AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERS TANITIM FORMU

Transkript

1 Dersin Öğrenme Çıktıları ve Yeterlilikleri Dersin Hedefleri Dersin Amacı AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERS TANITIM FORMU EK-4 Dersin Kodu ve Adı: MAD 601Cevher Hazırlamada Simülasyon Yarıyıl Teorik Uygulama 2. Yarıyıl 2 2 Toplam Anabilim Dalı: Maden Mühendisliği Kredisi ECTS Öğretim Dili Türü: Zorunlu/ Seçmeli Türkçe Seçmeli Ön Koşul(lar) Ön koşul bulunmamaktadır. Öğretim Elemanı Yrd.Doç.Dr.M.Fatih CAN Ders Yardımcısı Mail : Web : Mail: mfcan@aku.edu.tr Web: Gruplar / Sınıflar Tek grup Cevher hazırlama zenginleştirme uygulamalarında tesis uygulama sonuçlarının değerlendirmesi ve sonuçların optimal değerlendirme kriterlerinin belirlenmesi ve anlaşılması dersin amacını oluşturmaktadır. Kaynakların optimal kullanımı ve mühendislik analizlerinin en uygun koşullarda uygulanabilirliğini işleyen ders özellikle cevher zenginleştirme tesislerinde materyal ve kütle balansı ile tesis sonuçlarını değerlendirme tekniklerinin analizi modellenmesi ve simülasyonu konularını işlemektedir. Sistem analizi temel kavramları kapsamında cevher hazırlama ve zenginleştirme tesislerinde uygulanan yöntemler ve proses optimizasyon ve simülasyon konularını da içermektedir. Bazı proseslerin matematiksel olarak modellenmesi dersin hedeflerindendir. Cevher hazırlama konsepti içerisinde yer alan tüm uygulamalar için üstün seviyede bir anlayış geliştirmek ve süreçlere dair matematiksel yaklaşımlar geliştirmek ve bu sayede proses kontrolü üzerinde mühendisliğin gereği olarak yeni yaklaşımlar ortaya çıkarmak ders çıktıları arasında sayılabilir.

2 Değerlendirme Ölçütleri Dersin Temel ve Yardımcı Kaynakları Dersin İşleniş Yöntemi Process Modelling, Simulation and Control for Chemical Engineers, William L. Luyben, Mc Graw Hill 1990 Chemical Process Control, G. Stephanopoulos, Prentice- Hall International 1984 Mineral Processing Plant Design and Control A.L. Mular, SME, Littletton 2002 Mineral Processing Plant Design, Practice and Control, Vol. 1 and 2 Eds.: A. L. Mular, D. N. Halbe and D. J. Barratt Mineral Comminution Circuits Their Operation and Optimization (1996). T.J. Napier-Munn, S. Morell, R.D. Morrison, and T. Kojovic. Modelling and Simulation of Mineral Processing Systems, R.P.KING, Butterworth Heinemann Oxford 2001 Ders verme, Ödev 1. Ara Sınavı Varsa (x) Olarak İşaretleyiniz Genel Ortalamaya Yüzde (%) Katkı Yarıyıl Ders Planı Hafta 1 2. Ara Sınavı 3. Ara Sınavı 4. Ara Sınavı Sözlü Sınavı Sistem Analizine Giriş - Sistem ve öğeleri - Sistemin davranışını tanımlama Uygulama Sınavı (Laboratuar, Proje vb.) 40 Yarıyıl Sonu Sınavı 60 Konuları Cevher Hazırlama Sistemlerinde Matematik Modeller - Tane yığını ve Dağılım fonksiyonları - Mineral Serbestleşmesi Dağılım Fonksiyonları - Boyut Dağılımı Fonksiyonları - Kırma Operasyonları Modelleri Cevher Hazırlama Sistemlerinde Matematik Modeller - Katı Sıvı Ayırım Matematik Modellleri - Örnek Cevher Haırlama Sisem Modelleri - Doğrulama ve Değerlendirme Cevher Zenginleştirme Sistemlerinde Matematik Modeller - Yoğunluğa Göre Zenginleştirme Operasyonarı Matemamatik Modellemeleri - Manyetik ve Elektrostatik Zenginleştirme Matematiksel Modellemeleri

3 5 Cevher Zenginleştirme Sistemlerinde Matematik Modeller - Flotasyon Operasyonları Modellemeleri 6 Ara sınav Cevher hazırlamada Performans Ölçümleri - Bond öğütülebilirlik testlerinin yorumlanması - Bond testi ile performans belirlenmesi - Boyut küçültme ve enerji ilişkileri uygulamalar Cevher zenginleştirmede performans Ölçümleri - Performans ölçümleri için numune alma - Performans ölçümleri için laboratuar testleri - Tane boyutu ve tenör ilişkileri - Cevher hazırlamada kütle (ağırlık) ve su dengeleri - Metalürjik denge tabloları Cehver zenginleştirmede performans ölçümleri - İşletmelerde verimi etkileyen faktörler - Tenör ve verim ilişkileri - Değişik cevherler için (metalik, endüstriyel, çok değerli mineraller) performans ölçümleri Simulasyon ve Optimizasyon - Proses Simülasyonu - Proses Simülasyonunun Aşamaları - Cevher Zenginleştirme Sistem Dizaynı ve Simulasyonu Simulasyon ve Optimizasyon - Optimizasyon Çalışmas - Optimizasyon Problemleri - Optimizasyon Çeşitleri - Tesis Operasyonlarını Optimize Etmede Model Gereksinimleri Proses Kontrolü - Proses Kontrolünün Gereklilikleri - Gelişmiş Bir Proses Kontrolü - Modern Kontrol Teorisi Nedir? - Proses Kontrol Sisteminde Dizayn - Kontrol Sisteminin Kavramları - Kontrol Sisteminde Değişkenler - Proses Kontrolü Kanunları Zenginleştirme Tesislerinde Sistematik Araştırmalar Cevher Hazırlama ve Zenginleştirme Sonuçlarının Değerlendirmesi 14 Öğrencilerin Proje Sunumları Dersin Bölüm Çıktıları İle İlişkisi Program Kazanımları Dersin Katkısı

4 Hiç Yok Kısmen Tam Katkı 1 Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini uygulama becerisi 2 3 Deney tasarlama, deney yapma, deney sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi İstenen gereksinimleri karşılayacak biçimde bir sistemi, parçayı ya da süreci tasarımlama becerisi 4 Disiplinler arası takımlarda çalışabilme becerisi 5 Mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi 6 Mesleki ve etik sorumluluk bilinci 7 8 Teknik geziler ve stajlar aracılığı ile endüstriyel uygulamaları yerinde görmüş olan mezunları ileri seviyede yetiştirmek Mühendislik çözümlerinin, evrensel ve toplumsal boyutlarda etkilerini anlamak için gerekli genişlikte eğitim 9 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci 10 Çağın ve sektörün sorunları hakkında bilgi 11 Mühendislik uygulamaları için gerekli olan teknikleri, yetenekleri ve modern araçları ileri seviyede kullanma becerisi Hazırlayan : Yrd.Doç.Dr.M.Fatih CAN Tarih: 7/12/2010

