ANKARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ VETERİNER BİYOKİMYA ANA BİLİM DALI LİPOPROTEİNLER VE KLİNİK ÖNEMİ PROF. DR.

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ANKARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ VETERİNER BİYOKİMYA ANA BİLİM DALI LİPOPROTEİNLER VE KLİNİK ÖNEMİ PROF. DR."

Transkript

1 ANKARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ VETERİNER BİYOKİMYA ANA BİLİM DALI LİPOPROTEİNLER VE KLİNİK ÖNEMİ PROF. DR. ULVİ REHA FİDANCI ÖĞRETİM ÜYESİ AYTEN AŞKIN KILINÇ Veteriner Hekim Doktora Öğrencisi 2017

2 LİPOPROTEİNLER VE KLİNİK ÖNEMİ Lipidler, karbonhidratlardan sonra en önemli yakıt kaynağı olan kompleks yapılı biyomoleküllerdir. Lipidler, organizmada başlıca aşağıdaki şu fonksiyonları yerine getirirler. 1) Hücre membranlarının komponentidirler. 2) Metabolizma için gerekli hücresel yakıt maddesi olarak depo edilirler. 3) Metabolizma için gerekli hücresel yakıtın taşınabilir formunu oluştururlar. 4) Böcekler ve bakterilerin hücre duvarlarını, bazı bitki yaprakları ve cilt için koruyucu madde olarak görev yaparlar. Lipidleri tanımlamak için en çok tercih edilen tarif Bloor unkidir. Bir maddeye lipid denilebilmesi için taşıması gereken 3 özellik: 1) Suda erimezler, eter, kloroform, benzen, aseton gibi yağ eriticilerde erirler 2) Yağ asitlerinin esteridirler ya da esterleşebilirler. 3) Canlı organizmalarca kullanılabilirler. Lipidlerin en yaygın sınıflandırılması aşağıdaki gibidir. 2

3 1. Yağ Asitleri 2. Gliserin Taşıyan Lipidler Nötral Yağlar Mono-, di-, trigliseritler Gliserin eterler Glikozilgliserinler Fosfogliseridler Fosfotidler Difosfatidilgliserinler ve fosfoinozitidler 3. Gliserin Taşımayan Lipidler Sfingolipidler Seramidler Sfingomiyelinler Glikosfingolipidler Alifatik Alkoller ve Mumlar Terpenler Steroidler 4. Diğer Sınıf Bileşiklere Bağlı Lipidler LİPOPROTEİNLER Proteolipidler Fosfatidopeptidler Lipo-amino Asitler Lipopolisakkaritler Besin maddelerinin büyük bir kısmı önemli oranda lipid içerir. Lipidler, yağlı yiyecek ve içeceklerde, ette bulunurlar ki günlük diyet g kadar lipid içerir. Diyetteki lipidlerin büyük çoğunluğu trigliserid, az bir kısmı da fosfolipid, kolesterol ve kolesterol esteridir. Lipidlerin yapısı 3

4 Lipoproteinlerdeki majör lipid sınıflandırılması: Triaçilgliserol (16%) Fosfolipid (30%) Kolesterol (14%) Kolesterol esterleri (36%) Serbest yağ asitleri (4%) LİPOPROTEİN= LİPİD + PROTEİN Trigliserid, fosfolipid, kolesterol ve kolesterol esterleri suda çözünmezler. Bu nedenle sentezlendikleri dokudan ya depolanacakları hedef dokuya taşınmaları ya da tüketilmeleri gerekir. Plazma lipoproteinleri kanda, özgül taşıyıcı lipoproteinlerin makro moleküler kompleksleri ve apolipoproteinler şeklinde taşınırlar. Genel olarak, yapılarında lipoproteinlere özgü proteinler olarak bilinen on değişik apoprotein bulunmaktadır. Lipoproteinler, lipidleri plazmada taşırken çözünür tutmak ve kendi lipid içeriklerini dokulara verebilmek için etkili bir mekanizma olarak çalışırlar. İnsanlarda dağıtım sistemi, diğer hayvanlardan daha az gelişmiş olduğu için lipidlerin özellikle kolesterolün dokularda yavaş yavaş biriktiği görülür. Bu lipid birikimi aterosklerozise neden olduğu için önemlidir. Lipoprotein partikülleri küre şeklindedirler, eritrositlerden daha küçüktürler ve elektron mikroskobu ile görülebilirler; suyu seven (hidrofilik) kısımları lipoproteinin dış yüzeyini kaplarken, suyu sevmeyen (hidrofobik), yani yağlı kısımları onun iç kısmında gömülüdürler. Bu yüzden plazma lipoproteinlerinin en dış tabakasında bulunan lipid türleri polar lipitler olarak nitelendirilirler. Polar lipitler arasında başlıca sfingomiyelin türleri, fosfolipitler ve kolesterol gelir, bu moleküllerin her birinin bir ucu sulu ortamda olmaya daha müsaittir. Lipoproteinlerin ortasında ise başlıca, nötral lipitler olarak tabir edilen, kolesterol esterleri ve trigliseritler bulunur. 4

5 Lipoproteinler, elektroforez, ultrasantrifüj, ultrafiltrasyon ve elektron mikroskobik yöntemlerle birbirlerinden ayrılırlar. Lipoproteinler, elektroforezdeki ayrılmalarına göre şilomikronlar (tok kişilerde görülür), -lipoprotein (LDL), pre -lipoprotein (VLDL), -lipoprotein (HDL) şeklinde alt gruplara ayrılırlar. 5

6 Ultrasantrifüjdeki yoğunluklarına göre lipoproteinler, şilomikronlar, VLDL, IDL, LDL, HDL, Lp (a) şeklinde alt gruplara ayrılırlar. 6

7 Plazma lipoproteinleri içerdikleri protein [apoa, apob, apoc, apod, apoe, apo(a) vs.] ve lipidlerin kompozisyonlarındaki farklılıklara göre dört ana sınıfa ayrılır. Bunlar; Şilomikronlar, prebeta bandında yer alan çok düşük dansiteli lipoproteinler (VLDL), Beta bandında yer alan düşük dansiteli lipoproteinler (LDL) ve Alfa bandında yer alan yüksek dansiteli lipoproteinler (HDL) dir. İlave olarak plazmada, VLDL nin trigliseritlerini kaybederek, LDL ye dönüşümü sırasında oluşan ve bir geçiş formu olan ara dansiteli lipoproteinler (IDL) mevcuttur. Plazma Lipoproteinleri ve Metabolizmaları: 7

8 Lipidlerin sindirimi ve emiliminden sonra, ince bağırsak mukoza hücresinde 2- monogliseridlerden ekzojen trigliseridler oluşur. Bu ekzojen trigliseridler, az miktarda serbest kolesterol, kolesterol esteri ve fosfolipid ile bir araya gelirler, bir protein tabakasıyla da kaplanarak suda çözünebilir ve transport edilebilir şilomikronları oluştururlar. Şilomikronlar da lenf sistemi yoluyla dolaşıma katılırlar. Lipidlerin emiliminden sonra duktus torasikusta süt beyazlığında şilus görülür. Şilusun beyazlığı içerdiği şilomikronlardan ileri gelir. Beslenmeden sonra, emilen ve lipoproteinler halinde kana karışan lipidler nedeniyle plazma da bulanık görülür ki bu durum emilim lipemisi olarak tanımlanır. Emilim lipemisinin şiddeti ve plazmada lipoproteinler halinde bulunan lipid miktarı, yağlı madde alınmasından 5-6 saat sonra maksimum olur. Daha sonra yavaş yavaş azalır ve yemekten 8-10 saat sonra plazma yeniden berrak görünümünü kazanır. 8

9 Şilomikronlar başlangıçta ApoB-48 ve ApoA içerir. Daha sonra dolaşım sürecinde HDL ile etkileşme sonucunda ApoE ve lipoprotein lipazı aktive eden ApoC-II apolipoproteinleri şilomikronlara katılır. Şilomikronlar, aktive olan lipoprotein lipaz (LPL) etkisiyle trigliserid içeriğinin çoğunu kaybederler ve daha küçük çaplı şilomikron kalıntılarına dönüşürler. Karaciğer hücrelerindeki ApoE reseptörleri şilomikron kalıntılarını tanır. Bu reseptörlerin etkisiyle şilomikron kalıntıları endositoz yoluyla karaciğer hücresi içine alınırlar ve orada yıkılırlar. 9

10 Karaciğerde şilomikron kalıntılarından VLDL ler oluşur ve bunlar da dolaşıma verilirler. Yakıt olarak hemen gerekenden daha fazla yağ asidi veya karbonhidrat bulunduğu durumlarda, karaciğerde yağ asitlerinden veya karbonhidratlardan sentezlenen endojen trigliseridlerden de VLDL yapılmakta ve kana verilmektedir. ApoC-II, lipoprotein lipazı aktive ederek VLDL trigliseridlerinden serbest yağ asitlerinin salıverilmesine neden olur. Böylece lipid içeriği gittikçe azalan VLDL ler, yaklaşık olarak eşit miktarlarda trigliserid ve kolesterol içeren ara dansiteli lipoprotein (IDL) ve daha sonra düşük dansiteli lipoprotein (LDL) haline değiştirilirler. Lipoprotein lipaz (LPL) vasıtasıyla şilomikronlardan ve VLDL lerden salıverilen yağ asitleri, yağ doku hücrelerinde trigliseridler (TG, triaçilgliserol) olarak depolanırlar. IDL ler ApoE reseptörleri tarafından LDL ler ise LDL reseptörleri tarafından tanınarak karaciğer hücreleri içine alınırlar. IDL ler ve LDL ler, karaciğer hücrelerinde hepatik lipaz etkisiyle daha ileri yıkılırlar. 10

