Bölüm 5. Tarım Politikası

Transkript

1 Bölüm 5. Tarım Politikası Tarım Politikasının Tanımı ve Konusu Tarım Politikasının Amaçları Tarım Politikasının Araçları Desteklenecek Ürünlerin Nitelikleri Destekleme Fiyat Yöntemlerinin Değerlendirilmesi Fiyat Tespitinde Kooperatiflerin Rolü Yapısal Politika Sosyal Politika

2 TARIM POLİTİKASI: Çiftçilerin ekonomik yaşantılarını iyileştirmek, tarımsal üretimi kamu yararına düzenlemek, kırsal toplumların refahını yükseltmek ve tüketicileri aşırı fiyat artışlarından korumak amacıyla uygulanan devlet önlemleri dizisidir. - Bilimsel Tarım Politikası - Uygulamalı Tarım Politikası (Üretici Örgütleri, Meslek Örgütleri, Tarım Kooperatifleri vb.)

3 Tarım Politikasının İnceleme Konuları: Tarım sektörünün genel ekonomideki yeri Tarımsal gelir düzeyinin saptanması ve iyileştirilmesi Tarımsal krizlerin incelenmesi ve önlenmesi Tarımsal ürün fiyatlarının saptanması Tarımda işçi işveren ilişkilerinin yürütülmesinin sağlanması Toprak ve tarım reformunda izlenecek politikalar Tarımsal eğitim, araştırma ve yayım hizmetlerinin belirlenmesi ve uygulanması Tarımsal vergilerin düzenlenmesi ve uygulanması, tarımda korumacı politikaların ve sübvansiyonların saptanması. Doğal kaynakları ve çevreyi koruma konusunda devletçe izlenecek politikaların belirlenmesi ve yürütülmesi

4 Tarım Politikasının Amaçları - Gelir amacı - Üretim ve kendine yeterlilik amacı - Verimlilik amacı - İstihdam Amacı - Dışsatım Amacı Tarım Politikasının Araçları - Fiyat politikası - Yapısal politika - Sosyal politika

5 Tarım Politikasının Amaçları Gelir amacı: Bir yıl boyunca çiftçinin işletmesinden sağladığı gelir en azından standart olarak kabul edilen bir sanayi işçisinin bir yılda elde ettiği ortalama gelire eşit olmalıdır. Üretim ve kendine yeterlilik amacı: Tarımsal üretimde mümkün olduğu ölçüde kendine yeterliliğin sağlanması gerekir. Verimlilik amacı: İşletmelerde optimal kaynak kullanımının teşvik edilmesi gerekir. İstihdam Amacı: Tarıma dayalı sanayinin geliştirilmesi ve yeni iş alanlarının yaratılması. Dışsatım Amacı: Nitelikli ürünlerin dışsatımı ile döviz girdisi sağlanmalı.

6 Türkiye Tarım Politikası Amaçları -Tarımda sosyal yapıyı koruyarak üretim türüne göre yeter gelirli işletme büyüklüğü temelinde tarım işletmelerinin etkinliğini arttırmak -Çok sayıda ve dağınık parsellerden oluşan işletmelerde bütünlük sağlayarak parçalanmanın hukuki ve kurumsal düzenlemelerle önlenmesini sağlamak -Sulama sistemlerinin yenilenerek kapalı sisteme geçişin hızlandırılması ve tarla içi sulamalarda modern sulama yöntemleri kullanılarak sulama etkinliğinin arttırılması -Tarımsal desteklemelerde ürün deseni ve su potansiyeli uyumu gözetilerek, sertifikalı üretim yöntemlerine önem verilmesinin sağlanması -Gıda güvenliği sağlamak ve ürün piyasaları ile çiftçi gelirlerinde istikrar için üretim, pazarlama ve tüketim aşamalarındaki ürün kayıplarını azaltmak.

