SİNİR DOKU HİSTOLOJİSİ DERS NOTLARI
|
|
- Emin Gönül
- 6 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 SİNİR DOKU HİSTOLOJİSİ DERS NOTLARI Organizmada bulunan 4. tip doku sinir dokusudur. Bu doku elemanları organize olarak sinir sistemimizi meydana getirir. Sinir dokunun iki ana fonksiyonu şöyle özetlenebilir: 1. Organizmanın iç ve dışında oluşan mekanik ve kimyasal değişimlerin meydana getirdiği bilgileri almak, analiz etmek değerlendirmek ve iletmek, 2. Organizmanın motorik, otonom, endokrin ve zihinsel aktiviteler gibi birçok işlevlerini direkt ya da dolaylı olarak organize ve koordine etmek. Embriyolojik orijini: Sinir doku ve dolayısıyla sinir sistemi embryo yapraklarından olan ektoderm den orijin alır. Ektodermin farklılaşmasını kısaca üç başlık halinde şöyle özetleyebiliriz: Embriyonal gelişmenin erken döneminde (canlı taslağı trilaminar germ evresinde iken) embryonal diskin dorsal yüzü (ectoderm den oluşur) önden arkaya doğru kalınlaşır, kalınlaşan bu ectoderm nöral plak (nöral plate) adını alır. İnsan embryosunda bu nöral plak 20. gün civarında çukurlaşır ve nöral oluğa dönüşür; 1. Nöral oluğun yan yüzlerinden alttaki mezoderme doğru üreyip çoğalan hücre topluluğundan sağlı sollu krista nöralis (nöral krest) meydana gelir. (Krista nöralis daha sonraki gelişmesinde; PSS gangliyonlarına, PSS Schwann hücrelerine ve satellite (uydu) hücrelerine, kraniyal ve sakral gangliyonların nöronlarına, böbrek üstü bezi medullasındaki kromaffin hücrelere, deri ve deri altı dokulardaki melanositlere, odontoblastlara, piamater ve araknoid hücrelerine orijin verir, 2. Nöral oluğun dudakları üstte birleşir, kaynaşır ve nöral tüp meydana gelir. Nöral tüp koparak nöral plaktan ayrılır ( nöral tüp; nöronları, gliya hücrelerinin, ependim hücrelerini ve koroid pleksususun tüm epitel hücrelerini kapsayan MSS oluşturur). 3. Nöral plakdan geriye kalan yüzeyel ektoderm den ise; derinin epidermisi, kıllar, yağ ve ter bezleri, gözün lensi ve korneası, hipofiz ön lobu ( adenohipofiz), diş minesi (enamel) gelişir. Diğer dokular gibi, sinir dokusu da hücreler ve hücreler arası maddeden oluşmuştur. Ancak hücreler arası madde diğer dokularda tanımladığımızdan biraz farklıdır. Şöyleki: Sinir dokusu ara maddesi MSS ve PSS de farklıdır. MSS de ara madde özel tip bir doku olan
2 nöyrogliya dır. PSS de ise ara maddeyi gevşek bağ dokusu oluşturur ve buna endonöyriyum adı verilir. Anlattıklarımızı aşağıdaki gibi şematize edebiliriz: SİNİR DOKUSU Nörosit ( Nöron ): Nörosit ler sinir dokusunun yapısal ve fonksiyonel birimleridir. Çok özel hücrelerdir. Uyarımları almak, iletmek, bilgi molekülerini salgılamak ve depo etmek, nörotransmitterleri salgılamak ve iletmek gibi çok özel işler gerçekleştirirler. Nöronlar bir hücre gövdesi ile bu gövdeden çıkan sitoplazmik uzantılardan oluşur. Hücre gövdesi soma veya perikaryon adını alır. Sitoplazmik uzantıların çok sayıda ve kısa olanları dendrit adını alır. Dendritler sinaptik yapılardır, diğer nöronlardan veya çevreden gelen uyartıyı alarak perikaryona iletirler ( afferent ). Daha kalın ve tek olan sitoplazmik uzantı ise akson adını alır, soma dan akson tepeciği (hillok) adı verilen kısımdan çıkar, bu da alınan uyartıya karşı beliren karşı etki ya da tepkiyi diğer nöronlara veya hücrelere iletir. Aksonun dallanma gösteren terminal ucuna telodendron adı verilir. Telodendronun her bir terminal dalı; sinaptik terminal veya sinaptik buton adı verilen genişlemelere sahiptir. Hücre gövdesi (soma) ve dendrite membranı 2
3 (nöyrolemma) uyarımların alımı için özelleşmiştir. Akson membranı (aksolemma) ise sinir impulse veya aksiyon potansiyeli şeklinde bilginin iletimi için özelleşmiştir. I. Nöronlar bu anılan iki tip uzantının sayı, boyut ve biçimlerine göre şöyle sınıflandırılırlar: 1. Ünipolar nöronlar: Bu tür nöronlar aşağı sınıf canlılarda bulunur. Hücrenin pirizmatik epitele benzeyen gövdesi vücudun yüzeyinde ( epitel içinde ) bulunur. Bunun bazal yarımı incelerek aksona dönüşür, gövde ile alınan uyartı aksonla merkeze iletilir. Anlaşılacağı gibi bu tip nöronlar sensorik olarak çalışır. 2. Psöydoünipolar nöronlar: Dendrit ve akson hücre gövdesinden tek uzantı halinde çıkar daha sonra bu T şeklini andıraraktan iki uzantıya dönüşür. Uzantılardan biri dendrit diğeri akson görevi yapar. Serebro-spinal ganglionların nöronları bu tiptir. Hücre gövdesi yuvarlaktır. (bu tip nöronların; çevresel liflere göç eden nörotransmitterler dahil bir çok molekül sentezlemelerine karşın uyartı iletisinde görev almadıkları düşünülmektedir). 3. Bipolar nöronlar : İki ucu sivri olan bu nöronlarda ( hücre gövdesi oval veya mekik biçimlidir), hücrenin bir kutbunda bulunan birkaç küçük uzantı (anten ) dendrit görevi yapar. Diğer kutupdaki tek ve uzun uzantı ise aksondur, alınan uyarımları merkeze iletir. Göz retinasında, işitme, koku alma ve tad alma organlarında bu tip nöronlar vardır. 4. Multipolar nöronlar : Vücudumuzdaki nöronların çoğunluğu bu tiptir. Çok uzantılı olan bu nöronlarda uzantılardan sadece bir tanesi akson dur diğerleri dendrit tir. Dendritlerin herbiri ayrıca tali dallara ayrılır. MSS organlarında ve otonom gangliyonlarda bu tip nöronlar bulunur. Multipoloar nöronların hücre gövdesi yıldız, piramid ya da armut biçimindedir. 5. Anaksonik nöronlar : Göz retinasındaki amakrin nöronlar aksonsuzdur. Amakrin hücreler: Bipolar hücreden ganglion hücresine yada Bipolar hücre aksonlari, ganglion hücre dentriti ve amakrin hücreler arasinda iletilir. 3
4 II. Nöronlar ayrıca aksonlarının kısa ya da uzun oluşuna göre de ikiye ayrılırlar: 1. Golgi I tipi nöronlar: Bunların aksonları uzundur, nöron gövdeleri ise büyüktür. Aksonları dendrite ağacının sınırlarının ötesine kadar gider (örnek: MSS deki pyramidal nöronlar, Pürkinje nöronları vs). 2. Golgi II tipi nöronlar: Bunların aksonları kısadır, nöron gövdeleri küçüktür. Aksonları dendrite ağacının ötesine geçmez (örmek: mss organlarındaki küçük stellat hücreler, nöron gövde ve uzantıları substansiya grizea içerisindedir). III. Nöronlar fonksiyonlarına göre de iki grupta kategorize edilebilirler: 1. Motor nöronlar ( efferent nöronlar, götürücü nöronlar ): Kas hareketlerini kontrol ederler, iç ve dış salgı bezlerinde sekresyon gibi sitimülatif bir etki üretirler. 2. Sensorik nöronlar ( afferent nöronlar, getirici, duyusal nöronlar ): İç ortamdan (doku ve organlardan) veya çevreden uyarımları alır ve naklederler. 3. İnternöronlar : Çeşitli nöronlar arasında ara bağlantı sağlayan, Golgi II tipi, nöronlardır. Nöron gövdesi ( perikaryon ) : Nöronlar genelde vücudumuzun en büyük hücrelerindendirler, örneğin beyincikdeki Pürkinje hücreleri, omuriliğin motor hücreleri mikronmetre büyüklüğündedir. Buna karşın vücudumuzdaki en küçük hücreleri de bazı nöronlar oluşturur, örneğin beyincik stratum granülozumundaki granüler nöronlar (4-5 mikronmetre) gibi ( büyüklük 4
