3 üncü Mevduat %10,6 pazar payıyla sektörde 5 inci %16,0 pazar payıyla özel bankalar arasında 4 üncü Kredi Kartları Sektör lideri (alacak bakiyesinde %22,1, kredi kartı cirosunda %19,9, POS cirosunda %20,8, kredi kartı adedinde %17,8 pazar paylarıyla) Finansal Kiralama Sektör lideri (kira alacaklarında %19,9 pazar payıyla) Faktoring Sektör lideri (ciroda %18 pazar payıyla) Yatırım Fonları %17,1 pazar payıyla 2 nci Hisse Senedi İşlemleri %7,3 pazar payıyla 3 üncü Şube Sayısı %8,7 pazar payıyla 5 inci ATM Sayısı %8,9 pazar payıyla 4 üncü Dijital Bankacılık %16,2 pazar payı (aktif müşteri sayısı bazında) Mobil Şube %12,7 pazar payı (aktif müşteri sayısı bazında) Türkiye nin en değerli 10 markasından biri Yapı Kredi Yapı Kredi, 1944 yılındaki kuruluşundan bu yana, müşteri odaklı bankacılık anlayışı ve yenilikçiliği ön planda tutan yaklaşımı ile Türkiye nin en değerli 10 markasından biridir (Brand Finance tarafından yayınlanan Türkiye nin En Değerli Markaları listesine göre). Yapı Kredi, yurt içi ve yurt dışı bankacılık iştirakleri ile öncü bir finansal hizmet kuruluşudur. Faaliyetlerini Perakende Bankacılık (Bireysel Bankacılık, KOBİ Bankacılığı, Platinum Bankacılık ve Kartlı Ödeme Sistemleri), Kurumsal ve Ticari Bankacılık, Özel Bankacılık ve Varlık Yönetimi altında yürütmektedir. Banka nın operasyonları; portföy yönetimi, yatırım, finansal kiralama ve faktoringden oluşan yurt içi iştirakleri ile; Hollanda, Rusya, Azerbaycan ve Malta daki yurt dışı bankacılık iştirakleri tarafından desteklenmektedir. Hasat Dönemi: Sürdürülebilir ve sağlıklı büyüme, artan ticari verimlilik Yapı Kredi, 2013 yılının sonunda başlattığı Büyüme Odaklı Yatırım Stratejisi nin Hasat Dönemi ne 2016 yılında girmiştir. Söz konusu stratejinin ana unsuru bir yandan dağıtım ağını verimli olarak kullanırken, diğer yandan da dijitalleşmeye güçlü bir şekilde odaklanarak sürdürülebilir bir performans sağlamaktır. Bu yaklaşım özellikle son 3 yıldır hızlanan müşteri kazanımı ve artan işlem adetleri ile kendini göstermektedir yılı boyunca 731 bin yeni net aktif müşteri kazanan Yapı Kredi, aylık ortalama işlem adedini 2015 yılına kıyasla %17 artırmıştır yılında Yapı Kredi, sektördeki konumunu güçlendirirken, ticari verimliliğini de artırarak mali performansını daha iyi seviyelere taşımayı başarmıştır. Banka 2016 yılında, hem kredilerde hem de mevduatta özel bankaların üzerinde büyüme gerçekleştirmiştir. Aynı zamanda, gider/gelir rasyosu da iyileşerek %49 dan %44 seviyesine gelmiştir yılında Yapı Kredi, toplam nakdi ve gayri nakdi krediler hacmini %17 büyüterek 244,9 milyar TL ye taşımıştır. Banka bu alanda %11,0 pazar payı ile tüm bankalar arasında 4 üncü sırada, özel bankalar arasında ise %17,0 pazar payıyla 3 üncü sıradadır. Yapı Kredi nin toplam mevduat hacmi %21 ile sektör ortalamasının üzerinde artarak 157,1 milyar TL ye ulaşmıştır. Banka, toplam mevduatta sektörde %10,6 pazar payı ile 5 inci sırada, özel bankalar arasında ise %16,0 pazar payı ile 4 üncü sıradadır. Banka aynı zamanda fonlama kaynaklarını çeşitlendirmeyi sürdürmüştür. Yıl boyunca sendikasyon, seküritizasyon, tahvil ihracı ile diğer finansal enstrümanları kullanarak 2016 yılında yaklaşık 5,6 milyar ABD Doları kaynak sağlamıştır. Yapı Kredi, 2016 yılında milyon TL konsolide net kâr elde etmiştir. Banka nın maddi ortalama özkaynak kârlılığı %12,8 olurken, sermaye yeterlilik oranı 2015 yılsonuna göre 40 baz puan yükselerek %14,2 seviyesinde gerçekleşmiştir. QR kodu kullanarak Yapı Kredi hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

117 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 113 Yapı Kredi, yurt içi ve yurt dışı bankacılık iştirakleri ile öncü bir finansal hizmet kuruluşudur. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER TOPLAM AKTİF BÜYÜKLÜĞÜ 271 (milyar TL) ORTALAMA ÖZKAYNAK KÂRLILIĞI %12,2 (%12,8 maddi ortalama özkaynak kârlılığı) ORTAKLIK YAPISI %81,80 Koç Finansal Hizmetler %18,20 Halka Açık

118 114 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU YAPI KREDİ Bankacılığın dijital dönüşümüne öncülük eden Yapı Kredi, Türkiye de bir ilk olma özelliğini taşıyan Göz Tarama teknolojisi ile bir ilke daha imza atmıştır. Türkiye nin dijital bankası Yapı Kredi Yapı Kredi için 2016 yılı, mobil bankacılık başta olmak üzere tüm dijital kanalların hızla geliştirilip zenginleştirilmeye devam edildiği bir yıl olmuştur. Bankacılığın dijital dönüşümüne öncülük eden Yapı Kredi, 2016 yılında mobil şubesini tamamen yenilemiş ve Türkiye de bir ilk olma özelliğini taşıyan Göz Tarama teknolojisi ile bir ilke daha imza atmıştır. Bunun yanı sıra, QR kod ile ATM ye dokunmadan para çekme işlemi ve Çağrı Merkezi ne direkt bağlanma gibi özellikler de Yapı Kredi nin sektördeki öncü konumunu perçinlemiştir. Son bir yılda mobil bankacılık hizmetlerini aktif olarak kullanan müşteri sayısı %62 artarak 2,4 milyona, internet bankacılığı müşteri sayısı ise %27 artarak 3,3 milyona ulaşmıştır. Yapı Kredi nin dijital bankacılıkta pazar payı son 16 çeyrektir aralıksız olarak büyümüştür. Ek olarak, son 2 yılda sektörde dijital kanalları kullanmaya başlayan her 4 müşteriden 1 i Yapı Kredi yi tercih etmiştir. Banka nın mobil uygulamalarının toplam indirilme sayısı son 2 yılda 7 milyona ulaşmıştır. Ödüller ve başarılar Yapı Kredi, 2016 yılında da önemli ödüllere layık görülmeye devam etmiştir. Project Finance International, finansmanında Yapı Kredi nin de yer aldığı Bilkent Ankara Entegre Sağlık Kampüsü ne Türkiye de Yılın Anlaşması ödülünü vermiştir. Yıl içinde Türkiye nin kalkınması için kritik öneme sahip projelere destek sağlamaya devam eden Yapı Kredi tarafından geliştirilen ve finanse edilen 5 proje, EMEA Finance dergisi tarafından 6 ayrı dalda ödüle layık görülmüştür. Yapı Kredi Private Banking, Global Finance Award ın Türkiye de En İyi Özel Bankacılık Ödülü nü alırken, Euromoney tarafından da filantropi danışmanlığı alanında Türkiye nin En İyisi ödülüne layık görülmüştür. Yapı Kredi, Euromoney tarafından Türkiye nin En İyi Dış Ticaret Finansmanı Bankası ve Nakit Yönetiminde Türkiye nin En İyi Bankası seçilmiştir. Yapı Kredi nin kurumsal internet şubesi, Global Finance ın düzenlediği Digital Bank Awards 2016 da Kurumsal İnternet Bankacılığı kategorisinde En İyi Tasarım ödülünü kazanmıştır. Yapı Kredi web sitesi de Interactive Media Awards tarafından Bankacılık ve Finansal Hizmetler kategorilerinde Best in Class ödülüne layık görülmüştür. Yapı Kredi nin iletişim çalışmaları da önemli ödüller elde etmiştir. Reklamcılar Derneği nin düzenlediği 28 inci Kristal Elma Yarışması ndan 6, MediaCat in düzenlediği 11 inci Felis Ödülleri nden ise 7 ödül elde edilmiştir. Etik Değerler Merkezi (EDMER) tarafından düzenlenen ETİKA ödüllerinde Yapı Kredi dördüncü defa Türkiye nin En Etik Şirketi ödülüne layık görülmüştür. Kurumsal yönetim derecelendirme notu 2016 da Yapı Kredi nin Kurumsal Yönetim Derecelendirme Notu 9,34 olarak teyit edilmiştir yılı beklenti, hedef ve stratejiler Yapı Kredi, 2017 yılında sektördeki konumu ile sağlam aktif kalitesi, sermaye ve likidite tabanını korumayı hedeflemektedir. Türkiye nin dijital bankası Yapı Kredi, bu alandaki yatırımlarına 2017 yılında da devam ederek sektördeki yerini daha da güçlendirecek, ilkleri müşterilerine ve sektöre sunmaya devam edecektir. Gelir yaratımında elde ettiği performansı ise sürdürebilir kılmak önümüzdeki dönemde Banka nın temel önceliğidir.

119 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 115 KOÇFİNANS Koçfinans, şubesiz bir yapıda finansal çözümler sunmaktadır yılı aktif büyüklüğü: 3,8 milyar TL Müşterilere satış noktasında finansman alternatifleri sunmak üzere kurulan Koçfinans, başta otomotiv sektörü olmak üzere beyaz eşya, eğitim, motosiklet, konut ve ev geliştirme alanlarında kredi çözümleri sunmaktadır. Koçfinans; krediye konu olan ürün veya hizmetin satışını yapan bayiler kanalıyla, şubesiz bir yapıda finansal çözümler sunmaktadır. Koçfinans, 2016 yılında otomotiv sektörüne yönelik yeni araç ve ikinci el araç finansmanı yanında filo kredileri ve bayi stok finansmanı ürünleriyle kredi portföyünü çeşitlendirerek bir önceki yıla göre %20 büyüme sağlamış ve 3,4 milyar TL kredi portföyüne ulaşmıştır. Ev geliştirme ve eğitim sektörlerinde kullandırdığı kredilerle müşteri sayısını son 2 yıl içinde 2 ye katlamış ve müşteri portföyünü zenginleştirmiştir. Koç Holding in İnovasyon ve Dijital Dönüşüm programları kapsamında, günümüzün yenilikçi ürün ve hizmetlerle hızla değişen, dijitalleşen dünyasında öne çıkmak hedefiyle, inovasyon ve dijital dönüşüm kültür yolculuğu ve farkındalık çalışmaları başlatılmış; Yenişeyler İnovasyon Programı kapsamında, şirket çalışanlarının yeni iş fikirleri, hayata geçirilmesi amacıyla projelendirilmiştir. Şirketin, 2016 yılı kısa vadeli ulusal kredi notu (TR) A1+ ya, uzun vadeli ulusal kredi notu ise (TR) AA- ye yükseltilmiştir yılı beklenti, hedef ve stratejiler Koçfinans, 2017 yılında iş alanlarını ve hizmetlerini, Koçfinans hayallerinin yanında mottosuyla bireysel ve ticari müşterilerinin hayatının her alanında finansman ihtiyaçlarını karşılamak üzere geliştirerek, rekabetçi yapısını korumayı, müşteri odaklı ve yenilikçi projeleriyle pazardaki gücünü artırmayı hedeflemektedir yılında, Yenişeyler İnovasyon Programı nın ikinci aşaması olarak açık inovasyon ile paydaşlarından ve girişimcilik ekosisteminden yeni iş fikirlerinin Koçfinans a kazandırılması, müşteri ve satıcılarına tüm Koçfinans Hizmet kanallarından eşsiz deneyimler yaşatacak dijital çözümlerin hizmete sunulması planlanmıştır. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER QR kodu kullanarak Koçfinans hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

120 116 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU DİĞER SEKTÖRLER MÜŞTERİLERİMİZE YÜKSEK ÜRÜN KALİTESİ, ÜSTÜN SERVİS VE GÜVENİLİR MARKALARIMIZ İLE HİZMET SUNUYORUZ!