5 Dersin Öğrenme Çıktıları ve Yeterlilikleri Dersin Hedefleri Dersin Amacı AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERS TANITIM FORMU EK-4 Dersin Kodu ve Adı: MAD 602 Deneysel Kaya Mekaniği Yarıyıl Teorik Uygulama Toplam Anabilim Dalı: Maden Mühendisliği Kredisi ECTS Öğretim Dili Türü: Zorunlu/ Seçmeli II Türkçe Seçmeli Ön Koşul(lar) Öğretim Elemanı Ders Yardımcısı Gruplar / Sınıflar Yok Doç. Dr. Ali SARIIŞIK Yok Tek grup Mail: sariisik@aku.edu.tr Web: Mail : Web : Deneysel kaya mekaniğinde kullanılan ana terminoloji. Kaya numunelerinin deneye hazırlanması. Kaya numuneleri üzerinde yapılan kaya mekaniği deneyleri. Arazide kaya kütlesi üzerinde süreksizlik ölçümleri. Kaya kalitesinin belirlenmesi ve derecelendirilmesi. Deneysel kaya mekaniği konusunda derinlemesine bilgi sahibi olma, Kaya mekaniğinde deney tasarımı yapabilme. Kayanın davranışı ve özellikleri, gerilme deformasyon ve bunlar arasındaki ilişkiler, süreksizliklerin gösterimi ve arazide sayısal belirtimi, kaya mekaniği deneylerinin laboratuarlarda uygulaması, stabilite araştırması, güvenlik kavramları, sağlamlaştırma, jeolojik yapının gerilme durumuna etkisi, başlıca kaya kalitesi tanımları, arazide ve tünellerde kaya mekaniği uygulamaları. Mevcut teorik yaklaşımları uygulayabilme ve yeni teoriler geliştirebilme, Deney metodolojisi geliştirebilme, Bilim ve hayal gücünü birleştirebilme, Yaşam boyu öğrenme alışkanlığı kazanma

6 Değerlendirme Ölçütleri Dersin Temel ve Yardımcı Kaynakları Dersin İşleniş Yöntemi ISRM, "Suggested Methods for the Quantitative Description of Discontinuities in.rock.masses", IJRM., and Min. Sci. and Geomech. Abst., Vol. 15 No:6, pp Jaeger, J.c., and N.G.Cook, 1976, Fundamentals of Rock Mechanicsk, 2nd ed., Halsted/Wiley, New York; Chapman & Hall, London, 585 pp. Rock Mechanics in Engineering Practice, Stag and Zienkiewicz, eds., John Wiley, NewYork, Rock mechanics Theory and Practice, Somerton, W. H., ed., AIME, New York, 1970, pp Ders verme, Ödev Varsa (x) Olarak İşaretleyiniz Genel Ortalamaya Yüzde (%) Katkı 1. Ara Sınavı Ara Sınavı 3. Ara Sınavı 4. Ara Sınavı Sözlü Sınavı Uygulama Sınavı (Laboratuar, Proje vb.) 20 Yarıyıl Sonu Sınavı 50 Yarıyıl Ders Planı Hafta Konuları 1 Kayanın davranışını anlama ve kayaların özellikleri 2 İki eksenli ve üç eksenli gerilme analizleri. 3 Laboratuvarda yoğunluk,özgül ağırlık ile su emme deneyleri 4 Sertlik ve Smidt çekici deneyleri 5 P-dalga hızı ölçümü ile yoğunluk ölçümü

7 6 Dona dayanım testleri (Freezing and thawing) testleri 7 Gerilme deformasyon ve bunlar arasındaki ilişkiler 8 Arasınav 9 Tek eksenli basınç dayanımı ve üç eksenli basınç dayanımı ile Brezilyan çekme deneyi 10 Kayma dayanımı ile aşınma dayanımı deneyleri 11 Eğilme dayanımı deneyleri 12 Süreksizliklerin gösterimi ve arazide sayısal belirtilmesi 13 Stabilite analizleri, güvenlik kavramları, sağlamlaştırma, 14 Jeolojik yapının gerilme durumuna etkisi, başlıca kaya kalitesi yöntemleri, Arazide ve tünellerde kaya mekaniği uygulamaları Dersin Bölüm Çıktıları İle İlişkisi Program Kazanımları Hiç Yok Dersin Katkısı Kısmen Tam Katkı 1 Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini uygulama becerisi 2 Deney tasarlama, deney yapma, deney sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi 3 İstenen gereksinimleri karşılayacak biçimde bir sistemi, parçayı ya da süreci tasarımlama becerisi 4 Disiplinler arası takımlarda çalışabilme becerisi 5 Mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi 6 Mesleki ve etik sorumluluk bilinci 7 Teknik geziler ve stajlar aracılığı ile endüstriyel uygulamaları yerinde görmüş olan mezunları ileri seviyede yetiştirmek

8 8 Mühendislik çözümlerinin, evrensel ve toplumsal boyutlarda etkilerini anlamak için gerekli genişlikte eğitim 9 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci 10 Çağın ve sektörün sorunları hakkında bilgi 11 Mühendislik uygulamaları için gerekli olan teknikleri, yetenekleri ve modern araçları ileri seviyede kullanma becerisi Hazırlayan : Doç.Dr.Ali SARIIŞIK Tarih:

9 Dersin Hedefleri Dersin Amacı AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERS TANITIM FORMU EK-4 Dersin Kodu ve Adı: MAD 603 Yeraltı Kömür Madenciliğinde Tasarım ve Verimlilik Yarıyıl Teorik Uygulama Toplam Anabilim Dalı: Maden Mühendisliği Kredisi ECTS Öğretim Dili Türü: Zorunlu/ Seçmeli I Türkçe Seçmeli Ön Koşul(lar) Öğretim Elemanı Ders Yardımcısı Gruplar / Sınıflar Yok Doç. Dr. Ali SARIIŞIK Yok Tek grup Mail: sariisik@aku.edu.tr Web: Mail : Web : Yeraltı kömür madenciliğinde kullanılan üretim yöntemleri ve tasarımları, kalın damar kömür madenciliği ve üretim verimine etki eden parametrelerin ayrı ayrı incelenmesi. İnce damar kömür madenciliği, Dik veya yüksek eğimli damarlarda kullanılan ekipmanlar, üretim ve tabaka kontrolü. Yer altı kömür madenciliğinde hazırlık işlerinde, üretimde, nakliyede, haberleşmede ve tahkimatta mekanizasyon işlemlerinin etüdü, Yer altı maden işletmelerinde kullanılan ana terminoloji ve prensipleri anlamak, Yer altı madenlerini litolojileri ve yapısal özelliklerine ve oluşumlarına göre tasarımlandırmak ve yapılabilirlik analizleri yapmak. Konvansiyonel yöntemlerin uygulamaları Konvansiyonel yöntemle mekanize yöntemin karşılaştırılması, avantaj ve dezavantajlarının mukayesesi, Konvansiyonel kazı yöntemleri ve ekipmanları, Konvansiyonel tahkimat ekipmanları, Havalandırma şebekeleri, Nakliye türleri, ulaşım yerlerinin (galeri, desandre, kuyu vb.) mekanize kazı ekipmanları ile açılması, sabanlı kazıcılar, tamburlu kesici yükleyiciler, yürüyen tahkimatlar, nakliyede mekanizasyon, haberleşmede otomasyon, mekanize sistemlerin performans hesaplamaları, yer altı mekanizasyon projelerinin hazırlanması ve değerlendirilmesi.

10 Dersin Temel ve Yardımcı Kaynakları Dersin Öğrenme Çıktıları ve Yeterlilikleri Kazanılan tecrübelerden makale veya bildiri yazabilme, Yeraltı maden işletmesinde ekip çalışması yürütebilme ve disiplinlerarası çalışma becerisi kazanmak Konvansiyonel yöntemlerin uygulama koşullarının bilinmesi Hazırlık ve üretim aşamasında kullanılan yöntem ve ekipmanların mukayesesi Her iki yöntemin uygulanması için proje hazırlıklarının yapılabilmesi ve etüdü Underground Mining Methods Handbook, W.A., Hustrulid, ed.,society of Mining Engr.-AIME, New York Cummins A.B., and Given I.A., ed., SME, Mining Engineering Handbook, AIME, NewYork, Rock Mechanics in Engineering Practice, Stag and Zienkiewicz, eds., John Wiley, NewYork, Rock mechanics Theory and Practice, Somerton, W. H., ed., AIME, New York, 1970, pp Madenlerde Tahkimat işleri ve Tasarımı, Cemal Birön ve Ergin Arıoğlu, 1983, İTÜ yayınları, İstanbul, Turkey Support of underground excavations in hard rock, E.Hoek; P.K.Kaiser; W.F.Bawden, 1995 A.A. Balkema, Rotterdam, Netherlands Ataman, T., Yer altı kömür ocaklarında mekanizasyon, İlk-San Matbaası, Ankara, Göktan, R.M., Güneş, N., Kazı makinaları ve mekanizasyon, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Bilgin, N., İnşaat ve maden mühendisleri için uygulamalı kazı mekaniği, Birsen Yayınevi, İstanbul, Dersin İşleniş Yöntemi Ders verme, Ödev

11 Değerlendirme Ölçütleri Varsa (x) Olarak İşaretleyiniz Genel Ortalamaya Yüzde (%) Katkı 1. Ara Sınavı Ara Sınavı 3. Ara Sınavı 4. Ara Sınavı Sözlü Sınavı Uygulama Sınavı (Laboratuar, Proje vb.) Yarıyıl Sonu Sınavı 60 Yarıyıl Ders Planı Hafta Konuları 1 Yeraltı kömür madenciliğinde kullanılan üretim yöntemleri, 2 Kalın damar kömür madenciliği, 3 Üretim verimine etki eden parametrelerin ayrı ayrı incelenmesi. 4 İnce damar kömür madenciliği, 5 Dik veya yüksek eğimli damarlarda kullanılan ekipmanlar, üretim ve tabaka kontrolü. 6 Yer altı kömür madenciliğinde hazırlık işlerinde, üretimde, nakliyede, haberleşmede ve tahkimatta mekanizasyon işlemlerinin etüdü, 7 Yer altı maden işletmelerinde kullanılan ana terminoloji ve prensipleri anlamak, 8 Arasınav 9 Yer altı Maden İşletme Tasarımı detay olarak irdelenmekte 10

12 Yer altı üretim yönteminin seçim kriterlerinin ileri analiz teknikleri ile yapılması, 11 Tahkimat analizleri, 12 Kömür ve kayaç formasyonların kazısı ile ilgili tekniklerin detay incelemeleri. 13 Yer altı madenlerini litolojileri ve yapısal özelliklerine ve oluşumlarına göre tasarımlandırmak 14 Verimlilik analizleri yapmak, Dersin Bölüm Çıktıları İle İlişkisi Program Kazanımları Hiç Yok Dersin Katkısı Kısmen Tam Katkı 1 2 Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini uygulama becerisi Deney tasarlama, deney yapma, deney sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi 3 İstenen gereksinimleri karşılayacak biçimde bir sistemi, parçayı ya da süreci tasarımlama becerisi 4 Disiplinler arası takımlarda çalışabilme becerisi 5 Mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi 6 Mesleki ve etik sorumluluk bilinci 7 Teknik geziler ve stajlar aracılığı ile endüstriyel uygulamaları yerinde görmüş olan mezunları ileri seviyede yetiştirmek 8 Mühendislik çözümlerinin, evrensel ve toplumsal boyutlarda etkilerini anlamak için gerekli genişlikte eğitim 9 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci

13 10 Çağın ve sektörün sorunları hakkında bilgi 11 Mühendislik uygulamaları için gerekli olan teknikleri, yetenekleri ve modern araçları ileri seviyede kullanma becerisi Hazırlayan : Doç.Dr.Ali SARIIŞIK Tarih:

14 Dersin Öğrenme Çıktıları ve Yeterlilikleri Dersin Hedefleri Dersin Amacı AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERS TANITIM FORMU EK-4 Dersin Kodu ve Adı: MAD 604 İleri Flotasyon Teknikleri Anabilim Dalı: Maden Mühendisliği Yarıyıl Teorik Uygulama Toplam Kredisi ECTS Öğretim Dili Türü: Zorunlu/ Seçmeli I Türkçe Seçmeli Ön Koşul(lar) - Öğretim Elemanı Ders Yardımcısı - Prof. Dr. Eyüp SABAH Mail: esabah@aku.edu.tr Web: Mail : Web : Gruplar / Sınıflar Tek grup Flotasyon işlemi cevher zenginleştirmede, değerli minerallerin değersiz minerallerden (gang) selektif olarak konsantre edilmesinde çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Hatta metaulurji, kimya, gıda vb. endüstrilerde, atık suların işlenmesinde de kullanım alanı bulmuştur. Bu ders kapsamında, flotasyonun gelişen teknolojiyle birlikte flotasyon prosesinin günümüze kadar gelişimi ve gelecekteki durumu anlatılacaktır. Laboratuvar ve tesis düzeydeki araştırma teknikleri tanımlandıktan sonra hem cevher zenginleştirme endüstrisinden hem de diğer endüstri dallarından örnek uygulamalar verilecektir. Flotasyonun tarihçesi ve günümüzdeki durumu. Flotasyonla ilgili terimler ve flotasyon çeşitleri. Flotasyonu temel prensipleri ve flotasyon reaktifleri. Flotasyon kinetiği ve selül dizaynı. Flotasyon devreleri. Flotasyon makinaları. Çeşitli tipteki cevherler için flotasyon uygulamaları. Atık su uygulamalarında, artıkların değerlendirilmesinde, gıda sanayinde flotasyon ve uygulamaları. İyon flotasyonu ve uygulamaları. Flotasyon işleminin çevresel etkileri verilecektir. 1.Öğrenciler flotasyon tekniğini ve uygulama alanlarını öğrenecekler. 2. Flotasyon reaktiflerini ve kullanım alanlarını öğrenerek seçim yapma kabiliyeti kazanacaklar. 3. Flotasyon makinaları selül dizaynı konusunda bilgi sahibi olacaklar. 4. Flotasyon sonuçlarını değerlendirebileceklerdir.

15 Değerlendirme Ölçütleri Dersin Temel ve Yardımcı Kaynakları Fuerstenau, M.C. (1976). Flotation, vol: I and II, American Institute of Mining, Metallurgical and Petroleum Engineers, Inc., New York. Castro Flores, S.H., Alevarez Moisan, (1988). Froth Flotation, Elsevier (Developments in Mineral Processing 9), Amsterdam. Mavtos, P., Matis, K.A., (1991). Innovation in Flotation Technology, Kluwer Academic Publishers, London Gaudin, A.M., (1978). Flotation, McGraw-Hill Book Company Inc. New York Leja, J., (1983). Surface Chemistry, Chemistry of Froth Flotation, PLENUM PRESS, New York Ives, K.J., (1984). The Scientific Basis of Flotation Martinus Nijhoff Publishers, BOSTO Lancaster. Klassen, V.I., Moktousov, V.A., (1963). An Introduction to the Theory of Flotation, Butterworth Publisher, London Somasundaran, P., (1986). Advances in Mineral Processing, SME, Littleton Rao, S.R. (Revised Edition), (2004). Surface Chemistry of Froth Flotation, First Edition by Leja, J., vol:1-2, Second Edition, Kluwer Academic/Plenum Publisher, New York Yiğit E. ve Özkan Ş. (2006). Flotasyon Yöntemi ve Uygulamaları Dersin İşleniş Yöntemi Teorik anlatım, soru - cevap, tartışma, ödev (power point sunum) Varsa (x) Olarak İşaretleyiniz Genel Ortalamaya Yüzde (%) Katkı 1. Ara Sınavı Ara Sınavı 3. Ara Sınavı 4. Ara Sınavı Sözlü Sınavı Uygulama Sınavı (Laboratuar, Proje vb.) 10 Yarıyıl Sonu Sınavı 50 Yarıyıl Ders Planı Hafta 1 2 Konuları Flotasyonun tarihçesi ve konusu, uygulama alanları Flotasyonun temel ilkeleri Kimyasal ve moleküler bağlar, Katı-sıvı yüzeyleri ve arayüzeylerin fizikokimyasal özellikleri Arayüzeylerin elektiriksel özellikleri,

16 3 Flotasyon reaktifleri, reaktiflerin sınıflandırması, Flotasyon reaktiflerinin mineral yüzeyine adsorpsiyon ve mekanizması Köpürtücüler ve özellikleri Düzenleyici reaktifler, canlandırıcılar, bastırıcılar 4 Flotasyon kinetiği-teorisi ve modellemeler (birinci dereceden flotasyon hız kinetiği), hava kabarcığı-mineral çarpışması, yapışması, ayrılması, indüksiyon zamanı ve etki eden faktörler 5 Flotasyon makinaları ve çalışma prensipleri Kolon flotasyonu, dolgulu, mikrosel kolon flotasyon vs. işlemleri ve cihaz özellikleri 6 Flotasyon makinaları ve çalışma prensipleri Pnömatik flotasyon, jet flotasyonu, elektro flotasyon vs. işlemleri ve cihaz özellikleri Flotasyon devreleri ve akım şemaları Flotasyon uygulamaları Sülfürlü, oksitli, metalik olmayan mineraller, suda çözünen tuzlar, ve kömürün flotasyonunda temel prensipler Ara sınav Flotasyon için formüller ve tablolar Flotasyon uygulama örnekleri 12 Flotasyon işleminin ekonomik olarak değerlendirmesi 13 Ödev değerlendirme 14 Flotasyonun çevresel etkilerinin değerlendirilmesi Dersin Bölüm Çıktıları İle İlişkisi Program Kazanımları Hiç Yok Dersin Katkısı Kısmen Tam Katkı 1 Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini uygulama becerisi 2 3 Deney tasarlama, deney yapma, deney sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi İstenen gereksinimleri karşılayacak biçimde bir sistemi, parçayı ya da süreci tasarımlama becerisi 4 Disiplinler arası takımlarda çalışabilme becerisi

17 5 Mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi 6 Mesleki ve etik sorumluluk bilinci 7 Teknik geziler ve stajlar aracılığı ile endüstriyel uygulamaları yerinde görmüş olan mezunları ileri seviyede yetiştirmek 8 Mühendislik çözümlerinin, evrensel ve toplumsal boyutlarda etkilerini anlamak için gerekli genişlikte eğitim 9 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci 10 Çağın ve sektörün sorunları hakkında bilgi 11 Mühendislik uygulamaları için gerekli olan teknikleri, yetenekleri ve modern araçları ileri seviyede kullanma becerisi Hazırlayan : Prof. Dr. Eyüp SABAH Tarih:

18 Dersin Temel ve Yardımcı Kaynakları Dersin Öğrenme Çıktıları ve Yeterlilikleri Dersin Hedefleri Dersin Amacı AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERS TANITIM FORMU EK-4 Dersin Kodu ve Adı: MAD605 Açık Ocak İşletmelerinde Şev Duraylılığı ve Analizleri Yarıyıl Teorik Uygulama Toplam Anabilim Dalı: Maden Mühendisliği Kredisi ECTS Öğretim Dili Türü: Zorunlu/ Seçmeli I Türkçe Seçmeli Ön Koşul(lar) - Öğretim Elemanı Ders Yardımcısı - Yrd. Doç. Dr. Mustafa Yavuz ÇELİK Mail: mycelik@aku.edu.tr Web: Mail : Web : Gruplar / Sınıflar Tek grup Kaya kütlesi içerisinde oluşturulmuş şevlerin yenilme mekanizmaları ve ayrıntılı stabilite analizleri. Kaya kütlesi içerisinde oluşturulmuş şevlerin yenilmesini etkileyen faktörleri, yenilme mekanizmalarını ve sismik ivme, su basıncı ve dış yük gibi etkenleri de içeren ayrıntılı denge sınırı stabilite analizlerini öğretmek. Yeterlidir. Ders Notları, Hook, E. ve J. W. Bray, Kaya Şev Stabilitesi, Çevirenler: Paşamehmetoğlu A. G., Özgenoğlu, A. ve C. Karpuz, TMMOB Maden Muhendisleri Odası Yayını, p. 358, 1991.

19 Değerlendirme Ölçütleri Dersin İşleniş Yöntemi Ders verme, Ödev Varsa (x) Olarak İşaretleyiniz Genel Ortalamaya Yüzde (%) Katkı 1. Ara Sınavı Ara Sınavı 3. Ara Sınavı 4. Ara Sınavı Yarıyıl Ders Planı Hafta Sözlü Sınavı Uygulama Sınavı (Laboratuar, Proje vb.) Yarıyıl Sonu Sınavı 60 Konuları 1 Giriş, tanımlar ve kaya şev stabilitesinin önemi 2 Yenilmeye neden olan faktörlerin detaylı incelenmesi 3 Kayma olayının Mekaniği, güvenlik katsayısı 4 Kayanın Makaslama Dayanımı 5 Temel şev yenilme mekanizmaları 6 Kinematik analiz 7 Düzlemsel kayma analizi 8 Ara Sınav 9 Kama türü yenilme analizi 10 Devrilme türü yenilmeler, 11 Kaya düşmeleri ve akmaları, 12 Patlatma ve patlatmanın stabiliteye etkisi,

20 13 Sismik yük, yeraltı suyu, dış yüklerin katıldığı detaylı analizler, 14 Şev yenilmelerine karşı önlemler. Dersin Bölüm Çıktıları İle İlişkisi Program Kazanımları Hiç Yok Dersin Katkısı Kısmen Tam Katkı 1 Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini uygulama becerisi 2 3 Deney tasarlama, deney yapma, deney sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi İstenen gereksinimleri karşılayacak biçimde bir sistemi, parçayı ya da süreci tasarımlama becerisi 4 Disiplinler arası takımlarda çalışabilme becerisi 5 Mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi 6 Mesleki ve etik sorumluluk bilinci 7 8 Teknik geziler ve stajlar aracılığı ile endüstriyel uygulamaları yerinde görmüş olan mezunları ileri seviyede yetiştirmek Mühendislik çözümlerinin, evrensel ve toplumsal boyutlarda etkilerini anlamak için gerekli genişlikte eğitim 9 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci 10 Çağın ve sektörün sorunları hakkında bilgi 11 Mühendislik uygulamaları için gerekli olan teknikleri, yetenekleri ve modern araçları ileri seviyede kullanma becerisi Hazırlayan : Yrd. Doç. Dr. Mustafa Yavuz ÇELİK Tarih:

21 Dersin Öğrenme Çıktıları ve Yeterlilikleri Dersin Hedefleri Dersin Amacı AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERS TANITIM FORMU EK-4 Dersin Kodu ve Adı: MAD 606 Malzemelerin Ufalanma Özelliği ve Kinetiği Yarıyıl Teorik Uygulama Toplam Anabilim Dalı: Maden Mühendisliği Kredisi ECTS Öğretim Dili Türü: Zorunlu/ Seçmeli II Türkçe Seçmeli Ön Koşul(lar) Öğretim Elemanı Ders Yardımcısı Gruplar / Sınıflar Ön koşul bulunmamaktadır. Yrd. Doç. Dr. M. Fatih CAN Tek grup Mail: mfcan@aku.edu.tr Web: Mail : Web : Öğütme işlemi cevher hazırlamada en fazla enerji tüketilen bir prosesdir. Bu alanda çok küçük bir geliştirme dahi enerji tüketimini çok fazla azaltacaktır. Bu derste öğrenciler genel olarak boyut küçültmenin temel felsefesini, cihazları ve kırma-öğütme devrelerinin nasıl optimize edileceğini öğrenecekler. Boyut küçültme işlemi matematiksel olarak ifade edilecek ve temel modeller verilecektir. İşlenen temel konular, boyut küçültmede model oluşturma ve parametrelerin hesaplanması, kırıcılar, öğütücüler, devreler, performans ölçümleri. Bu derste, günümüzde malzemelerin ufalanmasında en çok kullanılan bilyalı değirmenler ayrıntılı olarak incelenecektir.

22 Değerlendirme Ölçütleri Dersin Temel ve Yardımcı Kaynakları 1. Process Engineering of Size Reduction: Ball Milling (1984). L.G. Austin, R.R. Klimpel, and P.T. Luckie. 2. Mineral Comminution Circuits Their Operation and Optimization (1996).T.J. Napier-Munn, S. Morell, R.D. Morrison, and T. Kojovic. 3. Design and Installation of Comminution Circuits (1982). Editors: Andrew L. Mular and Gerald V. Jergensen, II. 4. Mineral Crushing and Grinding Circuits (1977) J. Lynch 5. Öğütme (1999). Necati Yıldız. Dersin İşleniş Yöntemi Ders verme, Ödev Varsa (x) Olarak İşaretleyiniz Genel Ortalamaya Yüzde (%) Katkı 1. Ara Sınavı Ara Sınavı 3. Ara Sınavı 4. Ara Sınavı Sözlü Sınavı Uygulama Sınavı (Laboratuar, Proje vb.) Yarıyıl Sonu Sınavı 60 Yarıyıl Ders Planı Hafta Konuları Boyut küçültmeye giriş - Kırma-öğütme teknolojisi - Kırılma teorisi - Serbestleşme - Boyut küçültme teorilerinin özeti 3 - Bond öğütülebilirlik metodu - Bond iş indeksi

23 - Öğütme cihazı seçimi 4 Kırıcılar ve sınıflandırılması Öğütmenin Modellenmesi - Model geliştirmek - Populasyon denge modelleri - Tane boyutu-kütle oranı dengesi - Kırılma oranı, S ve kırılma dağılımı, B 7 Ara sınav Kırıcı ve değirmen gücü - Kütle bekleme zamanı ve kütle nakli - Bilya tüketimi ve bilya boyutu seçimi - Öğütmede kimyasal maddeler ve viskozitinin etkisi - Boyut küçültme devreleri - Devre temel bilgileri - Konvensiyonel öğütme cihazların özeti 11 - Bilyalı öğütme ve çubuklu öğütme - Döner diskli bilyalı değirmenler - Otojen ve yarı otojen öğütme 12 - Öğütme simulasyonları - Sabit (batch) ve sürekli öğütme - Boyut küçültmede kontrol sistemleri - Modele dayalı kontrol - Öğrenen kontrol 13 - Sınıflandırma (elekler ve hidrosiklonlar) - Ekonomik analiz - Sermaye maaliyeti/çalışma maaliyeti - Sermayenin şimdiki zamana ayarlanması ve sermayenin geriye ödemesi

24 14 Proje sunumu Dersin Bölüm Çıktıları İle İlişkisi Program Kazanımları Hiç Yok Dersin Katkısı Kısmen Tam Katkı 1 Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini uygulama becerisi 2 3 Deney tasarlama, deney yapma, deney sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi İstenen gereksinimleri karşılayacak biçimde bir sistemi, parçayı ya da süreci tasarımlama becerisi 4 Disiplinler arası takımlarda çalışabilme becerisi 5 Mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi 6 Mesleki ve etik sorumluluk bilinci 7 8 Teknik geziler ve stajlar aracılığı ile endüstriyel uygulamaları yerinde görmüş olan mezunları ileri seviyede yetiştirmek Mühendislik çözümlerinin, evrensel ve toplumsal boyutlarda etkilerini anlamak için gerekli genişlikte eğitim 9 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci 10 Çağın ve sektörün sorunları hakkında bilgi 11 Mühendislik uygulamaları için gerekli olan teknikleri, yetenekleri ve modern araçları ileri seviyede kullanma becerisi Hazırlayan : Yrd. Doç. Dr. M. Fatih CAN Tarih:7/12/2010

25 Dersin Öğrenme Çıktıları ve Yeterlilikleri Dersin Hedefleri Dersin Amacı AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERS TANITIM FORMU EK-4 Dersin Kodu ve Adı: MAD 607 Patlayıcılarla Kayaç Parçalanması ve Madencilikteki Uygulamalar Yarıyıl Teorik Uygulama Anabilim Dalı: Maden Mühendisliği Toplam Kredisi ECTS Öğretim Dili Türü: Zorunlu/ Seçmeli I Türkçe Seçmeli Ön Koşul(lar) - Öğretim Elemanı Ders Yardımcısı - Yard.Doç.Dr. İrfan Celal ENGİN Mail: icengin@aku.edu.tr Web: Mail : Web : Gruplar / Sınıflar Tek grup Delik delme makineleri, patlayıcı türleri, ateşleme elemanları, kaya parçalanma teorisi, patlatmada etkili olan parametreler, patlatma tasarımı, patlatma uygulamasının çıktılarının değerlendirilmesi, maliyet analizi, patlatmanın çevresel etkileri, patlatma analiz yazılımları ile ilgili teorik bilgi verilmesi, gerçek ocak verileri kullanılarak sonuçların kestirilmesi için uygulamalar yapılması. Patlayıcı ile kayaç parçalanma teorilerinin öğrenilmesi, delik delme yöntemleri ve ekipmanları, patlayıcı türleri, ateşleme elemanları ve diğer yardımcı ekipmanların öğrenilmesi, patlatma tasarım parametreleri, verimlilik analizleri, patlatma uygulamalarının çevresel etkilerinin öğrenilmesi, patlatma uygulamalarında kullanılan yazılımların öğrenilmesi. Maden işletmesinde kaya kazısının patlayıcı kullanılarak yapılmasında gerekli patlayıcı seçimini yapabilmek, patlatma tasarımı ve maliyet analizini yapabilmek, patlatma uygulamalarının çevresel etkilerini tahmin edebilmek, tüm bu analizlerde bilgisayar yazılımlarından yararlanabilmek.

26 Değerlendirme Ölçütleri Dersin Temel ve Yardımcı Kaynakları Jimeno, C.L., Jimeno, E.L., Carcedo, F.J.A., 1995, Drilling and Blasting of Rocks, A.A. Balkema, Rotterdam, Brookfield, 345 sf. Langefors, U., Kihlström, B., 1976, The Modern Techninque of Rock Blasting, 3rd edition, Jhon Wiley and Sons, New York 337 sf. Olofsson, S.O., 1990 Applied Explosives Thechnology for Construction and Mining, Applex, Arla, Sweden, 304 sf. Erkoç, Ö.Y., 1990, Kaya Patlatma Tekniği, Çelikler Matbaacılık, İstanbul, 164 sf. Dersin İşleniş Yöntemi Ders verme, Ödev Varsa (x) Olarak İşaretleyiniz Genel Ortalamaya Yüzde (%) Katkı 1. Ara Sınavı Ara Sınavı 3. Ara Sınavı 4. Ara Sınavı Sözlü Sınavı Uygulama Sınavı (Laboratuar, Proje vb.) 20 Yarıyıl Sonu Sınavı 50 Yarıyıl Ders Planı Hafta 1 Konuları Delme ve patlatmanın mühendislik ve madencilikteki yeri ve önemi, çeşitli patlatma uygulamalarına örnekler 2 Patlatma ile kaya parçalanma mekanizmaları, patlatmada enerjinin kullanımı 3 4 Delik delme işlemi, delik delme sistemleri, delme metotlarının karşılaştırılması, yerüstü ve yeraltı delik delme makinaları Patlayıcı maddeler; cinsleri, özellikleri, dağılımı ve üretici firmalar; ateşleme sistemleri, cinsleri, özellikleri, üretici firmalar, patlatma aksesuarları 5 Kaya kütle özelliklerinin patlatmaya etkileri, patlatma tasarım parametreleri, patlatma geometrisi, özgül şarjın belirlenmesi, dilim kalınlığının belirlenmesi için

27 önerilen yöntemler 6 7 Patlatma tasarımı uygulama örnekleri, delik çapı tahmini, delik eğiminin belirlenmesi, delikler arası mesafenin belirlenmesi, delik taban payının belirlenmesi, sıkılama boyunun belirlenmesi, yemleme miktarının belirlenmesi, gecikme zamanının belirlenmesi, dip şarj ve kolon şarj boylarıyla miktarlarının belirlenmesi, delik hata payının belirlenmesi Patlatma performans kontrolü ve verimlilik analiz yöntemleri, parça boyut dağılımı ölçme teknikleri, kaya parçalanma derecesi tahmini, görüntü analiz yöntemiyle parçalanmanın belirlenmesi 8 Arasınav Delme ve patlatma maliyet analizi, delik delme maliyeti hesabı, patlatma maliyet analizi Patlatmanın çevresel etkileri, yer sarsıntısının oluşumu ve genel karakteristikleri, ölçekli mesafe kavramı, maksimum parçacık hızı tahmini, patlatmadan kaynaklanan yer sarsıntısını azaltmak için alınabilecek önlemler Hava şoku ve gürültü ölçümü, karakterizasyonu, patlatmadan kaynaklanan yapısal hasar kriterleri, yersarsıntısı ve hava şoku izleme sistemleri, örnek çalışmalar ile yersarsıntısı ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesi 12 Patlatma uygulamalarında kullanılan yazılımların tanıtılması 13 Delik delme-patlatma verilerinin Delpat, JKSimBlast programlarıyla değerlendirilmesi, sonuçların gerçek parçalanma ve maliyet sonuçlarıyla karşılaştırılması 14 Verilen ödevlerin sunumu ve tartışma Dersin Bölüm Çıktıları İle İlişkisi 1 2 Program Kazanımları Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini uygulama becerisi Deney tasarlama, deney yapma, deney sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi Hiç Yok Dersin Katkısı Kısmen Tam Katkı 3 İstenen gereksinimleri karşılayacak biçimde bir sistemi,

28 parçayı ya da süreci tasarımlama becerisi 4 Disiplinler arası takımlarda çalışabilme becerisi 5 Mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi 6 Mesleki ve etik sorumluluk bilinci 7 Teknik geziler ve stajlar aracılığı ile endüstriyel uygulamaları yerinde görmüş olan mezunları ileri seviyede yetiştirmek 8 Mühendislik çözümlerinin, evrensel ve toplumsal boyutlarda etkilerini anlamak için gerekli genişlikte eğitim 9 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci 10 Çağın ve sektörün sorunları hakkında bilgi 11 Mühendislik uygulamaları için gerekli olan teknikleri, yetenekleri ve modern araçları ileri seviyede kullanma becerisi Hazırlayan : Yrd.Doç.Dr. İrfan Celal ENGİN Tarih:

29 Dersin Öğrenme Çıktıları ve Yeterlilikleri Dersin Hedefleri Dersin Amacı AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERS TANITIM FORMU EK-4 Dersin Kodu ve Adı: MAD 608 Mühendislikte Veri Analizi Yarıyıl Teorik II 3 Uygulama Anabilim Dalı: Maden Mühendisliği Toplam Kredisi ECTS Öğreti m Dili Türü: Zorunlu/ Seçmeli Türkçe Seçmeli Ön Koşul(lar) Öğretim Elemanı Ders Yardımcısı Gruplar / Sınıflar Yok Doç. Dr. Ali SARIIŞIK Yok Tek grup Mail: sariisik@aku.edu.tr Web: Mail : Web : Maden işletmelerinde simülasyon teknikleri ve teorik yaklaşımların tanıtımı, madencilikte projelendirme, kapasite belirleme, maliyet analizi, optimum işletme tasarımının belirlenmesi amacı İki boyutlu ve üç boyutlu basınç dayanım tensörlerinin teorik yaklaşımları detay olarak incelenmesi, basınç dayanım karakteristiklerinin fonksiyonel yaklaşımlarla hiperbolik-iterasyonel modellerle sayısal analiz uygulamalarının yapılması ve kayaç gerilme sistemlerinin algoritmaları. Kaya mekaniği laboratuvar analizleri sonucunda elde edilen veri kümelerinin optimum kullanılabilirlik sınırlarının belirlenmesi amacıyla verilerin nümerik olarak analizi prensipleri, lineer, polinomial, üstel ve logaritmik dağılım endeksinde veri değerlendirmeleri, pratik uygulamaları. Mevcut teorik yaklaşımları uygulayabilme ve yeni teoriler geliştirebilme, Bilim ve hayal gücünü birleştirebilme, Yaşam boyu öğrenme alışkanlığı kazanma,

30 Değerlendirme Ölçütleri Dersin Temel ve Yardımcı Kaynakları Sentürk, A. Gündüz, L. Tosun Y.I. and Sariisik, A. Marble technology (in Turkish). Isparta, Turkey: Tugra Press; Sariisik, A. Variation Characteristics in the environment interaction and physico-mechanic properties of calcium carbonate marbles. Ph.D. Thesis. S.D.Ü. Institute of Sciences Department of Mine Engineering. Isparta:1998. Choquette, P.W. Pray, L.C., Geologic nomenclature and classification of porosity in sedimentary carbonates. AAPG Bulletin 1970: 54: Koichi, A., Petrophysical Approach to Origin of Porosity of Carbonate Rocks in Middle Carboniferous Windsor Group. Nova Scotia. Canada AAPG Bulletin: 1973:57 Duran, O., Şengündüz, N., Carbonate Rocks and Reservoir Characteristics. TPAO. Eğitim Yayınları. Ankara 1993:24:133 Graybill, F.A., An Introduction to Linear Statistical Models. vol. 13. The Statistician: 1963: Mendenhall W. Introduction to Linear Models and the Design and Analysis of Experiment, Belmont, Calif, Wadsworth: Dersin İşleniş Yöntemi Ders verme, Ödev Varsa (x) Olarak İşaretleyiniz Genel Ortalamaya Yüzde (%) Katkı 1. Ara Sınavı Ara Sınavı 3. Ara Sınavı 4. Ara Sınavı Sözlü Sınavı Uygulama Sınavı (Laboratuar, Proje vb.) Yarıyıl Sonu Sınavı 60 Yarıyıl Ders Planı Hafta Konuları 1 Maden işletmelerinde simülasyon teknikleri

31 2 Teorik yaklaşımların tanıtımı, 3 Madencilikte projelendirme, kapasite belirleme 4 Maliyet analizi 5 Optimum işletme tasarımının belirlenmesi 6 İki ve üç boyutlu basınç dayanım tensörlerinin teorik yaklaşımlarının detay olarak incelenmesi, 7 Basınç dayanım karakteristiklerinin fonksiyonel yaklaşımları, 8 Arasınav 9 Hiperbolik-iterasyonel modellerle sayısal analiz uygulamalarının yapılması, 10 Kayaç gerilme sistemlerinin algoritmaları, 11 Kaya mekaniği laboratuvar analizleri sonucunda elde edilen veri kümelerinin optimum kullanılabilirlik sınırlarının belirlenmesi 12 Verilerin nümerik olarak analizi prensipleri 13 Lineer, polinomial, üstel ve logaritmik dağılım endeksinde veri değerlendirmeleri, 14 Pratik uygulamalar. Dersin Bölüm Çıktıları İle İlişkisi Program Kazanımları Hiç Yok Dersin Katkısı Kısmen Tam Katkı 1 2 Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini uygulama becerisi Deney tasarlama, deney yapma, deney sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi 3 İstenen gereksinimleri karşılayacak biçimde bir sistemi, parçayı ya da süreci tasarımlama becerisi

32 4 Disiplinler arası takımlarda çalışabilme becerisi 5 Mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi 6 Mesleki ve etik sorumluluk bilinci 7 Teknik geziler ve stajlar aracılığı ile endüstriyel uygulamaları yerinde görmüş olan mezunları ileri seviyede yetiştirmek 8 Mühendislik çözümlerinin, evrensel ve toplumsal boyutlarda etkilerini anlamak için gerekli genişlikte eğitim 9 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci 10 Çağın ve sektörün sorunları hakkında bilgi 11 Mühendislik uygulamaları için gerekli olan teknikleri, yetenekleri ve modern araçları ileri seviyede kullanma becerisi Hazırlayan : Doç.Dr.Ali SARIIŞIK Tarih:

33 Dersin Temel ve Yardımcı Kaynakları Dersin Öğrenme Çıktıları ve Yeterlilikleri Dersin Hedefleri Dersin Amacı AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERS TANITIM FORMU EK-4 Dersin Kodu ve Adı: MAD 610 Madencilik ve Tünelcilikte Nümerik Yöntemler Yarıyıl Teorik Uygulama Toplam Anabilim Dalı: Maden Mühendisliği Kredisi ECTS Öğretim Dili Türü: Zorunlu/ Seçmeli II Türkçe Seçmeli Ön Koşul(lar) Öğretim Elemanı Ders Yardımcısı Gruplar / Sınıflar Yok Doç. Dr. Ali SARIIŞIK Yok Tek grup Mail: sariisik@aku.edu.tr Web: Mail : Web : Madencilik ve tünelcilikte tahkimat, tasman, vb problemler çoğu zaman tabiatındaki karmaşıklıktan dolayı tam çözümü olmayan problemlerdir. Bu tip problemlerin çözümünde nümerik metodlar kullanılarak yaklaşık çözümlerin bulunması gerekmektedir. Gerek Yeraltı yapılarının gerekse yerüstünde şevlerin stabilitesinin analizinin yapılarak tasarımların bu analiz sonuçlarına göre düzenlenmesi emniyetli ve ekonomik çözümler için kaçınılmazdır Nümerik yöntemler ve madencilik ve tünelcilikte uygulamaları, Elastisite teorisi kısa tekrarı, Kayaların mekanik özellikleri, Kayaların eklem takımları ve davranışları, Sonlu elemanlar yöntemi, Sonlu elemanlar yöntemi uygulamaları-kaya şev stabilitesi, tünel tahkimatı tasarımı, odatopuk tasarımı, Sınır elemanları yöntemi ve uygulamaları, Sonlu elemanlar ve sınır elemanlar yöntemlerinin birlikte kullanım, Ayrık elemanlar yöntemi, Ayrık elemanlar yöntemi uygulaması-eklem takımlarının modellenmesi. Pande, G. N., Beer, G. and Williams, J.R. Numerical Methods in Rock Mechanics, John Wilwey and Sons, Brown, E.T. (Editor), Analytical and Computational Methods in Engineering Rock Mechanics, Alley and Unwin, Konu ile ilgili Çeşitli Makale ve bildiriler

34 Değerlendirme Ölçütleri Dersin İşleniş Yöntemi Ders verme, Ödev Varsa (x) Olarak İşaretleyiniz Genel Ortalamaya Yüzde (%) Katkı 1. Ara Sınavı Ara Sınavı 3. Ara Sınavı 4. Ara Sınavı Sözlü Sınavı Uygulama Sınavı (Laboratuar, Proje vb.) Yarıyıl Sonu Sınavı 60 Yarıyıl Ders Planı Hafta Konuları 1 Nümerik yöntemler ve madencilik ve tünelcilikte uygulamaları 2 Elastisite teorisi kısa tekrarı, 3 Kayaların mekanik özellikleri 4 Kayaların eklem takımları ve davranışları 5 Sonlu elemanlar yöntemi 6 Sonlu elemanlar yöntemi uygulamaları-kaya şev stabilitesi 7 Tünel tahkimatı tasarımı 8 Arasınav 9 Tünel tahkimatı tasarımının Türkiye ve Dünyadan örnekler 10 Oda-topuk tasarımı

35 11 Sınır elemanları yöntemi ve uygulamaları 12 Sonlu elemanlar ve sınır elemanlar yöntemlerinin birlikte kullanım 13 Ayrık elemanlar yöntemi ve Ayrık elemanlar yöntemi uygulaması 14 Eklem takımlarının modellenmesi Dersin Bölüm Çıktıları İle İlişkisi Program Kazanımları Hiç Yok Dersin Katkısı Kısmen Tam Katkı 1 Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini uygulama becerisi 2 3 Deney tasarlama, deney yapma, deney sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi İstenen gereksinimleri karşılayacak biçimde bir sistemi, parçayı ya da süreci tasarımlama becerisi 4 Disiplinler arası takımlarda çalışabilme becerisi 5 Mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi 6 Mesleki ve etik sorumluluk bilinci 7 8 Teknik geziler ve stajlar aracılığı ile endüstriyel uygulamaları yerinde görmüş olan mezunları ileri seviyede yetiştirmek Mühendislik çözümlerinin, evrensel ve toplumsal boyutlarda etkilerini anlamak için gerekli genişlikte eğitim 9 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci 10 Çağın ve sektörün sorunları hakkında bilgi 11 Mühendislik uygulamaları için gerekli olan teknikleri, yetenekleri ve modern araçları ileri seviyede kullanma becerisi Hazırlayan : Doç.Dr.Ali SARIIŞIK Tarih:

36 Dersin Hedefleri Dersin Amacı AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERS TANITIM FORMU EK-4 Dersin Kodu ve Adı: MAD 611 Hidrometalurjik yöntemler ve Uygulamaları Yarıyıl Teorik Uygulama Toplam Anabilim Dalı: Maden Mühendisliği Kredisi ECTS Öğretim Dili Türü: Zorunlu/ Seçmeli I Türkçe Seçmeli Ön Koşul(lar) Öğretim Elemanı Ders Yardımcısı Mail: Web: Mail : Web : Gruplar / Sınıflar Tek grup Metalik cevherlerden, doğada bulundukları şekliyle hemen hiçbir işlem yapmadan yararlanmak teknolojik olarak imkansız, bazen de ekonomik değildir. Temel amaç, kıymetli metalleri cevherden ayırmak, zenginleştirmek veya geri dönüştürmektir. Lisans eğitiminde, hidrometalurjik prosesler ana hatlarıyla verilmektedir. Bu proseslerin dizaynı, modellenmesi ve kontrolü için hidrometalurjinin temel esaslarının iyi bilinmesi gerekmektedir. Bu amaca yönelik olarak hidrometalurjik proseslerin kimyasal ve termodinamik açıdan açıklanması, mekanizması ve kinetiğinin detaylı olarak bilinmesi son derece önemlidir. Günümüzde hidrometalurjik proseslerin kullanımı giderek artmakta, cevher ve konsantrelerden metal kazanımı ile birlikte atıkların geri kazanımı konusunda çalışmalar önem kazanmaktadır. Bu ders kapsamında, metalik cevherlerin geleceği, zenginleştirmesini etkileyen faktörler, hidrometalurjik yöntemle zenginleştirme eşliğinde dikkat edilecek hususlar anlatılmaktadır. Bakır, çinko, alüminyum, nikel, altın-gümüş vb. cevherlerin hidrometalurjik yöntemle zenginleştirilmesindeki uygulamalar verilerek öğrencinin bakış açısı geliştirilmektedir. Bu nedenle; bu ders kapsamında verilen bilgiler öğrencilerin çalışmalarını daha bilinçli ve sağlıklı yapmalarını, çalışmalarının sonuçlarını daha iyi ve bilimsel açıdan yorumlayabilmelerini sağlayacaktır. 1. Hidrometalurjik işlemle değerlendirilebilecek cevherlerde olması gereken özellikleri öğretilir. 2. Hidrometalurjik süreçler hakkında bilgi verilir 3. Hidrometalurjinin kullanım amacı öğretilir. 4. Hidrometalurjik yöntemin farklı cevherlere uygulanış şekli anlatılır.

37 Değerlendirme Ölçütleri Dersin Temel ve Yardımcı Kaynakları Dersin Öğrenme Çıktıları ve Yeterlilikleri 1. Öğrenciler hidrometalurjik süreçleri öğrenir. 2. Hidrometalurjinin uygulaması hakkında beceri kazanır. 3. Liç türlerini ve aralarındaki farkları öğrenir. 4. Katı sıvı ayrımının önemini kavrar. 5. Cevher zenginleştirme sonuçlarını değerlendirir. Bartlett R. W. Solution mining: leaching and fluid recovery of minerals. 2nd editions. Gordon and Breach Science Publishers. Cankurt S. (1972). Ekstraktif Metalurji. İstanbul Teknik Üniversitesi Kütüphanesi. Sayı 884, İstanbul. H. Schubert. (Çev:Y. Aytekin). Cevher hazırlama-çözeltme (leach) yöntemleri E.Ü, 1980, İzmir. Coulson and Richardson, (1976). Chemical engineering. Pergamon Int. Library. Dersin İşleniş Yöntemi Weiss, N.L. (editor-in-chief), (1985). SME Mineral Processing Handbook, Society of Mining Engineers of the American Institute of Mining, Metallurgical and Petroleum Engineers, Inc. New York. Yannapoulos, J.C. (1991). The Extractive Metallurgy of Gold, VNR New York USA. Marsden, J. & Hause, I., (1992). The Chemistry of Gold Extraction, Ellis Horwood Limited. Habashi, F., (1980). Principles of Extractive Metallurgy, Volume 1: General Principles, Gordon & Breach Science Publishers, New York, Second Edition. Habashi, F., (1985). Principles of Extractive Metallurgy, Volume 2: Hydrometallurgy, Gordon & Breach Science Publishers, New York. Bor F.Y., Ekstraktif Metalurji Prensipleri, Kısım II, İstanbul Teknik Üniversite Matbaası, Gümüşsuyu. Teorik anlatım, soru - cevap, tartışma, ödev (power point sunum) Varsa (x) Olarak İşaretleyiniz Genel Ortalamaya Yüzde (%) Katkı 1. Ara Sınavı Ara Sınavı 3. Ara Sınavı

38 4. Ara Sınavı Sözlü Sınavı Uygulama Sınavı (Laboratuar, Proje vb.) 10 Yarıyıl Sonu Sınavı 50 Yarıyıl Ders Planı Hafta Konuları 1 Hidrometalurji prensipleri; genel bilgiler, tarifi ve bölümleri. 2 Ön hazırlama işlemleri, liçi etkileyen parametreler, çözeltme tepkimeleri, çözücü ortamları 3 Çözeltme sistemleri (yığın liçi, yerinde liç, tank liçi vs.) 4 Doğrudan çözeltmenin oksitli ve sülfürlü cevherlere uygulanması 5 Katı-sıvı ayrımı, çözeltiden metallerin kazanılması 6 Bakır Hidrometalurjisi 7 Çinko hidrometalurjisi 8 Alüminyum hidrometalurjisi 9 Ara Sınav 10 Uranyum hidrometalurjisi 11 Altın ve gümüş hidrometalurjisi 12 Yığın liçi teoride ve pratikte (altın ve gümüş cevheri uygulamasında) 13 Ödev Değerlendirme 14 Perkolasyon liçinde çevresel kontrol Dersin Bölüm Çıktıları İle İlişkisi Program Kazanımları Dersin Katkısı

39 Hiç Yok Kısmen Tam Katkı 1 Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini uygulama becerisi 2 3 Deney tasarlama, deney yapma, deney sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi İstenen gereksinimleri karşılayacak biçimde bir sistemi, parçayı ya da süreci tasarımlama becerisi 4 Disiplinler arası takımlarda çalışabilme becerisi 5 Mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi 6 Mesleki ve etik sorumluluk bilinci 7 8 Teknik geziler ve stajlar aracılığı ile endüstriyel uygulamaları yerinde görmüş olan mezunları ileri seviyede yetiştirmek Mühendislik çözümlerinin, evrensel ve toplumsal boyutlarda etkilerini anlamak için gerekli genişlikte eğitim 9 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci 10 Çağın ve sektörün sorunları hakkında bilgi 11 Mühendislik uygulamaları için gerekli olan teknikleri, yetenekleri ve modern araçları ileri seviyede kullanma becerisi Hazırlayan : Öğr. Grv. Dr. Ebru SAYIN Tarih:

40 Dersin Öğrenme Çıktıları ve Yeterlilikleri Dersin Hedefleri Dersin Amacı AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERS TANITIM FORMU EK-4 Dersin Kodu ve Adı: MAD 612 İleri Aglomerasyon Teknikleri Yarıyıl Teorik Uygulama Toplam Anabilim Dalı: Maden Mühendisliği Kredisi ECTS Öğretim Dili Türü: Zorunlu/ Seçmeli ıı Türkçe Seçmeli Ön Koşul(lar) Ön koşul bulunmamaktadır. Öğretim Elemanı Ders Yardımcısı - Yrd. Doç. Dr. M.Fatih CAN Mail: Web: Mail : Web : Gruplar / Sınıflar Tek grup Aglomerasyon kelime olarak bütünleşmeyi ifade etmektedir. Toz ve ince taneli cevherlerin belli bir tane iriliğine gelecek şekilde bütünleştirilmesine aglomerasyon, bütünleşmiş malzemeye de aglomerat denmektedir. Aglomerasyon madencilik teknolojilerindeki gelişmeye bağlı olarak hızla artan ince taneli ürünlerin kullanım yerine uygun boyuta getirilmesi açısından çok önemli prosesleri içermektedir. Bu dersin kapsamında aglomerasyon yöntemleri, uygulama şekilleri ve endüstriyel uygulamalardan örnekler verilerek işlenecektir. Bu ders boyunca tane-tane etkileşimlerinden yola çıkarak tane bütünleşme mekanizmaları ortaya konacak, bu tanelerin bir araya gelerek oluşturdukları aglomeratların mekanik özellikleri tanımlanacak ve nihayetinde bu tür işlemlere gereksinim duyan endüstriler ve uygulamaları gözden geçirilecektir. Bu ders içerisinde mikron ve mikron altı boyutlardaki katı tanelerin etkileşimleri ve tabi oldukları fiziksel kuvvetlere karşı gösterdikleri karakteristik davranışların anlaşılması ve bu sayede gelişen teknikler ve karmaşıklaşan uygulamalar için belirli seviyede bir anlayışın oluşturulması en önemli çıktıdır.

41 Değerlendirme Ölçütleri Dersin Temel ve Yardımcı Kaynakları Dersin İşleniş Yöntemi SME Mineral Processing Handbook, Agglomeration (Chapter 11). N.L. Weiss (Ed.), SME Publishing, NewYork, J.Srb., Z. Ruzickova, Pelletization of fines (Minerals, Ores, Coal), In: D.W. Fuerstenau (Advisory Ed.) Developments in Mineral Processing vol.7, Elsevier Science Publishers B.V. Amsterdam, The Netherlands, K. Kommer, Size Enlargement. In: Ullmann s Encyclopedia of Industrial Chemistry, 5th Edition. Vol. B.2, Ch. 7, Verlag, Veinheim, Germany, Wolfgang Pietsch, Agglomeration Processes, Phenomena, Technologies, Equipment, Wiley-VCH, NewYork, 2002 Ders verme, Ödev Varsa (x) Olarak İşaretleyiniz Genel Ortalamaya Yüzde (%) Katkı 1. Ara Sınavı Ara Sınavı 3. Ara Sınavı Yarıyıl Ders Planı Hafta Sözlü Sınavı Uygulama Sınavı (Laboratuar, Proje vb.) Yarıyıl Sonu Sınavı 60 Konuları 1 Aglomerasyonun tanımı 2 Aglomerat sağlamlığı 3 Bütünleşme mekanizması ve bütünleşmede etken olan kuvvetler 4 Aglomerasyon yöntemleri 5 Kömür biriketleme tanımı ve amacı 6 Bağlayıcılı biriketleme yöntemleri ve örnek uygulamalar 7 Bağlayıcılı biriketleme yöntemleri ve örnek uygulamalar 8 Ara sınav 9 Bağlayıcısız biriketleme yöntemleri ve kömür özellikleri ve örnek uygulamalar

42 10 Bağlayıcısız biriketleme yöntemleri ve kömür özellikleri ve örnek uygulamalar 11 Peletleme yöntemleri 12 Sinterleme 13 Sinterleme 14 Final sınavı Dersin Bölüm Çıktıları İle İlişkisi Program Kazanımları Hiç Yok Dersin Katkısı Kısmen Tam Katkı 1 Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini uygulama becerisi 2 3 Deney tasarlama, deney yapma, deney sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi İstenen gereksinimleri karşılayacak biçimde bir sistemi, parçayı ya da süreci tasarımlama becerisi 4 Disiplinler arası takımlarda çalışabilme becerisi 5 Mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi 6 Mesleki ve etik sorumluluk bilinci 7 Teknik geziler ve stajlar aracılığı ile endüstriyel uygulamaları yerinde görmüş olan mezunları ileri seviyede yetiştirmek 8 Mühendislik çözümlerinin, evrensel ve toplumsal boyutlarda etkilerini anlamak için gerekli genişlikte eğitim 9 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci 10 Çağın ve sektörün sorunları hakkında bilgi 11 Mühendislik uygulamaları için gerekli olan teknikleri, yetenekleri ve modern araçları ileri seviyede kullanma becerisi Hazırlayan : Yrd. Doç. Dr. M. Fatih Can Tarih: