Transkript

1 10 sayý Mart 2012 Federal Yurtdýþý Fuarlara Bayileri Ýle Birlikte Katýlýyor. Dikey Sigortalý Ayýrýcý Ýle AG Kesicilerinin Teknik ve Ekonomik Olarak Kýyaslanmasý FEDERAL ELEKTRÝK 2011 YILI BAYÝ TOPLANTILARINI GERÇEKLEÞTÝRDÝ. FEDERAL ARABÝSTAN ÝHALESÝNDE YÝNE ÝLK SIRADA FEDERAL YURTDIÞI FUARLARA BAYÝLERÝ ÝLE BÝRLÝKTE KATILIYOR. YATAY YÜK ÞALTERÝNDE AR-GE ÇALIÞMALARI DEVAM EDÝYOR. FEDERAL PANOLARI BÜYÜK ÝLGÝ GÖRÜYOR. ALÇAK GERÝLÝM PARAFUDURLARI DÝKEY SÝGORTALI AYIRICI ÝLE AG KESÝCÝLERÝNÝN TEKNÝK VE EKONOMÝK OLARAK KIYASLANMASI KAMU KURUM VE KURULUÞLARI, YERLÝ MALINI KULLANMALARI ÝÇÝN TEÞVÝK EDÝLÝYOR. Federal Arabistan Ýhalesinde Yine Ýlk Sýrada

2

3 BAÞKANDAN Genel Müdür Direkt Faks: Mustafa NURDOÐAN Federal Þirketler Grubu Yönetim Kurulu Baþkaný Deðerli Federal Dostlarý, 2012 yýlýnda yine sizlerin karþýsýndayýz. Bir yýlý daha geride býraktýk. Bu yýl oldukça yoðun bir tempoda geçti. Hem kamu hem de özel sektörde birçok konu ile ilgili sürekli görüþme içindeydik. Görüþmelerde ana hedefimiz, ülke menfaatlerini en üst planda tutmaktý. Yabancý marka hayranlýðýný artýk bir kenara býrakmak, yerli üreticinin de kaliteli mal üretebileceði inancýný herkesin taþýmasýný istedik. Üretilen ürünlerimiz test edilerek kalitesi ispat edilebilir niteliktedir. Yabancý menþeli ürüne yapýlan her türlü test yerli ürünlere de yapýlabilir ve kaliteli kalitesiz ayrýmý bu þekilde ortaya çýkabilir. Tabiî ki her yerli ürün kalitelidir diyemeyiz. Ancak bunu denetleme test etme þansýna sahipken neden önyargýlý olarak yabancý ürün kalitelidir düþüncesi empoze edilmeye çalýþýlýr, hiç bir anlam veremem. Sayýn Baþbakanýmýz da bu konudaki yaklaþýmý görmüþ olmalý ki, yerli üreticisinin desteklenmesi için yerli malý genelgesini yayýnlamýþtýr. Buna raðmen bile bazý kamu kurumlarý bizim zorlamamýz sonuncunda bu genelgeyi uygulamaya koymak durumunda kalmýþlardýr. Deðerli okuyucularýmýz bu ülke hepimizindir. Kendi menfaatlerimizi bir kenara býrakarak hep birlikte ülke menfaati içinde hareket etmeliyiz. Federal olarak yorucu, uzun süren yazýþmalarýmýz görüþmelerimiz 2011 yýlýnda hep devam etti, biz asla pes etmeyeceðiz. Haklý hakkýný savunup ispat ederse asýl o zaman haklýdýr. Bunu ne iþ hayatýmda ne de özel yaþantýmda hiç unutmadým. Sizlere de tavsiyem bu doðrultudadýr. Bir diðer çalýþmamýz ise, dikey yük ayýrýcýlarý ile ilgiliydi. Sizlerinde bildiði gibi Tedaþlar artýk dikey yük ayýrýcýsý kullanmaya baþladý. Bültenimizde bununla ilgili teknik bir yazýmýz var, bunu mutlaka okumanýzý ve mukayeseyi yapmanýzý talep ediyorum. Biz bu ürünlerin kalýplarýný yaptýk piyasaya verdik. Ancak bu pazardan pay alan yabancý menþeli firmalar bundan büyük rahatsýzlýk duydular. Faiþ fiyatlarla bu ürünü satmak varken bu firmada nereden çýktý dediler ve boþ durmadýlar. Bizleri þartnameden elemek için ellerinden geleni yaptýlar. Ama yine galip çýkan haklý çýkan biz olduk. Deðerli okuyucularýmýz, 2012 yýlýnda da çalýþmalarýmýz hýzlý bir þekilde devam edecek. Siz dostlarýmýzýn verimli bir yýl geçirmesini geçmesini temenni eder, baþarýlý çalýþmalar dilerim. Saygýlarýmla FEDERAL BÜLTEN 2

4 EDÝTÖRDEN EDÝTÖRDEN Deðerli okuyucularýmýz, ebru toplu Yeni bir yýlda tekrar sizlere merhaba. Yeni sayýmýzda diðer bültenlerimizden farklý olarak sektörel sorunlara ve teknik bilgilere yer verdik. Diðer sayýlarýmýzdaki memnuniyetlerinizi umarým bu sayýmýzda da alýrýz. Sizlere menfaat dünyasýndan biraz bahsetmek istiyorum. Sizlerinde bildiði gibi kiþiler veya kurumlar kendi hedeflerine ulaþmak için mücadele etmeye hazýrlar. Ancak burada en önemli püf nokta, bu mücadele sonucunda elde edilen zaferin kimleri etkileyeceðidir. Bencil insanlardan çekindiðim gibi, bencil kurumlardan da her zaman çekinmiþimdir. Biz Federal olarak, kurum mücadelemizde toplum menfaatleri, ülke menfaatlerini ana kriter olarak seçtik. Hedefimiz, biz kazanýyorsak ülkemde kazanacak ilkesidir. Yazýþmalarýmýz savaþýmýz hep bu yönde olmuþtur. Deðerli okuyucularýmýz, hayatta hep bir mücadele içindeyiz. Bu mücadelede; insanlarý ezmeden, hak yemeden hareket etmek, bazý zümrelerin baskýlarýna göðüs gererek kendi ülkemiz kendi insanýmýz için en doðru olaný yapmaktýr amacýmýz. Ýyi okurlar diliyorum. Kuyruklari Baðlý Dört Fare Bir deneyde dört farenin kuyruklarýný birbirlerine baðlarlar ve bunlarý bir odanýn ortasýna býrakýrlar. Odanýn dört köþesine de birer parça peynir koyarlar. Ýlk olarak fareler her biri kendi köþesindeki peyniri yemek için harekete geçer, ama hiçbiri hedefine ulaþamaz, çünkü kuyruklarý birbirine baðlýdýr. Daha sonra birlikte hareket etmeye karar verirler ve hep birlikte peynirleri teker teker yerler. Bir toplulukta kiþiler arasý kýsýr çekiþmeler varsa ve kiþiler birlikte hedefe ulaþmak yerine birbirleriyle uðraþýyorlarsa o topluluðun ya da kurumun hedefine ulaþmasý mümkün deðildir. Birlikte hareket eden ve birimiz hepimiz, hepimiz birimiz düþüncesini benimseyen kiþilerden meydana gelen aile, kurumlar veya ülke her zaman daha baþarýlýdýrlar. Bir aile, kurum ve ülke olarak amacýmýz, kýsýr çekiþmeleri bir kenara býrakarak ve ekip ruhunu saðlayarak hedeflerimizi gerçekleþtirme yolunda hýzla ilerlemek olmalýdýr. Birlikte hareket eden insanlarýn sinerjisi, tek baþýna hareket eden kiþilerin enerjisinden çok büyüktür ÝÇÝNDEKÝLER Giriþ 2 3 Haber Eðitim Reklam Baþkandan Editörden Federal Elektrik 2011 Yýlý Bayi Toplantýlarýný Gerçekleþtirdi. Federal Arabistan Ýhalesinde Yine Ýlk Sýrada Federal Yurtdýþý Fuarlara Bayileri Ýle Birlikte Katýlýyor. Yatay Yük Þalterinde Ar-ge Çalýþmalarý Devam Ediyor. Federal Panolarý Büyük Ýlgi Görüyor. Kamu Kurum Ve Kuruluþlarý, Yerli Malýný Kullanmalarý Ýçin Teþvik Ediliyor. Alçak Gerilim Parafudurlarý Dikey Sigortalý Ayýrýcý Ýle AG Kesicilerinin Teknik ve Ekonomik Olarak Kýyaslanmasý 1 Kompakt Tip Devre Kesiciler 6 Dikey Tip Devre Kesiciler 10 Elektronik Balastlar 11 Genel Ürün 14 Açýk Tip Devre Kesiciler 22 Federal Mermer Sahibi Ahmet SAÐLAM Genel Yayýn Yönetmeni Ebru TOPLU Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü Ýrfan NURDOÐAN Grafik Tasarým Hakký ERSÝN - Betül DENÝZ Baský Ömür Matbaacýlýk A.Þ. Beysan Sanayi Sitesi Birlik Caddesi No: 20. Haramidere Beylikdüzü ÝSTANBUL Tel: Faks: Yazýþma Adresi Federal Elektrik 1. OSB 1. Yol No.25 Arifiye / SAKARYA Ýrtibat Tel: (0264) (Pbx) Faks: (0264) bulten@federal.com.tr 3 FEDERAL BÜLTEN

