TR 61 DÜZEY 2 BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (ANTALYA-ISPARTA-BURDUR)

Transkript

1 TR 61 DÜZEY 2 BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (ANTALYA-ISPARTA-BURDUR) ARGE İNOVASYON YENİLENEBİLİR ENERJİ ÇALIŞTAYI ÇALIŞMA GRUBU RAPORLARI ORMAN VE ORMAN ÜRÜNLERİ GRUP RAPORU 20 Ekim 2010, Isparta

2 ARGE İNOVASYON YENİLENEBİLİR ENERJİ ÇALIŞTAYI I) Çalıştay Hakkında Genel Bilgiler Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA)tarafından bölgenin kalkınması için potansiyel arzeden sektörlerde araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin neler olabileceği, dünyada önemi hızla artan yenilenebilir enerji kaynaklarının nasıl değerlendirilmesi gerektiği konularında ilgili tüm paydaşların katılımı ile "Arge İnovasyon Yenilenebilir Enerji" Çalıştayı yapıldı. Süleyman Demirel Üniversitesi nin ev sahipliğinde 20 Ekim 2010 Çarşamba günü çalıştayın açılış oturumu Prof. Dr. M. Lütfü Çakmakçı Kültür Merkezi nde yapıldı. Protokol üyeleri, akademik personel ve öğrencilerin yanı sıra yatırımcıların da ilgi gösterdiği çalıştaya katılım geniş oldu.

3 Çalıştay açılışında konuşan Sanayi ve Ticaret Müdürü Sayın Halil Kızılşimşek Türkiye penceresinden baktığımızda Isparta sanayisinin hedeflenen yere ulaşamadığını görmekteyiz. Sürekli gelişen ve değişen Dünyada üretim vazgeçilmez bir unsurdur. Ancak üretim şartları rantabl bir şekilde olmalı ve pazar şansı olmalıdır. Bilgiye dayalı yeni ürünler ortaya çıkarma gayretinin ülkeler arasında yarışa neden olmaktadır. Günümüzde teknolojinin büyük bir hızla değişim gösterdiğini bununla beraber ürünlerin artış gösterdiğine dikkat çeken Kızılşimşek, Ekonomik Dünya Savaşı nda ülkemizin gücünün artırılması gerekiyor. Birçok ilimiz sanayileşmede hatırı sayılır bir noktaya geldi fakat Isparta bu iller arasında yerini henüz alamadı. Gölleri, Davraz Dağı, gülü, elması ve kirazını marka haline getirebilmeliyiz. Son iki yılda yaptığımız çalışmaların bugünkü çalıştaya önemli katkı sağlayacağını umuyorum. dedi.

4 Süleyman DEMİREL Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Metin Lütfü BAYDAR konuşmasında Bilgi toplama, inovasyon ve AR-GE de kadınların daha iddialı olması gerektiğini Alvin Toffler'ın araştırmalarıyla örnekledi. Konuşmasında önümüzdeki on yıl içerisinde olabilecek teknolojik gelişmelere dikkat çeken Baydar, gelecek yıllarda yapılacak olan genetik çalışmaların insan ömrünü uzatacağını, ortalama yaşam süresinin 140 a çıkacağını söyledi. Bütün gençlerimiz çok önemli, çünkü gelecek onların. Bu günden itibaren hayallerinizi bir kâğıda yazın ve onları gerçekleştirmeye bakın. Batı Üniversitemiz İleri Teknolojiler Merkezi ile Teknoloji Fakültemizin gerçekleştireceği projeler ile BAKA için bir çeşit kuluçka görevi yapacaktır dedi.

5 BAKA Genel Sekreteri Tuncay ENGİN konuşmasında BAKA var olan fakat ortaya çıkamayan enerjileri sinerjiye dönüştürebilecek bir kurumdur. Bu çalıştayda Enerji ve Enerji Teknolojileri, Tasarı ve İmalat Teknolojileri, Bilişim Teknolojileri, Maden ve Maden Teknolojileri, Tarımsal Mekanizasyon ve Otomasyon, Orman ve Orman Ürünlerinden oluşan altı alt sektör yer alıyor. Özellikle güneş enerjisi potansiyeline sahip olan Isparta da 5 bin kişiye bu sektörde istihdam sağlanabilecektir. Bu düşünceyle yatırımlara finansal destek sağlamak, pazarlamada üreticimize yardımcı olmak, yeni ihracat alanları bulmak, teknik destek sağlamak, var olan potansiyeli harekete geçirmek çabasındayız. Bu gün önemli olan enerji, gelecekte daha önemli olacaktır. Enerjiye kim hâkimse veya enerjiyi kim dağıtıyorsa onlar daha güçlü olacaklardır. Çalıştaya emek veren çalışma arkadaşlarıma ve Üniversitemize çok teşekkür ediyorum dedi.

6 Isparta Valisi Ali Haydar ÖNER konuşmasında Son olarak kürsüye gelen Vali Ali Haydar Öner konuşmasında kendi potansiyellerimizin farkına varmanın önemine vurgu yaparak şunları kaydetti: AR-GE için dünya %5 in üzerinde kaynak ayırırken Türkiye ayırdığı kısmı azaltma peşinde. Kimse bizden daha zeki değil fakat bizden daha çalışkan, sorumluluk duyguları daha yüksek. Kolaycılıkla bir yere varılmaz, çalışıp, üretip, araştırıp gelişelim. diyen Vali ÖNER bir hatırasını katılımcılar ile paylaştı. Orta son sınıftaydık, fizik öğretmenimiz; Çocuklar artık keşifler, icatlar büyük ölçüde tamamlandı, bundan sonra çok fazla keşif ve icat olmayacak demişti. Ne kadar ezbere konuşmuş O dönemde Türkiye de televizyon yoktu, cep telefonu yoktu, daha pek çok şey yoktu. Alvin Toffler 40 yıl önce neleri öngörüyor, biz neleri öngöremiyoruz. Demek ki keşifler, icatlar tamamlanmamış. Ama inanç önderlerimiz çocuklarımızı bugün için değil kendi gelecekleri için hazırlayın diyor. Nasıl atalete düşmüşüz Nasıl kalkınmamız, silkinmemiz, atılım yapmamız gerekiyor Ar-Ge için bütün Dünya % 5 lerin üzerinde kaynak ayırırken, biz Ar-Ge için ayırabilecek kaynakları olabildiğince kırma peşindeyiz. Kolaylıkla bir yere varılamaz Çalışıp, üretip kazanacağız İnovasyon sözcüğünün Türkçesini bulmadan onunla ilgili yorumlar, çalışmalar yapmaktayız. Bu işi zorlaştırmaktadır. İnovasyon Türkçe olarak, yenileşimdir, gelişimdir. Isparta güneş enerjisi bakımından çok yüksek potansiyele sahip, ama bu güne kadar faydalanamamışız. Bu durumu üreteceğimiz teknoloji ile tersine çevirmeliyiz. Her alanda âlimlerimiz var,

7 onlarla övünüyoruz, ama onlara layık olmuyoruz. Onlar zamanında birçok buluşlar yapmışlar. Tıp dalında, fizik dalında, matematik dalında birçok buluşlar yapmışlar. Ama şimdi teknolojiyi başkalarından alıyoruz. Bu bize yakışmıyor, birazda biz teknoloji buluşu yapalım ve onların kafalarını karıştıralım dedi. Rüzgar, güneş, hidroelektrik santral üretimi, deniz dalgalarından yararlanma açısından önemli bir potansiyele sahip bir ülkemiz var. Yapmamız gerekenleri yapmıyoruz. Başka yerlerden teknoloji almaya çalışıyoruz. Biz yapalım onların kafası karışsın, geçmiş zamanlara ait felsefe, bilim, tıp alanında çalışmalarımız var. Biz bunları yapanların torunlarıyız. Bizler de üzerimize düşeni yapalım, torunlarımıza doğayı koruyarak teknolojiyi kullandığımız bir gelecek emanet edelim. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı yatırımcımıza destek olmak için kuruldu. Bu fırsatı iyi değerlendirmeliyiz dedi. Açılış konuşmalarının ardından düzenlenen kokteyl esnasında yatırımcı iş adamları, BAKA uzmanları ve üniversite hocaları arasında somut yatırımlara ilişkin görüşmeler de yapıldı. Kokteylin ardından Yenilenebilir Enerji konusunda yapılan bir sunumu Vali Ali Haydar ÖNER de dinledi. Alanında uzman hocalar yöneticiliğinde yapılan çalıştayda özellikle Isparta ilimize yatırım düşüncesi olan yakın ve uzak birçok ilden yatırımcı Çalıştay

8 oturumlarını yakından takip ettiler. Tüm görüş ve öneriler maddeler halinde rapor edilerek sunum haline getirildi ve saat da yönetici hocalar tarafından tüm katılımcılara sunuldu. 1.Giriş ORMAN VE ORMAN ÜRÜNLERİ ÇALIŞMA GRUBU RAPORU Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA) organize ettiği, Süleyman Demirel Üniversitesi nin ev sahipliği yaptığı Ar-Ge İnovasyon Yenilenebilir Enerji Çalıştayı nda ele alınan sektörlerden birisi de orman ve orman ürünleri sektörüydü. İlgili kamu kurumları ve özel sektör temsilcilerinin yer aldığı çalıştayda, sektörün mevcut durumu, sorunları ve çözüm önerileri incelendi.

9 2.Katılımcılar Kurum Katılımcı Adı Soyadı Görevi Süleyman Üniversitesi Fakültesi Demirel Orman Yrd. Doc.Dr. Abdullah Sütçü Öğr. Üyesi / Moderatör Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı İsmail KILINÇ Uzman / Raportör Batı Akdeniz Orman Arş. Müd. Dr.Zerrin Ay Başmüh V. Isparta Belediyesi Süleyman Çetin Ziraat Mühendisi Sanayi Tic İl Müd. Ahmet Çevik Araştırmacı SDÜ Orman Fakültesi Çağrı Olgun Yüksek Lis. Öğr. Sdü Orman Fak. Gürcan Güler Arş. Görevlisi Sakarya Kereste A.Ş. Mustafa Çiçekler Orm. End.Müh. Isparta Orman Böl.Md. Ahmet KARA Orman Müh. Isparta İl Çevre ve Orm. Md Batı Akdeniz Orman Arş. Müd. Mazhar Telli Dr. Ufuk Coşkun Orman Müh Orman Müh.

10 3.Isparta Orman Ürünleri Endüstrisinde Genel Yapı Isparta ili DPT tarafından yapılan illerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi sıralamasında 28. Sırada, URAK ın İllerarası Rekabetçilik Endeksi araştırmasına göre 23.sırada, CNBC-E Business Dergisi nin Yaşam Kalitesi araştırmasına göre 3. Sırada yer almaktadır. Bütün bu pozitif gelişmelere rağmen Isparta ekonomisinin istenen düzeyde geliştiğini söylemek kolay değildir. Hizmet sektörünün öne çıktığı Isparta da tarım sektörü 2. sırada, sanayi 3. sırada yer almaktadır. İlde oluşturulan GSYİH nın sektörel dağılımı ve öne çıkan sektörler aşağıdaki gibidir.

11 Çalışan Sayısı Isparta İmalat Sanayiinde Öne Çıkan Sektörler * Isparta orman ürünleri endüstrisinde personel sayısına göre sınıflandırılmış işletme sayıları aşağıdaki tablo da verilmiştir. Çalışan Sayılarına Göre İşletmelerin Oransal Dağılımları (%) Çalışan Sayısı kişi 0 3 Firma Sayıları Kereste kişi kişi kişi Toplam İkinci imalat sanayii Mobilya Dekorasyon 70 Birinci imalat sanayii * bkz. Sütçü A., vd., Isparta Orman Ürünleri Endüstrisi Sektörünün Araştırılması, Isparta Valiliği Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü & Isparta Ticaret ve Sanayi Odası, ISPARTA

12 Isparta da Orman ürünleri sektörüne kısaca göz attığımızda bölgede işlenen ağaç türlerinde yüzde 89 gibi yüksek bir payla kızılçam ilk sırada yer almaktadır. Kalanı ise kavak ve sedirden oluşmaktadır. Isparta da üretilen orman ürünlerinin büyük bir çoğunluğu İstanbul a ve Karadeniz Bölgesi ne satılmaktadır. Ormanın yoğun olduğu Karadeniz Bölgesi ne satışın yüksek olması dikkat çekicidir. İşletmeler rekabet ve kalite hedefleri açısından incelendiğinde ise üreticilerin büyük kısmı ürün kalitesini yükseltmeyi öncelikli hedef olarak görürken; fiyat düşürmeye öncelik verenler de önemli bir çoğunluğu oluşturmaktadır. Çarpıcı diğer bir konu ise orman ürünleri endüstrisi üreticilerinin büyük kısmı TSE Belgesi almaya ihtiyacının olmadığını belirtmektedir. İşletme yöneticilerinin eğitim düzeyleri önem derecesi açısından tablo olarak aşağıda verilmiştir. Lise ve üstü eğitim düzeyine sahip olanların oranı %71,6 olarak karşımıza çıkmaktadır ki bu oran yöneticilerin yeniliklere ve gelişime açık olduğunun bir göstergesidir. KERESTE MOBİLYA Eğitim Durumu Frekans Oran Frekans Oran İlkokul 5 17, ,0 Ortaokul 3 10,7 5 16,7 Lise ve dengi 7 25, ,3 Üniversite 13 46, Toplam , ,0

13 4.Orman Ürünleri Endüstrisine İlişkin Tartışılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri Isparta ve çevresinde Orman ürünleri endüstrisi diğer üretim sektörlerine oranla görece daha gelişmiş olmasına karşın sektör bazı sorunlarla da karşı karşıyadır. Sorunların önem sırasına göre ele alınması ve stratejilerin geliştirilmesi önem arzetmektedir. Sektörün öne çıkan sorunları ve bu sorunların çözümüne yönelik öneriler maddeler halinde aşağıda sıralanmıştır. 5.1.Personelin eğitimi ve geliştirilmesi Daha bilinçli bir üretim yapılabilmesi için personelin eğitim ihtiyaçları tespit edilmeli ve gerekli eğitimler sağlanmalıdır. Örneğin, yöneticiler, çalışanlar ve tedarikçilere Yönelik Kısa Süreli Kurs-Çalıştay Etkinlikleri düzenlenebilir. Bu eğitimlerde SDÜ, KOSGEB ve İŞKUR doğrudan rol alabilir. Personelin işbaşı eğitiminin yanında teorik eğitiminin de sağlanması gereklidir. Böylece sektördeki güncel bilimsel gelişmelerin üretime yansıtılması sağlanmış olacaktır. Tüm bunların yanında hammaddenin temini, işlenmesi ve pazarlanmasında Orman Endüstri Mühendisleri gibi eğitimli uzman personel istihdam edilmelidir.

14 5.2. Ürün Çeşitliliğinin artırılması Pazar payını büyütebilmek ve işletmelerin devamlılığını sağlayabilmek için halen devam eden tek tip ürün (kereste, taban tahtası, lambri) üretiminden vaz geçilip ürün çeşitliliğini katma değeri yüksek ürünler yönünde artırarak rekabet gücünün yükseltilmesi gereklidir. Bu kapsamda yöre işletmeleri için mevcut teknolojik yatırımı kullanarak veya çok az bir ek yatırım yaparak üretilebilecek ürünler: Ahşap Konut Üretimi Ahşap El Sanatı Ürünleri Müşteri Odaklı Üretim Pellet Üretimi Ahşap Oyuncak ve Mobilyaları Masif Mobilya üretimi Müzik Aletleri Yapımı Avrupa ve benzeri Ülkeler İçin Özellikli Tabut Ahşap Şezlong ve Plaj-Liman Ür. Üretimi Sanayi Makarası Ür Şarap Fıçısı Ür. Bahçe Mobilyaları Ür Teknolojinin etkin kullanımı ve üretim süreçlerinin modernizasyonu İşletmelerin verimliliğini ve karlılığını artırabilmesi için güncel teknolojinin kullanılması ve üretim süreçlerinin etkin bir şekilde organize edilmesi kaçınılmazdır. Teknolojik yeniliklerin takibi işletmelerin piyasaya entegre olabilmesi, maliyetlerin aşağı çekilmesi ve kaynakların etkin kullanılmasını sağlayarak karlılığı artıracaktır Kalite Standartlarına Uyumun ve Markalaşmanın Sağlanması Rekabet şatlarının zamanla daha çetin bir seyir gösterdiği günümüz ekonomisinde sadece üretmek ayakta kalabilmek için yetersiz kalmaktadır. Üretirken ülke ve dünya kalite standartlarının gözetilmesi, gerekli kalite belgelerinin hem ürün hem de işletme açısından (kalite güvence belgesi)

15 alınması rekabet gücünün artırılabilmesi ve karlılığın yükseltilmesi için kaçınılmazdır. Bu süreci destekleyecek diğer bir olgu da markalaşmadır. İşletmelerin orta vadede ihracatın artırması, yeni pazarların bulunması, uzun vadede markalaşmanın sağlanması şirketlerin temel stratejisi olmalıdır. Pazarın gerektirdiği standardizasyona uyum sağlanması söz konusu hedeflerin gerçekleştirilmesine yardımcı olacak, gelişme sürecini hızlandıracaktır Bencmarking Uygulamalarının Yaygınlaştırılması ve Başarılı Örneklerin Modellemesi Etkileşimli gelişim olarak da çevirebileceğimiz benchmarking bir kuruluşun başarım düzeyini artırmak amacıyla, herhangi bir zaman veya herhangi bir yerde (kendi içi de dahil olmak üzere) en doğru ve iyiyi bulmak için giriştiği bilgi arayışı, alımı, karşılaştırması, ve bunun sonucunda, kuruluşun, ulaştığı bu tesbitleriı alarak kendine uyarlamasıdır. Bu Süreçte temel gaye, örnek alarak zayıf yönlerin geliştirilerek yüksek başarıya ulaşmaktır. Etkileşim kültürlerin, ekonmilerin gelişiminin temel etkenlerindendir. İnsanlık varoluşundan bugüne derecesi farklı da olsa bir iletişim-etkileşim süreci içindedir. İlk çağlarda da toplumlar etkileşim halindeydi, bugün de etkileşim halindedirler. Doğru ve faydalı bilginin, uygulamaların araştırılması, öğrenilmesi ve uygulamaya konulması toplumların ve ticari uygulamaların gelişiminde yadsınamaz bir öneme sahiptir. Buna Çin iyi bir örnek olarak verilebilir. Gelişimine önce diğer ülkelerin üretimlerini araştırma ve kopyalamaya başlayan Çin, zamanla uygulamalarını geliştirmiş ve gelişmiş dünya ülkeleriyle rekabet etme noktasına hızla yaklaşmıştır. Başarılı örneklerin modellemesinde sektörde başarılı birkaç Avrupa ülkesi ya da belirli şirketler örnek alınarak, onların geliştirmiş oldukları iyi örnekler ve uygulamalar sektöre adapte edilebilir Etkin Planlama ve Stok Yönetiminin Yapılması Üretim planlama ve stok yönetimi bir çok sektörde olduğu gibi orman endüstri işletmeleri için de hayati öneme sahiptir. Doğası gereği tomruk üretimi yılın her mevsiminde aynı yoğunlukta yapılamamaktadır. Sanayi işletmeleri, devlet orman işletme müdürlüklerinden ihale usulü satılan envalden en iyi kalitedeki ürünü en düşük fiyattan alabildikleri durumda stok durumuna bakmaksızın finansal güçlerinin desteklediği en fazla miktarda ürünü alma isteğindedirler. Ancak bu durum doğal bir hammadde olan ağaç malzemenin depolandığı alanda biyolojik ve abiyotik zararlılar karşısında kalite kayıplarına neden olmaktadır. Bu tür kayıpları en aza indirmek, finansal anlamda stoklara yatırılan kaynakların bir an önce

16 dönüşümünün sağlanması amacıyla fiyat düşürerek rekabet etmek işletmelere kısa vadede kar sağlasa da uzun vadede güvensizlik, istikrarsızlık, standart dışı üretim yapmak ve kötü imaj gibi olumsuz geri dönüşlere sebep olabilmektedir. Çok önemli ancak bir çok işletmenin farkında olamadığı bu olgu özellikle kriz dönemlerinde işletmelerin hayatiyetlerini kaybetmelerine sebep olabilmektedir. 5.7 Ürün Tasarımı ve Ürün Geliştirme Potansiyelinin Artırılması Tasarım ve inavasyon modern iş anlayışının temel bileşenlerindendir. Şirketlerin hedef kitlesi olan insanlar ihtiyaçlarını karşılarken estetik kaygıları da göz önünde bulundurmaktadırlar. Tekstil ve hazır giyim gibi alanlarda tasarımcıların çalşmaları toplumları ciddi bir şekilde etkilemekte, bazı ekol tasarımcılar toplumları peşinden sürüklemektedirler. Profesyonel firmalar tasarımcılarına ortakları kadar önem vermekte ve onların yenilikçi tasarımlarıyla müşterinin kararını kendi ürünleri lehine etkilemeye çalışmaktadır. Bölgede üretilen ürünlerin daha kolay pazarlanabilmesi ve pazar payının, ihracatın artırabilmesi için yenilikçi, estetik ve modern tasarımlar geliştirebilmelidir. İnovasyon Yenileşim (inovasyon), yeni veya önemli ölçüde değiştirilmiş ürün (mal ya da hizmet), veya sürecin; yeni bir pazarlama yönteminin; ya da iş uygulamalarında, işyeri organizasyonunda veya dış ilişkilerde yeni bir organizasyonel yöntemin uygulanmasıdır. Üretimde, Organizasyon yapısında, pazarlama alanlarında yeni süreçler geliştirme karlılığın ve rekabet gücünün artırılması, şirketlerin varlıklarını devam ettirebilmesi açısından önemli bir gerekliliktir. Bu sebeple bölgede üreticilerin güçlü bir yapıya sahip olması için inavasyona çaba sarfetmesi ve gereklerini yerine getirmesi, Ar-Ge çalışmalarına bütçe ayırması önem arzetmektedir. 5.8 İnternetin Aktif Kullanımı ve e-ticaret İmkanlarının Değerlendirilmesi İnternet; firmalar için yılın 365 günü 7/24 açık, dünyanın en işlek caddesinde istediğiniz dilde satış yapabilen çalışanları olan harika bir showroom niteliğindedir. İnternet yılın tamamında gece gündüz insanların gezindiği kalabalık bir ortamdır. İşverenler kendi şirketleri için yaptıracakları websitesiyle dünya halklarını hedefleyebilir ve ürünlerini-hizmetlerini istediği kadar çok dilde hedef kitlesine ulaştırabilir. Öyle ki şirketler internet ortamında yapacakları firma reklamları için hedef ülkelerini, hedef bölgelerini, hedef aldığı dili konuşan insanları, firmasının içinde bulunduğu sektörü hedefleyerek amaçlarına daha kısa sürede ve etkin bir şekilde

17 ulaşabilirler. Bu sebeple bölgede yer alan firmaların interneti aktif kullanması ve e-ticaret imkanlarından yararlanması önem arzetmektedir. 5.9 Diğer Konular Yukarıda kısa açıklamalar halinde verilen başlıkların yanında, önemli diğer sorunlar ve bunların çözümüne yönelik öneriler kısaca özetlenecek olursa; a) Örgütlenme ve Yönetişim Mesleki Örgütlenme, İşbirliği ve Şirketleşme konularında özel sektörün İlgisizliği ve bu konularda yapılan girişimlerin sonuçsuz kalması Isparta orman ürünleri sanayisi için önemli bir problem olarak her zaman ön plana çıkmaktadır. b) Hammaddeye İlişkin Sorunlar Tomruk kalitesinin depolama ve taşıma (orman işletme deposunda) esnasında düşmesi, boylama esnasında standardizasyon hataları, tomruk istiflerindeki kalite toleranslarının yüksekliği, Yasal düzenlemeler ve bölgesel dinamikler (sosyal etkinlik, kapalı rekabet) sonucu ormandaki ürünü geç çıkarma, yüksek maliyetle taşıma, dikili Satışlarda Karşılaşılan Lojistik ve Yasal Sorunlar vb. c) Atık Ürünlerin Değerlendirilmesi Kereste fabrikalarının talaş, yan ve baş kesme artıkları gibi bir çok artığını yüksek katma değerli ürünlere dönüştürecek, Pellet Üretimi, Werzalit Türü Kompozitlerin Üretimi gibi küçük yatırımlarla yapılabilecek önemli değerlendirme alanlarının oluşturulması mümkündür. Böylece sadece fabrika (sanayi) artıkları değerlendirilmeyip aynı zamanda ormandan çıkartılması gereken ancak ekonomik değeri olmadığı için çıkartılamayançıkartılmayan biyokütlenin de ekonomiye kazandırılması sağlanacaktır. d) Paydaş İşbirliği ve Koordinasyon Kurulunun Oluşturulması Ulusal Mesleki Örgütlere Üyelik, Bölgesel Mesleki Örgütlenmenin Gerçekleştirilmesi, Ortak Teknoloji Yatırımları (Ortak Ahşap Kurutma Fırını vb.), Yatırım İşbirliği ve Kredi Temini gibi konularda çalışmak ve yol göstermek üzere koordinasyon kurulunun oluşturulması işletmelere farkındalık sağlayacak ve hareket kabiliyeti verecektir.

18 6.Sonuç Hızla gelişen dünyada rekabet edebilmek, yeni pazarlar bulabilmek hatta Pazar payını koruyabilmek gün geçtikçe zorlaşmaktadır. Tüketici davranışları ve ihtiyaçları hızla değişmektedir. Pazarın ihtiyaçlarını erken algılayabilen, tüketici taleplerini doğru teşhis edebilen, organanizasyon yapısı güçlü, Ar-Ge çalışmaları ve kaliteye önem veren yenilikçi şirketler ayakta kalabilecek ve başarılı olabileceklerdir. Zaman, gelişmeleri iyi gözlemleyip ona göre stratejiler üretme zamanıdır.