5 tanımına esas olan kriterin sadece hücre gövdesi (soma) büyüklüğü olduğunu gözden ırak tutmamalıyız, dendrite ve akson uzunlukları büyüklük tanımında istisna tutulmaktadır). Nöronların çekirdeği iri (20 mikronmetre), yuvarlak, merkezi konumlu ve ökromatiktir. Çekirdekcik de iyi belirgindir. Kromatin maddesinin ince tanecikli görünümü, bazı nöronlarda çift çekirdek (duyusal ve sempatik gangliyonlarda ) bulunması, bazılarında ise kromatin maddesinin tedraploid ( 4 n ) olması gibi özellikler sinir hücrelerinde transkripsiyonun ve sentez olaylarının yüksek düzeyde olduğunun göstergesidir. Sinir hücrelerinde hücre membranı nöyrolemma, sitoplazması da nöyroplazma adını alır ( bazı yazarlar perikaryon sözcüğünü sitoplazma karşılığı olarak kullanırlar, peri: etraf, karyon : çekirdek ). Nöyroplazmanın akson içindeki devamı aksoplazma adını alır. Nöyroplazma bazı organeller yönünden oldukca zengindir. Bu organeller ergastoplazma, Golgi, mitokondriumlar, lizozomlar ve ipliksel organellerden nörofibrillerdir. Ergastoplazma ribozomlar ve granüllü ER dan oluşmuştur. Oldukca bol olduklarından dolayı boyaları iyi alırlar ve ışık mikroskopta granüller halinde gözlenirler, bunlara Nissl cisimcikleri (tigroid cisim, kaplan sırtı görünümü!!) adı verilir. Nissl cisimciklerine dendritler içinde de raslanır, fakat aksonlar içinde bulunmazlar. Buralarda protein, enzim gibi bir seri maddelerin aktif sentezi yapılır. Sitoplazmik onarım için gerekli yapısal proteinler(yeni organel yapımında ve ayrıca bilgi depolama işleminde kullanılırlar), çeşitli nörotransmitterler ve hücre yüzeyine verilen bazı reseptör maddeler bunlardan sayılabilir. 5
6 Golgi kompleksi iyi gelişmiş olup çekirdeği çepeçevre sarmıştır, bazı yerlerde granüllü ER ile bağlantıları gözlenir. Proteinlere karbonhidratların eklenmesi, sinaptik veziküllerin paketlenmesi burada yapılır. Lizozomların sayıları yaşa paralel olarak artış gösterir. İçlerinde lipofuscin granülleri biriktirirler. Mitokondriyonlar her tarafa dağılmışlardır. Hücre iskeletini sağlayan nörofibriller hem perikaryonda hem de dendritler ve akson içerisinde bulunurlar. Sitoplazmada gözlenen ipliksel organeller; nöyrofibriller ve nöyrotüplerdir. Gümüşnitrat boyamalarında iyi seçilirler. Hücreye destek sağlar ve madde iletiminde görev yaparlar (eskiden uyarımların flamanlar üzerinden gönderildiği sanılıyordu, şimdi ise uyarımların sadece hücre membranı üzerinden gönderildiği kesin olarak anlaşılmıştır). Sentriol sadece embryonal dönemdeki nöroblastlarda mevcuttur, olgun nöronlarda bu organel bulunmaz, bu nedenlede nöronlarda hareket ve bölünme gibi sentriola bağlı fonksiyonlar görülmez. Dendritler (dendron, ağaç dalları ): Çoğu nöronlar dallanmış dendritlere sahiptir. Primer ve sekonder dallanmalar görülebilir. Dendritlerin perikaryona bitişik kısımları ribozom, granüllü ER, gibi organeller içerir. Bu organellerin mevcudiyeti dendritlerin aksonlardan ayrılmasını sağlar. Dendritler içinde mikrotubuller ve mikrofilamentler de bulunur. Çoğu dendritler üzerinde özelleşmiş sinaps bölgeleri bulunur. Akson (eksen ): 6
7 Nöronların çoğu tek bir aksona sahiptir, aksonu bulunmayan nöron çok az sayıdadır. Akson nöronun tipine gore değişen uzunluk ve çapta silindirik bir yapıdır. Aksonların başlangıcı piramid şeklindedir, bu kısım akson tepeciği (hillok, initial segment) adını alır. Aksonların membranına aksolemma, sitoplazmasına da aksoplazma denir. Aksoplazma; granüllü ER, ribozom, Golgi gibi organellerden yoksundur ( dendrit ile farkı ), bu nedenle açık renkte görünür. Bir kaç mitokondriyon, mikrotüpler ve nörofilamanlar akson içinde paralel bantlar oluştururlar, az miktarda granülsüz ER da bulunur. 7
8 Myelinli aksonlara sahip nöronlarda, akson başlangıcı ile myelinleşmenin başladığı yer arasında kalan bölüm başlangıç parçası (initial parts) adını alır. Bu kısım sinir uyarımının (aksiyon potansiyeli) üretildiği yerdir. Bu kısımda bir kaç tip iyon kanalı yer alır, bu kanallar aksiyon potansiyelini oluşturan elektriksel potansiyel farkının sağlanmasında önemlidir. (Aksiyon potansiyeli nasıl oluşur : Nöronların membranlarında iyon giriş-çıkışına olanak veren kanallar bulunur. Dinlenme durumunda, aksoplazma içinde K, aksolemmanın dışında ise Na iyonları yoğundur (nöron içindeki K yoğunluğu dışındakinden 20 kat fazladır, buna karşın; nöron dışındaki Na yoğunluğu içindekinden 10 kat daha fazladır ), bu yüzden akson zarının dışı ile içi arasında -65 mv luk bir potansiyel farkı vardır. Buna dinlenmedeki zar potansiyeli adı verilir. Nöron uyarıldığında; iyon kanalları açılır, Na içeriye K ise dışarıya pompalanır, dinlenme potansiyeli -65 mv dan + 30 mv a yükselecek şekilde değişir, işte bu değişim aksiyon potansiyelini (membrane depolarizasyonu) oluşturur ve milisaniyeler içinde tekrarlanarak akson boyunca yüksek bir hızla ilerler. Aksiyon potansiyeli aksonun ucuna ulaştığında hedef hücreyi ( bir başka nöron, kas, bez ) uyaran ( ya da engelleyen) depolanmış durumdaki nörotransmitterlerin boşaltılmasını sağlar ). Aksonal taşıma : Aksonlar üzerinden iki yönlü madde taşımacılığı yapılır : 1. Perikaryonda üretilen moleküller (organel veya transmitterler) çoğu zaman burada biriktirilir ve buradan sinaps bölgelerine taşınırlar (anterograd aksonal taşınma ). Bu tür 8
9 taşınma işlemi, mikrotubullerde bulunan ve ATPaz aktivitesi sergileyen bir motor protein olan kinezin aracılığıyla gerçekleşir. 2. Akson terminalinden hücre gövdesine doğru, tekrar kullanılmak üzere akson içeriklerinin ve bazı büyüme faktörlerinin taşınması ise retrograde aksonal taşınma olarak adlanır. Bu tür taşınmada ise yine ATPaz etkisi olan bir protein olan dinein etkilidir. Retrograde aksonal taşınma nörolojik enfeksiyonların yayılmasında önemlidir. Örneğin kuduz virusu; ısırma olayından sonra kas dokusunda replike olur, çoğalır ve oradan asetil kolin reseptörlerine bağlanarak ilgili kası uyaran akson aracılığıyla nöron gövdesine iletilir. Burada çoğalmasına devam eden virus diğer bitişik nöronlara, dolayısıyla tüm MSS organlarına dağılır, buradan da anterograd taşınma yoluyla periferik sinirlerden tükrük bezlerine aktarılır, kişinin tükrüğüne geçer ve bu kişinin ısırmasıyla bulaştırılabilir. Sinir teli: 9 diğer kişilere
10 Aksonlar perikaryondan çıktıktan sonra kısa bir mesafede çıplak olarak seyrederler, daha sonra bulundukları yere göre bir veya iki kılıfla sarılırlar ve sinir teli adını alırlar. Bu kılıflardan içte olanı miyelin kılıfı, dışta olanı Schwann kılıfı ( nörolem ) diye adlandırılır. Bazı sinir telleri miyelinsizdir, bunlar sadece Schwann kılıfı ile örtülmüşlerdir. Myelin kılıfı yer yer kopuntular gösterir, buraları Ranvier boğumları adını alır. Ranvier boğumları hizasında akson biraz kalınlaşmıştır, buraları bol mitokondriyon içerir. 10
