BİBER Hastalık ve Zararlıları ile mücadele

Transkript

1 T.C. TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü BİBER Hastalık ve Zararlıları ile mücadele Ankara

2 2 BİBER HASTALIK ve ZARARLILARI

3 Ö N S Ö Z Ülkemizde yetiştirilen kültür bitkilerinde ekonomik olarak zarara neden olan toplam 506 hastalık etmeni, zararlı ve yabancı ot bulunmaktadır. Bunlarla gerekli mücadele çalışmaları yapılmadığında ürün kaybı ortalama %35 dolaylarında olmaktadır. Bu kaybın kültür bitkisine, zararlının tür ve yoğunluğuna bağlı olarak bazen % 100 lere ulaşabilmesi mümkündür. Bitkisel üretimde ekonomik yönden oldukça büyük rakamlara ulaşan bu kayıpların önlenmesi için bitki koruma çalışmalarını yeterli önemi vermek gerekmektedir. Sözkonusu çalışmaların insan sağlığı, agroekosistem, çevre ve biyolojik dengenin korunarak sürdürülebilir tarımsal üretim tekniklerine uygun yapılması zorunluluk haline gelmiştir. Bakanlığımızın bu konuda belirlediği strateji Ülkemizde yıllık olarak kullanılan pestisit miktarının azaltılmasını ve kullanılan miktarın da doğru kullanımını öngörmektedir. Bunu sağlamak için, kimyasal mücadeleye alternatif olan biyolojik mücadele, biyoteknik yöntemler, dayanıklı çeşitler, kültürel tedbirler, mekanik ve fiziksel mücadele metotlarına ve Entegre Mücadele Programlarının yaygınlaştırılmasına öncelik verilmektedir. Hastalık, zararlı ve yabancı otların mücadelesinde kullanılan Bitki koruma ürünlerinin yanlış kullanılması, bitkilerde fitotoksisite, etkisizlik, tarımsal ürünlerde kalıntı ile iç ve dış pazarlarda problemlerin yaşanmasına sebep olabilmektedir. Bu nedenle üreticilerimize kullanacakları ilaçlar konusunda rehber olabilecek bir kaynağın hazırlanması ve uygulamaya konulması tarımsal ürünlerde tavsiyeler doğrultusunda ilaçlamaların yapılmasını ve kalıntı probleminin çözümünü kolaylaştıracaktır. Hazırlanan El kitabı sayesinde; üreticiler tarımsal ürünlerde hangi zararlı organizma için hangi ilacın; ne zaman, hangi dozda kullanılacağını, son ilaçlama ile hasat arasındaki süreyi öğrenerek, ilaç kalıntısından ari ürünler yetiştirebileceklerdir. El kitabının hazırlanmasında emeği geçenlere teşekkür eder, üreticilerimiz için hazırlanan bu rehberin kalıntısız, sağlıklı, bol ürün elde edilmesine vesile olmasını temenni ederim. Mehmet Mehdi EKER Tarım ve Köyişleri Bakanı 3

4 İÇİNDEKİLER 1- BİBERLERDE KÖK BOĞAZI YANIKLIĞI HASTALIĞI ( Phytophthora capsici) BAKTERİYEL KANSER VE SOLGUNLUK (Clavibacter michiganensis subsp. Michiganensis) DOMATES ÖZ (GÖVDE) NEKROZU (Pseudomonas corrugata) (P. viridiflava) (P. cichorii) (P. mediterranea) (Erwinia carotovora subsp. carotovora) BAKTERİYEL BENEK HASTALIĞI (Pseudomonas syringae pv. Tomato) BAKTERİYEL LEKE HASTALIĞI (Xanthomonas vesicatori) PATLICANGİLLERDE KÜLLEME HASTALIĞI (Leveillula taurica) SEBZE FİDELERİNDE KÖK ÇÜRÜKLÜĞÜ (ÇÖKERTEN) HASTALIĞI (Phythium spp.,rhizoctonia spp.,fusarium spp., Alternaria spp., Sclerotinia spp.) SEBZELERDE BEYAZ ÇÜRÜKLÜKLER (Sclerotinia sclerotiorum) SEBZELERDE KURŞUNİ KÜF HASTALIĞI (Botrytis cinerea) SEBZELERDE BEYAZSİNEK Tütün beyazsineği (Bemisia tabaci) Sera beyazsineği (Trialeurodes vaporariorum) BİBER GALSİNEĞİ(Asphondylia capsici) SEBZELERDE BOZKURT (Agrotis spp.) SEBZELERDE DANABURNU (Gryllotalpa gryllotalpa) PİSKOKULU YEŞİLBÖCEK (Nezara viridula) SEBZELERDE SARI ÇAY AKARI (Polyphagotarsonemus latu) SEBZELERDE TELKURDU (Agriotes spp.) YAPRAK GALERİ SİNEKLERİ (Liriomyza trifolii, Liriomyza bryoniae, Liriomyza huidobrensis, Phytomyza horticol) SEBZELERDE YEŞİLKURT [Heliothis armigera, Heliothis viriplaca (=Heliothis dipsacea] SEBZELERDE PAMUK YAPRAKKURDU (Spodoptera littoralis) KIRMIZIÖRÜMCEKLER DOMATES PAS AKARI (Aculops lycopersic) SEBZELERDE THRİPSLER Tütün thripsi (Thrips tabaci) Çiçek thripsi (Frankliniella occidentalis) SEBZELERDE YAPRAKBİTLERİ SEBZELERDE YAPRAK PİRELERİ BİBER MOZAYİK VİRÜS HASTALIĞI (Cucumber mosaic vırus) DOMATES LEKELİ SOLGUNLUK VİRÜS HASTALIĞI (Tomato spotted wilt virus) HIYAR MOZAYİK VİRÜS HASTALIĞI (Cucumber mosaic vırus) PATATES ÇIZGI VIRÜSÜ (PATATES Y VIRÜSÜ) (Potato Y potyvirus, PVY) Biber Hastalık ve Zararlıları Mücadelesinde Kullanılan Ruhsatlı Bitki Koruma Ürünlerinin Ticari İsimleri

5 KÖK BOĞAZI YANIKLIĞI ( Phytophthora capsici) Hastalık Belirtisi: Hastalık bitkinin değişik dönemlerinde ve organlarında görülebilir. Erken dönemde enfeksiyon olduğunda fideliklerde çökerten olarak etkili olur. Daha ileri dönemlerde bitkilerin kök boğazında önceleri koyu yeşil zamanla kahverengi siyaha dönüşen bir renk değişimi meydana gelir. Bu renk değişimi kök boğazını kuşak gibi sarar, enfeksiyon kök bölgesine ulaşır, kök kabuğu kahverengi bir renk alır ve çürür. Bu şekilde enfeksiyona uğramış olan bitkiler solmaya başlar, normal sulama ve bakım işlemleri yapılsa da bitki kendini toparlayamaz. Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Biber dışında, Domates, kavun, karpuz, kabak, lahana, soya fasulyesi, pirinç, bezelye, marul, havuç, hıyar gibi kültür bitkileri ile Horozibiği, köpek üzümü gibi yabancıotlar hastalığın konukçularıdır. Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Fide yetiştiriciliği yapılırken genel bir kontrol prensibi olarak tohumlar hastalıksız, sağlıklı bitkilerden sağlanmalıdır. Fidelikler hastalıksız, temiz yerlerde kurulmalıdır. Fideler aşırı sulanmamalı, sık sık havalandırılmalıdır. Dikim karık usulü yapılmalıdır. Fideler karık sırtına dikilmelidir. Mümkün olduğunca her karık ayrı ayrı sulanmalıdır. Bitkilere dengesiz gübreleme yapmamalı, özellikle aşırı azotlu gübre verilmemelidir. Hastalıklı bitkiler sökülüp imha edilmeli, hasat sonrasında da ayni işlem tekrarlanmalıdır. Kimyasal Mücadele: İlaçlı mücadelesi yoktur. 5

6 İletim demetlerinde renk değişimi BAKTARİYEL KANSER VE SOLGUNLUK (Clavibacter michiganensis subsp. Michiganensis) Hastalık Belirtisi: Hastalığı oluşturan bakteri tohumla taşınabilir. Ayrıca hastalıklı bitki artıklarıyla toprağı da bulaştırabilir. Tohumda bulunan bakteri doğrudan doğruya iletim demetlerine geçer ve bitkinin her tarafına yayılır. Domates bitkileri çiçek devresine yaklaştığında alt yapraklardan itibaren solma başlar ve zamanla yukarı doğru ilerler. Bu solgunluğun bitkinin tek tarafında görülmesi ve solan yaprakların zamanla kuruması hastalığın tipik belirtisidir. Solgunluk belirtisi gösteren bitki ortadan ikiye kesildiğinde iletim demetleri boyunca ince sarı, açık kahverengi renk değişikliği görülür. Hastalığın ileri devrelerinde domates gövdesinde yara ve çatlamalar oluşur. Bu nedenle hastalığa bakteriyel kanser de denir. Meyvelerde ise ortası açık kahverengi, çevresi beyaz haleli ve kuş gözü olarak tanımlanan lekeler oluşur. Hastalıkla bulaşık tohumların rengi değişir ve çimlenme gücünü yitirir. Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Domates, biber, köpek üzümü Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Temiz tohumluk kullanılmalıdır. Hastalıklı bitkiler sökülerek imha edilmelidir. Seralar sık sık havalandırılmalı, seralarda domateste koltuk alma işlemi yapılırken hastalık görülen bitkiler en sona bırakılmalıdır. Hastalığın görüldüğü seralarda 2 yıl süreyle ekim nöbeti uygulanmalı, domates ve biber dışındaki bitkiler yetiştirilmelidir. Kimyasal Mücadele: Etkin ve ekonomik bir kimyasal mücadele yöntemi yoktur. 6

7 DOMATES ÖZ (GÖVDE) NEKROZU (Pseudomonas corrugata) (P. viridiflava) (P. cichorii) (P. mediterranea) (Erwinia carotovora subsp. carotovora) (E. c. subsp. atroseptica) (E. chrysanthemi) Hastalık Belirtisi: Hastalığı oluşturan bakteriler toprak kaynaklıdır. Düşük gece sıcaklıkları ve yüksek orantılı nem hastalığı teşvik etmektedir. Üst yapraklarda solgunluk ile birleşen bir sararma görülür. Gövde üzerinde özellikle koltuk yerlerinde kahverengi siyah lekeler oluşur. Gövde, yaprak ve meyve sapları boyuna kesildiklerinde öz dokusunun kahverengi siyah renk aldığı görülür. Hastalığın ilerlemesiyle öz parçalanır ve boşalır. Hasta bitkiler genellikle ayakta kalır ancak bazen solgunluk ve ölüm ortaya çıkar Gövde üzerinde kök gelişimi gözlenebilir. Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Domates ve biber Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Aşırı azotlu gübrelemeden kaçınılmalı, bitkiler dengeli bir şekilde beslenmelidir. Hastalıklı bitkiler seradan uzaklaştırılmalıdır. Bakım işlemleri yürütülürken bitkiler yaralanmamalı ve seralarda koltuk alma işlemi yapılırken hasta bitkiler en sona bırakılmalıdır. Kimyasal Mücadele: Etkin ve ekonomik bir kimyasal mücadele yöntemi yoktur. 7

8 BAKTARİYEL BENEK HASTALIĞI (Pseudomonas syringae pv. Tomato) Hastalık Belirtisi Yaprak, sap, çiçek ve meyve saplarında kahverengiden siyaha kadar değişen küçük lekeler oluşur. İlerleyen dönemlerde yapraklardaki küçük lekelerin birleşmesiyle daha büyük lekeler oluşur. Meyvelerde küçük, koyu kahverengi, yüzeysel kabarcıklar şeklinde lekeler görülür. Hastalığı oluşturan bakteri tohumla taşınabilir. Ayrıca hastalıklı bitki artıklarıyla toprağı da bulaştırabilir. Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Domates, patlıcan ve biber Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Temiz tohumluk kullanılmalıdır. Fide döneminde hastalık belirtisi gösteren bitkiler fidelikten uzaklaştırılarak imha edilmelidir. Hastalıklı bitki artıkları yok edilmelidir. Fidelik ve seralar sık sık havalandırılmalıdır. Hastalığın görüldüğü seralarda 1 yıllık ekim nöbeti uygulanmalıdır. 8

9 Temiz tohumluk kullan lmal d r. Fide döneminde hastal k belirtisi gösteren bitkiler fidelikten Fide uzakla t r larak döneminde hastal k imha belirtisi edilmelidir. gösteren bitkiler fidelikten BİBER HASTALIK uzakla t r larak ve ZARARLILARI imha edilmelidir. Hastal kl bitki art klar yok edilmelidir. Hastal kl bitki art klar yok edilmelidir. Fidelik ve seralar s k s k havaland r lmal d r. Fidelik ve seralar s k s k havaland r lmal d r. Hastal n görüldü ü seralarda 1 y ll k ekim nöbeti Kimyasal Mücadele: Hastal n uygulanmal d r. görüldü ü seralarda 1 y ll k ekim nöbeti uygulanmal d r. Fidelikte ve serada hastalık görülür görülmez koruyucu olarak yeşil aksam Kimyasal Mücadele: ilaçlaması yapılmalıdır. Fide döneminde bakırlı ilaçlardan biri ile haftada bir Kimyasal Fidelikte Mücadele: ve serada hastal k görülür görülmez koruyucu olarak ye il aksam ilaçlamas arayla Fidelikte yap lmal d r. 2 3 ve kez serada % Fide 0,3 hastal k döneminde lük görülür dozda, bak rl görülmez diğer ilaçlardan dönemlerdeki koruyucu biri ile olarak haftada ilaçlamalar ye il bir arayla aksam 2 3 ise ilaçlamas kez bakırlı % 0,3 lük ilaçlardan yap lmal d r. dozda, biri di er Fide ile döneminde dönemlerdeki 8 10 gün bak rl ilaçlamalar arayla ilaçlardan 2 3 ise biri kez bak rl ile % haftada ilaçlardan 0,4 lük bir biri dozda arayla ile yapılmalıdır. kez gün % arayla 0,3 lük 2 3 kez dozda, % di er 0,4 lük dönemlerdeki dozda yap lmal d r. ilaçlamalar ise bak rl ilaçlardan biri ile 8 10 gün arayla 2 3 kez Kimyasal % 0,4 lük dozda Mücadelede yap lmal d r. Kimyasal Kullanılacak Mücadelede İlaçlar Kullan lacak ve Dozları: laçlar ve Dozlar : Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Doz Dozlar : Son ilaçlama ile Doz Son ilaçlama hasat aras ndaki ile Etkili madde ad ve oran Formülasyonu hasat aras ndaki Etkili madde ad ve oran Formülasyonu 100 l suya süre 100 l suya süre (Gün) Bak r oksiklorid % 50 WP g (Gün) 14 Bak r Bak r oksiklorid kompleksi % 50 % 21 + WP g 14 Bak r kompleksi Mancozeb % 21 % + WP 300 g 7 20 WP 300 g 7 Mancozeb Bak r hidroksit % 20 % 50 WP 250 g 14 Bak r Bak r hidroksit oksisülfat % 50 % 52.5 WP WP 250 g 400 g Bak r oksisülfat % 52.5 WP 400 g 21 9

