Ortodontik tedavinin süresi ve kontrol sıklığı:

Transkript

1 SIKÇA SORULAN SORULAR Ortodontik tedavi zor bir tedavi midir? Ortodontik tedavi, uzun süreli ve disiplin gerektiren bir tedavidir. İyi bir sonuç için hasta-hekim işbirliği gerekir. Tedavinin başarısı hastanın uyumuna bağlıdır.tedavi sürecinde verilen zaman aralıkları önemli olduğundan, iyi sonuç alabilmek için randevulara aksatmadan zamanında gelinmelidir. Ortodontik tedavinin süresi ve kontrol sıklığı: Ortodontik tedavi uzun bir süreç olup, kontrolleri 1 ay veya 15 günlük periyotlarla yapılmaktadır. Ortodontik tedavi süresi; vakaya göre değişir, ortalama süre 1-2 yıldır. ön grup dişlerin estetik düzeltme vakaları 3-4 ay sürebilir. İskeletsel zor vakalarda tedavi çocuklarda gelişimi durana kadar takip edilir. Hangi yaşta kimlere uygulanabilir? Aktif kemik hastalığı olmayan her bireye ortodontik tedavi her yaşta güvenle uygulanır. Özellikle tedavi sırasında aktif hale gecen kemik hücreleri yetişkinlerde yeni ve sağlıklı kemik dokusu oluşturduklarından diş çevresi kemik dokusu desteğinde lokal kayıplar gözlenen yetişkin

2 bireylerde dişlerin ömürlerini uzatmak açısından oldukça pozitif bir etkiye sahiptir. Günümüzde genel kanı,çocuğun sağlıklı gelişimi için daimi dişlenmesinin başladığı 6-7 yaşlarında ortodontik muayenesinin yapılmasıdır. Çocuk için ideal ortodontik tedavi yaşı daimi dişlerinin tamamlandığı yaşlarıdır. Ancak iskeletsel sorunların tedavisine daha erken başlanır (5-6 yaş). Özellikle iskeletsel problemler kalıtımsal olabilir, o nedenle ailede yada akrabada iskeletsel bir sorun varsa çocuk mutlaka daha erken yaşlarda kontrole götürülmelidir. Hangi durumlar iskeletsel ve kalıtımsal bozukluklardır? Alt çenenin, üst çeneyle olan ilişkisinde önde olması. Üst ön dişlerin alt ön dişleri hapsetmediği durumda. Üst ve alt çene arasında,ön-arka yönde çok fazla mesafe olması konumunda. Aşırı dişleklik, ağzı kapatmada zorlanma, kuş yüzü görünümüyle tanımlanan alt çenenin çok küçük olduğu durumlarda. Yüzde ileri asimetri olguları Dudak damak yarıklı bebekler İskeletsel bozuklukların tedavisi sadece ortodontik tedaviyle mümkün mü? En zor tedavi edilen durumlardır. Çağlayarak akan bir nehri tutmaya çalışmak gibi. Nehrin akmasını engellemeyi bıraktığınız anda tekrar

3 akacak ve kaybettiği zamanı hemen telafi ederek eski halini alacaktır. Özellikle alt çenenin önde olduğu durumlarda hasta çocuk ise büyümesi ve gelişimi durana kadar (bireyselliğe bağlı olarak yaşlara kadar) takip edilmesi gerekmektedir. Bazı durumlarda çocuğa hiçbir müdahale yapılmaz ve gelişimi durduktan sonra ortodontik tedaviyle kombine ileri çene cerrahisi uygulamasıyla kesin ve etkili bir tedavi uygulanır. Tabii cerrahi komplikasyonlar göze alınmalıdır. Alt çenenin geride olduğu konumda başarı daha yüksektir. Ancak çocuk motive edilemez ve uyum eksikliği gözlenirse, yine zaman kaybıyla sonuçlanabilir. En aktif büyüme döneminde; büyüme potansiyeli kullanılarak başarılı tedavi gerçekleştirilmeye çalışılır. Yetişkin bireylerde ise tedavi ancak çene cerrahisi destekli yapılmaktadır. Emzik kaç yaşına kadar emilmelidir? Bebeklerin emme ihtiyaçları doğaldır ve çene gelişimi için gereklidir. Ancak parmak emme, tırnak yeme, kalem ısırma gibi uzun süren diğer alışkanlıklar gibi uzun süreli emzik emme de ileride çok zahmetli bir tedaviyle düzelecek ciddi dişsel ve iskeletsel sorunlara yol açar. Emme eylemi 3,5-4 yaşına kadar bırakılmalıdır. Kaç çeşit ortodontik tedavi vardır? Sabit tedavi; dişlerin üzerlerine yapıştırılan braket dediğimiz ara elemanlar ve braketleri birbirine bağlayan diş hareketini yönlendiren tellerle uygulanan tedavi yöntemidir. Hekim yapıştırır, tedavi sonuna