121 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 117 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER KOÇ TOPLULUĞU

122 118 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU GIDA/TAT GIDA %43,65 Koç Holding %9,68 Diğer Koç %1,53 Sumitomo Corp. İÇ PİYASA POZİSYONU Domates ürünlerinde %63 ciro payıyla, Domates salçasında %32 ciro payıyla, Ketçapta %31 ciro payıyla, Pastörize sütte %38 ciro payıyla, Premium makarnada %48 miktar payıyla lider ORTAKLIK YAPISI %41,41 Halka Açık %3,73 Kagome Co. Ltd. Üretim Tat fabrikalarında, 2016 yılında Mustafakemalpaşa, Karacabey ve Torbalı daki üç ayrı tesiste toplam 327 bin ton taze domates işlenmiştir. Sözleşmeli çiftçilerle birlikte İyi Tarım Uygulamaları başlatılmıştır. Sözleşmeli 650 çiftçiye zirai eğitimler verilmiş ve çiftçiye hasat kalitesi ve hasat veriminin artırılması yönünde katkı sağlanmıştır. Deneme tarlasına iklim istasyonu kurulması, çiftçilere teknik eğitimler verilmesi, ziraat mühendislerinin tarla ziyaretlerinde veri toplama sürecinin dijitalleşmesi uygulamaları devreye alınmıştır. Süt ve süt ürünleri iş kolunda büyümeye yönelik yatırımlar devam etmektedir yılında, Mustafakemalpaşa ve Söke de bulunan SEK süt işleme tesislerinde ton/gün kapasiteye ulaşılmıştır. Makarna üretim tesisi, günde 320 ton buğday işleme kapasitesine sahip olup Pastavilla markası ile sade, tam buğday ve zenginleştirilmiş ürünler şeklinde üretimini sürdürmektedir. Finansal durum Tat Gıda nın cirosu 2016 yılında bir önceki yıla göre %8 büyümüştür. Esas faaliyet kârı bir önceki yıla göre %7 büyüyerek 70 milyon TL, sürdürülen faaliyetlerden vergi öncesi kâr ise %8 büyüme ile 69 milyon TL olarak gerçekleşmiştir daki genel ekonomik olumsuzluklara rağmen, verimlilik artışı yoluyla, Tat Gıda güçlü kârlılık performansı sergilemiştir. Kredi borçları azaltılmış, finansal yapısı güçlendirilmiştir. Şirket bu sayede önümüzdeki dönemde yeni ürün geliştirme ve marka yatırımlarına daha fazla kaynak ayırabilecek durumdadır. Lider markalar ve yeni ürünler Tat Gıda, 2016 yılında liderliğini pekiştirmek ve pazar pozisyonunu güçlendirmek amacıyla markalarıyla duygusal bağı kuvvetlendiren iletişim çalışmalarının yanı sıra özellikle gençleri hedefleyen dijital pazarlama faaliyetleri gerçekleştirmiştir. Tatlı Domatesler Ailesi nin iletişimine 2016 yılında da devam edilmiştir. Tatlı Domatesler Ailesi videosu, 100 milyonun üzerinde izlenmiş; 2016 yılında 2 kez youtube kanalının en çok izlenen 10 videosu arasında yer almıştır. SEK Türkiye de bir İlk olan SEK Quark ı piyasaya sunarak, İyi Tatlı konumlandırmasıyla sağlıklı atıştırmalık pazarına başarılı bir giriş yapmıştır. SEK Quark, sağlıklı beslenme konusunda uzman kanaat önderlerini de kapsayan entegre pazarlama iletişimi ile tüketicilere tanıtılmıştır. QR kodu kullanarak Tat Gıda hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

123 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 119 Tat Gıda, sözleşmeli çiftçilerle beraber İyi Tarım Uygulamaları çalışmalarını başlatmıştır. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER TOPLAM CİRO FAVÖK * VERGİ ÖNCESİ KÂR NET KÂR ** YURT DIŞI GELİRLERİNİN PAYI 981 (milyon TL) 74 (milyon TL) 69 (milyon TL) 65 (milyon TL) %9 * Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır.

124 120 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU GIDA/TAT GIDA Tat Gıda, 2016 yılında verimlilik ve kârlılık anlamında hedeflerini gerçekleştirmiştir. SEK, sade ve çeşnili Taze Peynir ürünlerinin lansmanı ile 2016 yılında peynir kategorisinde de bir ilke imza atmıştır. Şirket yıl içinde, lider olduğu pastörize süt kategorisinde, İyilikle Beslen sloganıyla günlük sütün yararlarını vurgulayan ve kategoriyi büyütmeyi amaçlayan tutarlı bir iletişim yapmış ve pastörize süt ailesinde yeni ürünlerin lansmanını gerçekleştirmiştir. Ödüller ve başarılar Tat Gıda markalarından SEK, Soğuk Kahve ürün grubu için hazırladığı reklam kampanyası ile Effie Awards Türkiye 2016 Reklam Etkinliği Yarışması nda iki Altın Ödül e ve 2016 Felis Ödülleri nde Felis 1 incilik ödülüne layık görülmüştür. Tatlı Domatesler animasyon filmi 2016 Kristal Elma Yaratıcılık Festivali nde Bronz Ödül e layık görülmüştür. Quark, pastörize süt ve salça ürünleri Uluslararası Lezzet ve Kalite Enstitüsü tarafından Üstün Lezzet Ödülü ne layık görülmüştür yılı beklenti, hedef ve stratejiler Tat Gıda, 2016 yılında verimlilik ve kârlılık anlamında hedeflerini gerçekleştirmiştir yılında satış hacminin ve pazardaki pozisyonun güçlendirilmesi için inovatif ürünlerin lansmanına, marka yatırımlarına ve dağıtım, lojistik faaliyetlerinin güçlendirilmesine devam edilecektir. Şirket aynı zamanda son yıllarda özellikle Avrupa ve Orta Doğu pazarlarında gerçekleştirdiği artan oranda markalı ürün satışlarını sürdürmeyi ve süpermarket raflarında Tat markasıyla daha fazla yer almayı hedeflemektedir.

125 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 121 GIDA/DÜZEY Düzey Pazarlama, son yıllarda yakaladığı büyümeyi sürdürerek sektördeki öncü pozisyonunu korumuştur yılında kurulan Düzey Pazarlama; Koç Topluluğu nun ürettiği Tat, Sek, Pastavilla markalı gıda ürünlerinin yanı sıra, Grup dışı ürünlerin dağıtımını, 2003 yılından itibaren geliştirdiği distribütörlükler ve altı bölge müdürlüğündeki Düzey ekibi ile yapmaktadır. Düzey, yılda toplam 80 binin üzerinde satış noktasına fatura kesmektedir. Düzey Pazarlama, 2016 yılını ciro olarak %13 lük bir büyümeyle tamamlamıştır. Tat, Sek ve Pastavilla ürünleri dışında Düzey in satış ve dağıtım portföyünde yer alan önemli ürünler arasında; dağıtımını 2011 yılından beri sürdürdüğü İtalya nın lider gıda şirketi Ferrero ya ait Nutella ve Kinder markalı ürünler yer almaktadır. Düzey, 2015 yılının son çeyreğinde, Türkiye nin en büyük balık konserve üreticisi olan Dardanel ile de satış ve dağıtım anlaşması yapmış ve 2016 yılında, Dardanel konserve ürünlerinin yanı sıra, Dardanel sandviç ürünlerini de portföyüne eklemiştir yılında ise, Kellogg s firması ile Pringles patates cipsi ürünlerinin satış ve dağıtım anlaşması yapılmış ve Temmuz ayından itibaren bu ürünlerin satışına başlanmıştır. Düzey, lojistik ve teknolojik altyapısını da, dağıtımını üstlendiği yeni markalara paralel olarak sürekli geliştirmektedir yılı beklenti, hedef ve stratejiler Düzey; son yıllarda yakaladığı büyümeyi 2017 ve sonrasında da sürdürecek, tedarikçileri ve çalışanlarının desteği ile sektördeki öncü pozisyonunu koruyacaktır. Dijital dönüşüm kapsamında, başta lojistik olmak üzere yapısal değişiklikler için kararlaştırılan projeler gerçekleştirilmektedir. Türkiye nin ve dünyanın saygın kuruluşları ile olası iş birlikleri için temaslar kesintisiz sürdürülecektir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER 2014 yılında Topluluk dışına çıkmış olan Maret ürünlerinin satış ve dağıtımı da sürdürülmektedir. QR kodu kullanarak Düzey hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

126 122 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU TURİZM/SETUR Setur, turizm hizmetleri ve gümrüksüz satış mağazaları ile sektörün en büyük oyuncusu konumundadır. Turizm Setur, turizm sektöründe; uçak bileti, yurt içi ve yurt dışı turlar, kongre ve seminer organizasyonları, cruise seyahati, yurt dışı eğitim ve vize hizmetleri gibi çeşitli alanlarda faaliyet göstermektedir. Setur, seyahat hizmetlerini 5 merkezde, 41 yetkili acente ve 257 online acente aracılığıyla sunmaktadır yılında turizm sektöründe yaşanan olumsuzluklara rağmen, bireysel turlarda seyahat eden kişi sayısında önemli artışlar elde edilmiş ve küçülen bilet pazarında %10 luk büyüme gerçekleştirilmiştir. Seyahatin ötesinde kavramı ile konuklarına ilave müşteri deneyimi vaadi sunan SeturSelect markasının lansmanı yıl içerisinde gerçekleştirilmiş ve 9 bin kişiye seyahat tasarım danışmanlığı sunulmuştur. Setur.com.tr, SeturSelect. com ve bookinturkey.com web siteleri yenilenmiştir. Şirket kurumsal pazarda etkinliğini artırmış ve müşteri sayısını e yükseltmiştir. Kongre-seminer organizasyonu alanında geliştirmiş olduğu tecrübe ile 2016 yılında 700 ü aşkın etkinliği başarı ile gerçekleştirmiştir. Setur, Marketing Türkiye ve Akademetre nin yaptığı araştırma ile turizm ve seyahat sektöründe 2016 yılının En Başarılı Marka sı seçilmiştir. Gümrüksüz Satış Mağazaları Setur un gümrüksüz satış mağazası operasyonları 4 havalimanı, 5 kara sınır kapısı, 7 deniz limanı ve 1 diplomatik mağaza olmak üzere 17 bölgede, 40 mağaza ve 846 personel ile sürdürülmektedir. Sabiha Gökçen Havalimanı mağazası, yaklaşık m 2 satış alanı ile en büyük mağaza konumundadır yılında aksesuar kategorisinde yüksek marka bilinirliği olan Michael Kors gibi markaların katılımıyla ürün gamı ve müşteri deneyimi zenginleştirilmiştir. Elektronik kategorisinde Türkiye Duty Free sektöründe bir ilk gerçekleştirilmiş ve Apple mağazası devreye alınmıştır yılında ayrıca, Yunanistan sınırında yer alan İpsala gelen yolcu mağazası tamamlanarak Haziran ayında devreye alınmıştır yılı beklenti, hedef ve stratejiler Şirket in tüm süreç ve hizmetlerinde dijital dönüşüm önceliklendirilmiş olup, 2017 yılı içerisinde pek çok projenin tamamlanması amaçlanmaktadır. Turizm iş birimi alanında; 2017 yılında SeturTicket ürünü ile bireysel bilet pazarındaki etkinliğini artırmayı, müşterisine daha da yakın olacağı Bağdat Caddesi şubesinin açılışını gerçekleştirmeyi ve özellikle kurumsal online ürünlerdeki hızlı büyümesini devam ettirmeyi hedeflemektedir. Gümrüksüz satış mağazacılığı tarafında; 2017 de Sabiha Gökçen Havalimanı nda gelen yolcu mağazası renovasyon çalışmaları planlanmış olup, mağaza genişlemesi ve yeni konsept ile büyüme hedeflenmektedir. Giden yolcu Bazaar ve Butik mağazalarındaki renovasyon ile hem yeni butik aksesuar markalarının devreye alınması, hem de Bazaar mağazasına penetrasyonun artırılması hedeflenmektedir. Sabiha Gökçen dışında 5 farklı bölgede daha renovasyon çalışmaları gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. QR kodu kullanarak Setur hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