10 BAKTER YEL LEKE HASTALI I BİBER (Xanthomonas HASTALIK vesicatori) ZARARLILARI Hastal k Belirtisi Yapraklarda ilk belirtiler küçük, ekilsiz, ya l ms lekeler eklindedir. lerleyen dönemlerde lekelerin birle mesiyle tüm yaprak BAKTARİYEL kurur. LEKE HASTALIĞI (Xanthomonas vesicatori) Erken dönemde hastal k görülürse fide ve genç bitkiler tamamen Hastalık kavrulur. Belirtisi Yapraklarda ilk belirtiler küçük, şekilsiz, yağlımsı lekeler Yaprak şeklindedir. sap, sap ve meyve İlerleyen sap nda yaprak dönemlerde belirtilerine benzer lekelerin ya l birleşmesiyle görünü te lekeler tüm olu ur. yaprak kurur. Erken Meyvelerde dönemde ise ba lang çta hastalık küçük, görülürse zamanla fide büyüyen, ve genç hafifçe bitkiler çukur, tamamen ortas çatlayan kavrulur. lekeler olu ur ve zamanla bu lekeler meyveyi tümden Biber yapra ndaki Yaprak çürütebilir. sapı, sap ve meyve sapında yaprak belirtilerine lekeler benzer Hastal yağlı olu turan görünüşte etmen tohumla lekeler da oluşur. ta nabilen bir bakteridir. Meyvelerde ise başlangıçta küçük, zamanla büyüyen, Biber yaprağındaki hafifçe Hastal kl çukur, bitki ortası art klar yla çatlayan topra a lekeler geçip topra oluşur da bula t rabilir. ve zamanla lekeler bu Özellikle lekeler çiçek meyveyi devresinde tümden domates çürütebilir. bitkilerini hastaland rd nda Hastalığı önemli ürün oluşturan kay plar olu turur. etmen tohumla da taşınabilen bir bakteridir. Hastal n Görüldü ü Bitkiler: Hastalıklı Domates, biber, bitki köpek artıklarıyla üzümü toprağa geçip toprağı da bulaştırabilir. Mücadele Yöntemleri: Özellikle Kültürel Önlemler: çiçek devresinde domates bitkilerini hastalandırdığında Temiz tohumluk kullan lmal d r. önemli ürün kayıpları oluşturur. Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Fide döneminde hastal k belirtisi gösteren bitkiler fidelikten Domates, uzakla t r larak biber, imha köpek edilmelidir. üzümü Mücadele Yöntemleri Fidelik Kültürel ve seralar Önlemler: s k s k havaland r lmal d r. Temiz tohumluk kullanılmalıdır. Fide döneminde hastalık Hastal n belirtisi görüldü ü gösteren seralarda bitkiler 2 3 fidelikten y ll k ekim nöbeti uzaklaştırılarak imha edilmelidir. uygulanmal d r. Fidelik ve seralar sık Kimyasal sık havalandırılmalıdır. Mücadele: Hastalığın görüldüğü Fidelikte seralarda ve serada 2 3 hastal k yıllık ekim görülür nöbeti görülmez uygulanmalıdır. koruyucu olarak ye il Kimyasal Mücadele: aksam ilaçlamas yap lmal d r. Fide döneminde bak rl ilaçlardan biri Fidelikte ve serada ile hastalık haftada bir görülür ara ile 2 3 görülmez kez % 0,3 koruyucu lük dozda, di er olarak dönemdeki yeşil aksam ilaçlaması yapılmalıdır. ilaçlamalar ise Fide 8 10 döneminde gün ara ile bakırlı 2 3 kez ilaçlardan % 0,4 lük biri dozda ile haftada bir ara ile 2 3 yap lmal d r. kez % 0,3 lük dozda, diğer dönemdeki ilaçlamalar ise 8 10 gün ara ile 2 3 kez % 0,4 lük dozda yapılmalıdır. Kimyasal Mücadelede Kimyasal Kullanılacak Mücadelede Kullan lacak İlaçlar laçlar ve Dozları: ve Dozlar : Doz Son ilaçlama ile hasat Etkili madde ad ve oran Formülasyonu aras ndaki süre 100 l suya (Gün) 10 Bak r oksiklorür % 50 WP g 14 Bak r kompleks % 21 + Mancozeb % 20 WP 300 g 7

11 PATLICANG LLERDE KÜLLEME HASTALI I PATLICANGİLLERDE KÜLLENME HASTALIĞI (Leveillula taurica) Hastal k Belirtisi: Hastalık Belirtisi: Konukçuların Konukçular n yapraklar nda yapraklarında önce önce yuvarlakça yuvarlakça ayr ayr ayrı lekecikler ayrı lekecikler görülür. görülür. Daha Daha sonra bu lekecikler birle erek birleşerek bütün bütün yaprak yaprak sap n, sapını, yaprak ayas n, yaprak gövdeyi ayasını, kaplar. gövdeyi kaplar. Hastalığın Hastal n biraz biraz daha daha ilerlemesi ilerlemesi yapraklar ile pörsür, yapraklar a a ya pörsür, do ru sarkar. aşağıya doğru sarkar. Mevsim ilerledikçe lekelerin rengi beyazdan kül Mevsim ilerledikçe lekelerin rengi beyazdan kül rengine rengine döner. Hastalık döner. ilerledikçe kurumalar meydana gelir ve bu Hastal k şekilde ilerledikçe de büyük kurumalar ölçüde meydana ürün kayıpları gelir ve bu ortaya ekilde çıkar. de büyük ölçüde ürün kay plar ortaya ç kar. Hastalığın Hastal n Görüldü ü Görüldüğü Bitkiler: Bitkiler: Biber, Biber, patlıcan, patl can, patates patates ve domateste ve domateste görülür. görülür. Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Önlemler: Hastalıklı bitki artıkları toplanıp yakılmalı veya derine Hastal kl gömülmelidir. bitki art klar toplan p yak lmal veya derine Kimyasal gömülmelidir. Mücadele: Serada Kimyasal dikimden Mücadele: gün sonra ilaçlamaya başlanır. Serada dikimden gün sonra ilaçlamaya ba lan r. Hastalığın Hastal n görülmesiyle bitkilerin bitkilerin her taraf n her kaplayacak tarafını kaplayacak ekilde, havan n şekilde, serin ve havanın sakin oldu u serin zamanlarda ve sakin olduğu ilaçlama zamanlarda yap lmal d r. ilaçlama yapılmalıdır. Kimyasal Mücadelede Kimyasal Kullanılacak Mücadelede Kullan lacak İlaçlar ve laçlar Dozları: ve Dozlar : Doz Etkili madde ad ve oran Formülasyonu 100 l suya Dekara Son ilaçlama ile hasat aras ndaki süre (Gün) Azoxtrobin SC 75 ml 3 Diniconazole 50 g/l EC 30 ml(sera-biber) 3 Myclobutanil 245 g/l EC 30 ml(sera-biber) 3 Kükürt 800 g/l SC 400 ml 7 Penconazole EC 50 ml (Biber-Sera) 7 %3,4 Cyflufenamid + %15 WG 25 g/sera) 1 Triflumizole AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal 11

12 SEBZE FİDELERİNDE KÖK ÇÜRÜKLÜĞÜ (ÇÖKERTEN) HASTALIĞI (Phythium spp.,rhizoctonia spp.,fusarium spp., Alternaria spp., Sclerotinia spp.) Fidelikte görünüm Tarladaki görünümü Hastalık Belirtisi: Hastalık fide devresinde görülür. Aynı zamanda çıkıştan öncede zarar meydana gelebilir Fidelik devresinde fidelerin toprakla temas eden kök boğazlarından itibaren yattıkları görülür Gerek çıkış öncesi, gerek çıkış sonrası meydana gelen ölümler sonrası fidelikte ocaklar halinde ölümler sonucu ocaklar halinde boşluklar meydana gelir Fidelik koşulları uygun olmadığı takdirde, hastalık, fidelerin tamamen tahrip olmasına sebep olabilir Hastalık yurdumuzda fide üretilen bütün alanlara yayılmış durumdadır Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Fide kök çürüklüğü hastalığı tüm sebze çeşitlerinin fidelik devresinde zararlıdır. Hastalıklı fideler Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Zarar gören fidelerin harç toprağı boşaltılıp içerisi temizlendikten sonra yeniden fidelik toprağı hazırlanıp konulmalı Tohum ekimi sık olmamalı Hastalıklı fideler ayıklanmalı Fideler uygun hava koşullarında açılıp sık sık havalandırılmalı Fazla sulamadan kaçınılmalı Gereksiz yere fazla azotlu gübre kullanılmamalı Erken ekim yapmaktan kaçınılmalı Fidelikler bol güneş alan, soğuk rüzgârları tutmayan yerlerde kurulmalıdır Kimyasal Önlemler: Tohum ilaçlaması: Ekimden önce tohuma uygulanır. Toprak ilaçlaması:ekimden önce ekimden sonra fidelerin toprak yüzeyine çıkışından sonra ve fidelerin veya tarlaya şaşırtılmasından sonra yapılır. 12

13 Kimyasal Önlemler: Tohum ilaçlamas : Ekimden önce tohuma uygulan r. Toprak ilaçlamas :Ekimden önce ekimden sonra fidelerin toprak yüzeyine ç k ndan sonra ve fidelerin veya tarlaya a rt lmas ndan BİBER HASTALIK ve ZARARLILARI sonra yap l r. Hastal kl fideler Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar : Doz Etkili madde ad ve oran Bak r oksiklorid %50 Bak r Sülfat % 25 Captan %50 Formülasyonu WP Suda Çözünen Kristal WP 100 l suya Dekara g (fidelik ilaçlamas ) % 0.5 bordo bulamac 500 g gözta +250g sönmemi kireç (fidelik ilaçlamas ) g (fidelik ilaçlamas ) Son ilaçlama ile hasat aras ndaki süre (gün) Hymexazol 360 g/l SC 150 ml (Domates-Biber sera) 3 Promacarb 530 g/l + Fosetyl 310 g/l Mancozeb % 80 Maneb % 80 Metalaxyl-M+Fludioxynil Propineb % 70 Trichoderma harzianum AGZ 400 SL 4 ml/m2(biber sera) g/ WP 100 kg - tohum WP 200 g/ 250 g 100 kg (fidelik ilaçlamas ) tohum - FS 250 ml 14 WP WP (Biber ve Domates) g (fidelik ilaçlamas ) 7,5 g/ 1 kg tohuma Thiram % 80 Tolclofos Methyl % 50 Formaldehit 400 g/l WP WP EC AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal 300 g/100 kg Tohuma 1000 g/da veya 100 g/100 lt su Toprak ve bitki ilaçlamas, can suyu uygulamas 4 lt/ 100 lt su veya m2 ye 150 ml kepe e emdirilerek 200 g/100 kg tohuma 14 7 SEBZELERDE BEYAZ ÇÜRÜKLÜKLER (Sclerotinia sclerotiorum) Hastal k Belirtisi: 13 Hastal k bitkilerin fide devresinde kök çürüklü üne neden olur. Daha ileri devredeki bitkilerde kök, gövde, yaprak ve meyvelerde