7 Fiyat Politikası Ekonomide serbest fiyat oluşumunu etkilemek, fiyat istikrarı sağlayarak üretici ve tüketicileri korumak amacı ile alınan önlemlerin tümüne denir. Fiyatı oluşturan arz ve talep faktörleri üzerine müdahale: (Devlet piyasaya alıcı olarak girer ve talep yaratabilir Dışsatım engelleri ile Arzı sınırlandırabilir.) Doğrudan ürün ya da girdi fiyatlarına müdahale: Destekleme fiyatlarının belirlenmesinde; - Sabit fiyat düzeyinin saptanması (tüketici için- narh, vesika) - Garanti fiyat aralığının saptanması - En düşük fiyat düzeyinin saptanması (taban fiyat)

8 Fiyat Saptamada Dikkate Alınan Faktörler Ürünlerin üretim masrafları ve bunlardaki değişmeler Genel fiyat düzeyi Çiftçilerin net gelirleri Diğer ürünlerin arz, talep ve fiyat düzeyi İşletme büyüklükleri Alternatif kullanma olanakları Dışsatım, pazarlama ve stok durumu Ürünlerin dünya fiyatları

9 Destekleme Fiyat Saptama Yöntemleri Gelir Yöntemi Üretim maliyetleri yöntemi Parite fiyatı yöntemi Ekonometrik modeller yöntemi Fark ödeme sistemi (prim sistemi) Doğrudan gelir desteği Desteklenecek Ürünlerin Nitelikleri - Önemli bir dışsatım ürünü olmalı - Temel gıda maddesi olmalı - Geniş bir kitle tarafından tüketilmeli - Ürün arzında veya üretiminde dalgalanma olmalı - Tarımsal endüstrinin hammaddesi olmalı - Belirli bir ekolojik bölgede yetiştirilmeli - Tarım tekniği yönünden ürünün üretilmesinde yarar olmalı

10 Fark ödeme sistemi (prim sistemi): Tarımsal ürünlerin üretim maliyetleri piyasa fiyatının üstünde olduğunda, tüketicilerin ödediği fiyatları etkilemeden, ürün fiyatlarını ve üretici gelirlerini adil bir seviyeye getirmek için kullanılan bir araçtır. Ø Türkiye de ilk kez 1993 te pamukta uygulanmıştır. Ø Ülkemizde ürün sübvansiyonu şeklinde çiftçiye prim adı altında ödenmektedir. Bu nedenle Prim Sistemi olarak isimlendirilir. Amaçları 1-Tarım ürünleri piyasasına devlet müdahalesini asgariye indirmek 2-Devletin üreticileri rasyonel ve uygulanabilir bir politikayla desteklemesini sağlamak 3-Özel alıcıların (tüccar, sanayici vb.) Dünya fiyatları ile iç piyasadan ürün almalarını sağlamak 4-Üreticiye devlet desteğini doğrudan ödemek

11 Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli: Ø Tarımsal üretimin hem çiftçi gelirini hem de ülke ihracatımızı artırarak kalkınmayı sağlayacak şekilde planlı yapılmasının sağlanmasını hedefler. Ø Bakanlar kurulunun sayılı kararıyla 2010 yılından itibaren uygulamaya konulmuştur. Ø 2013 yılı itibariyle alan bazlı destekler, hayvancılık destekleri, çevre amaçlı tarım arazilerinin korunması, telafi edici önlemler, diğer tarımsal amaçlı destekler, faiz indirimli kredi uygulamaları gibi çok sayıda destek bulunmaktadır. Ø Türkiye de ilk defa 2009 yılında 190 tarım havzası belirlenmiş, ürün desenleri, havzaların yönetilebilir ve benzer ekolojiye sahip olması gibi kriterler dikkate alınarak 190 havza birleştirilerek 30 adet temel tarım havzası oluşturulmuştur.

12 Türkiye Tarım Havzaları

13 Havza Bazlı Destekleme Modelinin Amaçları -Tarımsal desteklemelerin daha etkin kullanılması -Arz açığı olan ürünlerde üretim artışı sağlanarak, kamu yükünün azaltılması -Doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması finansman -Türkiye nin AB ye uyum sürecinde olası gelişmelerin önemli tarım ürünleri üzerine etkilerinin analizinin yapılması -Arazi verimi ve sürdürülebilir kullanımının sağlanması -Üretimin sektör ihtiyaçlarına göre belirlenmesi -Muhtelif senaryolara göre üretimin planlanması -Üretim, tüketim, dış ticaret ve tarıma dayalı sanayinin ihtiyaçları gözetilerek talep projeksiyonlarının oluşturulması -Çiftçi gelirinde artışın sağlanmaya çalışılması