127 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 123 TURİZM/SETUR MARİNALARI Setur Marinaları, adetlik kapasitesiyle ve yurt içinde %25 pazar payıyla liderdir. Setur Marinaları; Kalamış ve Fenerbahçe, Yalova, Ayvalık, Çeşme, Kuşadası, Gökova Ören, Marmaris, Finike, Kaş, Antalya ve Midilli Marina olmak üzere toplam 11 marinada yatçılara dünya standartlarında hizmet vermektedir. Yurt içinde 5.801, yurt dışında 257 olmak üzere toplam teknelik kapasitesiyle ve yurt içinde %25 pazar payıyla liderdir. Setur Marinaları, sahip olduğu marinalarda yatçılara denizde ve karada konaklama, travel lift, alt yıkama, elektrik-su, kiracıları aracılığı ile restoran, market, alışveriş, akaryakıt ve teknik bakım hizmetleri sunmaktadır. Mayıs 2014 te yapılan Kalamış ve Fenerbahçe Marinaları özelleştirme ihalesini, verdiği en yüksek teklifle (664 milyon ABD Doları) Setur Marinaları şirketlerinden Tek-Art A.Ş. kazanmıştır. Ancak, imar planına ilişkin yürütmeyi durdurma kararı verilmesi nedeniyle Tek-Art A.Ş. ihaleden çekilmiştir. Diğer katılımcıların da çekilmesi üzerine ihale iptal edilmiş olup, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı yeni ihale çalışmalarına başlamıştır yılı beklenti, hedef ve stratejiler Setur Marinaları, Türkiye deki lider pozisyonunu pazar payını büyüterek korurken, yurt dışında da marina sayısını artırarak uluslararası bir marka haline gelmeyi hedeflemekte, bu amaçla yurt içi ve yurt dışında ortaya çıkan imkanları yakından takip etmektedir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER QR kodu kullanarak Setur Marinaları hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

128 124 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU TURİZM/DİVAN GRUBU Divan Grubu; otelcilik, pastane, davet organizasyonu, kafe-restoran işletmeciliğini bir arada yaparak sektörde sinerji yaratmaktadır. Divan Grubu ulusal ve uluslararası 17 otel, 3 rezidans, 2 si yurt dışında olmak üzere 23 pastane, 43 fırın, 13 restoran, 3 stadyum operasyonu ve Eataly operasyonu, 2 ziyafet birimi ile faaliyet göstermektedir. Şirket; otelcilik, üretim, davet organizasyonu, kafe-restoran işletmeciliğini bir arada yaparak sektörde sinerji yaratmakta; bu etkiyle başta otelcilik sektörü olmak üzere büyüme stratejilerini hayata geçirmektedir. Ağırlıklı olarak şehir otellerinde hizmet veren Şirket, otelcilikte Divan markasına ek olarak, Divan Suites ve Divan Express ; rezidans sektöründe Divan Residence ve Managed by Divan markaları ile yer almaktadır yılında, G Tower Projesi nde, Mahall Ankara Projesi nde, Mahall Bomonti İzmir Projesi nde Divan Residence markası ile rezidans markalandırma sözleşmesi; Mahall Ankara Ofis Projesi nde Managed by Divan markası ile ofis markalandırma sözleşmesi imzalanmıştır yılında, Katar, Dubai ve Ankara Koçkule olmak üzere 3 yeni pastane ve Ankara Safranhan Restaurant açılmıştır. Divan 2016 yılında ayrıca, stadyum yiyecek-içecek servisleri sağlayıcısı olarak kontratlarına bir yenisi eklemiş; Vodafone Arena nın yiyecek-içecek alanlarının 15 yıl boyunca münhasıran yetkili tek işletmecisi olmaya hak kazanmıştır yılı beklenti, hedef ve stratejiler Yapım aşamasındakiler dahil işletme anlaşması yapılmış toplam otel sayısı 27 ye ulaşmıştır. G Marin Managed by Divan ın 556 ünite ile 2017 nin ilk çeyreğinde ve Divan Express Cizre nin 132 odası ile 2017 nin 3 üncü çeyreğinde faaliyete başlaması hedeflenmektedir yılı ilk çeyreğinde BJK Stadyum içinde yer alacak 800 kişi kapasiteli yeni konsept Divan Restoranı White Pepper by Divan ın açılışının gerçekleştirilmesi planlanmıştır. QR kodu kullanarak Divan hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

129 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 125 PERAKENDE/KOÇTAŞ Koçtaş, ev geliştirme perakendeciliği sektörünün lideridir. 20 ilde 42 Koçtaş ve 21 Koçtaş Fix mağazasında 234 bin m 2 lik satış alanı ile ev geliştirme perakendeciliği sektörünün lideri olan Koçtaş, 2016 yılında 10 milyondan fazla müşteriye hizmet vermiştir. Koçtaş, ticari planını sürekli revize ederek müşterileri için destinasyon noktası ve akıllarına ilk gelen adres olma yolunda kategori/ürün yönetimi ve mağaza yenileme çalışmalarını 2016 yılında da sürdürmüştür. Hızla gelişen teknoloji ve sosyoekonomik koşulların müşteri beklentileri ve alışveriş alışkanlıkları üzerindeki etkisini dikkate alan Şirket, ortalama 200 m 2 satış alanına sahip Koçtaş Fix mağazaları, Çoklu Kanal alışveriş deneyimi, Tıkla&Gelsin kioskları gibi sektöründe ilk olan uygulamaların sahibidir. Şirket ayrıca en yaratıcı reklamlara verilen Kristal Elma da 5 ödüle layık görülmüş ve 11 inci Felis Ödülleri nde Koçtaş, medya bölümü gazete kullanımı kategorisinde 1 inciliğe hak kazanmıştır. Sosyal sorumluluk Koçtaş Daha güzel evler, daha güzel hayatlar vaadi ile açtığı yeni mağazalarıyla başlayan sosyal sorumluluk projelerine sürdürülebilir şekilde devam etmektedir. Bu kapsamda Zihinsel Yetersiz Çocukları Yetiştirme ve Koruma Vakfı na bağışlarını 2016 yılında da sürdürmüştür. Anadolu da neolitik çağın (Cilalı Taş Devri) ilk ve en önemli arkeolojik buluntularından biri kabul edilen ve Unesco Dünya Mirası listesinde yer alan Çatalhöyük arkeolojik kazılarına 2012 yılından beri ana sponsor olarak destek vermektedir. Koçtaş, Koç Üniversitesi Anadolu Bursiyerleri Programı na 2012 yılından bu yana desteğini sürdürmektedir. Çalışanların dünyaya gelen çocukları için TEMA vakfı ile birlikte 400 ü aşkın fidan dikimi yapılmıştır yılı beklenti, hedef ve stratejiler Koçtaş, yurt genelinde henüz yer almadığı şehirlere de öncelik vererek tüm paydaşlarına fayda yaratacak en uygun mağaza portföyü üzerinde çalışmayı sürdürmektedir yılı içinde, açılışı planlanan 15 Koçtaş Fix mağazası bulunmaktadır. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER Halihazırda tüm Koçtaş Fix mağazalarında bulunan ve ilave 16 bin ürüne erişim sağlayan Tıkla&Gelsin kiosklarının, önümüzdeki dönemde diğer mağazalarda yaygınlaştırılması planlanmaktadır. Ödüller ve başarılar 2016 yılında Brand Finance tarafından yapılan araştırmaya göre Koçtaş, En Değerli İlk 100 Türk Şirketi arasında 50 nci sırada yer almıştır. Koçtaş, yürüttüğü dijital pazarlama kampanyaları ile Uluslararası Mobil Pazarlama Derneği (MMA) tarafından verilen EMEA Smarties Ödülleri nden promosyon kategorisinde Gümüş Ödül kazanmıştır. QR kodu kullanarak Koçtaş hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

130 126 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU GEMİ İNŞA/RMK MARİNE RMK Marine, Tasarım, Geliştirme ve Üretim için NATO Kalite Güvence Gerekleri ni sağlayan tek özel sektör tersanesidir. Süper yat, tanker, askeri gemi ve römorkör inşa projeleri üzerine yoğunlaşan RMK Marine, Tasarım, Geliştirme ve Üretim için NATO Kalite Güvence Gerekleri ni sağlayan tek özel sektör tersanesidir. En büyük muharip gemi RMK Marine, Türkiye de bugüne kadar realize edilmiş en büyük muharip gemi projesini üstlenmiş ve başarıyla tamamlamış özel sektör tersanesi olma ayrıcalığını taşımaktadır ve 2015 yıllarında teslim edilen 4 adet Sahil Güvenlik Arama Kurtarma gemisi, kendilerine verilen en zor görevleri başarıyla yerine getirmektedir. İlkleri gerçekleştirmeyi sürdürmek RMK Marine tarafından inşa edilerek 2014 ve 2015 te teslim edilen T.ESRA ve T.AYLİN asfalt tankerleri, bu alanda en büyük ve yenilikçi gemiler arasındadır. Bu proje ile Avrupa pazarında yaratılan ilgi sayesinde 2015 yılında 2 adet asfalt ve 1 adet kimyasal tanker satış anlaşması imzalanmıştır. Sektörün son 35 yıl içerisindeki en zor yılı olan 2016 da da, aynı müşteriden 1 adet kimyasal tanker siparişi; yerli bir müşteriden de 1 adet asfalt ve 1 adet kimyasal tanker siparişi alınmıştır. Bu gemilerin inşa süreçlerine 2016 yılında başlanmış, teslimlerinin de sırasıyla 2017, 2018 ve 2019 un ilk çeyreğinde yapılması planlanmıştır. Süper yatta dünya markası RMK Marine in inşa etmiş olduğu Nazenin V, Karia ve Sarafin, süper yat sektörünün Oscar ı olan Dünya Süper Yat Ödülleri nde Jüri Özel Ödülü ne layık görülmüştür ve 2016 yıllarında geliştirilen özgün tasarımlar ile 50 metre üstü boylardaki teknelerin pazarlanması 2017 yılının öncelikli iş hedefleri arasındadır yılı beklenti, hedef ve stratejiler Türk Deniz Kuvvetleri için ihale edilmeleri beklenen Türk Tipi Hücumbot ve 600 sınıfı Sahil Güvenlik Gemisi projeleri stratejik iş hedefleri arasında yer almaktadır. Bunların yanı sıra, üzerinde çalıştığı; Çevreye duyarlı ve düşük işletme giderli ticari gemi projeleri, Özgün tasarım süper yat projeleriyle pazarda uzun soluklu, güvenilir, katma değer sunan çözüm ortağı olma özelliğini, değişmez iş hedefi olarak benimsemiştir. QR kodu kullanarak RMK Marine hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