14 SEBZELERDE BEYAZ ÇÜRÜKLER (Sclerotinia sclerotiorum) Hastalık Belirtisi: Hastalık bitkilerin fide devresinde kök çürüklüğüne neden olur. Daha ileri devredeki bitkilerde kök, gövde, yaprak ve meyvelerde çürümelere neden olur. Çürüyen doku üzerinde daha sonra pamuk gibi beyaz bir kitle meydana gelir. Bu kitle daha sonra koyulaşır ve sert, küçük siyah renkli yapılar Misel tabakası oluşur. Bu yapılar önce beyaz, sonra pembe, daha sonra da sert ve siyahtır. Bazı bitkilerde yaprak diplerinde (marul), bazılarında ise gövdenin öz kısmında (lahana, havuç, domates, ayçiçeği) bulunurlar. Bu yapılar bulaşmış oldukları toprakta uzun yıllar kalabilir ve yıldan yıla bitkileri hastalandırmayı sürdürürler. Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Bu hastalığın geniş bir konukçu dizisi bulunmaktadır. Başlıca konukçuları lahana, karnabahar, hıyar, havuç, salata, marul, kavun, karpuz, biber, patlıcan, domates, fasulye, kereviz sayılabilir. Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Hastalık su tutan, çok rutubetli yerlerde geliştiği için böyle yerlerde drenaj ile toprak suyunun fazlalığını akıtmak gerekir. Temiz tohumluk kullanılmalıdır. Bulaşık alanlarda uzun yıllar münavebe uygulanmalıdır. Hasattan sonra kalan artıklar temizlenmeli, toplanıp yakılmalıdır. Seralarda sıcaklık ve nem kontrol altında tutulmalı, havalandırma sistemini devreye sokarak sera nemi azaltılmalıdır. Ürünlerin depoda zarar görmesini önlemek için depoya alınan ürünün ıslak olmamasına özen gösterilmeli ve depo nemi hastalığın gelişme gösteremeyeceği oranda tutulmalıdır. 14

15 Gövde ve meyvede ortaya çıkan zarar SEBZELERDE KUŞUNİ KÜF HASTALIĞI (Botrytis cinerea) Hastalık Belirtisi: Her bitkide birbirinden farklı belirtilere neden olur. Hastalık gövde ve meyvelerde zarar meydana getirir (Şekil 1, 2). Lekeler önceleri toplu iğne başı büyüklüğünde olup bitkinin iç kısmında gelişerek genişler ve dokulara yayılırlar. Bitki dokusu çatlar ve konukçunun su kaybına neden olur. Gövde ve meyve sapı lekeleri nedeniyle meyve dökümü ortaya çıkar. Konukçunun çiçek zamanında taç yaprakları hastalığa çok duyarlıdır. Hastalık etmeni bu kısımlardan girerek meyveye geçer ve meyve çürüklüğünü başlatır. Yumrulu bitkilerde lekeler büyüdükçe yumuşak çürüklük oluşur. Hastalığın gelişmesi için en uygun koşullar C sıcaklık ve % orantılı nemdir. Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Bu hastalık hemen hemen tüm sebzelerde görülür. Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Seralarda iyi bir havalandırma yapılarak sıcaklık ve orantılı nemin yükselmesi önlenmelidir. Bitkiler arasında hava akımının olabilmesi için sık dikimden kaçınılmalıdır. Hastalıktan zarar görmüş olan bitkiler sökülerek imha edilmelidir. Dengeli gübreleme ve iyi bir bakım yapılarak bitkilerin sağlıklı gelişmeleri sağlanmalıdır. Çiğ olasılığına karşı güneş batımından 2 saat önce seralar ısıtılmalıdır. Hasattan sonra hastalık etmeninin dayanıklı yapılarının toprağa karışmasını önlemek için bütün bitki artıkları toplanarak yakılmalıdır. 15

16 Kültürel Önlemler: Seralarda iyi bir havaland rma yap larak s cakl k ve orant l nemin yükselmesi önlenmelidir. Bitkiler aras nda hava ak m n n olabilmesi için s k dikimden kaç n lmal d r. Hastal ktan zarar görmü olan bitkiler sökülerek imha edilmelidir. BİBER HASTALIK ve ZARARLILARI Kimyasal Mücadele: Dengeli gübreleme ve iyi bir bak m yap larak bitkilerin sa l kl geli meleri sa lanmal d r. Çevrede Çi olas l na ilk kar hastalık güne bat m ndan belirtileri 2 saat önce görüldüğünde seralar s t lmal d r. veya bitkiler çiçeklenme devresinde iken başlanmalıdır. toplanarak yak lmal d r. İlaçlamalar Kimyasal Mücadele: 10 gün arayla yapılmalıdır. Hasattan sonra hastal k etmeninin dayan kl yap lar n n topra a kar mas n önlemek için bütün bitki art klar Çevrede ilk hastal k belirtileri görüldü ünde veya bitkiler çiçeklenme devresinde iken ba lanmal d r. laçlamalar 10 gün arayla yap lmal d r. Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: Etkili madde ad ve oran Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar : Doz Formülasyonu 100 l suya Dekara Son ilaçlama ile hasat aras ndaki süre (gün) Boscal d % Pyraclostrobin % 6.7 Cyprodinil+Fludioxonil %37.5+%25 Iminoactadine tris albesilate % 40 Basillus sublitis 13,4 g/l QST rk WG WG 150 g (Domates,Biber-Sera 60 g (Biber,H yar-sera) WP 75 g 3 SC 1400 ml(biber-sera)

17 SEBZELERDE BEYAZSİNEK Tütün beyazsineği (Bemisia tabac) Sera beyazsineği (Trialeurodes vaporariorum) Beyazsinek ergin ve larvaları Tanımı ve Yaşayışı: Erginleri 1 mm boyunda beyaz renktedir. Larvaları mm boyundadır. Erginler bitkinin büyüme noktalarında ve taze yapraklarda larvalar yaprağın alt yüzünde bulunurlar. Yumurtadan çıkan larva çok hareketlidir. Kısa bir süre sonra hareketsiz bir devreye girer ve ergin oluncaya kadar hareketsiz dönemi devam eder. Seralarda mevsim boyunca görülebilirler. Yılda 9-15 döl verirler. Yaprakta Beyazsinek Zarar Şekli: Larva ve erginler bitki özsuyunu emerek beslenirler. Emgi sonucu yaprakta sararma meydana gelir. Zararlı beslenme sırasında tatlı bir madde salgıladığından yapraklar üzerinde siyah bir tabaka oluşur ve bu kısımlar özümleme yapamaz. Bu nedenle bitki zayıflar verim ve kalite düşer. Bitkilerdeki azot miktarının azalmasına neden olurlar. Bu durum bitki büyümesini olumsuz yönde etkiler. Virüs hastalıklarını taşırlar. Zararlı Olduğu Bitkiler: En uygun konukçusu domates, patlıcan, hıyar olup; biber, kabak, kavun, fasulye gibi sebzelerde, tütün, pamuk ve süs bitkilerinde zarar yapar. Ayrıca bamya, fasulye, patlıcan, patates, domates, biber, kabak, hıyar, marul ve lahana beyazsineğin zararlı olduğu bitkiler arasındadır. 17