11 Apoproteinler lipitlerin suda çözünürlüklerini etkilerler. Lipitler de komşu polipeptit zincirlerinin agregasyonunu önleyerek apoproteinlerin çözünürlüklerini artırırlar. Apoproteinlerlipoprotein metabolizmasında genel olarak üç önemli fonksiyona sahiptir. Fosfolipitler ile reaksiyona girerek kolesterol esterlerinin ve trigliseritlerin eriyebilir halde tutulmasına yardım ederler. Kolesterol ve trigliseritlerin lesitin: kolesterol açiltransferaz (LCAT), lipoprotein lipaz (LPL) ve hepatik lipaz gibi enzimler ile olan reaksiyonlarını düzenlerler. Reseptörler için bir çeşit tanınma bölgeleri sağlarlar. Eskiden apoproteinlerin sınıflandırılmasında karboksi terminal aminoasitlerine göre yapılırken, günümüzde alfabetik terminoloji kullanılmaktadır (A, B, C gibi) Apoprotein A (Apo A), HDL in esas proteinidir. Diğer lipoproteinlere (özellikle şilomikronlarda ana yüzey komponenti olarak) az oranlarda dağılmış durumdadır. HDL partikülleri üzerindeki serbest kolesterolü esterleştiren LCAT ı aktive eden Apo A-I, A sınıfı apoproteinlerin en önemlilerindendir. Apoprotein B (Apo B), B48 ve B100 olmak üzere iki alt sınıfı ayrılabilir. Şilomikronlar, VLDL ve LDL in katabolizmasında görevlidirler. Apopoprotein C (Apo C), VLDL in başlıca yapıtaşıdır. C sınıfındaki apoproteinler aslında farklı lipoproteinler arasında alınıp verilen bir grup düşük molekül ağırlıklı proteinlerdir. ApoC-II, LPL ın kofaktörü olarak lipoprotein metabolizmasında çok önemli bir rol oynamaktadır. Apoprotein D (Apo D) nin, transfer protein olarak görev yaptığı, lipoproteinler arasında (özellikle VLDL den HDL e veya tersi) kolesterol ester ve trigliseritlerin taşınmasını sağladığı tahmin edilmektedir. Apoprotein E (Apo E), VLDL ve HDL in önemli bileşenlerindendir. Apo E, hücrelerin kolesterol ihtiyacının karşılanmasında görevlidir. Apo E ayrıca, Apo B48 ve Apo B100 içeren lipoproteinlerin metabolizmasında da önemli rol oynamaktadır. 11

12 Apoproteinlerin sınıflandırılması Lipoprotein Metabolizmasında Görev Alan Enzimler: LPL, yağ ve kas hücrelerinde sentezlenir. Daha sonra yağ dokusu, akciğer ve kaslardaki kapiller endoteliyal hücrelerin luminal yüzeyine yapışarak, şilomikron ve VLDL trigliseridlerinin hidrolizinde rol oynar. Hepatik trigliserid lipaz (HTGL), karaciğerde sentezlenir ve hepatik sinüzoidlerdeki endoteliyal hücrelerin luminal yüzeyine bağlanır. HTGL, kısmi yıkıma uğrayan VLDL veya IDL den trigliseridlerin uzaklaştırılmasından sorumludur. LCAT, plazmada lesitinden serbest kolesterole linoleatın transferine aracılık eder ve bu kolesterol esterinin oluşumu ile sonuçlanır. 12

13 Kolesteril ester transfer protein (CETP), karaciğerde sentez edilerek HDL nin kolesteril esterlerinin, şilomikron veya VLDL den trigliserid ile değişimine aracılık eder. Lipoprotein Metabolizmasını Kontrol Eden Lipoprotein Reseptörleri : LDL reseptör gen ailesi: LDL reseptörüne ilaveten, LRP, gp 330 reseptörü ve VLDL reseptörü başta olmak üzere bu gen ailesinin yeni tanımlanmış birkaç üyesi daha vardır. Bu reseptörler ortak yapısal motifler içermelerine rağmen farklı işlevler görürler. LDL Reseptörü: molekül ağırlığında glikoproteindir. Özellikle karaciğer parankim hücreleri başta olmak üzere vücutta birçok hücrenin yüzeyinde bulunurlar. LDL, şilomikron kalıntıları, VLDL, VLDL kalıntıları, IDL ve apo E-HDL gibi apo B ve apo E içeren lipoproteinlerin alımında işlev görürüler. Tipik apo E içermeyen HDL (HDL nin çoğunluğu) LDL reseptörü ile etkileşmez. Hücreler çeşitli işlevleri için gereken kolesterolü plazmadan LDL reseptörleri aracılığıyla bu lipoproteinlerin hücre içine alınmasıyla sağlarlar. Hücre içine alınan lipoproteinler protein ve lipidlerin hidroliz edildiği lizozomlara taşınırlar. Daha sonra reseptörler hücre yüzeyine dönerler. ApoB-100 ve apoe LDL reseptörü ile etkileşir. Reseptör ve lipoprotein kompleksi hücre zarında bulunan kaplanmış çukur denen özel bir alana lokalizer olur. Kaplama klatrin denen özgün bir yapısal protein kompleksinden oluşur. LDL reseptörünün 5 ayrı yapısal ve işlevsel bölgesi (ligand bağlayıcı bölge, epidermal büyüme faktörü prekürsörü homolog bölgesi, O-bağlı şeker bölgesi, membran kaplayıcı bölge, sitoplazmik bölge) vardır. Bu bölgelerdeki mutasyonlar ailesel hiperkolesterolemi denen genetik bozukluğa neden olur. LDL reseptör seviyesini kontrol eden ve strerol düzenleyici eleman bağlayıcı proteinler (SREBP-1 ve SREBP-2) adı verilen iki birbirine ilişkili (% 50 oranında idantik) transkripsiyon faktörü mevcuttur. LDL Reseptör İlişkili Protein (LRP): Başlıca karaciğer parankim hücreleri, beyin nöronları ve plesantanın sinsisyo-trofoblast hücrelerinde bulunur. Apo E den zengin şilomikron kalıntıları ve VLDL kalıntıları LRP e bağlanarak hücre içine alınırlar. LRP ayrıca LPL ve hepatik lipazla da etkileşime girer. Gp 330: Majör Heymann Nefrit Antijeni olarak da bilinir. Başlıca böbrek proksimal tübülleri ve beyin ependimal hücrelerinde yer alır. Karaciğerde bulunmaz. Apo E içeren lipoproteinleri ve LDL i bağlamasına rağmen lipid metabolizmasındaki rolü bilinmemektedir. VLDL Reseptörü: ApoE içeren lipoproteinleri bağlar ve başlıca kas, yağ ve beyinde bulunur. Sinir Sisteminde koroid pleksus ve bazı nöronlarda yer alır. Karaciğerde bulunmaz ve lipoprotein metabolizmasındaki rolünün belirlenmesi gerekir. Çöpçü (Scavenger) Reseptör: Asetil LDL reseptörü olarak da bilinir, kimyasal olarak değişmiş LDL ile etkileşir, fakat doğal LDL ile etkileşmez. İki tipi olduğu gösterilmiştir (tipi, II). Makrofajlar, karaciğer endotel hücreleri, arter duvarı düz kas 13

14 hücrelerinde bulunur. Okside, asetile, asetoasetilasyona veya malondialdehid ile modifiye edilmiş LDL nin alınmasına aracılık eder. HDL Reseptörü : Kolesterol ile yüklenmiş birçok hücre özgün HDL bağlanması gösterir ve birkaç farklı protein izole edilmiştir. Bununla beraber bu proteinlerin hiçbirisi HDL reseptörü gibi gözükmemektedir. 14

15 Lipoproteinler içerdikleri lipid miktarına göre çoktan aza doğru: Şilomikron VLDL IDL LDL HDL Şilomikronlar: Lipoproteinler içinde dansite olarak en küçük, boyut olarak en büyük ve en yaygın sınıfı oluştururlar. Plazmanın ultrasantrifüjünden sonra kolayca yüzerler. Şilomikronların apoproteinleri apo B48, apo E ve apo C-ll içerir. Trigliseridlerce (%86) zengin olan şilomikronlar ince barsak mukozasında üretilip lenf yoluyla kana geçerler. Apo C-ll lipoprotein lipaz aktivitesine sahip olup adipoz doku, kalp, iskelet kası ve süt salgılayan meme dokularında bu dokulara serbest yağ asitlerinin salgılanmasını sağlar. Şilomikronlar diyetle alınan yağ asitlerini ya kullanılacakları dokulara ya da depolanacakları dokulara (böbrek hariç) taşırlar. VLDL: Trigliseridlerden meydana gelirler. Trigliseridler VLDL lerin %55-56 sını oluşturur. Karaciğerde üretilirler. Görevleri endojen olarak sentezlenen trigliseridlerin perifer dokulara taşınmasıdır. Periferik dokularda LPL ın etkisine maruz kalan VLDL ler büyük oranda trigliseritlerden arınır. VLDL lerin boyutları küçülüp daha yoğun hale gelirler. Bu arada VLDL den HDL e trigliserit, HDL den VLDL e kolesterol transferi olur. Böylece VLDL trigliserit yönünden iyice fakirleşirken kolesterol esteri içeriğinde bir artma meydana gelir. Çapı küçülen ve yoğunluğu artan VLDL dolaşımdaki LDL in bir öncüsüdür. Karaciğerin trigliserid sentezi ile VLDL salgılaması arasında dengesizlik olduğunda yağlı karaciğer sendromu olur. IDL: 1,006-1,019 g/ml dansiteye sahip olan IDL plazmada çok düşük konsantrasyonlarda bulunur. Büyüklük ve içerik açısından VLDL ve IDL arasında yer alır. 15