131 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 127 BİLGİ TEKNOLOJİLERİ/KOÇSİSTEM KoçSistem, 2016 yılında yeni müşteri kazanımlarıyla yönetilen hizmetler pazarında liderliğini sürdürmüştür. İş ve teknoloji dünyasındaki mega eğilimler doğrultusunda hem kendisinin hem de müşterilerinin dijital dönüşümünü gerçekleştiren KoçSistem, 2016 yılında da çalışmalarını bu odakta sürdürmüştür da KoçSistem in dijital dönüşüm yaklaşımı NoW New Opportunites World konsepti geliştirilmiş ve Akıllı Şehir teması ile görselleştirilmiştir. Bu konsept çerçevesinde dijital dönüşümün kurumlar için barındırdığı fırsatların ve KoçSistem in bu fırsatları adresleyecek çözümleri Şimdi sunduğunun altı çizilmiştir. Bir taraftan hizmet sunduğu sektörlere yönelik dijital dönüşüm portföyünü oluştururken, diğer taraftan dönüşümün insandan başlayacağına olan inançla KoçSistem, bireysel ve kurumsal kültür dönüşümü programı LeadNow ile Değişime Liderlik Eden Çalışan gelişimine odaklanmıştır. yönetilen hizmetler pazarında liderliğini sürdürmüştür yılından beri İstanbul ve Ankara daki veri merkezlerinden müşterilerine hizmet veren KoçSistem, 2015 te açılan 3 üncü veri merkezi İstanbulOne da 500 m 2 lik veri merkezi alanını 2 katına çıkartarak, 2016 yılında da kapasitesini artırmaya devam etmiştir yılında kendi yazılım ürünlerine yatırımlarını sürdürerek Mobil Ürün Ailesi Mobile BusinessLine, Nesnelerin İnterneti Platformu Platform360 ve Finans İş Çözümleri ürünü finalease i müşterilerine sunan KoçSistem, bu ürünlerden finalease ile ilk projesini ise Aklease de gerçekleştirmektedir. Bilim, Teknoloji ve Sanayi Bakanlığı, 2015 yılı Proje Kapasitesi, İş Birliği, Fikri Mülkiyet ve Personel Yetkinliği alanlarındaki değerlendirmeleri sonucunda KoçSistem Ar-Ge ve Yenilik Merkezi ni En İyi Kapasite ödülü ile onurlandırmıştır yılı beklenti, hedef ve stratejiler 2016 yılında gerçekleştirdiği çalışmalar ile geçen yıla göre cirosunu %19 artıran KoçSistem; 2017 yılında da, dijital dünyanın getirdiği fırsatlara odaklanarak, kendi geliştirdiği ürünleri, teknolojiyi hizmet modeliyle sunma vizyonu ve bütünleşik teknoloji projeleri ile paydaşlarına değer katmayı hedeflemektedir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER KoçSistem 2016 da sunduğu bilgi teknolojileri çözüm ve hizmetleri ile de pek çok projeyi başarıyla gerçekleştirmiştir. Türkiye nin en kapsamlı SAP kurumsal dönüşüm projesi TürkTraktör de hayata geçirilirken; HSBC, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Allianz Sigorta teknoloji dönüşüm projeleri ile Trabzonspor Şenol Güneş Akyazı Stadyumu sayısal yayıncılık projesi gerçekleştirilmiştir. KoçSistem, Eureko Sigorta, Groupama Sigorta, Zurich Sigorta, Çelebi Havacılık Holding, Nobel İlaç gibi yeni müşteri kazanımlarıyla QR kodu kullanarak KoçSistem hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

132 128 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU DIŞ TİCARET/RAM DIŞ TİCARET Ram Dış Ticaret, Koç Topluluğu şirketlerinin gelişen piyasalarda desteklenmesi misyonunu sürdürmüştür. Ram Dış Ticaret, Topluluk şirketlerinin gelişen piyasalarda desteklenmesi misyonunu 2016 yılında da sürdürmüştür. Topluluk ana ve yan sanayi şirketlerinin kullandığı yassı çelik ürünlerinin merkezi satın alma yolu ile tedarik faaliyetleri artan bir hacimle sürdürülmüş ve 319 bin ton malzeme, Topluluk şirketleri ve yan sanayileri için önemli avantajlar sağlanarak temin edilmiştir. Şirket, havacılık alanında temsilciliğini yaptığı Boeing ile faaliyetlerine devam etmiş; 2016 yılında Özbek Havayollarına 2 adet 787, Azerbaycan Havayollarına 1 adet 747 kargo uçağı, Türkmen Havayollarına 1 adet 737 teslimatı gerçekleştirmiştir. Orta Doğu ve Afrika da Ram, Birleşmiş Milletler ve diğer yardım kuruluşlarının açtığı ihalelere katılarak; savaştan etkilenen ülkelerde, çeşitli kullanıma yönelik araçlar ve tüketim malzemelerinin sığınmacılara ve ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmasını sağlamıştır yılı beklenti, hedef ve stratejiler Ram Dış Ticaret, Demir Çelik merkezi satın alma konusunda ölçek ekonomisi ile Topluluk şirketlerine sağlanacak faydayı artırarak sürdürmeyi ve yeni iş modelleri geliştirmeyi planlamaktadır. Havacılık alanında 2017 yılı için 4 adet uçak teslimatı planlanmış olup, sektörle ilgili bölgesel yeni temsilcilikler alınması yönünde çalışmalar yapılmaktadır. Topluluk şirketlerinin yurt dışı faaliyetlerinin koordinasyonu ve mal/hizmet ticaretine yönelik çalışmalar devam etmektedir. Geliştirilecek inovatif ürünlerin ülkemiz ve bölge ülkelerinde satış ve pazarlamasına yönelik faaliyetler sürdürülmektedir. QR kodu kullanarak Ram Dış Ticaret hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

133 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 129 SATIN ALMA DIŞ KAYNAK HİZMETLERİ/ZER Zer, sağlamakta olduğu satınalma hizmetlerini, kategorilere özel uzmanlık ve teknoloji desteği ile geliştirmeye yönelik stratejileri hayata geçirmektedir. Zer, temel faaliyet alanı olan satınalma hizmetlerini en güncel süreç ve teknolojileri kullanarak yerine getirmektedir. Zer içerisindeki uzman kadro, 100 den fazla alım kategorisi için stratejik/operasyonel satınalma alanlarında tasarruf ve verimlilik sağlamaktadır. Faaliyet alanında öne çıkan konular şunlardır: Uçtan Uca Satın Alma Hizmeti: Şirketlerin satın alma ihtiyaçlarının dış kaynak aracılığıyla sağlanması; günümüzün önde gelen dış kaynağa yönlendirme (BPO- Business Process Outsourcing) trendleri arasında yer almaktadır. Zer; Lojistik Hizmetler ve Malzeme Medya Satın Alma Dijital Pazarlama alanlarında müşterilerine tedarik sürecinin tüm aşamalarındaki hizmetleri uçtan uca sağlamaktadır. Promena Satın Alma Platform Çözümü: Promena uygulaması harcama analizi, tedarikçi yönetimi, ihale ve pazarlık süreçlerinin entegre yürütüldüğü platformdur. Zer, stratejik satın alma kapsamındaki tüm faaliyetlerini Promena ile yürütmektedir. Müşteriler Promena uygulamasını kendi yönettikleri satın almaları için kullanılabilmektedir. Dijital Pazarlama Hizmetleri: Zer, bir dijital pazarlama ajansı tarafından verilen tüm hizmetleri (display, arama motoru reklamcılığı, mobil pazarlama, sosyal medya reklamcılığı, SEO - search engine optimization, vb.) müşterilerine sağlamaktadır. Bu hizmetler sayesinde tüketicinin ayak izi daha ucuz maliyetle, daha etkin takip edebilir hale gelmiştir. Koç Topluluğu Dışı Müşteriler: Zer, Koç Topluluğu içerisinde sağladığı faydaları Topluluk dışı müşterilerine de sunma konusunda faaliyetlerini hızlandırmaktadır yılında, 14 kategoride Koç Topluluğu dışı müşterilere de satın alma hizmeti sağlanmaya başlanmıştır. Özellikle KOBİ lere hizmet sağlama amacıyla kurulan e-ticaret platformu devreye girmiştir yılına ait rakamlar ve gelişmeler Elektronik satınalma sistemleri kullanılarak 6 binden fazla satınalma faaliyeti gerçekleştirilmiştir. Operasyonel satınalma faaliyetleri Zer tarafından yönetilen müşterilere ait 350 binin üzerinde sipariş süreci yönetilmiştir. Promena sisteminde kayıtlı 25 bin tedarikçi ile hizmet vermektedir. Zer verisinin, müşteri bazında tüm detaylarını içeren harcama analizi uygulaması Zer müşterilerinin kullanımına sunulmuştur. İnovasyon programı Buldozer projesi Koç Üniversitesi-Kworks iş birliği ile hayata geçmiştir. Dijital dönüşüm faaliyetleri kapsamında geniş bir proje portföyü oluşturulmuştur. Zer ve çalışanları TEGV ile başlatılan proje kapsamında gençlerin gelişimine katkı sağlamaktadır beklenti, hedef ve stratejiler Zer, sağlamakta olduğu satınalma hizmetlerini, kategorilere özel uzmanlık ve teknoloji desteği ile geliştirmeye yönelik stratejileri hayata geçirmektedir. Bu kapsamda, özellikle aşağıdaki kategorilerde yatırımların 2017 yılında da devam etmesi planlanmaktadır: Dijital Pazarlama planlama ve müşteri deneyimi takibi Personel taşıma ve ulaşım çözümleri Lojistik operasyonlarının yönetimine yönelik uygulamalar Hizmet verilen alanlarda IoT uygulamaları (Forklift, temizlik, vb.) Tedarikçi yönetimi QR kodu kullanarak Zer hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER UÇTAN UCA SATIN ALMA HİZMETİ: 1 MASRAF ANALİZİ 2 TEDARİKÇİ YÖNETİMİ 3 İHALE VE PAZARLIK 4 SÖZLEŞME YÖNETİMİ 5 SİPARİŞ VE TEDARİK 6 HİZMET DOĞRULAMA 7 FATURA VE ÖDEME

134 130 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK Sürdürülebilirlik stratejimizi, rekabet avantajı sağlayacak şekilde iş modellerimize entegre etmeyi hedefliyoruz. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK PERFORMANSI YÖNETİMİ Koç Topluluğu, kuruluşundan bu yana kurumsal sürdürülebilirliğinin tüm toplumun refahı ile mümkün olduğunun bilincindedir. Kurucumuz Merhum Vehbi Koç un Bugünün insanına ve gelecek kuşaklara karşı sorumluluklarımızı yerine getirmek öncüsü olduğumuz ve vazgeçemediğimiz ilkemizdir vizyonu yönetim anlayışımızın temelini oluşturmaktadır. Koç Topluluğu nda sürdürülebilirlik, iş stratejisini güçlendiren ve paydaşlarla birlikte hareket eden bir yaklaşımla yönetilmektedir. Bu kapsamda geliştirilen sürdürülebilirlik modeli ile yönetimde, sahada ve söylemde olmak üzere 3 ana odak alanı belirlenmiştir. 1 inci odak alanı; Koç Topluluğu sürdürülebilirlik yönetimi çalışmaları kapsamında ilgili ekiplerin bir araya gelmelerini, küresel trendleri inceleme ve deneyim paylaşmalarını hedeflemektedir. Bu amaçla, halka açık şirketlerin çevre, insan kaynakları, denetim, satın alma, hukuk ve kurumsal iletişim yöneticilerinden oluşan Koç Topluluğu Sürdürülebilirlik Ekibi, Ekim ayında, şirketler arası deneyim paylaşımı ve iş birliği alanlarının geliştirilmesi için bir araya gelmiştir. Sürdürülebilirlik buluşmalarının yılda en az 2 kez tekrarlanması hedeflenmektedir. dahil edilmiştir. Söz konusu çalışmalar neticesinde, Koç Holding Sürdürülebilirlik Birimi tarafından; Sürdürülebilirlikte Öncelikli Konu Yönetimi, Paydaş Entegrasyonu, Performans Göstergeleri ve İyi Uygulama Kriterleri bölümlerini içeren bir uygulama rehberi hazırlanmaktadır. 3 üncü odak alanı; sürdürülebilirlik bağlantılı şirket söyleminde ortak dile sahip olmayı ve sürdürülebilirliği aynı çerçeve yaklaşım dahilinde ele almayı kapsamaktadır. Küresel gündeme paralel olarak 2015 yılında kabul edilen Birleşmiş Milletler Sürdürülebilirlik Kalkınma Hedefleri, küresel gündemi şekillendirdiği gibi Koç Topluluğu sürdürülebilirlik çalışmalarının da odağında yer almıştır. Yoksullukla mücadeleden iklim değişikliğine, sürdürülebilir üretim ve tüketimden inovasyona birçok alanda, dünyanın 2030 yılında ulaşmak istediği noktayı tanımlayan bir çerçeve çizen 17 hedef, Koç Holding için de sürdürülebilirlik çalışmalarının çerçevesini çizmektedir. Sürdürülebilirlik çalışmaları her yıl düzenli yayınlanan Koç Topluluğu Sürdürülebilirlik Raporu nun yanı sıra şirket sürdürülebilirlik raporları aracılığıyla kamuoyuyla paylaşılmaktadır. Koç Holding in sürdürülebilirlik performansı, 2014 te ilki gerçekleştirilen ve 2015 yılında da devam eden Borsa İstanbul (BİST) Sürdürülebilirlik Endeksi kapsamındaki değerlendirmelerin sonuçlarına yansımıştır. 2 nci odak alanı; sürdürülebilirliğin sahada, bir diğer deyişle, uygulamada ortaya çıkan unsurlarını içermektedir. Uygulamada öne çıkan konular, sürdürülebilirlik çalışmalarında mevcut durum analizinin yanı sıra, ilgili politikaların oluşturulması ve güncellenmesi ile performans takibi ve ortak standartların yaygınlaştırılmasıdır. Koç Holding, 2016 yılında öncelikle sürdürülebilirlik çalışmaları kapsamındaki şirketlere yönelik bir iç değerlendirme gerçekleştirmiştir. Her 2 yılda bir tekrarlanacak olan değerlendirmenin amacı, Koç Topluluğu şirketlerinin sürdürülebilirlik liderliği yol haritalarının belirlenmesine katkı sağlamanın yanı sıra şirket çalışmalarını ortak paydada buluşturmaktır. Aynı dönemde, paydaş görüşlerinin sürdürülebilirlik yaklaşımına yansıtılması amacıyla, Koç Holding paydaş araştırması gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya çevre, inovasyon, şeffaflık, çalışan hakları, kapsayıcılık ve çeşitlilik alanlarında çalışan kamu, sivil toplum, uluslararası kuruluş ve üniversite temsilcileri ile fikir önderleri katılmıştır. Araştırmanın bulguları Koç Topluluğu Sürdürülebilirlik Ekibi ile paylaşılmış ve Koç Holding Sürdürülebilirlik Birimi tarafından planlama sürecine