18 Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Beyazsinek kışı yabancıotlar üzerinde geçirmektedir. Bu nedenle hasattan sonra tarla ve sera çevresindeki yabancıotlar doğal düşmanlar açısından incelenerek buna göre uygulama yapılmalıdır. Yeterince sulama ve gübreleme yapılmalı, aşırısından kaçınılmalıdır. Seralardaki Yeterince sulama giriş-çıkış ve gübreleme ve havalandırma yap lmal, a r s ndan yerleri kaç n lmal d r. erginlerin girmesini önlemek amacı ile ince tel veya tül ile kaplanmalı, nem ve sıcaklık Seralardaki giri -ç k ve havaland rma yerleri erginlerin girmesini önlemek amac ile ince artışını önlemek için yeterli havalandırma yapılmalıdır. tel veya tül ile kaplanmal, nem ve s cakl k art n önlemek için yeterli havaland rma yap lmal d r. Biyoteknik Mücadele: Seraya Biyoteknik fide Mücadele: dikimi ile birlikte ilk ergin uçuşunu belirlemek üzere dekara 1 Seraya adet sarı fide dikimi yapışkan ile birlikte tuzak ilk bitkinin ergin uçu unu belirlemek cm üzerinden üzere dekara asılır. 1 adet sar yap kan İlk tuzak ergin bitkinin uçuşu belirlendikten cm üzerinden as l r. sonra ise 10 m²'ye 1 tuzak gelecek şekilde 3 m aralıklarla ardışık olarak, tuzaklar aynı şekilde yerleştirilir. lk ergin uçu u belirlendikten sonra ise 10 m²'ye 1 tuzak gelecek ekilde 3 m aral klarla Tuzaklar ard k olarak, kirlendikçe tuzaklar ayn yenisi ekilde ile yerle tirilir. değiştirilir. Kimyasal Tuzaklar kirlendikçe Mücadele: yenisi ile de i tirilir. Yaprak Kimyasal Mücadele: başına 5 adet larva olduğunda ilaçlama yapılır. Yaprak ba na 5 adet larva oldu unda ilaçlama yap l r. Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar Etkili madde ad ve oran Formülasyonu Doz Son ilaçlama ile Hasat aras ndaki Dekara 100 l suya süre (gün) Chlorpyrifos ethyl, EC 200 ml 7 Cypermethrin, 200 g/l EC 40 ml 7 Cypermethrin, EC 30 ml 7 Deltamethrin, EC 100 ml 3 Lambda cyhalothrin+ EC 300 ml 7 Buprofezin, 20+ Thiamethoxam, 240 g/l SC 100 ml domates-biber 7 Sar yap kan tuzak tuzak ( nm) (serada damla sulama) Tuzak Seralarda Monitör 1 ad/da Yakalama: Sebze 1 ad/10 m2, süs bitkileri 1 ad/5 m2 Pyriproxyfen EC - 50 ml 3-18 AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal

19 Biber galsineği ergini Biberde açtığı oyuk içinde beslenen larvası BİBER GALSİNEĞİ (Asphondylia capsici) Tanımı ve Yaşayışı: Erginlerin başı siyah ve iridir. Zararlı, gerek bitki üzerinde, gerekse yere düşen meyvelerde kışı larva veya pupa halinde geçirir. İlkbaharda biber fideleri tarlaya dikildiğinde veya kışı tarlada geçirmiş olan bitkiler tomurcuklanmaya başladığında, dişiler yeni oluşmuş tomurcuklara yumurtalarını koymaya başlar. Biber galsineği, ergin dönemi hariç diğer bütün dönemlerini biber meyvesi içinde geçirir. Yumurtalar gözle zor görülecek kadar küçük, 0.5 mm uzunlukta, beyaz renkte ve elips şeklindedir. Zarar Şekli: Larvaların çiçek tomurcuklarında beslenmesi sonucunda tomurcukların çoğu dökülür. Dökülmeyen tomurcuklardan oluşan meyvelerde larvanın bulunduğu kısım şişkinleşir ve deforme meyveler meydana gelir. Renk açılmaları olur ve meyve şeklini kaybeder. Ürünün kalite ve kantite değeri düşer. Turfanda biber yetiştiriciliğinde önemli olabilmektedir. Hatay, Adana ve İçel illerinde görülmektedir. Biber meyvesindeki zarar şekli Zararlı Olduğu Bitkiler: Yalnız biberde zararlıdır. Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Tomurcuklanmış fideler kontrol edilmeden tarlaya dikilmemelidir. Tarlada yere dökülen enfekteli tomurcuklar ve meyveler toplanıp yok edilmelidir. Hasat döneminin sonunda tarlada biber bitkisi artıkları bırakılmamalıdır. Kimyasal Mücadele: Bitkide 100 tomurcuğun 5-8'i bulaşık bulunduğunda veya 2-3 larvaya rastlandığında mücadeleye başlanmalıdır. 19

20 SEBZELERDE BOZKURT (Agrotis spp.) Tanımı ve Yaşayışı: Bozkurt erginlerinin kanat açıklığı mm kadar olup, baş, göğüs ve karın üzerindeki tüyleri grimsi kahverengidir. Tanımlarında en belirgin özellik ön kanatlarda bulunan böbrek şeklinde lekelerin oluşudur. Larvalar yumurtadan yeni çıktığında krem Bozkurt ergini rengindedir. Olgun larva koyu-gri renkte ve mm boyundadır. Yumurtaları sarımsı krem renginde, üstten basık küre şeklinde Üzerlerinde uzunlamasına ışınsal çıkıntılar bulunur. Yumurtalar açılmaya yakın siyahımsı kahverengi olur. Bozkurtlar kışı olgun larva halinde toprakta geçirir. İlkbaharda havaların ısınması ile birlikte faaliyete Bozkurt larvası geçerler. Larvalar gündüzleri toprak içinde veya bitki diplerinde, kıvrık vaziyette durur, geceleri ise toprak sathına çıkarak beslenirler. Bu zararlıya tırpan kurdu veya kesici kurt da denilmektedir. Bozkurtlar yılda 2-4 döl verir. Zarar Şekli: Bozkurt larvaları başlangıçta bitkilerin taze yaprak Bozkurt yumurtası ve sürgünlerini yemek suretiyle, ileriki dönemlerde yalnız geceleri beslenirler ve toprak sathına yakın yerden, kök boğazından kesmek veya kemirmek suretiyle bitkinin kırılıp kurumasına neden olurlar. Ayrıca çimlenmekte olan tohumları ve yumrulu bitkilerin toprak içindeki yumrularını da yiyerek ürün kaybı meydana getirirler. Ülkemizde hemen her yerde bulunmaktadırlar. Zararlı Olduğu Bitkiler: Bozkurtlar çok sayıda bitkide zararlı olup, bütün sebzelerde zarar yapmakta fakat özellikle domates, biber, patlıcan fidelerinde ve patateslerde daha çok görülür. Ayrıca pamuk, tütün, mısır, ayçiçeği, pancar, hububat, yem bitkileri, meyve fidanları ve pek çok yabancıotta zarar yapmaktadırlar. Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: 20

21 Yazlık sebzelerin sökümünden sonra sonbaharda tarlalarda yapılan toprak işlemeleri çok miktarda larva ölümüne neden olur. Kimyasal Mücadele: Sebzelerin ekim ve fide dikim zamanlarında bitkilerin dipleri kontrol edilerek zararlının larvası aranır, m 2 de 2-3 larva görüldüğünde ilaçlama yapılır. Dikimden sonra da kontrol edilen bitkilerde %1-3 oranında larva veya kesik bitki saptandığında ilaçlama yapılır. Kimyasal mücadelesi zehirli yem, tohum, bandırma yöntemi ve yeşil aksam ilaçlaması şeklinde yapılır. Zehirli Yem Hazırlanışı: Tavsiyede yer alan ilaçlardan herhangi biri önce 10 kg kepek ile kuru kuruya karıştırılır, sonra kepeği sünger şeklinde nemlendirecek miktardaki suda ½ kg şeker eritilerek, kepek+ilaç karışımı bu şekerli su ile yavaş yavaş nemlendirilir. Nemlendirme derecesi kepeğin sünger haline gelmesiyle ayarlanır. Bu şekilde hazırlanan zehirli yem akşam üzeri dekara 5-8 kg hesabı ile bitki diplerine serpilir İlaçlama sulamadan sonra yapılırsa daha etkili olur. Tohum İlaçlaması: Uygulama 1 kg tohum için gerekli ilacın, hafifçe nemlendirilmiş tohumla kuru kuruya karıştırılması ya da 1 kg tohumu ıslatacak miktarda su içinde eritilerek tohumun bu ilaçlı su ile ıslatılması şeklinde yapılabilir. Bandırma Yöntemi: Genişçe bir kap içine su ve ilaç konulduktan sonra yeteri kadar kil veya killi toprak ilave edilir ve karışım bulamaç haline getirilir. Fidelerin kökleri kök boğazının üst seviyesine kadar bandırılır. Sonra çıkarılarak gölgelik bir yerde 10 dakika bekletilir ve dikim yapılır. Yeşil Aksam İlaçlaması: Hazırlanan ilaçlı su ile bitki ve kök boğazı çevresindeki toprak yüzeyi ilaçlanır. Etkili madde ad ve oran Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar (Zehirli Yem) Formülasyonu Doz 10 kg kepek+500 g eker Son ilaçlama ile Hasat aras ndaki süre (gün) Chlorpyrifos-ethyl, %25 WP 300 g - Etkili madde ad ve oran Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar (Tohum laçlamas ) Formülasyonu Doz 1 kg tohuma Son ilaçlama ile Hasat aras ndaki süre (gün) Chlorpyrifos-ethyl, %25 WP 12 g - Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar (Ye il Aksam laçlamas ) Etkili madde ad ve oran Formülasyonu Dekara Doz 100 l suya Son ilaçlama ile Hasat aras ndaki süre (gün) Chlorpyrifos-ethyl, %25 WP 1200 g 7 Cypermethrin, EC 40 ml 7 Deltamethrin, EC 50 ml 3 SEBZELERDE DANABURNU 21

22 SEBZELERDE DANABURNU (Gryllotalpa gryllotalpa) Danaburnu ergini Tanımı ve Yaşayışı: Danaburnu erginleri 6-7 cm boyunda, açık veya koyu kahverengi ve oldukça iri böceklerdir. Baş ileri uzamıştır. Danaburnu yaşamının çoğunu toprak altında geçirir. Genellikle yaşama yeri olarak, galeri açmaya uygun olan kültüre alınmış; nemli, bol humuslu, killi-kumlu toprakları seçerler. Geceleri ve çok bulutlu günlerde faaliyet gösterirler. Danaburnu ergini, larvası ve zararı şekli Zarar Şekli: Ergin ve nimfleri toprak içinde galeri açarak ilerlerken rastladıkları tohum, kök, yumru gibi her tür bitkisel materyali kemirerek zarar verirler. Özellikle yeni dikilmiş veya yeni çimlenmiş sebze fidelerinin köklerini keserek kurumalarına neden olur ve yumrulu sebzelerin de yumrularını kemirirler. Ülkemizin her tarafında yaygındır. Zararlı Olduğu Bitkiler: Çok sayıda bitkide zarar yapmaktadır. En çok sebzeler, çeltik, buğday, mısır, ayçiçeği, tütün, pamuk, süs bitkileri, meyve ve orman fidanlarında zarar yapar. Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Toprağın zamanında ve iyi şekilde işlenmesiyle de zararlının toprak altında bulunan yaşam ortamları bozularak açığa çıkan yumurta, nimf ve erginlerinin sıcak ve doğal düşmanlar tarafından imhası sağlanmış olmaktadır. Zararlının, gübreli ve sıcak toprakları sevmesinden hareketle, bahçelerin uygun yerlerine yaz sonuna doğru yanmamış çiftlik gübresi kümeleri bırakılarak ilkbaharda burada toplanan nimf ve erginlerin öldürülmesi popülasyonu azaltma bakımından oldukça yararlıdır. 22

23 Topra n zaman nda ve iyi ekilde i lenmesiyle de zararl n n toprak alt nda bulunan ya am ortamlar bozularak aç a ç kan yumurta, nimf ve erginlerinin s cak ve do al dü manlar taraf ndan imhas BİBER sa lanm HASTALIK olmaktad r. ve ZARARLILARI Zararl n n, gübreli ve s cak topraklar sevmesinden hareketle, bahçelerin uygun yerlerine yaz sonuna do ru yanmam çiftlik gübresi kümeleri b rak larak ilkbaharda burada toplanan nimf ve erginlerin öldürülmesi popülasyonu azaltma bak m ndan oldukça yararl d r. Kimyasal Kimyasal Mücadele: Mücadele: Bulundukları yerde mutlaka zarar yapmaları nedeniyle yoğunluklarına Bulunduklar yerde mutlaka zarar yapmalar nedeniyle yo unluklar na bak lmaks z n bakılmaksızın mücadeleye geçilmelidir. Bir mücadeleye yerde geçilmelidir. bulunup bulunmadıkları; yenik bitki, açtıkları galeri, nemli toprakların Bir yerde bulunup 1 bulunmad klar ; cm altındaki yenik yüzeysel bitki, açt klar kazı galeri, izlerinin nemli topraklar n incelenmesi 1 cm ile anlaşılabilir. alt ndaki yüzeysel kaz izlerinin incelenmesi ile anla labilir. Ülkemizin değişik bölgelerinde erken ilkbahardan ekim ayı sonuna kadar mücadele Ülkemizin de i ik yapılabilir. bölgelerinde erken ilkbahardan ekim ay sonuna kadar mücadele yap labilir. Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozlar Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar Doz Son ilaçlama ile Hasat Etkili madde ad ve oran Formülasyonu aras ndaki süre (gün) 10 kg kepek+ 500 g eker Chlorpyrifos-ethyl, %25 WP 400 g 7 23

24 PİSKOKULU YEŞİLBÖCEK (Nezara viridula) Tanımı ve Yaşayışı: Ergini mm boyunda yeşil renktedir. Nimfleri ergine benzer, yeşil ile kahverengi arası renktedir. İlk dönemlerde toplu halde yumurta kümesinin çevresinde bulunurlar, daha sonra dağılırlar. Ergin P SKOKULU ve nimfler YE LBÖCEK bitkinin meyve yaprak ve gövdesinde (Nezara beslenir. viridula) Piskokulu yeşilböcek Yılda 3 döl verirler. ergini Tan m ve Ya ay : Ergini mm boyunda ye il renktedir. Zarar Nimfleri Şekli: ergine benzer, ye il ile kahverengi aras renktedir. Bitki lk özsuyunu dönemlerde toplu emerek halde yumurta beslenirler. kümesinin çevresinde bulunurlar, Gelişmekte daha sonra da l rlar. olan meyvelerde emgi yaptığı Ergin ve nimfler bitkinin meyve yaprak ve gövdesinde beslenir. yerlerde açık sarı, beyazımtırak renkte lekeler Y lda 3 döl verirler. oluşur. Büyümekte Zarar ekli: olan meyvelerde şekil bozukluğuna yol açarlar. Bitki özsuyunu emerek beslenirler. Geli mekte olan emgi yapt yerlerde aç k sar, Olgunlaşmış meyvelerde zarar gören kısmın rengi Piskokulu beyaz mt rak renkte lekeler olu ur. Piskokulu yeşilböcek ye ilböcek ergini açılır, nimfi Büyümekte buruşarak olan meyvelerde çöker, normal ekil bozuklu una dokuya yol nazaran açarlar. daha Olgunla m sertleşir meyvelerde süngerimsi zarar gören görünüm k sm n rengi alır aç l r, buru arak çöker, normal dokuya nazaran daha sertle ir ve süngerimsi görünüm Zararlı Olduğu Bitkiler: al r Domates, biber, patlıcan, börülce ve fasulyede zararlıdır. Zararl Oldu u Bitkiler: Mücadele Yöntemleri: Domates, biber, patl can, börülce ve fasulyede zararl d r. Kültürel Önlemler: Mücadele Yöntemleri: Yabancı ot temizliği yapılmalıdır. Kültürel Önlemler: Çayırlık ve ormanlık alanların Yabanc ot temizli i yakınına yap lmal d r. sebze yetiştiriciliği tercih edilmemelidir. Çay rl k ve ormanl k alanlar n yak n na sebze yeti tiricili i tercih edilmemelidir. Piskokulu ye ilböcek nimfi Kimyasal Mücadele: Kimyasal Mücadele: Bitki ba na 5 ergin+nimf oldu unda ilaçlama yap l r. Bitki başına 5 ergin+nimf olduğunda ilaçlama yapılır. 24 Kimyasal Kimyasal Mücadelede Kullanılacak Kullan lacak laçlar İlaçlar ve Dozlar ve Dozları Etkili madde ad ve oran Formülasyonu Doz Dekara Son ilaçlama ile Hasat aras ndaki süre (gün) Deltamethrin, EC 50 ml 3

25 Sarı çay akarı ergini Sarı çay akarı Yaprakta beslenen Sarı çayakarı SEBZELERDE SARI ÇAY AKARI (Polyphagotarsonemus latu) Tanımı ve Yaşayışı: Sarı çay akarı çıplak gözle zor görülecek kadar küçük zararlılardır. Renkleri konukçuya, konukçudaki beslenme yerlerine göre değişmekle birlikte genellikle sarımsı beyaz renklidir. Zararlı, yıl boyunca aktivitesine ve çoğalmasına devam eder. Nemli yerlerde sayıca çok fazla bulunurlar. Ergin ve nimfler yaprak üzerinde fazla hareket etmemelerine rağmen yaşlı yapraklarda koloni oluşturmazlar. Daha genç yapraklarda ve tepe noktalarında yoğunluk gösterirler. Sarı çay akarının, beyazsinek, yaprakbiti ve thripsle taşındığı saptanmıştır. Yılda döl verir. Zarar Şekli: Sarı çay akarı bitkilerin büyüme noktalarında, genç yaprak ve sürgünlerinde, çiçek ve meyvelerde zararlı olmaktadır. Beslenme sonucu yapraklarda kıvrılma, kırılma, renk açılması ve herbisitin fitotoksisite etkisine benzer oluşumlar meydana gelir. Akdeniz Bölgesi nde yaygın olarak bulunmaktadır. Zararlı Olduğu Bitkiler: Biber, hıyar, patlıcan, domates, fasulye, patates, pamuk, çay, kauçuk, tütün, turunçgil, gerbera, dahlia ve krizantem bulunur. Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Çevredeki yabancı otlar temizlenmeli, Sulama tercihen sabah erken veya akşam geç saatlerde yapılmalı, Gereğinden fazla azot ve potasyumlu gübre kullanılmamalıdır. Kimyasal Mücadele: Yapılan incelemelerde yaprak başına 4-5 canlı Sarı çay akarı görüldüğünde ilaçlama yapılır. Ülkemizde ruhsatlı zirai mücadele ilacı bulunmamaktadır. 25

26 26 BİBER HASTALIK ve ZARARLILARI SEBZELERDE TELKURDU (Agriotes spp.) SEBZELERDE TELKURDU (Agriotes spp.) Tan m ve Ya ay : Tanımı Türlere ve göre Yaşayışı: de i mekle birlikte, erginlerin renkleri Türlere genellikle göre grimsi değişmekle veya kahverengimsi birlikte, siyaht r. erginlerin renkleri genellikle grimsi veya kahverengimsi siyahtır. Erginler s rtüstü çevrildiklerinde s çray p ters dönerler ve Erginler bu s rada sırtüstü "ç t" diye çevrildiklerinde ses ç kar rlar. sıçrayıp ters dönerler Larva uzun ve bu silindir sırada eklinde, "çıt" sert diye vücutlu ses ve çıkarırlar. parlak Larva uzun silindir şeklinde, sert vücutlu ve Telkurdu ergini görünümde, kahverenginde veya kiremit rengindedir. parlak görünümde, kahverenginde veya kiremit rengindedir. Olgun larva 2-3 cm boyundad r. Olgun larva 2-3 cm boyundadır. Telkurdu ergini K larva veya ergin halde toprak içinde geçirirler. Kışı lkbaharda larva veya havalar n ergin s nmas yla halde birlikte toprak larvalar içinde toprak geçirirler. İlkbaharda havaların ısınmasıyla yüzeyine yakla arak beslenirler. birlikte larvalar toprak yüzeyine yaklaşarak beslenirler. Zarar Zarar Şekli: ekli: Telkurdu larvası Esas Esas zararı zarar larvalar larvalar yapar. yapar. Larvalar bitki köklerini kemirerek, kalın kök ve yumruların Larvalar bitki içine köklerini girerek kemirerek, zararlı kal n olurlar. kök ve yumrular n Ayrıca içine girerek yaralanma zararl olurlar. yerlerinden patojen bakteri ve Ayr ca funguslar yaralanma bitkiye yerlerinden girerek patojen çürümeler bakteri ve funguslar meydana bitkiye Telkurdu larvas getirebilirler. girerek çürümeler meydana getirebilirler. Zararlı Olduğu Bitkiler: Telkurdu nun tarladaki Çok sayıda bitkide zararlıdır. En çok zarar Zararl Oldu u Bitkiler: zararı yaptığı Çok say da bitkiler bitkide arasında zararl d r. En patates, çok zarar yapt soğan, bitkiler bütün aras nda sebzeler, patates, so an, yer bütün fıstığı, sebzeler, pamuk, yer f st, mısır, pamuk, buğday, m s r, bu day, arpa, yulaf, şeker pancarı ve tütün yulaf, sayılabilir. eker pancar ve tütün say labilir. Mücadele Yöntemleri: Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Kültürel Önlemler: Yaz sonu veya sonbahar Yaz başında sonu veya yapılacak sonbahar ba nda toprak yap lacak işlemesi toprak i lemesi sayesinde sayesinde larvaların sıcak ve kurak şartlarda larvalar n s cak bırakılarak ve kurak artlarda ölmesi b rak larak sağlanabilir. ölmesi sa lanabilir. Ekim nöbetinde, Tel kurdu Ekim bulunan nöbetinde, tarlalarda Tel kurdu bulunan zarardan tarlalarda zarardan aşırı a r etkilenen konukçular ekilmemelidir. konukçular ekilmemelidir. Kimyasal Telkurdu nun Mücadele: tarladaki zarar Kimyasal Mücadele: Ortalama olarak m 2 de 6 ve daha fazla say da larva mevcutsa Ortalama olarak m 2 de 6 ve daha fazla sayıda larva mevcutsa ilaçlama yap lmal d r. yapılmalıdır. Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar Etkili madde ad ve oran Formülasyonu Doz Dekara Tohuma Chlorpyrifos-ethyl %25 WP 1.2 kg 12 g/1 kg tohuma Son ilaçlama ile Hasat aras ndaki süre(gün) 7

27 Yaprak galeri sineği ergini YAPRAK GALERİ SİNEKLERİ (Liriomyza trifolii, Liriomyza bryoniae, Liriomyza huidobrensis, Phytomyza horticol) Tanımı ve Yaşayışı: Erginleri 1-2 mm boyunda gri-siyah renktedir. Larvaları en fazla 3 mm boyunda beyaz-sarı renkte ve şeffaftır. Erginleri bitkinin tüm yapraklarında, larvaları galeri içinde bulunur. Sera koşullarında bütün mevsim boyunca, yazın yabancıotlar ve sebzeler üzerinde görülürler. Sera koşullarında 10 döl verirler. Yaprak galeri sineği zararı Zarar Şekli: Dişiler yapraklarda küçük yaralar açar, buradan çıkan özsu ile beslenir ve hücre bozulmasına neden olurlar. Bu beslenme delikleri sarararak küçük lekeler meydana getirir. Larvalar yaprakların iki zarı arasında kalan etli doku ile beslenir ve galeri oluştururlar. Daha sonra zarar görmüş bölgeler sararıp kurur ve yapraklar dökülür. Genç bitki ve fidelerde gelişmeyi geciktirirler. Kalite ve verim kaybına neden olurlar. Zararlı Olduğu Bitkiler: Domates, patlıcan, biber, fasulye, bezelye, bakla, marul, kabak, hıyar, ıspanak, soğan ve pırasada zararlıdırlar. Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Sera içi, çevresi ve fide yastıklarının çevresi yabancıotlardan temizlenmelidir. Havalandırma açıklıkları ince tel ile kaplanmalıdır. Bulaşık bitki artıkları imha edilmeli ve bulaşık fideler seraya dikilmemelidir. Toprak 10 cm derinliğinde sürülerek topraktaki pupalar yok edilmelidir. 27

28 galeri olu tururlar. Daha sonra zarar görmü bölgeler sarar p kurur ve yapraklar dökülür. Genç bitki ve fidelerde geli meyi geciktirirler. BİBER Kalite HASTALIK ve verim kayb na ve neden ZARARLILARI olurlar. Zararl Oldu u Bitkiler: Domates, patl can, biber, fasulye, bezelye, bakla, marul, kabak, h yar, Yaprak galeri sine i zarar spanak, so an ve p rasada zararl d rlar. Malçlama yapılarak toprağın nemli kalması ve pupaların nemden çürümesi Mücadele Yöntemleri: sağlanmalıdır. Kültürel Önlemler: Sera içi, çevresi ve fide yast klar n n çevresi yabanc otlardan temizlenmelidir. Biyoteknik Havaland rma aç kl klar Mücadele: ince tel ile kaplanmal d r. Seraya Bula k bitki fide art klar dikimi imha edilmeli ile birlikte ve bula k ilk fideler ergin seraya uçuşunu dikilmemelidir. belirlemek üzere dekara 1 Toprak adet 10 sarı cm derinli inde yapışkan sürülerek tuzak topraktaki yerleştirilir. pupalar yok edilmelidir. İlk Malçlama ergin yap larak uçuşu topra n belirlendikten nemli kalmas ve sonra pupalar n toplu nemden tuzaklama çürümesi sa lanmal d r. amacıyla 3 metre aralıklarla Biyoteknik Mücadele: çapraz olarak dekara 116 adet tuzak asılır. Seraya fide dikimi ile birlikte ilk ergin uçu unu belirlemek üzere dekara 1 adet sar yap kan tuzak yerle tirilir. Kimyasal lk ergin uçu u Mücadele: belirlendikten sonra toplu tuzaklama amac yla 3 metre aral klarla çapraz olarak dekara 116 adet tuzak as l r. Küçük Kimyasal Mücadele: yapraklı bitkilerde yaprak başına 4 adet, büyük yapraklı bitkilerde Küçük yaprakl yaprak bitkilerde başına yaprak 10 ba na adet 4 larva adet, büyük olduğunda yaprakl ilaçlama bitkilerde yaprak yapılır. ba na 10 adet larva oldu unda ilaçlama yap l r. Kimyasal Mücadelede Kimyasal Kullanılacak Mücadelede Kullan lacak İlaçlar laçlar ve ve Dozları Dozlar Doz Son ilaçlama ile Hasat Etkili madde ad ve oran Formülasyonu Dekara 100 l suya aras ndaki süre (gün) Sar yap kan tuzak ( nm) Tuzak Seralarda Monitör 1 ad/da Yakalama: Sebze 1 ad/10 m2, süs bitkileri 1 ad/5 m2-28

29 SEBZELERDE YEŞİLKURT [Heliothis armigera, Heliothis viriplaca (=Heliothis dipsacea] SEBZELERDE YE LKURT Tanımı ve Yaşayışı: [Heliothis armigera, Kelebeklerin Heliothis viriplaca kanat (=Heliothis açıklığı dipsacea] mm, bejkahverengi veya yeşilimsi renktedir. Tan m ve Ya ay : Larvaları mm boyunda, kirli beyaz renkte Kelebeklerin kanat aç kl mm, bej-kahverengi veya ye ilimsi ve üzeri kıllıdır. Olgun larvanın vücudunun sırt renktedir. kısmında Larvalar yeşil mm kahverengi boyunda, kirli ve beyaz sarı renkte renkte ve üzeri bantlar, k ll d r. yanlarda Olgun larvan n da sarı vücudunun renkli s rt birer k sm nda bant ye il bulunur. kahverengi ve sar Yeşilkurt ergini Kelebekleri renkte bantlar, yanlarda gündüz da sar renkli kuytu birer bant yerlerde bulunur. saklanır, genellikle Kelebekleri akşam gündüz kuytu üzeri yerlerde uçuşurlar. saklan r, genellikle ak am üzeri Larvaları uçu urlar. bitkilerin yaprak, meyve ve taze Ye ilkurt ergini sürgünlerinde Larvalar bitkilerin görülür. yaprak, meyve ve taze sürgünlerinde görülür. H. viriplaca y lda 1, H. armigera y lda 3-5 döl verirler. H. yılda 1, H. armigera yılda 3-5 döl verirler. Zarar ekli: Zarar Şekli: Larvalar Larvalar önce yapraklarda beslenir beslenir ve yenik ve k s mlar yenik kısımlar sarar r ve sararır kurur. ve kurur. Yeşilkurt zararı Daha sonra sebzelerin meyvelerini delerek içine Ye ilkurt zarar Daha sonra sebzelerin meyvelerini delerek içine girer ve orada girer beslenirler. ve orada Bunun sonuncunda beslenirler. meyveler Bunun çürür. sonuncunda meyveler çürür. Zararlı Olduğu Bitkiler: Zararl Oldu u Bitkiler: Domates, biber, patlıcan, bamya Domates, ve biber, fasulyede patl can, bamya zararlıdır. ve fasulyede zararl d r. Mücadele Yöntemleri: Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Önlemler: Tarla Tarla ve çevresinde yabanc ot yabancıot temizli i temizliği yap lmal d r. yapılmalıdır. Hasattan sonra Hasattan derin sürüm sonra derin yap lmal d r. sürüm yapılmalıdır. İlk yeşil meyveler oluştuğunda larva giriş deliği olan meyveler toplanıp imha lk ye il edilmelidir. meyveler olu tu unda larva giri deli i olan meyveler toplan p imha edilmelidir. Kimyasal Mücadele: Mücadele: Bitkilerde %5 Bitkilerde bula ma oldu unda %5 bulaşma ilaçlama yap l r. olduğunda ilaçlama yapılır. Kimyasal Mücadelede Kimyasal Kullanılacak Mücadelede Kullan lacak İlaçlar ve Dozları laçlar ve Dozlar Etkili madde ad ve oran Formülasyonu Doz Son ilaçlama ile Hasat aras ndaki Dekara 100 l suya süre (gün) Bifenthrin, EC 50 ml (Domates) 7 Chlorantraniliprole %35 WG 12 gr. 1 Deltamethrin, EC 50 ml 3 Methoxyfenozide 240 g/l SC 60 ml(sera) 1 AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal 29

30 SEBZELERDE PAMUK YAPRAKKURDU SEBZELERDE (Spodoptera PAMUK littoralis) YAPRAKKURDU (Spodoptera littoralis) Tanımı ve Yaşayışı: Pamuk yaprakkurdu ergini Kelebeklerin Tan m ve Ya ay : kanat açıklığı mm dir. Kanatlarında Kelebeklerin kanat gri aç kl kahverengi mm dir. Kanatlar nda zemin gri üzerinde kahverengi karışık zemin açık üzerinde sarı kar k çizgiler aç k sar çizgiler vardır. vard r. Geli mesini tamamlam larva mm boyunda koyu kahverengi Gelişmesini veya siyah ms tamamlamış kadife görünü tedir. larva Ba n n üzerinde mm üçgen boyunda eklinde koyu kahverengi bir leke veya vard r. siyahımsı kadife görünüştedir. Başının üzerinde üçgen şeklinde Kelebekler kahverengi gündüz kuytu bir yerlerde leke saklan r, vardır. gece aktiftirler. Larvalar yaprakta meyve üzerinde bulunur. Yumurtadan yeni ç kan larvalar Kelebekler gündüz kuytu yerlerde saklanır, gece aktiftirler. Larvalar yaprakta toplu halde beslenirler. Daha sonra da l r ve yapra n alt na geçerler. meyve Pamuk üzerinde yaprakkurdu bulunur. larvas Yumurtadan Y lda 4-6 döl yeni verirler. çıkan larvalar toplu halde beslenirler. Daha sonra dağılır ve yaprağın altına geçerler. Yılda 4-6 döl verirler. Zarar Şekli: Zarar ekli: Larvalar sebzelerin yaprak, çiçek meyvelerinde beslenir. Larvaları sebzelerin yaprak, Yapraklar çiçek yiyerek ve meyvelerinde elek ekline getirirler. beslenir. Yaprakları yiyerek elek şekline getirirler. Meyveleri delerek iç k sm na girerler. Meyveleri delerek iç kısmına Meyvedeki girerler. delikler kuru ve yüzeysel kal r. Kalite ve verim kayb na neden olurlar. Meyvedeki delikler kuru ve yüzeysel kalır. Kalite ve verim kaybına neden Zararl olurlar. Oldu u Bitkiler: Zararlı Domates, fasulye, börülce, bamya, lahana, salatal k, kavun ve Pamuk Olduğu yaprakkurdu Bitkiler: zarar biber, fasulye, börülce, bamya, lahana, karpuzda zararl d rlar. salatalık, kavun ve karpuzda zararlıdırlar. Mücadele Yöntemleri Kültürel Mücadele Önlemler: Yöntemleri: Zamansız ve fazla sulamadan Kültürel kaçınılmalıdır. Önlemler: Ekim ve dikim usulüne uygun Zamans z olarak ve fazla yapılmalıdır. sulamadan kaç n lmal d r. Ekim ve dikim usulüne uygun olarak yap lmal d r. Kimyasal Mücadele: Bitkilerde Kimyasal Mücadele: % 5 bulaşma olduğunda ilaçlama yapılır. İlaçlama Bitkilerde % larvalar 5 bula ma oldu unda dağılmadan ilaçlama yap l r. yapıldığında sonuç daha iyi olur. laçlama larvalar da lmadan yap ld nda sonuç daha iyi olur. Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar Doz Etkili madde ad ve oran Formülasyonu Dekara 100 l suya Son ilaçlama ile hasat aras ndaki süre (gün) Chlorpyriphos-ethyl, EC 180 ml 7 Emamectin-benzoate, %5 SG 30 g biber-sera 7 Flufenoxuron, 50 g/l EC 150 ml biber 7 Indoxacarb, %30 WG 17 g sera 3 biber Lufenuron, 50g/l EC 30 ml biber 7 Teflubenzuron, 150 g/l SC 35 ml biber 3 Metaflumizone 240g/l SC 100 ml. - 1 (biber sera tarla) Chlorantraniliprole+ SC 80 ml(sera) 1 Abamectin 45g/l+18g/l Chlorantraniliprole %35 WG - 12 g( biber-sera) 1 30 AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal