Bu kitapçık (MEGEP) modüllerinden yararlanılarak oluşturulmuştur.

Transkript

1

2 Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış bireysel öğrenme materyalidir. Millî Eğitim Bakanlığınca ücr etsiz olarak verilmiştir. PARA İLE SATILMAZ. Bu kitapçık (MEGEP) modüllerinden yararlanılarak oluşturulmuştur.

3 MODÜL 1: İLETİŞİM SÜRECİ VE TÜRLERİ 1. İLETİŞİM İletişim: İnsanların tutum, bilgi, düşünce, duygu ve davranışların kaynak tanalıcıya doğru yazılı sözlü veya sözsüz olarak iletilmesidir İletişim, kişilerin kendini ifade edebilme ve kendilerini dinletme gereksinimleri sonucu ortaya çıkar.iletişim, mesaj, gönderici ve mesajı alan olmak üzere, üç önemli unsuru olan ve bilgi, duygu, görüntü veya sesin iletilmesi ve işlenmesi sürecidir. Anlamak ve anlaşılmaktır Neden İletişim Kurarız? 1) İnsan sosyal bir varlık olduğu için 2) Duygu ve düşüncelerini paylaşmak için. 3) İhtiyaçlarını karşılamak için 4) İnsanoğlunun bilgi birikimini almak veya kendi bilgilerini aktarmak için 1.3. İletişimin Fonksiyonları İletişim, kaynaktan hedefe bilgi transferidir. Buna göre iletişim kurmanın dört temel fonksiyonu vardır. Bilgi, motivasyon, kontrol ve heyecanlandırma fonksiyonudur. İletişimin her hangi bir sosyal sistem içindeki temel fonksiyonları da şu şekilde sıralanabilir. Enformasyon: Kişisel, çevresel, yerel, ulusal ve uluslararası koşulları anlamak, bilinçli tepki göstermek ve doğru sonuçlara ulaşmak için gerekli olan haber, veri, bilgi, mesaj, fikir ve yorumların toplanması, depolanması, işlenmesi ve yayılmasıdır. Sosyalizasyon: Kişilerin içinde yaşadıkları toplumun etkin üyeleri olarak, faaliyet göstermelerini sağlayıp: toplumsal bağlılığı ve bilinci besleyecek genel bilgi birikimini oluşturmak ve böylelikle, toplumsal yaşama aktif bir şekilde katılmalarına izin vermek. Motivasyon: Her toplumun ve topluluğun yakın ve uzak hedeflerini oluşturmak, kişisel tercihlerin teşviki, kişisel ve toplumsal etkilerini geliştirmek, herkesçe kabul gören hedeflere ulaşmaya yardımcı olmak. Tartışma: Karşılıklı fikir birliğini ve alışverişini kolaylaştırmak ve kamuoyunu ilgilendiren konularda farklı görüşleri netleştirmek için gerekli ortamı oluşturmak, genel kabul gören tüm yerel, ulusal ve uluslararası konularda daha geniş kamuoyu ilgisi ve katılımı sağlamaktır. Eğitim: Yaşamın tüm aşamalarında entelektüel gelişme, kişilik oluşumu, kişisel yetenek ve kapasitenin gelişimi için bilgi aktarmak. Kültürel Gelişme: Kültürel mirası korumak amacıyla, kültürel ve sanatsal ürünlerin yayınlanması, bireyin ufkunun genişletilmesi, hayal gücünün, estetik gereksinimlerinin ve yaratıcılığının canlandırılması yoluyla, kültürel gelişimin sağlanması. Eğlence: Kişisel veya toplu olarak eğlenme amacıyla işaret, sembol, ses, görüntü aracılığıyla tiyatro, dans, sanat, edebiyat, müzik, spor vb. aktivitelerin yaygınlaştırılmasını sağlamak. Entegrasyon: Tüm insanların, grupların ve ulusların birbirini tanıma ve anlamlarını sağlamak, kendileri dışındakilerin yaşam koşullarını, görüşlerini ve isteklerini

4 değerlendirebilmek için gereksinim duydukları farklı mesajlara ulaşmalarını sağlamak. İletişimin Bireysel ve Toplumsal Fonksiyonları Bireysel Fonksiyonlar Toplumsal Fonksiyonlar Enformasyon toplar ve dağıtır Toplumu bilgilendirir Duygu ve düşünceler paylaşılır Öğrenme sürecini destekler Karar destek sistemi sağlar Kültürel yakınlaşma sağlar Toplumsal statü kazandırır Kültürel aktarma sağlar Birey kendini gerçekleştirir Toplumsal yakınlaşma sağlar Temsil yeteneği kazandırır Toplumu motive eder Sosyalleşme sürecine katkı sağlar Toplumu yönlendirir İletişim Sürecinin Unsurları İletişim kaynak ile hedef arasında kurulur. Kaynak ile hedef arasındaki iletişim, iletişim kanalı ile sağlanır. Mesaj kanaldan gererek hedefe ulaşır; bunun için kanal iletiye uygun olmalıdır. Kaynak birey veya grup olabileceği gibi; organizasyon veya kitle de olabilir. İletişim süreci üç temel aşamada ortaya çıkar. İletişimin kaynağı veya gönderici Mesaj Alıcı Kaynak bir yayın spikeri, bir dergi için röportajcı veya hastasını tedavi eden bir doktor olabilir. Mesajın alıcısı ise, bir dinleyici, bir izleyici veya bir okuyucudur. Mesaj, gönderici ve alıcı olmak üzere her iki taraf açısından anlam içeren işaret ve sembollerdir. İletişimin yapılmış olan tanımları göz önünde bulundurulduğunda, onun bir süreç olduğu anlaşılır. İletişimin bir süreç olması bir yönüyle gönderilen mesajın geri bildirim halinde kaynağa iletilmesi ve bunun bu şekilde devam etmesidir. Süreç bir kaynağın istenen bir etkiyi yaratabilmek için, alıcıya iletmek üzere, ileti üretmesi şeklinde tanımlanır. İletişimin Temel Unsurları İletişim her zaman en az üç temel unsurdan oluşur. İletişim, sürece, kanal ve geri bildirimin katılmasıyla tamamlanır. İletişimin tanımları incelendiğinde, iletişimin bir mesajı anlaşılır bir biçimde alıcıya gönderme işlemi olduğu görülür. Aşağıdaki şekilde de görüldüğü gibi iletişim, kaynağın mesajı düzenleyip (kodlama), onu ne şekilde göndermeyi düşünmeyi düşünmesiyle başlar. Alıcının öncelikle gönderilen mesajı algılayacak, başka bir deyişle kodlanan mesajı çözümleyecek yetenekte olması gerekir. Alıcı, kaynağın gönderdiği mesajı çözümler ve bir düşünce haline dönüştürebilir ve geri-bildirimde bulunabilirse, iletişim süreci tamamlanmış olur. İletişim, birkaç adımı gerektiren bir süreçtir. Süreç göndericinin düşünceleri, duyguları veya görüşleri kodlamasıyla ve hedefe göndermesiyle başlar. İletişim süreci, bir mesajı herhangi bir kanalla gönderen gönderici veya kaynak, gönderilen mesaj veya ileti ve mesajı alan hedef veya alıcı olmak üzere üç temel unsurdan oluşur. Bu unsurlardan birisi eksik olursa iletişim kurulamaz. Örneğin, gönderici mesajı gönderebilir, ancak alıcı onu duymaz veya algılayamaz ise, iletişim gerçekleşmez.

5 Temel İletişim Süreci İletişim süreci, kaynağın bir mesajı anlaşılır biçimde kodlayarak, alıcıya göndermesiyle başlar. İletişim sürecinde kaynak iletmek istediği mesajı, önce hedef tarafından algılanabilir ve anlaşılabilir işaretlere dönüştürür; yani kodlar. Kodladığı mesajı bir araç (sözel ve görsel) veya kanal aracılığıyla gönderir. Mesajı alan hedef, gönderilen mesajın kodunu açar, onu algılar; yani yorumlar ve bu yorumuna göre tepkisini kodlayıp geri gönderir (geri-bildirim). Kaynak, hedefin tepkisine göre, kendi amacının, karşısındakinin algılamasıyla aynı olup olmadığını kontrol etme imkânına sahip olur. İletişimin etkinliğini, iletişim sürecinin etkinliği belirler. İletişim sürecinin işleyişi gönderici (kaynak) ile başlar. Kaynak, mesajın kodlayıcısıdır. Bireysel iletişimde birey hem kaynak, hem de hedeftir. Gönderici, mesajı hedefe gönderen şahıstır. Algılama ve değerleme dediğimiz ikinci aşamada, kişiler kendilerine ulaşan mesajları değerlendirir; kısaca, onları "filtre" eder. Bir başka deyimle kodlarını çözer. İletişim sürecinin üçüncü unsurunu mesaj oluşturur. Mesajlar, göndericinin fikir, düşünce ve arzularını belirten sembollerdir. Tam iletişim ancak, mesaja gönderici ve alıcının aynı anlamı vermesi ile kurulabilir. İletişim sürecinin dördüncü unsurunu, iletişim kanalı oluşturur. İletişim kanalı, mesajın göndericiden alıcıya doğru aktığı yolu ifade eder. Örneğin sözlü ve yüz yüze iletişimde, mesaj atmosfer yoluyla alıcıya ulaşır. Telefon görüşmelerinde ise kanal, telefon hatlarıdır. İletişim sürecinin önemli bir unsuru da çevresel faktörlerdir. Çevre faktörleri, mesajın iletişim kanalı içinden akışını etkileyen koşulları ifade eder. Örneğin, gürültü bir çevre koşuludur. Aynı şekilde, hava şartlarının radyo dalgaları üzerindeki etkisi de, bir başka çevre koşuludur. Alıcı (hedef), iletişim sürecinin en önemli diğer unsurudur. İletişim gönderici ve alıcı arasında kurulur. Hedef, mesajı alan kişidir. Alıcının, mesajı taşıyan sembolleri algılaması ve geri bildirimde bulunması ile iletişim süreci tamamlanır. İletişim sürecinin son aşamasını geri-bildirim oluşturur. Geri-bildirim, alıcının, göndericinin mesajına cevabıdır. Bucevap sayesinde, gönderici mesajının anlaşılıp anlaşılmadığını öğrenir Kaynak (Gönderici) İletişimin tam olarak gerçekleşebilmesi için, üç temel faktörün bulunması gerekir. İletişimin temel faktörleri denilen bu üç faktör, kaynak, alıcı ve mesajdır. Bu üç faktör olmadan iletişim sağlanamayacağı gibi, gerçekleşen iletişim olgusunun etkinliği de, söz konusu olan üç faktörün taşıyacağı özelliklere bağlıdır. Gönderici, mesajın kaynağı, iletişimin başlatıcısıdır. Gönderici, iletişimi başlatan veya iletiyi gönderendir. Gönderici olmadan iletişim kurulamaz.

6 İyi bir iletişim için kaynağın taşıması gereken özellikleri kısaca şu şekilde belirtebiliriz: 1) Kaynak bilgili olmalıdır. 2) Kaynak kodlama özelliğine sahip olmalıdır. 3) Kaynak düzlem ve rolüne uygun davranmalıdır. 4) Kaynak tanınmalıdır Mesaj Mesaj, göndericinin fikirlerinin ve isteklerinin sembollere dönüşmüş halidir. Sembollerin tek başlarına bir anlamlan yoktur. Sembollere, anlamlan gönderici ve alıcı yükler. Eğer, alıcının verdiği ve göndericinin algıladığı anlamlar birbirlerine uygun ise, "tam iletişim" söz konusu olur. Etkin bir iletişimin gerçekleşmesi için, önce iletişimin tam olması gerekir. Bunun için göndericinin sembollerini, alıcının tanıması gerekir, aksi takdirde alıcı sembolleri tanıyamaz ve iletişim gerçekleşmez. Bir mesaj bilgi içerir. Genellikle insanlar arasında konuşma ve yazma ile ilişkili, çeşitli işaretler mesaj olarak düşünülür. Bu işaretler, sözlü veya sözsüz olabilir. Jestlerle, göz kırpmakla, kaş çatmakla insanlar sözsüz olarak mesajlarını iletirler. İnsanlar yazılı ve sözlü olarak da mesaj iletirler. Mesaj, göndericinin düşünce ve isteğinin sembollere dönüşmüş halidir. MesajınGenelÖzellikleri İletişim türünü belirlemede etken olan mesajlar, en genel şekliyle "sözel" ve "sözel olmayan" mesajlar olarak iki gruba ayrılır. Her iki gruptaki mesajların taşıması gereken özellikleri su şekilde sıralayabiliriz. 1) Mesaj anlaşılır olmalıdır. 2) Mesaj açık olmalıdır. 3) Mesaj doğru zamanda iletilmelidir. 4) Mesaj uygun kanalı izlemelidir. 5) Mesaj, kaynak ve alıcı arasında kalmalıdır Kodlama - Kod Açma Bilginin, düşüncenin duygunun iletime uygun, hazır bir mesaj haline getirilmesine kodlama denir. Kaynağın aklından geçirdiği, düşünceler alıcının anlayabileceği simgelerle kodlanarak, mesaja dönüştürülür. Kaynağın mesajı kodlaması, ayni zamanda onun tecrübelerini de kapsar. Kodlama, mesajın gönderileceği ortamın seçimi ile de ilgilidir. Kişilerin arkadaşlarıyla günlük konuşmaları, resmi toplantı konuşmaları veya teknik bir konuda konuşmaları, ortama bağlı değişik konuşma yöntemlerini gerektirir ve bu konuşmalar ortamına göre kodlanır. Kodlama, bir mesajın iletişim kanallarının özelliklerine uygun olacak şekilde, bir simgeleştirme sistemi aracılığıyla fiziksel olarak iletilebilecek veya taşınabilecek biçime çevrilmesidir.

7 Mesajın yorumlanarak, anlamlı bir şekilde algılanmasına kod-açma denir. İletişim süreci içerisinde mesajlar ancak kod-açma yoluyla, kâğıt üzerindeki anlamsız işaretler, ya da bir takım ses ve görüntü sinyalleri olmaktan çıkıp, anlam kazanırlar. Kodlama, kaynak, kodaçımı ise alıcı tarafından yapılır Kanal Kanal: Kaynak tarafından mesajın alıcıya ulaştırılması için kullanılan yol ve yöntemlerin tamamıdır Alıcı (Hedef) İletişimin gerçekleşmesi için en az iki kişiye ihtiyaç vardır. Bunlardan biri kaynak, diğeri alıcıdır. İnsan kendisiyle kurduğu iletişimin dışında, tek başına bir iletişim kuramayacağına göre, mutlaka alıcı veya alıcılar gerekir. Kodlanmış mesajı alan ve kodunu açan kişi alıcıdır. Alıcı, mesajı taşıyan sembolleri algılayıp anlam vererek, iletişimi sonlandırır ya da kendisi bir mesaj göndererek gönderici konumuna geçer. İletişim süreci, gönderilen mesajı alıcının algılamasına kadar tamamlanmaz. Alıcının Taşıması Gereken Özellikler Alıcı iyi bir dinleyici olduğu sürece, iletişim süreci etkin olacaktır. Ancak bu sayede hedef mesajı algılayabilir ve bilgilerinin elvermesi durumunda mesajın kodunu çözerek geri bildirimde bulunabilir. Alıcının mesajı tam olarak algılaması, izafet çerçevesinin olmasına, mesajın anlaşılmasına ve bilgilerinin elvermesine bağlı olduğu kadar, aynı zamanda aktif dinleme yeteneğinin olmasına da bağlıdır. Aktif bir dinleyici olabilmek için, alıcının; 1) Etkin sessizlik içinde olması, 2) Dinlerken her türlü önyargı, öntipler (stereotype), değerlendirmeler ve genellemelerden kendini uzak tutması, 3) Göndericiye karşı empati göstermesi, 4) Sabırlı olması ve konuşmacının sözünü kesmemesi gerekir. Filtre, göndericinin ve alıcının mesajları değerlendirmesidir ve burada devreye algılama girer. Algı, kişinin belli bir bilgiyi duyma, organize etme, anlama ve değerlendirmesidir. Alıcının kaynaktan gelen mesajı kendi değer yargıları, kültürü, geçmiş yaşantıları, görüşlerinden süzerek algılamasıdır Geri Bildirim (Feed-Back) Geribildirim, alıcı ve gönderici arasındaki geriye bilgi akışıdır. Bu sayede, gönderici mesajının anlaşılıp anlaşılamadığını öğrenir. Geribildirimin olmadığı bir iletişim, "tek yönlü iletişim" iken, geribildirimin olduğu iletişim, "çift yönlü iletişim"dir. Geribildirim, bir tür kontrol mekanizmasıdır ve iletişim sürecini etkiler. İletişim sürecinin son unsuru geribildirimdir. Alıcının, kaynağın mesajına verdiği yanıt, geri-bildirim olarak adlandırılır. Kaynak, kendisine ulaşan mesajı değerlendirerek, mesajını yeniden düzenler ve iletir. Bir mesaj göndericiden alıcıya, sonra tekrar göndericiye geri bildirim yoluyla iletilir. Geri bildirim, hedefin mesajı nasıl yorumladığını gösterir. Geri bildirim, alıcının tepkisini göndericiye aktarmasıdır. Geri bildirim, iki yönlü iletişimin ortaya çıkmasının zorunlu bir unsurudur. İletişim süreçlerinde temel kültürel ve dil farklılıkları, iletişim problemlerine neden olur. Bu durumda, sağlıklı bir geri bildirimde

8 bulunulamaz.etkin bir iletişim, pozitif geri-bildirim sayesinde kurulabilir. Pozitif geri bildirim, iletişim sürecinde su anlama gelir: 1) Mesaj alınmıştır, 2) Mesaj algılanmıştır, 3) Mesaj doğru bir biçimde yorumlanmıştır, 4) Alıcı, gelecek adım (geri bildirim) için hazırdır. Geri-bildirimde bir mesaj alındıktan sonra, kodu çözülür ve mesaja bir tepkide bulunulur. Hedef, onu tekrar kodlayarak, uygun bir kanalla tekrar kaynağa gönderir. Gönderilen mesajın tekrar kodlanarak, geri bildirimde bulunulması durumunda, ilk "kaynak" bu kez "hedef olur. Budöngüsel sürece kısaca geri bildirim denir. İnsanlar arasındaki iletişimin, iki türü vardır. Yüz yüze iletişim ve yüz yüze olmayan iletişim yüz yüze iletişimde hedefin kaynağın gönderdiği mesaja anında tepki verme olanağı vardır. İletişim kuran taraflar arasındaki iletişim, interaktif olarak eş zamanlı yapıldığı için, geri bildirim de aynı anda yapılır. Sürecin olumlu biçimde tamamlanma ihtimali yüksektir. İnandırıcılığı artırır ve anında cevap verme olanağı sağlar Tek Yönlü İletişim İletişim, işleyiş yönü bakımından; tek yönlü veya iki yönlü iletişim olmak üzere ikiye ayrılır. Tek yönlü iletişim, bir mesajın kaynaktan alıcıya, alıcının aktif geri bildirimi olmaksızın yapılan iletişim biçimidir. Tek yönlü iletişim, bir kaynakla bir veya birden fazla hedef arasında kurulur. Tek yönlü iletişimde kaynak bir kişi, hedef bir veya birden fazla olabileceği gibi, kaynak birden fazla, hedef bir kişiden oluşabilir. Ancak sık yaşanan tek yönlü iletişim biçimi, kaynağın tek, hedefin birden fazla olmasıdır. Tek yönlü iletişimin diğer bir yönü, tek yönlü iletişimde kaynak mesajı gönderdiği zaman, hedeften geri bildirimde bulunmasını beklemez. Burada asıl amaç, mesajı hedefe ulaştırmaktır İki Yönlü iletişim İki yönlü iletişim, göndericinin, mesajına alıcıdan geri bildirim aldığında ortaya çıkan iletişimdir. Astlara bir öneride bulunmak, soru veya zıt düşünceler almak, iki yönlü iletişim örneğidir. İki yönlü iletişimde problem çözme ve karar verme, iki yönlü etkin dinlemenin sonucunda ortaya çıkar. Tek yönlü iletişimde sadece bir mesaj, diğer bir kişiye gönderilir ve geribildirim ve etkileşimli akış olmaz. Aksine iki yönlü iletişimde gönderici ve alıcılar karşılıklı etkileşim içindedirler.

9 2. İLETİŞİM TÜRLERİ VE İLETİŞİMİ ENGELLEYEN İletişim Türleri Sözlü İletişim UNSURLAR Sözlü iletişim, konuşma dili olarak da adlandırılır. Yüz yüze görüşmeler, toplantılardaki konuşmalar, brifingler, halka hitaplar, telefonla yapılan görüşmeler, konferanslar vb. biçiminde kurulur. Sözlü iletişim, yüz yüze olabileceği gibi radyo, televizyon ve telefonla da olabilir. Dil ve dil ötesi olmak üzere iki kısma ayrılır. Karşılıklı konuşmaları, hatta mektuplaşmaları dil ile iletişim olarak kabul edebiliriz. Dil ile iletişimde kişiler, mesajlarını birbirine iletirler. Dil ötesi iletişim de ise, sesin niteliği önemlidir.(ses tonu, sesin hızı, şiddeti, hangi kelimelerin vurgulandığı, duraklamalar vb.) Sözlü iletişimin pek çok avantajı vardır. Bu avantajlar: 1) Verilen haberin anlaşılma derecesi denetlenebilir. 2) Soru sorulabilir. 3) Verilen cevaplar kontrol edilebilir. 4) Anlaşılmayan konulara açıklık getirilebilir. 5) Eş zamanlı olarak geri bildirimde bulunulabilir Sözsüz İletişim Beden dili olarak da adlandırılan sözsüz anlatımlar, insanlığın tarihiyle birlikte başlar. Yapılan araştırmalar, kişilerin karşılıklı konuşmalarında mesajın yüzde 35 inin sesli, yüzde 65 inin ise, sessiz kanalarla iletildiğini göstermiştir. Sesin tonlanarak kullanımı, mesaja farklı anlamlar yükleyebilir. Konuşulan dil, dilin kullanış şekli, ses tonu, yazılı iletişimde yazının biçimi, içinde bulunulan ruhsal durum, gönderici veya hedefi kitle durumundaki kişinin dile getirmek istediklerine ilişkin bir anahtar oluşturur. Sözsüz iletişim beş temel fonksiyona sahiptir. 1) Sözsüz jestlerle sözlü mesajı pekiştirmek amacıyla kullanılan olumlama hareketleri veya tekrar, 2) Jestlerle kafayı olumsuz anlamda sallayarak yalanlama veya aksini iddia etme, 3) Sözlü mesajın yerine geçebilecek bir davranışta bulunma, 4) Gözlerle mesaj iletme, 5) Mesajın anlamını tamamlama ve mesajı vurgulama

10 2.3. İletişim Şekilleri Kişinin Kendisi ile İletişimi Kişiler Arası İletişim Grup İletişimi Örgütsel İletişim Kitle İletişimi 2.4. İletişim Engelleri Kişiler arasında iletişim sürecinin istenilen biçimde gerçekleşmesini önleyen belli başlı engeller şunlardır: Sözcüklere boğulma (Verbalizm): Kaynak hedefle paylaşmak istediği düşünce, bilgi, haber, duygu ya da tutumu hedefin anlayacağı bir biçimde iletmezse bu bir kişisel iletişim engeli oluşturur. Sürekli olarak sözcüklerle, mesajlarla anlatılan bir konuyu dinleyenler zamanla izleyemeyecek duruma düşerler. Hedef iyice bilmediği bir takım yeni kavramlarla karşılaşacağından gelen mesajlar ı anlayamaz. Anlatılanların Karıştırılması: Kaynak, sözlü anlatım sırasında yalnızca sözlü, ya da yazılı sözcükleri kullanırsa, hedef anlamını bilmediği sözcükleri, önceden bildiği ya da onlara benzeyen sözcüklerle karıştırabilir. İletişimin bu yoldan engellenişi, diğer araçların desteği olmadan yalnızca sözlü iletişim kullanılması durumunda daha çok görülür. Mesajı Algılayamama: Kaynak, sözlü anlatım sırasında hedefin algı hızını hesaba katmadan ve anlayıp anlamadığını gözlemeden, mesajlar ını peş peşe iletirse hedef daha ilk cümlenin anlamını kavrayamadan diğer cümlelerle karşı karşıya kalır. Bu durumda bir iki cümleden sonra anlatılmak isteneni izleyemez ve iletişim engellenir. İlgi Duymama: İletişim sürecinde alıcının ilgi duymaması ya konuyu önceden bilmemesinden ya da o zamana kadar hiç uğraşmamış olduğu ve zor sandığı yabancı bir konuyla karşılaşmasından doğabilir kaynağın anlattıklar ı, hedefin bildiği, bilmediği ya da zor sandığı konularsa ve yalnızca sözcüklerle, monoton bir biçimde anlatılıyorsa hedef dinlemek istemeyecektir. Dinlememek de iletişimin en önemli engelidir. Fiziksel Çevrenin Verdiği Rahatsızlıklar: Ortamdaki aşır ı sıcak soğuk havadaki nemin yüksek olması kötü ışık düzeni ve gürültülü çevre iletişimi engelleyen fiziksel etkenlerden bazılarıdır. Fizyolojik ve Psikolojik Rahatsızlıklar: Hedefin fizyolojik ve psikolojik rahatsızlığı, çok üzüntülü veya çok sevinçli olmak gibi, süreci bütünlük içinde algılayamaması durumları da, iletişimin kişisel engelleridir.

11 İletişimin Kişisel Engelleri İletişimin kişisel engellerini; 1) Dil ve Anlatım Güçlükleri 2) Dinleme ve Algılama Yetersizliği 3) Bilgi Eksikliği 4) Statü Farklılıkları 5) Cinsiyet ve Kültürel Farklılıklar 6) Hatalı Tanımlama başlıkları altında inceleyebiliriz İletişimin Kişisel ve Çevresel Engellerini Aşmak İletişim engellerini kaldırmanın en etkin yolu, öncelikle engelin farkına varmak ve sonra da onu ortadan kaldırmaktır. Bunun için şu yöntemlerin kullanılması gerekir: Kaynak, sözlü mesajları alıcının anlayacağı ve algılayabileceği biçimde kullanmalıdır. Kaynağın gönderdiği mesajlar yalnız sözlü olmamalı, aynı zamanda model, hareket, çizim, resim, yazı ve işaretler gibi semboller şeklinde de olmalıdır. Kaynağın gönderdiği mesajlar, alıcının ilgisini çekecek gerçek ve çekici örneklerle desteklenmelidir. Mesaj, alıcıyı etkileyecek türden bir kanalla gönderilmelidir. Kaynak ve alıcının fiziksel çevresi iletişime elverişli bir duruma getirilmelidir. Kaynak ve alıcının fiziksel ve psikolojik rahatsızlıkları giderilmelidir. Mesajınanlaşılıpanlaşılmadığı geribildirimlekontroledilmelidir Empatik İletişim Bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak, olaylara onun bakış açısıyla bakması ve o kişinin duygu ve düşüncelerini doğru olarak anlaması, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi sürecine empati denir Etkin İletişim Mesajın kaynaktaki şekliyle alıcıyla iletilmesi ve bu iletimin geri bildirimle doğrulanmasıyla sonucu ortaya çıkan iletişimdir. Amaçlanan anlamı, mümkün olduğu kadar, göndericinin gönderdiği anlama yakın bir biçimde hedefe tam olarak iletmekle mümkün olur. Etkin iletişim, anlam düşüncesine ve anlamlarının tutarlığına bağlıdır. Etkin iletişim, alıcının algılayabileceği şekilde mesajı iletmekle mümkün olur. Etkin iletişim, mesajın tam olarak algılaması ve gerekli tepkinin gösterilmesiyle sağlanır. İster sözlü ister yazılı olsun etkin bir iletişim:

12 1. ETKİLİ İLETİŞİM 1.2. İletişimin Öğeleri İletişim sürecinin gerçekleşmesi için gerekli olan iki kişiden biri gönderici yani kaynak, diğeri ise alıcıdır. Gönderici, ilk olarak göndermek istediği mesajı fikir olarak zihninde oluşturur ve daha sonra bu fikri kodlar, yani sözcüklere, rakamlara, şekillere veya beden diline dönüştürür. İletişimde buna sembol oluşturma denir. Semboller belli kodlara dönüştürülerek iletişim kanalı vasıtası ile alıcıya gönderilir. İletişimin tam olarak gerçekleştirilebilmesi için, üç temel faktörün bulunması gerekir. İletişimin temel faktörleri; kaynak, alıcı ve ileti(mesaj)dır. Bu üç faktör temel olmakla birlikte dört faktör daha vardır ki onlar da kanal, kod, dönüt ve filtredir. Örnek: Yükselen işletmesinin müdürü Ahmet Bey, tüm çalışanlara Önümüzdeki ay işletmemizde denetim yapılacaktır, herkes kolları sıvasın. Şeklinde elektronik posta (mail)göndermiştir. Bu iletişimde öğeler şunlardır: Kaynak (verici) : Ahmet Bey, Alıcı (hedef) : Tüm çalışanlar, Mesaj (bilgi, haber) : Denetimin yapılacağı, Kanal (araç) : İnternet Kod : Herkes kolları sıvasın! Filtre (algı) : Herkes denetime hazırlansın! Dönüt (Geribildirim): Herkesin sıkı bir şekilde denetime hazırlanması Eğer bütün çalışanlar denetim için işlerinde hazırlığa başlamazlarsa, iletişim amacına ulaşmamış olur. Kişilik, insanın toplumsal hayatı içinde edindiği ve onu diğer insanlardan ayırt eden alışkanlıklar, davranışlardır. 2. BİREY VE TOPLUMSAL İLETİŞİM 2.1. Toplumsal Gruplar 1. Aile 2. Komşular 3. Arkadaş Grupları 4. Meslek Grupları 5. Baskı Grupları (Sendika, dernek, siyasi parti vb.) 6. Oyun Grupları 7. Okul Grupları

13 2.2. Toplumsal Rol Bireylerin tüm yaşamları; bir aile üyesi (baba, koca, karı, çocuk, abla, ağabey, dayı, teyze vb.), bir işyeri üyesi (müdür, memur, hizmetli, doktor, mühendis, işçi vb.), bir dernek üyesi (başkan, üye, yönetim kurulu üyesi, denetçi vb.), bir arkadaş grubu üyesi, bir köy ya da mahalle üyesi vb. olarak geçmektedir. İşte bireylerin bir yerde baba, bir başka yerde oğul, bir üçüncü yerde müdür ya da memur, bir dördüncü yerde dernek üyesi, beşinci yerde okul-aile birliği üyesi olarak toplumsal rolleri vardır ve bireyler bu rolleri üstlenmek durumundadırlar Toplumsal Statü Gruptaki her role grup üyeleri tarafından az ya da çok, olumlu bir değer yüklenir. Bazı roller genellikle olumlu diğerleri ise daha az olumlu değerlendirilir. Statü, bu rol konumlarının değerlendirilmesine işaret eder. O halde konum, kişinin sosyal yapıdaki yerini, statü de grup üyesi tarafından bu konumun değerlendirilmesini ifade eder. Mesleği, eğitimi, geliri, sosyo-kültürel çevresi, ailenin geçmişi kişinin statüsünü belirler. Statüler iki grupta ele alınır: Edinilmiş Statü: Bireylerin yetenek ve becerilerine bakmadan bir statüye getirilmesi (kayırılmış kişiler) Kazanılmış Statü: Bireylerin başarı ve becerilerin uygun mevkilere atanması 2.4.Toplumsal Hayatta Neden İletişim Kurarız 1. Varolmak: 2. Öğrenmek: 3. Paylaşmak: 4. Etkilemek ve Yönlendirmek: 5. Mutlu olmak: 3. KİTLE İLETİŞİMİNİN ÖZELLİKLERİ Kitle iletişimi, iletinin, bir veya daha çok kitle iletişim araçları (gazete, dergi, kitap, radyo, televizyon, internet, sinema vb.) aracılığıyla geniş ve bilinmeyen bir kitleye (okuyucu, dinleyici, izleyici kitlesi) iletilmesidir. Kitle iletişiminde: 1. Kitle iletişiminin hedef kitlesi görece geniştir. 2. Hedef kitle çeşitli toplumsal kümelerden oluşur. 3. Hedef kitleyi oluşturan bireyler birbirlerini tanımazlar. 4. İletişimci de hedef kitleyi oluşturan bireyleri tanımaz. 5. Kitle iletişim araçlarıyla, kaynaktan uzakta, birbirinden ayrı mekânlarda bulunan çok sayıda insanla aynı anda iletişim kurulabilir. 6. Kitle iletişimi karmaşık biçimsel kurumları gerektirir.

14 7. İletişim tek yönlüdür. Hedef kitlenin anında yanıt verme olanağı yoktur. 8. Kitle iletişim araçlarının ürünlerinin bireye maliyetinin düşük olması nedeniyle halkın çoğunluğu için kolay elde edilebilir. Kitle iletişimi, iletişimin örgütlü ve kurumsal bir yapıya dönüşmüş şeklidir. Kitle iletişimi, çağımızın yeni olgusudur. İletişim süreci içinde hedef alıcının sayısını toplum düzeyine çıkartan iletişim yönetimidir. Hedef alıcı sayısındaki artış kitle kavramını da beraberinde getiriyor Kitle İletişiminde Kaynak Kitle iletişimi, çağımızın yeni olgusu olup iletişimin örgütlü ve kurumsal bir yapıya dönüşmüş şeklidir. Kitle iletişim araçları hedef kitlesiyle iletişim kurduğunda bir süreç başlatılır. Kaynak, tek kişi değil, biçimsel bir örgüt (gazete, dergi, televizyon kanalı, sinema vb.) veya profesyonel iletişimcilerdir (gazeteci, yapımcı, çeşitli kademelerde çalışan profesyonel ileti üreticileri vb.). Kitle iletişim kurumları bir yandan toplumdaki olaylara veya görüşlere yanıt verirken, öte yandan da iletişimin oluşturucuları ve başlatıcılarıdır Kitle İletişiminde Mesaj İleti, kaynaktan alıcıya gönderilen uyarı, düşünce duygu, kanı veya bilginin kaynak tarafından kodlanmış biçimidir. İnsanların karşılıklı konuşurken birbirlerine söyledikleri sözler, iletidir. İletinin yalnızca sözlü olması gerekmez. Yüz ifadeleri, el kol hareketleri, oturuş ve duruş, birer sözsüz iletidir. Kitle iletişim sürecinde ileti medya kuruluşunun hedef aldığı tüketici profiline göre hazırlanır. Çünkü ileti tasarlanırken temel amaç hedef üzerinde etkili olmaktır. İleti, kullanılacak kanalın özelliği ile hedef kitlede yaratılmak istenen tutum değişikliğine göre belirlenir. İletinin kodlanmasında, kullanılan simgelerin hedef kitle tarafından bilinen simgeler olmasına dikkat edilmelidir. Yani her iki tarafın yaşam deneyimlerinin ortak ürünleri olması gerekir. İletinin temel biçimini oluşturan sözel ve sözsüz kodlar iletişim sürecinde sesli veya sessiz kanallar aracılığıyla gönderilir Kitle İletişiminde Hedef Kitle Kitle iletişim bağlamında kitle kavramı, çok dağınık ve üyeleri birbirini tanımayan, sosyal grupların öğelerine sahip olmayan, devamlılığı olmayan bir yapıyı anlatır. Kitleyi meydana getiren bireyler arasında karşılıklı bağlılık, hareket ve tavırlarda aynı davranış kalıplarının paylaşımı yoktur. Özellikleri aynı olmayan, aynı norm ve değerleri taşımayan kümelerdir. Kitlenin tepkisi yalnızca reyting veya baskı sayısıyla (tiraj) ölçülmez. Kitlenin medyada sürekli karşı karşıya bırakıldığı şiddet gösterilerinden ne ölçüde etkilendiği, bilimsel yöntemlerle gerçekleştirilecek kamuoyu araştırmalarıyla belirlenebilir Kitle İletişiminde Kanal Kaynak ve hedef birimler arasında yer alan ve işaret haline dönüşmüş iletinin gitmesini sağlayan yola, geçide kanal adı verilir. İletileri taşıyan bu kanallar fiziksel (ses

15 hava vb.), teknik (telefon, telgraf vb.) veya sosyal (televizyon, okul vb.) araç olabilir. Kaynağın biçimlendirdiği ileti hangi kanalla hedef kitleye gönderilecektir? Burada seçilen kanalın özelliği çok önemlidir. Özellikle iletinin biçimi ve özelliği, seçilen kanalın teknik yapısına uygun olmalıdır. Örneğin, afişlerin radyo aracılığıyla verilmesi anlamsızdır. İletinin ele alınış ve işleniş biçimi, algılanışını etkiler. Temelde aynı olan ileti değişik biçimlerde ele alınıp işlenebilir. Televizyona uygun iletilerde, görsel zenginlik görüntü kompozisyonu, renkler vs. önem taşır. Radyoya uygun iletilerde ise sloganlar, çarpıcı ifadeler ön plana çıkar Kitle İletişiminde Feedback (Geri Bildirim- Geri Dönüt) Kitle iletişiminde dönüş süreci besleyici yankı ( geri besleme, geri bildirim veya geri dönüt) İngilizce dekifeedback in karşılığıdır.. Feedback gönderilen iletinin ne şekilde ve ne yönde yorumlanmakta olduğunu anlatır. Başka bir deyişle geri besleme (feedback), göndericinin iletişimine alıcı tarafından gösterilen tepkidir. Kitle iletişim sürecinde en önemli sorunlardan biri feedback olanağının zayıflığıdır. Bireyin bireyle olan iletişiminde geri besleme anındadır. Birebir iletişimde gönderilen iletinin karşımızdakinde yarattığı etkiyi anında gözlemleme ve yanlış anlaşılması durumunda iletimizi anında gözden geçirme olanağımız vardır. KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Kitle iletişim araçları şunlardır: Yazılı Basın a) Gazete b)dergi Elektronik Basın a) Radyo b) Televizyon c) İnternet KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARININ İŞLEVLERİ 1) Haber Vermek 2) Eğitmek 3) Eğlence 4) Denetlemek 5) Kamuoyu Oluşturmak 6) Reklam ve Tanıtım Reklam: çeşitli mal ve hizmetlerin, gazete, dergi, radyo, televizyon, afiş, tabela gibi medya aracılığıyla geniş halk kitlelerine tanıtımıdır.

16 ÖLÇME SORULARI Aşağıdaki soruları dikkatli bir şekilde okuyarak doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Aşağıdakilerden hangisi sözlü iletişim arasında yer almaz? A) Yüz yüze görüşmeler, B) Halka hitaplar, C) Telefonla yapılan görüşmeler, D) Fotoğraflar 2. Aşağıdakilerden hangisi sözlü iletişimin avantajları arasında yer alır? A) Verilen haberin anlaşılma derecesi denetlenebilir. B) Söylenen kelimenin yazıyla ifade edilen bir kelimeye oranla, yanlış anlaşılma ihtimali daha yüksektir. C) Planlar, politikalar ve stratejilerle ilgili kalıcı ve uzun süreli iletişimler için uygun bir iletişim yöntemi değildir. D) Alınan sözlü mesaj, zamanla ya tamamen, ya da kısmen unutulur veya değişikliğe uğrar. 3. Aşağıdakilerden hangisi sözsüz iletişimin özellikleri arasında yer almaz? A) Sözsüz iletişim etkilidir. B) Sözsüz iletişim duyguları belirtir. C) Sözsüz iletişim tek anlamlıdır. D) Sözsüz iletişim belirsizdir. 4. Aşağıdakilerden hangisi örgütsel iletişimde yazının öneminin artmasının nedenleri arasında değildir? A) Örgütsel yapılarda yaşanan büyük ölçekli gelişmeler. B) Yönetimin profesyonel bir uğraş alanı olarak gelişmesi. C) Ekonomik yapı içerisinde bilgiye duyulan ihtiyacın azalması. D) Bilgi alanında artan uzmanlaşma,

17 5. Aşağıdakilerden hangisi grup iletişiminin etkinliğini artırmak için takip edilecek kurallardan biridir? A) Birey kendini vurgulamalıdır. B) Grup üyesinin düşünce ve görüşleriyle ilgili olarak söyledikleri, bir ihtiyaçla bağlantılı olmalıdır, C) Belli bir zamanda söylenenler, sadece belli bir konu ile ilgili olmalıdır. Böylece grup söylenenleri daha iyi hazmedecektir, D) Söylenenlerin grup üyeleri tarafından anlaşıldığından emin olmak için, konuşma özlü ve üyelerin anlayacağı dille yapılmalıdır. MODÜL 2: TELEFONLA İLETİŞİM 1.0. Telefon 1. İLETİŞİMDE TELEFON İletişim denilince akla ilk gelen şeylerden biri telefon dur. Telefon birbirinden uzak iki yer arasında konuşmayı sağlayan önemli bir iletişim aracıdır. Dünyada yaklaşık olarak 1 milyar adet telefon hattı olduğunu düşünürsek, telefonun insan yaşamında nasıl önemli bir yer işgal ettiğini daha kolay anlayabiliriz. Günümüzün vazgeçilmez iletişim aracı telefonun, Alexander GrahamBell in 1876 yılında icat etmesinden bu güne, gelişimini kısaca gözden geçirelim: 1980 li yıllara kadar teknolojik olarak sesli iletişimde fazla bir gelişme olmadı. Sesli haberleşme teknolojileri, sesin elektrik ortamında iletilmesine başlandığı günden beri hızlı bir gelişme kaydetti li yıllarda ses ile birlikte görüntüyü ve yazıyı ileten telefonlar geliştirildi yılında, araçlarda kullanılabilen telefonlar, 1990 yıllarında dijital hücresel telefonlar geliştirildi. Sesi dijital veri haline getirerek iletebilen, dolayısı ile santral dışında (havada) frekans tarayıcı ile dinlenilebilmesi imkânsız olan cep telefonu diye adlandırdığımız küçük boyutlarda GSM (Global mobil haberleşme sistemi) telefonlar kullanıma sunuldu. Telefondaki bu teknolojik gelişmeler ayrıca çağrı yönlendirme, çağrı bekletme, telesekreter, telekonferans gibi birçok işlemleri yerine getiren CENTREX sistemini de hayata geçirmiştir. Telefon üzerindeki teknik ve teknolojik gelişmeler, baş döndürücü bir şekilde günümüzde devam etmekte olup, bu gün gelinen noktada bir fiber kılı üzerinde, den fazla telefon görüşmesi taşınabilmektedir.

18 Günlük yaşantımızda evde, ofiste, işte hiç elimizden düşürmediğimiz telefon; kulaklık ve mikrofon adı verilen iki parçadan meydana gelir. Mikrofon alıcı, kulaklık ise verici işine yaramaktadır. Bunlara ilave çeşitli ek mekanizmalar da bulunur. TELEFON MAKİNASI KISIMLARI Günümüzde telefonlar; tuşlu telefonlar, otomatik telefonlar, telsiz telefonlar, araç telefonları, internet telefonlar, cep (mobil ) telefonları olmak üzere çeşitlendirilebilir Telefonunun Büro İletişimindeki Yeri Ve Önemi İş ortamını, iletişime dayalı çalışmaların oluşturduğu bilinmektedir. İletişimin bürolarda ağırlıklı olarak telefonlarla gerçekleştiğini de kabul edecek olursak, konunun önemi daha açık görülecektir. İş ortamında çalışan kişilerin iletişimlerini sağlamada en etkili araç telefondur. İş görüşmelerinin yapılması randevuların ayarlanması, yapılan değişikliklerin haber verilmesi, ticari işlerin düzenlenmesi, mal alışverişi ve benzeri alanlardaki işlerin büyük bir çoğunluğu telefonla yapılmaktadır. Özellikle işlemler için sürat, kolaylık ve tasarruf sağlayan telefonun ticari hayattaki ve bürolardaki önemi büyüktür. Sesli iletişim teknolojisi büroların dışa açılan pencerelerinden biridir. Bu pencere olumlu, etkin ve verimli kullanılmalıdır. İletişimin verimliliği büro çalışanlarının beceri ve uğraşlarıyla birlikte, büro makinelerinin standardına ve kapasitelerine bağlıdır. Günümüzde, iş dünyasının iletişim ağı içinde telefonun yaşamsal bir önem kazanması, telefonun yanlış kullanılmasını ve mesajların kaybolmasını ciddi bir sorun haline getirmiştir. Özellikle hızlı arama, telesekreter, telekonferans gibi kolaylıkların ortaya çıkmasıyla, yazılı iletişim önemini büyük ölçüde yitirmiştir. İletişim bakımından, bu mühendislik harikası kadar önemli başka bir şey de, insanların onu ne kadar kötü kullandığıdır. Bazen telefonun öbür ucundan da aynı konuda yakınmalar duyulur. Bu anlamda, telefonun etkin kullanılması ve konuşma kurallarının bilinmesi yararlı olacaktır Telefonu Etkin Kullanma ve Telefonla Konuşma Kuralları Günümüzde iletişimin temel öğesi olan telefon, işletmenin şahsiyetini belirleyici bir vasıta olacağından, telefon konuşmalarında bazı becerilere sahip olmak ve konuşma kurallarına mutlaka uymak gerekir. Çünkü arayanı etkileyecek ne görkemli bir büro, ne de

19 diğer iş atmosferi vardır. Tüm bunların yerine sadece telefondaki ses... İş hayatında en sık görülen yakınmalardan biri de telefonda kötü muamele görme gerçeğidir. Şirket hatları daima meşgul, Sekreter sizi yanlış kişilere bağlıyor, Kaba bir şekilde karşılanıyorsunuz, Beklemeye alınıp sonra da unutuluyorsunuz, Bağlantı birden kesiliyor. Bütün bunların o iş yeri için sonucu ; kızgın, kırgın ve mutsuz müşteriler. Sekreterin telefonu kullanması büyük ölçüde mesajların alınmasına ve verilmesine yöneliktir. Çalan bir telefona cevap vermek, bir ziyaretçiyi karşılamaya benzer. Bu sebeple telefona cevap verilmesi, konuşmaların tatmin edici olması ve nazik davranılması önemlidir. Bürolarda telefonlar, sekreterin masasının hemen üzerinde ve ulaşabileceği bir yerde olmalıdır. Sekreterler, konuşma esnasında kullanılacak bloknot, kalem, telefon rehberi, telefon kayıt formu, randevu defteri, ziyaretçi defteri vb. malzemeleri el altında bulundurulmalı, konuşurken bir eliyle ahizeyi tutmalı, diğer eliyle de gerekli mesaj ve notunu almalıdır. Bilinmelidir ki telefon konuşmalarında en büyük pay ses e aittir. Telefon konuşmalarında ses, tatlı yumuşak, kendine güvenen, ikna edici ve karşısındakine yardıma hazır olduğunu hissettirici olmalıdır. Güzel bir telefon konuşması ortada bir telefon bulunduğunu unutturan ve karşı karşıya (yüz yüze) sohbet hissini veren telefon konuşmasıdır. Sekreterler, sözcüklerini dikkatli söylemeli ve her sözcüğe gerekli sesi verebilmelidir. Ağızda herhangi bir yiyecek varken konuşulmamalıdır. Zira bu durumda ses boğulur gibi çıkacak ve karşısındakinde iyi bir etki bırakmayacaktır. Şey, ha, hı gibi anlamı olmayan, yoruma açık kelimeler kullanılmamalıdır. Ses tonu kadar önemli bir diğer konu da konuşma dilidir. Süslü ya da ağdalı bir dil kullanmak yerine sade, anlaşılır ve akıcı bir dil kullanımı tercih edilmelidir. Konuşmada zayıf fiiller yerine aktif fiiller kullanılarak konuşma daha canlı ve aktif bir hale getirilmelidir. Profesyonel bir sekreter, görselliğin olmaması nedeniyle daha iyi bir Türkçe kullanmaya özen göstermelidir. Argo kelimeler kullanan, dil yanlışlıkları yapan sekreter hemen gözden düşer. Konuşurken daima siz diye hitap etmeli, gerekmedikçe sen denilmemelidir. İş saatleri içinde özel konuşmalar ile telefonu meşgul etmemek, bu tür konuşmaları kısa kesmek gerekir. Konuşma anında, telefonla konuşulan kişiler üzerinde iyi etki bırakması bakımında, basit bazı kurallara uymak kesinlikle gereklidir. Telefonu açınca günaydın, iyi günler şeklinde bir ifadeden sonra kurumun veya servisin ismi söylenmeli, sonra da konuşan kişi kendisini tanıtmalıdır. Ahize ağza yaklaştırılarak konuşulmalı, ahize dudaklara en fazla 2,5-3 cm mesafede tutulmalıdır. Konuşma normal bir ses tonu ile tıpkı karşımızdaki birisiyle konuşuyormuş gibi olmalıdır. Nazik bir ses, düzgün bir ifade şarttır. Telefon konuşmaya açıkken boş kalması önlenmelidir. Sekreter, telefona herhangi bir nedenle cevap verecek durumda değil ise güvenilir birisine geçici olarak görevini devretmeli veya telefonun telesekreter özelliğini aktif hale getirerek, gelecek her türlü ileti sahiplenilmelidir.

20 Uzun konuşmalardan kaçınılmalıdır. Uzun konuşmalar her iki tarafın zamanını alır. Hatları uzun süre meşgul eder. Bunun için söylenecekler telefon açmadan kısa notlar halinde tasarlanmalıdır. Konuşan (arayan) herhangi bir nedenle bekletilecekse, bunun nedenleri vesüresinin, uygun bir ifade ile söylenmesi gerekir. Telefonun yanında kalem, bloknot ayrıca mesaj formu mutlaka bulundurulmalıdır. Alınan mesajlar anlaşılır ve kısa olarak yazılmalı ve bu mesaj ilgiliye en kısa sürede iletilerek, gerekli hatırlatmalar yapılmalıdır. Kurum dışına yönelik telefonları kullanırken, telefonun görüşmeye uygun olduğunu anlamadan, numara çevrilmemelidir. Sekreter, devamlı ilişkide bulunulan kişileri ses tonlarından tanıyarak onlara ismen hitap etmelidir. Bu karşısındaki kişiye mutluluk verecektir. Yönetici, önemli telefonlar dışında hiçbir şekilde rahatsız edilmemesini belirtmişse, bu durumda telefona cevap verirken: Kendileri şu anda meşguller. Sizi daha sonra aramalarını söylememi ister misiniz? gibi sözler söylenmelidir. Şayet yöneticinin telefonuna cevap veriliyorsa, mutlaka yöneticinin unvanı ve ismi belirtilmelidir. Örneğin Genel Müdür Ahmet Bayram ın bürosu gibi. Telefona cevap verirken hiçbir zaman Kimsiniz, Kimsin? denilmemelidir. Bunun yerine Kim arıyor efendim ya da Kimin aradığını öğrenebilir miyim? gibi ifadeler kullanılmalıdır. Telefonu, arayan önce kapatır. Eğer yönetici veya diğer üstlerle konuşuluyorsa bu kurala aykırı olarak onların kapatması beklenir. Telefonda, doğruluğundan emin olunmayan bilgiler verilmemelidir. Telefon konuşmalarında gizli bilgiler çok gerekmedikçe verilmemelidir. Telefonda işyerinin, amirin veya yöneticinin temsil edildiği unutulmamalıdır. Şehirlerarası ve uluslararası telefon ücretleri, indirimli tarifeler, özel hizmetler ve otomatik telefon kodları hakkında güncel bilgilere sahip olunmalıdır. Telefonla sağlanan iletişimin genel kurallarını, içeriğe ve standarda dayalı olan noktalar oluşturmaktadır. Söz konusu içerik ve standartlar, uluslararası ve Avrupa Birliği standartlarından etkilenmiş olup Türkiye açısından genel kabul görmüş ilkeler olarak kabul edilmektedir.

21 Telefon İle İletişimde Söylenmemesi Gerekenler ve Söylenebilecekler Söylenmemesi gerekenler Söylenebilecekler 1- Perdeleme yaparken; - Kimin aradığını bilmek istiyor. - Kim arıyor? diyeyim. - Bey / Hanım bugün telefonları - Bir saniye bekler misiniz? Yerinde olup bağlamamamı söyledi. olmadığından emin değilim. - Kendisi şu anda dışarıda, daha - Kendisi şu an ofiste değil. Mesaj sonra arayınız. bırakmak ister miydiniz? 2- Telefon meşgul ise; - Kendisi telefonla görüşüyor, ne istemiştiniz. - Telefonu meşgul, tekrar arayabilir misiniz? 3- Yönetici dışarıda ise; - Hanım/Bey burada değil ve ne zaman döneceğini bilmiyorum. - Hanım/Beyin nerede olduğunu bilmiyorum. - Üzgünüm. Kendisi şu an diğer telefonla konuşuyor. Bitinceye kadar bekler miydiniz? Yoksa o mu sizi arasın? - Üzgünüm; ama telefonu meşgul. Sizi beklemeye almamı ister miydiniz? - Hanım/Bey ofis dışında ve yarına kadar buraya döneceğini sanmıyorum. - Hanım/Bey şu an ofisinde değil, döndüklerinde sizi aramamızı arzu eder misiniz? 4- İsim ve numaralardan emin olmak için; - Ne tuhaf bir isim. Heceler misiniz - İsminizi doğru alabilmem için kodlar lütfen? mısınız, lütfen? - Numaranız kendisinde var mı? - Numaranızı alabilir miyim, lütfen? - Mesajınızı masasına bırakacağım. - Mesajınızı mutlaka ileteceğim. 5- Beklemeye alırken; - Lütfen bekleyin! deyip, bir şey - Şu an ofiste değil, ama buralarda bir yerde söylemesine fırsat vermeden olduğundan eminim. Hatta kalmanızı rica beklemeye almak. edebilir miyim? Telefonda Not (Dikte) Alma Teknikleri Not (dikte) almaya herkes ihtiyaç duyar. Not alırken sürekli uyanık bir zihinle dinlemek, yazılanı anlamak bakımından da yararlı olabilir. Dikte sırasında sekreter etkin bir yol izlemeli, yazı üzerinde düşünmeli ve belleğine yerleşmesine özen göstermelidir. Zamanla yarışırken ve eksiksiz not almaya çalışırken bazı zorluklarla karşılaşabilir. Dikte edilirken yetişilemeyen kısımlar ya boş bırakılır, ya da soru işareti konularak eksiklikler hemen sonra telafi edilir. Bu durum karşısında not almayı kolaylaştıracak büyülü bir ilaç yoktur. Not almanın etkinliğini arttırmak için;

22 Büyük bir dikkatle dinlemek, İç mantığı anlamaya çalışmak, Notları olabildiğince çabuk temize çekmek, yapılaşmış bir sentez oluşturmak ve gereken bilgileri açığa çıkarmak gerekir. Telefonda not almakla yöneticiyle yüz yüze gelerek not almak arasında hiçbir fark yoktur. Her iki durumda da sekreterin hızlı ve doğru not alma becerisini geliştirmiş olması önemlidir. Telefonda not alınması durumunda, masanızın üzerinde her zaman hazır bir kaleminizin ve bloknotunuzun bulunması, mesajların yerinde ve zamanında doğru bir şekilde iletilmesine yardımcı olacaktır. Telefon görüşmelerinde kişiler birbirlerini görmedikleri için not alan bir cümleyi kaydettiğinde EVET diyerek, yeni bir cümleyi yazmaya hazır olduğunu belirtmelidir. Telefonda not alındıktan sonra notun, notu verene okunması yanlışları önlemek açısında uygun olur. Telefonda alınacak not uzun ise, konuşma dikte makinesine (diktafon) kaydedilmelidir. Diktafona kaydedilen konuşmalar ilk fırsatta çevrilir, yazılır ve ilgiliye dinletilir.

23 1.2. Harf Kodlama Ve Kısaltmalar A Ankara O Ordu B Bursa Ö Ödemiş C Ceyhan P Polatlı Ç Çanakkale R Rize D Denizli S Sivas E Edirne Ş Şile F Fatih T Trabzon G Giresun U Uşak H Hakkari Ü Ürgüp I Ilgaz V Van İ İzmir Y Yozgat J Japonya Z Zonguldak K Kayseri L Lüleburgaz M Malatya N Nevşehir Telefon görüşmelerinde anlaşılamayan kelimelerin karşı taraf tarafından daha kolay anlaşılabilmesi için kodlama yöntemine gidilir. Türkiye de kullanılan kodlama sisteminde 29 alfabetik harfin bir karşılığı ülke, il ve ilçe isimleri ile belirtilmiştir. Örnek olarak aşağıdaki tablo verilmiştir. Kodlama sisteminde anlaşılamayan kelimeler için söyle kodlama yapılır: Örnek, NAVLUN sözcüğü Nevşehir, Ankara, Van, Lüleburgaz, Uşak, Nevşehir şeklinde kodlanarak, sözcüğün doğru anlaşılması sağlanır. İnternational( Uluslararası ) kodlama sistemine aşağıdaki örnek verilebilir. A Amsterdan N New York B Baltimore O Oslo C Casablanca P Paris D Danemark Q Quebec E Edison R Roma F Florida S Santiago G Gallipoli T Tapoil H Havana U Uppsala I İtalia V Valencia J Jerusalem W Washington K Kilogram X Xanthippe L Liverpool Y Yokohama M Madagaskar Z Zurich

24 KISALTMALAR: Telefon görüşmelerinde telefonu uzun süre meşgul etmemek vekonuşmaları kısa kesmek önemli bir kuraldır. Profesyonel bir sekreter kendi yöntemlerini geliştirerek not alırken, mesajları kaydederken bazı kısaltmalar kullanabilir. Bu kısaltmalar sekreterin yaratıcılığı ölçüsünde çoğalacak ve bunları aklında tutmasına bağlı olarak etkinliği artacaktı. Bazı kısaltma örnekleri aşağıdaki gibidir: Folklör- flk İmparator- imp Profesör-prf Litre-lt Metrem Hizmet-hzm Mühendis-mh Türk lirası-tl Türkiye Büyük Millet Meclisi- TBMM Çocuk Esirgeme Kurumu- ÇEK Devlet Malzeme Ofisi- DMO Profesyonel bir sekreter telefon görüşmelerinde (dinlenenden not almada) zamandan tasarruf sağlamak için bu ve buna benzer kısaltmaları kullanabilir Mesaj Formları(Telefon Kayıt Formu) Kullanma Telefon görüşmesinin detayları aklınızda iken eğer basit, her günkü çalışmalar dışında bir takım noktalar var ise kısaca not edilebilir. Telefon ile aranan kişi yerinde yok ise sekreter ona verilecek bilgilerin esasını, isim, telefon numarası, görüşme tarihi, görüşme saati, yapılacak iş ve bunu kimin yapacağını bildiren, kendi imza veya parafının bulunduğu bir telefon mesaj formu hazırlayarak çalışma masasının üzerine bırakmalıdır. Eğer konuşma acele ve önemliyse aranan kişinin gelmesi beklenmeksizin, not hemen onun bulunduğu yere ulaştırmalıdır. Geliştirilmiş bir mesaj formu örneği aşağıdaki gibidir. MESAJ FORMU Aranan :. Arayan :.. Telefonu :. TELEFON ETTİ GÖRÜŞMEYE GELDİ RANDEVU İSTİYOR TELEFON EDİNİZ TEKRAR ARAYACAK BEKLİYOR NOT.... Mesajı alan: Tarih: Saat:

25 2. GÜNÜMÜZ TELEFON SANTRALLERİ İletişim alanı, çağımıza iletişim çağı dedirtecek kadar önemli bir yer kaplar. Günümüzde iletişim denilince akla gelen ilk şey telefon olur. Telefonun icadından sonra en önemli sorun, telefon hatlarını en güvenli, verimli ve kaliteli bir şekilde birbirine bağlamak olmuştur. Bu görevi üstlenen telefon santralleri, iletişimde en önemli kısmı oluştururlar. İlk telefon santralleri manuel idi. Yani bağlantı, elle yapılıyordu. Telefonda birini aramak isteyen insanlar bir operatörü arıyor, görüşmek istedikleri kişinin telefon numarasını söylüyor, operatör de arayan ile aranan kişilerin hatlarını elle birbirine bağlıyordu. Daha sonraları otomatik telefon santralleri geliştirildi. İlk otomatik telefon santralinin üretimi de çok ilginçtir. ABD de bir kasabada cenaze işleriyle uğraşan iki kişi vardır. Bunlardan birisinin karısı da kasabanın telefon opertatörüdür. Kasabada biri öldüğü zaman, operatör aranıp cenaze işlerine bakan birisinin telefonu istendiğinde, kadın da hep kocasına ait iş yerinin telefon numarasını veriyor. Bu duruma çok kızan diğer kişi de sonunda ilk otomatik telefon santralini geliştiriyor. Bugün az yer kaplayan, az enerji tüketen, üretimleri ve işletilmeleri kolay, ucuza mal olan ve kullanıcılarına sayısız hizmet verebilen otomatik telefon santralleri geliştirilmiştir. Bu telefon santralleri, organizasyonun içindeki dâhili görüşmeleri ve organizasyonun dış dünya ile harici görüşmelerini anahtarlayan ve yönlendiren sistemlerle donatılmıştır. Elektronik santrallerin ortak özelliği depo edilmiş programların mikro işlemciler tarafından kontrol edilmeleridir. Sistemler önceden hazırlanmış programlara göre çalışır ve modüler yapıdadır. Elektronik santraller çalışma yöntemlerine göre ikiye ayrılır: Analog teknoloji kullananlar, Sayısal(dijital) teknoloji kullananlar.

26 Analog teknolojilerin temel ilkesi, iki değer arasında sonsuz değerin bulunmasıdır. İki değer arasındaki sonsuz sayıdaki değerlerin yaklaşık ifadesi, kesirli sayıların kullanılması ile olanaklıdır. Ancak bu durumda sonsuz sayıda haneler ile ilerleyen kesirli sayılara gerek duyulur. Dijital teknoloji ise, iki değer arasındaki değerler sonlu sayıdadır. Ne kadar çok değer olduğu kabul edilirse o kadar çok sayıda değer, rakam ile ifade edilir. Bu iki temel teknoloji arasındaki fark analog olan gerçek dijital ise simüle eden olarak özetlenebilir. Günümüz telefon santrallerinin iletimi sayısal (dijital) olarak geliştirilmektedir. Bu amaçla ses sinyali saniyede 8 bin kez örneklenir. Bir başka deyişle sinyalin genliği çok kısa zaman aralıklarında ölçülür. Her bir genlik değeri kodlayıcı aracılığıyla 0 ve 1 lerden oluşan bir elektriksel darbe dizisine dönüştürülür ve karşı tarafa gönderilir. Bu yöntemin iki temel üstünlüğü vardır: Birincisi; iletişim sırasında ortaya çıkabilecek bozulmalar (distorsiye) ve gürültünün etkisi büyük ölçüde azaltılmış olur. İkincisi; bir konuşmadan alınan örneklerin arasında kalan zaman boşluklarına başka konuşmalara ilişkin örneklerin yerleştirilmesiyle aynı hat üzerinde birçok konuşmanın birlikte iletilmesine olanak sağlar. Buna zaman çoklaması yöntemi denir. Dijital teknoloji konusunda hangi ürünlerin dijital teknoloji olduğu, hangilerinin analog teknoloji olduğunu saptamak her zaman kolay değildir. Neredeyse bütünüyle dijital teknolojinin kullanıldığı bilgisayarlarda bile hâlâ analog devreler kullanılmaktadır. ( Bilgisayar monitörlerinde birçok devreler analog teknolojiyi kullanmaktadır.) Teorik olarak analog olan her şey, dijitale dönüştürülebilir. Telefonda arama yapılmasına ait genel safhalar bütün santrallerde aynıdır.

27 Esnek imkânları olan, yüklenebilir programlar ile çalışan, donanıma bağlı kalmadan değişik abone özellikleri ve işletme ihtiyacına göre ek istekleri cevaplayan bakım ve işletmesi kolay sayısal işlemli santraller, bugün yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Türkiye de telefon santralleri kamu ve özel kullanım santralleri olarak iki grupta toplanmaktadır. Ülkemizde, Netaş, Alcatel, Siemens ve Ericsson firmaları kamuda Türk Telekom bünyesinde kullanılabilecek santraller üretmekte ve satmaktadır. Telesis, Karel ve Miltitek firmaları ise özel kullanım santralleri (PrivateBranch Exchange, PBX) üretmekte ve satmaktadır. Özel kullanım santralleri, müşterinin sahibi olduğu ve yönetimini yaptığı santrallerdir. Günümüz santrallerinin temel özellikleri: Modüler tasarım, Dağıtılmış yapı, Her zaman güncelleştirilebilme, Açık mimari ve standart ara yüzler, IP Networking Türkçesi yok mu? Güçlü, esnek şebeke yapısı ve şebeke denetimi şeklinde özetlenebilir.

28 2.1. Telefon Aktarma Kuralları Telefonla yapılan konuşmalar genel konuşma kuralları çerçevesinde yapılmalıdır. Telefon görüşmelerinde yöneticinin yapacağı görüşmelerde aktarma işinin nasıl yapılacağı bir sorun olarak karşımıza çıkar. Telefonla sağlanan iletişimin, makamları dikkate alan sistematik bir yapısı bulunmakta olup söz konusu sistematik yapının oluşumundaysa protokol kuralları etkili olmaktadır. Protokol sözcüğü, uyulması gereken kurallar bütünlüğü olduğuna göre, kamu kurum ve kuruluşlarıyla özel sektör kuruluşlarının telefonla iletişimlerinde üst, ast ve eşit düzey makamlar, kurum ve işletmelerin dışındaki, öndeki ve sondaki ve eşit düzey makamların birbirleriyle olan iletişimlerinde protokol kuralları son derece önemlidir. Telefon protokolü Üst asla bekletilemez. kuralına göre işler. Yönetim kurulu başkanı ve üyeleri dışında, unvanlar ne olursa olsun, arananın sekreteri iletişimi sağlar. Arayanın sekreteri edilgen bir rol üslenerek kendi yöneticisini arananın sekreterine bağlayarak aradan çekilir. Aynı düzey yöneticiler arasındaki bağlantıda aranan kişinin sekreteri etkin bir rol oynayarak iletişimi sağlar. Telefon aktarmalarda uyulması gereken protokol kuralları şöyledir: Üst makam ast makamı aradığında, sekreter üst makamlara istediğinde uygulayacağı telefon protokolü şu olmalıdır: Genel Müdürümüz Yücel Akgül Bey, Satış Müdürünüz Kadir Sayan Beyle görüşmek istiyor, müdürünüzü alabilir miyim? Aynı düzeyde makamlar arandığında; Muhasebe Müdürümüz Kazım Bey, Mali İşler Müdürü Sefer Beyle görüşmek istiyor birlikte aktarabilir miyiz? diyerek aynı anda iki müdürün sekreteri hattan çekilmelidirler. Sekreter telefonu açtığı zaman önce kendi kurumunu/ kuruluşunu tanıtmalıdır. Telefon edenin öncelikle kendi adını ve soyadını-varsa unvanını-söylemesi gerekir. Aranan şahıs telefona çıkmamış ise konuşulmak istenen kişinin çağrılması rica edilir. Telefonu, iyi dileklerle arayan kişi kapatır. Çok acil olanlar dışında, sekreterin edindiği bilgileri yöneticilere telefonla bildirmesi doğru değildir. Bunun için, formlaştırılmış bir bilgi iletim notu kullanılmalıdır. Bu sayede, notu yazan ve okuyan kişi, bu işe uygun zamanı ayıracaktır. Üst derece yöneticilerin bilgi iletim notu nu tercih etmelerinin nedeni, bu notların yanlış anlamaları ve hataları önlemesidir. Sekreterin telefon bağlama ile ilgili dikkat etmesi gereken bir diğer kural ise karşı tarafı fazla bekletmemektir. Bir dakika lütfen, Sayın Genel Müdürümüz sizinle görüşmek istiyor. tarzındaki bir ifade, genel müdürün, karşı tarafın zamanını ipotek altına aldığı ve görüşme isteği genel müdürden gelmesine rağmen, karşı tarafın zamanını, onu bekleyerek geçirmesini istemek anlamına gelecektir ki, bu kesinlikle bir nezaketsizlik örneğidir.

29 2.2. Teknik Olarak Aktarma-Yönlendirme Telefonun teknik olarak aktarılmasında sekreterlerin işlerini kolaylaştıracak bir takım dokümanların her an elinin altında bulunması gerekir. Sekreter öncelikle çalıştığı kurumun genel örgüt şemasını, telefon rehberini, dış ilişkiler rehberini, birim ve departmanların çalışma konularını, adresleri, telefon, elektronik posta ve teleks numaralarıyla, en yetkili üçer kişinin, isimleri, görevleri, ev adresleri ve telefon numaralarını kayıtlarında bulundurmalıdır. Bugün yeni tip hafızalı telefon aygıtlarına en sık aranılan telefon numaraları yüklenerek, zaman harcamadan arama yapma olanağı sağlanmıştır. Kurum ve kuruluşlarda kullanılan otomatik santrallerde abone telefonu eline alıp çevir sesi aldıktan sonra aradığı telefon numarasını çevirmektedir. Bu numaralar santral tarafından kaydedilmekte ve yönlendirilmektedir. Aranan telefona ait rakam dizisi, telekomünikasyon şebekesinde tanımlı bir adresi ifade etmektedir. Şu anda Türkiye de 7 rakamlı telefon numarası il içindeki bir telefonun adresini tanımlamaktadır. Telefon numarasının ilk üç hanesi prefiks diye adlandırılır ve santral adresini gösterir. Geriye kalan dört rakamı santraldeki lik grup için kullanıcı adresini tanımlar. Örnek: Şehirlerarası aramalarda üç rakamlı il kodu önüne 0 eklenir. 0 < il kodu < telefon numarası 0 <236< Milletlerarası aramada 00 < ülke kodu < il kodu < telefon numarası şeklinde tanımlanmaktadır. Türkiye nin ülke kodu 90 dır. Özel servis numaraları 1 ile başlamaktadır.(155, 118, 112 vb.) Bürolardaki Otomatik Santrallerde Bulunan Çağrı Yönlendirme Özellikleri Bu özellikler ile telefon kullanıcısına gelecek tüm çağrılar, başka bir kullanıcıya yönlendirilebilir. Ayrıca çağrı yönlendirme uzaktan çağrı yönlendirme ve cevapsız çağrı için çağrı yönlendirme gibi yönlendirme özellikleri de mevcuttur.

30

31 2.3. Tele Sekreter Kullanımı Telesekreter: Bürolarda zaman zaman gelen çağrı ve iletileri kaydetmek ve arayana bilgi vermek amacıyla, telesekreterli telefonlar kullanılmaktadır. Sekreterlerin iş yoğunluğunu azaltması bakımından önemlidir. Telefonlardaki bu özellik sayesinde, arayan istediği iletileri bırakabilmekte, aranan ise istediği zaman bu iletileri dinleyebilmektedir. Kısacası telesekreter, telefonla iletişimde yardımcı bir ünitedir. Başlangıçta telesekreter iletim görevini görmekteyse de, aslında çoğu kez haberli bir telefon görüşmesinin ilk adımıdır. Telefonla arayan kişi daima karşısına telesekreterin çıkabileceği olasılığını göz önünde bulundurmalı ve bırakacağı iletiyi önceden hazırlamalıdır. Bu ileti kısa, basit ve konuya yönelik olmalıdır. Telesekreterli telefonlar bir bellek ve ses kaydediciyle donatılmıştır. Telefon teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak, telesekreterler de her geçen gün gelişmektedir. Basit bant kayıtları yerine günümüzde saatlerce kayıt yapabilen sayısal (digital) telesekreter üniteleri geliştirilmiştir. Günümüzde bilgisayarlar da telesekreter olarak kullanılabilmektedir.

32 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 1. Aşağıdaki ilgili sözcükleri birbirleriyle eşleştiriniz. Kutucuklara ilgili sözcüklerin numarasını yazınız. 1-Analog Gerçek 2-Sayısal Simüle 3-İletişim Haberleşme 4-Monütor Ekran 2. Aşağıdakilerden hangisi günümüz santrallerinin özelliklerinden değildir? A) IP Networking B) Açık mimari C) Modüler tasarım D) Katı kuralları olan sabit şebeke yapısı 3. Telefon aktarmada, aşağıdakilerden hangisi protokol kurallarına uymaz? A) Sekreter telefonu açtığında önce kimin aradığını sormalıdır. B) Sekreter telefonu açtığı zaman kendi kurumunu / kuruluşunu tanıtmalıdır. C) Telefonu, iyi dilekler ile önce arayan kişi kapatır. D) Telefon aktarmalarda üst asla bekletilmez. 4. Arama kurallarına uygun olarak, aşağıda verilen il ve telefon numaraları için uygun şehirlerarası kodları karşılarına yazınız. İzmir: Bursa: Trabzon: Konya: (.) (.) (.) (. ) 5. Aranan numaraların listesi ile aranılan yerlerin listesini eşleştiriniz? a Dış hat b Şehirlerarası c İç hat d Uluslararası e Şehiriçi arama 6. Aşağıdaki boşluğa telesekreterli telefon için bir karşılama mesajı yazınız

33 MODÜL 3: DİKSİYON 1. DİKSİYON SANATININ ÖNEMİ VE SES 1.1. Diksiyon Sanatının Önemi İyi, Doğru, Güzel Konuşma Sanatı Bilgi, tecrübe ve yeteneklerimizi ne kadar etkili ve doğru kullanabiliyoruz? Mesleki ve özel yaşamda kendimizi iyi ifade edebilmek, yaptığımız işi iyi ve doğru anlatabilmek, rolümüzü doğru oynayabilmek başarımızı artırır. Dinletebilmek, ikna edebilmek, kabul görmek, tercih edilmek ve başarmak isteriz. Başarmak için ilk adım, doğru ve etkili iletişim kurabilmektir. Bunu sağlayan, konuşma becerimizdir. "Herkes Düşünme ve Konuşma Yeteneklerini Geliştirebilir." Bu çalışmalara katılan birey, kişiliğini ve konuşma özelliklerini tanır; eksikliklerini fark eder. Dil doğaçlamalarıyla kendini geliştirme şansı bulur. Atölye çalışmalarında, kendi konuşma özelliklerine uygun, kendine özgü iletişim becerilerini profesyonel teknikler ve ipuçları ile geliştirir Dil ve Diksiyon İnsan, sosyal bir varlıktır. Hayatını devam ettirmesi için diğer insanlarla iletişim kurmak zorundadır. İnsanlarla iletişim kurabilmek, duygu düşünce ve isteklerini ifade etmek için kullanabileceği en önemli araç ise dil dir. İşte bu unsur konuşmanın da dinamiğini oluşturmaktadır. Türkçenin söyleyiş farklılıkları iki ayrı kavramı ortaya çıkarmıştır Bunlar; Lehçe: Herhangi bir dilden bilinen tarihi seyir içinde veya daha öncedenayrılmış olup ses, şekil ve kelime ayrılıkları gösteren kollara lehçe adı verilir. Örneğin; Türkçe den tarih içinde bilinen zamanlarda ayrılmış olan Azerbaycan, Kazak ve Özbek Türkçesi gibi kollar yakın lehçe kabul edilmektedir. Ağız: Herhangi bir dil veya lehçenin daha çok söyleyiş(telaffuz) özelliklerinebağlı olarak oluşan mahalli kollarıdır. Her dil veya lehçenin kendi içinde ağızları vardır. Ağızlar halkın kullandığı doğal konuşma biçimleridir. Gelişmiş her dilin içerisinde yeni ve farklı ağızlar ortaya çıkabilir. Ancak, her dilin tek bir edebi ağzı vardır. Türkiye Türkçe sinin edebi ağzı İstanbul ağzıdır. Örneğin; Türkiye Türkçesinin Erzurum, Trabzon, Denizli gibi çok sayıda ağzı mevcuttur. Kastamonulu İstanbul a gitmiş. İstanbulluları nasıl bulduğu sorulduğu zaman İstanbullular eyi hoş; emme dilleri gubat, demiş. Bu fıkradan da anlaşılıyor ki Kastamonulu kendi yöresel ağzını benimsemekte ve İstanbulluların şivesini kaba, biçimsiz bulmaktadır.

34 Konuşma: Ses, kelime ve söz akımından meydana geldiğine göre bir sözü açıkçaanlatabilmek, söz ve anlatımın inandırıcı olması, söz ve anlatımda güzelliğe ulaşabilmek diksiyon sanatının başlıca amacıdır. Konuşmacı düşüncelerini, duygularını ve bilgilerini karşı tarafa aktarırken üslup adı verilen değişik yollar kullanmaktadır. Üç tür üslup vardır. Sade Üslup: Konuşmacının doğal ve açık anlatım özelliği kullanmasıdır. Buüslupta kolay ve anlaşılır bir tarz esastır. Kolay ve pratik öğretmek, eğlendirmek bu üslubun özellikleri arasında yer almaktadır. Yüksek Üslup: Konuşmacının düşünce ve duygularınıaktarırken çok yüksek,sanatlı ve görkemli bir üslup kullanmasıdır. Bu üslupta kelimeler seçkin ve parlaktır. İmajlara ve söz sanatlarına dayalı ifadeler kullanılır. Kültürlü insanlar bu tarz konuşmaları anlayabilir. Karışık Üslup: Herkesin anlayacağınitelikteki anlatım özelliğidir. Sade veyüksek üslubun karışımı kullanılır. Bu üslubu her sınıftaki insan anlayabilir Diksiyon ve Ses İnsanı diğer birçok canlıdan ayıran en önemli özellik, çıkarttığı ses ve bu sesle yaptığı iletişimdir. Sesimizle hem mesajımızı gönderir hem de ona duygularımızı, sevgimizi, kızgınlığımızı ve kaygılarımızı ekleriz. Bir de bu sesi şekillendirerek kulağa daha hoş hale getirebiliriz ki bu da insanın kendi sesli sanatını, müziğini oluşturur Ses Ciğerlerden gelen havanın ses yolunun herhangi bir noktasındaki boğumlanması ile oluşan ve yayılarak kulaklarla algılanan titreşime ses denir. Sesin saniyedeki titreşim sayısına frekans ya da perde denir Ses Olayı Sesin Ortaya Çıkışı: Gırtlağın içinde ikisi sağda ikisi solda olmak üzere dört adetince kiriş vardır. Seslenmeye yarayan kirişler iki tanedir. Ses çıkarmayı isteyince bu bir çift kiriş gereğine uygun biçimde birbirine yaklaşarak gerilir. Akciğerlerden itilen hava bu kirişlerde isteğimize göre ince, kalın, sert, yumuşak vb. sesler biçiminde perdelenir. Bu ses ağız içinde çeşitli değişmelere uğrayıp boğumlanır, konuşma sesi biçimine girer.

35 Ses Yolu: Göğüs boşluğundan dudaklara kadar varan kısma denir. Konuşma Aygıtı: Göğüs boşluğu-akciğer-gırtlak-kirişler-küçük dil- dil- damak-dişetleri dişler- dudaklar- geniz-burun (Bakınız Tablo 2). Bunların hepsine birden konuşma aygıtı denir Sesin Nitelikleri Şiddet: Sesin yarattığıetkinin gücüdür. Aynıtondaki seslerin hafif ya da kuvvetlioluşunu anlatır. Yükseklik: Kalın sesleri ince seslerden ayıran niteliktir. Pes ses ve tiz ses olarakbölümlendirilir. Tını: Farklıcisimlerin titreşimlerinden aynıyükseklikte çıkan seslerin birbirindenayrımını belirten niteliktir. Tiz Ses: İnsan kulağına ince ve keskin bir biçimde yansıyan seslerdir. Pes Ses: İnsan kulağına alçak, aşağı, hafif, yavaşve kalın bir biçimde yansıyanseslerdir Diksiyon Bakımından Ses Ses Kirişlerinin düzgün titreşimi ile meydana gelen ünlüler (Selenler; a, e, ı, i, o, ö, u,ü) Ses yolundan çıkarken gırtlak, damak, dişler ve dudaklar gibi herhangi bir engelle karşılaşmayan seslere "ünlü" adı verilir. Türkçede ünlüler söylenişlerine göre üç grupta incelenmektedir. a- Dilin Durumuna Göre Ünlüler b- Dudakların Durumuna Göre Ünlüler c- Çenenin Durumuna Göre Ünlüler Ses yolundan çıkarken gırtlak, damak, dil, diş ve dudaklar gibi bazı engellere çarparak çıkan seslere "ünsüz" adı verilir.

36 a. ÇıkışYerlerine Göre Ünsüzler: Ünsüzlerin her birinin oluşumunda farklı organların görev aldığı görülmektedir. b. Ses Yolundan Çıkışlarına Göre Ünsüzler Sert ünsüzler: ç, f, h, k, p, s, ş, t Yumuşak ünsüzler: b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z SERT YUMUŞAK Sürekli Süreksiz Sürekli Süreksiz Dudak f p m,v b Diş ş,s ç,t j,l,n,r,z c,d Damak k y g Gırtlak h ğ Tablo 2: Ünsüzler tablosu Solunum Solunum, canlıların yaşamlarını sürdürebilmeleri için oksijenli havayı akciğerlere çekme ve karbondioksiti verilen havayla dışarı çıkarma hareketedir. Solunumun ana işlevi budur. İkinci işlevi ise konuşmayı sağlamasıdır. Türkçe nefes verirken konuşulan bir dildir. Konuşmanın etkili olabilmesi ve diksiyonun düzgün olabilmesi için, konuşan kişilerin doğru solunum tekniklerini biliyor ve kullanıyor olmaları gerekmektedir Solunum Yöntemi Doğru solunum yöntemini kullanarak nefes almak ve vermek diksiyon açısından çok önemlidir. Çünkü ses tellerini titreşime geçiren, sesin tınlamasını gerçekleştiren nefestir. Onun için nefes doğru ve düzenli olarak alınıp kullanılmalıdır Soluk Alma Soluk alırken dikkat edilmesi gereken hususlar; derin bir şekilde, sık olarak, çabuk, düzenli, sinirlenmeden ve gürültüsüz olarak soluk alması gerekir. Soluk alma kusurlarının başında gürültülü soluk alma gelmektedir. Bu durum dinleyiciyi rahatsız eder. Doğal solunumda burundan soluk alınmalıdır ve ağız kapalı tutulmalıdır. Burundan soluk alırken alınan hava ısınır ve temizlenir. Çünkü burun içindeki kıvrımlar ve kıllar süzgeç görevini görmektedirler.

37 Ama bazen diksiyonda ağızdan soluk almak da gerekebilir. Konuşan kişi söz söylerken gereken yerde soluk almak için ağzını kapayacak zaman bulamayabilir. Soluk Alma Şekilleri Göğüsten Soluk Alma: Bu nefese omuz nefesi de denilmektedir. Çünkü nefes alırken omuzlar kalkıp üst göğüs genişler, diyafram aşağı inmez hatta biraz yükseldiği için karın içeri girer. Bu nefes alma şekli düzgün bir diksiyon için uygun değildir. Kaburga Nefesi: Nefes alma sırasında kaburgalar her yöne doğru genişler, karın içeri girer, diyafram aşağı inmez ve tıpkı göğüs nefesinde olduğu gibi ciğerlerin alt bölümü fonksiyonunu tam gerçekleştiremez. Bu nefes şekli göğüs ve boyun kaslarının gerilimine buda yorgunluğa neden olmaktadır. Karından Soluk Alma: Yukarıda bahsettiğimiz gibi bu soluk alma tarzı diyaframdan nefes almadır. Solunum Alıştırmaları Alıştırma 1 Diyaframdan doğru soluma için aşağıda belirtilen hususlara dikkat ederek alışkanlık edinene kadar 2 hafta boyunca her gün bu çalışmayı gerçekleştiriniz. Başarılı olabilmeniz için her yemekte midenizin %30 unu boş bırakınız. Rahat bir şekilde sırtüstü uzanıp nefes aldığınız zaman karın bölgeniz kendiliğinden yukarı doğru hareket edip genişler; nefes verirken aşağıya iner bunu gerçekleştirmeye çalışınız. 1. Yere sırt üstü uzanınız 2. Hızlı ve kısa aralıklarla sadece ağzınızdan soluyunuz. 3. Nefes alırken karından gözlemlediğiniz bir hareket var mı? Varsa bu şekilde nefes almaya devam ediniz. 4. Hareket yoksa, ellerinizle göğüs kafesinizin üzerine bastırın veya çevrenizden yardım isteyerek onların göğüs kafesinize bastırmalarını isteyiniz. 5. Solumayı göğsünüzün alt kısmına doğru yapınız. Bu diyaframa yakın bölgeleri çalıştırmanızı sağlayacaktır. Mide bölgenizin kalkıp indiğini göreceksiniz. Bu çalışmayı günde asgari iki defa dakikalığına yapınız ve gün yapmaya devam ediniz. Alıştırma II Açık bir pencere önünde durunuz. Temiz havayı ciğerlerinize çekiniz. Bunu yaparken burundan soluk alınız. Soluk alma sırasında havanın burnunuzdan boğazınıza, oradan da gırtlak ve soluk borunuzla bronşlarınıza ve akciğerlere geçtiğini sonra da soluk verirken havanın aynı yolu, bu sefer ılık ve ıslak bir şekilde izlediğinizi takip ediniz. Bu alıştırmayı bir çok kez tekrarlayınız. Basit bir alıştırmadır ama iyi bir soluk almanın sesin

38 iyi yerleşmesinde çok önemli olduğunu unutmayınız. Alıştırma III Dik durunuz, başınız dik, omuzlarınız yukarı kalkmadan, akciğerlerin alabildiği kadar bol, burundan soluk alınız. Soluk alırken ağır alınız, aynı şekilde soluk veriniz. Birdenbire soluk alınız ve birdenbire soluk veriniz. Alıştırma IV Ayağa kalkın, bedeniniz dik bir durumda kollarınızı iki yana doğru aşarken yavaş yavaş burnunuzdan nefes alın. Nefes alma eyleminiz kollarınız omuz hizasına gelene kadar devam etsin ve kollarınız o omuz hizasına geldiğinde nefesinizi tam anlamıyla almış olun. Kollarınızı ilk durumuna getirirken ağzınızdan yavaş bir şekilde nefes verin. Ellerinizin ve kollarınızın gergin olmamasına dikkat edin. Bu hareketi uçarcasına tam bir gevşeklik içinde yapmalısınız. Nefesinizi verirken, çok yavaş bir şekilde verin. 2. KELİME VE SÖZ NOKTALARI 2.1. Kelime Kelimenin Elemanları Kelimenin elemanlarına baktığımızda bunların, harfler ve heceler olduğunu görmekteyiz. Harfle, heceleri oluşturduğundan dolayı önce harfleri tanımamız doğru olacaktır. Ses yolundan çıkarken gırtlak, damak, dişler ve dudaklar gibi herhangi bir engelle karşılaşmadan direkt çıkan seslere ünlü (sesli) harf denir. Bir ünlüyle iyice uyuşmuş bir boğumlanma gürültüsüyle meydana gelen harflere de ünsüz (sessiz) harf denir. Ağzımızdan bir kerede çıkan ses topluluğuna ise hece denir. Heceler birleşerek kelimeleri meydana getirmektedirler Türkçedeki Kalın Ünlülerin ve Yabancı Kelimelerdeki İncelerin

39 Çıkarılması Dilimizde esas olarak sekiz ünlü bulunmaktadır. Yalnız yabancı dillerden geçen kelimeler nedeniyle ünlü çeşitleri on ikiye kadar yükselmektedir. A (kalın), â (ince), e (açık), é (kapalı), ı, i, o (kalın), ô (ince), ö,u (kalın), û (ince), ü Bu ünlü çeşitleri birbirinden tını farkıyla ayrılmaktadırlar. Dilimizde yirmi bir ünsüz vardır. Bunlar b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z dir Söyleniş Söyleniş (fonetik) diksiyon için çok önemlidir. Ses aletinin hareketleriyle birçok hecenin farkları belirtilir ve böylelikle dinleyenlere işittirilmeye çalışılır. Söylenişte ünlüler konuşma organının hareketiyle çıkartılır Yazı Dili İle Konuşma Dili Arasındaki Farklar Bir dil konuşma dili ve yazı dili olarak ikiye ayrılır: Konuşma dili, günlük hayatınızda konuşurken kullandığınız dildir. Yazı dilini besleyen en önemli kaynak da sözlü kültür ve konuşma dilidir. Bir ülkenin hemen her bölgesinde birbirinden farklı telaffuzlara ve kelime ayrılıklarınadayanan ağızlar bulunabilir. Bu durumda konuşma dili, o dili konuşan toplumların her bölgesinin kendi ağız yapısına dayanan, günlük, tabi dilidir. Erzurum da konuşan kişi Erzurum ağzını, Trabzon da konuşan kişi Trabzon ağzını kullanır. Hiçbir dilde yazı konuşmayı tümüyle yansıtamaz. Bugün Türkçede konuşma ve yazının pek çok dile göre birbirine çok yakın olmasının nedeni Latin kökenli Türk alfabesine geçişin yeni olmasıdır. Yine de geçen süre içinde konuşma dili yazıdan biraz uzaklaşmıştır. Oluşan farklılıkların bir bölümü zamanla yazıyı etkilese bile çoğu konuşma düzeyinde kalmıştır. Bunları bilmek ve yazıya yansıtmamak gerekir. Yazı dili ise kültür dilidir. Yazılı eserlerde kullanılır. Yazı dili, o dili konuşan insanların, lehçe ya da ağızlarından birisinin temel alınması sonucu standart bir hale getirilmesiyle oluşur. Yazı dili olma niteliğini taşıyan ağzın, bir ülkenin kültür merkezi olarak gelişen bölgesinin ağzı olması ve konuşma dillerinin de en gelişmiş olanı arasında seçilmiş bulunması zorunluluğu bulunmaktadır. Daha öncede belirttiğimiz gibi Türkçenin yazı dili, İstanbul ağzına dayanmaktadır. Bir ülkenin çeşitli konuşma dilleri ve ağızları bulunmasına karşılık, bir tek yazı dili bulunmaktadır. O ülkede yaşayan insanlar, okuyup yazarken bu ortak dili kullanmaktadır. Konuşma diline göre ayırt edici en önemli özelliği, muhafazakar olmasıdır. Normal şartlarda, dışarıdan zorlama olmaksızın dile ait özelliklerini kolay kolay kaybetmemesidir. Aynı ülke içinde konuşulan lehçe ve ağızların alabildiğine farklılaşmasını önlemesidir. Diksiyon açısından konuşma dili yazı diline göre incelenmektedir. Tarihi geçmişe baktığımızda konuşma dilinin yazı dilinden önce olduğunu görmekteyiz. İnsanlar düşüncelerini, duygularını yazıya dökmeden önce sözle anlatmaya çalışmışlardır.

40 Yazı dilindeki basit alfabe sistemi bütün sesleri göstermeye yetmez; bu yüzden fonetik, fonetik konuşmadaki sesleri bütün incelikleriyle kayıt eder. Konuşma dilinde düzen ve kurallara bağlar. Fonetik diksiyonun esaslı bir yardımcısıdır. Fonetik kurallarına bir sonraki söyleniş konusunda yer verilmiştir Boğumlanma Boğumlanma, ses organları tarafından seslerin doğru yerden ve doğru zamanlamayla çıkmasıdır. İletişim kurduğumuz zamanlarda, hızlı konuşan, yuvarlayan ya da tane tane konuşmayan insanlarla zaman zaman hepimiz karşılaşmışızdır. Bu kişilerde boğumlanma sorunu yaşanıyor demektir. Yani boğumlamanız bozuksa anlaşılamama durumu ortaya çıkabilir. Anlaşılamazsanız konuşmanızın da bir anlamı kalmaz. Boğumlanmayı gerçekleştiren organlarımız iki gruba ayrılır; 1) Hareket eden boğumlanma organları:bunlar çene, dudaklar, dil ve yumuşakdamaktır. Dilinizin damağınızın gerisine doğru götürdüğünüzde orda yumuşak bir bölge hissedeceksiniz. Bu bölgeye yumuşak damak adı verilir. 2) Hareket etmeyen boğumlanma organları: Bunlar dişler, dişetleri ve damaktır. Boğumlanmayı bu organlarımızın çeşitli hareketleriyle elde etmek mümkündür. Bu organlarımız kaslarla ilgili oldukları için bu kasların eğitilmeleri boğumlanmamızın düzgün bir şekilde gerçekleştirilebilmesini sağlamaktadır. Alıştırma-Boğumlanma Boğumlanmada alışkanlık edinebilmek için, söylenişi güç cümleleri söyleyerek üzerinde alıştırma yapmak olumlu sonuç vermektedir. Bu cümleleri ilk etapta ağır ağır, daha sonra gittikçe hızlanarak tekrarlamak gerekmektedir. Bu alıştırmalar sayesinde tembel ve gevşek boğumlanmanın önüne geçilebilir Ulama Diksiyonun özelliklerinden biri de ulama dır. Genel olarak tanımlarsak bir kelimenin sonundaki sessiz harfin ardından gelen kelimenin sesli harfle birleştirilerek seslendirilmesine ulama diyoruz. Ulama, söz akışına pürüzsüzlük ve tatlılık verir. Uygun ulama ile yapılan konuşmalarda veya seslendirmelerde ses bir nehrin akışı gibi sakin ve düzenli olarak ilerler. Türkçede yer alan ulama özelliklerini aşağıda anlatalım: 1.Sessiz harfle biten bir kelimenin son harfi sesli harfle başlayan yanındaki kelimenin ilk harfiyle birleşir. Yazıda Ak --şam-- ol --du. Konuşmada Ak--şa--mol--du.