135 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU yılında da BİST 50 de işlem gören tüm Topluluk şirketleri endeks kriterlerini sağlamış; Koç Holding ile birlikte Arçelik, Ford Otosan, Otokar, Tat Gıda, Tofaş, Tüpraş, Türk Traktör ve Yapı Kredi Bankası endekste yer almayı başarmıştır. Küresel İlkeler Sözleşmesi (Global Compact) Merhum Mustafa V. Koç un 2006 yılında imzaladığı Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi (UN Global Compact), sosyal sorumluluğun bir kurumun operasyonlarında nasıl işlenebileceği ve nasıl ileriye taşınacağını göstermektedir. Global Compact Türkiye Yerel Ağı Yönetim Kurulu üyesi olan Koç Holding, Global Compact in ülkemizde yaygınlaştırılması ve kurumsallaştırılması için gerçekleştirilen çalışmalara 2016 yılı içerisinde de destek vermeyi sürdürmüştür. ÇEVRE DOSTU UYGULAMALAR Koç Topluluğu, hayata geçireceği çalışmalarda öncelikle ulusal ve uluslararası mevzuat ile standartlara uyumu gözetmektedir. Gerek bugün, gerek gelecekte yaşanabilir bir dünya için çabalamayı, bu amaçla çalışanlarını, toplumu ve tedarikçilerini sürekli bilinçlendirmeyi, yön göstermeyi ve faaliyetlerini yerine getirirken çevresel performansını sürekli geliştirmeyi ve bu konuda liderliği hedeflemektedir. Koç Topluluğu içerisinde iyi uygulamaların paylaşılması, ortak uzun vadeli çalışma planları oluşturulması ve projeler geliştirilmesi amacıyla oluşturulan Çevre Kurulu, çevre yönetimi konusunda Topluluğun uzun vadeli stratejilerinin, hedeflerinin ve aksiyon planlarının oluşturulmasına yönelik çalışmalarını sürdürmektedir. Koç Topluluğu şirketleri arasında, olası çevresel etkilerin ve dolaylı olarak karşılaşılabilecek çevresel risklerin belirlenmesi için Denetim Grubu ve Çevre Kurulu ortak çalışması ile periyodik çevre denetimi yapılmakta, denetim sonucunda çevresel veriler sürdürülebilirlik kıstaslarına uygun göstergeler ile takip edilmektedir. Çevresel pek çok alanda faaliyet ve başarılara imza atan Koç Topluluğu şirketlerinin çevre çalışmaları, İklim Değişikliği Yönetimi, Kaynak Kullanımında Verimlilik Yönetimi, Çevre Dostu Ürün Geliştirme, Çevre Koruma ve İyileştirme olmak üzere 4 alandan oluşmaktadır. İklim değişikliği yönetimi Koç Topluluğu İklim Değişikliği Stratejisi, Topluluk şirketlerine, iklim değişikliği ile mücadelede ışık tutmakta, çalışmalarının yönünü belirlemektedir. Topluluk şirketlerinin tamamı, sera gazı emisyonlarının etkin biçimde ölçümü ve azaltımı konusunda çalışmalar yürütmektedir. Şirketler için İklim Değişikliği İyi ve Kötü Senaryo Raporu hazırlanarak, iklim değişikliğinin getireceği değişikliklere karşı hazırlıklı olunması hedeflenmiştir yılından bu yana İklim Değişikliği Taraflar Konferansı gibi uluslararası platformlarda Koç Topluluğu ve Türk İş Dünyası temsil edilmektedir. Marakeş te gerçekleştirilen 22 nci BM İklim Değişikliği Taraflar Konferansı na Koç Topluluğu şirketlerince katılım sağlanmış ve Arçelik tarafından Türkiye Pavilyonu nda sunum gerçekleştirilmiştir. Arçelik, CDP (Carbon Disclosure Project) 2014 ve 2016 Karbon Performans Liderliğinde A performans ile Global A Listesi ne dahil olan ve Türkiye de bu listeye 2 nci kez giren ilk Türk sanayi şirketi olmuştur. Aygaz İklim Değişikliği Stratejisi hazırlamış ve duyurmuştur. %73,4 Toplam su tüketiminde geri dönüştürülmüş su oranı (2015) 91,17 bin ton Sera gazı emisyonu azaltımı (2015) 242 milyon TL Çevre Koruma Harcama ve Yatırımları (2015) 1,26 milyon GJ Tasarruf edilen enerji miktarı (2015) SOSYAL SORUMLULUK

136 132 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK Koç Topluluğu çevresel performansını sürekli geliştirerek bu konuda lider duruma gelmiştir. Opet Fuchs İklim Değişikliği Komitesi nde, emisyonların azaltılması ve üretimde ortaya konabilecek inovasyon fırsatlarını ele almıştır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülen Karbon Piyasalarına Hazırlık Ortaklığı (PMR) projesinde pilot tesis seçilen Tüpraş İzmit Rafinerisi sera gazı emisyonları doğrulanmıştır. Arçelik, Ford Otosan, Opet, Opet Fuchs, THY Opet, Tofaş, Türk Traktör ve Yapı Kredi Bankası 2015 yılı için ISO Sera Gazı Emisyonları Raporlama Standardı na uygun olarak sera gazı emisyonlarını hesaplamış; bağımsız akredite kuruluşlarca doğrulatarak belgelendirmiştir. Arçelik ve Tofaş, sera gazı emisyonlarının Kapsam-3 tüketimlerini de doğrulatmıştır. Yapı Kredi Bankası ve Ford Otosan CDP ye ilk kez raporlamıştır. Kaynak kullanımında verimlilik yönetimi Arçelik, Aygaz, Ford Otosan, Tat Gıda, Tofaş, Türk Traktör, Tüpraş ISO Enerji Yönetim Sistemi Standardı çerçevesinde bağımsız kuruluşlarca denetlenerek belgelendirilmiştir. Koç Üniversitesi Rumeli Feneri Kampüsü ndeki aydınlatmaların LED le değiştirilmesiyle kwh/yıl enerji tasarrufu yapılmıştır. Opet Mersin Terminali Güneş Enerjisi Santrali, terminalin iç tüketiminin bir kısmını sağlamaktadır; kwh lik üretim fazlasını şebekeye vermiştir. Tat Gıda da gerçekleştirilen projelerle kwh enerji, ton buhar tasarrufu sağlanmıştır. Tofaş, 51 adet enerji verimliliği projesiyle GJ tasarruf ve ton CO 2 salımı azaltımı sağlamıştır. Tüpraş, İzmit ve İzmir Rafinerileri nde Flare Gaz Geri Kazanım Sistemleri kurulmuştur. Horizon 2020 programı Integroil Projesi ne katılım sağlanmaktadır. İzmit Rafinerisi nde Körfez Belediyesi arıtılmış atık suyundan proses suyu elde edilen su hazırlama ünitesi ve rafineri atık su geri kazanım ünitelerinden 8,9 milyon m 3 su geri kazanılmıştır. Arçelik, 265 adet enerji verimliliği projesinden yıllık yaklaşık 135 bin GJ tasarruf sağlanmış, 12 bin ton CO 2 emisyon azaltımı sağlanmıştır. Önceki dönemlerde başvurulan 2 adet VAP teşvik projesi tamamlanmıştır. İşletmelerde tasarruf edilen, geri kazanılan ve yeniden kullanılan su miktarı yaklaşık 170 bin m 3 tür. Aygaz, enerji verimliliği projeleriyle kwh tasarruf ve 876 ton CO 2 salınımı azaltımı sağlamıştır. Entek te, İSU dan gri su kullanımıyla Kocaeli Tesisi nin su ihtiyacının %75 i geri kazanım suyundan sağlanmıştır Ağaçlandırma çalışmalarında dikilen fidan sayısı ( toplam) Ford Otosan, enerji verimliliği projeleriyle ton CO 2 emisyon azaltımı sağlamıştır. Koçtaş, 4 marketinde daha LED dönüşümünü tamamlamış, 424 bin kwh enerji tasarrufu sağlamıştır. Koç Üniversitesi Hastanesi nde enerji verimliliği çalışmalarıyla elektrik tüketiminde %9 iyileşme ve kwh tasarruf sağlanmıştır. Doğal gazda %45 azalma ve m³ lük tasarruf sağlanmıştır. 63 OHSAS belgeli tesis sayısı (2015) 79 ISO belgeli tesis sayısı (2015)