5 HABER Federal Elektrik 2011 Yýlý Bayi Toplantýlarýný Gerçekleþtirdi. Federal Elektrik, bayileri ile bir araya geldi. Bölge bölge yapýlan toplantýlarda bayi sahipleri ve satýþ ekibinden yetkililer katýldý. Adapazarý Organize Sanayi Bölgesindeki fabrikayý gezip, üretimi yerinde inceleyen bayiler memnuniyetlerini dile getirdiler. Hoþ ve güzel sohbetlerin yaþandýðý toplantýlarda piyasa hakkýnda istiþareler yapýldý. Her sene tekrarlanacak olan toplantýlar hem üst yönetim hem de bayiler için oldukça verimli geçti. FEDERAL BÜLTEN 4

6 HABER Federal Arabistan Ýhalesinde Yine Ýlk Sýrada Her sene olduðu gibi bu sene de Arabistan da SEC ihalesine katýlan Federal Elektrik, hem þalter hem de akým trafosu ihalesinde birçok üründe ilk sýrada yer aldý. Yetkililer, adede yaklaþan sipariþ miktarýný üretime kazandýrmanýn mutluluðunu yaþýyorlar. Tüm dünyadan birçok firmanýn katýldýðý ihalede hem fiyat hem de teknik açýdan Federal tercih edilen bir marka. Yýllardýr bu ülkede güvenle kullanýlan yaklaþýk adet Termik Manyetik Devre kesiciler 50 ºC de sorunsuz çalýþmakta, bu nedenle de ihalelerde kalite puanýný her geçen sene arttýrmaktadýr. Özellikle F11 ve F12 tipi þalterlerde yüksek adetli sipariþler için üretim yoðun bir þekilde çalýþmaktadýr. Vardiya sistemine geçiþ yapýlmýþ olup, teslimatlar belirtilen zamanlarda partiler halinde yapýlacaktýr. Aksamalar yaþanmamasý için azami gayret ve ihtimam gösterilmektedir. Ayrýca akým trafosu ihalesinde yaklaþýk adet sipariþ alan Federal Elektrik, hem gücünü hem de kalitesini göstermiþ olmanýn memnuniyetini yaþamaktadýr. 5 FEDERAL BÜLTEN

7

8 Federal Yurtdýþý Fuarlara Bayileri Ýle Birlikte Katýlýyor. Federal Elektrik yurtdýþýnda bulunan fuarlara bayileri ile birlikte katýlýyor. 7-9 Ekim 2011 tarihinde Sri Lanka nýn Colombo þehrinde gerçekleþen Techno 2011 Ulusal Mühendislik ve Teknoloji Fuarýna katýlmýþtýr. Bayi ile birlikte bu ülkeye Federal ürünlerini yakinen tanýtma fýrsatý elde edilmiþ oldu. Ayrýca Ürdün Amman þehrinde Haziran 2011 tarihleri HABER arasýnda JIMEX Uluslararasý Makine ve Elektro Mekanik Fuarýna yine bayisi ile birlikte katýldý. Yurtdýþýndaki elektrik ve makine fuarlarýna bayileri ile katýlmaya devam edecek olan Federal Elektrik, tüm dünyada bilinen ürünlerini sergileme imkaný elde edecektir. Yatay Yük Þalterinde Ar-ge Çalýþmalarý Devam Ediyor. Federal Elektrik üretmiþ olduðu 3 ve 4 kutuplu sigortalý ve sigortasýz yük þalterinde Ar-Ge çalýþmalarý yapmaktadýr. Enversörlü yük þalterlerinde yatay olarak yapýlan ürüne ek olarak dikey tip enversörlü yük þalteri de eklenmiþtir. 3 ve 4 kutuplu olarak, anma akýmý 1600A e kadar imal edilmektedir. Bu ürün sayesinde özellikle pano imalatý yapan firmalar, pano tasarýmlarýna göre yatay ve dikey olarak seçim yapabileceklerdir. Ayrýca AC-23 sýnýfýna göre üretilen sigortasýz yük þalterlerine alternatif olarak 400A e kadar daha uygun fiyatlý olarak AC-22 sýnýfý ile ürün tasarlanmýþtýr. Müþterinin taleplerine göre istenilen sýnýfta ürün verilecektir. Özellikle makine imalatçýlarýna yönelik olarak kendi makine parkuruna uygun olacak þekilde tasarýmlar da yapýlmaktadýr. Hem fiyat olarak uygun, hem de renk seçeneði olacak þekilde üretilebilen bu ürünlerden talepler alýnmaktadýr Federal Elektrik Ar-Ge departmaný olarak müþterinin isteklerine göre ürün üzerinde çalýþmalar yapýlmakta, taleplere çözüm üretilmektedir. 7 FEDERAL BÜLTEN

9 Federal Panolarý Büyük Ýlgi Görüyor. Federal Elektrik in üretimini ve satýþýný yaptýðý EasyPan ve dikili tip panolar oldukça yoðun ilgi görüyor. HABER DÝKÝLÝ TÝP PANO: Federal Elektrik, ürettiði panolar ile ilgili tip test raporlarý almýþtýr. Aldýðý bu raporlar sonucu çeþitli illerde anlaþma yapacaðý pano partner adaylarý ile görüþmeleri devam ediyor. Öncelikle, piyasada sürekli olarak konuþulan tip testli pano nun piyasaya getirdiði yeniliklere deðinmekte fayda olduðunu düþünüyorum. Bir panonun nasýl olmasý gerektiðini tanýmlayan ve panolarda tip testinin bozulmamasý için gerekli koþullarý belirten IEC standardý deðiþmiþtir. Yeni standart IEC sayesinde pano üreticilerinin, ana üreticinin montaj kriterlerine kesinlikle uymalarý saðlanmýþtýr. Tip Testli Pano sertifikasý almak için, bir panoyu herhangi bir üretici, içine gerekli malzemeleri koyduktan sonra akredite bir laboratuara test edilmek üzere gönderir. Pano standartlarda belirtilen birçok zorlu test aþamalarýndan olumlu sonuç alýnýrsa, pano, tip testli pano durumuna gelir. Standardýn en önemli özelliklerinden biri de, orijinal üretici- pano üreticisi ayrýmýnýn yapýlmýþ olmasýdýr. Önceleri bütün sorumluluk orijinal üreticide iken, þimdi ise, müþteriye karþý sorumlu olan kiþi, panoyu toplayan kiþi olmuþtur. Bu nedenle panoyu toplayan kiþi, ana üreticinin montaj kriterlerine kesinlikle uymalýdýr. Artýk partner firma orijinal üreticiden aldýðý panoyu istediði gibi deðiþtiremeyecek, ana barayý istediði gibi daðýtma ve benzeri durumlar söz konusu olamayacaktýr. Deðiþiklik yapmasý durumunda bunu hangi standarda göre yaptýðýný açýklamasý ve hangi standarda dayandýrdýðýný, hangi kriterlere göre yaptýðýný kanýtlamasý gerekmektedir. Orijinal üretici doðru ürün veriyor, doðru talimatlar veriyor, ancak partner firmasý doðru uygulama yapmýyorsa, sorumluluðun uygulama firmasýna yüklenmesi elbette ki doðru olan uygulamadýr. Ülkemizde tip testli panolarýn yapýlmasý ihracatýn önünü de açacaktýr. Standartlara FEDERAL BÜLTEN 8

10 HABER uygunluðu belgelenmiþ panolarýmýza dünyanýn çeþitli yerlerinden talep gelmesi söz konusudur. Tüm üyelerimizin yurt dýþý pazarýna açýlmasýna yardýmcý olacaktýr. FEDERAL PANOSUNUN ELEKTRÝKSEL KARAKTERÝSTÝKLERÝ Akým kapasitesi : 2500 A Anma gerilimi : 415 V Yalýtým gerilimi : 1000 V Darbe Dayaným Gerilimi : 8kV Tepe Dayaným Akýmý :143kApk Kýsa Süre Dayaným Akýmý : 65kArms Kullanma Faktörü : 1 Koruma Derecesi : IP54 Biçimlendirme : Form 4b Standart : IEC ve IEC Deneyler Ýngiliz Belgelendirme Kuruluþu ASTA nýn gözlemcileri ile birlikte IHP Test Laboratuarý ve Boðaziçi Üniversitesi yüksek akým laboratuarlarýnda yapýlmýþtýr. Federal Elektrik Tip Testli Panosu tüm ticari ve endüstriyel binalarda 2500 A e kadar alçak gerilim elektrik daðýtým panolarýnda teknik çözümler saðlamaktadýr. Federal tip testli panosunda giriþ ve çýkýþlar sistemlerin ihtiyaçlarýna göre pano üstünden veya altýndan yapýlabilirken, kablo veya basbar baðlantýlarýný pano önünden ya da arkasýndan yapma imkaný saðlamaktadýr. Panolar tamamen modüler yapýda tasarlandýklarýndan vidalý birleþimleri sayesinde deðiþiklikler yapýlabilir ve /veya modüller eklenerek büyütülebilir. Saðlam yapýlarýyla yüksek kesme kapasiteli kesicilerin açma-kapama manevralarý sýrasýnda oluþan dinamik kuvvetlere dayanýklýdýr. Panolarda kullanýlan düþük sýcaklýk artýþ katsayýlý bara tasarýmý sayesinde pano içi ekipmanlarýn ömrünün uzun olmasý saðlanmaktadýr. Federal Elektrik in kompakt tip þalterlerinde olduðu gibi bu panoda da, can ve mal güvenliðinin saðlanmasý amacýyla enerjili parçalara direkt ya da indirekt temas engellenmektedir. FEDERAL EASYPAN PANOLARI Federal EasyPAN daðýtým panolarý, IEC ve CE normlarýna uygun olarak ülkemizin hizmetine sunulmuþtur. Üretimini ve satýþýný yaptýðýmýz tüm ürünlerimiz ile; müþterilerimizin can ve mal güvenliðini en üst düzeyde saðlayýp, her zaman tercih edilen çevremizde örnek alýnan bir dünya markasý olmak kalite politikasýyla hareket eden Federal Elektrik olarak, tüm ürünlerimizde olduðu gibi tasarýmýný ve üretimini yaptýðýmýz EasyPan daðýtým panolarýnda da can ve mal güvenliðini en üst düzeyde saðlayarak kalite politikamýza yakýþýr hareket ettiðimizi bir kez daha kanýtladýk. Bilindiði üzere panolarda koruma olmamasýndan dolayý ölümle sonuçlanan kazalar yanýnda, ciddi sakatlanmalý yaralanmalar ve kullanýlamaz duruma gelen tesislere sýk sýk rastlýyoruz. Tedbir almak için hep baþýmýza bir iþ gelmesini bekliyoruz. Maksimum güvenlik içermesi nedeniyle güvenle kullanacaðýnýz EasyPan ý kýsa sürede teslimat avantajý ve uygun fiyatýyla ülkemize kazandýrmanýn gururunu yaþýyoruz. Bu türdeki daðýtým panolarý tüm Avrupa Ülkeleri nde özellikle Ýngiltere de yaygýn olarak kullanýlmaktadýr. Bizde de aðýrlýklý olarak dýþ piyasaya yönelik yapýlan bu çalýþma baþlangýçta Orta Doðu Ülkeleri nden gelen yoðun talepleri karþýlamak üzere hayata geçirilen bir projeydi. Yapýlan çalýþmalar neticesinde, ülkemizde de kullanýlacak hale getirilerek iç pazarlara da sunulmuþtur. Sýva altý ve sýva üstü olarak üretilen panolar EP1 ve EP1S tipi panolar, 12 ve 18 yolu, EP2 ve EP2S tipi panolar 24 ve 30 yollu, EP3 tipi panolarda 36 ve 42 yolludur. S tipi panolar daha çok ana daðýtýmda otomat, kaçak akým ve anahtar kullanýmý için uygundur. Normal tip panolarda ise ana daðýtým þalterler ile yapýlmaktadýr. Yani, ana daðýtýmda þalter kullanýlmayacak ise S tipi seriler seçilmeli, bu da panolarýn daha az yer kaplamasýna sebep olacaktýr. Can güvenliði açýsýndan büyük önem taþýyan EasyPan ýn hayatý kolaylaþtýrýcý diðer özellikleri ise; ÖZELLÝKLERÝ Kolay montaj Kolay ve güvenilir bakým Modern teknoloji ve modüler yapý Estetik görünüm Federal ürünlerinin montajýna uygun tasarým Kullanýcý tarafýndan deðiþtirilebilir aksesuar imkâný Komple teçhizatlý veya sadece bara sistemli sevk imkâný Ana þalter olarak devre kesici, anahtar, kaçak akým koruma þalteri seçebilme imkâný Ana þalter kullanmadan doðrudan baðlantý imkâný Pano içinde kablolama Alt, üst ve yanlardan açýlabilir kablo giriþi Açýk gri (RAL 9002) elektrostatik toz boyalý DKP sac (Özel sipariþ üzerine farklý renkte veya galvanizli sacdan imal edilebilir) IP40 koruma sýnýfý Renkli etiket ile fazlarýn gösterimi: Kýrmýzý (R fazý), sarý (S fazý), mavi (T fazý). 9 FEDERAL BÜLTEN

11

12

13

14 EÐÝTÝM Alçak Gerilim Parafudurlarý Parafudur basit anlamýyla yüksek gerilim koruyucusudur. Hatlarda çeþitli sebeplerle oluþan yüksek gerilim, cihazlarýn yalýtkan maddelerinde delinmelere ve atlamalara dolayýsýyla da cihazlarda kýsa devrelere neden olarak zararlara yol açarlar. Bu gerilim yükselmeleri tesisattan kaynaklanabilir ki buna Ýç Aþýrý Gerilim adý verilir. Örneðin, jeneratör yükünün kalkmasý, boþta çalýþan hattýn sonunda gerilim yükselmesi, kapasitif devrelerin açýlmasý (kondansatör vb.), toprak veya fazlar arasý kýsa devre gibi etkenler bu gerilim artýþýna sebep olabilir. Bir diðer etkende dýþ kaynaklý gerilim artýþlarýdýr. Bunun en baþlýca etkeni faz veya toprak hattýna yýldýrým düþmesidir. Aþýrý gerilime karþý etkin bir koruma olmadýðýnda, cihazlarda oluþan zararlardan dolayý yüksek maliyetli tamirat ya da yeni alým riski bulunmaktadýr. Birçok ticari ve endüstriyel sektörlerde kullanýlan parçalarýn hassas elektronik devreleri vardýr. Bu nedenle bunlar aþýrý gerilimden sýklýkla zarar görmektedirler. Evlerimizde de artýk elektronik devreli birçok ürün bulunmakta bu nedenle konutlar için parafudur kullanýlmasýna ihtiyaç duyulmaktadýr. Önemli olan, bir yüke baðlý olan bütün kablolarýn uygun bir parafudurla korunmasýdýr. Hemen hemen bütün cihazlarýn bir güç kaynaðý vardýr. Örneðin, bir televizyon, anten kablosundan saðlanan bir alým sinyaline ihtiyaç duyar. Sinyallerin antenden veya geniþ bant kablosundan gelmesine bakmadan, hem anten girdileri hem de televizyonun güç kaynaðý korunmalýdýr. Her yönden iyi ve uygun bu tür bir koruma ihtiyacý diðer bütün cihazlara ve ünitelere eþit þekilde uygulanýr. Parafudur normalde açýk devredir. Yani üzerinden akým geçmez. Ancak aþýrý gerilim oluþtuðunda, kapalý devre pozisyonuna geçerek, büyük akým darbelerini topraða iletir. Böylece sistem kesintiye uðramadan aþýrý gerilimler topraða iletilir. Parafudurlarýn tanýmlý güçleri vardýr. Yani belli miktar enerjiyi üzerine belli bir süre boyunca çekebilir. Daha güçlü bir enerji gelirse parafudur zarar görür. Özellikle Tristörlü (tristörlü kompanzasyon panolarýnda vs.) veya yarý iletken tabanlý sistemleriniz varsa (sürücüler, klimalar vs.) bunlar yüksek gerilimden oldukça kolay zarar görürler. Mesela tristörler dayanma gerilimlerinin üstünde bir gerilime mikrosaniyeler mertebesinde bile maruz kalsa arýzalanarak kýsa devre olur. Bu yüzden panolarýn içine hattýn ilk girdiði noktaya mutlaka bir tane konulmalýdýr. Yardýmcý kontakta kesiciye baðlanmalýdýr. Alçak gerilim parafudurlarý 5kA lik 20 darbeyi kaldýracak þekilde tasarlanmýþlardýr. Çalýþma gerilimleri monofaze için 250V, trifaze içinse 400V tur. Ýç yapýsýnda çinko oksitten yapýlmýþ varistör bulunmaktadýr. Parafudurun içinde Varistör teknolojisi Bir parafudurun içinde binlerce küçük çinko oksit parçalarý vardýr. Aþýrý gerilim olmadýðý takdirde bu parçalar tam bir rezistans saðlarlar (yýldýrým düþmesi haricinde akým geçirmez). Aþýrý bir gerilim meydana geldiði anda bu parçalar birleþerek bir çok baðlantý meydana getirirler ve böylece akýma yol oluþtururlar. Aþýrý gerilim ne kadar güçlü olursa parçacýklarýn rezistanslarý o kadar düþük olur. Varistör ismi buradan gelmektedir. Varistörün çalýþma prensibi Parafudurlu bir tesisatta varistör aþýrý gerilimi Up deðerinde limite eder. 150 kw Parafudursuz Parafudurun UP deðeri Parafudurlu L N Yýldýrýma karþý koruyucu parafudur Aþýrý gerilim sýnýrlayýcý parafudur (Daðýtým panolarý için) Alman Standardý VDE B Sýnýfý Uluslararasý Standart IEC Sýnýf I Avrupa Standardý EN Tip 1 C Sýnýfý Sýnýf II Tip 2 Aþýrý gerilim sýnýrlayýcýsý parafudur (Daðýtým kutularý için) D Sýnýfý Sýnýf III Tip 3 13 FEDERAL BÜLTEN

15 EÐÝTÝM Hangi Tip Parafudur Nerede Kullanýlýr; 230/400V Þebeke Elektrik Sayacý Görüldüðü gibi B tipi trafoya yakýn noktaya, C tipi ana giriþimize ve D tipide kullanýlacak cihazýn takýlacaðý prize konulmaktadýr. B C D DIN 0675 bölüm 6/A1'e göre kategoriler Daha ayrýntýlý gösterim aþaðýda verilmiþtir. Parafudur tip seçimi Ana daðýtým panosu Tip1 + Tip2 Ana daðýtým panosu Tip 1 Yük Tali daðýtým panosu Tip2 Tali daðýtým panosu Tip2 < 30m > 30m Sigorta kutusu Tip3 Yük Yük Parafudur baðlantýsý Yýldýrým akýmý Parafudur Giriþ devre kesicisi L Yüksek akýmýn %100'ü N Parafudur tarafýndan topraða iletilen akým 1 Yüksek akýmýn %80'i Yüksek akýmýn %20'si 2 1 Birinci parafudur (ana pano) 2 Ýkinci parafudur (kat veya ara pano) 3 Yakýn koruma parafuduru (priz yanýnda) Yüksek akýmýn %16'sý Yüksek akýmýn %4'ü 3 Kalan %0 ila %1'lik bölüm Hassas yükler Yukarýdaki aþýrý akýma göre aþýrý gerilimin düþüþ grafiði Baþlangýç aþýrý gerilim Kalan gerilim Korumasýz cihaz tarafýndan kabul edilebilir gerilim deðeri FEDERAL BÜLTEN 14

16

17 Dikey Sigortalý Ayýrýcý Ýle AG Kesicilerinin Teknik ve Ekonomik Olarak Kýyaslanmasý EÐÝTÝM Tedaþ lar yüksek gerilim iletim hatlarýyla, þehirlere gelen elektriði, þehir içinde kurulan trafo merkezleri aracýlýðýyla 380 V ta düþürülüp Metal Mahfazalý AG Daðýtým Panolarý ve Alçak Gerilim Saha Daðýtým Kutularý SDK (genel bilinen adýyla Box Panolar) aracýlýðýyla tüketicilere daðýtmaktadýr. Geçmiþ yýllardan farký olarak son 2-3 yýldýr Tedaþ bu panolarýnda Dikey Sigortalý Yük Ayýrýcýsý kullandýrmaya baþlamýþtýr. 10 sene içerisinde 1,5 milyondan fazla ithal dikey sigortalý yük ayýrýcýsý kullanýlmýþ olup, yerli devre kesici ve yük ayýrýcýlar adeta unutulmuþtur. Halbuki devre kesicilerin ve yük ayýrýcýlarýn dikey yük ayýrýcýlara oranla hem teknik hem de ekonomik olarak üstünlükleri bulunmaktadýr. Yazýmýzda bu konulara ayrýntýlý olarak yer vermeye çalýþacaðýz. Tedaþ daðýtým panolarýný genel olarak incelersek, bir adet ana giriþ, çeþitli sayýlarda çýkýþ bulunduðunu görürüz. Bu çýkýþlardan biri genelde 3 fazlý aydýnlatma çýkýþý ile, 1 fazlý iç ihtiyaç çýkýþý sabit olmak üzere çeþitli besleme çýkýþlarýdýr. Ayrýca tüketilen enerjiyi ölçmek, gerilimi ve akýmý görebilmek için ölçü devreleri bulunur. Tedaþ ýn kullandýðý harici ve dahili tip panolarla ilgili birkaç örnek pano aþaðýdaki gibidir. TMOK ÞALTER GÝRÝÞLÝ, DSYA ÇIKIÞLI PANOLAR (Harici Tip): TMOK ÞALTER GÝRÝÞLÝ, SYA ÇIKIÞLI PANOLAR (Harici Tip): Görüldüðü gibi giriþ ana þalteri TMÞ, çýkýþlar gücüne göre 160A, 250A veya 400A DSYA, sokak aydýnlatma sayaç kýsmýnýn koruma ve kumandasýnda SYA kullanýlmýþ. Ana giriþ TMÞ çýkýþlar SYA fakat artýk bunun yerine Tedaþ genelde DSYA olanlarý tercih ediyor. FEDERAL BÜLTEN 16

18 EÐÝTÝM DSYA ÇIKIÞLI PANOLAR (Dahili Tip): DAÐITIM TEK HAT ÞEMALARININ ÖZETÝ: Þekil:1 Þekil 1 incelendiðinde birinci tek hat þemasýndan görüleceði gibi, giriþte termikmanyetik A.G. kesicisi, çýkýþlarda ise dikey veya yatay sigortalý yük ayýrýcýsý kullanýlmaktadýr. Ýkinci tek hat þemasýnda ise; giriþte herhangi bir kesici kullanýlmamakta, açma kapama gerektiði zaman O.G. tarafýndaki yük ayýrýcýlarý ile açma kapama yapýlmaktadýr. A.G. tarafýndaki sigortalara tel baðlandýðýnda ise trafolarý sadece O.G. tarafýndaki sigortalar korumaktadýr. Onlarda biraz büyük seçilirse, operatörlerin isteði olacak ve adeta trafo yanana kadar elektrik kesilmeyecektir. Trafolar büyüdükçe daha fazla tedbir alýnmasý ve termik manyetik kesici kullanýlmasý gerekirken, A.G. daðýtým panosu ana þalteri iptal edilmiþtir. Diðer önemli bir nokta; O.G. tarafýndaki yük kesicisini açýp kapamak için yardýmcý bir akým kaynaðý (Akü- þarj grubu) gereklidir. Bunlarýn da bakýmý doðru dürüst yapýlmadýðý için, genellikle açma kapama yapýlamamakta, dolayýsýyla operatörler enerji altýnda, müdahale yapmaya mecbur býrakýlmaktadýrlar. Yukarýdaki verdiðimiz tüm örneklerden de gördüðümüz gibi esas itibariyle koruma NH býçaklý sigortalar ile yapýlmaktadýr. Ülkemizde elektrik daðýtýmýndan sorumlu, özelleþtirilmiþ olsun olmasýn Tedaþ lardaki genel uygulama anlayýþý kullanýcý elektriksiz kalmasýn yönündedir. Elektrik kesildiði anda tüketici þikâyetleri baþlamaktadýr. Bu yüzden aþýrý yük veya kýsa devrelerde sistem dayanabildiði yere kadar devreyi açmadan devam etsin istenmektedir. Termik manyetik devre kesiciler, nominal akýmýn %10 unu geçen aþýrý yüklerde 1 saatte açmaktadýr. Oysa NH lar % 50 lik aþýrý yükte dahi açma yapmamaktadýrlar. NH sigorta %100 aþýrý yükte bile ancak 25 dakika içerisinde açma yapmaktadýr. Hatta oluþacak 5xIn deðerindeki bir kýsa devrede dahi açma süresi 1,5 saniyedir. Bu durum bakým ekibi için iyi bir çözüm gibi görülebilir. Hatta saha uygulamalarýnda sýk sýk gördüðümüz þekliyle NH lara kalýn teller sarýp hiç atmamasý saðlanmaktadýr. Bu uygulama da öncelikle kablolar ve trafolar fazla ýsýnýr, böylece ömürleri kýsalýr, kayýplarý gittikçe artar ve nihayetinde yanar. Sonuçta trafo yandýysa bunda iþletmecinin bir sorumluluðu yok bilinir. Ancak durum böyle deðildir. Bu ürünlerin kullaným süresi 2 yýlý geçtiðinde kablo veya trafo imalatçýlarýnýn sorumluluðu ortadan kalkmaktadýr. Bunun içindir ki Türkiye de yýlda 4000 civarýnda trafo yanmaktadýr. NH Buþonlar koruma iþlemini yaparken Dikey veya Yatay Sigortalý Ayýrýcý gibi yardýmcý donanýmlara ihtiyaç duyarlar. Sigortalý Yük Ayýrýcýlar (SYA) TEDAÞ panolarýnda, makine ve özel panolarda uzun yýllardýr güvenle kullanýlmaktadýr. Fakat son 2-3 yýldýr TEDAÞ panolarýnda Dikey Sigortalý Yük Ayýrýcýlarýný kullanmaktadýr. Tedaþ MYD þartnamesinde SYA lar ile ilgili olarak en çok iki konu üzerinde durmaktadýr. Bunlardan birincisi; SYA lar açma ve kapama iþlemleri için, hýz ve gerekli güç, operatörün hareketinden baðýmsýz olacak þekilde, baðýmsýz el kumandasý vasýtasýyla yapýlacaktýr. Ýkincisi ise; SYA larýn hareketli kontaðý, sigorta deðiþtirme elemaný (Buþon) olmayacaktýr. dýr. Bahsedilen bu iki konu oldukça önem arz etmektedir. Hýz ve gücün kullanýcýnýn hareketinden baðýmsýz olmasý çok önemlidir. Çünkü tüm devre kesicilerin temel amacý akýmý en kýsa sürede ve en az ark ile kesmektir. Yüksek akýmlarýn kesme süresi uzadýkça, arkýn süresi ve barýndýrdýðý enerjide artmýþ olur. Bu o kadar yüksek bir enerjidir ki kontaðýnýzý, devre elemanýnýzýn gövdesini eritebilir ve hesaplanamayan yerlere akarak istenmeyen sonuçlar doðurabilir. Her açma kapamada ark oluþtukça kontakta yanma meydana gelir ve iletkenliði azalýr. Bunun sonucunda dirençler ve kayýplar artar. Ýþte bu hayati sebeplerden ötürü insanýn gücünden ve hýzýndan baðýmsýz devre açma-kapama elemaný istenmiþtir. Bir diðer önemli noktada devreyi açma ve kapamaya yarayan hareketli kontaðýn 17 FEDERAL BÜLTEN

19 EÐÝTÝM sigorta buþonu OLMAMASI istenmiþtir. Hareketli kontak, harici kullanýlan sigortadan tamamen baðýmsýz olmalýdýr ki sigorta asýl iþlevi olan korumayý yapabilsin ve yukarda bahis olunan arklara ve sonuçlarýna maruz kalmasýn. Oysa þu anda kullanýlan DSYA larda açma ve kapatma kullanýcýnýn gücüne ve hýzýna baðlý yapýlmakta, üstelik sigortalar hareketli kontak yerine kullanýlmaktadýr. Sigortalý yük ayýrýcýlarý (SYA) Dikey sigortalý yük ayýrýcýlarýný (DSYA) kýyasladýðýmýzda dikkat çekici unsurlar ile karþý karþýya kalmaktayýz. DSYA SYA dan yaklaþýk %40 daha fazla hacme sahiptir. TEDAÞ en çok 160A, 250A ve 400A DSYA larý kullanmaktadýr. Örnek olmasý için orta deðer olan 250A baz alarak ebatlarý kýyaslayacak olursak: 250A SYA takribi hacmi: 8,18 dm³ 250A DSYA takribi hacmi: 11,43 dm³ SYA nýn kesme kapasitesi DSYA nýn kesme kapasitesinin 2,7 katýdýr. Yani, standartlara göre; örneðin 250A bir DSYA nýn kesme kapasitesi AC-22B çalýþma sýnýfýna göre 3xIn = 750A iken Federal SYA nýn kesme kapasitesi daha aðýr çalýþma koþullarýný içeren AC-23A sýnýfýna göre 8xIn = 2000A dir. SYA nýn kapama kapasitesi DSYA nýn kapama kapasitesinin 3,3 katýdýr. 250A bir DSYA nýn kapama kapasitesi 3xIn = 750A iken SYA nýn kapama kapasitesi 10xIn = 2500A dir. DSYA larda açma-kapama hareketi el hýzýna baðýmlý olduðu için yüksek akýmlarý açma kapama kabiliyeti sýnýrlýdýr. NH sigorta býçaklarýnýn kontak olarak kullanýlmasý nedeniyle de açma-kapama sýrasýnda oluþan arklar yük ayýrýcýsýnýn dýþýna kadar çýkýp tehlike oluþturmaktadýr. Eðer elle hýzlý açma yapýlmazsa ark daha da büyümektedir. Açma sýrasýnda oluþan ark kývýlcýmlarýnýn operatöre zarar verme ihtimali bulunmaktadýr. Operatör korkudan dolayý çok hýzlý açma yaparsa kumanda kolunun yerinden çýkma veya kýrýlma ihtimali vardýr. Ayný durum kapama esnasýnda da söz konusudur ve bu yüzden kontaklar ark ile çabuk tahrip olmaktadýr. SYA larda ise; açma-kapama iþlemi mekanizma içindeki sert yaylarla çok hýzlý bir þekilde yani el hareketinden baðýmsýz olarak gerçekleþtirilir. Ayrýca kontaklar tamamen gövdenin içinde ark hücresi içinde çalýþýrlar. Bu nedenle açma-kapama iþlemi çok daha güvenli olarak yapýlabilmektedir. Bu sayede DSYA lara göre çok daha yüksek akýmlarý kesmek mümkün olabilmektedir ve kontaklar daha az tahrip olmaktadýr. SYA lar elektriksel ömrü DSYA nýn elektriksel ömrünün 5 katýdýr. daha uzun ömre ve dayanýklýlýða sahiptir. 250A DSYA 200 elektriksel ömre sahiptir. Yani normal yük altýnda 200 kere açma kapama yaparken, ayný amperdeki SYA ise 1000 elektriksel ömre sahiptir. Tedaþ alýmlarý ile mukayese yaparsak, DSYA lari SYA lara göre ortalama %60 daha pahalýdýr. Yukarýda yazdýðýmýz SYA lar ile DSYA larýn kýyaslanmasý ile ilgili bilgileri özetleyecek olursak; SYA ve DSYA Özet Kýyaslama Tablosu Hacim Kesme Kapasitesi Kapama Kapasitesi Elektriksel Ömür Fiyat DSYA lar %40 daha fazla hacme sahiptir. DSYA larýn 2,7 katý DSYA larýn 3,3 katý DSYA larýn 5 katý DSYA lar %60 daha pahalý Tüm bu bahsettiðimiz konularla ilgili olarak alternatif çözüm olarak TERMÝK MANYETÝK KOMPAKT DEVRE KESÝCÝLER in kullanýlmasýdýr. Eðer günümüz teknolojisinde, daha modern panolar isteniyorsa, NH sigortalý yük ayýrýcýlarý yerine TERMÝK MANYETÝK KOMPAKT DEVRE KESÝCÝLER kullanýlmalýdýr. Ýstisnasýz tüm özellikleriyle, ayýrýcýlardan daha iyi performans veren bu ürünler günümüzde fiyat, ömür ve kalite düþünülerek yapýlan iþletme maliyetinde çok daha hesaplý olmaktadýrlar. Geçmiþ yýllarda gerek termik manyetik devre kesicilerin kýsa devre kesme kapasitelerinin düþük olmasýndan gerekse fiyatlarýnýn bugüne nispetle daha pahalý olmasýndan dolayý Tedaþ larda yerleþik bir NH sigorta kullanma alýþkanlýðý oluþmuþtur. Oysa günümüzde KOMPAKT ÞALTERLER gerek kurulum gerekse iþletme maliyeti açýsýndan daha hesaplýdýrlar. Yukarýda yaptýðýmýz gibi bu seferde DSYA lar ile TMOK Þalterleri kýyaslayalým. 250A i ele alýrsak; DSYA kompakt devre kesicinin yaklaþýk 7 katý daha fazla hacme sahiptir. 250A DSYA için boyutlar yukarýda 11,43 dm³ olarak verilmiþti. Kompakt devre kesicinin deðeri 1,64 dm³ tür. DSYA larýn kesme kapasitesi yönünden devre kesicilerden bir üstünlükleri yoktur. DSYA lar üzerlerine takýlan sigortadan dolayý 50 ka in üzerinde kýsa devre kesme kapasitesine sahiptirler. Kompakt devre kesiciler ise panolarýn takýlacaðý yerlere uygun olarak istenilen kesme kapasitesinde seçilebilmektedir. Bu deðer 20 ka den 100kA e kadar çýkabilmektedir. DSYA lar devre kesicilere göre yaklaþýk % daha fazla elektrik kaybýna sebep olmaktadýr. DSYA larýn üzerlerine takýlan NH sigortalar ile birlikte toplam güç kayýplarý devre kesicilere göre daha fazla olmaktadýr. Baþlangýçta devre kesici için yapýlacak az bir miktar fazla yatýrým çok kýsa sürede sadece güç kaybýndan kat be kat geri kazanýlacaktýr. Örneðin: 250A DSYA 91 W güç kaybý ile yýlda 120 TL lik elektrik tüketirken, devre kesici 63 W güç kaybý ile 83 TL elektrik tüketmektedir. 250A DSYA 200 elektriksel ömre sahipken, ayný amperdeki devre kesici elektriksel ömre sahiptir. Yani, DSYA nýn 1/15 i fiyatýndadýr. Bir baþka FEDERAL BÜLTEN 18

