AYDINLATMA SİSTEMLERİ. İbrahim Kolancı Enerji Yöneticisi

Transkript

1 AYDINLATMA SİSTEMLERİ İbrahim Kolancı Enerji Yöneticisi

2 Işık Göze etki eden özel bir enerji şekli olup dalga veya foton şeklinde yayıldığı kabul edilir. Elektromanyetik dalgalar dalga uzunluklarına göre sıralanacak olurlarsa elektromanyetik spektrum (tayf) elde edilir. Bu tayfın 380nm ile 780nm dalga uzunluklu kısmı ışık olarak adlandırılan bölgedir.

3 Işık akısı (lm) Işık kaynağından çıkan ve normal gözün gündüz görmesine ait spektral duyarlık eğrisine göre değerlendirilen enerji akısına denir.

4 Temel kavramlar Işık şiddeti (cd) Aydınlık düzeyi (lx) Parıltı (cd/m2)

5 Renk sıcaklığı Birim: Kelvin ( K ) Eğer bir cisim, üzerine düşen değişik dalga boylarındaki radyasyonların hepsini yutabiliyorsa bu cisme siyah cisim denir ve siyah cismin spektral yutma faktörü teorik olarak 1 kabul edilir. Yutma faktörü 1 olan cisimler ise üzerlerine gelen ışığın tüm dalga boylarını yutarlar. Bu bağlamda renk sıcaklığı, siyah bir cisme ısı enerjisi verildiğinde önce ısınmaya başlayacak sonra sarımsı, sarı, sarı beyaz ve sonunda mavi beyaz bir ışık yayacaktır. Işık kaynaklarının ışık rengi, tayflarındaki ışınım yoğunluklarının farklı şekilde olmalarına bağlıdır. Bir cismin gerçek sıcaklığı yerine renk sıcaklığı adı verilen bir sıcaklık konduğu zaman o sıcaklıktaki siyah cisim gibi ışık yaydığı sıcaklığa renk sıcaklığı denir. Renk sıcaklığı ( K ) Işık rengi < 3300 Sıcak (kırmızımsı beyaz) Orta sıcak (beyaz) >5300 Soğuk (mavimsi beyaz)

6 Renk ayırım endeksi (Ra) Işık kaynaklarının aydınlattıkları cisimlerin renklerini ayırt ettirebilme özelliklerine renk ayırım endeksi denir. Ra nın teorik olarak en büyük değeri 100 dür. Işık kaynaklarının renk ayırım endeksine göre sınıflandırılması Renksel ayırım endeksi 1A B A B Ra=90 Ra=70 Ra=50

7 Işık üretimi Termik Işık Üretimi: Sıvı ya da katılar yüksek sıcaklıkta kızgın duruma geçtikleri zaman akkor hale gelirler ve ışık yayarlar. Enkandesen lambalar da bu esasa göre ışık üretirler. Luminesan Işık Üretimi: Atom ve moleküller uyarılmış durumdan temel duruma geçerken aldıkları enerjiyi ışınım olarak geri verirler. Bu durum iki katı elektrot arasındaki normalde yalıtkan halde bulunan gazın elektrik akımı ile iletken hale gelip, oluşan elektron akışının gaz atomlarını uyarması ya da iyonize etmesi ile gerçekleşir. Endüksiyon Yoluyla Işık Üretimi: Cıva buharı, lambanın içindeki yüksek frekans ile beslenen endüksiyon bobininin yarattığı manyetik alan ile iyonize olur ve UV ışıması gerçekleşir. Floresan lambalarda olduğu gibi bu ışıma flüoresan madde ile görülebilir ışık haline dönüştürülür.

8 Aydınlatma Amaçlı Elektrik Enerjisi Tüketimi 1 Sektörlere göre değişmekle birlikte, ülke genelinde tüketilen elektrik enerjisi içinde aydınlatmanın payı ortalama %20 olarak verilmektedir. 2 Sokak aydınlatması amaçlı kullanılan elektrik enerjisi miktarının tüm tüketim içindeki payı ise %3,5 dur. 3 İlk yatırım maliyetleri diğer olası tasarruf sistemlerine göre daha düşük, dolayısıyla geri ödeme süreleri kısa olan aydınlatma sistemlerindeki iyileştirmeler, enerji yönetimi ve verimliliği çalışmalarında en önemli konulardan biridir.

9 Aydınlatmada enerji verimliliği Aydınlatmada enerji verimliliği, çalışma emniyet ve konfor koşullarından ödün verilmeden yapılmalıdır. Kaliteli ve doğru aydınlatma ile iş verimi yükseltilip, hatalı ürün ve iş kazası sayıları azaltılabilir.

10 Endüstri Tesislerinde Aydınlatma Çizgisel - Armatür sayısı çok - Gölgeler yumuşak - Renk ve boyut seçeneği fazla - Lamba ekonomik ömrü uzun Noktasal - Armatür sayısı az - Gölgeler sert - Renk ve boyut seçeneği kısıtlı - Lamba ekonomik ömrü kısa

11 Elektronik Balastın Üstünlükleri Lambanın ve tüm aydınlatma sisteminin etkinlik faktörünü artırır. Işık titreşimlerini ve stroboskobik olayları önler. Startere gerek kalmadan lambanın ani ateşlemesini sağlar. Lambaların ömrünü uzatır. Kompanzasyona gerek kalmayacak şekilde sistemin güç faktörünü yükseltir. Işık akısının istenilen oranda azaltılıp, çoğaltılmasına olanak tanır. Sıcaklık yükselmesi az olduğundan ısı kayıpları da azalır. Buna bağlı olarak soğutma giderleri ve yangın tehlikesi de azalır.

12 Elektronik Balastın Üstünlükleri * Uğultu ve vızıltı gibi gürültülerin oluşması önlenir. * Hafiftirler. Bu durum armatür ve tavan tasarımında kolaylık sağlar. * Bir balastla iki lamba çalıştırılabilmesine olanak verir. * Sistem doğru gerilimle de beslenebilir. Fakat sistem doğru gerilimle beslendiği zaman aynı gerilim kademesinde alternatif gerilimle beslenmesine göre vereceği ışık akısı %20 daha az olacaktır. * Balast kayıpları genelde lamba gücünün %10 undan azdır ( Normal balastlarda %20 den fazla). Böylece aynı güçte %10 dan fazla ışık akısı veya aynı ışığın %10 daha az güç ile elde edilebilmesi mümkündür.

13 Aydınlatmada Enerji Tasarrufu Aydınlatma amaçlı tüketilen elektrik enerjisi miktarını azaltmak için; * En yeni teknolojik gelişmeler takip edilip, verimli ışık kaynakları ve yardımcı elemanlar (balast, trafo, vs.) kullanılarak armatürlerin şebekeden çektikleri güçler azaltılabilir. * Işığı istenilen şekilde yayan kaliteli, verimi yüksek armatürler kullanılarak gerçekleştirilecek aydınlatma tasarımları ile sistemdeki toplam armatür sayısı azaltılabilir. * Kontrol sistemleri ile aydınlatmanın ihtiyaç duyulan saatlerde, ihtiyaç duyulan miktarlarda kullanılması sağlanabilir.

14 Aydınlatmanın Kontrolu * elle açma/kapama veya loşlaştırma, * hareket /ısı detektörleri, * zaman ayarlayıcıları, * günışığına bağlı otomatik loşlaştırma sistemleri gibi yöntemlerle gerçekleştirilebilir.

15 KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER İbrahim Kolancı Enerji Yöneticisi