137 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 133 Üretimin çevresel etkilerini azaltmak Koç Topluluğu şirketlerinin öncelikleri arasındadır. Çevre dostu ürün geliştirme Koç Topluluğu nun temel amaçlarından biri olan müşterilerine katma değer yaratan ürün ve hizmetler sunma ilkesinin önemli bir parçası da ürünlerin mümkün olan en düşük düzeyde çevresel etki üretmesini sağlamaktır. Bu amaçla, Topluluk şirketleri, 2016 yılında da çevre dostu yeni ürün ve hizmet geliştirerek müşterilerinin beğenisine sunmuştur. Ürünlere ilişkin yapılan çalışmaların detaylarına Sürdürülebilirlik Raporu nda yer verilmiştir. Çevre koruma ve iyileştirme Üretimin çevresel etkilerini azaltmak Topluluk şirketlerinin öncellikleri arasındadır. Topluluk şirketlerinin pek çoğunda ISO Çevre Yönetim Sistemi (ÇYS) mevcuttur, raporlama döneminde belgelendirme ve yenileme işlemleri tamamlanmıştır. Arçelik in Doğaya Dönüş Başlasın sloganıyla başlattığı yenileme kampanyasında, tüketicilerden alınan eski ürünler Arçelik in Eskişehir ve Bolu daki geri dönüşüm tesislerinde geri dönüştürülmektedir; bu 2,5 MW gücünde 8 rüzgâr santralinin yıllık enerji üretimine eşdeğerdir. Aygaz Isparta Dolum Tesisinde kurulan, Atıksu Arıtma ve Geri Kazanım Sistemi ile yaklaşık m 3 /yıl su tasarrufu sağlanmaktadır. Ford Otosan Kocaeli Fabrikaları nca hayata geçirilen 1 Çocuk Bilinçlendir, Toplum Değişsin projesi ile yaklaşık çocuğa eğitim verilmiştir. Ayrıca biyoçeşitlilik izleme çalışmalarına başlanmış, 45 adet tür tespit edilmiştir. Çevre Kulübü (FOÇEV) kurulmuş, yeşil yakalı personel seçilmiş, çalışmalar başlatılmıştır. Boya çamuru oluşumlarında azalma ve enerji tasarrufu sağlanmış; demineralize su tesisi devreye alınmıştır. Evsel atıkların bertaraf yönetimi değiştirilerek, düzenli depolama yerine enerji kazanımı sağlanmıştır. Opet, TÜBİTAK TEYDEB Akaryakıt Depolama Tesislerinde Oluşan Atıksuların Geri Kazanımı İçin Sıfır Deşarj Yaklaşımlı Arıtma Teknolojilerinin Geliştirilmesi Projesi ni tamamlanmıştır. Tat Gıda İyi Tarım Sertifikası almıştır. Konserve işletmesinde çiftçilere damla sulama vb. konularda bilinçlendirme eğitimleri devam etmiştir. THY Opet, faaliyet gösterdiği 45 havalimanında Yeşil Havalimanı Kuruluşu unvanı almıştır. Tofaş, arıtma çamuru azaltım faaliyetleri sonucunda %10 oranında azaltım sağlamıştır. Koç Holding, Dünya Çevre Günü kapsamında, Koç Topluluğu III.Çevre Günü Etkinliği 27 Haziran 2016 da Eko-İnovasyon temasıyla gerçekleştirilmiştir. Ödüller ve başarılar Arçelik, CDP 2014 ve CDP 2016 karbon performans liderliğinde A performans ile Global A Listesi ne dahil olan ve Türkiye de bu listeye 2 nci kez giren ilk Türk sanayi şirketi olmuştur. Arçelik Çamaşır Makinesi İşletmesi EVET (En Verimli Endüstriyel Tesis) kategorisinde 1 incilik; Eskişehir Buzdolabı İşletmesi SEVAP-2 (Sanayide Enerji Verimliliğinin Artırılması Projeleri) 2 ncilik ödüllerini almıştır. Arçelik A.Ş., MSCI Global Sürdürülebilirlik Endeks Serileri nde 2016 yılında AAA derecesi ile yer almıştır. Ford Otosan, Sürdürülebilir Çevre ve Enerji Dostu Üretim Sistemi & EOS Çevre Yönetim Sistemi ile AB Çevre Ödülleri 2016 Türkiye Programı nda finalist olmuştur. Tofaş, Corporate Knights & As You Sow Amerikan şirketleri tarafından global 200 büyük şirket içerisinde değerlendirilerek 88 inci sırada yer almıştır. Tofaş, bu listede yer alan ilk ve tek Türk şirketidir. Tofaş, Çevko Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı tarafından verilen Yeşil Nokta Sanayi Ödülleri kapsamında Sürdürülebilir Atık Yönetimi ve 5R projesiyle ödüle layık görülmüştür. Tofaş, CDP Türkiye İklim Liderleri ödülünü almaya hak kazanan 7 firma arasında yer alan tek otomotiv üreticisi olmuştur. Tüpraş, AB Çevre Ödülleri Türkiye Programı nda Belediye Kentsel Atıksularının Sanayide Proses Suyu Olarak Kullanılmak Üzere Geri Kazanımı projesi ile finalist olmuştur. Tüpraş İzmit Rafinerisi SEVAP-3 kategorisinde 2 ncilik, Kırıkkale Rafinerisi SEVAP-3 kategorisinde 3 üncülük ödüllerini almaya hak kazanmışlardır. Yapı Kredi Bankası, Proje Üretiminde En Başarılı Banka, En Yüksek Enerji Tasarrufu Sağlayan Proje ve Çevresel ve Sosyal Etkilerin Yönetiminde En İleri Proje ödüllerini kazanmıştır. SOSYAL SORUMLULUK

138 134 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK Koç Holding, BM Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlenmesi Birimi ile iş birliği kapsamında HeForShe hareketinin Küresel Etki Liderleri arasında yer almaktadır. TOPLUMSAL GELİŞİM Koç Topluluğu, paydaşlarının beklentileri çerçevesinde toplumsal refahın artmasına yönelik çalışmalara önem vermektedir. Toplumsal gelişim alanındaki çalışmalarını stratejik bir yaklaşım çerçevesinde yöneten Koç Topluluğu, kaynaklarının dağılımını toplumsal gelişim, eğitim, sağlık, çevre ve kültür-sanat alanlarına yoğunlaştırmaktadır. Toplumsal cinsiyet eşitliği alanındaki çalışmalar Toplumsal cinsiyet eşitliği alanında Koç Holding in, etki gücünün en yüksek olduğu alana odaklanılmış ve kadının işgücüne katılımı, istihdamda kalması ve karar alma mekanizmalarına dahil olması için çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Birleşmiş Milletler Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlenmesi Birimi (BM Kadın Birimi- UN Women) ile imzalanan iş birliği anlaşması kapsamında, HeForShe hareketinde Türkiye merkezli tek şirket olarak, küresel iş dünyası temsilcileriyle birlikte ortak sorunların çözümüne yönelik çalışmalar hayata geçirilmeye 2016 yılında da devam etmiştir. Toplumsal cinsiyet eşitliği amacıyla oluşturulan Küresel Etki Liderliği Programı nın sözcülüğünü merhum Mustafa V. Koç un ardından Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ömer M. Koç devralmıştır. Bu program çerçevesinde, Koç Holding in 2017 ye kadar 4 milyon destekçiye ulaşma hedefi gerçekleştirilirken; 2020 yılına kadar en az 100 bin kişiye toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda farkındalık eğitimi verme ve toplumsal cinsiyet duyarlı işyeri kültürü güçlendirilerek eşitliği sağlama hedefleri doğrultusunda önemli adımlar atılmıştır. Bu çalışmaların yanı sıra, Birleşmiş Milletler Kadının Güçlenmesi Prensipleri (WEPs) 2015 yılında Koç Holding tarafından imzalanmıştır. Özel sektörün toplumsal cinsiyet eşitliği girişimlerini bir araya getirerek şirketler arası öğrenme süreçlerini desteklemek ve ülke çapında yayılımına katkı sağlamak amacı ile kurulmuş olan Global Compact Türkiye Kadının Güçlenmesi Çalışma Grubu nda da aktif olarak görev alınmıştır. Sürdürülebilirlik Kalkınma İş Dünyası Derneği nin Kadın İstihdamı ve Fırsat Eşitliği Çalışma Grubu nun başkanlığı da Koç Holding tarafından yürütülmüştür. Önemli etki alanlarından bir diğeri de Koç Topluluğu na ait markaların hayata geçirdiği iletişim çalışmaları olarak tespit edilmiştir. Büyük kitlelere ulaşan iletişim çalışmalarında cinsiyet önyargılarının kırılmasına katkı sağlamak hedefiyle, Koç Topluluğu şirketlerinin pazarlama ve kurumsal iletişim ekipleri ile birlikte çalıştıkları iletişim ajanslarına yönelik İletişimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği atölyeleri düzenlenmiş ve bir rehber hazırlanmıştır. Atölyeler, Koç Topluluğu şirketleri ve şirketlerin iletişim ve pazarlama alanındaki çözüm ortaklarına yaygınlaştırılmaktadır.

139 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 135 Ülkem İçin projesiyle, 95 bin çalışan ve 10 bin bayi temsilcisine yönelik toplumsal konularda farkındalık yaratılmakta; sosyal girişimciliğin yaygınlaştırılması hedeflenmektedir. Ülkem İçin Koç Holding tarafından 2006 yılında başlatılan bir diğer sosyal sorumluluk projesi olan Ülkem İçin, sorumlu vatandaşlık bilinci doğrultusunda sosyal girişimciliğin yaygınlaştırılması fikrine dayanmaktadır. Ülkem İçin projesi ile Koç Topluluğu şirketlerinin çalışanları, bayileri ve tedarikçileri tarafından toplumsal sorunların çözüme kavuşturulması için katılımcı bir tutum geliştirilmesi hedeflenmektedir. Her 2 yılda bir, odağı toplumun farklı bir ihtiyacına yöneltilen Ülkem İçin projesi kapsamında, yıllarında yerel kalkınmaya destek olan 387 yerel proje hayata geçirilmiştir yıllarında, ülke geneline yayılan 7 Ülkem İçin Ormanı nda fidan dikilmiş ve 18 bin çocuğa çevre eğitimi verilmiştir yıllarında ise, gönüllü ve düzenli kan bağışçısı kazanım kampanyası ile 103 bin kişi farkındalık çalışmalarına katılmış ve ünite kan bağışlanmıştır. Bu rakamlarla Koç Topluluğu, Kızılay a bir kurumca sağlanan en yüksek kan stoğu bağışını gerçekleştirmiştir yıllarında, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ile birlikte engellilerin iş ve sosyal hayata katılımı için düzenlenen farkındalık eğitimleriyle kişiye ulaşılmıştır. Ülkem İçin projesi yılları için toplumsal cinsiyet eşitliği temasına odaklanmıştır Ülkem İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Destekliyorum çalışmaları kapsamında Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV), Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı (TAP Vakfı) ve Koç Üniversitesi Kadın Araştırmaları Merkezi (Koç-Kam) & Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) iş birliğine gidilmiştir. Proje doğrultusunda, bayilere, çalışanlara ve yöneticilere toplumsal cinsiyet eşitliği seminerleri verilerek; toplumsal cinsiyete duyarlı işyeri ortamı yaratılması, Koç Topluluğu genelinde kadın çalışanların seviyesini ve oranını yükseltmeye yönelik uygulamalar hayata geçirilmesi hedeflenmiştir. Ülkem İçin projesinin bu uygulamasında, Eylül 2015 tarihinden bugüne kadar 32 Koç Topluluğu şirketinde düzenlenen Bilgi Değirmeni seminerleri ile yaklaşık 65 bin kişiye ulaşılmıştır. Bu seminerlerin tüm Topluluk çalışanlarına ulaştırılması için AÇEV tarafından 350 gönüllü şirket çalışanı, eğitmen olarak yetiştirilmiştir. Bunun yanı sıra, Koç Topluluğu şirketlerinden 200 orta ve üst kademe yönetici Koç-Kam tarafından verilen farkındalık seminerlerine katılmıştır. Ayrıca, bayiler aracılığıyla yerelde toplumsal cinsiyet eşitliği bilincini yerleştirecek 6 bin paydaşa yönelik farkındalık çalışmaları sayesinde projenin etki alanı genişletilmiştir. KURUMSAL SPONSORLUK VE MARKA PROJELERİ Koç Spor Fest Koç Holding, Topluluk şirketleri ile birlikte, müzik ve eğlenceyi üniversitelere taşımak, öğrencilere özel bir festival yaratmak ve bunu gelenekselleştirmek adına 2006 yılında Koç Spor Fest i başlatmış olup, 11 yılda 35 şehir gezerek 97 festival düzenlemiştir. Sporun hayat kalitesini artırdığına ve hem fiziksel hem de ruhsal açıdan daha sağlıklı bir toplum yarattığına inanan bir kurum olarak Koç Holding, Koç Spor Fest kapsamında 2009 yılı itibarıyla, Türkiye Üniversite Sporları Federasyonu nun ana sponsorluğunu üstlenmiştir. Böylece, üniversiteler arasında düzenlenen en prestijli spor etkinliği ve aynı zamanda Türkiye nin en geniş katılımlı spor organizasyonu; Türkiye Koç Spor Fest Üniversite Oyunları adını alarak festivalin vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Bu girişim ile Koç Spor Fest; spor, müzik ve eğlenceyi bir araya getiren Türkiye nin en büyük gençlik festivali unvanını almıştır. Koç Spor Fest, üniversiteli sporcu sayısını artırmayı amaçlarken, bir yandan da doğru spor izleyicisi olma kültürünü de yaygınlaştırmayı hedeflemektedir. Koç Spor Fest te düzenlenen tüm etkinlikler amatör branşların gelişmesi ve bu branşların izleyici kazanması yönünde planlanmıştır. Koç Spor Fest, bugün gelinen noktada 185 üniversiteden 57 branşta 26 bini aşkın sporcuyu misafir etmektedir. Her yıl müsabakalarda başarılı olan sporcu ve takımların bir kısmı, Koç Holding desteği ile düzenli olarak uluslararası organizasyonlarda Türkiye yi temsil etmektedir. Gençler ile kendi kampüslerinde bir araya gelme imkânı bulan Koç Holding, Koç Spor Fest projesi kapsamında gençler nezdinde spor kültürünün yayılması ve sporun günlük yaşamda var olması gereken bir olgu olarak benimsenmesi yönünde çalışmalar hayata geçirmektedir. Bu vesile ile sporun önemli isimlerini üniversiteliler ile bir araya getiren çeşitli etkinlikler de proje içeriğinde yer almaktadır. Etik değerlere sahip, zihinsel ve ruhsal açıdan sağlıklı, takım çalışmasını bilen gençler yetiştirebilmek amacıyla Koç Spor Fest çerçevesinde her sene farklı alanlarda söyleşiler düzenlenmektedir. SOSYAL SORUMLULUK

140 136 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK Koç Spor Fest i üniversite öğrenciler ile yıla yayılan bir etkileşim alanına ulaştırmak ve daha fazla branşa ev sahipliği yapabilmek adına, 2016 yılından başlayarak kayak ve snowboardu içine alan kış oyunları da proje kapsamına alınmıştır. İlk kez Palandöken de gerçekleşen kış oyunlarına 35 üniversiteden 500 öğrenci katılım göstermiştir. Koç Topluluğu nun en büyük 14 şirketinin destek verdiği Koç Spor Fest, Koç Topluluğu nun bir arada gerçekleştirdiği en büyük proje olma özelliğini de taşımaktadır. Arçelik, Grundig, Beko, Tüpraş, Opet, Aygaz, Setur, Yapı Kredi, Koçtaş, Tanı, Bilkom, Avis, Ford ve Fiat markalarının sahiplendiği aktiviteler gençlere farklı dijital teknolojileri de tanıtmaktadır. Her yıl 400 farklı tedarikçi, 250 kişilik bir ekip ile hazırlık ve saha süreci tamamlanan Koç Spor Fest in yarattığı ekonomi, binlerce sporcunun müsabakalar için geldiği şehirlerde yarattığı etki ile yerel ekonomiyi de canlandırmaktadır. Özellikle her yıl seçilen final ilinde 5 bin sporcunun ve yüzlerce idarecinin katılımı ile küçük bir olimpiyat havası yaratılmaktadır. Koç Spor Fest, 2016 yılında 7 üniversiteyi ziyaret etmiş ve büyük final Antalya Akdeniz Üniversitesi nde gerçekleştirilmiştir. Türkiye yi uluslararası arenada farklı spor branşlarındaki başarılarıyla da söz sahibi bir ülke haline getirebilmenin önemine inanan bir kurum olarak, 2020 Olimpiyat ve Paralimpik Oyunları adaylık sürecine de sponsor olan Koç Holding, ülkemizde sporun bir yaşam biçimi haline getirilmesi ve tabana yayılması için çalışmalarına devam etmektedir. Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi ile birlikte hayata geçirilen Olimpik Hareket Günleri projesi, özellikle ilköğretim okulu öğrencilerine spor kültürünü ve olimpik değerleri aşılama amacıyla başlatılmış ve bu bilincin toplumun geneline yayılması hedeflenmiştir. Akademisyenler ve çocuk psikologları iş birliği ile gerçekleştirilen proje kapsamında çocuklara; spor kültürü, Olimpiyat Oyunları ve felsefesi, fair play, sağlıklı beslenme, çevre duyarlılığı gibi konular; çeşitli videolar, çizgi filmler, küçük yarışmalar ve renkli görsellerin kullanımı ile interaktif olarak anlatılmakta ve bu sayede binlerce öğrenciye ulaşılmaktadır. Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Sponsorluğu Türkiye ye değer katacak birçok ekonomik ve toplumsal yatırımı hayata geçiren Koç Holding, spora ve sporcuya verdiği desteği bir adım daha öteye taşıyarak, Türkiye nin Olimpiyat yolculuğu sürecindeki çalışmalarına destek vermek amacıyla, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi nin (TMOK) 3 yıl süresince ana sponsorluğunu üstlenmiştir. TMOK un ilk ulusal ana sponsoru olan Koç Holding, bu sponsorluk ile Türkiye de olimpik ruhun gelişimine ve uluslararası arenada gerçekleştirilecek çalışmalara katkıda bulunmayı hedeflemektedir.

141 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 137 KidZania - Deprem Simülasyon Merkezi Çocukların gelişimini pozitif yönde etkileyen ve öğrenmeyi eğlenceye dönüştürerek daha bilinçli nesiller yaratan projelere destek vermek, Koç Topluluğu için her zaman öncelikli konular arasında yer almıştır. Dünya genelinde 5 kıtada 24 şehirde merkezi bulunan KidZania Çocuk Cumhuriyetleri nin 2014 senesinde İstanbul da açılması ile başta Koç Holding olmak üzere birçok Koç Topluluğu şirketi projeyi büyük bir memnuniyetle sahiplenmiştir yaş arası çocuk ve gençlere 100 e yakın meslek grubunu deneyimleme fırsatı sunan projeye, Koç Holding bir deprem simülasyon merkezi ile destek vermektedir. 9 ve üzeri yaş gruplarının faydalanabildiği etkinlik alanında; deprem öncesi, sonrası ve sırasında yapılması gerekenler küçük ziyaretçilere aktarılmaktadır. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi nin desteği ile yürütülen proje sayesinde katılımcılar, öncelikle teorik bir ders almakta; dersin ardından yaşanan deprem deneyimi sırasında ve sonrasında ise uygulamalı bir program sunulmaktadır. Deprem hattında bir ülke olarak, konuya ilişkin farkındalığın yükseltilmesi ve bilincin artırılması gerekliliğine inanan Koç Holding, bu proje ile depreme yönelik eğitimi en küçük yaşlara indirmekte ve böylece toplum geneline yaymaktadır. Uluslararası Nasreddin Hoca Karikatür Yarışması ve Sempozyumu Koç Holding, farklı sanat dallarının toplumsal gelişimine ve yurt dışında ülkemizin farklı alanlarda başarıyla temsil edilmesine destek verme amacıyla, 2008 yılından bu yana Karikatürcüler Derneği ne Uluslararası Nasreddin Hoca Karikatür Yarışması özelinde ana sponsorluk desteği vermektedir yılından bu yana, bütün dünya karikatürcülerine açık olarak düzenlenen yarışmada, Türk karikatürcüleri birçok defa büyük ödüle layık görülmüştür. İstanbul Bienali Koç Topluluğu, topluma miras bırakılabilecek anlamlı projeleri destekleyerek bu yöndeki girişimleri sahiplenmektedir. Toplumsal sorunlarla bire bir ilgili bir güncel sanat etkinliği olan İstanbul Bienali de bu doğrultuda desteklenmektedir. İstanbul Kültür Sanat Vakfı tarafından düzenlenen İstanbul Bienali ne 2007 yılında 10 yıllığına sponsor olunmuştur; ancak, sanatı her alanıyla toplumsal gelişmişliğin en temel göstergelerinden biri kabul eden Koç Holding, sürdürülebilir iş birlikleri kurma felsefesine de dayanarak, İstanbul Bienali ne verdiği desteği bir 10 yıl daha devam ettirme kararı almıştır yılında alınan bu karar ile sponsorluk yıllarını kapsayacak şekilde uzatılmıştır. İstanbul Bienali, Türkiye de düzenlenen sanat etkinlikleri arasında, yurt dışında en fazla ilgiyi çeken ve en fazla bilinen sanat etkinliğidir. İstanbul Bienali bugün, Türkiye deki en büyük güncel sanat platformu ve dünyanın en önemli 4 bienalinden biri konumundadır. Bienal e yapılan katkı aynı zamanda İstanbul markasına da yapılmaktadır. Koç Holding, İstanbul Bienali nin zenginleşerek devam etmesi için gerekli katkıda bulunmaya devam edecektir. Kavramsal çerçevesi Bienal küratörleri Elmgreen & Dragset tarafından iyi bir komşu olarak belirlenen 15 inci İstanbul Bienali 16 Eylül-12 Kasım 2017 tarihleri arasında yine ücretsiz olarak gerçekleşecektir. 223 Bağış, sponsorluk ve sosyal sorumluluk projesi sayısı (2015) SOSYAL SORUMLULUK 55 milyon TL Bağış ve yardımlar (2016 Konsolide) Sosyal projelere gönüllü katılan çalışan sayısı (2015)

142 138 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU VEHBİ KOÇ VAKFI Türkiye Cumhuriyeti nin ilk özel vakfı olan Vehbi Koç Vakfı, 17 Ocak 1969 da Vehbi Koç tarafından hayata geçirilmiştir. Çağdaş ve gelişen bir Türkiye için; 47 yıldır yaşamın en temel gereksinimleri olan eğitim, sağlık ve kültür alanlarında faaliyet gösteren Vakıf; 2016 yılında da yönetimini üstlendiği kurumlar ve desteklediği projeler aracılığıyla fark yaratmaya devam etmiştir yılı Vakıf faaliyetleri arasında ön plana çıkanlar aşağıda yer almaktadır. Vehbi Koç Vakfı nın tüm kurumları ve desteklediği projeler ile ilgili detaylı bilgilere ulaşmak için adresini ziyaret edebilirsiniz. EĞİTİM Vehbi Koç Vakfı eğitim bursları Vehbi Koç Vakfı, eğitimde fırsat eşitliği anlayışıyla 1969 yılından bugüne kadar toplamda 50 bini aşkın öğrenciye burs imkânı sağlamıştır. Burs programı kapsamında, eğitim döneminde toplam öğrenciye burs desteği sağlanarak; yetenekli, başarılı fakat maddi imkânları yeterli olmayan gençlerin eğitim süreçlerine katkıda bulunulmuştur. Model Okul hazırlık çalışmaları Öğrenme ortamlarının yeniden düşünülmesine ve tasarlanmasına odaklanan Model Okul projesi, Beykoz Ziya Ünsel Ortaokulunda vücut bulmaya hazırlanmakta; aynı zamanda okul yönetici ve öğretmenleriyle yürütülen eğitim çalışmaları devam etmektedir. 1,15 milyon TL; eğitimine yurt dışında devam etmeye karar veren öğrenciler ise 1,69 milyon ABD Doları burs kazanmışlardır. Ayrıca, Koç Okulu bu yıl liseye, 2 milyonu aşkın öğrencinin girdiği TEOG sınavında en üst %0,04 lük puan dilimi içine girmeyi başaran 75 yeni öğrenciyi kabul etmiştir. Koç Üniversitesi, Rahmi M. Koç Bilim Madalyası ödül programını başlattı Bilime ve insanlığa hizmet edecek yetkin mezunlar yetiştirmek hedefiyle kurulan Koç Üniversitesi, başarılı ve öncü bilim insanlarını ödüllendirmek amacıyla, Koç Üniversitesi Rahmi M. Koç Bilim Madalyası programını başlatmıştır. Bu yıl ilk kez verilen ödülün sahibi; Koç Ailesi üyeleri, bilim ve akademi çevreleri, iş dünyasının önde gelen isimlerinin yanı sıra çok sayıda davetlinin katıldığı törende açıklanmıştır. Rahmi M. Koç Bilim Madalyası programı kapsamında Fen, Mühendislik ve Tıp alanında ilk madalyayı Kaliforniya Üniversitesi (UCLA) ve Howard Hughes Tıp Enstitüsünde görev yapan, Popular Science dergisi tarafından dünyanın en parlak 10 genç bilim insanı arasında gösterilen Prof. Dr. Aydoğan Özcan kazanmıştır. Prof. Dr. Özcan bu ödüle; hesaplamalı görüntüleme, mikroskopi ve fotonik alanlarında üst düzey temel bilimsel çalışmalarının yanı sıra teletıp, mobil algılama ve teşhis uygulamaları konusunda geliştirdiği yenilikçi teknolojiler ile layık görülmüştür. Bu yıl, okulun öğretmenlerine yönelik iki eğitim programı yürütülmüştür. İlki Haziran 2016 tarihlerinde Rahmi M. Koç Müzesi ve Sadberk Hanım Müzesi nde gerçekleştirilmiştir. Öğretmenler için 5 inci kez düzenlenen eğitimle, farklı eğitim materyalleri ile farklı ortamlarda öğrenmenin gerçekleşebileceğinin deneyimlenmesi amaçlanmıştır. 6-7 Eylül tarihlerinde ise, oyun tabanlı öğrenme prensipleri ve zekâ oyunlarının ders materyalleri ile paralel kullanılması konusunda sertifika eğitimi gerçekleştirilmiştir. Koç Okulu ve öğrencilerinden etkileyici başarı Koç Okulunda, 2016 yılında liseden mezun olan 230 öğrenciden 85 i, bir üst eğitimine Türkiye de, 141 i ise yurt dışında -büyük çoğunluğu Amerika ve Avrupa nın çeşitli ülkelerindeki prestijli üniversitelerde- devam etmeye karar vermiştir. Eğitimine Türkiye de devam etmeye karar veren öğrenciler, toplam

143 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 139 Vehbi Koç Vakfı, kuruluşundan itibaren tüm faaliyetlerinde en iyi ye örnek olarak, sürdürülebilir ve tekrarlanabilir modellerle Türkiye ye fayda sağlamaya devam etmektedir. SAĞLIK 15 inci Vehbi Koç Ödülü nün sahibi Prof. Dr. Kamil Uğurbil oldu Türkiye nin ilk özel vakfı olarak 47 yıl önce kurulan Vehbi Koç Vakfı nın her yıl sırasıyla kültür, eğitim ve sağlık alanında verdiği Vehbi Koç Ödülü nün bu yılki sahibi sağlık alanındaki çalışmaları ile Prof. Dr. Kamil Uğurbil olmuştur. Prof. Dr. Uğurbil, 15 inci Vehbi Koç Ödülü nü Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ömer M. Koç un elinden almıştır. Beynin nasıl çalıştığına yönelik manyetik rezonans kullanarak çığır açan yeni teknolojiler geliştiren Prof. Dr. Uğurbil in araştırmaları; Alzehimer, depresyon gibi pek çok hastalığın sebeplerinin anlaşılmasına ve çözümlerin üretilmesine olanak sağlamıştır. Prof. Dr. Uğurbil in araştırmaları sonucunda ortaya çıkan bu teknolojiler, hastalıkların tanısının konması, tedavisinin planlanması ve tedaviye olan yanıtının izlenmesinde vazgeçilmez unsurlara dönüşmüştür. Prof. Dr. Kamil Uğurbil, Robert Koleji nde lise eğitimini, Columbia Üniversitesi nde yükseköğrenimini ve fizik/kimyasal-fizik alanında doktora eğitimini tamamladıktan sonra, 1977 yılında AT&T Bell laboratuvarlarında bir dönem çalışmış; 1979 yılında Columbia Üniversitesine öğretim üyesi olarak dönmüştür de Minnesota Üniversitesi ne taşınan Prof. Uğurbil in manyetik rezonansla ilgili laboratuvarı, CMRR adı altında disiplinler arası dünya lideri bir araştırma merkezine dönüşmüştür. Amerikan Hastanesi - MD Anderson Uluslararası İş Birliği Amerikan Hastanesi nin 2010 yılında Radyasyon Onkolojisi ile başlayan Texas Üniversitesi MD Anderson Kanser Merkezi ortaklığı, bölgedeki tek MD Anderson Uluslararası Kanser Ağı Temsilcisi olarak genişletilmiştir. Amerikan Hastanesi bugün, Radyasyon Onkolojisi nin yanı sıra, kanserin dokunduğu her alanda, MD Anderson Kanser Merkezi ile birebir aynı kalite ve standartlarda hizmet sunmaya başlamıştır. Vakıf Üniversiteleri arasında ilk Hemşirelik Fakültesi Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, YÖK Genel Kurulunun onayı ile vakıf üniversiteleri arasında önemli bir ilki gerçekleştirerek akademik yılından itibaren Koç Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi olarak eğitim vermeye başlamıştır. Koç Üniversitesi İlk Yardım Eğitim Merkezi eğitimlerini sürdürüyor Koç Topluluğu firmaları başta olmak üzere ve diğer kurumsal firmaların, ilk yardım eğitim ihtiyaçlarını karşılamak için; Koç Üniversitesi bünyesinde, 2010 yılında hizmete açılan İlk Yardım Eğitim Merkezi (KUİYEM), Koç Üniversitesi Hastanesi nin bulunduğu Topkapı daki Sağlık Bilimleri Kampüsü nde hizmet vermeye devam etmektedir. SOSYAL SORUMLULUK Koç Üniversitesi Hastanesi Kemik İliği Transplantasyon Ünitesi hasta kabulüne başladı Koç Üniversitesi Hastanesi nde Prof. Dr. Olga Meltem Akay ın koordinatörlüğünde hizmet veren Kemik İliği Transplantasyon Ünitesi hasta kabulüne başlamıştır. Ünitede, güncel teknolojinin sunduğu olanaklarla hastalara ileri düzeyde sağlık hizmeti verilmektedir. Ünite, m 2 alana sahip bölümde bulunmaktadır. Bu bölümde; akım sitometri laboratuvarı, kriyoprezervasyon ünitesi, aferez ünitesi ve temiz odadan oluşan teknik alan dışında, her biri ortalama 30 m 2 büyüklüğünde 14 tekil hasta odası, 2 muayene odası, doktor odaları ve hastanenin tümüne hâkim şeffaflık ilkesi ile tasarlanan ilaç hazırlama odası yer almaktadır.

144 140 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU VEHBİ KOÇ VAKFI Vehbi Koç Vakfı; varlık sebebine hizmet eden kuruluşlarının yanı sıra eğitim, sağlık ve kültür alanındaki geniş çaplı proje destekleriyle de topluma hizmet etmektedir. KÜLTÜR AKMED Akdeniz Medeniyetleri araştırmacılarının hizmetinde 26 binin üzerinde kaynağıyla Türkiye nin en zengin Akdeniz araştırmaları kütüphanesi konumunda olan AKMED Kütüphanesi, 600 adet yeni yayın ve görsel malzeme ile bu yıl da genişlemeye devam etmiştir. Kütüphaneden bu yıl 551 yerli ve yabancı araştırmacı yararlanmıştır. AKMED den araştırmacılara destek 3 Haziran 2016 tarihinde toplanan AKMED İcra Kurulu nda, yıllık proje destek başvuruları değerlendirilmiş ve 19 adet kazıaraştırma, 9 adet doktora, 13 adet yüksek lisans projesi yönergesi çerçevesinde destekleme kararı alınmıştır. Böylelikle, bugüne kadar AKMED in destek verdiği kazı ve araştırma projesi sayısı 205 e, doktora projesi sayısı 96 ya, yüksek lisans projesi sayısı 80 e ulaşmıştır. ANAMED de Bizans Kimliği ve Öteki Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi ANAMED in 2016 yılı takviminde öne çıkan organizasyonların başında Dördüncü Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu yer almıştır Haziran 2016 tarihleri arasında Coğrafi ve Etnik İmgelemde Bizans Kimliği ve Öteki başlığı altında ANAMED in Beyoğlu ndaki binasında yürütülen sempozyuma farklı ülkelerden 32 Bizantolog katılmıştır. Arter den sanat dolu bir 2016 Arter, çağdaş sanat alanında sürdürülebilir bir üretim ve sergileme altyapısı sunmak üzere 2010 yılında İstanbul İstiklal Caddesi nde açılmıştır. Programındaki kişisel ve karma sergiler kapsamında yeni eserlerin üretimini destekleyen Arter, 2016 da; Şener Özmen in Filtresiz, Murat Akagündüz ün Vertigo, Bahar Yürükoğlu nun Devridaim, Nil Yalter in Kayıt Dışı ve Bilge Friedlaender in Sözcükler, Sayılar, Çizgiler sergilerinin yanı sıra Selen Ansen in küratörlüğünde düzenlenen Her Düşenin Kanadı Yoktur adlı karma sergiye yer vermiştir. Çağdaş Sanat Müzesi nin inşaatı sürüyor Vehbi Koç Vakfı nın geleceğe yönelik en önemli sanat projeleri arasında, İstanbul Dolapdere de inşaatı süren ve 2018 de açılması planlanan çağdaş sanat müzesi yer almaktadır. Kültür ve eğitim odağı olarak kurgulanan müze, Vehbi Koç Vakfı Çağdaş Sanat Koleksiyonu ndan sergilerin yanı sıra; yıl boyunca süreli sergiler ile farklı disiplinleri buluşturan etkinliklere ev sahipliği yaparak, Arter in süregelen faaliyetlerini bir adım öteye taşıyacaktır.

145 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 141 Vehbi Koç Vakfı bugün hem Türkiye de hem dünyada hayırseverlere örnek olan bir model olarak faaliyetlerine devam ediyor. Müze binasında; sergi alanlarının yanında bir heykel terası, performans alanları, diyalog merkezleri, kitaplık, konservasyon laboratuvarı, depolar, bir sanat kitabevi ve yeme/içme alanları bulunacaktır. Müzenin kurucu direktörlüğünü Vehbi Koç Vakfı Kültür Sanat Danışmanı Melih Fereli üstlenirken, küratörler ekibinin başında ise Emre Baykal yer almaktadır te inşaatına başlanan müzenin, 2018 yılı içinde açılması planlanmaktadır. Sadberk Hanım Müzesi çocuklar için müze eğitim programlarına devam ediyor Bilgi edinmenin en zevkli yollarından biri olan müzeler, çocuklarda yaratıcı ve yorumlayıcı düşünceyi geliştiren yeni bir alan olarak bugün birçok ülkede okul eğitiminin bir parçası olarak kabul edilmektedir. Bu düşünceden hareketle Sadberk Hanım Müzesi, 2014 yılında çocuklara yönelik başlattığı Haydi Müzeye! Keşfet, Öğren, Eğlen adlı müze eğitim projesini geliştirerek tüm hızıyla devam ettirmektedir. Haydi Müzeye! eğitim projesi etkinlikleri kapsamında gerçekleştirilen atölye çalışmalarında; eserleri gözlemleme, keşfetme ortamı yaratılarak eleştirel düşünme ve tartışmaya imkân veren soru-cevap, yazı, çizim, drama, serbest resim çalışmaları gibi ücretsiz etkinlikler düzenlenmektedir. VEKAM dan İroni ve Gerilim sergisi Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (VEKAM), İroni ve Gerilim başlıklı sergiye ev sahipliği yapmıştır. Sergi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. M. Sinan Niyazioğlu nun küratörlüğünde; 16 Kasım-5 Aralık tarihleri arasında Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi Füreya Koral Sanat Galerisi nde gerçekleşmiştir. İkinci Dünya Savaşı yıllarında Türkiye deki savaş algısını, bu algının İstanbul ve Ankara da nasıl ayrıştığını görsel arşivlerle değerlendiren sergi; savaş yıllarında ülke içinde tasarlanan, basılan ve dolaşıma sokulan askeri albümler, resmî bültenler, halkevi yayınları, posta pulları, popüler kültür ve karikatür dergileriyle izleyicileri buluşturmuştur. SOSYAL SORUMLULUK Sadberk Hanım Müzesi 2016 da ilkbaharından itibaren, müzede eğitim çalışmalarını okul grupları dışına taşımak ve daha fazla çocuğa erişebilmek amacıyla, hey ayın son Cumartesi günleri eğitim etkinlikleri düzenlemeye başlamıştır da müze eğitim aktivitelerinde, toplamda öğrenci eğitim almıştır.