16 Başlıca apoları apob-100 ve E dir. IDL, LDL öncüsüdür ve lipazların etkisiyle plazmada oluşturulan VLDL katabolizması ürünlerini temsil eder. Aterojenik olduğuna inanılır. LDL: Primer görevi kolesterolü karaciğerden periferik dokulara taşımaktır; total plazma kolesterolünün yaklaşık % 70 i LDL dedir. Plazmadaki LDL in büyük çoğunluğunun VLDL in bir katabolizma ürünü olduğu düşünülmektedir. LDL yaklaşık % 75 lipid (% 35 kolesterol esteri, % 10 serbest kolesterol, % 10 trigliserid ve % 20 fosfolipid) ve % 25 proteinden oluşur. Apo B100 eser miktardaki apoe dışında gerçekte bu partiküllerde bulunan yegâne proteindir. LDL -elektroforetik mobilite gösterir. Yaklaşık % 75 LDL alımı, hepatositlerce sağlanır. Birçok diğer doku daha küçük miktarlarda LDL alırlar. Alımın yaklaşık 2/3 ü LDL reseptörü aracılığıyla gerçekleştirilir, geri kalan ise iyi açıklanamamış reseptör dışı yolla olur. LDL bilinenen aterojenik faktördür. Kandaki konsantrasyonunun yükselmesi insanlarda aterosiklerozisin bir habercisi olarak kabuledilmektedir. Ekstrahepatik doku hücrelerinde bulunan spesifik yüzey reseptörleri, ApoB-100 ü tanıyarak LDL lerin hücre içine alınmalarını sağlarlar. Karaciğer dışı doku hücrelerinde LDL ler yıkılır ve kolesterol veya bir kolesterol türevi oluşur. Düz kas hücrelerinde kolesterol esterlerinin birikmesiyle arteriyel duvarlarda aterosklerotik plaklar gelişir. Ateroskleroz, kanda yüksek kolesterol düzeylerine özellikle de yüksek LDL-C düzeyine bağlı olarak ortaya çıkar. Serum LDL-kolesterol düzeyinin %130 mg dan düşük olması aterosklerotik kalp hastalığı için düşük riski, % mg arasında olması orta riski, %160 mg dan yüksek olması ise yüksek riski ifade eder. Bütün hücreler yeniden (de novo) olarak kolesterol sentez edebilir. Bununla beraber, LDL birçok hücrede kolesterol kaynağı olarak kullanılır. Karaciğer aldığı kolesterolü membran biyosentezi için, VLDL biyosentezi için, safra asidi yapımı için kullanabilir. Adrenal, ovaryum ve testisler hormon sentezinde, diğer dokular ise hücre tamiri ve proliferasyonunda kullanırlar. HDL: HDL ler, lipoproteinler içerisinde yoğunluk olarak en fazla, çap olarak en küçük olan ( A ) partiküllerdir. Apo A-I ve Apo A-II HDL deki ana apoproteinler olup, bir HDL partikülünün %50 sini oluştururlar. HDL in başlıca görevi kolesterolü periferal hücrelerden karaciğere taşımaktır. HDL, dansiteleri dikkate alınarak HDL1( g/ml), HDL2 (1, g/ml) ve HDL3 ( g/ml) olmak üzere üç gruba ayrılır. HDL grupları içerisinde Apo E yi yapısında bulunduran tek fraksiyon HDL1 olup yaklaşık total plazma Apo E sinin % 50 sine sahiptir. LCAT, HDL deki kolesterolü esterleştiren önemli bir enzimdir. HDL in yapısındaki Apo A-I, LCAT ın kofaktörüdür. HDL3, serbest kolesterolün mükemmel alıcısıdır. Alınan ve esterleştirilen serbest kolesterolün miktarı arttıkça partikülün boyutu büyür ve HDL2 meydana gelir. Bazı hayvanlarda (fare, sıçan, köpek), daha az ölçüde olmak üzere insanlarda HDL2 kolesterol esterleri yönünden daha da zenginleşebilir ve aynı zamanda Apo E edinebilir. Bu Apo E içeren partikül (HDL1) aslında HDL in az bir miktarını oluşturur, fakat metabolik olarak aktif bir alt sınıftır. HDL antiaterojenik bir lipoproteindir. HDL1 insanlarda kolesterol 16

17 esterlerinin karaciğere ulaştırılmasında kullanılan başlıca yol değildir. İnsanlar, maymunlar ve tavşanlarda kolesterol VLDL ve LDL yoluyla plazmayı terk eder ve daha az HDL, bunun yerine daha fazla LDL sentezlenmesinden dolayı bu türler, aterosiklerozise duyarlıdırlar. Bunun yanında sıçan, fare, köpek başta olmak üzere genel olarak hayvanlar, HDL1 oluştururlar ve kolesterolü Apo E nin aracılık ettiği yol ile doğrudan karaciğere götürebilirler. Bu hayvanlarda LDL düzeyleri düşüktür, dolayısıyla aterosikleroz gelişimine karşı dirençlidirler. Dolaşım kanında bulunan kolesterolün miktarı, LDL ve HDL olarak hangi oranda bulunacağına göre aterosiklerotik lezyonların oluşumunu etkiler. Kadınlarda erkeklere oranla daha fazla HDL bulunur ve buna paralel olarak kadınlarda kalp hastalıkları daha az şekillenir. Kanda kolesterol konsantrasyonu beslenme, stres ve endojen kolesterol sentez hızından etkilenir. Plazmada VLDL miktarı yüksek HDL çok düşükse aterosiklerozis çok kolay bir şekilde meydana gelir. Bu durumda kolesterol ve kolesterol esterleri, kan damarlarının iç yüzeyine toplanarak damarların daralmasına sebep olur. Kalp ve beyin damarlarının bu şekilde daralması dolaşım bozukluğuna neden olarak enfarktüs gelişir. Lipoproteinlerin Tayini: Lipidlerin tayin edilmesinde şu prensipler geçerlidir. 1- Serumun organik çözücüyle ekstre edilmesi 2- Bu çözücünün uçurulması 3- Kuru maddenin tayin edilmesi Örnek alım koşulları: 1- Kan mutlaka saatlik açlıktan sonra alınmalıdır. 2- Venözstazdan kaçınılmalıdır. 3- Lipid düzeyini etkileyecek ilaçları kullanmamış olmalıdır. 4- Ateşli bir hastalık ve kronik enfeksiyonlardalipid analizine ara verilmelidir. 5- Serum alındıktan sonra lipoprotein analizi o gün yapılmayacak ise serum +4 0 C en fazla 24 saat bekletilebilir. 6- Analizi yapılacak numuneler asla dondurulmamalıdır. Donma işlemi lipoproteinlerin yapısında değişikliğe neden olur. 17

18 Plazma lipidleri hedef değerleri Total kolesterol Trigliserid HDL-Kolesterol LDL-Kolesterol LP(a) <% 200 mg <% 150 mg > % 40 mg (kadın) >%50 mg (erkek) <% 130 mg <% 30 mg TKol/HDL-Kol <3.5 TürkKalpDerneğininkabulettiğideğerler Total kolesterol (mg/dl) LDL-kolesterol (mg/dl) Trigliserid (mg/dl) Optimum <100 Normal < < 150 Sınırda yüksek Yüksek Çok yüksek 190 >500 Analizlerin sonuçları değerlendirilirken türler arasında az da olsa farklılıkların olabileceği unutulmamalıdır. Hayvanlar ve insanlar arasında lipoproteinlerin metabolizması açısından büyük farklılıklar olmamasına rağmen, değerler açısından bazı farklılıklar olabilmektedir. Gerek laboratuar hayvanlarında ve gerekse evcil hayvanlarda plazma lipoprotein değerleri insanlara göre daha düşüktür. Genellikle atlardaki VLDL konsantrasyonları diğer türlerden daha fazladır. Sığırların kanında diğer türlere nazaran HDL oranı daha yüksektir ve kandaki kolesterolün esas kaynağıdır. Yine sığırların trigliserit değerleri de oldukça düşüktür. Laktasyondaki bir inek ile laktasyonda olmayan bir ineğin plazmasındaki lipoprotein konsantrasyonları da oldukça farklıdır. Laktasyonda olmayan bir ineğin total lipit değeri yaklaşık mg/dl civarında iken, laktasyondaki bir ineğin kanında sadece kolesterol değeri 500 mg/dl yi geçebilmektedir. Kolesteroldeki bu artışın ana kaynağı HDL dir. 18

19 Kalitatif şilomikron testi: Hiperlipidemik bir köpekte kan salça kıvamındadır. Kan santrifüj edildiğinde serum bulanık görünümdedir. Serum buzdolabında 1 gece bekletildiğinde: Yüzeyde krema kıvamındaki tabaka şilomikronların, Bulanıklığın kalıcı olması VLDL lerin varlığını işaret eder. Ya da her ikisinin kombinasyonu olabilir. HDL-Kolesterol tayini: Serumdaki VLDL, LDL ve varsa şilomikronlar çöktürülür. Üstte kalan süpernatanda kolesterol tayini yapılır. Bu kolesterol HDL-kolesteroldür. VLDL-Kolesterol tayini: VLDL, en iyi ultrasantrifüjle tayin edilir. Aşağıdaki formülle de hesaplanabilir: VLDL=Trigliserid/5 LDL-Kolesterol tayini: LDL-kolesterol, hazır ticari kitlerle tayin edilir. Serum trigliserid konsantrasyonunun 400 mg/dl den düşük olduğu durumlarda Friedewald formülüyle hesaplanabilir: LDL-kolesterol=Total kolesterol-(tg/5)-(hdl-kolesterol) Lipid Metabolizması Bozuklukları Kan lipid düzeyi lipidemi veya lipemi tabirleriyle ifade edilir.kan lipidlerinin normal sınırlarda olmasına normolipidemi, normal sınırların üzerinde olmasına hiperlipidemi, normal sınırların altında olmasına hipolipidemi denir.lipid depo hastalıklarına lipidoz, lipidlerin vücutta anormal dağılımına lipodistrofi denir.mukolipidoz, hem mukopolisakkaridoz hem de sfingolipidozda ortak olan nitelikleri bir araya getiren hastalıklardır. Hiperlipidemi: Hiperlipidemi lipid metabolizmasının primer bozukluğu şeklinde veya sekonder bozukluklara bağlı olarak görülebilmektedir. İnsanlarda oldukça yaygın olan ve kalıtsal bir karakter gösteren primer bozukluklara hayvanlarda pek rastlanmamaktadır. Köpek ve kedilerde görülen idiopatik hiperşilomikronemi, minyatür Schnauzerlerde görülen idiopatik hiperlipoproteineminin primer karakterli olup olmadığı açık değildir. İdiopatik hiperşilomikronemide kedilerde hem kolesterol hem de trigliserit değerlerinde artış 19

20 görülürken, köpeklerde trigliserit değerinde belirgin bir artış olur. Bu hastalıkta İntravenöz heparin injeksiyonunu takiben trigliserit değerlerinde düşme olmaz. Minyatür Schnauzerlerde görülen idiopatik hiperlipoproteinemide trigliserit değerlerinde 100 katı aşan yükselmeler görülür. Kolesteroldeki yükselmeler daha azdır. İdiopatik hiperşilomikronemiden farklı olarak bu durumda, heparin enjeksiyonunu takiben trigliserit konsantrasyonlarında belirgin bir düşme olur. Primer hiperlipidemi: Genetik kaynaklı lipid bozukluklarıdır. Fenotipik olarak sınıflandırılması Dr. Donald Fredericson tarafından belirlenen kriterlere göre yapılır. FredericksonHiperlipidemiSınıflandırması Lipid çeşidine göre sınıflandırılması: Hiperkolesterolemi Hipertrigliseridemi Karışık hiperlipidemi Genetik sınıflandırması: 20

21 Tip I hiperlipoproteinemi: Lipoprotein lipaz eksikliğine bağlı olduğu kabul edilir. Resesif kalıtılır. Nadir olarak ve 10 yaşından önce görülür. Serum koyu bulanıktır; bir gece buzdolabında bekletildiğinde üstte kalın krema tabakası oluşur alt kısım berraktır. Özellikle trigliserid yüksektir, kolesterol normal veya yüksek olabilir. Klinik olarak karın ağrısı ve hepatosplenomegali vardır. Aterosikleroz riski düşüktür. Tip IIa hiperlipoproteinemi: Lipoprotein yıkılımı azlığına bağlanmaktadır. Dominant olarak kalıtılır. Nispeten nadir olarak ve çocuklukta görülür. Serum berraktır; bir gece buzdolabında bekletildiğinde de berraktır. Trigliserid normaldir, kolesterol yükselmiştir Klinik olarak ksantomlar saptanabilir. Aterosikleroz riski yüksektir. Tip IIb hiperlipoproteinemi: Lipoprotein sentezi artışına bağlanmaktadır. Dominant olarak kalıtılır. Tip IIa hiperlipoproteinemiden daha az olarak ve çocuklukta görülür. Serum hafif bulanıktır; bir gece buzdolabında bekletildiğinde her tarafında yaygın bulanıklık olur. Trigliserid ve kolesterol düzeyi artmıştır. Klinik olarak ksantomlar saptanabilir. Aterosikleroz riski yüksektir. Tip III hiperlipoproteinemi: Lipoprotein yıkılımı azalmasına bağlanmaktadır. Dominant olarak kalıtılır. Tip IIb hiperlipoproteinemiden daha sık olarak ve yaşlarında görülür. Serum hafif bulanıktır; bir gece buzdolabında bekletildiğinde üstte krema tabakası ve altta bulanıklığın durduğu görülür. Trigliserid ve kolesterol artmıştır. Klinik olarak ksantomlar, karbonhidrat intoleransı, hiperürisemi saptanır. Ateroskleroz riski vardır. Tip IV hiperlipoproteinemi: Lipoprotein sentezinde artma ve yıkılışında azalmaya bağlanmaktadır. Dominant kalıtılır. Nispeten sık olarak ve erişkinlerde görülür. Serum bulanıktır; bir gece buzdolabında bekletildiğinde üstte krema tabakası oluşmaz, fakat bulanıklık kalır. Endojen trigliseridler artmıştır, kolesterol artmış veya normal olabilir. Klinik olarak şişmanlık, karbonhidrat intoleransı, çoğu kez diyabetes mellitus, hiperürisemi saptanır. Aterosikleroze predispozedirler. Tip V hiperlipoproteinemi: Şilomikron yıkılımının azalması, VLDL sentezinin artıp yıkılımının azalmasına bağlanmaktadır. Dominant kalıtılır. Sık olarak erişkinlerde görülür. Serum bulanıktır; bir gece buzdolabında beklediğinde üstte ince bir krema tabakası ve altta bulanıklık olur. Trigliserid düzeyi yüksektir, kolesterol düzeyi normal veya yüksek olabilir. Klinik olarak şişmanlık, karın ağrısı, hepatosplenomegali, karbonhidrat intoleransı ve sık olarak diyabetes mellitus, hiperürisemi vardır. Aterosikleroz riski düşüktür. Sekonder hiperlipidemiler çeşitli nedenlerle ortaya çıkar. -Obezitede Tip IV -Aşırı alkol alımında Tip IV ve Tip V -Diabetesmellitusta Tip IIb, Tip IV ve Tip V -Hipotiroidide Tip IIa, Tip IIb ve Tip III 21

22 -Nefrotiksendromda Tip IIa, Tip IIb, Tip IV ve Tip V hiperlipoproteinemi görülebilir. İnsanlarda hem primer hem de sekonder bozukluklara sık rastlanabilirken, hayvanlarda ise daha çok başka bir hastalığa bağlı sekonder lipit metabolizması bozuklukları görülmektedir. İnsanlarda ve küçük hayvanlarda şilomikron düzeylerindeki artışın en önemli nedenlerinden biri ileri decedeki Diabetes mellitus vakalarıdır. Bu durumda alınan kan örneğine bakıldığı zaman domates çorbası şeklinde olduğu görülür. Serum veya plazma dolapta bekletildiğinde krema benzeri tabakanın altında VLDL düzeylerindeki bir artışa da işaret eden opaklık görülür. Tip I (insüline bağlı) Diabetes mellitus da, şilomikron ve VLDL dolayısıyla trigliseritlerdeki artışın nedeni bu lipoproteinlerin katabolizmalarında görevli olan LPL ın sentezi ve aktivasyonunu artıran insülin yokluğu ve karaciğere lipolizis nedeniyle artan serbest yağ asiti akışıdır. Tip II (insülin rezistans) Diabetes mellitus da ise trigliseritlerdeki artış, VLDL in hepatik üretiminden kaynaklanır. Trigliserit düzeylerindeki artışın önemli nedenlerinden biri de hipotiroidizmdir. Bu hastalıkta lipitlerin katabolizması sentezinden daha fazla azalır. Plazma trigliserit düzeyindeki artışın diğer nedenleri arasında akut pankreatitis, hiperadrenokortizm (Cushing Sendromu), kolestazis, nefrotik sendrom, açlık, ağır egzersiz ve yağlı bir diyet sayılabilir. Cushing sendromunda trigliserit düzeylerindeki artışın nedeni, karaciğerde VLDL sekresyonunun artması, LPL aktivitesinin azalmasıdır. Aynı durum dışarıdan glikokortikoit verilmesiyle de sağlanabilir. Kolestazis trigliserit konsantrasyonlarında geçici artışa neden olur. Açlık hiperlipemisi başlıca Ponilerde ve bazen atlarda oluşur. Yağlı karaciğer ve bulanık bir serum ile karakterizedir. Şiddetli travma katekolaminlerin etkisi altında lipolizisi artırır, bu da kanda serbest yağ asitlerinde dolayısıyla VLDL fraksiyonunda bir artışa neden olabilir. Yanık, üremi, miyokardiyal infarktüs, sepsis gibi olaylar da trigliserit düzeylerinde yükselişe yol açabilir. Hipolipidemi: Hipobetalipoproteinemi: LDL kolesterol düzeyinde azalma ( normalin % si kadar) vardır. Hastaların çok önemli şikayetleri yoktur. Genellikle belirti vermez, tedavi gerektirmez. Abetalipoproteinemi: LDL kolesterolü yoktur. Şilomikronlar oluşmaz, VLDL sentezi de hemen hemen tamamen bozulmuştur. Plazmada sadece -lipoproteinler (HDL) vardır. Yağların ve yağda çözünen vitaminlerin absorpsiyonu bozulur. Anormal bağırsak hareketleri, yağlı dışkı, çift yüzeyli eritrositler vardır. Retinitis pigmentosa nedeniyle körlük oluşabilir. Fazla miktarda E ve A vitaminin alınması bu hastalığı tedavi etmemesine ragmen sinir sistemi üzerine olabilecek etkileri azaltabilir. Tangier hastalığı (analfalipoproteinemi): HDL kolesterol hemen hemen hiç yoktur. Anormal sinir fonksiyonlarına, lenf nodüllerinde, bademciklerde, karaciğer ve dalakta 22

23 büyümeye neden olur. Kolesterol bademciklerde birikir ve bademcikler turuncu bir hal alır. Bu hastalarda erken kronik kalp hastalığı (KKH) veya ailelerinde KKH geçmişi bulunmamaktadır. Lesitin kolesterol açil transferaz (LCAT) yetmezliği: İskandinavya ülkelerinde görülen kalıtsal bir hastalıktır. LCAT eksikliği olan hastalarda kolesterol esterleri oluşamaz. HDL-kolesterol düzeyleri çok düşüktür. Hemolitik anemi ve böbrek yetersizliği (proteinüri) vardır. Korneada opasite görülür. Hipotrigliseridemi Meydana Getiren Durumlar: Sığırlarda lipoprotein metabolizması ile ilgili bozukluğa yol açan önemli bir hastalık yağlı karaciğerdir. Adipoz dokudaki artan lipolizis kanda serbest yağ asitleri konsantrasyonunu fazla miktarda artırır. Kandaki serbest yağ asitleri düzeyindeki artış karaciğerde artan trigliserit sentezine yol açar. Bir süre sonra karaciğerin trigliserit sentez hızı VLDL sentezleyip dolaşıma salma hızını aşar ve karaciğerde yağlanma şekillenir. Sonuçta dolaşımda hem VLDL düzeylerinde ve hem de buna bağlı olarak LDL düzeylerinde düşme meydana gelir. Kandaki trigliserit oranı 5 mg/dl nin altına inebilir. Ayrıca yüksek süt verimli sütçü ineklerde meydana gelen yağlı karaciğer, ketozis ve abomazumun sola deplasmanı gibi problemlerle de ilişkili olabilmektedir. Bu hastalıklarda da trigliserit ve total kolesterol değerlerinde bir düşme meydana gelir. Yine yağlı karaciğer gelişen ineklerde retensiyo sekundinarum problemlerinin görülme sıklığının daha fazla olduğu ve retensiyo sekundinarum gelişen ineklerde kandaki VLDL, LDL ve HDL deki azalmayı gösteren Apo A-I ve Apo B oranlarında azalma meydana geldiği bildirilmiştir. HDL in yapısında bulunan ve kandaki Apo A-I ve VLDL LDL yapısında bulunan Apo B sığırlardaki başlıca iki ana apoprotein olup, çoğu zaman VLDL, LDL ve HDL yerine bunların düzeylerine bakılması yeterli bilgi verir. İneklerde ketozis, koyunlarda gebelik toksemisinde hipotrigliseridemi ile beraber serbest yağ asitleri konsantrasyonunda artış görülür. Köpek ve kedilerde hipotrigliserideminin herhangi bir hastalıkla açık bir ilişkisi yoktur. Ancak hipertiroidizm ve bazı malabsorbtif protein kaybına neden olan enteropatilerde görülebilir. 23

24 KAYNAKLAR 1) 2) 3) DELİBAŞ N., TAHAN V. Lipoprotein metabolizması ve ateroskleroz ile ilişkisi. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 1995; 2 (2): ) n%20focus.pdf 5) 6) 7) 8) ÇEKMEN MB., TÜRKÖZ Y., TURGUT M., GÖZÜKARA EM. Lipoprotein (a) genel bir bakış ve çeşitli hastalıklarla ilişkisi. Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi. 4 (4): ) 10) YALÇIN A., ÇETİN M. Plazma Lipoproteinleri ve Klinik Önemi. J Fac Vet Med. 20 (2001): ) Plasma-lipids-and-lipoproteins.pdf 12) 13) _ ppt 14) 15) 16) 17) 18) BAYŞU SÖZBİLİR N., BAYŞU N. Biyokimya. Öncü Basımevi. İstanbul, ) ASI T. Tablolarla Biyokimya Cilt 1. Tayf Ofset ) ASI T. Tablolarla Biyokimya Cilt 2. Tayf Ofset ) KARAGÜL H., ALTINTAŞ A., FİDANCI UR., SEL T. Klinik Biyokimya. Medisan Yayınevi. Ankara ) NELSON DL., COX MM. Çev. Edi. ELÇİN YM. Lehninger Biyokimyanın İlkeleri. Palme Yayıncılık. 5. Baskıdan Çeviri. Ankara

LİPOPROTEİNLER. Lipoproteinler; Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı. stabilize edilmeleri gerekir. kanda lipidleri taşıyan özel

LİPOPROTEİNLER. Lipoproteinler; Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı. stabilize edilmeleri gerekir. kanda lipidleri taşıyan özel LİPOPROTEİNLER LİPOPROTEİNLER Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı olarak çözündüklerinden, taşınmaları için stabilize edilmeleri gerekir. Lipoproteinler; komplekslerdir. kanda lipidleri taşıyan

Detaylı

BİY 471 Lipid Metabolizması-I. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi

BİY 471 Lipid Metabolizması-I. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi BİY 471 Lipid Metabolizması-I Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ 2008-2009 Güz Yarı Dönemi Lipoproteinler Türev lipidler: Glikolipidler Lipoproteinler Lipoproteinler, lipidlerin proteinlerle oluşturdukları komplekslerdir.

Detaylı

LİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı

LİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı LİPOPROTEİN METABOLİZMASI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Lipoprotein Nedir? 1- Lipidler Hidrofobik lipidler çekirdekte (Trigliserit, Kolesterol esterleri)

Detaylı

LİPİD METABOLİZMASI Lipidlerin vücuda alınması ve taşınması şilomikronları Şilomikronlar

LİPİD METABOLİZMASI Lipidlerin vücuda alınması ve taşınması şilomikronları Şilomikronlar LİPİD METABOLİZMASI Lipidlerin vücuda alınması ve taşınması Besin maddelerinin büyük bir kısmı önemli oranda lipid içerir. Lipidler, yağlı yiyecek ve içeceklerde, ette bulunurlar ki günlük diyet 15-40

Detaylı

LİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı

LİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı LİPOPROTEİN METABOLİZMASI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Lipoprotein Nedir? 1- Lipidler Hidrofobik lipidler çekirdekte (Trigliserit, Kolesterol esterleri)

Detaylı

LİPİD METABOLİZMASI TESTLERİ

LİPİD METABOLİZMASI TESTLERİ LİPİD METABOLİZMASI TESTLERİ Lipid bozuklukları-frederickson Sınıflandırması 1) Tip1: Hiperşilomikronemi Lipoprotein lipaz ya da ApoCII eksikliği 2) Tip 2: a Hipertrigliseridemi olmaksızın hiperkolesterolemi

Detaylı

Lipoproteinler. Dr. Suat Erdoğan

Lipoproteinler. Dr. Suat Erdoğan Lipoproteinler Dr. Suat Erdoğan Lipoproteinler Kan plazmasında dolaşan yağlar lipoprotein adı verilen yapılar ile paketlenerek taşınırlar. Lipoproteinler yağların taşıt araçlarıdır. Lipoproteinlerin yapıları

Detaylı

BİYOKİMYADA METABOLİK YOLLAR DERSİ VİZE SINAV SORULARI ( ) (Toplam 4 sayfa olup 25 soru içerir) (DERSİN KODU: 217)

BİYOKİMYADA METABOLİK YOLLAR DERSİ VİZE SINAV SORULARI ( ) (Toplam 4 sayfa olup 25 soru içerir) (DERSİN KODU: 217) BİYOKİMYADA METABOLİK YOLLAR DERSİ VİZE SINAV SORULARI (05.11.2012) (Toplam 4 sayfa olup 25 soru içerir) (DERSİN KODU: 217) Adı Soyadı: A Fakülte No: 1- Asetil KoA, birçok amaçla kullanılabilir. Aşağıdakilerden

Detaylı

LİPİD METABOLİZMASI HASTALIKLARI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN G.Ü.Ecz.Fak. Biyokimya Anabilim Dalı

LİPİD METABOLİZMASI HASTALIKLARI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN G.Ü.Ecz.Fak. Biyokimya Anabilim Dalı LİPİD METABOLİZMASI HASTALIKLARI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN G.Ü.Ecz.Fak. Biyokimya Anabilim Dalı Plazma Lipidleri Yağ asitleri Trigliseritler Kolesterol Fosfolipidler Trigliseritler Enerji kaynağı olarak kullanılan

Detaylı

Lipidler, polar olmayan çözücülerde çözünen, suda çözünürlüğü düşük olan, hidrofobik veya amfipatik özellik gösteren biyolojik moleküllerdir.

Lipidler, polar olmayan çözücülerde çözünen, suda çözünürlüğü düşük olan, hidrofobik veya amfipatik özellik gösteren biyolojik moleküllerdir. Dönem : 1 Dilim Ders adı : Tıbbi Bilimlere Giriş : Lipidler, trigliseridler, fosfolipidler Sorumlu Öğretim Üyesi: Prof. Dr. Berrin Umman Sorumlu Öğretim Üyesi Anabilim Dalı: Kardiyoloji Hedefler : 1. Lipidler,

Detaylı

DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI TRİGLİSERİTLERİN SENTEZİ

DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI TRİGLİSERİTLERİN SENTEZİ 9. Hafta: Lipit Metabolizması: Prof. Dr. Şule PEKYARDIMCI DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI Palmitoleik ve oleik asitlerin sentezi için palmitik ve stearik asitler hayvansal organizmalardaki çıkş maddeleridir.

Detaylı

* Yapılarında C, H, O bulunur. Bazılarında C, H, O dan başka N, P, S bulunur.

* Yapılarında C, H, O bulunur. Bazılarında C, H, O dan başka N, P, S bulunur. Lipitler ortak özellikleri su ile karışmamak olan organik maddelerdir ve kimyasal olarak yağ asitlerinin bir alkolle esterleşmesinden oluşur. 1.1. Lipitlerin Yapısı ve Ortak Özellikleri * Yapılarında C,

Detaylı

Beslenmeden hemen sonra, artan kan glikoz seviyesi ile birlikte insülin hormon seviyesi de artar. Buna zıt olarak glukagon hormon düzeyi azalır.

Beslenmeden hemen sonra, artan kan glikoz seviyesi ile birlikte insülin hormon seviyesi de artar. Buna zıt olarak glukagon hormon düzeyi azalır. Seçmeli Ders: Dokular ve Organlar Arası Metabolik İlişkiler 1.HAFTA Normal metabolizmada aktif olan günlük akış; Yaşamak için gerekli olan enerji akışı, dışardan alınan gıdalardan elde edilir. Kullanılan

Detaylı

Lipoprotein Metabolizması

Lipoprotein Metabolizması Lipoprotein Metabolizması Kolesterol, insandaki majör sterol olup, hücre membranlarının yapısal bileşeni, D vitamini ve steroid hormonlar ile safra asitlerinin öncülüdür Trigliseridler diyetle alınan başlıca

Detaylı

Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur.

Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Yağların suda çözünmemesi canlılığın devamı içi önemlidir. Çünkü

Detaylı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HASTA BİLGİLENDİRME FORMU HİPERLİPİDEMİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini

Detaylı

Yağ ihtiyacı nereden karşılanır?