41 E-- lim--den-- al--dı. E--lim-de--nal--dı. Kalıplar İnsanlar kendilerine kişilikleri için çizdikleri zihinsel kalıpların dışına çıkamazlar. Bizler çözümü defalarca duyduğumuz halde kendimizi oturttuğumuz dar çerçeveden çıkış için gayret göstermeyen garip insanlarız. Hayatın bazı insanlara tesadüfen başarma, yükselme, zengin olma vs. şansı tanıdığını zannedenimiz çoktur. Bir çoğumuz müzisyenlerin, yazarların, şairlerin, para babalarının bu işi anne karnında kendilerine verilen kabiliyetlerle gerçekleştirdiklerini sanırız. Bu inanca göre bazılarının ne maharetli anneleri varmış. Bu yanlış zanları kabul etmeyen bir çok insan bile farkında olmadan aynı kalıplarla kendisini kilitlemiştir. En meşhur zenginlerin bir zamanlar simit sattıklarını, ayakkabı boyacılığı bile yaptıklarını öğrenince şaşırırız. Birçok yazarın vaktiyle kalemi bile tutamamalarına inanamayız. Neden bazı insanlar bazıları arasında sıyrılıverir veya sivriliverirler. Adaletli ve şefkatli yaratıcı, Normal şartlar altında doğan her insanı her türlü başarıya ulaşabilmelerine imkan tanıyan bir potansiyelle dünyaya göndermiştir. Ancak dünyaya geldikten sonra sınırlılıklar başlatılır. Anne-babası veya çevresi tarafından aşağılanan bir çocuk etrafında kalıplar başlamıştır. Daha sonra insan var olduğunu hissettirmek amacıyla çırpınmaya başlar. Bakkaldan getirilen bir ekmek, ilk karne notları, takdim edilen bir çiçek, içinde bu amacı gizli tutar. Oysa bazı insanlar bu olmamış, sen bunu başaramazsın demekten çekinmezler. Bizler de çoğu zaman sözleriyle cinayet işleyen, kabiliyetleri körelten; başarısızlık, çekingenlik, korkaklık imajı oluşturan insanlardanız ne yazık ki!.. Yas tutmayı sevdiğimiz kadar eleştirmeyi, olumsuzlukları ileri sürerek karanlık bir zihinsel tablo oluşturmayı seviyoruz. Merhum Z. Gündüzalp in İnsan ne düşünüyorsa odur. Dediğini çok duyduk. AnthonyRobbins, Sınırsız Güç kitabında insanların hayal kurarken ve düşünürken kullandıkları olumsuzluk imajlarını en kötü engel olarak görür. Her büyük başarı bazen yüzlerce başarısızlığın arkasında parıldar. Oysa eski bir Rus imparatoru yenile yenile yenmeyi öğrendiğini söyler. İnsan her teşebbüsünde hedefine ulaşamadığında bunu başarısızlık olarak görürse bulunduğu noktada çakılır. Oysa durumu yeniden inceleyen insan için her başarısızlık başarıya bir adım daha yaklaşmanın işaretidir. Ani yükselişlerin ise gerçek başarıyla ilişkisi yoktur. Bir balon gibi patlar ve söner. Hayalimizde yaşadığımız iç konuşmaların fiillerimizde oluşturduğu sınırlara bakınız: Zengin olmak mı? Bu iş için büyük sermaye lazım. Yazar olmak mı? Konuşmasını bile bilmiyorum; annemin karnında böyle bir şey öğrenmedim. Meydanlara çıkıp benim işçim,benim köylüm diye konuşmak mı? Ben Süleyman değilim.

42 Sevgili kardeşim... Ya siz ne siniz? Erkek ve kadın arasındaki küçük bir farktan başka kimin beyni kimin beyninden küçük veya büyük. Kaderin sahibi kimseyi başarısızlığa zorla mahkum etmemiştir. Ortamın sürükleyişine kendimizi kaptırdığımızda Ortam sürükleniyorsa sürünmekten başka yapacağımız hiç bir şey yoktur. Ne yazık ki en çok ihmal ettiğimiz görevlerimizden biri dinimizin ilk emridir. Az okuyoruz veya hiç okumuyoruz. Alıştırma-Sağdeyi Atatürk ün Gençliğe Hitabını sağdeyi kurallarına dikkat ederek okuyalım. Atatürk ün Gençliğe Hitabesi Ey Türk gençliği, birinci vazifen, Türk istiklalini, Türk Cumhuriyetini ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegane temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dahili ve harici bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklal ve Cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkan ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkan ve şerait çok namusait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklal ve Cumhuriyetine kastedecek bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zaptedilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elim ve daha vahim olmak üzere memleketin dahilinde, iktidara sahip olanlar gaflet ve dalalet hatta hiyanet içinde bulunabilirler. Hatta bu iktidar sahipleri şahsi menfaitlerini müstevlilerin siyasi emelleriyle tevhid edebilirler. Millet fakru zaruret içinde harap ve bitap düşmüş olabilir.

43 Ey Türk istikbalinin evladı! Bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk İstiklal ve Cumhuriyetini kurtarmaktır! Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME SORULARI 1. Ağzımızdan bir kerede çıkan ses topluluğuna ne ad verilir? A) Harf B) Hece C) Kelime D) Cümle Mustafa Kemal ATATÜRK (Nutuk, 1927) 2. Ses aletinin hareketiyle bir çok hecenin farklarının belirtilmesine ne ad verilir? A) Boğumlanma B) Durak C) Söyleniş D) Ulama 3. Ses organları tarafından seslerin doğru yerden ve doğru zamanda çıkmasına ne denir? A) Fonetik B) Ulama C) Boğumlanma D) Sağdeyi 4. Aşağıdakilerden hangisi hareket etmeyen boğumlanma organlarından biri değildir? A) Çene B) Diş C) Diş etleri D) Damak 5. Söz akışına pürüzsüzlük ve tatlılık veren aşağıdakilerden hangisidir? A) Sağdeyi B) Söyleniş C) Boğumlanma D) Ulama 6. Sözcüklerin söyleniş özelliklerine dikkat ederek, sözcükleri söylerken seslerin değerini veren, hecelelerin vurgusuna, uzunluğuna, kısalığına önem vererek seslendirmeye ne ad verilir? A) Diksiyon B) Sağdeyi C) Söyleniş D) Ulama

44 MODÜL 4: BEDEN DİLİ 1. MESAJ TÜRLERİ İlk çağlarda insanlar, konuşarak anlaşmayı öğrenmeden önce, iletişimlerini el, kol, vücut hareketleri ve çıkardıkları tuhaf seslerle sağlıyorlardı. İnsanlık tarihinin başlangıcındaki uzun süreler, insanların bedensel hareketlerinden oluşan sözsüz mesajlarla yaşandı. Bireysel yaşama dayalı ilk çağ insanları, başka insanlara ihtiyaç duydukça, bedenleri ile gerçekleştirdikleri anlaşma yeteneklerini geliştirmek zorunda kaldılar. Beden dili, insanların ilk anlaşma aracı ve ilk dili durumundaydı. Resim 1.1 Duygu ve düşüncelerin sözlü, sözsüz ya da yazılı bir anlatımla insanlara ulaşmasını sağlayan sembollere Mesaj denir. Bir diğer deyişle anlamı olan her şey mesajdır. Şekil 1.1

45 1.1. Sözlü Mesaj Bireysel yaşamdan gruplaşmalara yönelen insanlar, beden dilleri ile iletişimde, belirli bir aşamaya gelmişler; fakat karşılıklı iletişimde, bir kopukluğun olduğunu hissetmişlerdir. Bu nedenle belirli sembollerle ve değişik seslerle durumlarını anlatmaya çalışmışlardır. Zamanla, aynı şeyler için aynı sesleri çıkarmaya başlayınca, o sözcük, gösterilen şeyin adı olmuştur. Bu şekilde, dil denilen ifade biçimi ortaya çıkmıştır. İnsanlar, sözcüklerle anlaşmaya başlayınca, bedensel mesajları daha az kullanma yolunu seçtiler. Ses tonu ile desteklenerek söz ile ifade edilen mesajlara Sözlü Mesaj adı verilir. Konuşma ile verilen mesajlar, söz ve ses olmak üzere iki kısımda değerlendirilir. Sözel unsur, sözcükler ve onların gerçek anlamlarını içerirken ses unsuru; kararlılığı, telaffuzu, tonu, ritmi, vurguyu ve şiddeti kapsar. Örneğin, Buraya gel! veya Otur! ifadeleri sesin şiddeti, vurgusu ve tonuna bağlı olarak farklı anlamlar taşır. Çok fazla ve çok hızlı konuşmaktan kaçının. Bir topluluk içinde; sesinizin tonunu, yüksekliğini, konuşma süresini, şeklini bulunduğunuz çevreye gore ayarlamalısınız. Sözlü mesajlar içerisinde değerlendirdiğimiz, dil ötesi olarak tanımladığımız mesajlar da vardır. Mektup, elekronik posta ( ), telefonla mesaj aklımıza ilk gelenlerdir Sözsüz Mesaj El-kol, baş, ayak ve vücudun diğer kısımları ile yapılan işaret ve hareketlere SözsüzMesaj denir. Bir diğer deyişle, bedenimiz aracılığıyla verdiğimiz mesajlardır. Sözsüzmesajların öncelikli işlevi, duygularımızı yansıtmaktır; diğer işlevi ise, sözlü ifadeyi desteklemesi onun akıcılığına katkıda bulunmasıdır. Bazen iletişim kurmamak da bir mesaj niteliği taşır. Tanıdığınız birinin sizi gördüğü halde, görmezden gelerek yanınızdan hiç konuşmadan selam vermeden geçip gitmesi, sizi kaale almadığı, konuşmak istemediği ya da önemsemediği mesajlarını taşır. İlk İzlenim: Daha önce birbirlerini hiç görmemişinsanlar, ilk kez karşılaştıklarında,kısa sürede birbirleri hakkında bir izlenim oluştururlar. Kişinin güvenilir veya güvenilmez, hoş veya nahoş, önemsenecek veya önemsenmeyecek, uyumlu veya uyumsuz olduğu gibi algılamaları içeren bu ilk izlenimler, otuz, otuz beş saniye gibi kısa bir sürede oluşur. Yapılan araştırmalarda, gözle alınan mesaj ilk izlenimin yüzde altmışını, kulakla alınan mesajın ise yüzde otuzunu oluşturduğu belirlenmiştir. Kişinin ne söylediğini belirten içerik ise, ilk izlenimin ancak yüzde onunu oluşturmaktadır.

46 10% 30% 60% Şekil 1.2 Bu sonuçlardan şunu anlıyoruz; ilk karşılaştığımız zaman nasıl göründüğümüz, nasıl bir yüz ifadesine sahip olduğumuz ve nasıl konuştuğumuz, ne konuştuğumuzdan daha önemli olmaktadır. İlk izlenimi edinirken bizleri yanıltabilecek bir özelliğimiz var; bu da o kişinin bize geçmişte birini çağrıştırıyor olması. Bu özelliğimiz ara sıra yanlış karar vermemize sebep olabilmektedir. Bedensel Temas Dokunma, canlılarda rahatlık yaratan, sevgiyi artıran bir harekettir. Kişinin aile bireylerine veya yakınlık hissettiği kişilere dokunması güven ve bağlılık duygusunu geliştirir. Temasın bir başka anlamı ise, sahiplenme duygusunu yansıtmasıdır. Herhangi bir varlığa elimizle temas etmek onu sahiplendiğimiz mesajını verir. Bize ait olan şeylere dokunarak, temas ederek sahiplendiğimizi gösteririz. Kişinin kendi kendine teması ise, gergin anlarda rahatlatıcı bir görev yapar. Ellerin birbirine değmesi, kollarla bedene sarılmak, eli çeneye veya yüze götürmek, ağza temas etmek, şakağa yaslanmak şeklinde görülen kendi kendine temas durumu, genellikle farkında olmadan yapılan hareketlerdir. Mekan Kullanımı İnsanlar günlük yaşantılarının her aşamasında aile, iş, okul hayatında diğer insanlarla aynı veya yakın ortamları paylaşırlar. Hem yüz yüze ikili ilişkilerde, hem de geniş mekanlarda kurulan ilişkilerde mesafeyi bilinçli kullanmak büyük önem taşır. Mesafenin uzaklığı ya da yakınlığı kişinin duygularıyla doğrudan bağlantılıdır. Yakınlık duygusu hissettiğimiz insanlara yaklaşır, hoşnut olmadıklarımızla aramıza mesafe koyarız.

47 Yapılan araştırmalar, insanların birbiriyle ilişkilerini dört farklı mesafede düzenlediğini belirlemiştir. Bunlar: Mahrem alan (Özel bölge) Kişisel alan Sosyal alan Ortak alan (Genel bölge) Bu mesafeler, radyo dalgaları gibi, merkez biz olmak üzere halkalar halinde yayılır. 2.BEDEN DİLİ 2.1. Beden Dilinin Tanımı Beden dili, sözsüz mesajın kapsamı içerisindedir ve sözlü mesajı güçlendirici, anlamı kuvvetlendirici özellikler taşır. El, kol, baş ve vücudun diğer kısımları ile yapılan, sözlü mesajı destekleyici bedensel mesajlara Beden Dili adı verilir. Gündelik yaşantımızda çoğu kez farkında olmadan beden dilini kullanır, olaylara ve durumlara bedensel tepkiler veririz. Duygu ve düşüncelerini sözcüklerle anlatmakta zorluk çekenlerin de sıklıkla beden diline başvurdukları görülmüştür. Beden dili kendimize olan güven ve güvensizliğimizi doğrudan yansıtır. Asık surat, çatık kaş, düşük omuz sıkıntılı olduğumuzu belli ederken gözlerin ışıl ışıl olması, hafif tebessüm ve hareketlilik, mutlu olduğumuzu gösterir. Beden dili kültürden kültüre değişebilir. Yaşlara ve cinsiyetlere göre de farklılık gösterebilir. Hatta aynı kültürel çevrede yetişmiş, benzer eğitimi almış kişiler arasında da farklı özellikler yansıtabilir. Resim 2.1 İçgüdüsel beden dili, küçük yaşlarda daha fazla kullanılır İnsanların biyolojik ihtiyaçlarından doğan bedensel hareketlerin çoğu, içgüdüselbeden dilini oluşturur. Korku anında gerilme, hoşnut olunduğunda gülme, yeni doğanbebeğin karnını doyurmak için annesinin göğsüne yönelmesi, korktuğu zaman kafasını geriye atması gibi davranışlar insan genlerinden gelen ortak özelliklerdir. Bununla beraber çevre, kültür ve öğrenme yoluyla beden dilinde birtakım değişiklikler görülür. Sonradan oluşan ve öğrenmeyle elde edilen bu tür davranışlara KazanılmışBeden Dili adını veriyoruz.

48 Güler yüzlü insanlardan, sizi üzmeyecek olumlu şeylerden söz etmesini beklersiniz. Asık suratlı insanlardan ise olumsuz şeylerden söz etmesi beklentisi içerisinde olursunuz. Asık suratlı birinin güzel ve olumlu sözler söylemesi ne derece inandırıcı olur? Bedenin verdiği mesajlar daha gerçekçidir 2.2. Beden Dili İle İletişim Yaşantımızın ayrılmaz parçası olan iletişim; duygu, düşünce ya da bilgilerin çeşitli yollarla başkalarına yansıtılmasıdır. İletişimin en anlamlı ve tesirli olanı, beden dili ile verilenidir. Yeri geldiğinde bir bakış, hafiften dokunuş ya da araya konulan mesafe çok şey ifade eder. Bedensel mesajların hangi anlamlara geldiğini bilmek, insanlarla kurulacak iletişimde çok büyük yarar sağlar. Beden dilini bilmekle karşındakinin duygu ve düşüncelerini kolayca anlayabilir ve iletişimin seyrini yönlendirebilirsin. Beden dilini bilmenin ve bilinçli olarak kullanmanın çok sayıda yararı vardır. Bunlardan bazıları şunlardır: Kendimizi kolayca ifade edebiliriz. Kendimize olan güvenimiz artar. Konuşmamız bütünlük kazanır ve etkili sonuçlar verir. Karşımızdaki kişinin iç dünyasını anlayabiliriz. İnsanların duygularını anlayarak onlara yardımcı olabilme fırsatını elde ederiz. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME SORULARI Bu yüzler size ne anlatıyor?

49 MODÜL 5: BİLGİSAYAR KULLANIMI 1. BİLGİSAYAR VE TEMEL KAVRAMLAR Bilgisayar Nedir? Girilen bilgileri depolayabilen, bu bilgiler ile istenilen her türlü aritmetiksel ve mantıksal işlemlerin yapılmasını sağlayan elde edilen sonuçları ekran aracılığıyla kullanıcılara görüntüleyen, istenilen bilgileri ve sonuçları yazıcı aracılığıyla kağıda yazdırarak insanlara bir rapor olarak sunabilen elektronik bir makinedir. Bilgisayarın Kullanım Alanları; İlk bilgisayarlar bilimsel çalışmalar, araştırmalar ve iletişim gibi alanlarda kullanılıyordu, günümüzde ise bilgisayar; çok yönlü bir makine haline gelerek her alanda kullanılır hale gelmiştir. Müzik seti gibi müzik dinlenebilir, TV gibi film seyredilebilir, faks, e-posta hizmetleri, sohbet-iletişim, oyun-eğlence, eğitim vs. aklımıza gelebilecek her alanda bilgisayar kullanılabilmektedir. Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sistemi, yazılım ve donanım olmak üzere iki ana birimden oluşur. 1. Donanım (Hardware): Bilgisayarın elle tutulup, gözle görülebilen manyetik ve fiziksel olarak bütün ünite ve yan birimleri donanımı oluşturur. 2. Yazılım (Software): Donanım aygıtlarının istenilen amaçlar doğrultusunda verimli bir şekilde kullanılmasını sağlayan programlar topluluğuna yazılım adı verilir. Ekran (Monitör, Display): Bir görüntü birimidir, bilgisayarda yapılan işlemler anında ekran aracılığı ile görüntülenir. Bir çok boyutlarda ve şekillerde ekranlar vardır. Ekran boyutları inch olarak ifade edilir. Türleri ise üretildiği teknoloji bakımından ikiye ayrılır; bunlar; analog ekranlar ve digital ekranlardır. Son yıllarda özellikle LCD / TFT ekranlar daha çok tercih edilmeye başlandı. Bu ekranlar tüplü olmayıp kristal ekranlardır. Diz üstü bilgisayarların ekranları gibi. Bu ekranlar kaliteli görüntü vermekle birlikte, radyasyon olmadığı için sağlık açısından en avantajlı ekranlardır. Fakat fiyat açısından normal ekranların yaklaşık üç katıdır.

50 Klavye (Keyboard): Ülkemizde, F Klavye ve Q Klavye olmak üzere iki çeşit klavye kullanılmaktadır. Birbirinden farkları sadece harflerinin diziliş sırasıdır. Bir klavye üretilirken o dildeki karakterler, kelime yapıları, dil özellikleri incelenir. Bu kelimeler daha hızlı, daha rahat, nasıl yazılır bunun araştırması yapılarak klavyedeki tuşların dizilimi sağlanır. Q Klavye İngiliz klavyesinin Türkçeleştirilmiş halidir. F Klavye ise dilimize uygun olan klavyedir. Bu bakımdan Türkiye Türkçe sini kullanan bir bilgisayar kullanıcısının F Klavye kullanması birim zamanda yazma hızını artıracaktır. Çünkü F Klavyede sık kullandığımız harfler hızlı kullanabildiğimiz parmaklara gelecek şekilde dizayn edilmiştir (a, k, m, l harfleri gibi). Q Klavyede ise bu tasarım İngiliz alfabesine göre ayarlanmış ve o dilde sık kullanılan j, u, f gibi harfler orta tuşlara alınmıştır. Bu nedenle Türkçe kullanan birinin F Klavye kullanması avantajlı bir seçimdir. Kasa (Case): Bilgisayarda bütün işlemler bu ünite aracılığıyla yapılır. Kasanın ön yüzeyinde Power Bilgisayarı Açma Kapama Butonu, Disket ve CD takmak için bir Disket sürücüsü ve CD Rom, bilgisayarı yeniden başlatmak içinresetbutonu vardır.kasanın arkasında ise, yazıcı, Mouse, hoparlör, mikrofon gibi aygıtları bağlamak için bağlantı noktaları vardır. Ana Kart (Main Board) Bilgisayar Kasasında Bulunan Başlıca Üniteler Ekran Kartı (Graphics Card) Disk Sürücüleri (Drivers) Güç Kaynağı (PowerSupply) Diğerleri: Ses kartları, Tv kartları, Radyo, Faks, Kamera, vs. Ana Kart Bilgisayarın temeli ana karttır. Bilgisayarın bütün elemanları ana kart üzerinde slot adı verilen yuvalara takılır. Bir aygıtın işlem görebilmesi için mutlaka ana kartla bir bağlantısının olması gerekir. İşlemci (cpu)

51 Ana kart üzerinde CPU adı verilen işlem ünitesi vardır. Bilgisayarda bütün işlemler bu ünite kontrolünde yürütülür. CPU ya aynı zamanda mikro işlemci denir. Bilgisayarın CPU su bilgisayarın modelini de belirtir. Bilgisayar alımlarında ilk olarak işlemcisi sorulur. Örneğin Pentium IV 3.0 Ghz gibi bunun anlamı, mikro işlemcinin tipi Pentium 4 ve hızı 3.0 Ghzdir. PowerSupply: Bilgisayarın güç kaynağıdır. 220 volt elektriği alarak bilgisayarın içindeki bütün elemanlara ayrı ayrı voltajlarda enerji beslemesi sağlar. Sürücü, Disk ve Disketler Sabit Disk (C: ) Harddisk Bilgisayar kasasında bulunan sabit bir kayıt ortamıdır. Çok büyük bilgi depolama kapasitelerine sahiptirler. C Sürücüsü olarak isimlendirilir. ESC Tuşu: Genel olarak bütün programlarda çıkış, yapılan bir işlemi iptal etme, açılan bir menüyü kapatma amacıyla kullanılır. Fonksiyon Tuşları: F1 den F12 ye kadar olan tuşlardır. Klavyede görevi değişebilen tek tuş grubudur. Kullandığımız her programda farklı farklı görevler alır.

52 Tab Tuşu: İmleci (cursor) ekranda belli aralıklarda ilerletir. Form tipi belgeleri doldururken bir alandan diğer bir alana geçmek için tab/sekme tuşuna kullanılır. CapsLock Tuşu: Küçük harften büyük harfe, büyük harften küçük harfe geçiş yapar. Bilgisayar ilk açıldığında yazım modu küçük harftir. CapsLock tuşuna basıldığında klavyenin sağ köşesindeki CapsLock ışık led i yanar ve büyük harfe geçilmiş olur. Tekrar basıldığında ise ışık söner ve küçük harfe geçilmiş olur. Shift Tuşu: Rakamların üzerinde bulunan işaretlerin yazılmasını sağlar. Ctrl Tuşu (Control/Kontrol) Birtakım işlemlerin kısa yoldan yapılması için kullanılır. Örneğin Ctrl+P tuşlarına birlikte basıldığında ekrandaki belge yazdırılır. Alt Gr Tuşu: Rakamların sağ üst veya alt köşesindeki ikinci işaretlerin yazılmasını sağlar. Alt Tuşu: Bu tuşa bir defa basıldığında kullanmakta olduğumuz programın dosya menüsü işaretli bir hale gelir. Enter tuşuna basınca da menü açılır. Ayrıca Windows işletim sisteminde her menü isminin bir harfi altı çizilidir. Alt tuşu ile altı çizili menü harfine basınca o menü açılır. Örneğin Alt+E tuşlarına birlikte basılırsa ekle menüsü açılır. Back Space Tuşu: Ekranda ki bilgileri sağdan sola doğru siler. Her basıldığında bir karakter silinir ve imlecin pozisyonu bir sola kayar. Bu tuşa geri silme tuşu da denilir. Delete Tuşu: İmlecin sağında kalan karakterleri silmek için kullanılır. Enter Tuşu: Giriş, Onaylama, satır atlama ve satır başı yapma gibi işlemleri için kullanılır tuştur. PrintScreen Tuşu: Ms-Dos ortamında ekrandaki bilgileri kağıda yazdırır, Windows ortamında ise ekranı pano görüntüleyiciye aktarır. Başka bir deyişle Windows ortamında ekranın fotoğrafını çekmek için kullanılır. Alt tuşu basılı iken PrintScreen tuşuna basılırsa sadece etkin pencerenin fotoğrafı çekilmiş olur. PageUp / PageDown Tuşları: Ekranda birden fazla sayfalar halinde bir belge varsa, bu belge üzerinde sayfa sayfa ilerlemek ve gerilemek için kullanılır. NumLock Tuşu: Klavyenin sağ tarafında bulunan fonksiyonların kullanılmasını ya da kapatılmasını sağlar.

53 Bulunduğumuz ortam ile ilgili yapabileceğimiz işlemlere ilişkin kısayol seçeneklerini içeren kısayol menüsünü görüntüler. 2. İNTERNET, İNTERNET HİZMETLERİ VE İNTERNET TARAYICISI 2.1. İnternet ve Tarihçesi 1923 yılında ülkemizde Cumhuriyet ilan edilip yeni bir devletin temelleri atılırken, Rus kökenli mühendis VladamirZworykin, radyo frekansları ile havadan şekil gönderen iconoskop adlı icadını New York ta duyuruyordu. Daha sonra 1962 yılında Amerikan Savunma Departmanı ARPANET adını verdiği süper-bilgisayarlar arasında veri transferi sağ layan bir şebekeyi kurmaya başlamıştı r yılında ise her 20 günde bir ARPANET e bir bilgisayar daha eklenerek şebekedeki bilgisayar sayısı 213 e çıkarılıyordu yılına gelindiğinde internetteki site sayısı aşmıştı yılında ise Jean ArmourPolly tarafından internette sörf yapma kavramı ortaya atılmıştı yılında ayda 2000 alan adı alınmaya başlanmış ve 1997 yılına gelindiğinde internet kullanıcıları sayısı 16 milyonu geçmişti. Günümüzde ise internet bütün dünyaya yayılmış milyonlarca insana hizmet veren önemli bir gereksinim halini almaya başladı. İnternetin gelişim sürecine bakarak bir internet tanımı yapmak gerekirse internet için belirli bir amaç için bilgi alıp vermek üzerebirbirine bağlanmış bilgisayarların oluşturduğu uluslararası bilgisayar haberleşme şebekesi denilebilir. Türk Dil Kurumu ise internetin tanımını Bilgisayar ağlarının birbirine bağlanması sonucu ortaya çıkan, herhangi bir sınırlaması ve yöneticisi olmayan uluslararası bilgi iletişim ağı, İnternet [Genel Ağ]. olarak yapmaktadır. Şekil 2.1: İnternet ve biz İnternet kullanımı hızlı bir şekilde yükselişine devam etmektedir ve gelecekte olmazsa olmazların başında yerini alacaktır. Devletler, internetle ilgili büyük projeler gerçekleştirmekte ve elektronik devlet kavramı ile bütünleşmek için çalışmalar yapmaktadır

54 2.2. İnternet Hizmetleri ve İnternette Kullanılan Kavramlar Bilgisayar kullanıcılara, internet üzerinden çeşitli hizmetler vermektedir. Bu hizmetleri alırken veya internet üzerinde araştırma yaparken devamlı olarak çeşitli kavramlarla ve terimlerle karşılaşmanız kaçınılmazdır. İnternet hizmetlerinden daha verimli bir şekilde yararlanmak ve bazı zamanlar yanlış anlaşılmalara engel olmak için internette kullanılan kavramları ve terimleri bilmeniz sizler için yararlı olacaktır İnternet ve Alan Adları İnternette veri iletişimi belirli bir düzen içerisinde yapılmaktadır. Eğer bir bilgiye erişmek istiyorsak o bilginin bulunduğu adresini de bilmemiz gerekir. Bu adres IP adresi veya alan ad ıdır(domain name). IP ler sayılarla ifade edilmektedir ve akılda kalması zordur. Bu nedende alan adı sunucuları IP leri çözümleyerek alan adına dönüştürür. Örneğin IP iken alan adıdır. Alan adları URL olarak da ifade edilebilir. Verilen örnekten anlaşılacağı üzere alan adının hatırda kalması daha kolaydır. Ülkemizde alan adı işlemlerini Orta Do ğu Teknik Üniversitesi adresinden gerçekleştirmektedir. Türkiye de herhangi bir kuruluş veya birey internet sitesi için alan adı almak istiyorsa adresine başvurarak belirli kıstaslar çerçevesinde istediği alan adını alabilir. Yalnız alan adı almak internet sitesi kurmak için yeterli değildir. Buna ilave olarak sayfayı oluşturan bilgileri kaydetmek için kiralık alan (hosting) almak ve bunu kiralık alanın alan adıyla ilişkilendirmek gerekmektedir. NOT: İnternet üzerinde reklam karşılığı ücretsiz internet sitesi yapmanızı sağlayan firmalar mevcuttur. Ödev2.1: adresine girerek nasıl alan adı alındığı konusunda araştırma yapınız bunu rapor haline getiriniz ve sununuz. Alan adının bütününü incelediğimiz zaman temel olarak şu kısımlardan oluşur. adı).(üst seviye alan adı).(ülke kodu) Buradaki alan adı kişiyi, kurumu, bir ifadeyi veya bir reklamı temsil edebilir. Üst seviye alan adı ise kuruluşların yapısına göre değişiklik gösterir.

55 Örneğin, com ticari kuruluşlar, net telekomünikasyon kurumu, gov hükümet birimleri, edu eğitim kurumlarıgenellikle üniversiteler, k12 ilk ve ortaöğretim kurumları, orgderneklerveya partiler, mil askeri teşkilatlar için verilirken av avukatlar, name bireyler için verilmektedir. Daha birçok uzantı, alan adı yöneticisi kurumlar tarafından kullanıma sunulmaktadır. Sonunda ülke kodu olmayan alan adları için kısıtlamalar ve özel durumlar yoktur. İlk talep eden alan adını alır mantığıyla alınabilir. Örnek olarak ¾ ¾ ¾ ¾ Alan Adı Alan Adı Yerli Alan Adı Yabancı Uygulama2.2: Yukarıdaki tabloda çeşitli alan adları yazılmıştır. Siz de tabloda boş bırakılan yerlere uygun alan adlarını yazınız İnternet Hizmetleri İnternette birçok kurum ve kuruluş, internet kullanıcıları için hizmet vermektedir. Hükümet kuruluşları e-devlet kapsamında vatandaşlarının devlet dairelerindeki işlemlerini daha hızlı gerçekleştirmek için internet sitelerini geliştirmektedir. Bankalar internet üzerinden şubesiz bankacılık yaparak, daha fazla müşteri potansiyeli ve müşteri memnuniyeti için çalışmalar yapmaktadır. Kariyer siteleri aldıkları reklamlar karşılığında iş ve eleman arayan insanları buluşturmaktadır. Kimi internet sitelerinde yatırımcılar ürünlerini pazarlamakta, kimi genç girişimciler kendilerine mantıklı gelen alanlarda internet üzerinde ticaret yaparak internetin sağlamış olduğu avantajları değerlendirmektedir. Arama motorlarını kullanarak bilgi edinme, mesajlaşma ve elektronik posta alma / gönderme internette sağlanan hizmetlerin sadece belli başlı olanlarıdır. İnsanlar için daha sayılmayacak kadar çeşitli hizmetler internet üzerinden verilmektedir. Şekil 2.1 de çeşitli kamu ve özel kuruluşlara ait internet siteleri gösterilmiştir.

56 54 Şekil 2.2: Çeşitli İnternet siteleri

57 Tartışma 2.1: Sınıfça herkes kendine özgü, internet üzerinde hizmet veren değişik bir internet sitesi düşünsün. Bu internet sitesinin içeriğini, ne amaçla yapmak istediğinizi belirleyiniz ve sitenizi arkadaşlarınıza sununuz, öğretmeninizin rehberliğinde size göre en farklı ve en faydalı siteyi belirleyiniz. Senin düşündüğün internet sitesinin açıklamaları: Sınıfta düşünülen en farklı site sahibinin ADI SOYADI : Sınıfta düşünülen en faydalı site sahibinin ADI SOYADI : Hep beraber düşünüyoruz ve üretiyoruz!

58 İnternette Kullanılan Terimler İnternet ve bilgisayar sektöründe kullanılan belli başlı terimlerin açıklamaları alfabetik sıraya göre bu kısımda verilmiştir. Bu terimleri inceledikten sonra anlamlarını unutabilirsiniz. Şu unutulmamalıdır ki, bu terimleri kullandıkça anlamları nı daha iyi kavrayacaksınız. Karşılığı nı bulamadığınız terimler için adresinden bilgisayar terimleri kısmına bakabilirsiniz. 1. ADSL (AsymmetricDigitalSubscriberLine) : Asimetrik Sayısal AboneHattıdır. Var olan telefon hatları üzerinden yüksek bant genişliğinde sayısal verilerin iletilmesini sağlayan teknolojidir. Çevirmeli telefon servislerinden farklı olarak sürekli bir bağlantı sağlar. ADSL, aynı hat üzerinden analog (ses) bilgilerin iletilmesine de izin verir. 2. Agent : Ajan.İnternette bilgi toplayan bir programdır. Sizin olmadığınızzamanlarda da bazı servisleri periyodik olarak yerine getirebilir. Verdiğiniz parametrelere göre ilgilendiğiniz bilgileri toplar, bunları günlük veya belirlediğiniz periyotlarda size sunar. 3. Anti-virüsYazılımı : Bilgisayarınızın disklerinde bilinen veya potansiyelvirüsleri arayıp bulan ve yok eden bir program türüdür. 4. Applet: Küçük bir uygulama programıdır. Java diliyle oluşturulur ve bir HTMLsayfasına yerleştirilir. 5. Bandwidth : Bant genişliğidir. Bir ağkablosunun taşıyabileceği maksimum verimiktarı, bps (bit persecond) birimi ile ölçülür. 6. Baud : Saniyede iletilen işaret sayısınıgösteren işaret hızıbirimidir. Her bir işaretelemanı 1 bit'le gösterilirse, baud yerine bps (bit persecond - saniyedeki bit sayısı) de kullanılabilir. 7. Bit rate : Bit hızıdır. Sayısal iletişimde, bir iletişim ağının belirli bir noktasındansaniyede geçen bit sayısını gösterir. Veri transfer hızı da denir. 8. Bluetooth : Mobil telefonların, bilgisayarların ve diğer mobil cihazlarınbirbirleriyle, ev ve iş yerlerindeki kısa dalga kablosuz bağlantıları kullanan telefon ve bilgisayarlarla kolaylıkla bağlantı kurabilmelerini sağlayan donanımdır. 9. Broadcast : Yayın. Genelde birşeyi bütün yönlere aynı anda yöneltme anlamındadır. Radyo veya televizyon yayını, alıcısınıdoğru işaret kanalınaayarlayan herkesin alabileceği radyo dalgaları üzerinden yapılan bir iletimdir. Bazen bütün üyelere gönderilen 'ler için de kullanılır. İletişimde bir ağ üzerindeki bütün noktalara veri paketi gönderimi için kullanılır. 10. Browser : Web'de yayınlanan bilgiyi aramak için kullanılan bir yazılımdır. Ençok kullanılanları; MS Internet Explorer, Netscape, Opera vb. dir.

59 11. Cable modem : Kablo modemdir. PC'nizi yerel kablolu TV hattına bağlamanızıve veriyi 1,5 Mbps hızında almanızı sağlayan cihazdır. 12. Category5 cabling : Kategori 5 kablolamasıdır. Standart UTP kablolamanın beşderecesinden biridir. 13. Client/server :İstemci/sunucu.İki bilgisayar programıarasındaki ilişkiyitanımlıyor. Programlardan biri (istemci), talebini yerine getirecek olan programdan (sunucu), bir servis talebinde bulunur. Bir ağ üzerinde istemci/sunucu modeli, farklı yerlere dağıtılmış programlar arasında uygun bir iletişim yolu sağlar. 14. Clockspeed: Saat hızı. Bir bilgisayarda, işlemcinin çalışma temposunuayarlayan bir osilatör tarafından saniyede üretilen darbe sayısıdır. Genellikle MHz (megahertz veya saniyede milyon darbe) olarak ölçülür. 15. Coaxialcable: Kablolu TV bağlantılarında, Ethernet veya diğer tipteki yerel alanağlarında kullanılan kablodur. 16. Codec : 1) (coder-decoder) İletişimde, analog işaretleri sayısal bit serilerine vesayısal işaretleri de analoga dönüştürmek için darbe kod modülasyonunu kullanan cihaz. 2) (Compression/decompression) Büyük dosya veya programları küçültmek için sıkıştıran ve daha sonra açan özel bir programdır. 17. Coding: Kodlama.İkili işaretleri taşımak için kullanılan elektrik teknikleri. 18. COM port :İletişim yuvası. Bilgisayarlarda dışardan modem gibi cihazlarıntakıldığı yuvadır. 19. Command: Komut. Kullanıcının bilgisayarın işletim sistemine veya biruygulama programına, bir servisi uygulaması için verdiği özel emirdir. 20. Compiler : Derleyici. Belirli bir programlama dilinde yazılmışkomutlarıişleyenve onları bilgisayar işlemcisinin kullanacağı bir formata dönüştüren özel bir programdır. 21. Cookie: Bir Web sitesinin sabit diskinize yerleştirdiği bilgi. Daha sonra tekrar ositeyi ziyaret ettiğinizde bu bilgi sayesinde sizi hatırlayacaktır. 22. Data rate : Veri hızı. Belirli bir sürede bir yerden başka bir yere iletilen sayısalveri miktarıdır. 23. Decryption: Başkalarının okumasınıengellemek amacıylaşifrelenen bilgilerintekrar eski formatına dönüştürülmesidir. 24. WideArea Network (WAN): Genişalan ağı. Coğrafi olarak büyük bir alanayayılmış olan iletişim ağıdır.

60 25. Wireless: Kablosuz. Bir işareti kablo yerine atmosfer ortamınıkullanarak taşıyanelektromanyetik dalgalarla yapılan iletişimdir. 26. Workgroup: Çalışma grubu. Birbirleri ile veri alışverişi ve iletişim içintasarlanmış olan yerel bir ağdaki iş istasyonları ve sunucular topluluğudur. 27. World Wide Web (WWW): Bir browser gibi istemci uygulamalarıkullanılarakbağlanılan ve çeşitli servisler sunan, internet sunucularının oluşturduğu büyük ağdır. 28. Uplink: Uydu iletişiminde downlink, uydudan yer istasyonuna veya alıcıyayapılan bağlantıdır. Uplink ise yer istasyonundan uyduya yapılan bağlantıdır. 29. Uploading: Bir sistemden diğerine, çoğunlukla da büyük bir sisteme yapılandosya transferi. 30. URL (Universal Resource Locator): İnternet üzerinden ulaşılabilecek birdosyanın adresi. Bu adres bir Web sayfasını, bir görüntü dosyasını, CGI uygulaması veya Java applet'i gibi bir programı ve HTTP tarafından desteklenen herhangi bir dosyayı gösterebilir. 3. ELEKTRONİK POSTA YÖNETİMİ VE İNTERNET GÜVENLİĞİ 3.1. Elektronik Posta Yönetim Programı E-posta yönetimi programları ile e-postalarınızı daha hızlı ve kontrollü bir şekilde düzenlemeniz mümkündür. Bu programları kullanarak çok sayıda e-postanızı kolayca denetleyebilir, arşivleyebilir, çevrim dışı olarak kontrollerini yapabilirsiniz. Ayrıca e-posta yönetim programları sizlere birçok konuda yardımcı olacaktır E-Posta Hesabı Tanımlama Elektronik postalar IMAP, POP3, HTML standartlarında olabilmektedir. E-posta yönetim programları gerekli ayarlamalar yapıldığında bütün bu standartlardaki postaların kontrolünü yapabilmektedir. Şekil 3.1 de bir e-posta yönetim programının arayüzü gösterilmiştir. Bu bilgi sayfalarında sizlere HTML yapısında olan bir e-posta hesabı üzerinde yapılan işlemlerle ilgili bilgi verilecektir. Ödev 3.1: POP3, IMAP ve HTML e-posta standartlarınıinceleyiniz. Edindiğinizbilgileri sınıfa sunup arkadaşlarınızla paylaşınız.

61 E-Posta Alma ve Gönderme Oluşturduğunuz posta klasörünüzde gelen kutusu kısmına girdiğinizde size gönderilmiş olan postalarını zı görürsünüz. Eğer posta kutunuzu güncellemek istiyorsanız F5 tuşuna basarak yeni gelmiş olan postalarınızı e-posta hizmet sunucusundan gelen kutusuna aktarabilirsiniz. Şekil 3.3 te mavi halka içerisinde işaretlenen Gönder/Al kısmından Tümünü Al diyerek de güncelleme işlemini gerçekleştirebilirsiniz. İletileriniz gelen kutusuna geldiğinde, eğer ekli iletiniz varsa şekil 3.4 te mor halka ile gösterilen kısımda ataş simgesi belirlenecektir. Bu simgeye tıklayıp ekleri kaydet diyerek dosya ekini bilgisayarınıza kaydedebilirsiniz. Şekil 3.3: Gelen posta güncellemesi Bir kimseye e-posta göndermek istediğimizde yeni posta iletisi oluşturmamız gerekmektedir. Bunu Dosya menüsünden Yeni seçeneğini seçip posta iletisi oluştur diyerek yapabiliriz. Şekil 3.3 te kırmızı halka ile gösterilen posta oluştur kısmı aynı işlevi gerçekleştirmektedir. Posta iletisi oluştur dediğimizde karşımıza boş bir ileti taslağı çıkmaktadır. Bu taslakta Kime kısmına göndereceğimiz kişinin e- posta adresi yazılmalıdır. Birden fazla kişiye aynı iletiyi yazmak istiyorsak adreslerin arasına, virgül işareti konulur. Kime kısmına fare ile tıklayarak adres defterinizde bulunan kişilerin içerisinden postanızı göndermek istediğiniz kişileri belirleyebilirsiniz. Diğer bir nokta ise postanızın konu başlığını yazmaktır. Başlıksız bırakacağınız postalar alıcı tarafında dikkat çekmeyecektir. Alıcı posta sunucusunda gönderdiğiniz posta spam/bulk posta olarak değerlendirilebilir. Postanıza bir resim veya dosya eklemek istiyorsanız ekle menüsünden dosya eki kısmın ı gelerek ekleyeceğiniz dosyayı belirleyebilirsiniz. İnternet Güvenliği İnternet teknolojisi günden güne gelişmektedir. Telekomünikasyon firmaları internet kullanıcılarına daha kaliteli ve daha ekonomik internet hizmeti vermek için çalışmalar yapmakta, alt yapı yatırımlarına önem vermektedir. Yalnız, bu gelişmeler devam ederken internet trafiğini meşgul eden bir sürü gereksiz bilgi internette dolaşmakta ve internet kullanıcılarının zarar görmesine neden olmaktadı r. Virüsler, trojanlar, solucanlar, böcekler,

62 DoS saldırıları, spam e-postalar internet trafiğini me şgul eden belli başl ı problemlerdendir. Bu problemler nedeniyle internet kullanıcıları performanslı bir şekilde internet hizmetlerinden yararlanamamakta ve bunların verebileceği zararlara karşı önlemler almak zorunda kalmaktadır. Bilgisayardaki işletim sistemleri açıkları nedeniyle yayılan zararlı yazılımlara karşı sadece internet kullanıcılarının değil, aynı zamanda her bilgisayar kullanıcısının önlem alması gerekmektedir. Bilgisayarı bir bebeğe benzetirsek interneti de onun her an enfeksiyon kapabileceği hava olarak adlandırabiliriz. İnternetle dünya çok rahat iletişim kuruyor Bilgisayar kullanıcıları işletim sistemlerini devamlı olarak güncellemelidir. Bu güncellemeler yama veya hotfix dediğimiz programcıklarla yapabileceği gibi işletim sistemlerinin otomatik olarak sağladığı güncelleme (update) platformlarıyla da yapmak mümkündür. İşletim sistemleri güncellemelerinin bir güvenlik açığını kapatmak veya işletim sistemindeki bir eksikliği gidermek amacıyla yapıldığı unutulmamalıdır. Güvenli bir işletim sistemi için alınması gereken önlemler aşağıda sıralanmıştır: İşletim sisteminin en son sürümü/versiyonu lisanslı olarak bilgisayara kurulmalıdır. İşletim sistemine kullanıcı programları kurulmadan önce internet bağlantısı yapılarak hemen işletim sisteminin güncellenmesi yapılmalı ve bu güncellemelere birer hafta periyotlarla devam edilmelidir. Bunun nedeni işletim sisteminin son versiyonu çıktıktan sonra aradaki zaman boşluğunda tespit edilebilecek güvenlik açığının giderilmesidir. İşletim sistemi güncellemesinden sonra lisanslı bir antivirüs programı kurulmalıdır. Kurulan antivirüs programının güncelleme işlemi internet üzerinden yapılmalıdır ve otomatik olarak bu güncellemelere (liveupdate) gün aşırı devam edilmelidir. Güncel işletim sistemlerinin kendilerine ait güvenlik duvarı (firewall) programları vardır. Kurulacak olan güvenlik duvarı programları ile ilave bir önlem alınabilir En önemli nokta ise güvenilirliğinden emin olmadığınız programları açmaktan, internet sitelerine girmekten, e-postaları okumaktan sakınmaktır. Ödev 3.2: Bilgisayarlarda kullanılan Antivirüs yazılımlarıyla ilgili bir araştırmayapınız. İnternet üzerinde virüs ansiklopedisi olanları belirleyiniz. Virüs ansiklopedilerinin ne için kullanıldıklarını öğreniniz. Antivirüsyazıımlarının avantajlarını ve

63 dezavantajlarını sınıfta tartışarak hangi antivirüs yazılım firmasının daha iyi destek verdiğini belirleyiniz.

64 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu kısımda üçüncü öğrenme faaliyetinde verilen bilgilerle ilgili çoktan seçmeli sorular sorulacaktı r ve doğru/yanlış test maddelerini işaretlemeniz istenecektir. Bu değerlendirme sonrasında öğrenme faaliyetiyle ilgili edindiğiniz bilgilerin kontrolü yapılacaktır. A-ÖLÇME SORULARI Aşağıda verilen sorular için uygun cevap seçeneği işaretleyiniz. 1. Yandaki işaret neyi temsil eder? A) Bul B) Yazdır C) Adres D) Sık Kullanılanlar 2. E-posta yönetim programında düğmesine basıldığında ne olması beklenir? A) Posta arama formu çıkar. B) Ekran boyutları büyütülür. C) Bütün postalara virüs taraması yapılır. D) Tarayıcı ayarlar menüsü ekrana gelir. 3. E-posta hesabımızı, e-posta yönetim programına tanıtmak istiyoruz yapılması gereken işlem aşağıdaki şıklardan hangisinde doğru verilmiştir? A) Tanıt>E-posta Hesabı>Posta B) Görünüm>Dosya Ekle>Posta C) Araçlar>Hesaplar>Posta>Ekle>Posta D) Araçlar>Dosya Ekle>Posta Hesabı 4. Bir e-posta iletisine ek dosya nasıl ilave edilir? A) Dosya>Dosya Ekle B) Görünüm>Dosya Ekle C) Ekle>Dosya Ekle D) Araçlar>Dosya Ekle 5. E-posta Yönetim Programı ile ilgili olarak aşağıdaki şıklardan hangisi söylenemez? A) Gelen kutusunda bize gönderilen e-postalar bulunmaktadır B) Giden kutusu gönderdiğimiz e-postaları içermektedir. C) E-postaya herhangi bir dosya eklenebilir. D) Her zaman açık olması gereklidir. 6. Anti-virüs programları ile ilgili olarak aşağıdaki verilen şıklardan hangisi yanlıştır? A) İnternetten gelecek olan virüslere karşı önlem alınmasını sağlar. B) Bilgisayarlar kapalı olsa bile çalışıp virüsleri temizler. C) Bütün bilgisayar virüslerini temizleyemeyebilir. D) Devamlı olarak güncellenmeleri gerekmektedir.

65 MODÜL 6: BELGE AKIŞI 1. GELEN BELGELER Kuruluşlara belge, bağlı bulundukları örgütlerden, kendi şube ve taşra birimlerinden, diğer resmi dairelerden, özel ve tüzel kişilerden gelmektedir. Genellikle evrakın büyük bir kısmı örgüt bakımından ilişkili bulunulan kuruluşlardan gelmektedir. Gelen ve giden belgenin göreceği işlemin tespitinde evrakın geldiği yerler ve bu yerlerden hangi oranlarda geldiği konusu önemli bir etkendir. Kuruluşlara gelen belgeler, PTT kanalıyla, Çeşitli kuruluşların kuryeleri veya iş sahibi kişiler eliyle, Faks, Teleksle, Kargo ile, E-posta ( ) gibi özel haberleşme araçları ile gelmektedir. Gerek kuruluş içi, gerek kuruluşlar arası yazışmalarda PTT aracılığı, genellikle şehir dışına gönderilen yazılar için kullanılmakta, aynı şehir içine gidecek evrakın daha çabuk ulaşması amacı ile çok kez özel kuryeler kullanılmaktadır. Böylece, her kuruluş bir veya daha çok sayıda kurye çalıştırmakta, bazı hallerde bir tek evrakın iletilmesi için dahi bir kuryenin görevlendirildiği de olmaktadır Belge ve Çeşitleri Belge; bir iş için meydana getirilen yazılı kağıt ve kağıtlardır. Ayrıca kişilerin kendilerine ait mektup ve notları da birer kağıt veya özel belge sayılmaktadır. Başka bir deyişle belge, görülen hizmetler, yapılan işlemler ve haberleşmeler sırasında üretilen her türlü yazılmış, basılmış, şifrelenmiş ve resmedilmiş kağıtların tümüdür. Günlük yaşantıda olduğu gibi iş hayatında da yazı yazmak, yazılanları okumak önemli bir ihtiyaçtır. Yazılar kalıcıdır ve dosyalanarak uzun süre saklanabilir. Yapılan işlerde bir aksaklık olmuşsa işin dosyası incelenerek ilgi belge bulunup gerekli tedbirler alınabilir. Oysa söz, zaman içerisinde unutulur ve tekrar incelemeye konu olmaz Acele Belge Önceliği olan normal evraktan önce ve ayrı işlem görmesi gereken yazılardır. Bu tür evraklar en kısa zamanda, geldiği tarih dikkate alınmaksızın ilgililere ulaştırılmalıdır.

66 Acele belgeler kendi içerisinde derecelerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılırlar: Günlüdür ibaresi görülen belge 24 saat içerisinde cevaplandırılmalı, çok önce ibaresi görülen belge en geç 4 iş günü süre içerisinde cevaplandırılmalı, önce ibaresi görülen belge ise en geç 6 iş gününde cevaplandırılmalıdır Gizli Belge İlgilisinden başkası tarafından okunmaması ve görülmemesi gereken yazılardır. Bu tür belgeler ağzı mühürlü, kapalı zarf içerisinde gönderilir. Zarf üzerinde gizlilik derecesi belirtilir. Gizli belgeler, derecelerine göre kendi içlerinde ve normal belgeye göre öncelikli işlem görür. Kuruluşlarda gizli belgenin kaydı zarf üzerinde yapılarak ilgililere teslim edilmektedir. Bu tür belgenin dosyalanarak saklanması da diğer belgeye göre farklı olmaktadır. Yazılar gizlilik derecelerine göre 5 e ayrılır: Çok Gizli:İzinsiz olarak açıldığında devlete güvenlik ve hayati bakımdan son derece büyükzararlar verecek olan belge ve malzeme ÇOK GİZLİ olarak tasnif edilir. Gizli: Gerekli izin sağlanmadan açığa vurulduğu takdirde milli güvenliği, saygınlık veçıkarları ciddi surette zarara sokacak ve diğer yandan yabancı bir devlete geniş yararlar sağlayacak içerikte olan malzeme, evrak ve bilgiler GİZLİ olarak tasnif edilir. Özel: İzinsiz olarak açıklandığıtakdirde milletin çıkarlarına ve saygınlığına zarar verecek,bir şahsın zarar görmesine neden olacak ya da yabancı bir devlete geniş yararlar sağlayacak bilgi ve dokümanlar ÖZEL ibaresi ile değerlendirilir. 1.2 Gelen Belgelerin Kontrolü Ve İzlenmesi Gelen Belgenin Teslim Alınması Belgenin teslim alınışı türüne ve geliş şekline göre değişir. Posta İle Gelen Adi Belge: Herhangi bir formalite uygulanmaz. Postacılar tarafından ilgilibirime bırakılır. Taahhütlü ve İadeli Taahhütlü Belge: Belgenin geldiği servisteki ilgili kişi tarafındanimza karşılığı alınır. İlgili Kişilerin Getirdikleri Belge: Bu tür belgeler kuruluşlarda görevlendirilen özel birmemurluk tarafından alınır, kaydı yapılır ve ilgililerine belgenin tarih ve numarasını gösteren bir makbuz verilir. Kurye ile Gelen Belge: Kurum içi veya kurum dışından gelen belgeler kurye tarafından ilgili birim veya kişiye zimmet defterleriyle birlikte getirilir ve imza karşılığında teslim alınır. Bu yöntem çoğunlukla gizlilik içeren belgelerde kullanılır.

67 Kargo ile Gelen Belgeler: Kuruluşların görevlendirdiği ilgili kişiler tarafından imzakarşılığında teslim alınır. Faks, Teleksle Gelen Belgeler: Bu haberleşme araçlarıile gelen belgeler ilgili birim veyakişilere iletilir. Gizli belgeler bu yolla gönderilemez. E-Posta ( )Yoluyla Gelen Belgeler: Bu yolla gelen belgeler kuruluşun elektronikposta adresine gönderilir. Kuruluşlarda genellikle elektronik postaların alınması, okunması ve cevaplanması sekreter tarafından yapılır. Gerekli görülürse çıktısı alınıp gelen belge defterine kaydı yapılır dosyasına kaldırılır. Ya da elektronik ortamda saklanır Gelen Belgelerin Açılması Teslim alınan belgelerden özel mektuplar ayrılır. Kaydedilmeden ve açılmadan sahiplerine iletilir. Personele görevleri ile ilgili gelen mektuplar açılır ve kaydedilir. Gelen Belgelerin Gruplandırılması Gelen belgelerin hepsi tek tek gözden geçirilerek gruplandırılır. Bu gruplandırmada faturalar ayrılır. Diğer belgeler ilgili birimlere gönderilir. Gelen Belgelerin Kaydedilmesi Gelen belge, gelen servisinde, gelen belge defteri veya gelen belge fişine kaydedilir. Gelen belge defteri veya fişinde bulunan sütunlar: Belge sıra numarası: İlgili yılın 1 Ocak 31 Aralık tarihleri arasınıkapsar. Belgenin geldiği yer: Belgeyi gönderen kişi ya da kuruluşun adının belirtildiği sütundur. Tarih: Belgenin geldiği tarihin yazıldığısütundur. Belgenin numarası: Belgenin üzerindeki sayıbölümündeki bilgiler yazılır. Ek: Belge ile birlikte gelen ve belgeyi tamamlayıcıbelgelerin belirtildiği sütundur. Konu: Belgenin içeriğinin kısaca belirtildiği sütundur. Dosya numarası: Belgenin saklanacağıdosya numarasınıbelirtir. Çıkış numarası: Gelen belgeye cevap verildiğinde, cevabın giden belge defterinden aldığıçıkış sıra numarasının yazıldığı sütundur. Açıklamalar: Belgenin gönderildiği birim, kişi ya da yapılan işlem hakkında bilgilerinyazıldığı sütundur.

68 2. GİDEN BELGELER 2.1 Belge Sınıflandırma Kuruluşlar, genellikle gelen ve giden belgelerin teslim edildiği ve ilgili işlemlerin yapıldığı ayrı bölüm oluştururlar. Bu bölüme haberleşme servisi, gelen giden evrak servisi, belge işleme bölümü gibi adlardan biri verilebilir. Bu bölümde gerekli kayıt ve kontrol işlemleri yapıldıktan sonra belge, ilgili kişi ve birimlere teslim edilir. Bölümler de belge üzerinde yapılacak işlemler tamamlandıktan sonra belgenin üzerine dosyalanabileceğini gösteren bir işaret konur. Eğer belge üzerinde dosyalanabilir işareti yok ise belge ilgili bölüme veya kişiye geri iade edilir. Bunun nedeni, üzerinde işlem yapılmamış veya yapılan işlem tamamlanmamış belgenin ya da dosyalanmasına gerek görülmeyen bir belgenin dosyaya konmasını önlemektir. Dosyalanmak üzere bekleyen belgelerin belirli sınıflara ya da gruplara göre düzenlenmesi gerekir. Dosyalama öncesi yapılacak sınıflandırma, belgenin hangi sisteme göre dosyalanacağına göre değişir. Örnek olarak, dosyalama sistemi konu adlarına göre alfabetik sistemse, dosyalanması gereken belgelerin önce konu adlarına göre sınıflandırılması, daha sonra alfabetik sıraya konulması gerekir Kayıt Alma Çeşitleri Giden Belge Kayıt Defteri Çıkış sıra numarası: Giden belge defteri ya da fişi, 1 Ocak 31 Aralık tarihleri arasını kapsar. 1 Ocak tarihinde 1 numaradan başlayarak 31 Aralık akşamına kadar sıra atlamadan devam eder. En son numaranın altından çizilerek o yıla ait kayıt işlemi kapatılır. Gönderildiği yer: Belgenin gönderildiği kişi ya da kuruluş adının belirtildiği sütundur. Tarih: Belgenin tarihinin yazıldığıbölümdür. Ek: Belgeyle birlikte gönderilen ve belgeyi tamamlayıcınitelikteki belgelerin sayıolarakbelirtildiği sütundur. Konusu: Belgenin içeriğinin kısaca belirtildiği sütundur. Dosya no: Gönderilen belgenin kopyasının saklanacağıdosya numarasınıbelirtir. Geliş sıra numarası: Gönderilen yazıya cevap bekleniyorsa gelen cevabın gelen belgedefterinden aldığı geliş sıra numarası bu sütuna yazılır ve belge ile ilgili kayıt işlemi kapatılır. Açıklamalar: Gelen belge defteri ve giden belge defterinin ilişkilendirilmesi için gerekligörülen açıklamaların yazıldığı bölümdür.

69 GİDEN BELGE KAYIT DEFTERİ Çıkış GİDEN YAZILAR Konusu Açıklamalar Sıra No Gittiği yer Tarihi Eki Yenimahalle Norm kadro fazlalığı 1 İlçe Milli listesi Eğitim Dosya No:5 Müdürlüğü Geliş no: 2 Ticaret ve Donanım ihtiyacı Turizm Dosya No:21 Eğt. Gn. Md. Geliş no: Dosya No: Geliş no: Dosya No: Geliş no: Dosya No: Geliş no: Dosya No: Geliş no: Dosya No: Geliş no: Dosya No: Geliş no: 2.3. Belge Çoğaltma Araçları Fotokopi Makinesi Profesyonel, amatör ve ev-ofis tipi olmak üzere farklı özellikte fotokopi makinesi modelleri mevcuttur. Hatta piyasadaki çoğu markanın çok fonksiyonlu dijital (yazıcı-fotokopi) modelleri vardır. Siyah - beyaz çekim yapan fotokopi makinelerinin yanı sıra renkli fotokopi makineleri de piyasaya girmiştir. Günümüzde kaliteli, ekonomik, çok sayıda ve kısa zamanda kopya elde etmek amacıyla fotokopi makineleri iş hayatında büyük öneme sahiptir. Çeşitli tipleri olan bu makineler bir yazının

70 kopyasının 1 2 saniyede çıkarılmasını sağlar. Kullanılmaları kolaydır Doğrudan Ya Da Sıvı İle Çalışan Çoğaltma Makineleri Çoğunlukla alkol ile çalışan Ditto da denilen bu makinelerde bir mastırdan (üzeri yazılmış ya da çizilmiş altı karbonlu özel bir kâğıt) istenen renkte olmak üzere ve dakikada yaklaşık 150 kopya basabilir. Bir mastırdan 300 kopya elde edilir Dolaylı Ya da Jelatin Çoğaltma Makinesi Bu makinelerin doğrudan sıvı ile çalışan makinelerden farkı, çoğaltma işleminde jelatin kullanılmasıdır Mültigraf Çoğaltma Makinesi 300 den fazla kopya elde etmek için kullanılır. Çoğaltmalarda özel harfler, klişeler, lastik plaka ve matbaa mürekkebi kullanılır. Renkli baskı yapar, ancak her defada bir renk basar. Bu tür baskıda yazıya imza eklemek olanağı da vardır. Saatte yaklaşık 9000 kopya basabilir Ofset Çoğaltma Makineleri Birçok küçük boy ofset çoğaltma makineleri, büro işleri daha fazla olan ve özellikle yayın yapan kurumlarda kullanılmaktadır. Ofset makineleri renkli baskı da yapabilir Adres Yazan Makineler (Adresograf) Sürekli olarak aynı adrese yazı gönderen kurumlar için bu makineler kullanılabilir. Gazetelerin abonelerinin adresleri, su elektrik işletmelerinin her ay abonelerine gönderdikleri faturalardaki adresler bu makinelerle yazılmaktadır. İlgililerin adresleri madeni bir levha ya da özel bir stensil üzerine basılır ya da yazılır. Bu madeni levha ya da stensil makineden geçtikçe adresler gönderilecek dokümanlar üzerine basılmış olur. Gönderme Yöntemleri Normal (Adi) Gönderme Mektup pulu yapıştırıldıktan ya da posta ücret makinesiyle damgalandıktan sonra postaneye verilir. Normal göndermede mektupların içine kağıt para veya değerli kağıtlar konulmaz. Normal mektuplar kaybolduğunda PTT sorumlu değildir Taahhütlü Gönderme Taahhütlü göndermede mektup postane kayıtlarına girer, postane mektubu teslim aldığına dair bir posta alıntısı (makbuz) verir. Mektup gönderildiği adrese ulaşmamışsa makbuzla takip edilir. Taahhütlü mektup kaybolduğunda PTT, en çok gönderme ücretinin 50 katı tutarında tazminat öder İadeli Taahhütlü Gönderme İadeli taahhütlü gönderme de mektup postane kayıtlarına girer. Zarfın üzerine Alma

71 haberi doldurularak iliştirilir. Mektubun postaneye teslim edildiğine dair makbuz alınır. Alma haberi alıcıya imzalatılarak mektup teslim edilir. Alma haberi gönderene iade edilir. Bu durumda gönderen, mektubun alıcıya ulaştığından emin olur ve gerektiğinde alma haberini saklar Özel Ulak (Ekspres) Gönderme Özel ulak gönderme, iadeli taahhütlü gönderme şekline benzese de farklı olarak mektup varış yerine ulaştığında normal dağıtım zamanı beklenmeden ayrı bir dağıtıcı ile en kısa sürede adresine teslim edilir. Özel ulak gönderme ücreti, iadeli taahhütlüye göre daha fazladır Postrestant Gönderme Tam adresi belli olmayan alıcılar için kullanılır. Bu gönderme şeklinde alıcının, durumu önceden bilmesi gerekir. Bu şekilde gönderilen mektuplar, alıcılarınca adres olarak gönderilen PTT den alınır. Postrestant gönderme şekli yalnız mektuplarda değil telgraf, koli ve havale gönderilmesinde de kullanılır Acele Posta Servisi (APS) ile Gönderme Acele posta servisi, acele gönderilmesi gereken mektup ve küçük paketler 24 saat içinde APS ile adreslere ulaştırılabilir. APS ile gönderme, yurt içinde uçak ve doğrudan posta bağlantısı bulunan yerlere 24 saat içinde, diğer yerlere 2-3 gün içinde teslim edilir Basılı Kağıtları Gönderme Kapalı zarf içerisinde gönderilmesine gerek görülmeyen her türlü basılı kağıdın gönderilme şeklidir. Basılı kağıtları gönderme ücreti daha azdır, ancak gönderilenin matbu olduğu üzerine yazılmalıdır Değer Konulmuş Mektupları Gönderme Çek, poliçe, hisse senedi, tahvil gibi paraya çevrilebilen kıymetler gönderilecekse bu yöntemle gönderilir. Değer konulmuş evrak, posta servisleri arasında kayıtlı olarak alınıp verildiğinden, kaybolma olasılığı zayıftır. Posta işletmesi bu mektupların kaybolması, çalınması veya zarar görmesi halinde, konulmuş değeri geçmemek üzere, zarar derecesinde tazminat öder.

72 MODÜL 7: DOSYALAMA SİSTEMİ VE HAREKETLERİ 1.1. Dosyalamanın Tanımı 1. DOSYALAMA Belge: Yürütülen faaliyetler sonucunda oluşan, üretim biçimleri ve donanımortamları ne şekilde olursa olsun bir bilgiyi içeren yazılmış, çizilmiş, resmedilmiş, görüntülü, sesli veya elektronik ortamlarda üretilmişmateryaldir. Dosya: Aynıkonuyu içeren yazılar grubudur. Dosya yönergesi: Kurum ve kuruluşların yaptıklarıhaberleşme ve işlemlere aitbelgelerin bir arada bulunmasını sağlamak amacıyla hazırlanan talimattır. Dosya planı: Kurum ve kuruluşların işve işlemleri sonucunda oluşan belgelerin,sistemli bir şekilde dosyalanmasını sağlamak üzere önceden hazırlanmış konu ve konu numaraları envanteridir. Yapılan faaliyetler sırasında ortaya çıkan her türlü yazılmış, basılmış, kayda alınmış belgelerin çekmecelerde, raflarda, bilgisayar ortamında içinde belirli sistemlere göre saklanmasına dosyalama denir. İster kamu, ister özel sektör olsun, tüm kuruluşlar hizmetlerini yürütürken evraklar üzerinde işlem yaparlar. Kuruluşlarda yazışmalar, incelemeler, raporlar hazırlanır, kararlar alınır. Bütün bu işlemler yazılı olarak, görsel ya da ses kaydı olarak yapılır. Bir örgütte evrak ve dosyalama işleri ne kadar düzgün, hızlı ve iyi işleyecek şekilde yapılandırılırsa, görülecek hizmet de aynı ölçüde verimli olur. Bir örgüt ne kadar iyi bir yapılandırmaya sahip olsa da evrak ve dosyalama sistemleri yoksa haberleşme kanalları tıkanık, kapalı ya da işlevsiz ise işlerin düzgün yürümesi mümkün olmaz. Dosyalama, evrakların yazımı ile başlayan arşivlemesi ile sonlanan bir süreçtir. Kuruluşa gelen evrakı teslim almak, gelen evrak kayıt defterine kaydetmek, ilgili departmanlara göre tasnifini yaparak, ulaştırmak, İşlemi biten evrakların dosyalama türlerine göre tasnif etmek, dosyalama sistemine göre numaralandırmak ve dosya endekslerini düzenlemek, Evraklardaki postalama ve gönderme işlerini düzenli bir şekilde yürütmek, Arşivlenmesi gereken dosyaları yönetmelikler çerçevesinde arşivlemek.

73 1.2. Dosyalamanın Amacı Kuruluşlar, yaptıkları işlerle ilgili olarak, gelen yazıların çoğunu, gönderdikleri yazıların birer örneğini kanunen saklamak zorundadır. Dosyalamanın amaçları; Bilginin yapısına uygun ortamlarda bulundurmak, Evrakın aslına uygun zarar görmemesi, Emniyetli bir şekilde, Evrak karmaşasını önlemek Arşivleme için temel oluşturmak. Dosyalar Kuruluşun her an hatırlanmaya hazır Hafızaları dır. Dosyalama, kuruluşlarda verimliliğe ve etkinliğe büyük katkı sağlar. Evraklara istenilen anda ulaşmak, sistemli bir dosyalama ile mümkündür Dosyalamanın Sekreter Açısından Önemi Bazı büyük kuruluşlarda dosyalama işleri belli bir merkezde toplanır. Burada bütün gün çalışan dosyalama memurları vardır. Bu tip kuruluşlarda çalışan sekreterler, amirlerine gerekli olan evrakı ilgililerden istemek veya bizzat kendisi bulmak durumundadır. Bazı kuruluşlarda dosyalama, kuruluşun bölümlerinde yapılır. Her bölüm yılsonunda belgeler arşive gönderilir. Bu bölümlerde ki dosyalama ile sekreter ilgilenir. Birçok amir sekreterlerinden, gizli dosyaların tutulmasını ister. Küçük kuruluşlarda dosyalama işlerini düzenleme ve yürütme işi sekreterin görevidir. Sekreterin işini kolaylaştıran, zaman kazandıran ve başarı kazandıran en önemli unsurlardan biri kuruma uygun dosyalama sistemini, iyi bilinmesi ve uygulamasıdır Dosyalamanın Kurum Açısından Önemi İşlem gördüğü tarih ne olursa olsun ihtiyaç duyulan herhangi bir belgenin kolaylıkla bulunması mümkün olacaktır. Kurumun geçmişten bugüne faaliyetleri ile ilgili bilgi ve belge birikimi kontrol altına alınmış olacaktır. Bilgi Edinme Hakkı doğrultusunda vatandaşın bilgi ve belge talebi anında karşılanarak, demokrasilerin vazgeçilmez ilkesi olan şeffaf yönetim anlayışı sağlanmış olacaktır. Bilgi ve belgenin kontrol altında bulunması, İdarenin alacağı kararlarda ayrıntılı bilgilenme imkânını sağlayacak; kararların doğru ve isabetli alınmasını sağlayacaktır. İdarenin bilgi ve belge talebi personeli telaş ve paniğe sevk etmeyecektir. İşlemi tamamlanan belgelerin kaldırılacağı dosyalar belli olduğu için bürolarda ortadan kaldırılmayı bekleyen kağıtlar uçuşmayacak, işlemi biten belgeler anında ilgili dosyasına kaldırılabilecektir. Dosyalama yönetimi kurum ve kuruluşların verimini yükselterek, zaman ve iş kaybını engelleyecektir.

74 Bilgiye ulaşımın kolaylığı kurumun faaliyetlerini olumlu yönde etkileyecektir. Dosyalama; ticari, yönetsel, hukuki açıdan gereklidir. Dosyaların saklanma süreleri yasalarca belirtilmiştir. Dosyalamanın depolamaya dönüşmemesi için belli bir süre yine yasada öngörülen biçimde tasniflenerek imha edilmesi gerekir Dosyalamanın Özellikleri Dosyalama sisteminin özelliklerini sıralarsak Basitlik İyi bir dosyalama sistem, bu sistemi kullanan herkes tarafından kolay anlaşılır ve kullanılır olmalıdır. Gerek belgelerin dosyalara konulması, gerekse dosyalara konulan belgeler erişilmesi açısından kişileri tereddüde düşürmeyen, zaman kaybettirmeyen ve hızlı karar verdiren bir düzende tasarlanmalıdır. Akla uygunluk İyi bir dosyalama sistemi akla, mantığa uymalı ve iyi tanımlanmış bir amaca hizmet etmelidir. Örneğin alfabetik sisteme göre yapılan dosyalamada, konu başlıkları anlaşılır olmalı ve eksiksiz tanımlanmalı, belgelerin birden çok dosyaya konulması engellenmelidir. Tutarlılık İyi bir dosyalama sistemi kendi içinde tutarlı olmalıdır. Farklı durumlarda farklı uygulamaları gerektiren bir sistem pek çok yanlışlığa yol açar. Kurulacak dosyalama sisteminde ana ve alt gruplar tanımlanırken, belli standartlara uyulması gerekmektedir. Kullanışlılık İyi bir dosyalama sistemi örgütün gereksinimlerini karşılayacak şekilde tasarlanmış olmalıdır. Örneğin yurdun dört bir yanında satış mağazası olan bir işletmenin dosyalama sisteminin ana grupları bölgesel yapıya göre olabilir, ancak alt grupları mutlaka yer adına göre değil, müşteri isimlerine göre de olabilir. Dolaşım kolaylığı İyi bir dosyalama sistemi bu sistemden yararlanmayı kolaylaştırmalıdır. İsteyen kişinin dosyayı alabilmesi, geri verebilmesi, bir başkasına devredebilmesi ya da süre saklanması gereken dosyaları arşive gönderebilmesi kolay olmalıdır. Ekonomiklik İyi bir dosyalama sistemi zamandan ve paradan tasarruf sağlayacak yapıda olmalıdır. Etkin olmayan bir büro sisteminin oluşturduğu olumsuzlukların başında para ve zaman kaybına neden olması gelir. Az yer, az personel, az donanım, az araç-gereç ve kullanımı için az zaman ve emek gerektiren bir dosyalama sistemi, ekonomik bir sistemdir.

75 1.6. Dosyalama Süreci Fihrist Hazırlama Özellikle numaraya göre tasnif sistemi ve karma tasnif sisteminin kullanılabilmesi için gereklidir. Belgelerin hangi dosyaya konulacağını gösteren yardımcı bir araçtır. Fihrist, kitapların içerisindeki bilgilerin başlıklandırıldığı İçindekiler kısmı ile aynı niteliktedir. Belge ve dosya sayısının fazla olduğu işletmelerde mutlaka tercih edilmelidir. Dosya Açılması Dosya, mektupların, raporların ve benzeri yazılı belgelerin konulduğu kartondan veya plastikten yapılmış bir dosyalama aracıdır. Bir dosya yaklaşık 100 belge alır. Bir dosya dolmadan yerine yenisi açılmamalıdır. Bunun amacı dosya sayısını minimumda tutmak ve aynı nitelikteki belgeleri bşr arada toplamaya çalışmaktır. Dosyanın Kodlanması Kontrolü yapılan evrakın hangi dosyaya konulacağı belirlenir. Belirleme sonucunda ortaya çıkan isim veya numaraya KOD, bu işleme de KODLAMA denir. Kod, yazının üzerine karışmasını önlemek ve dikkat çekmek için yazılır. Dosyanın Ödünç Verilmesi Belgeler dosyaya konulduktan sonra, dosyadan bir belge görmek isteyen bir bölüm veya çalışan için belge dosyadan çıkarılmaz. Belge dosya ile verilir. Bunun nedeni belgenin kaybolma ihtimalini ortadan kaldırmaktır. Dosyanın İzlenmesi Ödünç verilen dosyanın takibi, dosyalama görevini yürüten memurun görevidir. Bunun için dosya takip çizelgesi hazırlanmalı ve sık sık bu çizelge kontrol edilmelidir Dosyalama Şekilleri Yatay Dosyalama Yatay dosyalama, evrakı yatay bir şekilde, üst üste koyarak dosyalamadır. Evraklar raflarda, kutularda, saklanır. Yatay dosyalamada bir grubun kendi alt gruplarına ayırabilme özelliği vardır Dikey Dosyalama Dosyaların, çekmecelere, çekmeceli dolaplara dik konumda yerleştirilmesidir. Dikey dosyalamada çekmeceli dolaplar idealdir. Dikey dosyalamada, içine evrakı koymaya yarayan üstten çekmeceye asılı konumda, hareketsiz körük dosyalarda kullanılabilir. Dosyalar çekmeceli rafa ayrı ayrı asılır. Dikey dosyalamada, her dosya planının da dikey olarak genişleyebilmektedir. Sıra numaralı dosyalama sisteminin dikey olarak yerleştirildiğinde sonsuz genişleyebilme imkânı vardır. Desimal dosyalama sisteminde ise grupların onlu yapılması zorunludur.

76 2. BELGE YERLEŞTİRME İLKELERİ 2.1. Belge Kontrolü Dosyaların tasnif edilmesinde amaç birbiriyle ilgili belgelerin bir arada bulunmasını, aranan belge ve dosyanın en süratli biçimde bulunup isteyene sunulmasını sağlayacak bir düzen kurmak olmalıdır. Ayrıca tasnif sistemi kurulurken getirilecek sistemin, dosyaların arşive transferi için de esas ve kolaylık sağlayıcı türde bir düzenlemeye sahip olması önemle göz önünde tutulmalıdır. Dosyalama tasnif sistemleri: Alfabetik Dosya Tasnif Sistemi Kronolojik (Tarihsel) Dosya Tasnif Sistemi Bölgesel Esasa Göre Dosya Tasnif Sistemi Numaralı Dosya Tasnif Sistemleri Serial Dosya Tasnif Sistemi Desimal (ondalık) Dosya Tasnif Sistemi Konu Esasına Göre (Tek Konu - Tek Dosya) Tasnif Sistemi Karma Dosya Tasnif Sistemi Sanal Dosya Tasnif Sistemi 2.1. DOSYA YÂ DA BELGEYİ ÖDÜNÇ VERME SİSTEMİ Ödünç Verme Kayıt Sistem Araçları Bir dosyayı görmek ve üzerinde işlem yapmak isteyen bir bölüm veya memur için belge, dosyasından çıkarılmaz. Belge, dosyası ile birlikte dolaşır. Böylece belgenin yıpranması ve kaybolması engellenmiş olur. Belgeyi görmek isteyen kişi, dosya isteme fişi doldurarak dosya memuruna verir ya da memura gönderir. Dosya İsteme Fişi Dosya No İsteyenin bağlı olduğu ünitenin adı Dosyanın konusu İsteyenin adı soyadı İmzası Alındığı Tarih././..

77 Belge, görmek isteyen kişiye dosya ile ulaştığında konu ile ilgili diğer belgelerin de görülmesi daha ayrıntılı inceleme imkanı sağlar. Belge dosyadan, üst yönetim veya mahkeme, denetleme kurulu gibi resmi makamların istemesi gibi özel durumlarda çıkarılabilir. Dosya- dan çıkarılan belgenin yerine hatırlatma kartı konur. Gerekli bilgilerin yazıldığı kart, belge yerine konulduğu zaman iptal edilir. MODÜL 8: REKLAM VE TANITIM HİZMETLERİ 1. REKLAM VE TANITIM İLE İLGİLİ KAVRAMLAR 1.1. Reklamla İlgili Kavramlar Tanımı ve Özellikleri Bir ürün, hizmet veya fikrin yaratılışına, ruhuna ve hedefine uygun olarak tanıtılması, doğru mesajı, doğru kanallardan hedef kitlelere ulaştırma işine reklam denir. Reklam satın alma arzusu yaratmak, talebi artırmak amacıyla tüketiciye yaklaşır. Reklam bir hizmetin, bir yerin, bir şeyin ya da malı n özelliklerini, faydasını ve ilgi çekici yanlarını halka duyurmak, anlatmak, tanıtmak için bazı araçların kullanılarak en inandırıcı, en etkileyici mesajın verilmesini ifade eder. Reklamda: Amaç: Ürünü satmak, Hedefler: Pazar araştırmaları ile ortaya çıkan müşterilere ulaşmak, İşlev: Pazarlama ticari, Sorumluluk: Pazarlama müdürü, satış şefi, Beklenen Sonuç: Satışları artırmak, Uzantı: Sponsorluk, İletinin Tonu: İkna, Geri Bildirim: Satın alma ve pazar araştırmaları, Anahtar Etmen: Ürünün kalitesidir

78 Reklamın özelliklerini şöyle sıralayabiliriz: Reklam, bir mal ya da hizmetin veya fikrin tanıtımı için yapılır. Reklam bir bedel karşılığında verilir ve tek yönlü bir süreçtir. Reklam, kişisel olmayan yollarla gerçekleşir. Günümüzde reklamın önemini belirtmek için ayrıntılı açıklamalara girişmek gereksizdir. Çünkü reklam pazarlamanın en çok kullanılan iletişim araçları arasında yer almaktadır. Bunun nedeni, zamanında ve yerinde bir reklam kampanyasının etkisinin kısa sürede ortaya çıkmasıdır. Bir ürün veya hizmetin tanıtılması veya övülmesi, bir markanın tüketiciye benimsetilmeye çalışılması resimli veya müzikli imge ve simgeler kullanılmak sureti ile bunların belleklere yerleşmesinin gayret edilmesi, yarışmalar, konserler, sanatsal ve kültürel etkinlikler düzenlemek sureti ile doğrudan veya dolaylı olarak belirli ürünlere veya markalara dikkatin çekilmesidir. Toplumsal etkinliklerin düzenlenmesinde veya yayın programlarının hazırlanmasında finansman veya diğer yollarla katkıda bulunmak sureti ile tanıtım imkânlarının aranması da reklam sayılır. İyi bir reklamın taşıması gereken özellikler: Reklam herkesin ya da hedef kitlesinin anlayabileceği bir dilde olmalıdır. Dolaysız etkileme nitelikleri taşımalıdır. Kısa, yalın ve açıklayıcı olmalıdır. Yasal, dürüst, adaba ve gerçeğe uygun olmalıdır. Sosyal sorumluluk esaslarına göre hazırlanmalıdır. Genel kabul görmüş, dürüst rekabet ilkelerine uygun olmalıdır. Halkın reklamlara karşı güvenini zayıflatacak nitelikte olmamalıdır. KİŞİSEL SATIŞ ÜRÜN FİYAT REKLAM DAĞITIM TUTUNMA SATIŞ PROMOSYONU TANITIM Şekil 1.1: Reklam ve tanıtımın pazarlamadaki yeri Reklamın başarısı ürün ya da hizmetin alıcısının çoğalması ile bir başka deyişle satılması ile ölçülür. Bu da gerçek bir satıcı gibi düşünmeyi ve ona göre hareket etmeyi gerektirir. Reklamın yapılabilmesi için bir yere ihtiyaç vardır. Bu yer mecralar anlamına gelen medyadır. Televizyon, radyo, internet, otobüs ekranları, basılı mecralar, açık hava

79 panoları ve diğer ilan yerleri medya kapsamı içinde bulunur. Reklam ve tanıtım faaliyetleri şu sıralamayı takip eder: Araştırma Bilgi toplama Plan-program yapma Bütçe Hedef kitle Mesaj ve medyaların hazırlanması Reklam projesinin uygulanması Değerlendirme yöntemleri Reklam Türleri ve Sınıflandırılması Çeşitli ölçütler göz önünde bulundurularak reklamlar sınıflandırılmıştır. İçerdiği mesaj ölçüt alınırsa, şu reklam türleri belirtilebilir: Ürün (mal) konulu reklam Hizmet konulu reklam Fikir konulu reklam Reklamda hedeflenen kitle; ölçüt alınırsa şu reklam çeşitleri ortaya çıkmaktadır: Tüketici reklamı Üreticiye yönelik reklam Mesleki reklam Kitle iletişim aracının kullanımı ölçüt olarak alınırsa aşağıdaki reklam türleri ortaya çıkmaktadır: Gazete dergi vb. reklamlar Televizyon reklamları Radyo reklamları Sinema reklamları Video reklamları İnternet reklamları Posta kullanımlı reklamlar Açıkhava reklamları Günümüzde reklam pazarlama sürecinde etkinliğini ve dolayısı ile önemini arttıran bir faaliyet olarak işlevini sürdürmektedir Tanıtımla İlgili Kavramlar Tanımı ve özellikleri Halkla ilişkiler biriminin sorumluluk alanı nda bulunan etkinliklerin önemli bir kısmını tanıtım oluşturur. Kurum ya da kuruluşun ilgili çevrelere tanıtılması ve olumlu izlenim sağlanması halkla ilişkiler çalışmalarının amaçlarındandır. Tanıtım,bir kişi, topluluk veya kurum tarafından uygun yöntem, teknik ve iletişimaraçlarından yararlanarak hedef grupları bir durum ya da olay konusunda aydınlatmak veya bir tutum ve davranışa yöneltmek amacıyla yapılan bir etkinliktir.

80 Yurt içi ve yurt dışı tanıtım faaliyetlerinin olumlu bir kimlik elde etmek üzere yapıldığını göz önünde bulundurarak, tanıtımın etkili olabilmesi için şu ilkelerin göz önünde bulundurulması uygun olur: Tanıtım hedef gruba hitap etmelidir. Tanıtım markanın kimliği ile tutarlı olmalıdır. Tanıtımda rasyonel cazibe ile duygusal cazibe beraber kullanılmalıdır. Tanıtım sabır, para ve koordinasyon gerektirir. Har tanıtma kampanyasında bir temel seçim vardır ve bir logo söz konusudur. Örneğin, Türkiye nin tanıtılmasında Türkiye Avrupa nın Doğuya Açılan Penceresidir sloganı ilgi görmüştür. Bugün bütün dünyada turizm, siyasal, ekonomik ve kültürel konularda tanıtıma çok büyük önem verilmekte, lobiler kurulmakta, broşür ve bültenler yayınlanmaktadır. İşletme açısından halkla ilişkilerin en önemli fonksiyonu olarak tanıtıma özel bir yer verilmesi gerekmektedir. Tanıtım, işletmede yapılan ve yapılacak kamuoyunun ilgili kesimlerine aktarılmalıdır. Fakat en iyi tanıtım, üründe kalite, ucuz fiyat, verimlilik, çalışanlara sosyal ve ekonomik katkı ve topluma yansıyan hizmetlerin kendisidir. Resim 1.2: Tanıtım için hazırlanmış bir afiş Tanıtım, geniş kitlelere yönelik olarak yapılır. Bu yönüyle reklama benzer. Reklamdan en belirgin farkı bir ücret ödenmeden yapılmasıdır. Ayrıca tanıtımda yer alan mesajlar, hedef kitleye haber biçiminde sunulur. Reklam da mesajlar daha sanatsaldır. Reklamda, reklamın yeri ve içeriği üzerinde reklam verenin kontrolü söz konusu olduğu hâlde, tanıtımda bu kontrol medyanın elindedir. Bu yüzden reklam hep olumlu olurken tanıtma bazen olumsuz olabilir. Örneğin, çevreyi kirleten bir kıyı oteli hakkı nda basın, olumsuz bir haber yayınlayabilir. Böyle bir haber, işletmenin geleceğini etkiler. Bu açıdan satış arttırıcı çabalar içerisinde tanıtımın kendine has bir takım özellikleri vardır. Bunlar şekilde sıralanabilir: Yüksek doğruluk derecesi Kitlelere kolayca ulaşabilme Merak ve ilgi uyandırma

81 Tanıtmanın Türleri Ticari tanıtma: Bir firmanın açılışını ve başarılı çalışmaların kamuoyuna tanıtmak ve duyurmak amacıyla yapılan bir tanıtma şeklidir. Kişisel tanıtma: Kişisel tanıtmada firmada görevli üst düzey yöneticiler ve başarılı personeller tanıtılır. Örneğin Ankara daki x otelinin genel müdürlüğüne Bay Ali KARAYILMAZ getirilmiştir gibi. Toplumsal tanıtma: Toplumsal tanıtmada bir turistik yöre, bölge ya da ülke tanıtılır. Turistik bir yöre ya da ülkenin kitle iletişim araçlarında haber şeklinde tanıtılması sağlanır. Dış Tanıtım ve Türkiye nin Tanıtımı Politikası ve planlaması devlet tarafından saptanan, uygulaması kamu ve özel sektör kuruluşlarınca eşgüdüm içerisinde açık, sürekli, sistemli ve yoğun bir şekilde bilimsel ve teknik yöntemlerle yürütülen, dış ülkelere dönük faaliyetlerin tümüne dış tanıtım denir. Dış tanıtım, basit bir bilgi verme uğraşısı değildir. Enformasyon, iletişim, propaganda, devlet reklamcılığı, halkla ilişkiler, kolektif reklamcılık, satış geliştirme, ticari reklamcılık gibi aynı zamanda bireysel ekonomik yararları da kapsayan çok boyutlu ve yönlü bir etkinliktir. Küreselleşen dünyada, sınırların, mesafelerin artık fazla değer ifade etmediği bir gerçektir. Dış tanıtımın turizmle de kan bağı vardır. Özellikle, dış turizm bağlamında tanıtım bir vitrin niteliği de taşımaktadır. Ülkelerin uluslararası platformlarda sesini duyurabilmesi, daha çok dış tanıtımlarına bağlıdır. Reklam ve Tanıtım Stratejisi Reklam ve tanıtım stratejisini belirleyen öğeler aşağıdaki şekilde gösterildiği gibidir: Ekonomik Araştırma Yasal Araştırma REKLAM REKLAM ÖNCESİ Mali PROJESİ Araştırma Teknik Araştırma 1- Organizasyonun Amaç Hedefleri 2-Misyon Vizyon Belirleme 3-Kurum Kaynaklarının Analizi 4-Çevre Analizi 5-Strateji Belirleme

82 Organizasyonun Amaç ve Hedefleri Hedefler işletmenin nerede olduğunu ortaya koyar. Durum analizi yapıldıktan sonra, işletmenin nereye gitmesi gerektiğinin kararlaştırılmasına sıra gelir. Bunun içinde hedeflerin saptanması gerekir. Üst yönetim, gelecek dönem için hedeflerini belirler. Örnek olarak hedefler şöyle belirlenebilir: Resim 1.3: Amaç ve hedef belirleme Satışlar %20 artmalıdır. Satışlardan sağlanacak dönem kârı %15 olmalıdır vb. gibi. Üst yönetimin belirlediği genel hedeflere göre bütün birimlerin hedefleri de ortaya konur. Örneğin, satışların bölge ve satıcılara göre sınırları belirlenir. Amaç, firmanın neyi başarmaya kararlı olduğunu uzun dönemde neye yöneldiğini ortaya koyar. Bu anlamda da neyin başarılacağına ilişkin yönetsel rehberlik sağlar. Amaç ve hedeflerin tanımlanmasında göz önüne alınması gereken noktalar şöyledir: o o o o o o o o Amaç ve hedefler vizyon ve misyona dayandırılarak oluşturulmalı, değerleri yansıtmalıdır. Amaç ve hedefler yalın ve anlaşılabilir olmalıdır. Amaç ve hedefler önem ve önceliklerine göre sıralanmalıdır. Amaç ve hedefler belli bir zaman dilimini içermelidir. Amaç ve hedefler gerçekleştirilebilir olmalıdır. Amaç ve hedeflerin kapsamı özenle belirlenmelidir. Amaç ve hedeflerin birbiriyle iç tutarlılığı olmalıdır. Amaç ve hedefler vizyonu gerçekleştirmek için örgütün benimseyeceği strateji ve taktiklerle bağlantılı olmalıdır. Misyon ve Vizyon Belirleme Vizyon, farklılıklar yaratarak kalıcı üstünlükler sağlamaktır. Bir gelecek duygusudur. Bugünün imkânını aşan, hayal edilen ihtimal, bu günü yarına bağlayan entelektüel bir köprü, geçmiş i haklı çıkarmak için değil, geleceğe bakmak için oluşturulan bir temeldir. Vizyon, olumlu davranış, büyüme ve dönüşüm konularında liderlere yardımcıdır. Vizyon oluşturmak Üst yönetim inancı: Vizyon, kuruluşun stratejik planı ile uyum içinde olmalı ve piyasa koşulları tarafından yönlendirilmelidir. Şirket vizyonu, Büyüdüğümüz zaman ne olmak

83 istiyoruz? sorusunun cevabı olmalıdır. Vizyon yukarıdan aşağıya dayatılan bir kavram olmamalıdır. Yönetimin tam olarak katılımı: Sizin katılmadığınız bir sürece, çalışanlarınızın gönülden katılmasını asla ve asla beklemeyiniz. İnsanların katılımı: Biz ve onlar ın söz konusu olduğu günler geride kaldı. Bir şirkette çalışan herkes en az yöneticiler kadar önemlidir. Onları dinlemeniz gerekir. İnsanların katılımını sağlamak için onları dinlemek önemli bir adımdır. Bireyin katılımı: Hepimiz bir gruba ait olmayı ve grup hâlinde çalışmayı istesek de, birey olarak da var olmak için aynı derecede güçlü bir istek duyarız. Çalışanları yetkilendirme konusunda hazırlanan her programda, bireysel tatmin unsuruna yer verilmelidir. Sürekli gelişme ekipleri: Ekipleri oluşturan insanların destekleyici çabaları olmazsa süreç sadece bir yönetim programı olarak kalacaktır. İnsanların şirket vizyonunun bilincine varmasını sağlamakta etkili bir yol, onları hem şirketin hem de kendilerinin misyonunu açıklayan bildiriler oluşturma sürecini katmaktadır. Vizyonun yaratılmasına katkıda olduğunu bilmek çalışanları motive eder. 2. REKLAM VE TANITIMARAÇLARI 2.1. Afiş Herhangi bir haberi, herkese duyurmak için meydanlara, bulvar, cadde ve hava meydanlarına yakın binaların ön cephelerine asılarak ya da baskı yapılarak, reklam ve tanıtım aracı olarak kullanılan materyallerdir. Afişlerin en belirgin özelliği az sözle çok şey anlatmak tır. Az yazı ilginç biçimde hazırlanmış, şekil ve resimlerle, istenilen sonuç daha kolay alınmaktadır. Afişlerde önemli olan öz anlatımdır. Afişte kuşkusuz ilk amaç çekiciliktir. Bunun için yazıdan çok, desenli çizgiler ( grafik ) öne gelmekte söze çok az yer verilmektedir Afiş Çeşitleri Afişler yapılarına ve amaçlarına göre ikiye ayrılırlar. Yapılarına göre afişler İllüstre afiş: Açıklayıcı desenlerle yapılan afişlerdir. Normal ve süsleyici desen kullanılır.

84 Objektif afiş: Ürünü olduğu gibi veren (1920 lerden sonra fotoğrafın büyük katkısı olmuştur.) afişlerdir. Constructive afiş: Az renk kullanılarak alanları, geometrik alanlara bölerek yapılır. Kübizm etkisi vardır. Stilize desenler kullanılmaktadır. Amaçlarına göre afişler Reklam afişleri: Bir ürün ya da hizmeti tanıtan afişlerdir. Moda, endüstri, kurumsal reklamcılık, basın- yayın, gıda ve turizm sektörlerinde yaygın olarak kullanılır. Kültürel afişler: Sinema, tiyatro, sergi, konser, balo, spor, seminer, festival, yarışma gibi etkinlikleri topluma duyuran, haberdar eden afişlerdir. Sosyal afişler: sağlık, ulaşım, trafik, çevre, aile planlaması gibi konularda eğitici ve uyarıcı nitelikteki afişlerin yanı sıra, politik bir düşünceyi ya da siyasi bir partiyi tanıtan afişlerdir. 3. Broşür İnce kapaklı, sayfa sayısı az, ürünü ya da duyurmak istediğiniz konuyu etkili bir biçimde sunmak için tasarımı yapılmış reklam ve tanıtım araçlarından biridir. Reklam konusu mal ve hizmetlere ilişkin etkileyici mesajları, resimli ve ayrıntılı biçimde iletmeye yaramaktadır. Broşürlerin sayfa boyları, kitap sayfalarına kıyasla farklıdır. Kolay okunduğu ve fazla yer tutmadığı için kullanımı yaygındır. Reklamcılıkta gayet verimli ve maliyeti diğer araçlarla kıyaslanırsa, ucuz bir iletişim aracıdır. Sayfa sayısı 8 ile 16 arasında (16 sayfaya basım dilinde forma adı verilir) değişmektedir. Başka bir anlatımla yarım ya da bir forma tutarındadır. Çoğu kez bir formadan oluşan broşürün en önemli sayfaları ön ve arka kapaklarıdır. İlgi çekicilik bakımından orta sayfalar ı da özenle hazırlanmalıdır. Broşürler genelde en iyi kâğıda basılmaktadır. Konular belli bir sıra izlemektedir. Baskı tekniği de çokça renklidir Broşür Çeşitleri Genel amaçları tanıtım olmasına karşın içerdikleri konular açısından broşürler çok çeşitlidir. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

85 Hizmet tanıtım broşürleri: Mühendislik, müşavirlik hizmeti, otel, çocuk yuvası, otobüs işletmesi vb. pek çok hizmeti kapsar. Ürün tanıtım broşürleri: Mutfak gereçlerinden mobilyaya, giysiden bilgisayara çok çeşitli endüstri ve tanıtım ürünlerinin tanıtımı için kullanılır. Sağlıkla ilgili broşürler: Kızılay ve Yeşilay gibi kurumların faaliyetlerini, halkın sağlığı ile ilgili eğitsel konuları içerir. Sanatsal olayların duyurulması ile ilgili broşürler: Plastik sanatlar, müzik, tiyatro, edebiyat gibi pek çok alanda yapılan etkinlikleri, festival ve bienallerin tanıtımını konu alan broşürlerdir. Turistik broşürler: Turistik yörelere ilgi çekmek ya da bir ülkeyi dış dünyaya tanıtmak amacıyla hazırlanır. Politik broşürler: Bir grubun ya da düşüncenin taraftar toplayabilmek için kullandığı broşürlerdir Broşürün Tarihi Yapılan bir araştırmaya göre, Amerika nın tanıtmaya yatkınlığı 1644 te doğu kıyılarına göç ederek yerleşen gruplara dayanmaktadır. İlk sistemli fon kurma ya da bağış toplama çabaları 1641 yılında, Harward Üniversitesinin İngiltere ye gönderdiği misyoner ekiple başlamıştır. Misyonerler, İngiltere ye ulaştıklarında Harward hakkında bilgileri içeren bir tanıtım kitapçığına, hatta mektubuna gereksinim duyulduğunu anlamışlardır. Kitapçık olmadığı taktirde yardım toplanamayacağını algılayan Harward yöneticileri, hemen harekete geçerek metinlerini Massachussets de hazırladıkları ve baskısını Londra da gerçekleştirdikleri bir kitapçığı yaşama geçirmişlerdir. Bu kitapçığa İlk Meyveler adı verilmiştir. Söz konusu kitapçık halkla ilişkiler tarihinde ilk broşür sayılmaktadır. Bu nedenle, ilk tanıtım aracı da bu broşürdür. Günümüzde ise, artık broşürler milyonlarca adet basılarak hedef kitlelere, gönderilmektedir. Hatta bu konuda halkla ilişkiler birimlerinin dışında özel ajanslar, şirketler ve işyerleri kurulmuştur. Broşürlerin hazırlanmasını ve dağıtımını da bu kuruluşlar üstlenmektedir. 3.3 Pano (Billboard) Panolar tanıtma ve açıklama amacıyla hazırlanmış, üzerine yazı, resim, fotoğraf, şema, grafiklerin yerleştirildiği ayaklı ya da sabit duran, kumaş, tahta ya da madeni levhalardan tasarlanmış reklam ve tanıtım araçlarından biridir. Afişte olduğu gibi az sözle çok şey anlatmayı amaç edinmektedir. Bunlar geçici ya da sürekli olarak bulvarlara, köşe başlarına, parklara, sergi ve fuar alanlarına, diğer uygun mekânlara yerleştirilmektedir. Örneğin, uygun mekân olarak şehir girişleri, toplantı salonları gibi. Büyük bir otelin ya da yoğun trafiği olan binaların, iş merkezlerinin, toplantı salonlarının

86 girişine yerleştirilecek birkaç pano, buralara girip çıkan kişilere iletilerimizi duyurabilen ve uzun süre kalırsa, birçok kez görüleceği için iletinin belleklerde yer etmesini sağlayan etkili bir araçtır. Konferans, seminer, açık oturum gibi toplantılarda, dinleyicilere, konunun önceden, çabuk ve açık bir biçimde anlatılması için, toplantının yapıldığı salonların girişinde de bir ya da daha çok panonun yerleştirilmesi, çoğunlukla olumlu sonuçlar vermiş bir uygulama yoludur. Resim 2.4: Pano (Billboard) Pano Çeşitleri Günümüzde pek çok pano çeşidi kullanılmaktadır. Bunlardan en çok bilinenleri ve kullanılanları şunlardır: İnsan Ayaklı ve ışıklı poster panolar, Bombeli ışıklı panolar, Su tanklı helezon pano, Convexlightbox, Işıklı panolar, Lightbox, Snaplight, Menü panoları, Notice board, Reklam ve tanıtım aracı olarak insan faktörü de diğerleri kadar önemlidir. Reklamcı bir kişi, bazı özellikleri, davranışları ve olaylara bakış açısıyla diğer insanlardan ayrılmaktadır. Bir reklamcının en önemli özelliklerini şöyle sıralayabiliriz: Girişkenlik

87 Güçlü ikna yeteneği Risk alma Yaratıcılık Yazılı ve sözlü haberleşme yeteneği Reklamcılık konusunda teknik bilgi Sorunları hızlı bir şekilde çözebilme Çalışkanlık Sorumluluk duygusu Esneklik Reklamcılar, tüketicinin bilinçaltına nüfuz edebildikleri ölçüde başar ılı kabul edilirler. Bunu bazen bir hikaye ile bazen bir sesle, bazen de bir yüz ile elde ederler. Resim 2.6: Reklamda insan iletişimi Görsel İşitsel Araçlar Görsel ve işitsel araçlar reklam ve tanıtım alanında kullanılan ve modern buluşlara dayanan ses ve resim prodüksiyonlarını içerir. Bu araçlar işitsel iletişim tekniğine (radyo), sadece görsel (sessiz film, slayt), işitmeli ve konuşmalı (teyp), sesli ve resimli (sesli film, televizyon, video) olabilir. Ayrıca plan, kroki, maket, fotoğraf, model, şema ve grafiklerde birer görsel-işitsel araç sayılabilir. Görsel-işitsel iletiş im araçları kendine özgün üstünlük ve sakıncalar içerir. Bunlar şöyle sıralanabilir: Üstünlükler Diğer iletişim araçlarını destekleyici ve kuvvetlendirici nitelik taşır. Ses ve resim kullanılarak iletişim daha etkili ve anlaşılır hâle gelir. İletişimin kolaylaşması nedeniyle zaman kaybı önlenir. Haberin renkli ve sesli olarak iletilmesi daha çok ilgi çeker. Sakıncaları Tek başına kullanıldığında yeterli ve etkili bir araç değildir. İletişim tek yönlü olması nedeniyle haberin etkinliğini denetleme güçlüğü vardır. Görsel-işitsel araçlar işletme için bir gider kaynağıdır. Görsel-işitsel araçların sayısı çok olmakla birlikte içlerinde önem taşıyan bir kaçına değinmekte yarar vardır.

88 3.3.4 Radyo ve Televizyon Reklam ve tanıtımda kulağa ve göze hitap eden bir kitle iletişim aracı olarak radyo ve televizyonun etkinliği çok büyüktür. Radyo ve televizyon çağımıza damgasını vuran elektronik kitle iletişim araçlarıdır. Bu araçlar, gelişmiş ve az gelişmiş ülkelerin tümünde kamuoyunun oluşmasında, tüketici tercihlerinin belirmesinde ve yaşam biçiminin kurulmasında çok önemli bir etkiye sahiptirler. Yirminci yüzyılın başlarında yaşamımıza giren radyo bu yüzyılın ikinci yarısından itibaren dünyayı saran televizyon, insanoğlunun vazgeçemeyeceği haber, eğlence kaynakları ve yönlendiricileridir. Sözlü basının ana organlar ı olan radyo ve televizyonun bu büyük gücü dolayısıyla halkla ilişkiler uğraşısında en etkili kanallar olduğu yadsınamaz bir olgudur. Resim 2.8: Radyo Radyonun üstünlüğü birkaç noktada toplanabilir. Radyo geniş bir dinleyici kitlesini etkiler, alışkanlık ve güven nedeniyle radyoya kişisel yakınlık hissedilir ve yüz yüze ilişkiye yakın bir durum yaratır. Öte yandan, diğer araçlara göre radyo daha hızlı bir haber dağıtma özelliğine sahiptir li yıllarda Avrupa da, 1926 yılında ise Türkiye de ilk radyo yayınlarının başladığı izlenir. Radyo yayını çok geniş bir kitleyi kapsamına aldığı için reklam ve tanıtım açısından büyük önem taşır. Bu nedenle firma, radyo kanalıyla halka ulaşmanın yollarını aramalı ve gerekirse radyodan zaman satın almalıdır. Radyoya ek olarak televizyonun söyleneni görüntü ile güçlendirmesi, görüntüyü ön plana getirip belirli düşünce ve görüşü oluşturması radyoya oranla onu kuşkusuz daha etkili bir duruma getirmektedir. Sese ek olarak ortaya bir de görüntü gelmektedir. Reklam ve tanıtım konusunda radyo için söylenilenleri televizyon için de olduğu gibi geçerli kabul etmek gerekir. Burada denilebilir ki televizyon radyoya göre daha sınırlı bir kitleye hitap etmektedir, ancak ekran karşısındaki seyirciyi bu araç kolayca etkileyebilmektedir.

89 İnternet İnternet getirdiği kolaylıklar nedeniyle hayatımıza çok hızlı bir şekilde girdi ve toplumun büyük bir kısmını etkiledi. İnternette reklam ise sunduğu avantajlar nedeniyle diğer alanlardan ayrılarak alternatif bir mecra olarak, bazı zamanlar ise ana mecra olarak reklam veren ve reklam ajanslarının tercihi oldu. Henüz emekleme devresinde olmasına rağmen internet reklamcılığı, geleceğin en büyük reklam ve tanıtım alanı olacağına inanılıyor. Televizyonun 38 yılda ulaşamadığı 50 milyon kişiye, internet dört yılda ulaşma başarısı göstermiştir. Televizyonda içerik oranı %60, reklam oranı %40; Basılı medyada içerik oranı %50, reklam oranı %50; İnternette içerik oranı % 96, reklam oranı %04; İnternette içeriğin zengin olmasına rağmen reklamın az olması bir avantajdır. İnternette reklam, direkt son kullanıcıya ulaşmakta ve kullanıcını n isteği ile karşısına çıkmaktadır. Yapılan promosyonlarla kullanıcının reklamları okuması, hatta ürünler arasında gezinmesi sağlanır. İnternette reklamın avantajları Birebir iletişim sağlaması, Ölçülebilir olması, Reklam hazırlama ve yayınlama maliyetlerinin ucuz olması, Hedef kitleye anında ulaşabilmesi, anında güncellenebilir olması, Tüm dünyada yayınlanabiliyor olmasıdır. Resim 2.9: Bilgisayarda internet Gazete ve DergilerReklam ve tanıtım araçlarından biri olan gazeteler çeşitli biçimlerde sınıflandırılabilir: Ulusal gazeteler, Bölgesel gazeteler, Yerel gazeteler.

90 Diğer bir sınıflandırma da şudur: Günlük gazeteler, Günlük olmayan gazeteler. Günümüzde gazetelerin çoğu (ülkemizde) her gün yayımlanmaktadır. Reklam ve tanıtım faaliyetlerinde en çok yararlanılan kitle iletişim araçları; gazete, dergi, haber ajansı bülteni, işletme bülteni vb. araçlardır. Dergiler içerik bakımından gazetelerden farklıdır. Çeşitli alanlarda (sanat, ekonomi vb. konularda) çıkarılmaktadır. Dergilerde, genellikle bol röportaj ve resim kullanılmaktadır. Özellikle magazin ve moda-giyim konularına fazla yer veren dergiler için durum böyledir. Dergilerin avantajlarından biri, gazeteye kıyasla daha uzun süre ve daha geniş çevrede okunabilir oluşlarıdır. Ayrıca muhafaza edilmesi daha kolaydır. Bu yüzden kalıcı olma özelliği fazladır. Resim 2.10: Dergi reklam Resim 2.11: Gazete 3.7. Festival Ve Fuarlara Katılma Ulusal ve uluslararası düzeyde organize edilen fuarlara firma kendi ürünleri ve hizmetlerini tanıtmak amacı ile katılabilir. Fuarlar oldukça yaygın bir reklam ve tanıtım aracıdır. Fuar ı gezecek binlerce insana firma tanıtmak fırsatı doğmaktadır. Örneğin ülkemizde her yıl düzenlenen İzmir Fuarı uluslararası bir üne ve niteliğe sahiptir. Firmalar kendi adlarına hazırladıkları pavyonlarda ilgi çekici gösteriler, film, panolar, slayt ve broşürlerle tanıtıcı çabalara girişirler. Başarılı bir şekilde organize edilmiş bir fuarın tanıtım açısından özel bir önemi, firmaların

91 imajlarına çok olumlu katkıları vardır. Başarıl ı fuar organizasyonuna çok güzel bir stantla katılan bir kuruluş kamuoyunda kendini tanıtma yolunda çok önemli bir adım atmış demektir. Özellikle bazı fuarlar da özel etkinlikler düzenlenmesi uygun olur. Örneğin, resepsiyon, film gösterisi, multivizyon, Show, defile, akşam yemeği, basın bülteni, broşür, hediyelik eşya ve fotoğraf çekimi gibi özel organizasyonlar düzenlenebilir. Fuarda sergilenecek ürünlerin değişik kategorilere ayrılması gerekir. Ürünler satıcının değil, alıcının bakış açısıyla sergilenmelidir. Örneğin, bir tüketim fuarında kakao üreticisi bir firmanın standında tüm kakao çeşitlerinin sergilenmesi ilgi çekmeyebilir. Oysa mutlu bir aileyi kakaoyu zevkle içerken gösteren ışıklı pano veya izleyicilere güzel fincanlarda bir sütlü kakao ikram etmek çok ilginç olabilir. Tekstil ürünleri tanıtılacaksa bunları duvarlara, askıya iliştirmek yerine mankenler üzerinde sergilemek çok daha ilginç karşılanacaktır. Resim 2.12: Fuar 3.8. Yönlendirme Araçları Yönlendirme araçları, reklamı ya da tanıtımı yapılan firmanın, yerini, özelliklerini, farklılıklarını açıklarken aynı zamanda, hangi alana yönelik çalıştıklarını da gösteren bir çeşit panodur. Yazılar, resimler, ışıklar, döner levhalarla çekici hâle getirilmişlerdir.

92 Resim 2.14: Yönlendirme araçları Konferans, seminer, açık oturum gibi toplantılarda, katılımcılara, ihtiyaç duyulabilecek bölümlerin ya da alanların (yemek salonu, çay salonu, tuvalet, dinlenme salonu vb. gibi) yerlerini açık bir biçimde gösteren Türkçe ve yabancı dillerde hazırlanmış levhalara da yönlendirme araçları denir. Toplantının yapıldığı salonların ya da binaların girişinde olmaları çoğunlukla olumlu sonuçlar vermiş bir uygulama yoludur. 3. YURTİÇİ VE YURTDIŞIORGANİZASYONLARDA DUYURU Yurtiçi ve yurtdışı organizasyonlarda duyuru yapmadan önce reklam konusunda bir takım unsurların belirlenmesi gerekir. Bunlar; Reklam mesajının belirlenmesi, Reklam ortamının saptanması, Reklam ajansının seçimi, Reklam bütçesinin kararlaştırılması, Reklam etkinliğinin ölçülmesidir İnternet Ortamında Duyuru İnternet (tüm ülkeler göz önünde bulundurularak) belirtmek gerekirse, içinde bulunduğumuz yüzyılın en hızlı gelişim gösteren iletişim teknolojisidir. Yüz milyondan fazla bilgisayarı birbirine bağlayan bir iletişim ağıdır. Tahminen bir milyardan fazla kimse, bu kitle haberleşme aracından yararlanmaktadır. İnternet sistemi günümüzde hızla yaygınlaşmaktadır. Birbirine bağlı şebekedeki tüm bilgisayarlar; belirli bir merkezi, sahibi, yeri bulunmayan ve internet denen bu araç

93 sayesinde, kişiler kurumlar, kuruluşlar birbirleriyle iletişim kurmaktadırlar. Bir başka deyimle, haberleşmektedirler.bu haberleşme bağlantısı fiberoptik kablolar ya da telefon hatlarıyla sağlanmaktadır İnternetin Hukuksal Çerçevesi Ülkemizde iletişim aracı olan internet ile ilgili hukuksal boşluk ve bunun sonucu birçok sorun vardır. Türkiye de 1994 yılından başlayarak, telekomünikasyon hizmetleri, yeni kurulan ve adı kısaca (Türk Telekom) olan bir anonim şirkete devredilmiştir. Bu şirket ilke olarak Anonim Şirket (A.Ş.) olmakla birlikte, öteki anonim ortaklıklardan farklı bir tüzel kişiliğe sahiptir. Şirketin ana sözleşmesi, Ulaştırma Bakanlığı tarafından hazırlanmıştır. Merkezi Ankara dadır. Şirket, tarihli, 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu ile bu yasanın değişiklik ve eklerine bağlıdır. Bunun yanı sıra, Türk Ticaret Kanunu ile özel hukuk hükümlerine bağlıdır. Bu hukuk kurallarından başka, Türk Telekom; yürürlükteki mevzuatta yer alan birçok istisnai kural çerçevesinde kurulmuş ve halen faaliyetini sürdürmektedir. Türk Telekomun internete ilişkin birçok görev ve yetkisi vardır. Bazı hususlarda bu yetkileri tekel (monopol) niteliğindedir Medyada Duyuru Günümüzde çoğu kez, kitle iletişim araçları yerine kısaca medya denilmektedir. Ve bu terimle, daha ziyade, belli başlı kitle iletişim araçları anlatılmak istenmektedir. Bunlar: televizyon, radyo vb. dir.

94 Resim 3.2: Medyada duyuru reklam Reklamlar, program hizmetinin diğer unsurlarından açıkça ve kolaylıkla ayırt edilebilecek ve görsel veya işitsel olarak program hizmetinden ayrılığı fark edilecek biçimde yayınlanır. Reklamların başında ve sonunda reklam müziği ile birlikte televizyonlarda reklamlar yazısı ekrana getirilir; radyoda ise reklam ifadesine de yer veren reklam müziği (jingle) kullanılır. Televizyon ve radyo reklamlarıyla ilgili olarak bu konudaki yayın ilkelerini belirten bir yönetmelik düzenlenmiştir. Gerek radyo, gerek televizyon aracılığıyla yayımlanacak tüm reklamlar bu yönetmeliğe bağlıdır. Bu nedenle reklam alanında çalışanların bu yönetmeliği eksiksiz öğrenmesi ve uygulaması yararlıdır. Yönetmeliğin hukuksal dayanağı Radyo ve Televizyonların Kuruluşu ve Yayınları Hakkında çıkarılan 3984 sayılı Kanundur. Yönetmelik kurallarının yaptırımları bu yasada gösterilmiştir. Televizyon reklamlarına ilişkin Reklam Yönetmeliği şu hususları belirtmektedir: İçinde hakaret unsuru bulunmayan, sunucu veya reklamcının belirlediği biri tarafından seslendirilerek hazırlanan Hareketsiz Reklamlar, Müzik, söz veya bunlardan birinin eşliğinde çeşitli görüntülerle reklam mesajının verildiği Hareketli Reklamlar, Reklamcı tarafından hazırlanan bir tek ürün, hizmet veya ticari kuruluşun tanıtıldığı, söz, görüntü ve müzik içeren Özel Tanıtıcı Reklamlar, Reklamcı tarafından hazırlanan enerji tasarrufu, çevre koruma, trafik, orman yangınlarını önlemek gibi toplum yararını işleyen Sosyal Amaçlı Reklamlar, Çok kısa sürelerle ürün ve hizmetlerin hareketli ya da hareketsiz tanıtıldığı Küçük İlanlar veya veri sistemi, veri yayıncılığı, teletekst ve benzeri bağımsız hizmetler şeklinde olabilir. Reklam Yönetmeliğinde radyo reklamları şu biçimde düzenlenmiştir: Radyo kuruluşlarınca belirlenecek saatlerde yayınlanmak üzere, belirli süreleri kapsayan üniteler halinde reklamcı tarafından hazırlanan veya hazırlattırılan ve içinde müzik ve dramatik unsurların bulunduğu Müzikli ve/veya Dramatik YapılıReklam,

95 Reklamcı tarafından hazırlanan veya hazırlattırılan bir veya birden fazla gerçek ve tüzel kişilere ait reklamların içinde program bölümünün de bulunduğu ProgramlıReklam, Bir tek ürün hizmet ve kuruluşun tanıtıldığı Özel TanıtıcıReklam, Reklamcı tarafından hazırlanan enerji tasarrufu, çevre koruma, trafik, orman yangınlarını önleme gibi toplum yararlarını işleyen Sosyal AmaçlıReklam Sadece sunucu tarafından reklam mesajının okunduğu Küçükİlanlar şeklinde olabilir. Görülüyor ki, televizyon ve reklamlarının hukuk düzeni bazı öğeler bakımından birbirine benzemektedir. Radyo reklamları, özel reklam kuş akları ayrılarak yayınlanabileceği gibi, programların arasına veya içine yerleştirilerek de yayınlanabilir. Radyo ve televizyon yayınlarında reklamların program aralarında blok olarak yayınlanması esastır. Program aralarına konan reklam kuşakları sekiz dakikayı geçemez. Radyo kuruluşlarının programlı reklam yayınlamaları hâlinde, programlı reklam yayınlama süresi 30 dakikayı geçemez. Programlı reklam yayınlamasından başlayarak dört saat geçmedikçe yeni programlı reklam yayına konamaz Yazılı Basında Duyuru Günümüzde, gazete reklamları, en başta televizyon ile rekabet halindedir.gazetelerin başlıca avantajları şunlardır: Yeni teknolojilerin matbaalarda kullanımı sonucu baskı tekniğinin yarattığı imkanlar (renk, sayfa tasarımı, baskı vb.) kullanılmaktadır. Basılmadan çok kısa süre önce reklam metninde değişiklik yapılabilmektedir. Yazılı iletişim araçlarının en güvenilir ve inandırıcısı olan kitaba benzemesi nedeniyle gazete sayfaları tümüyle daha ikna edicidir. Bir endüstri olarak çok sayıda daimi çalışanı bulunur ve dağıtım araçlarına da ortak çalışma alanı yaratır. Gazetelerin, diğer kitle iletişim araçlarına kıyasla, dezavantajları şunlardır: Reklam tarifelerinde, kısa sürelerde farklılık oluşması eleştirilmektedir. Örneğin yerel reklamların ucuz olması, gazeteler arası yıkıcı ve yoğun rekabetin zararlı yönleri eleştiri olarak belirtilmektedir. Belirli sayfalara fazla sayıda reklam konulamaması reklamcıların işini zorlaştırmaktadır. Gazetenin ömrü, genellikle 24 saattir. Bu nedenle, reklamın ömrü kısadır. Baskı dağıtımın düzenli gerçekleşmesi birçok koşula bağlıdır. Özellikle iklim koşulları dağıtımı ve fiili satışı etkileyebilir. Nitekim hava koşullarının müsait olmadığı günlerde ülkemizde gazetelerin dağıtımında ve satışında birçok sorun çıkmaktadır.

96 Resim3.4. Yazılı basında duyuru A. OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki soruları cevaplayarak faaliyette kazandığınız bilgi ve becerileri ölçünüz. 1. Aşağıdakilerden hangisi yurtiçi ve yurtdışı organizasyonlarda duyuru yapmadan önce reklam konusunda belirlenmesi gereken unsurlardan değildir? A) Reklam mesajının belirlenmesi, B) Reklam ortamının saptanması, C) Reklam misyonunun belirlenmesi, D) Reklam bütçesinin kararlaştırılması, 2. Aşağıdakilerden hangisi internet ortamında iletişim kurmaz? A)Kişiler C)Kuruluşlar B)Kurumlar D) Araçlar 3. Aşağıdakilerden hangisi kitle iletişim aracı değildir? A)Radyo B) Otobüs C) TelevizyonD) Gazete 4.Aşağıdakilerden hangisi radyo yönetmeliğinde radyo reklamları ile ilgili esaslardan değildir? A) Radyo kuruluşu tarafından hazırlanır. B) Radyo kuruluşlarınca belirlenen saatlerde yayınlanır. C) Belirli süreleri kapsayan üniteler halinde yayınlanır. D) Reklamcı tarafından hazırlanır ya da hazırlatılır. 5. Aşağıdakilerden hangisi gazetenin avantajlarından değildir?

97 A)Yeni teknolojilerin matbaalarda kullanımı sonucu baskı tekniğinin yarattığı imkânlar (renk, sayfa tasarımı, baskı vb.) kullanılmaktadır. B)Basılmadan çok kısa süre önce reklam metninde değişiklik yapılabilmektedir. C)Yazılı iletişim araçlarının en güvenilir ve inandırıcısı olan kitaba benzemesi nedeniyle gazete sayfaları tümüyle daha ikna edicidir. D)Gazetenin ömrü, genellikle 24 saattir. Bu nedenle, reklamın ömrü kısadır. 6.Aşağıdakilerden hangisi Radyo ve Televizyon Kuruluşu ve Yayınları hakkında çıkarılan yasadır? A) 3365 sayılı kanun B) 3984 sayılı kanun C) 2812 sayılı kanun D) 3334 sayılı kanun

98

99 Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış bireysel öğrenme materyalidir. Millî Eğitim Bakanlığınca ücr etsiz olarak verilmiştir. PARA İLE SATILMAZ. Bu kitapçık (MEGEP) modüllerinden yararlanılarak oluşturulmuştur.

100 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...iii GİRİŞ...1 PREFACE...2 LEARNING ACTIVITY ASKING FOR INFORMATION Key Words Key Words Presentation: The Dialogue Understanding the Dialogue Studying a Dialogue Check Your Vocabulary...5 LEARNING ACTIVITY ADVISING Key Words Key Words Presentation: The Dialogue Understanding The Dialogue Studying A Dialogue Check Your Vocabulary Check Yourself...10 LEARNING ACTIVITY HELPING WITH RESERVATION Key Words Key Words Presentation: The Dialogue Understanding The Dialogue Building Up A Dialogue Check Your Vocabulary Check Yourself...16 LEARNING ACTIVITY MAKING FLIGHT RESERVATION Key Words Key Words Presentation: The Dialogue Understanding the Dialogue Studying a Dialogue Check Your Vocabulary Check Yourself...20 LEARNING ACTIVITY MAKING TICKET RESERVATION...21 i

101 5.1. Key Words Key Words Presentation: The Dialogue Understanding the Dialogue Studying a Dialogue Check Your Vocabulary Check Yourself Necessary Idioms For Plane Match The Idioms With Their Turkish Meanings LEARNING ACTIVITY INFORMATION ABOUT RAILWAY Key Words Key Words Presentation: The Dialogue Understanding The Dialogue Building Up A Dialogue Check Your Vocabulary Check Yourself Necessary Idioms for Railway Match the idioms with their Turkish meaning LEARNING ACTIVITY A TOUR BY SHIP Key Words Key Words Presentation: The Passage Understanding the Passage Studying A Tour Programme Check Your Vocabulary Check Yourself...37 ANSWERS OF THE QUESTIONS...38 KAYNAKÇA...44 ii

102 AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI AÇIKLAMALAR 222YDK003 Seyahat Acenteciliği Alan Ortak Modülü Mesleki Yabancı Dil 1 İngilizce Rezervasyon ve biletleme işlemlerini acente prosedürlerine uygun, İngilizce diyaloglar, ile ilgili öğrenim materyalidir. SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI Yabancı Dilde Temel Kurallar ve Yabancı Dilde İletişim modüllerini başarmış olmak. Mesleği ile ilgili yabancı dildeki yayınları okumak ve anlamak. Genel Amaç Gerekli ortam sağlandığında rezervasyon işlemlerini acente prosedürlerine uygun olarak gerçekleştirebileceksiniz. Amaçlar 1. Yabancı bir Turist ile temel İngilizce düzeyindediyalog kurup bilgi verebileceksiniz. 2. Ulaşım ile ilgili bilgileri yabancı dilde (İngilizce) hatasız olarak verebileceksiniz. 3. Otobüs bilet rezervasyonunu ve otobüs bilet satış işlemlerini yabancı dilde (İngilizce) hatasız olarak gerçekleştirebileceksiniz. 4. Uçak bileti rezervasyon işlemlerini yabancı dilde (İngilizce ) hatasız olarak gerçekleştirebileceksiniz. 5. Bilet satış işlemlerini yabancı dilde (İngilizce) hatasız olarak gerçekleştirebileceksiniz. 6. Tren bilet rezervasyonu ve satış işlemlerini yabancı dilde (İngilizce) hatasız olarak yapabileceksiniz. 7. Gemi bilet rezervasyonu ve satış işlemlerini yabancı dilde (İngilizce) hatasız olarak gerçekleştirebileceksiniz. iii

103 LEARNING ACTIVITY 1 LEARNING ACTIVITY 1 AIM With this activity, you ll be able to give information to the guests about the sightseeing tours. You will be able to learn the vocabulary you need to talk to the guests. SEARCH Look up the new words in an English dictionary and learn their meanings. If you have opportunity, go to a travel agent and get a brochure Key Words 1. ASKING FOR INFORMATION These are the key words that you will need to understand the dialogues. Listen to your teacher and tick the words when you hear them. Do not worry about understanding the conversation wholly, but try to recognize the key words. Picture 1.1: Travel agent and guest 3

104 Key Words information suggest stay ancient options sights travel agent brochure 1.2. Presentation: The Dialogue Robert comes into a travel agency. He wants to get some information about some touristic sights in Turkey. Picture 1.2: Travel agent Robert : Hello, I ve just arrived in Turkey. I have no idea where to go. I m going to stay 10 days in Turkey so I would like to get some information about some touristic sights in Turkey. Travel agent : There are many options. What kind of holiday would you like? Robert : I would like to visit some historical places and also sand and sea. Travel agent : OK. I ll suggest you to go to Antalya. You can visit some ancient places and also you can enjoy the hot sun, sand and sea. Robert : Oh! That sounds nice. Have you got a brochure about Antalya? Travel agent : Of course we have, here you are. Robert : OK. Thanks a lot. I ll call you later. Bye. 4

105 1.3. Understanding the Dialogue Give short answers to these questions. 1. Where is Robert? 2. What does he want? 3. What kind of holiday does he want? 4. What does the travel agent suggest Robert? 5. Does he like it? 6. Does the travel agent have a brochure about Antalya? 1.4. Studying a Dialogue STEPS OF THE ACTIVITY SUGGESTIONS Collect all the necessary information for the dialogue First, read the dialogue carefully. If you don t know the meaning of a word, look up the word in an English dictionary and learn its meaning. Try to understand the tenses of the verbs. Be sure that you understand the sentence correctly and pronounce it correctly. Perfom the dialogue. Build up your own dialogue With your classmate perform the dialogue. While you are performing, be careful with your pronunciation and intonation. a. change the period of staying, b. change the kind of the holiday, c. change the city Check Your Vocabulary box. Complete travel agent s part of the dialogue using words and the expressions in the Guest: Hello, I would like to get some information about touristic sights in Turkey? Travel agent: Yes, do you want? Guest: I d like to visit some ancient places. 5

106 Travel agent: OK. I ll you to go to Ephesus. Guest: Ah! That sounds nice. Travel agent: Will you..? Guest: No, not now. Suggest, What kind of holiday, confirm 1.6. Check Yourself Check yourself Yes No 1. Did you learn the new words? 2. Can you give advice to the customer about sightseeing? 3. Can you recommend the customer about the places? 6

107 LEARNING ACTIVITY-2 LEARNING ACTIVITY-2 AIM With this activity, you ll be able to give information to the guests about their trip choices. SEARCH Look up the new words in an English dictionary and learn their meanings. If you have opportunity, go to a travel agent and get a brochure about the trips Key Words 2. ADVISING These are the key words that you will need to understand the dialogues. Listen to your teacher and tick the words when you hear them. Do not worry about understanding the conversation wholly, but try to recognize the key words Key Words made up his mind anywhere else round trip cash trip package tour prefer credit card 7

108 2.2. Presentation: The Dialogue Robert comes back to travel agency. He has made up his mind to travel to Antalya. Picture 2.1: Tour Bus Robert : Hello, I m planning a trip to Antalya. I d like to get some information please? Travel agent : Sure. When do you plan to go? Robert : I would like to be there tomorrow. Travel agent : OK. How long would you like to stay in Antalya? Robert : About a week. Travel agent : Good! Would you like to go anywhere else? Robert : Yes, if it is possible, I d like to make a few visits somewhere near Antalya. Travel agent : OK. Sure there is a package tour that gives you a round trip to Antalya. Robert : Oh! That s great! How can I go there? Travel agent : Well, tomorrow there is a bus tour early in the morning and there is a flight. Which one do you prefer? Robert : I prefer bus tour. What time is it? Travel agent : It is at 09:00 am. How would you like to pay, cash or credit card? Robert : By VISA Understanding The Dialogue Give short answers to these questions. 1. Why has he come back to travel agency? 2. Where is he planning to go? 3. When does he want to be in Antalya? 4. How long is he going to stay there? 5. Does he want to visit anywhere else? 8

109 6. Why does he prefer going by package tour? 7. Which one does he prefer, bus or plane? 8. How does he want to pay? 2.4. Studying A Dialogue STEPS OF THE ACTIVITY SUGGESTIONS Collect all the necessary information for the dialogue First, read the dialogue carefully. If you don t know the meaning of a word, look up the word in an English dictionary and learn its meaning. Try to understand the tenses of the verbs. Be sure that you understand the sentence correctly and pronounce it correctly. Perform the dialogue. With your classmate perform the dialogue. While you are performing, be careful with your pronunciation and intonation. Build up your own dialogue a. change the place, b. change the period of time, c. change the transport Check Your Vocabulary Complete the gaps using the words and expressions from the box. Guest : I m planning to Bodrum...I.some information? Travel agent : Sure when.you? Guest : Next week. Travel agent : OK. How long.you..to stay? Guest : Two nights Travel agent : There is a. Guest : Ah! That s great. 9

110 Travel agent : How would like to.? Guest : By credit card. Pay, would-like, combined tour, a trip, can-get, do- you want to go 2.6. Check Yourself Check Yourself Yes No 1. Did you learn the new words? 2. Can you give information to the customer about the trip? 3. Can you tell the departure time? 4. Can you ask the customer how he / she would like to pay? 10

111 LEARNING ACTIVITY- 3 LEARNING ACTIVITY- 3 AIM With this activity, you ll be able to help the guests with the bus ticket reservations. SEARCH Look up the new words in an English dictionary and learn their meanings. If you have opportunity, go to a travel agent and get information about bus reservations. 3. HELPING WITH RESERVATION 3.1. Key Words These are the key words that you will need to understand the dialogues. Listen to your teacher and tick the words when you hear them. Do not worry about understanding the conversation wholly, but try to recognize the key words Key Words ticket fare one way round trip agent discount confirm spell 11

112 3.2. Presentation: The Dialogue TAŞIMA BİLETİ TURİZM ŞİRKETİ Peron: 12 YOLCU SERİ: B Yolcu Adı,Soyadı/Passenger : Robert ANDERSON Biniş Yeri Arrival İniş Yeri Destination Hareket Tarihi Hareket Saati Koltuk No. Seat No. Taşıma Ücreti (TL) Departure Departure Price (KDV Date Time Dahil) İZMİR ANTALYA AM YTL Servis Semti Shuttle Dep. Servis Saati Shuttle Time Sefer Kodu Taşıma ücretine F.K. Sigorta Bedeli TL Dahildir. Alsancak 08.30AM Pl605 Sigorta Poliçe Kuponu Ektedir Şube/Branch Alsancak Düzenleyen /Issue By C.Güleç Taih/Saat(Date) Picture 3.1: Bus Ticket Now Robert is in a travel agency in İzmir. He is buying his ticket. 12

113 Picture 3.2 : The customer is buying his ticket Travel agent : Can I help you? Robert : Ah! Yes. I want to arrange a bus trip to Antalya. Travel agent : OK. Is that just one person? Robert : Yes. Travel agent : Is it one way or round trip? Robert : It is a round trip. How much is the fare? Travel agent : OK. Round trip ticket is 50 YTL with the agent discount. Robert : Oh! That s great. Travel agent : Well, Could I have your name please? Robert : Robert Anderson. Travel agent : Could you spell your last name? Robert : Sure. It s A-N-D-E-R-S-O-N. Travel agent : OK Mr. Anderson, your bus leaves at 09:00 am, so you must be here at 08:30 am. Here is your ticket, please confirm your ticket. Robert : Thank you very much. Travel agent : Have a nice trip. 13

114 3.3. Understanding The Dialogue Give short answers to these questions. 1. What is he doing in the travel agency? 2. Is he travelling alone? 3. Is he going to stay in Antalya? 4. What does the travel agent ask him? 5. What time does his bus leave? 6. What time must he be in the travel agency? 7. How much is the fare? 14

115 3.4. Building Up A Dialogue STEPS FOR THE ACTIVITY SUGGESTIONS Collect all the necessary information for the dialogue First, read the dialogue carefully. If you don t know the meaning of a word, look up the word in an English dictionary and learn its meaning. Try to understand the tenses of the verbs. Be sure that you understand the sentence correctly and pronounce it correctly. Perform the dialogue. Build up your own dialogue With your classmate, perform the dialogue. While you are performing, be careful with your pronunciation and intonation. a. change the departure time. b. change the kind of ticket. c. change the fare Check Your Vocabulary Fill in the gaps using the words and the expressions in the box. Travel agent:.? Guest : Ah! Yes, I would like to go to İzmir. Travel agent : Is that.one person. Guest : No, a group. Travel agent : Yes, when do you want? Guest : Tomorrow, how much is the ticket..? Travel agent : 25 YTL but there is.. Guest : It is good. Please...the ticket for us. Confirm, just, Can I help you, fare, group rate 15

116 3.6. Check Yourself Check Yourself Yes No 1. Did you learn the new words? 2. Can you tell the customer about the fare of the ticket? 3. Can you ask his / her name? 4. Can you tell him / her about the times? 16

117 LEARNING ACTIVITY- 4 LEARNING ACTIVITY 4 AIM With this activity, you ll be able to help the guests with the flight ticket reservations and give them information about the planes. SEARCH Look up the new words in an English dictionary and learn their meanings. If you have opportunity, go to a travel agent and get information about flight reservations. 4. MAKING FLIGHT RESERVATION 4.1. Key Words These are the key words that you will need to understand the dialogues. Listen to your teacher and tick the words as you hear them. Do not worry about understanding the conversation, but try to recognize the key words Key Words arrange flight adults leave via direct flight disappointing section passenger allowed Picture 4.1.: Airport 17

118 4.2. Presentation: The Dialogue Now Robert and his family are in a travel agency in İzmir and they want to fly to Erzurum. Travel agent : Can I help you? Robert : Ah! Yes, we want to arrange a one way flight to Erzurum. Travel agent : OK. How many people? Robert : Two adults and a child. Travel agent : Yes there s a flight that leaves on Saturday at 08:30 am, it goes via Ankara. Robert : I d prefer a direct flight, if possible. Travel agent : No, I m very sorry sir, we have only a flight via Ankara. Robert : Well, that s disappointing. OK, we would like the seat in a non- smoking section of the plane. Travel agent : For the passengers safety smoking is not allowed on the plane. Robert : How long do we have to wait in Ankara? Travel agent : Just 45 minutes. Robert : That s OK Understanding the Dialogue Give short answers to these questions. 1. Where do Robert and his family want to fly? 2. How many people are they? 3. Is it a direct flight? 4. Where does the plane stop over? 5. Which section of the plane do they want to sit? 6. What time is the flight? 7. Why is it not allowed to smoke on the plane? 8. How long does the plane wait in Ankara? 18

119 4.4. Studying a Dialogue Steps of the Activity Suggestions Collect all the necessary information for the dialogue First, read the dialogue carefully If you don t know the meaning of a word, look up the word in an English dictionary and learn its meaning. Try to understand the tenses of the verbs. Be sure that you understand the sentence correctly and pronounce it correctly. Perform the dialogue. Build up your own dialogue With your classmate perform the dialogue. While you are performing, be careful with your pronunciation and intonation. a. change the departure time, b. change the kind of ticket, c. change the city Check Your Vocabulary Fill in the gaps using the words and the idioms in the box Travel agent :....? Guest : Ah! Yes, we d like to arrange...flight to Cyprus. Travel agent : O K.When do you want to..? Guest : Tomorrow morning but...flight please. Travel agent : For the direct flight we will add you in. Guest : OK. Please my name. Registrate, waiting list, can I help you?, return, travel, direct 19

120 4.6. Check Yourself Check Yourself Yes No 1. Did you learn the new words? 2. Can you tell the customer about the flight time? 3. Can you answer his /her questions about the plane? 4. Can you tell him/her about the stops? 20

121 LEARNING ACTIVITY- 5 AIM LEARNING ACTIVITY-5 With this activity, you ll be able to help the guests with the flight ticket fares and give them information about the planes schedule. SEARCH Look up the new words in an English dictionary and learn their meanings. If you have opportunity, go to a travel agent and get information about flight reservations. 5. MAKING TICKET RESERVATION 5.1. Key Words These are the key words that you will need to understand the dialogues. Listen to your teacher and tick the words when you hear them. Do not worry about understanding the conversation wholly, but try to recognize the key words Key Words schedule departure luggage extra shuttle bus available 5.2. Presentation: The Dialogue Sandra is buying a flight ticket for İstanbul and she is dealing with the travel agent. 21

122 Picture 5.1: Customer is buying her flight ticket. Travel agent : Yes madam, How can I help you? Sandra : Ah! Yes. I would like to fly to İstanbul tonight. Travel agent : OK. Is that just for one person? Sandra : Yes, a round trip ticket please. Travel agent : I will have a look at the schedule. Yes there are two flights to İstanbul tonight. One is 7:30 pm and the other one is 9:00 pm. Sandra : For 9:00 pm, please. Travel agent : OK. I m arranging your ticket. What is your name? Sandra : Sandra Brown. Travel agent : Your departure time is 09:00 pm. You must be at the airport at 08:30 pm. for the ticket and luggage control. Sandra : Is the shuttle bus available from here to the airport? Travel agent : Yes, at 07:00 pm the shuttle bus will take you to the Adnan Menderes Airport. 22

123 Picture 5.2 : Plane ticket Sandra : How much is the fare? Travel agent : It s 240 YTL. Travel agent : If your luggage is over 30 kilos, you will have to pay extra fare at the airport. Sandra : That s OK. Travel agent : Have a nice flight Understanding the Dialogue Give short answers to these questions. 1. Where does Sandra want to fly? 2. When does Sandra want to fly? 3. Is she going alone? 4. Which flights are available? 5. What time is the departure time? 6. What time must she be at the airport? 7. How will she go to the airport? 8. How much did she pay? 23

124 5.4. Studying a Dialogue STEPS OF THE ACTIVITY SUGGESTIONS Collect all the necessary information for the dialogue First read the dialogue carefully. If you don t know the meaning of a word,look up the word in an English dictionary and learn its meaning. Try to understand the tenses of the verbs. Be sure that you understand the sentence correctly and pronounce it correctly. Perform the dialogue. Build up your own dialogue With your classmate, perform the dialogue. While you are performing, be careful with your pronunciation and intonation. a. change the departure time, b. change the kind of ticket, c. change the fare of the ticket Check Your Vocabulary Fill in the gaps using the words and the idioms in the box. Travel agent : Yes sir, how can I help you? Guest : I would like to..to Adana. Travel agent : Is it just..? Guest : Yes,....please Travel agent : there are two flights tonight. Guest : OK. Please. my ticket. Travel agent : Your time is at 07:30 am. But you must be at the airport for.. and..control. Guest : Is there. from here? Travel agent : Sure. 24

125 Departure, on the schedule, arrange, luggage, ticket, a shuttle bus, fly, one person, a round ticket 5.6. Check Yourself Check Yourself Yes No 1. Did you learn the new words? 2. Can you give the customer information about the planes? 3. Can you tell him /her about the time? 4. Can you arrange the ticket? 5. Can you tell the customer about the flights departure? 5.7. Necessary Idioms For Plane Match The Idioms With Their Turkish Meanings. 1. Do I have to change planes? (a) Bagajımı kaybettim 2. Is it direct? (b) Varış ne zaman? 3. How many items of carry-on luggage are permitted? (c) Uçuş gecikti 4. Is there a layover? (d) Aktarma yapmam gerekecek mi? 5. How long is the layover in Ankara? (e) Direkt uçuş mu? 6. There is one -hour layover. (f) Valizim kayıp 7. When does the next flight leave? (g) Yanıma ne kadar el bagajı alabilirim? 8. What is the departure time? (h) İki sefer arasında bekleme var mı? 9. When does the plane get here? (ı) Uçuşumu iptal etmek zorundayım 10. What is the arrival time? (i) Bekleme süresi bir saat 11. When will I make my connection (j) Ankara da aktarma ne kadar 25

126 sürecek? 12. I have to cancel my flight. (k) Bir sonraki uçuş ne zaman? 13. I ve lost my luggage. (l) Biniş kartınızı görebilir miyim? 14. My luggage is missing. (m) Uçakta koltuk sayısından fazla yolcu var 15. The flight has been delayed. (n) Ne zaman aktarma yapacağım? 16. The flight has been moved to gate M-2 (o) Hareket saati ne zaman? 17. The flight is overbooked (p) Uçak buraya ne zaman varır? 18. May I see your boarding pass? (r) Uçuş M-2 kapısına yönlendirildi 26

127 LEARNING ACTIVITY-6 LEARNING ACTIVITY-6 AIM With this activity, you ll be able to help the guests with the train ticket fares and give them information about the trains schedule. SEARCH Look up the new words in an English dictionary and learn their meanings. If you have opportunity, go to a railway station and get information about train reservations. 6. INFORMATION ABOUT RAILWAY 6.1. Key Words These are the key words that you will need to understand the dialogues. Listen to your teacher and tick the words when you hear them. Do not worry about understanding the conversation wholly, but try to recognize the key words Key Words types sink compartments cruise insured cabin comfortable include needs 27

128 Picture 6.1: Train station information office 6.2. Presentation: The Dialogue Richard walks into the travel agency. He wants to get information about trains. Travel agent : Welcome sir, how can I help you? Richard : Ah! Yes, I would like to get information about trains from İstanbul to Ankara. Picture 6.2: Train station Travel agent : There are three types of trains from İstanbul to Ankara. There is Blue Train at 08:30 am. It arrives in Ankara at 04:00 am, Express Train is at 01:30 am. It arrives in Ankara at 07:00 pm, Fast Train is at 05:00 pm. It arrives in Ankara at 09:00 pm, 28

129 Richard : Can you give me some information about the trains? Travel agent : In all trains, there is a restaurant service. You can get all your needs from these restaurants. All cabins have a sink and WC. First class passengers can travel on the seats which can turn into bed at night. Some compartments have beds. The other compartments have comfortable seats. Richard : OK. Then what about the prices? Travel agent : Blue Train and Express Train have the same price. First Class fare is : 20 YTL Compartments with Bed fare is : 22 YTL Ordinary Compartments fare is : 15 YTL Fast Train prices: First Class fare is : 30 YTL Compartments with Bed fare is : 32 YTL Ordinary Compartments fare is : 25 YTL Richard : I want to book a ticket for two on Fast Train. First class, please. Travel agent : First class, on the Fast Train for two is 60 YTL. Ticket price doesn t include restaurant service. If you eat in the restaurant you will have to pay for it. Travel agent : You must be in the station 30 minutes before. Travel agent : All the passengers and their luggage is insured by the Turkish Railway Company. You must be at the railway station at 08:30 pm for the ticket and luggage control. Richard : Do you accept VISA? Travel agent : Yes of course. Thank you. Have a nice journey! 6.3. Understanding The Dialogue Give short answers to these questions. 1. What does Richard want? 2. How does he want to travel? 29

130 3. How many types of trains are there? 4. Which train is faster? 5. Which trains are cheaper? 6. What is there on the train? 7. What do all cabins have? 8. How can the first class passengers travel? 9. What do some compartments have? 10. Which train does he want to travel on? 11. Does the ticket price include the food in the restaurant? 12. Who insured all the passengers? 6.4. Building Up A Dialogue STEPS OF THE ACTIVITY SUGGESTIONS Collect all the necessary information for the dialogue First read the dialogue carefully. If you don t know the meaning of a word, look up the new words in an English dictionary and learn their meanings. Try to understand the tenses of the verbs. Be sure that you understand the sentence correctly and pronounce it correctly. Perform the dialogue. Build up your own dialogue With your classmate perform the dialogue. While you are performing, be careful with your pronunciation and intonation. a. change the departure time, b. change the kind of train, c. change the fare of the ticket. d. change the city. e. change the type of payment. 30

131 6.5. Check Your Vocabulary Fill in the gaps using the words and the idioms in the box Travel agent : Welcome Sir. How can I help you? Guest : I would like to... a train ticket from İzmir to İstanbul. Travel agent : Which train do you want? Guest : I would like on train. Travel agent : Do you want to.it now. Guest : Yes, please. Travel agent : If you buy..ticket there is. Guest : OK. A round ticket for two please. Confirm, a round, express, book, discount, 6.6. Check Yourself Check Yourself Yes No 1. Did you learn the new words? 2. Can you give the customer information about the trains? 3. Can you tell the customer about the train comfort? 4. Can you arrange the ticket? 5. Can you tell the customer about the trains departure? 6.7. Necessary Idioms for Railway Match the idioms with their Turkish meaning. 1. Is it direct? (a) Varış ne zaman? 2. Is there a layover? (b) Kapılardan uzak durum 31

132 3. Is there a dining car? (c) Direkt mi? 4. Is the train on time? (d) Boş yer var mı? 5. What s the arrival time? (e) Camı aralayabilirmisiniz? 6. Are there seats available? (f) Bu koltuk boş mu acaba? 7. Stand away from the doors. (g) Lütfen kondüktör gelmeden biletlerinizi hazırlayın 8. Please move away from the doors (h) Mola var mı? 9. Please have your tickets ready for the conductor (i) Yemekli vagon var mı? 10. Is this seat occupied? (j) Tren zamanında hareket edecek mi? 11. Can you crack the window, please? (k) Lütfen kapıların yanından uzaklaşın 32

133 LEARNING ACTIVITY-7 LEARNING ACTIVITY-7 AIM With this activity, you ll be able to help the guests with the ship tour fares and give them information about the tours schedule. SEARCH Look up the new words in an English dictionary and learn their meanings. If you have opportunity, go to a travel agent and get information about ship tour reservations Key Words 7. A TOUR BY SHIP These are the key words that you will need to understand the passage. Listen to your teacher and tick the words when you hear them. Do not worry about understanding the passage wholly, but try to recognize the key words Key Words coach welcoming Maritime familiarization itinerary set of across towards marketing special church champagne firework display wooden horse snack 33

134 7.2. Presentation: The Passage An agent for Turkish Maritime is welcoming a group on a familiarization tour. Good evening ladies and gentlemen, and on behalf of Turkish Maritime, I would like to welcome you to our familiarization trip aboard the TC. ERDEK Ship. I d just like to run through our itinerary for the next few days. We will be setting off in a few minutes, and tonight we will be sailing across the Marmara Sea towards Çanakkale. If the weather holds we will have arrived in Çanakkale by 06:00 in the morning. Picture 7.1 : Cruivasier The coach will take us to the Hotel Anafartalar in Çanakkale. This is the hotel that we will be using for all our future tours as well. During the day, you will visit the places where the big Battle of Çanakkale took place. In the evening, you will be having a special dinner in the hotel s famous restaurant. At midnight, there will be champagne and a firework display, followed by dancing in the disco. In the morning, after the breakfast, we will be visiting the famous Troy, where there is the Wooden Horse. In the afternoon, we will be taking back to our board. While we are having our snack, we will be sailing across the Aegean Sea and by 06:00 pm., we will have arrived in Ayvalık. We are going to take off the board and go to Cunda Island. We are going to visit the churches and also we ll be able to do shopping and at 09:00 pm. we will be sitting by the sea and eating our fish. At 11:30 pm we are going to be on the board and we re going to set off again. Our next stop is Birds Island. We hope you enjoy your trip. 34

135 7.3. Understanding the Passage Give short answers to these questions. 1. Who is the agent welcoming? 2. What is the agent running through? 3. When will they be setting off? 4. Where will they be sailing? 5. What time will they have arrived in Çanakkale? 6. Where will they visit during the day? 7. What will they be doing in the evening? 8. What will they see in Troy? 9. What will they be doing while they are having their snack? 10. What will they be able to do in Cunda Island? 11. What will they eat? 12. Where is their next stop? 7.4. Studying A Tour Programme STEPS OF THE ACTIVITY SUGGESTIONS Collect all the necessary information for your ferry tour. First read the passage carefully. If you don t know the meaning of a word, look up the new words in an English dictionary and learn their meanings. Try to understand the tenses of the verbs. Be sure that you understand the sentence correctly and pronounce it correctly. Perform the ferry tour. With your classmate perform the tour programme. While you are performing, be careful with your pronunciation and intonation. 35

136 Build up your own ferry tour. a. change the place, b. change the times, c. change the activities on board, d. change the activities at the hotel Check Your Vocabulary Fill in the gaps using the words and the idioms in the box. Travel agent: : Yes madam. How can I help you? Guest : Yes, we are looking a.trip to Rhodos Island. Travel agent: : Yes, next week, there is an.tour. Guest : How is the programme? Travel agent: : Ferry will be next week Wednesday afternoon and.in Rhodos Island the next morning. There will be. dinner on the ferry, also display. You will be. to your hotel in Rhodos. It is a.. tour. Guided, ferry, itinerary, special, setting off, inclusive, firework, arrive, transferring 36

137 7.6. Check Yourself Check Yourself Yes No 1. Did you learn the new words? 2. Can you give the customer information about the board? 3. Can you tell them about the time? 4. Can you tell your passengers about the activities on the board? 5. Can you tell the customer about the board setting off? 37

138 ANSWERS OF THE QUESTIONS ANSWERS OF THE QUESTIONS LEARNING ACTIVITY UNDERSTANDING THE DIALOGUE 1. He is in the travel agency. 2. He wants to get some information about visiting some touristic sights in Turkey. 3. He would like to visit some historical sights also sand and sea. 4. The travel agency suggests him to go to Antalya. 5. Yes he does. 6. Yes it does VOCABULARY CHECK What kind of holiday Suggest confirm LEARNING ACTIVITY UNDERSTANDING THE DIALOGUE 1. Because he has made up his mind. 2. He is planning to go to Antalya. 3. Tomorrow. 4. About a week. 5. Yes he does. 6. Because he can travel around Antalya by package tour. 7. Plane. 8. By visa. 38

139 2.5. VOCABULARY CHECK a trip, can-get do-you want to go would-like combined tour pay LEARNING ACTIVITY UNDERSTANDING THE DIALOGUE 1. He is buying his ticket. 2. Yes he is. 3. No, he isn t. 4. His name. 5. His bus leaves at 09:00 am. 6. At 08:30 am YTL VOCABULARY CHECK can I help you just fare group rate confirm 39

140 LEARNING ACTIVITY UNDERSTANDING THE DIALOGUE 1. They want to fly to Erzurum. 2. They are three. Two adults and a child. 3. No it isn t. 4. In Ankara. 5. In non smoking section. 6. It is at 08:30 am. 7. For the passengers safety minutes VOCABULARY CHECK Can I help you Return Travel Direct Waiting list registrate LEARNING ACTIVITY UNDERSTANDING THE DIALOGUE 1. To İstanbul. 2. Tonight. 3. Yes she is :30 pm. and 09:00 pm. 5. At 09:00 pm. 6. At 08:30 pm. 40

141 7. By shuttle bus YTL VOCABULARY CHECK fly one person a round ticket on the Schedule arrange departure luggage- ticket shuttle bus MATCHING THE IDIOMS 1-d 10-b 2-e 11-n 3-g 12-ı 4-h 13-a 5-j 14-f 6-i 15-c 7-k 16-r 8-o 17-m 9-p 18-l 41

142 LEARNING ACTIVITY UNDERSTANDING THE DIALOGUE 1. He wants to get information about trains. 2. He wants to travel by train. 3. Three types. 4. Fast train. 5. Blue Train and Express Train. 6. Sink, WC, bed and restaurant. 7. Sink and WC. 8. On seats which can turn into bed. 9. Comfortable seats. 10. He wants to travel on Fast Train. 11. No, it doesn t. 12. The Turkish Railway Company VOCABULARY CHECK book Express Confirm Round Discount MATCHING THE IDIOMS 1-c 2-h 3-ı 4-i 5-a 6-d 7-b 42

143 8-j 9-g 10-f 11-e LEARNING ACTIVITY UNDERSTANDING THE DIALOGUE 1. He is welcoming a group. 2. Itineraries for the next few days. 3. In a few minutes. 4. They will be sailing across the Marmara Sea. 5. They will be arriving in Çanakkale tomorrow morning at 06:00 am. 6. They will visit the places where the big Çanakkale War took place. 7. They will be having a special dinner. 8. The famous Wooden Horse. 9. They will be sailing across the Aegean Sea. 10. They ll be able to do the shopping. 11. They will eat fish. 12. Their next stop is Birds Island VOCABULARY CHECK ferry inclusive itinerary be setting off-arrive-special-firework, transferring-guided 43

144 KAYNAKÇA KAYNAKÇA HARDİNG Keith Going International English for Tourism JACOB Miriam KURT Ertan Seyahat Acentacılığı Yayınlanmamış Ders Notları TUNÇSİPER Aynur Seyahat Acentacılığında Mesleki İngilizce Yayınlanmamış English for International Tourism Ders Notları WRİGHT Andrew How To Be a Successful Traveller 44

145