4 kadar sabit kalırlar, hasta hiçbir şekilde çıkaramaz, çıkarmaya çalışmaz. Hareketli aygıtlarla yapılan tedavi de ise hastanın dişlerinden alınan bireysel kalıplara uygun hazırlanmış takıp çıkarılabilen akrilikten yapılan apareler uygulanır. Ancak etkili bir tedavi olabilmesi için günde en az 16 saat takılmalıdır. Son dönemde popüler olan invisalign tekniği de bu gruba girer. Kaç çeşit braket vardır? Hangisini nasıl seçmeliyiz? Braketler dişlerin dudak tarafındaki yüzeylerinden yapıştırılan ve dil tarafındaki (Lingual) yüzeylerine yapıştırılanlar olmak üzere iki ana gurupta toplanır. Lingual braketler, metal olarak üretilirler ya da sadece Almanya da bir laboratuarda kişiye özel altından üretim mevcuttur. Dış yüzeye yapıştırılanlar da ise metal, plastik, porselen, titanyum vs maddeler kullanılır. Son dönemde çıkan kendinden kapaklı braketler hem uygulama süresini yani hastanın ve hekimin dental koltukta geçirdiği süreyi kısaltır hem de sürtünmeyi azalttıkları için tedavi süresini kısaltırlar. Genel olarak hasta için kullanımları daha kolaydır.her seansta germe sıkma işlemleri yapılmaz. Hangi braketle tedavinin ücreti ne kadardır? Braketlerin fiyatları arasında oldukça geniş bir aralık vardır. Lingual tedavide kullanılan braketler en pahalılardır bunu kendinden kapaklı ve

5 porselen braketler takip eder. Ancak ortodontik tedavinin asıl fiyatını hekimin kendi emeği karşılığı alacağı ücreti ve tedavi süresi belirler. Maalesef bu sebepler; materyal farklılığı ve hekimlerin ücret farklılığı tedavi kalitesini ve piyasadaki ücret homojenliğini etkiler. Ancak en önemlisi doğru teşhis ve planlamadır. Sürücü yanlış yoldaysa arabanın kalitesi doğru hedefe götürmez. Hangi braket tipini tavsiye edersiniz? Malzeme kalitesi,tedavi kalitesini ve süresini etkiler. Ancak en önemlisi doğru teşhis ve planlamadır. Sürücü yanlış yoldaysa arabanın kalitesi doğru hedefe götürmez. En güncel ve en kaliteli olan seçenekleri tabii ki tavsiye ederim, ancak bazı durumlarda hastanın tercihine göre daha klasik ve standart materyaller de kullanılabilir. Detaylar hastaya anlatılarak seçimin her zaman hasta tarafından yapılması sağlanır. Dişler nasıl hareket eder? Ağrı olur mu? Ortodontik tedavi dişlere hafif kuvvetler uygulanarak dişlerin bulundukları kemik içerisindeki hareketleri sonucu gerçekleşir. Tedavi başında yada seanslardan sonra dişlerde hafif ağrı, hissizlik, üzerine basamama ve hafif sallanma gibi geçici problemler normal kabul edilmelidir. Ortodontik uygulamalardan sonraki 2-4 saat arasında ağrı maksimuma ulaşır ve 1-3 gün sonra azalarak kaybolur. Bu dönemde hasta tıbbi açıdan herhangi bir engeli yoksa ağrı kesicilerden yararlanabilir. Teller braketler alerji yapar mı?

6 Kullanılan bazı braket ve tellerin içerdiği nikel, bakır vs..metaller nedeniyle hastada alerjik reaksiyonlar gelişebilir. Hasta alerjik yatkınlığı varsa hekimini mutlaka bilgilendirmelidir. Alternatif tedaviler hekim tarafından sunulacaktır. Tellerle ve braketlerle dişlere zarar vermemek için nelere dikkat edilmesi gerekiyor? Tedavi boyunca sert, yapışkan gıdalar yenmemeli asitli içeceklerse az tüketilmelidir. Ön dişlerle ısırma eylemi yerine dilimlenerek alınan gıdaların arka dişlerle çiğnenmesi önerilir. Dişlere gelen sert kuvvetler hem braketlerin kopmasına sebep olmaktadır hem de hareket halinde olan dişlere ve dişler vasıtasıyla çene kemiğine zararlıdır. Tedavinin başında yaklaşık 1 haftada alışılan dişlerde hafif sıkma ve sızı hissedilir. Bu dönemde özellikle sert gıdalardan kaçınılmalıdır. Fındık fıstık gibi çerezler, her türlü sakız ve erik gibi çekirdekli meyveler kesinlikle yenmemelidir. Braketler ve teller diş etlerimde ve dudağımda yaralar oluşturur mu? Alışma döneminde mukoza yaralanmaları meydana gelebilir. Bu yaraların çabucak iyileşmesi için etkin bir fırçalama ile birlikte ağız gargaraları kullanılabilir. Hastaya verilen dental mum yara olan kısmın karşısına denk gelen tel veya braketin üzerine yapıştırılarak yarayla temas kesilir. İyileşme süresince etkilidir. Bu mumlar eczanelerde satılmaz bittiği durumlarda hekiminiz size yeni bir kutuyu seve seve verecektir. Tedavinin başında yanakta yara olmasa da özellikle gece

7 yatarken mumun en arka dişlerin yüzeylerine yapıştırılması alışma süresini kolaylaştırmak amacıyla önemlidir. Dişlerimi nasıl fırçalamalıyım? Özel bir bakım setine ihtiyacım var mı? Etkin fırçalama dişlerin tüm yüzeylerinin tamamen temizlenmesi anlamını taşımaktadır. Dış, iç, çiğneyici ve ara yüzeyler. Ortodontik tedaviye başlayacak hastalarda ağız bakımı, diş eti ve dişin destek dokularının sağlığı maksimum düzeyde iyi olmalı ve tedavi süresince de devam etmelidir. Aksi halde dişlerin ön yüzeyinde lekelenmeler, dişlerde çürümeler meydana gelebilir. İleri durumlarda diş etlerinde ağrı, şişme, kanama, diş etlerinde büyüme, diş ve dişin çevre destek dokularında kayıplar meydana gelebilir. Diş bakımı yoğun florlu diş macunları, ara yüz fırçaları, diş ipleri ve Braun-Oral B markasının piyasaya sunduğu ağız duşu ile desteklenmelidir. Özellikle ağız duşu fırçalamayı takiben kullanıldığında çok etkili olmaktadır. Ortodontik tedavide meydana gelebilecek komplikasyonlar nelerdir? Tedavi sırasında kullanılan sabit (braket-tel-lastik) veya hareketli (takıp çıkarılan apareler) önerilen şekilde kullanılmalıdır. Nadiren de olsa apareylerin kırılan kopan parçalarının yutulma ihtimali vardır. Ağız dışı apareyler aktif spor yaparken kullanılmamalıdır. Hasta ağız bakımına özen göstermelidir. Braketler gıdalar için tutunma yüzeyleri oluştururlar, eğer hasta dişlerini ideal sıklıkta ve ideal şekilde fırçalamazsa dişlerinde çürümeler gözlenecek diş etlerinde de iltihaplanmalar oluşacaktır. Sabit tedavinin negatif yan etkisi olarak nadiren tedavi sonrasında dişlerin

8 köklerinin ucunda erimeler görülebilir, son yapılan çalışmalar bu durumun kişisel yatkınlığı bulunan hastalarda söz konusu olduğunu savunmaktadır, ayrıca dişlerin anatomik yapılarındaki olumsuzluklar, kuvvet dengesizliği, apareylerin yanlış kullanımı da sebep olmaktadır.. Hasta bu durumda hiçbir şikayet duymaz, dişlere herhangi bir müdahalede bulunmaya gerek yoktur. Tedavi arasında alınan röntgen filmleri durum tespiti ve gerekirse tedaviye uygulanan kuvvetleri keserek ara vermek açısından önemlidir. Ortodontik Tedavi için diş çektirmek sakıncalı mı? Gereken durumlarda diş çekimi gerekli olmaktadır. Çene kemikleri ile dişlerin büyüklükleri arasında orantısızlık var ise 28 dişin (yirmi yaş dişleri sayılmadan) çene kavsinde sürecekleri yeterli yer yoksa ve çenelerde kesinlikle yer sağlanamıyorsa gerekli dişlerin çekimi uzun süreli kalıcılık açısından doğru bir tedavi planlamasıdır. Her hasta için tedaviye başlamadan önce yapılacak tedavinin kişiye özel planlanması gerekir. Tedavi planlaması hastanın ağız içi fotoğrafları, çene modelleri ve röntgenleri incelenerek yapılır. Birtakım özel analizler ve hesaplamalar sonucu uygulanacak tedavi belirlenir. Bu amacla kliniğimde bilgisayarlı analiz programı Dolphin imaging system 10 kullanılmaktadır. Hastaların kayıtları modeller ve SAM 2 artikulatör sistemi ile tutulmaktadır. Yapılan tedavi geri döner mi (nüks)?

9 Ortodontik tedavi geri dönüşlüdür. Yapılan tedaviyle dişlerin getirildiği son konuma kemik dokusunun ve yumuşak dokuların adaptasyonu için yaklaşık 1 yıl gerekmektedir. Ayrıca ağız durgun bir ortam değildir; dil, dudak, yanak ve çeşitli sertlikteki gıdaların çiğneme esnasında oluşturduğu kuvvetler dişler üzerine sürekli etki yapar. Yapılan tedavinin korunması için bir takım sabit ve hareketli sistemler kullanılmaktadır, gerektiğinde dişlerin dışarıdan görünmeyen dil tarafındaki yüzlerinden yapıştırılan teller özellikle yetişkinlerde hayat boyu bırakılmaktadır. Tedavi bitiminden sonra yılda 1 kez kontrole gelinmesi faydalıdır. Tellerde kopma veya çıkma olursa beklenilmeden hemen hekime başvurulmalıdır. Pekiştirme aygıtlarının istenilen şekilde kullanılmamasından doğacak geriye dönüşten hasta sorumludur. Nüks için tekrar bir tedavi talebi olursa,hasta yeni bir hasta gibi değerlendirilir Ortodontik Çene Cerrahisinin komplikasyonları var mıdır? Çene cerrahisi 2-4 saat arası süren, gerekli olgularda dışarıdan kan katkısına ihtiyaç olunan, genel anestezi altında yapılan ciddi ameliyatlardır. Son dönemlerde oldukça gelişmeler sağlanmış ve rutinde uygulanır hale gelmiştir. Her ciddi ameliyat gibi çene cerrahisi ameliyatlarında da olabilecek komplikasyonlar vardır. Genel anestezinin yaratabileceği komplikasyonlar, sinir zedelenmelerine bağlı gelişebilecek özellikle dudaklardaki his kayıpları, yeterli beslenememeye bağlı hareket ettirilen kemik parçalarında gelişebilecek nekroz gibi potansiyel komplikasyonlar hakkında ameliyatınızı gerçekleştirecek olan cerrah ile görüşmelisiniz. Bu durumları değerlendirdikten ve kar zarar analizlerinizi yaptıktan sonra ortodontistinizle tedavinize başlamalısınız. Cerrahi sorumluluk tamamen ameliyatı gerçekleştirecek cerrahtadır, ortodontist

10 planlama ve çene kavislerini ameliyata hazırlama aşamasında etkilidir. O nedenle ortodontistinize güvendiğiniz kadar hatta çok daha fazla cerrahınıza güvenmelisiniz. Çene cerrahisi gerekiyorsa niye ortodontik tedavi de görmem gerekli? Mevcut olan kapanış bozukluğunu maskelemek için doğal bir maskeleme gelişmiştir. Örneğin çok önde olan bir alt çenedeki ön dişler % 90 olguda geriye doğru yatmışlardır üst çene ön dişlere yaklaşmak için. Yine çenelerin enleri arasındaki oran bozulmuştur. Ortodontist ameliyat anında birbiriyle uyumlu çapraşıksız, boşluksuz, ameliyatın başarısını arttıracak birbiriyle uyumlu alt ve üst çene kavisleri hazırlar. Orta boy tencereye orta boy kapak kapatabilirsiniz küçük ve ya büyük kapak kapaklarda sorun yaşanacaktır. Ortodontik çene cerrahisi ameliyatı sonrası nasıl bir süreç yaşanır? İlk 2-3 hafta zordur. Çeneleriniz birbirlerine teller ve ya lastikler aracılığıyla bağlanmışlardır. Beslenme pipetle alınan sıvı gıdalarladır. Bu dönemde antibiotik ve ağrı kesici takviyesi yapılmaktadır. 2-3 hafta sonra ortodontistinize kontrole gidersiniz ve bu bağlantılar çıkarılır, yavas yavas ağız açma egzersizlerine geçilir. Bu dönemde püre şeklindeki gıdalarla besleneceksiniz. Birkaç kilo kaybı sıkça gözlenir. Ağız bakımı çok önemlidir, Fırçalama hiç bırakılmamalıdır,pipetle beslenme döneminde bile. Dişlerin dış yüzeyleri fırçalanır. Ağız duşu çok faydalıdır. Serum fizyolojik kullanılarak yıkanabilir. Ameliyattan sonraki 3-4 ay içinde tedavi tamamen biter.

11 Çene eklemi şikayetlerine ortodontik tedavinin etkisi nedir? Ortodontik tedavi sırasında geçici olarak eklem (TME) problemleri meydana gelebilir. Tedavi sonucunda mevcut problem iyileşebildiği gibi daha da ilerleyebilir. Ortodontik kapanış bozukluğu eklem rahatsızlıklarının sebebi olabilir. Eklemde meydana gelmiş yıkım ve düzensizlikler yapılan tedaviyle etken olan kapanış bozukluğu ortadan kaldırılsa dahi eklemdeki mevcut hasara iyileştirici bir etki sağlamayabilir. Bu durumda ekleme yönelik ileri cerrahi müdahaleler uygulanabilir. Cerrahi planlama nasıl gerçeleşir? Ortognatik cerrahi vakalarinda en onemli asama cerrah ile ortodontistin birlikte hastayi muayene etmesi, ve alinan kayitlarla ameliyat simulasyonunun ve planlamasinin yapilmasidir. Basarili bir operasyon icin vakanin dogru planlanmasi gerekmektedir. Bu amacla hasta önce klinik olarak incelenir. Mevcut asimetriler, dental orta hat kaymasi, eklem konumlari, gülme hattindaki degisiklikler, dil dudak fonksiyonlari degerlendirilir. Konusma ve diger mimikler incelenir. Üst ve alt çenenin uzaydaki konumlarına en yakın şekilde modellere taşınması ancak facebowlar ile mümkündür. Face bow ile tespit edilen konumda maxilla artikulatöre alınır, maxillaya göre de mandibula taşınır. Bu iliski kondilin fossa iliskisini de en yakin yansitmaktadir. Klinigimde SAM 2 artikulatör sistemi kullanılmaktadır. Kondilin doğru tespiti ameliyat basarısını etkilemektedir. Doğru kondil konumunda hazırlanan ameliyat splintleri ameliyat sırasında kondilin fossadan uazaklasması sonucu gercekleşecek yanlış tespit riskini azaltmaktadır.

12 Hastanin lateral ve postero anterior grafileri dolphin 10 bilgisayar cizim programiyla analiz edilir. Bu program ameliyat sonrasi iliskiyi de iki boyutlu olarak profil iskele ve yumusak doku yansimasi acisindan gosterebilmektedir. Klinik muayeneyle birlestirilen veriler dogrultusunda modeller öncesi preoperatif simulasyon gerceklestirilir ve hastanin ameliyat splintleri hazirlanir. Cerrahın preoperatif planlamayı incelemesi ameliyat sırasında çıkabilecek sorunlarin telafisi açısından cok önemlidir. Gerek görüldügünde hastanin üc boyutlu plastic modelleri de cekilen ct lern değerlendirilmesiyle elde edilebilinir. Tek çene mi yoksa çift çene cerrahisi mi? Her hastanın anatomik olarak her cerrahın da deneyimi açısından kendi sınırlari vardır. Kişisel tecrübem 5-6 mmyi aşan ön arka yön anomalilerinde relapsi engellemek ve daha iyi bir estetik sonuc icin cift çene cerrahisinin daha faydali oldugudur. Yine laterognati, çiğneme düzlemini de içine alan açısal asimetrilerde de çoğunlukla çift çene cerrahisi daha başarılıdır. Tellerin dudaklarımın içinde yaptıklara yaralara hangi ilaçları sürebilirim? Baslangıcta olusabilecek dudak icindeki vuruk ve yaralara Protefix ağız içi yara koruyucu jel ve ya Kenacort-a Orabase % 0,1 5 gr Pomad pomad sürülebilir. Tellerin üstüne yapıştırılan koruyucu mumlar ve dişlere takılan lastikler eczanede satılır mı?

13 Hayır sadece ortodonti kliniklerindentemin edilir. Teller yüzünden dişlerim çürür mü? Hayır diş fırçalama eksikliğinden dolayı çürür. Braketler gıda artıkları için boş diş yüzeyine göre daha tutucu bir yüzey oluştururlar. Ancak düzenli diş fırçalama bu sorunu çözer.