Yağ ihtiyacı nereden karşılanır? Besinde Lipitler Besinsel Yağlar 1. Trigliseritler (%90) 2. Kolesterol (serbest ya da yağ asitlerine bağlı halde) 3. Serbest Yağ Asitleri 4. Fosfolipitler 5. Yağda Çözünen Vitaminler (A,D,E,K) Suda çözünmezler

Detaylı

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)! HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü

Detaylı

Lipidler. Lipidlerin sınıflandırılması. Yağ asitleri

Lipidler. Lipidlerin sınıflandırılması. Yağ asitleri Lipidler Suda çözünmeyen ve organik çözücülerde iyi çözünen bileşiklere verilen genel isimdir Çoğunlukla hidrokarbon yapısındadırlar Canlılarda depo maddesi olarak yaygın bulunurlar Metabolize edilmeleriyle

Detaylı

LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU

LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU Alanin Transaminaz ( ALT = SGPT) : Artmış alanin transaminaz karaciğer hastalıkları ( hepatosit hasarı), hepatit, safra yolu hastalıklarında ve ilaçlara bağlı olarak

Detaylı

Prof.Dr. Oktay Ergene. Kardiyoloji Kliniği

Prof.Dr. Oktay Ergene. Kardiyoloji Kliniği Hipertrigliseridemii id i Tedavisi i Prof.Dr. Oktay Ergene İzmir Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kardiyoloji Kliniği Hipertrigliseridemi Gelişimiş VLDL Chylomicron Liver Defective Lipolysis Remnants

Detaylı

Çeşitli tohumların yağ bileşimi. USDA Nutrient Database. Tekli doymamış. Çoklu. Kanola Keten Mısır Fındık Zeytin Ayçiçeği Susam Soya Ceviz

Çeşitli tohumların yağ bileşimi. USDA Nutrient Database. Tekli doymamış. Çoklu. Kanola Keten Mısır Fındık Zeytin Ayçiçeği Susam Soya Ceviz LİPİTLER Hayvan ve bitki dokularının eter, benzin, kloroform gibi yağ çözücülerinde eriyen bölümlerine ham lipit denir. Organizmanın başlıca besin kaynağını oluştururlar, enerji verme ve depolama yönünden

Detaylı

Keton Cisimleri. Prof. Dr. Fidancı

Keton Cisimleri. Prof. Dr. Fidancı Keton Cisimleri Prof. Dr. Fidancı Yağ asitlerinin oksidasyonunda oluşan Asetil CoA'nın daha ileri oksidasyonu karaciğerde iki yol takip etmektedir. Bunlar sitrik asit döngüsü yolu ile asetoasetat, D β

Detaylı

Kolesterol Metabolizması. Prof. Dr. Fidancı

Kolesterol Metabolizması. Prof. Dr. Fidancı Kolesterol Metabolizması Prof. Dr. Fidancı Kolesterol oldukça önemli bir biyolojik moleküldür. Membran yapısında önemli rol oynar. Steroid hormonların ve safra asitlerinin sentezinde öncül maddedir. Diyet

Detaylı

YAĞLAR (LİPİTLER) Yağların görevleri:

YAĞLAR (LİPİTLER) Yağların görevleri: LİPİTLER (YAĞLAR) YAĞLAR (LİPİTLER) Yapılarında C,H, O den başka N,P da bulunabilir. İçerikleri C miktarı O a göre daha fazla olduğu için çok enerji verirler. Yağlar solunumda kullanılınca çok oksijen

Detaylı

M. (arpa şekeri) +su S (çay şekeri) + su L.. (süt şekeri)+ su

M. (arpa şekeri) +su S (çay şekeri) + su L.. (süt şekeri)+ su KARBONHİDRATLAR Karbonhidratlar yapılarında.. (C),.. (H) ve. (O) atomu bulunduran organik bileşiklerdir. Karbonhidratların formülü ( ) ile gösterilir. Nükleik asitlerin, ATP nin, hücre, bitkilerde yapısına

Detaylı

Sfingozin türevi membran lipidleri

Sfingozin türevi membran lipidleri Dr. Suat Erdoğan Sfingozin türevi membran lipidleri Sfingolipidler Sfingomyelin Glikolipidler Kolesterol ve Steroidler Bu tür lipidler gliserol içermezler Yapıda bir amino alkol olan sfingozin bulunur

Detaylı

Kolesterol Metabolizması. Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin Eser Zirve Üniversitesi EBN Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya A.B.D.

Kolesterol Metabolizması. Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin Eser Zirve Üniversitesi EBN Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya A.B.D. Kolesterol Metabolizması Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin Eser Zirve Üniversitesi EBN Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya A.B.D. Steroidler Steroidlerin yapı taşı birbirine yapışık 4 halkalı karbon iskelehdir, bu yapı

Detaylı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı Hücrenin fiziksel yapısı HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücreyi oluşturan yapılar Hücre membranı yapısı ve özellikleri Hücre içi ve dışı bileşenler Hücre membranından madde iletimi Vücut sıvılar Ozmoz-ozmmotik basınç

Detaylı

LİPİTLER. Yrd.Doç.Dr. Funda GÜLCÜ BULMUŞ. Fırat Üniversitesi SHMYO

LİPİTLER. Yrd.Doç.Dr. Funda GÜLCÜ BULMUŞ. Fırat Üniversitesi SHMYO LİPİTLER Yrd.Doç.Dr. Funda GÜLCÜ BULMUŞ Fırat Üniversitesi SHMYO Lipidler ya gerçekten ya da potansiyel olarak yağ asitleri ile ilişkileri olan heterojen bir grup bileşik Ortak özellikleri: biyolojik kaynaklı

Detaylı

LİPİDLER ve HİPERLİPİDEMİ

LİPİDLER ve HİPERLİPİDEMİ LİPİDLER ve HİPERLİPİDEMİ Lipidler:Ağırlıkları baģına en fazla kalori sağlayan besin öğeleridir (1 gr. yağ=9 kalori). Sinir sisteminde yalıtım maddesidir. Yağda eriyen vitaminlerin emilimi için gereklidir

Detaylı

BİYOKİMYA ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ DERS PROGRAMI

BİYOKİMYA ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ DERS PROGRAMI BİYOKİMYA ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ DERS PROGRAMI SAĞLIK BİLİMLERİ ENSİTÜSÜ İ Yüksek Lisans Programı SZR 101 Bilimsel Araştırma Ders (T+ U) 2+2 3 6 AD SZR 103 Akılcı İlaç Kullanımı 2+0 2 5 Enstitünün Belirlediği

Detaylı

Referans:e-TUS İpucu Serisi Biyokimya Ders Notları Sayfa:368

Referans:e-TUS İpucu Serisi Biyokimya Ders Notları Sayfa:368 21. Aşağıdakilerden hangisinin fizyolojik ph'de tamponlama etkisi vardır? A) CH3COC- / CH3COOH (pka = 4.76) B) HPO24- / H2PO-4 (pka = 6.86) C) NH3/NH+4(pKa =9.25) D) H2PO-4 / H3PO4 (pka =2.14) E) PO34-/

Detaylı

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM 1) Aşağıdaki hormonlardan hangisi uterusun büyümesinde doğrudan etkilidir? A) LH B) Androjen C) Östrojen Progesteron D) FUH Büyüme hormonu E) Prolaktin - Testosteron 2)

Detaylı

III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler

III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler MBG 111 BİYOLOJİ I 3.1.Karbon:Biyolojik Moleküllerin İskeleti *Karbon bütün biyolojik moleküllerin omurgasıdır, çünkü dört kovalent bağ yapabilir ve uzun zincirler

Detaylı

Kolesterol yaşam için gerekli olan mum kıvamında yağımsı bir maddedir.

Kolesterol yaşam için gerekli olan mum kıvamında yağımsı bir maddedir. On5yirmi5.com Kolesterol Nedir? Kolesterol yaşam için gerekli olan mum kıvamında yağımsı bir maddedir. Yayın Tarihi : 21 Haziran 2011 Salı (oluşturma : 11/3/2015) Kolesterol beyin, sinirler, kalp, bağırsaklar,

Detaylı

LİPİDLER VE METABOLİZMASI

LİPİDLER VE METABOLİZMASI LİPİDLER VE METABOLİZMASI Lipidler bitki ve hayvan dokusunda bulunup, suda çözünmeyen, fakat eter, aseton, kloroform ve benzen gibi polar olmayan çözücülerde çözünen organik bileşiklerdir. Lipidler Weende

Detaylı

Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir.

Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir. Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir. Proteinlerin yapısında; Karbon ( C ) Hidrojen ( H ) Oksijen

Detaylı

Vücut yağ dokusunun aşırı artışı olarak tanımlanır. Ülkemizde okul çağındaki çocuk ve adolesanlarında obezite oranı % 6-15 dolaylarındadır.

Vücut yağ dokusunun aşırı artışı olarak tanımlanır. Ülkemizde okul çağındaki çocuk ve adolesanlarında obezite oranı % 6-15 dolaylarındadır. Vücut yağ dokusunun aşırı artışı olarak tanımlanır. Ülkemizde okul çağındaki çocuk ve adolesanlarında obezite oranı % 6-15 dolaylarındadır. Olguların çok büyük bir bölümünde ise obezitenin altında yatan

Detaylı

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER İnsan vücudunun yaklaşık %4-5 i minareldir.bununda yarıya yakını Ca, ¼ ü fosfordur. Mg, Na, Cl, S diğer makro minerallerdir. Bunların dışında kalanlar

Detaylı

Yağ Asitlerinin Metabolizması- I Yağ Asitlerinin Yıkılması (Oksidasyonu)

Yağ Asitlerinin Metabolizması- I Yağ Asitlerinin Yıkılması (Oksidasyonu) Yağ Asitlerinin Metabolizması- I Yağ Asitlerinin Yıkılması (Oksidasyonu) Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin Eser Zirve Üniversitesi EBN Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya A.B.D. Yağ Asitleri Uzun karbon zincirine sahip

Detaylı

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın Hücre iletişimi Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler Bakteriler glukoz ve amino asit gibi besinlerin

Detaylı

Zeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da

Zeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da Zeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da bir yıllık sürede, bebeğin en önemli gıdasını anne sütü

Detaylı

Akıllı Defter. 9.Sınıf Biyoloji. vitaminler,hormonlar,nükleik asitler. sembole tıklayınca etkinlik açılır. sembole tıklayınca ppt sunumu açılır

Akıllı Defter. 9.Sınıf Biyoloji. vitaminler,hormonlar,nükleik asitler. sembole tıklayınca etkinlik açılır. sembole tıklayınca ppt sunumu açılır 9.Sınıf Biyoloji 1 Akıllı Defter vitaminler,hormonlar,nükleik asitler sembole tıklayınca etkinlik açılır sembole tıklayınca ppt sunumu açılır sembole tıklayınca video açılır 1 VİTAMİNLER ***Vitaminler:

Detaylı

MOTOR PROTEİNLER. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR

MOTOR PROTEİNLER. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR MOTOR PROTEİNLER Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre iskeleti, Hücre şeklini ve sitoplazmanın organizasyonunu belirleyen bir yapı iskelesi görevi yapar. Hücre hareketlerinin gerçekleşmesinden sorumludur.

Detaylı

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur..

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. 1 BESLENME BİLİMİ 2 Yaşamımız süresince yaklaşık 60 ton besin tüketiyoruz. Besinler sağlığımız ve canlılığımızın devamını sağlar. Sağlıklı bir

Detaylı

Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir.

Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir. METABOLİZMA ve ENZİMLER METABOLİZMA Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir. A. ÖZÜMLEME (ANABOLİZMA) Metabolizmanın yapım reaksiyonlarıdır. Bu tür olaylara

Detaylı

İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın

İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın Mitokondri, ökaryotik organizmanın farklı bir organeli Şekilleri küremsi veya uzun silindirik Çapları 0.5-1 μm uzunlukları 2-6 μm Sayıları

Detaylı

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ Kan, kalp, dolaşım ve solunum sistemine ait normal yapı ve fonksiyonların öğrenilmesi 1. Kanın bileşenlerini, fiziksel ve fonksiyonel özelliklerini sayar, plazmanın

Detaylı

KARBONHİDRATLAR. Glukoz İNSAN BİYOLOJİSİ VE BESLENMESİ AÇISINDAN ÖNEMLİ OLAN

KARBONHİDRATLAR. Glukoz İNSAN BİYOLOJİSİ VE BESLENMESİ AÇISINDAN ÖNEMLİ OLAN KARBONHİDRATLAR Normal diyet alan kişilerde enerjinin % 55-60 ı karbonhidratlardan sağlanır. Bitkiler karbonhidratları fotosentez yoluyla güneş ışığının yardımıyla karbondioksit ve sudan yararlanarak klorofilden

Detaylı

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER Canlıların yapısında bulunan moleküller yapısına göre 2 ye ayrılır: I. İnorganik Bileşikler: Bir canlı vücudunda sentezlenemeyen, dışardan hazır olarak aldığı

Detaylı

METABOL ZMA. Metabolizmanın amacı nedir?

METABOL ZMA. Metabolizmanın amacı nedir? METABOL ZMA Canlıda olu an ve devam eden fiziksel ve kimyasal olayların tümüne birden metabolizma adı verilmektedir Ara metabolizma, katabolizma ve anabolizma olmak üzere iki faz içerir; bu iki faz arasındaki

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ)

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ) YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ) DOĞRU YANLIŞ SORULARI Depo yağlar iç organları basınç ve darbelerden korur. Steroitler hücre zarının yapısına katılır ve geçirgenliğini artırır.

Detaylı

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein, kalsiyum ve fosfor alımı nedeniyle; kemiklerin ve dişlerin gelişiminde Önemlidir.

Detaylı

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein,

Detaylı

Minavit Enjeksiyonluk Çözelti

Minavit Enjeksiyonluk Çözelti Prospektüs ; berrak sarı renkli çözelti olup her ml'si 500.000 IU Vitamin A, 75.000 IU Vitamin D 3 ve 50 mg Vitamin E içerir. FARMAKOLOJİK ÖZELLİKLERİ uygun farmasötik şekli, içerdiği A, D 3 ve E vitamin

Detaylı

SÜT İNEKLERİNDE GEÇİŞ DÖNEMİ YAĞLI KARACİĞER SENDROMU VE KETOZİS

SÜT İNEKLERİNDE GEÇİŞ DÖNEMİ YAĞLI KARACİĞER SENDROMU VE KETOZİS SÜT İNEKLERİNDE GEÇİŞ DÖNEMİ YAĞLI KARACİĞER SENDROMU VE KETOZİS PROF. DR. NURETTİN GÜLŞEN S.Ü. VETERİNER FAKÜLTESİ HAYVAN BESLEME VE BESLENME HASTALIKLARI ANABİLİM DALI SÜT İNEKLERİNDE GEÇİŞ DÖNEMİ Kuru

Detaylı

Organik Bileşikler. Karbonhidratlar. Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1

Organik Bileşikler. Karbonhidratlar. Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1 Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1 Hazırladığımız bu yazıda; organik bileşikler ve organik bileşiklerin yapısını, canlılarda bulunan organik bileşikleri ve bunların görevlerini, kullanım alanlarını, canlılar

Detaylı

ORGANİZMANIN ÖNEMLİ METABOLİK DURUMLARI

ORGANİZMANIN ÖNEMLİ METABOLİK DURUMLARI ORGANİZMANIN ÖNEMLİ METABOLİK DURUMLARI Metabolizma durumları Memelilerde ana hatları ile en az iki metabolizma durumu önemlidir. Bunların birincisi besin maddelerinin kana emildiği beslenme (rezorpsiyon),

Detaylı

Membran Organizasyonu

Membran Organizasyonu Membran Organizasyonu Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ Tıp Fakültesi Biyofizik AD Biyolojik Zarlar plazma zarları mitokondri, kloroplast, lizozom gibi organelleri sitoplazmadan ayıran hücre içi zarlar mitokondri

Detaylı

Bakır (Cu) Bakır anemi de kritik bir rol oynar.

Bakır (Cu) Bakır anemi de kritik bir rol oynar. Bakır (Cu) Bakır anemi de kritik bir rol oynar. Vücutta küçük miktarda bakır varlığı olmaz ise demirin intestinal yolaktan emilimi ve kc de depolanması mümkün değildir. Bakır hemoglobin yapımı için de

Detaylı

SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ

SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ Prof. Dr. Metin ATAMER Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü Aralık 2006 ANKARA Sütün Tanımı ve Genel Nitelikleri Süt; dişi memeli hayvanların, doğumundan

Detaylı

FARMAKOKİNETİK. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

FARMAKOKİNETİK. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN FARMAKOKİNETİK Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN 2 İlaç Vücuda giriş Oral Deri İnhalasyon Absorbsiyon ve Doku ve organlara Dağılım Toksisite İtrah Depolanma Metabolizma 3 4 İlaçların etkili olabilmesi için, uygulandıkları

Detaylı

HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ

HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Bu çeşitli yağ tipleri kolesterol, trigliserid, LDL-kolestroldür.

Detaylı

KORTİZOL, METABOLİK SENDROM VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR

KORTİZOL, METABOLİK SENDROM VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR KORTİZOL, METABOLİK SENDROM VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR Prof.Dr. ARZU SEVEN İ.Ü.CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI DİSMETABOLİK SENDROM DİYABESİTİ SENDROM X İNSÜLİN DİRENCİ SENDROMU METABOLİK

Detaylı

BİY 315 Lipid Metabolizması-II. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi

BİY 315 Lipid Metabolizması-II. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi BİY 315 Lipid Metabolizması-II Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ 2008-2009 Güz Yarı Dönemi Yağ Asidi Oksidasyonu Besinlerin sindirimi sonucu elde edilen yağlar, bağırsaktan geçerek lenf sistemine ulaşır ve bu

Detaylı

RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ

RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ 20.05.2010 Giriş I Renovasküler hipertansiyon (RVH), renal arter(ler) darlığının neden

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA

ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA ADRENAL BEZ MEDULLA BÖLGESİ HORMONLARI Böbrek üstü bezinin öz bölgesi, embriyonik dönemde sinir dokusundan gelişir bu nedenle sinir sisteminin uzantısı şeklindedir. Sempatik

Detaylı

Plazma Lipoproteinleri ve Klinik Önemi

Plazma Lipoproteinleri ve Klinik Önemi 123 J Fac Vet Med 20 (2001) 123-129 Plazma Lipoproteinleri ve Klinik Önemi Abdullah YALÇIN * Meltem ÇETİN ** Geliş Tarihi: 24.07.2000 Özet: Plazma lipoproteinleri genellikle suda çözünmeyen kolesterol,

Detaylı

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ

Detaylı

15- RADYASYONUN NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİNLERE ETKİLERİ

15- RADYASYONUN NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİNLERE ETKİLERİ 15- RADYASYONUN NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİNLERE ETKİLERİ İyonlaştırıcı radyasyonların biyomoleküllere örneğin nükleik asitler ve proteinlere olan etkisi hakkında yeterli bilgi yoktur. Ancak, nükleik asitlerden

Detaylı

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Hipertansiyon HT Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Neslihan Yukarıkır ve Arş. Gör. Dr. Dilber Deryol Nacar

Detaylı

KAFKAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I 2015-2016 DERS YILI 4. KOMİTE: HÜCRE BİLİMLERİ DERS KURULU IV

KAFKAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I 2015-2016 DERS YILI 4. KOMİTE: HÜCRE BİLİMLERİ DERS KURULU IV KAFKAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I 2015-2016 DERS YILI 4. KOMİTE: HÜCRE BİLİMLERİ DERS KURULU IV (5 Hafta) (04 Ocak-26 Şubat) DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM Biyokimya 36 10 46 Tıbbi Genetik 18 10

Detaylı

Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar

Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1 1 Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar Süt sığırı işletmelerindeki en önemli sorunlarda birtanesi periparturient

Detaylı

ĐÇERĐK. Vitamin B6 Formları. LOGO www.themegallery.com. Tarihsel Bakış. Yapısal Formüller. 4 Piridoksin Piridoksal Piridoksamin Piridoksal-fosfat

ĐÇERĐK. Vitamin B6 Formları. LOGO www.themegallery.com. Tarihsel Bakış. Yapısal Formüller. 4 Piridoksin Piridoksal Piridoksamin Piridoksal-fosfat LOGO ĐÇERĐK Tarihsel Bakış B6 Vitamininin Genel Özellikleri Kimyasal Ve Biyolojik Fonksiyonları Biyokimyasal Fonksiyonları YRD. DOÇ. DR. BEKİR ÇÖL SUNAN: DUYGU BAHÇE Emilim, Transport ve Metabolizma İmmün

Detaylı

FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU

FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU Fizyolojiye Giriş Temel Kavramlar Fizyolojiye Giriş Canlıda meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişikliklerin tümüne birden yaşam denir. İşte canlı organizmadaki

Detaylı

Canlının yapısında bulunan organik molekül grupları; o Karbonhidratlar o Yağlar o Proteinler o Enzimler o Vitaminler o Nükleik asitler ve o ATP

Canlının yapısında bulunan organik molekül grupları; o Karbonhidratlar o Yağlar o Proteinler o Enzimler o Vitaminler o Nükleik asitler ve o ATP Tamamı karbon ( C ) elementi taşıyan moleküllerden oluşan bir gruptur. Doğal organik bileşikler canlı vücudunda sentezlenir. Ancak günümüzde birçok organik bileşik ( vitamin, hormon, antibiyotik vb. )

Detaylı

YENİ DİYABET CHECK UP

YENİ DİYABET CHECK UP YENİ DİYABET CHECK UP Toplumda giderek artan sıklıkta görülmeye başlanan ve başlangıç yaşı genç yaşlara doğru kayan şeker hastalığının erken teşhisi için bir Check Up programı hazırladık. Diyabet Check

Detaylı

YÜKSEK KOLESTEROL. Hiperkolesterolemi; Yüksek kolesterol sebepleri nelerdir?

YÜKSEK KOLESTEROL. Hiperkolesterolemi; Yüksek kolesterol sebepleri nelerdir? YÜKSEK KOLESTEROL Hiperkolesterolemi; Kolesterol ve kolesterole bağlı kalp damar hastalıklar en büyük ölüm sebebidir. Hiperkolesterolemi kan yağlarından biri olan kolesterolün yüksek olmasıdır. Kan yağları

Detaylı

VÜCUT KOMPOSİZYONU VE EGZERSİZ PROGRAMLAMA

VÜCUT KOMPOSİZYONU VE EGZERSİZ PROGRAMLAMA 1 VÜCUT KOMPOSİZYONU VE EGZERSİZ PROGRAMLAMA 2 VÜCUT KOMPOSİZYONU Vücuttaki tüm doku, hücre, molekül ve atom bileşenlerinin miktarını ifade eder Tıp, beslenme, egzersiz bilimleri, büyüme ve gelişme, yaşlanma,

Detaylı

DOKU. Dicle Aras. Doku ve doku türleri

DOKU. Dicle Aras. Doku ve doku türleri DOKU Dicle Aras Doku ve doku türleri Doku Bazı özel görevler üstlenmiş hücre topluluklarıdır. Bir doku aynı yönde özelleşmiş hücre ve hücreler arası maddelerin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. İntrauterin

Detaylı

1-GİRİ 1.1- BİYOKİMYANIN TANIMI VE KONUSU.-

1-GİRİ 1.1- BİYOKİMYANIN TANIMI VE KONUSU.- 1-GİRİ 1.1- BİYOKİMYANIN TANIMI VE KONUSU.- Biyokimya sözcüğü biyolojik kimya (=yaşam kimyası) teriminin kısaltılmış şeklidir. Daha eskilerde, fizyolojik kimya terimi kullanılmıştır. Gerçekten de Biyokimya

Detaylı

HAYVANSAL ÜRETİM FİZYOLOJİSİ

HAYVANSAL ÜRETİM FİZYOLOJİSİ HAYVANSAL ÜRETİM FİZYOLOJİSİ 4. Hafta Prof. Dr. Gürsel DELLAL 1 Dolaşım Fizyolojisi Kan Kan, vücutta damarlar içinde devamlı halde dolaşan bir dokudur. Kan, plazma içinde süspansiyon halinde bulunan eritrosit

Detaylı

I. YARIYIL TEMEL BİYOKİMYA I (B 601 TEORİK 3, 3 KREDİ)

I. YARIYIL TEMEL BİYOKİMYA I (B 601 TEORİK 3, 3 KREDİ) T.C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL TEMEL BİYOKİMYA I (B 601 TEORİK 3, 3

Detaylı

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MÜFREDATI

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MÜFREDATI I. YARIYILI T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2016-2017 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MÜFREDATI B 601 Temel Biyokimya I Zorunlu 3 0 3 4 B

Detaylı

Lipidler. Yrd. Doç. Dr. Ahmet GENÇ Adıyaman Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu

Lipidler. Yrd. Doç. Dr. Ahmet GENÇ Adıyaman Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Lipidler Yrd. Doç. Dr. Ahmet GENÇ Adıyaman Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Lipidler Suda çözünmeyen fakat kloroform gibi polar olmayan organik çözücülerde çözünebilen bileşiklerin heterojen

Detaylı

ayxmaz/biyoloji Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H

ayxmaz/biyoloji Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H 2.Radyoaktif izotoplar biyologları için önemlidir? Aşağıda radyoakif maddelerin kullanıldığı alanlar sıralanmıştır.bunlarla

Detaylı

Gerçek şilöz asit: yüksek trigliserid oranlarına sahip sıvı.

Gerçek şilöz asit: yüksek trigliserid oranlarına sahip sıvı. GİRİŞ Süt rengi Şilus un peritoneal kaviyete ekstravazasyonudur. Oldukça nadir görülen bir durumdur. Asit sıvısındaki trigliserid seviyesi 110 mg/dl nin üzerindedir. Lenfatik sistemin devamlılığında sorun

Detaylı

FİBRİNOJEN DEPO HASTALIĞI. Yrd.Doç.Dr. Güldal YILMAZ Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı Ankara

FİBRİNOJEN DEPO HASTALIĞI. Yrd.Doç.Dr. Güldal YILMAZ Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı Ankara FİBRİNOJEN DEPO HASTALIĞI Yrd.Doç.Dr. Güldal YILMAZ Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı Ankara H. K., 5 yaşında, Kız çocuğu Şikayet: Karında şişlik Özgeçmiş: 8 aylıkken karında

Detaylı

Chapter 10. Summary (Turkish)-Özet

Chapter 10. Summary (Turkish)-Özet Chapter 10 Summary (Turkish)-Özet Özet Vücuda alınan enerjinin harcanandan fazla olması durumunda ortaya çıkan obezite, günümüzde tüm dünyada araştırılan sağlık sorunlarından birisidir. Obezitenin görülme

Detaylı

ENDÜSTRIDE VE CANLILARDA ENERJI. Canlılarda Enerji

ENDÜSTRIDE VE CANLILARDA ENERJI. Canlılarda Enerji ENDÜSTRIDE VE CANLILARDA ENERJI Canlılarda Enerji Besinlerin Enerjiye Dönüşümü İnsanların gün boyunca hareketlerinin devamını, hastalanınca iyileşmelerini, fizyolojik ve psikolojik tepkilerinin devamlılığını

Detaylı

Maskeli Hipertansiyonda Anormal Tiyol Disülfid Dengesi

Maskeli Hipertansiyonda Anormal Tiyol Disülfid Dengesi Maskeli Hipertansiyonda Anormal Tiyol Disülfid Dengesi İhsan Ateş 1, Mustafa Altay 1, Nihal Özkayar 2, F. Meriç Yılmaz 3, Canan Topçuoğlu 3, Murat Alışık 4, Özcan Erel 4, Fatih Dede 2 1 Ankara Numune Eğitim

Detaylı

NATURAZYME Naturazyme enzim grubu karbohidrazlar, proteaz ve fitaz enzimlerini içerir.

NATURAZYME Naturazyme enzim grubu karbohidrazlar, proteaz ve fitaz enzimlerini içerir. NATURAZYME Naturazyme enzim grubu karbohidrazlar, proteaz ve fitaz enzimlerini içerir. Tüm hayvanlar besinleri sindirmek için enzimleri kullanırlar. Bunlar hem hayvanın kendi sentezlediği hem de bünyelerinde

Detaylı

Şeker düşürücü ilaçlar

Şeker düşürücü ilaçlar TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU TEMD DİABETES 05 MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU HASTA EĞİTİM KİTAPÇIKLARI SERİSİ Şeker düşürücü ilaçlar Şeker düşürücü

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 5 İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI

ADIM ADIM YGS LYS Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 5 İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI ADIM ADIM YGS LYS 177. Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 5 İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI Hastalık yapıcı organizmalara karşı vücudun gösterdiği dirence bağışıklık

Detaylı

TIBBİ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ DERS PROGRAMI

TIBBİ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ DERS PROGRAMI TIBBİ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ DERS PROGRAMI SAĞLIK BİLİMLERİ ENSİTÜSÜ İ Yüksek Lisans Programı SZR 101 Bilimsel Araştırma Yöntemleri Ders (T+ U) 2+2 3 6 AD SZR 103 Akılcı İlaç Kullanımı 2+0

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 55. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-15 VİRÜSLER

ADIM ADIM YGS-LYS 55. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-15 VİRÜSLER ADIM ADIM YGS-LYS 55. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-15 VİRÜSLER Virüsler Hücresel yapı da dahil olmak üzere canlıların ortak özelliklerini göstermeyen canlılardır. Prokaryotlardan daha küçüklerdir.

Detaylı

9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU

9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU 9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri

Detaylı

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX! Özel Formülasyon DAHA İYİ Yumurta Verimi Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER

ADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER ADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER 4) VİTAMİN Vücut metabolizması için gerekli olan ancak insan vücudunda üretilemeyen organik maddelerdir. Dışarıdan hazır

Detaylı