20 EÐÝTÝM deyiþle devre kesici 15 kat daha uzun ömürlüdür. Detaylý inceleme yapýldýðýnda maliyet olarak devre kesici daha ucuza mal olmaktadýr. Ülkemizde devre kesici ve DYSA fiyatlarý arasýnda büyük farklar yoktur. Yalnýz, 250A DSYA da 3 tane NH1 boy buþon kullanýlmaktadýr. Oysa ayný amperde devre kesici kullanýlsa maliyet %6 düþecektir. Üstelik anma akýmýnda elektriksel ömre sahip olan devre kesici ayný zamanda NH buþona da bedeldir. Bu noktadan bakýldýðýnda kere NH attýðýnda yapýlan deðiþimi inanýlmaz bir rakamdýr. Bir hata akýmýnda DSYA buþonu atmaktadýr. Bu atan buþon için TEDAÞ stok yapmaktadýr. Gecenin bir vakti bir elemanýn, depodan alýp, panoda buþon deðiþtirmesi ile atan bir þalteri kaldýrmasýnýn hem kolaylýðý, hem maliyeti hem de arkasýnda doðaya býraktýðý atýk düþünülünce fark ortadadýr. Üstelik buþon deðiþtirirken elektrikli bölgeye maruz kalma riski fazladýr, oysa atan bir þalterin kurma kolunu kaldýrmakta hiçbir tehlike yoktur. Günümüzdeki tüm yasalar, yönetmelikler ve uygulamalarda hep insan saðlýðý öncelik taþýmaktadýr. Yürürlükteki Elektrik Kuvvetli Akým Tesisleri Yönetmeliði bu konuda çok hassastýr. Enerji altýndaki bir bölgeye teknisyenin müdahalesine izin vermemektedir. Oysa pratik kullanýmda TEDAÞ teknisyenleri buþon attýðýnda deðiþimi enerji altýnda yapmak zorunda kalmaktadýr. Bu da ciddi sakýncalar doðurmaktadýr. Termik Manyetik Devre Kesicilerin akým sýnýrlama özelliði vardýr. Akým sýnýrlandýran devre kesiciler sayesinde akým çok kýsa bir sürede kesilmektedir. NH sigortalardan daha hýzlý kesme yapabilirler. Þöyle bir örnek verecek olursak, diyelim ki 70 ka kýsa devre akýmý oluþtu, bu akým 250A NH ile sigorta ile kesilirse sigorta üzerinden yaklaþýk 35 kapik kýsa devre akýmý geçer. Oysa ayný deðer akým sýnýrlamalý 250 A TMÞ üzerinden geçtiðinde 5ms gibi kýsa bir sürede, akým daha tepe deðerine ulaþmadan devre kesici görevini yapýp açacaðýndan üzerlerinden en fazla 20 ka pik seviyelerinde bir akým geçer. Bu sayede yüksek kýsa devre akýmlarýnýn kablolara, trafolara zarar vermesi önlenir ve seçicilik saðlanmýþ olur. Yani kýsa devreye en yakýn branþman kesicisinin açýp, ana þalterin açmamasý saðlanýr ve arýza lokalleþtirilmiþ olur. Böylece diðer kullanýcýlarýn akýmlarýnýn kesilmemesi saðlanýr. Tedaþ larýn NH kullanmasýnýn nedeni, fazýn biri attýðýnda diðer fazlardan beslenenlerin elektriksiz kalmamasýdýr. Bu durum yine operatör açýsýndan rahatlýk saðlamaktadýr. Fakat kullanýcýnýn 3 fazlý bir cihaz kullanmamasý, kullanýyorsa da bunun koruma tedbirlerini almasý öngörüsünde bu durum kabul edilebilir gözükmektedir. Bu noktada hatýrlatmak istediðimiz bir baþka konu bulunmaktadýr. Günümüzde yüksek kesme kapasiteli monofaze termik manyetik devre kesiciler imal edilmektedir. Yani bir NH yerine bir monofaze TMÞ takmak mümkündür. Üstelik yukarda bahsedilen TMÞ lerin tüm avantajlarýný barýndýrmak suretiyle. 400kVA bir panoyu ele alalým. Bu panoyu hem Termik Manyetik Devre kesiciyle hem de dikeyle yaptýðýmýzda durum þu þekilde olmaktadýr. 400 kva PANO 400 kva (DSYA ile) 400 kva (MCCB ile) F31 Toplam P (W) Yýllýk Tüketim (TL) (365 gün 24 saat) 482 TL 439 TL NH Deðiþim Maliyeti (TL) 257 TL 0 TL Ortalama Pano Maliyeti TL 2,950 TL 3,250 TL FARK Toplam Maliyet (NH Deðiþimi+Yýllýk Tüketim+Pano Maliyeti (TL) 3,689 TL 3,689 TL 0 TL TMOK Þalterli ve Dikey Yük Kesicili Yapýlan Panolarýn fiyatlarýnýn eþitlendiði NH Arýzalanma Sayýsý 53 Yukarýda da görüldüðü gibi, Dikey Yük Kesici ile yapýlan bir panonun ortalama pano maliyeti 2,950TL dir. Bunu þalterlerle yaptýðýmýzda ise bu panonun maliyeti 3,250TL ye gelmektedir. Ancak bu panoda kullanýlan NH sigortalar 53 defa arýzalandýðýnda pano fiyatý eþitlenmektedir. Þalterin mekanik ömrünü düþündüðünüzde 53 arýza sonucunda maliyetleri eþitlenen panoda Termik Manyetik Devre kesiciyle yapýlan pano kara geçmeye baþlayacaktýr. Gerek kurulum gerekse iþletme maliyetleri hesaplandýðýnda, gerekse de insan saðlýðý ve kullaným kolaylýðýna bakýldýðýnda Termik Manyetik Devre Kesiciler her yönüyle NH Sigortalý korumalara üstünlük saðlamaktadýr. Günümüzde yerli sanayi bu ihtiyaca cevap verecek düzeyde olup, artýk yeni tip Pano ve Saha Daðýtým Kutularýnýn dizayn edilme zamaný gelmiþ hatta geçmektedir. 19 FEDERAL BÜLTEN

21 HABER Kamu Kurum Ve Kuruluþlarý, Yerli Malýný Kullanmalarý Ýçin Teþvik Ediliyor. Hepimizin bildiði gibi çoðu ülkede yerli ürün kullanýmý teþvik edilmektedir. Ancak ülkemizdeki genel yaklaþým yabancý marka hayranlýðý, kaliteli bir ürünün yabancý bir ürün olduðu fikri aðýr basmaktadýr. Artýk Türk sanayisi çok geliþmiþ, yabancý menþeli ürünlerden daha kaliteli ürün yapar hale gelmiþtir. Baþbakanlýk bu durumu fark etmiþ olmalý ki, 06 Eylül 2011 tarihinde 2011/13 no lu yerli malýnýn desteklenmesi için genelge yayýnlamýþtýr. Bu genelgeye göre; 4734 sayýlý Kamu Ýhale Kanunu kapsamýndaki alýmlar ile Devlet Malzeme Ofisinden gerçekleþtirilecek alýmlarda öncelikli olarak Türkiye de üretilen ürünlerin tercih edilmesini ve kamu kurum ve kuruluþlarý yöneticilerinin bu konuda gereken duyarlýlýðý göstermeleri belirtilmiþ ve resmi gazetede yayýnlanmýþtýr. Yerli üretimin desteklenmesi için ülkemizin gerek kamu gerekse özel kurum ve kuruluþlarýna birtakým görevler düþtüðü inancýndayýz. Piyasada birçok ürün Uzakdoðu dan getirilerek burada üretiliyormuþ gibi gösterilmekte, bu da haksýz rekabet oluþturup kalitesiz ürünlerin kullanýlmasýna olanak saðlamaktadýr. Yerli malý ile ilgili de ayný tür oyunlarýn oynanacaðýný düþünerek, özellikle ihale kurumlarýnýn bunu en baþtan sýký tutmasý yararlý olacaktýr. Bu tür haksýzlýklarýn önüne geçmek için ürün yerinde incelenmeli, Türkiye de üretilip üretilmediði kalýplara ve üretime bakýlarak tespit edilmelidir. Yerli malýný desteklemek için baþbakanlýðýn yayýnladýðý genelge, ihale þartnamelerine eklenmeli, aykýrý hareket edenlere de cezai müeyyide uygulanmalýdýr. Ancak bu þekilde bir uygulama ile bu genelge istenilen sonuçlarý saðlayabilir. Sanayi ürünlerinin yerli malý kabul edilmesi için yerli malý belgesi olmalýdýr. Ýhaleye giren yerli istekliler lehine %15 oranýna kadar fiyat avantajý uygulamasý da kamu ihale kararýnda yer almaktadýr. Ancak Türkiye de bu uygulamaya hala geçilememiþtir. Adeta yabancý ürünlerin tercih edilmesini saðlamak için yerli firmalarý nasýl eleriz diye çalýþýlýp þartnameler deðiþtirilmiþ, bu þekilde genelgelerin önüne geçilmeye çalýþýlmýþtýr. Bir Fransýz firmasý olan Carrefour alýþveriþ merkezlerini ele alalým. Türkiye de deðil tüm dünyada kurulan Carrefour alýþveriþ merkezleri, þalt malzemelerini bile baþka firmalardan almamakta hangi ülkede yatýrým yaparsa yapsýn, Fransýz mallarýný tercih etmektedirler. Bizim kültürümüzde ne yazýk ki, hala yabancý hayranlýðý yaþanmakta ve bu da ülkemize büyük zararlar vermektedir. Baþta Tedaþ olmak üzere, tüm özel kurumlar yerli mallarýný tercih etmeliler ki, yerli malý kültürü oluþsun ve diðer tüm kuruluþlarý da etkilesin. Biz Federal olarak, üretimini yaptýðýmýz ürünlerde can ve mal güvenliðini son derece önemsiyor ve piyasaya sunduðumuz ürünlerde kaliteyi en önemli ilke olarak kabul ediyoruz. Bu nedenledir ki, aldýðýmýz Tedaþ ihalelerinde kabul muayenelerinde hiçbir sorunla karþýlaþmýyoruz. Bugün yabancý menþeli firmalardan bile daha kaliteli bir ürün üretebiliyorken, neden bizim ülkemiz kazanmýyor bunu da anlamakta zorluk çekiyoruz. Yerli üretimin desteklenmesi; milli gelirin ve istihdamýn artmasýný, ithalatýn azalmasýný saðlayacaktýr. Bu sayede de iþsizlik ve cari açýk azalacaktýr. Ülke ekonomisine hep birlikte katkýda bulunmamýz için, herkes üzerine düþen görevleri yerine getirmelidirler. FEDERAL BÜLTEN 20

22 HABER Resmi Gazete Baþbakanlýktan: Konu : Yerli Ürün Kullanýlmasý. GENELGE 2011/13 Tasarruf ve rekabet ilkelerine uygun hareket edilmesi kaydýyla, ülkemiz ihtiyaçlarýnýn yerli ürünlerden karþýlanmasý ekonomimiz açýsýndan büyük önem taþýmaktadýr. Bu çerçevede, mevzuatýmýzda yerli ürün kullanýmýna yönelik mevcut hükümlerin uygulanmasýna özen gösterilmesine ilave olarak, kamu kurum ve kuruluþlarýnca gerçekleþtirilecek mal alýmlarýna iliþkin uygulamalarda; 1. Teknik þartnamelerde Türkiye de üretilen ürünlerin teklif edilmesini engelleyen düzenlemelerin yapýlmamasý, 2. Kamu ihale mevzuatýna aykýrý olarak, Kamu Ýhale Kurumundan: R.G. SAYISI: R. G. TARÝHÝ : Kamu Ýhale Kurulu Kararý 4734 sayýlý Kamu Ýhale Kanunun 63 üncü maddesinde Yaklaþýk maliyeti eþik deðerlerin altýnda kalan ihalelere sadece yerli isteklilerin katýlmasý, yaklaþýk maliyeti eþik deðerlerin üzerindeki ihalelerde; hizmet alýmlarý ve yapým iþlerinde bütün yerli istekliler lehine, mal alýmlarýnda ise Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý ile diðer ilgili kurum ve kuruluþlarýn görüþleri alýnarak Kurum tarafýndan yerli malý olarak belirlenen mallarý teklif eden yerli istekliler lehine, %15 oranýna kadar fiyat avantajý saðlanmasý hususlarýnda idarelerce ihale dokümanýna hükümler konulabilir. Ancak, yabancý istekliler ile ortak giriþim yapmak suretiyle ihalelere katýlan yerli istekliler bu hükümden yararlanamaz. hükmü yer aldýðýndan; yerli istekliler lehine fiyat avantajý uygulanacak mal alým ihalelerinde ihale konusu malýn yerli malý olarak deðerlendirilebilmesine iliþkin aþaðýdaki karar alýnmýþtýr. 1- Tamamen Türkiye de üretilen veya elde edilen ürünler ile üretim sürecinin önemli bir aþamasýnýn ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslý iþçilik ve eylemi Türkiye de yapýlan ürünler, yerli malý olarak kabul edilir. Bir malýn yerli malý olarak deðerlendirilebilmesi için Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odalarý ve Ticaret Borsalarý Birliðine baðlý ilgili Oda tarafýndan Yerli Malý Belgesi ile belgelendirilmesi isteklilerin ithal ürün ya da belirli bir ülkenin malýný teklif etmesine yönelik düzenlemelerin yapýlmamasý, 3. Ürünlere iliþkin olarak yabancý belgelendirme kuruluþlarý tarafýndan düzenlenen ve zorunlu olmayan belgelerin ihale dokümanlarýnda aranmamasý, 4. Ýthal ürün teklif eden isteklilerin yurt dýþýnda mal teslim edebilmelerine imkan tanýnmasý durumunda, teslim yeri, navlun, gümrük ve vergi giderleri gibi unsurlarýn tekliflerin deðerlendirilmesinde nasýl dikkate alýnacaðýna dair ihale dokümanlarýnda düzenlemelerin yapýlmasý, 5. Ýthal ürün teklif eden isteklilere mal tesliminden önce akreditif açýlarak ön ödeme Karar Sayýsý: 2002/DK-8 Karar Tarihi : þarttýr. Belgelendirme iþlemi ilgili oda tarafýndan bu Kararda belirtilen kriterler çerçevesinde yerine getirilir. 2- Sanayi ürünlerinin yerli malý kabul edilebilmesi için; a) Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý tarafýndan düzenlenen Sanayi Sicil Belgesine sahip firmalar tarafýndan üretilmesi, b)üretim sürecinin önemli bir aþamasýnýn ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslý iþçilik ve eylemin Türkiye de yapýlmýþ olmasý, þartlarý aranýr. Bu iki þartýn bulunmasý halinde Yerli Malý Belgesi, sanayi ürününün üretildiði yer Sanayi Odasý veya Sanayi ve Ticaret Odasý tarafýndan düzenlenir. 3- Gýda ve tarýmsal ürünlerin Yerli Malý olarak kabul edilebilmesi için; a)tarým ve Köyiþleri Bakanlýðýnca düzenlenen Gýda Sicil Belgesi ile Gýda Üretim Sertifikasýna sahip üretici tarafýndan üretilmesi, b) Üretim sürecinin önemli bir aþamasýnýn ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslý iþçilik ve eylemin Türkiye de yapýlmýþ olmasý, þartlarý aranýr. Bu iki þartýn bulunmasý halinde Yerli Malý Belgesi, gýda ve tarýmsal ürünü üreten üreticinin bulunduðu yer Sanayi Odasý veya Sanayi ve Ticaret Odasý tarafýndan düzenlenir. 4- Türkiye de toplanan bitkisel ürünler, Türkiye de doðan ve yetiþtirilen canlý hayvanlar ve bunlardan elde edilen ürünler, Türkiye de yetiþtirilen ve avlanan su yapýlmasýna imkan tanýnmasý durumunda, Türkiye de üretilen ürünleri teklif eden isteklilere de avans ödemesi yapýlmasýna yönelik ihale dokümanlarýnda düzenleme yapýlmasý, hususlarýnýn dikkate alýnarak, 4734 sayýlý Kamu Ýhale Kanunu kapsamýndaki alýmlar ile Devlet Malzeme Ofisinden gerçekleþtirilecek alýmlarda öncelikli olarak Türkiye de üretilen ürünlerin tercih edilmesini ve kamu kurum ve kuruluþlarý yöneticilerinin bu konuda gereken duyarlýlýðý göstermelerini önemle rica ederim. Recep Tayyip ERDOÐAN Baþbakan ürünleri yerli malý kabul edilir. Bunlarýn dýþýndaki ham tarým ve hayvancýlýk ürünleri tümüyle Türkiye de üretilmesi veya üretim sürecinin önemli bir aþamasýnýn ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslý iþçilik ve eylemin Türkiye de yapýlmýþ olmasý þartýyla yerli malý kabul edilir. Tarým ve hayvancýlýk ürünlerine iliþkin Yerli Malý Belgesi, ürünün elde edildiði yerin Ticaret Borsasý tarafýndan Ticaret Borsasýnýn bulunmadýðý yerlerde ise Ticaret Odasý veya Ticaret ve Sanayi Odalarý tarafýndan düzenlenir. 5- Esnaf ve sanatkarlarca üretilen ürünler, Türkiye de çýkarýlan madenler ve madencilik ürünleri ile yukarýda belirtilen ürünler dýþýnda kalan ve bu kategorilerin hiçbirine girmeyen diðer ürünler; tümüyle Türkiye de üretilmesi veya üretim sürecinin önemli bir aþamasýnýn ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslý iþçilik ve eylemin Türkiye de yapýlmýþ olmasý þartýyla yerli malý kabul edilir. Bu ürünlere iliþkin Yerli Malý Belgesi, üretildiði yerin Sanayi Odasý veya Ticaret ve Sanayi Odasý tarafýndan düzenlenir. 6- Uygulamaya esas olmak üzere yukarýda belirtilen þartlarýn ilgililere ve kamuoyuna duyurulmasýna oybirliði ile karar verilmiþtir. 21 FEDERAL BÜLTEN

23

24 Türkiye den Dünya ya FEDERAL ELEKTRÝK Yat r m ve Ticaret A.Þ. FEDERAL PAZARLAMA ve Ticaret A.Þ. FEDERAL AYDINLATMA Elektronik San. ve Tic. Ltd. Þti. FEDERAL ELECTRIC EGYPT JV UZFEDERALGAZ LLC. Özbekistan FEDERAL MERMER Tic. ve San. Ltd. Þti.