14 Yapısal Politikaların Genel Amaçları: Toprak ve insan ilişkilerinin düzenlenmesi Sulama ve toprak ıslahı gibi alt yapı yatırımları Doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir üretim anlayışına göre kullanımı Modern teknolojinin tarıma sokulması Tarımsal girdilerin bilinçli kullanımının yaygınlaştırılması Tarımsal pazarlama ve standardizasyon hizmetlerinin etkinleştirilmesi Kredi sorunlarının çözümlenmesi Dışsatımın gerçekleştirilmesi

15 Tarımsal Girdi Destekleri ( ) Desteklenen ürün ya da ürün grubu Desteğin adı 2014 Dekara Destek (TL) 2015 Dekara Destek (TL) Hububat, yem bitkileri, baklagiller, yumru bitkiler, sebze ve meyve Gübre 6,0 6,6 alanları Mazot 4,6 4,6 Gübre 7,5 8,25 Yağlı tohumlu bitkiler ve endüstri bitkileri alanları Mazot 7,5 7,9 Gübre 4,3 4,3 Peyzaj ve süs bitkileri, özel çayır, mera ve orman emvali alanları Mazot 3,1 3,3 Buğday, Arpa S.tohum 7,5 8,5 Tritikale, yulaf, çavdar S.tohum 6 6 Çeltik, yer fıstığı, yonca S.tohum 8 8 Nohut, kuru fasulye, mercimek S.tohum Susam, kanola, aspir S.tohum 4 4 Patates S.tohum Soya S.tohum Korunga, fiğ S.tohum 5 7 Standart Bodur meyve fidanları ile bahçe tesisi Sertifikalı Standart Yarı bodur meyve fidanları ile bahçe tesisi Sertifikalı Standart Aşılı bağ ve diğer meyve fidanları ile bahçe tesisi Sertifikalı Standart Zeytinde yağlık çeşitlerle bahçe tesisi Sertifikalı Toprak analizi desteği Analiz 2,5 2,5 0,75/b.baş 0,75/b.baş Aşı desteği Şap aşısı 0,50/k.baş 0,50/k.baş 1,50/b.baş 1,50/b.baş Aşı desteği Brucellosis aşısı 0,50/k.baş 0,50/k.baş Suni tohumlama desteği Etçi ırk 75 TL/baş 75 TL/baş İpek böceği tohum desteği Tohum 30TL/kutu 40TL/kutu

16 Üretim Primi (Fark Ödemesi) ( ) Desteklenen ürünler 2014 Destek Tutarı (kuruş/kg) 2015 Destek Tutarı (kuruş/kg) Yağlık ayçiçeği Kütlü pamuk (sertifikalı tohum kullananlar) Soya fasulyesi ,1 3,3 Kanola Dane mısır 4 4 Aspir Zeytinyağı Buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale 5 5 Kuru fasulye, nohut, mercimek Çeltik Çay Organik tarım desteği (meyve-sebze) 70 TL/dekar 70 TL/dekar Organik tarım desteği (tarla bitkileri) 10 TL/dekar 10 TL/dekar Organik tarım (anaç sığır, manda) 150 TL/baş 150 TL/baş Organik tarım (buzağı) 50 TL/baş 50 TL/baş Organik tarım (anaç koyun, keçi) 10 TL/baş 10 TL/baş 5 TL/kovan 5 TL/kovan Organik tarım (arılı kovan) 0,50/k.baş 0,50/k.baş Organik tarım (alabalık) 0,35 TL/kg 0,35 TL/kg Organik tarım (çipura, levrek) 0,45 TL/kg 0,45 TL/kg İyi tarım uygulamaları(meyve-sebze) 50 TL/dekar 50 TL/dekar 150 TL/dekar 150 TL/dekar İyi tarım uygulamaları(örtü altı) İyi tarım uygulamaları(süs bitkileri, tıbbi aromatik bitkiler) TL/dekar Ruhsatlı alanlarda 9ndık üre;cilerine 170 TL/dekar Ruhsatsız 9ndık bahçelerini sökerek alterna;f ürüne geçen üre;cilere 300 TL/dekar ÇiIlik Muhasebe Veri Ağına kayıtlı tarım işletmelerine 375 TL/işletme

17 Yapısal Politika Araçları: Kurumsal Reformlar Toprak reformu Toprak toplulaştırılması Kredi Politikası Girdi Politikası ve Sübvansiyonlar Üretim Politikası ve Ürün Sübvansiyonları Ticaret Politikası Eğitim Politikası