11 Miyelin kılıfı Schwann hücrelerinin plazma membranlarının akson etrafına sarılması ile oluşur. Bu sarılmanın sayısı miyelin kılıfının kalınlığını belirler. Schwann hücrelerinin bulunmadığı MSS de ise myelin kılıfını oligodendrositler oluşturur (oligodendrositlerin yaptığı myelin kılıfında Ranvier boğumları görülmeyebilir, ayrıca Schmidt-Lanterman yarıkları da bulunmaz). Myelin kılıfı %80 lipid ve %20 protein içerir. Bu kılıf akson membranından (aksolemma) geçmekte olan uyarımların zayıflamadan iletilmesini sağlar. Bundan dolayı myelinli sinir telleri uyarımları daha hızlı iletirler. Myelin kılıfı içinde yer yer az miktarda Schwann hücre sitoplazması artıkları bulunabilir. Bu bölgelere SchmidtLanterman yarıkları denir. Rutin preparasyon sırasında myelin in lipid kısmı erir geriye nörokeratin adı verilen proteinden ibaret bir çatı kalır. Sinir tellerini saran diğer kılıf nörolem (Schwann kılıfı) adını alır ve bunu Schwann hücreleri oluşturur. Tek katlı yassı olan Schwann hücrelerinin boyu Ranvier boğumu kadardır, yani her Ranvier boğumu bir adet Schwann hücresi tarafından örtülmüştür. Komşu Ranvier boğumları arasındaki Schwann hücreleri arasında dar bir aralık kalır, bu aralık hizasında aksolemma tamamen çıplaktır, buralardan sodyum iyonları kolaylıkla girerler ve işleri bitince çıkarlar ( uyarımların akson boyunca akışında rol alırlar, buralarda mitokondriyonların bol oluşunun nedeni de budur ). Aksonlar ranvier boğumları hizasında yan kollar verebilirler, bu sayede bir sinir teli birbirinden uzak birçok hücre üzerinde sonlanabilir. Nöronların doğumdan sonra bölünebilme güçleri yoktur ( aşağı sınıf canlılarda vardır ). Kesilen bir akson ise bir dereceye kadar rejenere olabilir. Kesilen aksonun perikaryon tarafında kalan sağlam kısmı rejenere olup, kılıfların içinde çevreye doğru uzanır. MSS ( substansiya alba da ) deki aksonlarda Schwann kılıfı bulunmaz, bu bölgedeki sinir telleri sadece oligodendrositlerin uzantıları tarafından yapılan myelin kılıfı ile sarılıdır. Buna karşın otonom sinir sistemine ait postganglionik sinir tellerinde ise myelin kılıfı bulunmaz, sadece Schwann kılıfı vardır. Myelinli fibrillerde bir Schwann hücresi bir aksonu kuşatır. Myelinsizlerde ise birkaç akson bir Schwann hücresinin hücre membranındaki çöküntüler içine girer. Myelinsiz sinir liflerinde Ranvier boğumları bulunmaz. Her iki kılıfın birlikte bulunduğu sinir tellerinde myelin daima içte Nörolem (Schwann) dışta yerleşiktir. Myelinsiz sinir lifleri; PSS de Schwann hücreleri içine gömülürken, MSS de ise oligodendrositler tarafından değil, astrositler tarafından kaplanmıştır. MSS de bir oligodendrosit uzantılarıyla adet aksonun myelinini oluştururken, PSS de bir Scwann hücresi sadece bir aksonun myelin kılıfının bir segmentini oluşturur. Sinapslar: 11
12 (i nternet ten alınmıştır) Uyarımların hücreler arası geçiş noktalarına sinaps adı verilir. (internet ten alınmıştır) Bir hücreden diğerine bilgi aktarımı iki şekilde olur: 1. Araya kimyasal bir uyarıcı girmeksizin, direkt olarak bilgi aktarımı, bu tür sinapslara elektronik sinapslar denir ( gap junction yapısında olan hücre bağlantıları ) Asıl sinapslar : Burada bilgi aktarımı
13 nörondan nörona veya nörondan başka bir hücreyedir. Bu temas bölgesindeki akson ucu membranı presinaptik membran, uyarımı alacak hücre membranı da postsinaptik membran adını alır. Her iki membran arasında genellikle 200 nm genişlikte bir aralık bulunur, buna sinaps aralığı adı verilir. Bu aralığı bazal membrandakine benzer bir madde doldurur. Nöronlar arasındaki sinapslar ; bir nöronun aksonu ile diğer nöronun dendriti arasında ise buna aksodentrik sinaps, bir nöronun aksonu ile diğer nöronun gövdesi arasında ise buna aksosomatik sinaps adı verilir. Ayrıca dendritler arası ( dendrodendiritik ) ve aksonlar arası (aksoaksonik ) sinapslar da vardır. Sinaps bölgelerinde akson sonları bir genişleme yapar, buna akson buttonu, akson terminali gibi adlar verilir. Bunların içinde çok sayıda mitokondriyonlar ve nörotransmitter maddeler ile dolu veziküller bulunur, bu veziküllerin çapı angstron arasında değişir. Bu veziküllerin çap ve içeriğine göre sinapslar iki gruba ayrılır: a. Kolinerjik sinapslar: Sinaps vezikülleri küçüktür ( angstron ), veziküller içinde asetilkolin bulunur. İskelet kaslarını innerve eden motorik sinir sonları ile, parasempatik sinir sonları ve sempatik preganglioner sinirler bu tiptir. b. Aminerjik sinapslar :Sinaps vezikülleri büyüktür ( angstron ), veziküller içinde nörotransmitter olarak epinefrin, norepinefrin ve dopamin gibi maddeler bulunur. Epinefrin ve norepinefrin sinir hücrelerinden başka adren medullasında da yapıldığından bu iki maddeyi içeren sinapslara adrenerjik sinapslar da denir. Sempatik post ganglioner sinir sonları bu tiptir. Perikaryonda üretilerek presinaptik membrana ulaşan uyarımlar ( bakınız aksiyon potansiyeli oluşumu) membran geçirgenliğini artırır, sinaps aralığından akson ucuna Ca iyonları girer, Ca iyonlarının etkisiyle nörotransmitter madde içeren veziküller presinaptik membranla birleşir içeriklerini ekzositoz yoluyla sinaps aralığına boşaltırlar. Boşaltılan nörotransmitterler postsinaptik membrandaki reseptör proteinlere bağlanınca postsinaptik membrandaki iyon kanalları açılır, hedef hücreden içeriye Na iyonları girerken K iyonları da dışarı pompalanır. Böylece postsinaptik membranın elektrik dengesi değişir, membran depolarize olur ve hedef hücre membranında uyarımlar meydana gelir. Sinaps bölgesine gelen uyarımlar kesildiğinde sinaps aralığına madde verilmesi durur, nörotransmitter maddeler enzimler tarafından parçalanır ve hedef hücrenin uyarılması son bulur. Nörotransmitter madde asetilkolin ise asetilkolin esteraz, katekolamin grubu madde ise monoamin oksidaz enzimi parçalama işini gerçekleştirir. Açığa çıkan alt ürünler pinositoz yoluyla tekrar akson ucuna alınır ve burada yeni sentezlerde kullanılırlar ( nörotransmitter maddeler genelde perikaryonda sentezlenip akson ucuna taşınırlar ancak, perikaryondan 13
14 buraya ulaştırılmış ER kesecikleri ve bazı enzimler sayesinde akson ucunda da transmitter madde sentezi yapılır). Bazı hücreler üzerinde farklı nörotransmitter içeren sinirler sonlanabilir. Bunların bir kısmı uyarıcı ( eksite edici ) etki yaparken, diğerleri durdurucu ( inhibe edici ) etki yapabilir. Bazen de aynı nörotransmitter bir hücrede uyarıcı diğerinde durdurucu etki yapabilir. Bu duruma hücre membranınlarında farklı reseptörlerin bulunuşu neden olabilir. Nöyrogliya PSS de ara madde gevşek bağ dokusudur ve endonöriyum adını alır. MSS de ise ara madde özel bir dokudur, nöyrogliya ( gliya: yapıştırıcı ) adını alır, nörogliyayı oluşturan hücrelere de gliya hücreleri denir. Nöronlar çoğalmadığı halde aralarını dolduran gliya hücreleri çoğalırlar. MSS hasarlarında, hasarlı bölgeyi temizleyerek gliyal skar dokusu (gliosis )oluştururlar. Gliya hücreleri aksiyon potansiyeli oluşturmazlar, uyarımların üretilmesi ve iletilmesi gibi işlerle ilgileri yoktur. Ancak bu işlerle görevli nöronların fonksiyonlarını yapmalarına uygun ortam sağlar ve destek sağlarlar. Görevleri şöyle sıralanabilir: a. Nöronların gövde kısımları birbirinden oldukca uzaktırlar, bunlar arasındaki alanları sıkı şekilde doldurarak destek görevi yaparlar. Gliya hücreleri ufak olduklarından sayıca nöronlardan daha fazladırlar ( her sinir hücresine ortalama 10 adet gliya hücresi düşer ). b. Kapiller damarlardan aldıkları besleyici maddeleri nöronlara aktararak beslerler, aynı şekilde onların metabolizma artıklarını kapillarlara iletirler. c. Bazıları fagositoz yapar. d. Bazıları aksonları saran myelin kılıfını 14
15 oluştururlar. e. Nöronlardan farklı olarak bölünme yetenekleri bulunur, bu sayede ölen nöronların yerlerini çoğalarak doldururlar. MSS organlarında 4 türlü gliya hücresi bulunur: 1. Astrositler : Gliya hücrelerinin en irileridirler. Yıldız şekillidirler. Yuvarlak, açık renk, merkezi konumlu çekirdekleri vardır. Yapılarını güçlendiren glial fibrillary acidic protein (GFAP) den yapılmış ara filamanlar içerirler. Etrafa doğru yayılan sitoplazmik uzantıları vardır. Bu sitoplazmik uzantılar damarlar etrafında ayaklar oluşturarak damar etrafındaki bağ dokusu ile sinir dokusunun arasında bir set ( membrana limitans gliya perivaskularis ) oluştururlar. Ayrıca piamater ve ependim hücreleri ile sinir dokusu arasında da bir ayırıcı membran (membrana limitans gliya süperfisialis) oluştururlar. Astrositler MSS hasarlarında çoğalarak ölen sinir dokusunun yerini doldururlar. Nöronlara desteklik sağlarlar. Uzantılarıyla bir taraftan nöron gövdesine diğer taraftan kan damarlarına yakın olduklarından bunlar arasında çeşitli madde ve iyon alış verişini sağlarlar. Uzantılarının özelliğine göre iki tip astrosit vardır: - Fibröz astrositler : Sitoplazmik uzantıları ince, az sayıda ve uzundur. Hem boz hem de ak madde içinde bulunurlar. - Protoplazmik astrositler: Uzantıları kısa ve kalındır, daha fazla dallanmalar gösterir. Sadece boz madde içinde bulunurlar. 15
16 2. Oligodendrositler : Astrositlerden daha küçüktürler. İsimlerinden anlaşılacağı gibi uzantıları az sayıda ve kısadır. Hem boz maddede hem de ak maddede bulunurlar. Tüm gliya hücrelerinin %75 ni oluştururlar. Nöronlar etrafında toplanarak sitoplazmik uzantıları ile bu hücreleri örterler. Astrositlerden aldıkları besleyici maddeleri nörona aktarırlar. Akmaddede bulunan oligodendrositler akson kılıfı olan myelin in yapımına katılırlar. Bunlar periferik sinirlerde aynı işi yapan Schwann hücrelerinin analogudurlar. 3. Mikrogliya hücreleri : Sayıca azdırlar, hem ak madde hem de boz madde içinde bilhassa damarlar civarında bulunurlar. Beyinin ve omuriliğin immun koruyucuları olarak adlandırılırlar, nöron ve diğer gliya hücreleriyle yakın temas halindedirler, ölü hücreleri fagosite ederler, embryo histogenezi sırasında apoptozla canlılıklarını yitirmiş olan nöron ve gliya hücrelerini ortadan kaldırırlar. Oval şekillidirler, uzantıları kısa, ince ve fazlaca dallanmıştır. İğ biçimli ve koyu boyanan çekirdekleri (diğer gliya hücrelerinin çekirdekleri yuvarlak!!) vardır. Sitoplazma azdır, bol lizozom taşır. Bunlar monosit kökenlidirler, yani makrofajlardır. Sinir doku enfeksiyonlarında veya zedelenmelerinde aktifleşince yuvarlak şekil alırlar, çoğalarak sayılarını artırırlar, zedelenmiş dokuyu fagosite ederek şişip irileşirler ve dolaşıma geçerler. Diğer gliya hücreleri ektoderm orijinli oldukları halde bunlar mezoderm orijinli olduklarından mezogliya hücreleri adı da verilir. Kazanılmış immun yetersizlik sendromu na (acquired immunodeficiency syndrome= AIDS ) yakalanmış hastaların beyinlerinde mikrogliya hücrelerinde aktiviteler gözlenmektedir. İnsan immun yetersiz tip I virusu (HIV-I) nöronlara saldırmayıp, sadece mikrogliya hücrelerini enfekte ederek nöronlar için toksik etki gösteren sitokinler sentezlemelerine neden olmaktadır. 4. Ependim hücreleri: Bu tür gliya hücreleri sadece MSS içindeki boşlukların duvarında bulunurlar. Alçak prizmatik şekillidirler, tek sıra halinde boşluk duvarına dizilmişlerdir. Sinir dokusunu boşluklarda bulunan sıvıdan ( BOS) ayırırlar. Apikal yüzleri mikrovilluslar ve hareketsiz silyalar taşırlar, bu hücrelerin bazal bölgesi astrositler ile temastadır ( bazı ependim hücrelerinin bazal uzantıları vardır -ki bunlara tanisit adı verilir-, bu uzantılar astrositler arasından geçerek kan kapillarları üzerinde sonlanmaktadır. Tanisitler beyin ventrikuluslarının duvarlarında vardır, omuriliğin kanalis sentralisi duvarında görülmezler ). 16
17 PSS deki aksonları saran Schwann hücreleri ile ganglionlardaki nöronları çevreleyen satellit ( uydu ) hücreler de gliya dokusundan sayılırlar. SİNİR DOKUSUNDA DEJENERASYON VE REJENERASYON Memelilerde sinir hücreleri postnatal dönemde bölünmezler (aşağı sınıf canlılarda ve kanatlılarda bölünebildiği gösterilmiştir ), bu nedenle nöron hasarları ve ölümleri kalıcı kayıp anlamına gelir. Ölen nöronların bıraktığı boşluklar nöyrogliya dokusunun (bilhassa astrositler in) çoğalmasıyla doldurulur. Bir nöron öldüğünde, buna bağımlı bir nöron varsa yani tek bağlantısı bu ölen nöronsa, o da ölüme yüz tutar ( transnöronal bozulma ). Çoklu bağlantıları olan bir nöronun ölümünde ise genellikle diğer nöronlar etkilenmezler. Nöronların aksine MSS deki nöyrogliya hücreleri, PSS deki Schwann hücreleri, ganglionlardaki satellite hücreleri mitozla çoğalma yeteneğine sahiptir. Nöron uzantılarından dendritlerin hasarı; perikaryonun sentez faaliyetleri sayesinde yenilenebilir. Periferik sinir yaralanmalarında, önce aksonal hasar (akson dejenerasyonu ) sonra onarım değişiklikleri (akson rejenerasyonu) gözlenir. Akson dejenerasyonu ilgili motor ünitenin işlevsizliğine bağlı olarak kas paralizine ve atrofisine neden olur. Sinir lifi tamamen hasarlanmışsa sinir segment grefti yapılmadığı sürece iyileşme şansı yok gibidir. Sinir lifi hasarı sınırlı bir düzeyde ise doğal akson rejenerasyonu olasıdır. Şöyleki: Yaralı aksonun proksimal parçası perikaryon ile bağlantısını sürdürür ve çoğunlukla onarılır. Distal parçası ise bozunmaya yüz tutar. İlgili perikaryonda değişiklikler olur; kromatoliz görülür ( Nissl maddesi dağılır, bazofili azalır), perikaryon hacmi artar, çekirdek kenara çekilir. Perikaryonda üretilen onarım maddeleri antregrad taşınma yoluyla hasar bölgesine doğru yönlendirilir. Aksonun hasarlı uçları makrofajlar tarafından temizlendikten sonra onarım başlar. Makrofajlar temizlik işini bitirdikten sonra, endonöyriyum içindeki Schwann hücrelerinin çoğalmalarını ve büyüme kolaylaştırıcı maddeler sentezlemelerini teşvik eden interlökin-1 üretirler. Hızla çoğalan Schwann hücreleri hedefe doğru sütünlar oluşturarak tomurcuklar halinde üreyerek uzanan akson filizlerine yol gösterirler. Akson filizlerinden sadece Schwann hücre sütünları arasına girenler uzamaya devam ederken diğer filizler kaybolur. Akson rejenerasyoonu çok yavaş gelişen bir olaydır, hasar oluşumundan yaklaşık iki hafta sonra başlar ve rejenerasyona uygun bir vaka ise bir kaç ay sonra tamamlanır. Böylece hasarlı uçların ilişkisi sağlanınca Schwann hücreleri miyelin kılıfını yapar ancak boğumlar arası miyelin kılıfının mesafesi (interdodal aralıklar) diğer kısımlara gore daha kısadır. MSS deki sinir lifi hasarlarında rejenerasyon görülmez. Çünkü; endonöyriyum bulunmaz, oligodendrositlerin çoğalma yetenekleri sınırlıdır ve tek bir oligodendrosit birçok akson sarar ve nihayet astrositler ilgili yerde skar dokusu oluşturarak hasarlı yeri kapatır. Yararlanılan kaynaklar: 17
18 1. Genel Histoloji : Mahmut Sağlam, Reşat Aştı, Aytekin Özer, Yorum Matbaacılık Sanayii, Ankara Histoloji : Permin Paker. 3. Textbook of Histology: Leeson & Leeson & Paparo 4. Temel histoloji : Junqueira & Carnerio(Çev.Edit. Yener Aytekin, Nobel Tıp Yayınevi, Genel Histoloji : Aliye Erkoçak. 6. Tıbbi Histoloji. Meral Tekelioğlu. 7. Microscopic Anatomy Part 1, E.J. Spring-Mils, Department of Anatomy and Cell Biology State Univesity of New York, Histology, A text and Atlas, Michael H. Ross, L.J. Romrell, G.I. Kaye, Lecture Notes on Histology, William A. Bresford, School of Medicine University of West Virginia, Histology and Cell Biology, Kurt E. Johnson, George Washington University Medical Center, Washington, Histoloji ve Hücre Biyolojisi, A. L. Kierszenbaum, (Çeviri Ed. Ramazan Demir), Palme yayıncılık, Gartner, L.P., Hiatt, J.L., Color Textbook of Histology, Third Ed., Saunders,
Sinir hücrelerine nöron ya da nörosit adı verilir. Çekirdek gövde kısmında ve ortadadır. çekirdek etrafını saran sitoplazmaya da perikaryon denir.
SİNİR DOKUSU https://www.google.com.tr/search?q=sarcoplasmic+reticulum&espv=2&biw=1280&bih=9 18&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwiy3KwqrDSAhXkJJoKHaiWDfoQ_AUIBigB#tbm=isch&q=nervous+system&*&imgrc=Pa0OiUxMr
DetaylıSinir Sistemi. Merkezi sinir sistemi(mss): Beyin, Beyincik, Omurilik. Periferik sinir sistemi(pss) : Gangliyonlar, sinirler ve sinapslar
SİNİR DOKU Sinir Sistemi Anatomik yönden iki bölüme ayrılır: Merkezi sinir sistemi(mss): Beyin, Beyincik, Omurilik Periferik sinir sistemi(pss) : Gangliyonlar, sinirler ve sinapslar Sinir Doku Hücreleri
Detaylı17 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-1 Nöron- Glia- Nöron Çeşitleri
17 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-1 Nöron- Glia- Nöron Çeşitleri SİNİR SİSTEMİ Sinir sistemini SİNİR DOKU oluşturur. Bu dokuda NÖRON (SİNİR HÜCRESİ) ve GLİA (NÖROGLİA) hücreleri bulunur. Sinir doku, uyarıların
DetaylıSinir Sisteminin Fonksiyonu
SİNİR DOKUSU Sinir Sisteminin Fonksiyonu İç ve dış çevrede yer alan kimyasal ve mekanik değişimlerle üretilen tüm bilgileri algılamak, analiz etmek, birleştirmek ve iletmek. Vücudun birçok fonksiyonunu,
DetaylıFizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 6 a
Fizyoloji PSİ 123 Hafta 6 Sinir Sisteminin Hücreleri Astrosit Oligodendrosit (MSS) Sinir Sistemi Hücreleri Glia Nöron Schwan (PSS) Mikroglia Ependimal Glia Tutkal Bölünebilir Nöronlara fiziksel ve metabolik
DetaylıSİNİR SİSTEMİ Sinir sistemi vücutta, kas kontraksiyonlarını, hızlı değişen viseral olayları ve bazı endokrin bezlerin sekresyon hızlarını kontrol eder
SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ Sinir sistemi vücutta, kas kontraksiyonlarını, hızlı değişen viseral olayları ve bazı endokrin bezlerin sekresyon hızlarını kontrol eder. Çeşitli duyu organlarından milyonlarca
DetaylıSİNİR DOKUSU ve SİNİR SİSTEMİ. Prof Dr. Faruk ALKAN
SİNİR DOKUSU ve SİNİR SİSTEMİ Prof Dr. Faruk ALKAN SİNİR DOKUSU SİNİR DOKUSU Fonksiyonu Özellikleri irritabilite konduktivite korelasyon reaksiyon S.S. SINIFLANDIRMA Somatik (Sistema Nervosum Cerebrospinale)
DetaylıSİNİR SİSTEMİ. Dicle Aras. Sinir, sinir sistemi, yapısı ve fizyolojik sınıflaması
SİNİR SİSTEMİ Dicle Aras Sinir, sinir sistemi, yapısı ve fizyolojik sınıflaması Sinir Sinir sistemi fonksiyonları Sinir sistemi vücudun tüm aktivitelerini koordine eder. Organizmanın içinde bulunduğu duruma
Detaylı1-MSS (Merkezi Sinir Sistemi-CNS) 2-PSS (Perifer Sinir Sistemi-PNS)
1-MSS (Merkezi Sinir Sistemi-CNS) 2-PSS (Perifer Sinir Sistemi-PNS) 1-Sinir Hücresi (Nöron, nörosit) -Sitoplazması:Nöroplazma -Gövdesi(Perikaryon) -Uzantıları: a.dendrit (=ağaç) -Sitoplazması:Dendroplazma
DetaylıFTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Sinapslar. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem
FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi Sinapslar yrd.doç.dr. emin ulaş erdem TANIM Sinaps, nöronların (sinir hücrelerinin) diğer nöronlara ya da kas veya salgı bezleri gibi nöron olmayan hücrelere mesaj iletmesine
DetaylıSİNİR HÜCRESİ ( NÖRON) PERİFERİK SİNİR
SİNİR HÜCRESİ ( NÖRON) PERİFERİK SİNİR Doç. Dr. Belgin CAN Sinir Dokusunun Hücreleri Nöronlar Nörogliya Hücreleri = Gliya hücreleri NÖRONLAR -Sinir impulslarını almak, ilerletmek ve iletmek, -Belli hücresel
DetaylıAtatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı SİNİR DOKUSU. Doç. Dr. Nejdet ŞİMŞEK
Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı SİNİR DOKUSU Doç. Dr. Nejdet ŞİMŞEK SİNİR DOKUSU Sinir hücrelerine Nöron yada nörosit adı verilir. Bir sinir hücresi gövde ve
DetaylıFTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Nörobiyolojik Tanımlar. yrd.doç.dr.emin ulaş erdem
FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi Nörobiyolojik Tanımlar yrd.doç.dr.emin ulaş erdem NÖRONUN TANIMI Sinir hücre gövdesi ve tüm uzantılarına verilen isimdir. Nöronlar, uyarıların alınması ve sinir impulsunun
DetaylıHAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111
HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ
DetaylıSİNİR DOKUSU. Dr.Sevda Söker
SİNİR DOKUSU Dr.Sevda Söker Amaç Sinir dokuya giriş Nöron yapısı Perikaryon Dendrit Akson Sinaps Nöron tipleri Uzantılarına göre Fonksiyonlarına göre Nörogliya M.S.S nörogliyaları Astrositler Oligodendrositler
DetaylıSİNİR DOKUSU. Yrd. Doç. Dr. EMEL ALAN
SİNİR DOKUSU Yrd. Doç. Dr. EMEL ALAN Sinir Dokusu Sinir doku bilgi alış verişi için özelleşmiştir. Organizmanın iç ve dış ortamında meydana gelen mekanik ve kimyasal değişimlerce oluşturulan bilgileri
DetaylıHücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!
HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü
DetaylıDİNLENİM MEMBRAN POTANSİYELİ. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D.
DİNLENİM MEMBRAN POTANSİYELİ Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. Hücre içi kompartıman ve hücre dışı kompartımanın büyük bölümü elektriksel açıdan nötrdür. Hücre içinde
DetaylıSİNİR HÜCRELERİ. taşınması çevresel sinir sistemi tarafından meydana getirilen sinir hücreleri tarafından gerçekleştirilir.
SİNİR HÜCRELERİ Sinir hücreleri nöron adını alır.hayvanlarda değişik görevler üstlenen nöronlar örneğin deniz anemonunda bir sinirsel ağ oluşturmuştur.tentaküllerin hareketi bu sinir ağı tarafından kontrol
DetaylıOMÜ TIP FAKÜLTESİ DERS YILI DÖNEM I HAYATIN TEMELİ I HİSTOLOJİ UYGULAMA REHBERİ
UYGULAMANIN ADI: Hücreyi tanıma OMÜ TIP FAKÜLTESİ 2016 2017 DERS YILI DÖNEM I HAYATIN TEMELİ I HİSTOLOJİ UYGULAMA REHBERİ I. AMAÇ: Farklı büyüklük ve şekildeki hücre ve çekirdek tiplerinin ve genel özelliklerinin
Detaylı2. Periferik sinir sistemi (PSS): Gangliyonlar, sinirler, sinapslar oluşturur.
Sinir Doku Histolojisi Sinir dokusu, sinir hücreleri (nöron), nöroglia hücreleri ve çok az gevşek bağ dokusunu içeren bir dokudur. Sinir sistemi, morfolojik ve işlevsel olmak üzere iki kısımda incelenebilir.
DetaylıBeynin Anatomik Açıdan İncelenmesi ve Beyin Sisteminin İşleyişi
Beynin Anatomik Açıdan İncelenmesi ve Beyin Sisteminin İşleyişi - Ana Hatlarıyla Merkezi Sinir Sistemi - Sinir Hücrelerinin (Nöronlar) Temel İşleyişi - Hücre Gövdesi, Dendrit, Aksonlar, Sinaptik Ağlar
DetaylıSİNİR SİSTEMİ DERS NOTU TÜM DERS NOTLARI: UNIVERSITEHAZIRLIK. ORG DA
SİNİR SİSTEMİ DERS NOTU TÜM DERS NOTLARI: UNIVERSITEHAZIRLIK. ORG DA ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
DetaylıKALP KASI Kalpte ve kalpten çıkan büyük damarlarda bulunur. Miyofilamanların organizasyonu iskelet kasındakilerle aynıdır; histolojik kesitlerde
KALP KASI Kalpte ve kalpten çıkan büyük damarlarda bulunur. Miyofilamanların organizasyonu iskelet kasındakilerle aynıdır; histolojik kesitlerde enine çizgilenme gösterirler. Kalp kası hücreleri interkalar
DetaylıFizyoloji ve Davranış
Fizyoloji ve Davranış sorular sorular - sorular Farketmeden sıcak sobaya dokunduğunuzda hemen elinizi çekersiniz. Bu kısa sürede vücudunuzda neler olur? Kafein, esrar, alkol v.b.nin vücudunuzda ne tür
DetaylıSİNİR SİSTEMİ VE EGZERSİZ
SİNİR SİSTEMİ VE EGZERSİZ 1 TEMEL FONKSIYONLAR Vücut içi koşulların kontrol edilmesi İstemli hareketlerin kontrolü Omurilik reflekslerinin programlanması Hafıza ve öğrenme için gerekli olan deneyimlerin
DetaylıSİNİR SİSTEMİ. Duyusal olarak elde edilen bilgiler beyne (yada tam tersi) nasıl gider?
SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ Descartes- İnsan vücudu bilimsel olarak (doğal yasalarla) açıklanabilecek bir hayvan makinesidir Bu makineyi araştıran, beyin ve davranış arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim
DetaylıDüz Kas. Nerede???? İçi boş organların duvarı, Kan damarlarının duvarı, Göz, Kıl follikülleri. Mesane. Uterus. İnce bağırsak
Nerede???? İçi boş organların duvarı, Kan damarlarının duvarı, Göz, Kıl follikülleri. Düz Kas Mesane Uterus İnce bağırsak Düz Kas İşlevleri İstemsiz kasılma Bazı düz kas hücreleri kollajen, elastin, glikozaminoglikan,
DetaylıAğrı. Ağrı hissinin oluşması Ağrı hissinin iletilmesi Ağrı hissinin yorumlanması
Ağrı Ağrı hissinin oluşması Ağrı hissinin iletilmesi Ağrı hissinin yorumlanması Periferik Sinirde İletim Nöron yapısı Sinir lifi tipleri Sinir membranı nın yapısı Sinirde elektriksel iletim Saltatorik
DetaylıSinir Sistemi. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D.
Sinir Sistemi Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. İnsan Vücudu Üro-genital sistem Sindirim sistemi Solunum sistemi Kardiyovasküler sistemi Endokrin sistem Sinir sistemi
DetaylıHİSTOLOJİ. DrYasemin Sezgin
HİSTOLOJİ DrYasemin Sezgin HİSTOLOJİ - Canlı vücudunu meydana getiren hücre, doku ve organların çıplak gözle görülemeyen (mikroskopik) yapılarını inceleyen bir bilim koludur. - Histolojinin sözlük anlamı
DetaylıHAYVANLARDA SİNİR SİSTEMLERİ ASLI SADE MEMİŞOĞLU
HAYVANLARDA SİNİR SİSTEMLERİ ASLI SADE MEMİŞOĞLU HOMEOSTAZİ Canlılar iç ve dış çevrelerinde oluşan bir çok değişikliğe karşı tepki gösterirler. Bu tepkiler ve cevaplar özelleşmiş bir takım hücre ve organların
DetaylıFTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Sinir Lifleri ve Periferik Sinirler yrd.doç.dr.emin ulaş erdem
FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi Sinir Lifleri ve Periferik Sinirler yrd.doç.dr.emin ulaş erdem GİRİŞ Sinir lifi, bir sinir hücresinin aksonuna ya da dendritine verilen isimdir. MSS içindeki sinir liflerinin
DetaylıSİNİR SİSTEMİ. Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Yosun MATER
SİNİR SİSTEMİ Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Yosun MATER 1. Sinir Sistemi Organizasyonu Omurgalılarda sinir sistemi iki kısımda incelenir; bunlar merkezi sinir sistemi [central nervous system, (CNS)] bu bilgiyi
DetaylıHÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı
Hücrenin fiziksel yapısı HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücreyi oluşturan yapılar Hücre membranı yapısı ve özellikleri Hücre içi ve dışı bileşenler Hücre membranından madde iletimi Vücut sıvılar Ozmoz-ozmmotik basınç
DetaylıSİNİR R S İSTEMİ EGZE Z RS R İZ
SİNİR SİSTEMİ VE EGZERSİZ Sinir sistemi; hareket etme, konuşma ve vücudumuzdaki milyonlarca hücrenin koordineli bir şekilde çalışmasını sağlayan iç haberleşme yoludur. Bu nedenle, sinir sistemi hemostasizin
DetaylıKAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN
KAS FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Uyarılabilen dokular herhangi bir uyarıya karşı hücre zarlarının elektriksel özelliğini değiştirerek aksiyon potansiyeli oluşturup, iletebilme özelliği göstermektedir.
DetaylıEpitel hücreleri glikokaliks denen glikoprotein örtüsü ile çevrilidir. Epitel hücrelerinin birbirine yapışmasını sağlar. Epitel hücrelerinin üzerine
EPİTEL DOKU EPİTEL DOKU Birbirine bitişik hücrelerden yapılmıştır. Hücreler arası madde çok azdır. Ektoderm, mezoderm ve endoderm olmak üzere her üç embriyon yaprağından köken alır. Epitel dokusu mitoz
DetaylıHÜCRE VE SİNİRSEL İLETİ. Prof Dr. Muzaffer ÇOLAKOĞLU
HÜCRE VE SİNİRSEL İLETİ Prof Dr. Muzaffer ÇOLAKOĞLU Hücre ve Organelleri Hücre ve Organelleri Hücrede ekzositoz ve endositoz Hücre Organelleri Çekirdek ve Endoplazmik Retikulum MİTOKONDRİ Dış Membran İç
DetaylıBİYOSİNYAL İLETİMİ 1
BİYOSİNYAL İLETİMİ 1 Uyarılabilen Doku???? Uyarılabilen dokular, bir uyarıyı karşı hücre zarının elektriksel özelliğini değiştirip, aksiyon potansiyeli oluşturarak iletebilme özelliği gösteren dokulardır.
DetaylıOTONOM SİNİR SİSTEMİ (Fonksiyonel Anatomi)
OTONOM SİNİR SİSTEMİ (Fonksiyonel Anatomi) Otonom sinir sitemi iki alt kısma ayrılır: 1. Sempatik sinir sistemi 2. Parasempatik sinir sistemi Sempatik ve parasempatik sistemin terminal nöronları gangliyonlarda
DetaylıElektrokimyasal İleti II
Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektrokimyasal İleti II Prof. Dr. Cem Şeref Bediz DEUTF Fizyoloji Anabilim Dalı Bu saate neler öğreneceğiz? İmpuls, uyartı, sinyal nedir Hücre zarının elektrokimyasal
DetaylıNöron uyarı gönderdiğinde nörotransmitterleri barındıran keseciklerin sinaptik terminale göçü başlar.
SİNAPS Bir nöronu diğerinden ayıran bir boşluk olduğu, Nöronların fiziksel olarak birleşmediği gözlenmiştir. Sinir uçlarında bulunan bu boşluklarda haberleşme vardır. Nöronlar arası bu iletişim noktasına
Detaylı11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU
11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU DUYU ORGANLARI Canlının kendi iç bünyesinde meydana gelen değişiklikleri ve yaşadığı ortamda mevcut fiziksel, kimyasal ve mekanik uyarıları alan
DetaylıKAS SİNİR KAVŞAĞI. Oğuz Gözen
KAS SİNİR KAVŞAĞI Oğuz Gözen Kas sinir kavşağı İskelet kası hücresinde aksiyon potansiyeli oluşumunun fizyolojik tek mekanizması, kası innerve eden sinir hücresinde aksiyon potansiyeli oluşmasıdır. İskelet
DetaylıAtatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı. Histoloji I Hücre. Doç.Dr. Nejdet ŞİMŞEK
Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı Histoloji I Hücre Doç.Dr. Nejdet ŞİMŞEK HÜCRE *Organizmanın özel yapı ve fonksiyonuna sahip olan **dış ortamdan aldığı maddeleri
DetaylıSantral Sinir Sistemi Farmakolojisinin Temelleri. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN
Santral Sinir Sistemi Farmakolojisinin Temelleri Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Her nöron, dentritleri aracılığı ile diğer nöronlardan gelen uyarıları alır ve nöron gövdesine iletir. Bu uyarılar ya inhibitör
DetaylıFizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 9 a
Fizyoloji PSİ 123 Hafta 9 Serebrum Bazal Çekirdekler Orta Beyin (Mezensefalon) Beyin sapının üzerinde, beyincik ve ara beyin arasında kalan bölüm Farklı duyu bilgilerini alarak bütünleştirir ve kortekse
DetaylıSİNİR DOKUSU. Prof.Dr.Ayhan Bilir
SİNİR DOKUSU Prof.Dr.Ayhan Bilir Anatomik olarak A- Sentral (CNS) 1.Beyin, beyincik 2.Medulla spinalis 3.Gözün sinirsel kısmı B- Periferik sinir sistemi 1.Ganglion 2.Sinir lifleri 3.Sinir sonlanma bölgeleri
DetaylıTıp Fakültesi 1. Sınıf Genel Histoloji Laboratuvar Ders Programı
Tıp Fakültesi 1. Sınıf Genel Histoloji Laboratuvar Ders Programı Hücre kurulu laboratuvar programı Laboratuar: Mikroskobik inceleme için dokuların hazırlanması- Preparasyon- Boyama Laboratuar: Işık ve
DetaylıSİNİR SİSTEMİ (GİRİŞ) Prof.Dr.E.Savaş HATİPOĞLU
SİNİR SİSTEMİ (GİRİŞ) Prof.Dr.E.Savaş HATİPOĞLU UYARILAR (Kimyasal,Fiziksel, görsel veya işitsel) ALMA (Reseptörler) İLETME DEĞERLENDİRME YANIT VERME (Effektör organlar) SİNİR SİSTEMİ ETKİLEDİĞİ ORGAN
DetaylıHücre canlının en küçük yapı birimidir.
Hücre canlının en küçük yapı birimidir. Bitkilerde bulunan hücredir.bu hücrelerde hücre duvarı bulunduğundan hayvan hücresinden ayrılır. Hücre duvarı vardır. Kofulu büyük ve az sayıdadır. Şekli dikdörtgen
DetaylıADIM ADIM YGS-LYS 33. ADIM HÜCRE 10- SİTOPLAZMA 2
ADIM ADIM YGS-LYS 33. ADIM HÜCRE 10- SİTOPLAZMA 2 TEK ZARLI ORGANELLER 1) Endoplazmik Retikulum Hücre zarı ile çekirdek zarı arasında oluşmuş kanalcıklardır. Yumurta hücresi, embriyonik hücreler ve eritrositler(alyuvar)
DetaylıEndokrin Sistem. Paratiroid Tiroid Pankreas Surrenal bez. Dr.Murat TOSUN
Endokrin Sistem Paratiroid Tiroid Pankreas Surrenal bez Dr.Murat TOSUN TİROİD VE PARATİROİD BEZLER Embriyolojik dönemde Tiroid bezi 4. hafta civarında farenks tabanında tuberculum impar ve copula arasındaki
DetaylıMOTOR PROTEİNLER. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR
MOTOR PROTEİNLER Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre iskeleti, Hücre şeklini ve sitoplazmanın organizasyonunu belirleyen bir yapı iskelesi görevi yapar. Hücre hareketlerinin gerçekleşmesinden sorumludur.
DetaylıBÖCEKLERDE SİNİR YAPILARI
BÖCEKLERDE SİNİR YAPILARI Merkezi sinir sistemi (Central Nervous System): Başın dorsalinde beyin, ventralinde ise subesophageal ganglionlardan, toraks ve abdomende ise ventralde vücut boyunca uzanan her
DetaylıCANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı
CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı Hayvan hücreleri mikroskop ile incelendiğinde hücre şekillerinin genelde yuvarlak
DetaylıÖrtü Epiteli Tipleri:
Tek Katlı: Tek Katlı Yassı Epitel Tek Katlı Kübik Epitel Tek Katlı Prizmatik Örtü Epiteli Tipleri: Basit Kinosilyalı Çizgili Kenarlı Yalancı Çok Katlı( Psödostratifiye) Prizmatik Epitel Çok Katlı: Çok
DetaylıSİNİR SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN
SİNİR SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Sinir sistemi ve endokrin sistem (hormonal sistem), organların karşılıklı işbirliği içinde ve gereksinim duyulan değişkenlikte çalışmasını sağlayan ve
DetaylıSİNİR SİSTEMİ. Santral Sinir Sistemi. Periferik Sinir Sistemi
SİNİR SİSTEMİ Santral Sinir Sistemi Periferik Sinir Sistemi Santral sinir sistemi beyin Spinal kord Periferik sinir sistemi Kranyal sinirler Sipinal sinirler Duysal lifler Motor lifler Somatik sistem (iskelet
DetaylıHAYVANSAL DOKULAR Doku Histogenez
HAYVANSAL DOKULAR Çokhücreli canlılarda, yapı ve işlev bakımından birbirine benzeyen hücreler ile hücrelerarası maddelerden oluşan yapıya Doku denilmektedir. Bütün doku ve organlar embriyonun ektoderm,
DetaylıMakroglialar SİNİR SİSTEMİNİN YAP, GÖREV VE İŞLEYİŞİ 11. SNF ÜNİTE, KONU, KAZANM VE AÇKLAMALAR 11.1. İnsan Fizyolojisi 11.1.1. Denetleyici ve Düzenleyici Sistem, Organları 11.1.1.1. Sinir sisteminin yapı,
DetaylıENDOTEL YAPISI VE İŞLEVLERİ. Doç. Dr. Esra Atabenli Erdemli
ENDOTEL YAPISI VE İŞLEVLERİ Doç. Dr. Esra Atabenli Erdemli Endotel, dolaşım sistemini döşeyen tek katlı yassı epiteldir. Endotel hücreleri, kan damarlarını kan akımı yönünde uzunlamasına döşeyen yassı,
DetaylıDicle Tıp Dergisi, 2006 Cilt:33, Sayı: 4, (273-277) Ganglion
Dicle Tıp Dergisi, 2006 Cilt:33, Sayı: 4, (273-277) Ganglion Sevda Söker ÖZET Ganglion terimi; İlk defa Milat tan sonra 2. yüzyılda Roma da yaşamış Yunan Fizikçi Galen tarafından sinir kompleksi olarak
DetaylıDUYUSAL ve MOTOR MEKANİZMALAR
DUYUSAL ve MOTOR MEKANİZMALAR Duyu Algılama, Tepki Verme ve Beyin Algılama beyinsel analiz tepki Sıcaklık, ışık, ses, koku duyu reseptörleri: elektriksel uyarılara dönüşür Uyarı beyin korteksindeki talamus
Detaylıİ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın
İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın Hücre iletişimi Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler Bakteriler glukoz ve amino asit gibi besinlerin
DetaylıDERİ VE EKLERİ. Doç. Dr. Belgin CAN
DERİ VE EKLERİ Doç. Dr. Belgin CAN DERİ İki tabakadan oluşur Epidermis Gövdenin dış yüzünü örten boynuzlaşan çok katlı yassı epitel dokusudur. Dermis Gevşek ve sıkı bağ dokusundan oluşan kalın bağ dokusudur.
DetaylıHücre çekirdeği (nucleus)
Hücre çekirdeği (nucleus) Toplam hücre hacmının 1/20-1/10'unu kapsar. Değişik hücrelerde mekanik etkilerle, yer ve şekil değiştirebilir, bu nedenle hücrelerde farklı şekillerde görülebilir. Çekirdek, hücre
DetaylıHÜCRE. Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi
HÜCRE Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi Hücre Canlıların en küçük yapı taşıdır Bütün canlılar hücrelerden oluşur Canlılar tek hücreli ya da çok hücreli olabilir Bitki ve hayvan hücresi = çok
DetaylıHücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları. Doç. Dr. Ahmet Özaydın
Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları Doç. Dr. Ahmet Özaydın Nükleus (çekirdek) ökaryotlar ile prokaryotları ayıran temel özelliktir. Çekirdek hem genetik bilginin deposu hem de kontrol merkezidir.
DetaylıER Golgi Lizozom Yönünde Vezikül Trafiği
ER Golgi Lizozom Yönünde Vezikül Trafiği Salgılama (Sekresyon) Hücrenin üretip dışarı vermek üzere organize olduğu işlemlerin tümü. Protein, lipid, KH ve bileşik moleküller salgılanır. Aktif bir işlem
DetaylıÜNİTE 9 Sinir Dokusu. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler
ÜNİTE 9 Sinir Dokusu Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra Sinir dokusunun görevlerini, sinir dokusunun elemanlarını, Merkezi ve periferik sinir sistemlerinde bu elemanların dağılımlarını, Sinir sonlanmalarını,
Detaylı*Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir.
Fen ve Teknoloji 1. Ünite Özeti Hücre Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme. *Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir. *Hücrenin temel kısımları: hücre zarı, sitoplâzma ve
DetaylıÖğr. Gör. Dr. İlker BÜYÜK, Botanik, 3. Hafta: Bitkisel Dokular KOLONİ VE DOKULAŞMA
KOLONİ VE DOKULAŞMA Yeryüzünde çok sayıda tek hücreli canlı vardır ve bunlar basit yapılıdır. Oysaki çok hücreli olmak gelişmiş canlı olmanın gereklerindendir. Çünkü tek hücreli bir canlı (örneğin Euglena
DetaylıKOCAELİ ÜNİVERSİTESİ. KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU Dr. Sibel Köktürk HÜCRE
KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU Dr. Sibel Köktürk http://histolojiembriyoloji.tripod.com/ HÜCRE HÜCRE-Canlının tüm yaşamsal fonksiyonlarını (beslenme, çoğalma, büyüme, enerji yapımı) taşıyabilen
Detaylıskelet sistemi tek ba ına vücudu hareket ettiremez. Herhangi bir hareket için gerekli kuvvet kaslar tarafından sa lanır. Kas dokusu vücutta oldukça
skelet sistemi tek ba ına vücudu hareket ettiremez. Herhangi bir hareket için gerekli kuvvet kaslar tarafından sa lanır. Kas dokusu vücutta oldukça fazla bulunur. Sadece iskelet kasları toplam a ırlı ın
DetaylıBMM307-H02. Yrd.Doç.Dr. Ziynet PAMUK
BMM307-H02 Yrd.Doç.Dr. Ziynet PAMUK ziynetpamuk@gmail.com 1 BİYOELEKTRİK NEDİR? Biyoelektrik, canlıların üretmiş olduğu elektriktir. Ancak bu derste anlatılacak olan insan vücudundan elektrotlar vasıtasıyla
DetaylıTEK HÜCRELİLERDE SİNİR SİSTEMİ
SİNİR SİSTEMİ TEK HÜCRELİLERDE SİNİR SİSTEMİ Ciliata da sillerin hemen altında uzanan ve sillerle bağlantılı olan kompleks bir fibril sistemi bulunur. Kinetodesmata adı verilen bu sistem sillerin hareketini
Detaylı7. Yarıyıl Farmasötik Kimya Prof. Dr. İlkay YILDIZ
7. Yarıyıl Farmasötik Kimya Prof. Dr. İlkay YILDIZ 2017-2018 Güz Dönemi PERİFER SİNİR SİSTEMİNE ETKİLİ İLAÇLAR Periferdeki organlara yönelik sinirsel iletişimin sağlandığı sisteme, PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ,
Detaylı*Periferik sinirlerde kayıt yöntemleri ve ileti hızı ölçümleri. *periferik sinir-kas patolojileri
PERİFERİK SİNİRLER *Periferik sinirlerde kayıt yöntemleri ve ileti hızı ölçümleri. *Kronaksi, reobaz *periferik sinir-kas patolojileri KAFA SİNİRLERİ I. N.olfactarius II. N.opticus III. N.oculomotorius
DetaylıFİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU
FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU Fizyolojiye Giriş Temel Kavramlar Fizyolojiye Giriş Canlıda meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişikliklerin tümüne birden yaşam denir. İşte canlı organizmadaki
DetaylıPERİFERİK SİNİR SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ
PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ Sinir sistemi; hareket etme, konuşma ve vücudumuzdaki milyonlarca hücrenin koordineli bir şekilde çalışmasını sağlayan iç haberleşme yoludur. Bu nedenle, sinir sistemi
Detaylıİnsan beyni, birbiri ile karmaşık ilişkiler içinde bulunan nöron hücreleri kitlesidir. Tüm aktivitelerimizi kontrol eder, yaradılışın en görkemli ve
YAPAY SİNİRAĞLARI İnsan beyni, birbiri ile karmaşık ilişkiler içinde bulunan nöron hücreleri kitlesidir. Tüm aktivitelerimizi kontrol eder, yaradılışın en görkemli ve gizemli harikalarından biridir. İnsan
DetaylıII.Hayvansal Dokular. b.bez Epiteli 1.Tek hücreli bez- Goblet hücresi 2.Çok hücreli kanallı bez 3.Çok hücreli kanalsız bez
II.Hayvansal Dokular Hayvanların embriyonik gelişimi sırasında Ektoderm, Mezoderm ve Endoderm denilen 3 farklı gelişme tabakası (=germ tabakası) bulunur. Bütün hayvansal dokular bu yapılardan ve bu yapıların
DetaylıSinir Sistemi. Doç. Dr. Nejdet ŞİMŞEK
Sinir Sistemi Doç. Dr. Nejdet ŞİMŞEK Sinir Sistemi 1. Merkezi Sinir Sistemi (MSS) Beyin, beyincik, beyin kökü, omurilik 2. Perifer Sinir Sistemi (PSS) Gangliyonlar, perifer sinirler, perifer sinir sonlanmaları
DetaylıBÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ...
BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ... 1 Bilinmesi Gereken Kavramlar... 1 Giriş... 2 Hücrelerin Fonksiyonel Özellikleri... 2 Hücrenin Kimyasal Yapısı... 2 Hücrenin Fiziksel Yapısı... 4 Hücrenin Bileşenleri... 4
DetaylıKAS DOKUSU. Kontraksiyon özelliği gelişmiş hücrelerden oluşur Kas hücresi : Fibra muskularis = Kas teli = Kas iplikleri
KAS DOKUSU Kontraksiyon özelliği gelişmiş hücrelerden oluşur Kas hücresi : Fibra muskularis = Kas teli = Kas iplikleri Kasın Fonksiyonu Hareket Solunum Vücut ısısının üretimi İletişim Organların kontraksiyonu
Detaylı11. SINIF KONU ANLATIMI 25 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-9 ÇEVRESEL (PERİFERİK) SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARI
11. SINIF KONU ANLATIMI 25 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-9 ÇEVRESEL (PERİFERİK) SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARI B) ÇEVRESEL (PERİFERAL) SİNİR SİSTEMİ Çevresel Sinir Sistemi (ÇSS), Merkezi Sinir
DetaylıHÜCRE ZARINDA TAŞIMA PROF. DR. SERKAN YILMAZ
HÜCRE ZARINDA TAŞIMA PROF. DR. SERKAN YILMAZ Hücre içi ve hücre dışı sıvılar bileşimleri yönünden oldukça farklıdır. Hücre içi sıvı intraselüler sıvı, hücre dışı sıvı ise ekstraselüler sıvı adını alır.
DetaylıSİNİR SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ
SİNİR SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ Nöron İnsan vücudu trilyonlarca hücreden meydana gelmiştir. Bu hücrelerden bir kısmı da nöron denilen sinir hücreleridir. Nöronlar elektro kimyasal bir işlemle
DetaylıPSİKOFARMAKOLOJİ 1. Nöroanatomi ve Nörotransmitterler Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar.
PSİKOFARMAKOLOJİ 1 Nöroanatomi ve Nörotransmitterler Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar www.gunescocuk.com Her davranış birçok sinir hücresinin etkinliğini gerektirir. Sinir sistemi
DetaylıŞekil 1. Mitoz bölünmenin profaz evresi.
KONU 9. HÜCRE BÖLÜNMESİ MİTOZ BÖLÜNME Mitoz bölünme tek hücreli canlılardan, çok hücreli canlılara ve insana kadar birçok canlı grubu tarafından gerçekleştirilebilir. Mitoz bölünme sonunda bölünen hücrelerden
DetaylıS evresi: Organellerin iki katına çıkarılması devam ederken DNA sentezi olur.
HÜCRE DÖNGÜSÜ İnterfaz: Bölünmeyen bir hücre interfaz durumundadır. Bu safhada replikasyon ve bölünme için hazırlık yapılır. Çekirdek belirgindir, bir yada daha fazla çekirdekçik ayırt edilebilir. Kromozomlar
DetaylıİLK DEFA 1665 YILINDA ROBERT HOOK, MANTAR DOKUSUNU İNCELEMİŞ GÖZLEMLEDİGİ YAPILARDA KÜÇÜK BOŞLUKLAR GÖRMÜŞ VE GÖRDÜĞÜ BU BOŞLUKLARA İÇİ BOŞ ODACIKLAR
HÜCRE İLK DEFA 1665 YILINDA ROBERT HOOK, MANTAR DOKUSUNU İNCELEMİŞ GÖZLEMLEDİGİ YAPILARDA KÜÇÜK BOŞLUKLAR GÖRMÜŞ VE GÖRDÜĞÜ BU BOŞLUKLARA İÇİ BOŞ ODACIKLAR ANLAMINA GELEN HÜCRE DEMİŞTİR.ANCAK HÜCRE BİLİMİNİN
Detaylıİnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas
Kas Fizyolojisi İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas Vücudun yaklaşık,%40 ı çizgili kas, %10 u düz kas kastan oluşmaktadır. Kas hücreleri kasılma (kontraksiyon) yeteneğine
DetaylıKas Dokusunun Gelişimi. Doç.Dr. E.Elif Güzel
Kas Dokusunun Gelişimi Doç.Dr. E.Elif Güzel Kasların çoğunluğu mezodermden gelişir paraksiyal mezoderm lateral mezodermin somatik ve splanknik tabakaları neural krest hücreleri Paraksiyal mezoderm İskelet
DetaylıADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA
ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA 2) Sitoplazma Hücrenin içini dolduran sıvıdır. İçinde inorganik ve organik maddeler vardır. Ayrıca görevleri birbirinden farklı olan organeller de bulunur.
DetaylıKazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Boşaltım Sistemi
Fen Bilimleri 7. Sınıf. Ünite Aşağıda, boşaltım sistemi ile ilgili verilen ifadelerden doğru olanlarının yanına (), yanlış olanlarının yanına () koyunuz. Aşağıda verilen resimde sinir hücresinin kısımları
DetaylıHÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ
HÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ *Hücrenin yaşam döngüsü: Hücrenin; bir bölünme sonundan, ikinci bir bölünme sonuna kadar olan zaman sürecinde; geçirdiği yaşamsal olaylara hücrenin yaşam döngüsü denir. Hücreler,
DetaylıDOKU. Dicle Aras. Doku ve doku türleri
DOKU Dicle Aras Doku ve doku türleri Doku Bazı özel görevler üstlenmiş hücre topluluklarıdır. Bir doku aynı yönde özelleşmiş hücre ve hücreler arası maddelerin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. İntrauterin
Detaylı