Nihat YAVUZ Yargıtay 3. HD. Onursal Başkanı Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi

Transkript

1 Ayıplı İfa

2

3 Nihat YAVUZ Yargıtay 3. HD. Onursal Başkanı Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi AYIPLI İFA Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda Ayıplı İfa Satımda Ayıplı İfa Kirada Ayıplı İfa Eser (İnşaat) Sözleşmesinde Ayıplı İfa Bağışlamada Ayıplı İfa Trampada Ayıplı İfa Kullanma Ödüncü (Ariyet) Sözleşmesinde Ayıplı İfa Kötü İfa Ticari Satım ve Ayıplı İfa Edime Uygun İfa İlkesi ve Aliud Kavramı Borçlar Kanunu Tasarısının İlgili Bölümünün Açıklanması (Şerhi) Ankara, 2010

4 Ayıplı İfa Nihat YAVUZ Hukuk Kitapları Dizisi: 911 ISBN İkinci Baskı: Nisan Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. Bu kitabın her türlü yayın hakkı Seçkin Yayımcılık San. ve Tic. A.Ş. ye aittir. Yayınevinin yazılı izni olmadan, tanıtım amaçlı toplam bir sayfayı geçmeyecek alıntılar hariç olmak üzere, hiçbir şekilde kitabın tümü veya bir kısmı herhangi bir ortamda yayımlanamaz ve çoğaltılamaz. Sayfa Tasarımı: Ömer Candan Kapak Tasarımı: İsmail Çam Yayın ve Dağıtım: Merkez: Seçkin Yayıncılık, Sağlık Sokak No: Sıhhiye, ANKARA Tel: (0 312) (Pbx), Faks: (0 312) Şube: Ankara Adliye Sarayı K Blok Zemin Kat Sıhhiye, ANKARA Tel: (0-312) Şube: Abidei Hürriyet Caddesi 259/4 (Şişli Ceza Adliyesi Altı) Şişli İSTANBUL Tel: (0-212) Şube: Strazburg Cd. No:23 Sıhhiye - ANKARA Tel: / ankarasube@seckin.com.tr Web Adresi: E posta: yayin@seckin.com.tr Baskı: Sözkesen Matbaacılık, Tel: (0-312)

5 İkinci Baskıya Önsöz Ayıplı İfa adlı kitabımızın kısa sürede tükenmesi üzerine ikinci baskının yayınlanması kaçınılmaz bir hâl almıştır. Bu arada yeni yayınlanan içtihatlar ve monografikler incelenmiş, bu yöndeki gelişmeler kitapta işlenmiştir. Bu vesileyle ikinci baskıyı da gerçekleştiren Seçkin Yayınevi nin sahipleri sayın Aytaç SEÇKİN ile Koray SEÇKİN e ve de bu konuda emeği geçenlere teşekkür eder, tüm hukukçulara yararlı olmasını dilerim Nihat YAVUZ Yargıtay 3. Hukuk Dairesi Onursal Başkanı Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi

6

7 Önsöz İfa, borçlanılan edimin yerine getirilmesidir şeklinde tanımlanabilir (Oğuzman/Öz, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, sh. 183). Fakat borçlu öncelikle edimini gereği gibi arz etmiş olmalıdır. Yapılacak veya verilecek şey yöntemince (usulü dairesince) olmalıdır (BK. mad. 90). O halde miktar, nitelik, yer ve zaman bakımından borca uygun olarak arz edilen ifa, gereği gibi ifa sayılmalıdır. Borca aykırı davranılması durumlarından ayıplı ifa yönünden Borçlar Kanunu nun çeşitli sözleşmelerde düzenlediği ayıba karşı tekeffül hükümleri (satım sözleşmesi için BK. mad. 194 vd.; eser (istisna) sözleşmesi için BK. mad. 359 vd; Kira sözleşmesi için BK. mad. 249) uygulanır. Bundan ayrı olarak Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) kapsamında olan uyuşmazlıklara ise sözedilen kanun uygulanacaktır. Bütün bunlardan başka; bağışlamada, trampada, ariyette (kullanma ödüncü) ve ticari satım sözleşmelerinde de ayıplı ifa söz konusudur. Bu sözleşmelerde de Borçlar Kanunu ve de Ticaret Kanunu nun ilgili hükmleri çözüm yolu getirmektedir. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için gerektiğinde yeteri derecede olmak üzere kötü ifa ve aliud kavramları ile Borçlar Kanunu Tasarısı nın (BKT) ilgili kısımları açıklanmış ve kitap daha da zenginleştirilmiştir. Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşıldığı üzere ayıplı ifa değişik kanunlarda (örneğin, BK; TKHK; TTK vs.) ve değişik biçimlerde hüküm altına alınmıştır. Tüm bunları bağımsız bir kitap olarak yayın hayatına kazandıran Seçkin Yayınevi nin sahipleri Sayın Aytaç SEÇKİN ile Sayın Koray SEÇKİN e ve de bu konuda emeği geçenlere teşekkür eder, kitabın tüm hukukçulara yararlı olmasını dilerim Nihat YAVUZ Yargıtay 3. Hukuk Dairesi Onursal Başkanı Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi

8

9 İçindekiler İkinci Baskıya Önsöz... 5 Önsöz... 7 Kısaltmalar BİRİNCİ BÖLÜM TÜKETİCİNİN KORUNMASI VE AYDINLATILMASI BİRİNCİ KESİM AYIPLI (BOZUK) İFADAN SORUMLULUK I. GENEL AÇIKLAMALAR II. YENİ BİR DÜZENLEME: AYIPLI HİZMETLER VEYA HİZMET EDİMİNDE AYIP III. ALICININ (TÜKETİCİNİN) SEÇİMLİK HAKLARI IV. ALICININ İSTEMLERİNE KARŞI (SATICIDAN) BAŞKA SORUMLU OLANLAR V. AYIPLI MALIN NEDEN OLDUĞU ZARARLARDAN SORUMLULUK VI. İSPAT YÜKÜ VII. ZAMANAŞIMI VIII. YAPIMCININ SORUMLULUĞU IX. GEZİ SÖZLEŞMELERİNDE AYIPLI İFA X. KREDİ VERENİN AYIPTAN MÜTESELSİLEN SORUMLU OLMASININ KAPSAMI İKİNCİ KESİM TÜKETİCİNİN AYIPLI MAL VE HİZMETLER KARŞISINDA KORUNMA OLANAKLARI I. MAL YA DA HİZMET İFASI GERÇEKLEŞMELİDİR II. MAL VE HİZMETİN AYIPLI OLMASI GEREKİR III. MAL VEYA HİZMETTEKİ AYIP ÖNEMLİ OLMALIDIR IV. MAL YA DA HİZMETTEKİ AYIP GİZLİ OLMALIDIR V. MAL VEYA HİZMETTEKİ AYIP, EN GEÇ SÖZLEŞMEDEKİ HASARIN TÜKETİCİYE GEÇMESİ ANINDA MEVCUT OLMALIDIR VI. TÜKETİCİ SÖZLEŞMELERİNDE AYIBA KARŞI TEKEFFÜL KOŞULLARININ SÖZLEŞME İLE TÜKETİCİ ALEYHİNE DEĞİŞTİRİLMESİ OLANAKLI MIDIR?... 49

10 10 Ayıplı İfa VII. TÜKETİCİNİN AYIPLI MAL VE HİZMETLER KARŞISINDA KORUNMASI İMKÂNINDAN YARARLANMASI İÇİN YERİNE GETİRİLMESİ GEREKEN YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER A. Ayıpları Bildirme Süresi B. Gizli Ayıp IX. AYIPLI MAL VE HİZMET İFASI DURUMUNDA TÜKETİCİNİN HAKLARI A. İrade Beyanı ve Davanın Hukuksal Mahiyeti B. Tüketicinin Seçim Hakkı Sınırlandırılamaz XI. ZAMANAŞIMI SÜRESİ UZATILAMAZ A. Tüketicinin Daimi Def i Hakkı X. SÖZLEŞMEDEN DÖNME XI. TÜKETİCİNİN, AYIP ORANINDA BEDEL İNDİRME İSTEME YETKİSİ (TKHK MAD. 4/2) XII. TÜKETİCİNİN AYIPLI MAL VE HİZMET İFASI NEDENİYLE AYIPLI MALIN AYIPSIZ MİSLİYLE DEĞİŞTİRİLMESİNİ YA DA AYIPLI HİZMETİN YENİDEN GÖRÜLMESİNİ TALEP ETMESİ VE HÜKÜMLERİ XIII. TÜKETİCİNİN AYIPLI MAL VE HİZMET İFASI NEDENİYLE ÜCRETSİZ ONARIM TALEP ETMESİ VE HÜKÜMLERİ XIV. TÜKETİCİNİN AYIPLI MAL VE HİZMET İFASI NEDENİYLE TAZMİNAT İSTEME SEÇİMLİK HAKKININ VARLIĞI VE HÜKÜMLERİ XV. SONUÇ ÜÇÜNCÜ KESİM AYIPLI MAL VE HİZMETLER VE SATICININ (VEYA SAĞLAYICININ) AYIBA KARŞI TEKEFFÜL BORCU I. YASAL DÜZENLEME II. GEREKÇESİ III. YASAL DÜZENLEME, TÜKETİCİLERE SATILAN HİZMETLER YÖNÜNDEN GEÇERLİDİR A. Tüketici Kavramı Türk Hukukuna Göre Tüketici Gerçek ya da Tüzel Kişi Olabilir a. Tüzel Kişi Tacirler Yasa Kapsamında Sayılabilir Mi? b. Avrupa Birliği Ülkelerinde Tüzel Kişiler Tüketici Kavramı Dışında Tutulmuştur c. İsviçre Federal Mahkemesinin ve Hamburg Asliye Hukuk Mahkemesinin Olaya Yaklaşımı Tüketici, Ticari veya Mesleki Olmayan Bir Amaçla Hareket Etmelidir... 62

11 İçindekiler Kısmen Tüketici Gibi Davranan Kişi Tüketici Olarak Kabul Edilemez IV. BU DÜZENLEME, TÜKETİCİLERE SATILAN HİZMETLER YÖNÜNDEN GEÇERLİDİR V. AYIP KAVRAMI A. Tanım B. Tüketiciyi Koruma Hakkında Kanunu na Göre Ayıp Genel Olarak Maddi Ayıplar Hukuki Ayıplar Ekonomik Ayıplar Miktar Eksiklikleri C. Ayıptan Sorumluluğun Koşulları İfa Kararlaştırılan Mal Yerine Başka Bir Mal Verilmesi (Başka Şeyin Teslimi) Sorunu Zikir ve Vaat Edilen Vasıfların Yokluğu (Zikir ve Vaat Edilen Vasıflarda Ayıp) a. Genel Olarak b. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna Göre Malın Standardında veya Teknik Düzenlemesinde Tespit Edilen Nitelik veya Niteliği Etkileyen Niceliğe Aykırılık Lüzumlu Vasıfların Eksikliği D. Ayıbın Olması Gereken An, Malın Nef i ve Hasarının (Yarar ve Zararının) Alıcıya Geçtiği Andır E. Ayıp Önemli Olmalıdır F. Ayıp Bilinmemelidir G. Bildirme H. Malın Muayenesi I. Ayıbın İhbarı İ. İhbarın Mahiyeti J. Ayıbın İçeriği K. İhbarın Şekli L. İhbarın Süresi VI. AYIBA KARŞI TEKEFFÜL BORCUNUN KALDIRILMASI YA DA SINIRLANDIRILMASI GEÇERLİ DEĞİLDİR A. Borçlar Kanunu na Göre B. Tüketiciyi Koruma Hakkında Kanuna Göre VII. GARANTİLİ MALLARDAKİ AYIBA KARŞI SORUMLULUK A. Genel Olarak... 81

12 12 Ayıplı İfa B. Garanti Belgesi Verme Zorunluluğu/Gerekçesi ve İçeriği C. Garanti Belgesi Düzenleyebilmek İçin İzin Alınması Gerekir D. Garanti Belgesinin Sağladığı Haklar Genel Bilgiler Malın Ücretsiz Onarımını ve Bakımını İsteme E. Tazminat İKİNCİ BÖLÜM SATICININ AYIBA KARŞI TEKEFFÜL BORCU BİRİNCİ KESİM MADDE ŞERHİ Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Tanımı ve Hukuki Niteliği a. Tanım b. Ayıba Karşı Tekeffül Borcunun Hukuki Niteliği B. Ayıpların Ayrımı a. Maddi Ayıp (Bozukluk) Kavramı b. Hukuksal Ayıp c. Ekonomik Ayıp d. Ayıbın Var Olması İçin Esas Alınan Tarih e. Gerçek Miktar Eksikliğine BK. mad Hükümleri Uygulanmaz f. Borçlanılmış Eşyadan Başka Bir Eşyanın Verilmesi C. Ayıpların Önemli Olması D. Satıcının Kusuru Gerekli Değildir E. Zikir ve Vaad Olunan Vasıflardan (Vaad Edilmiş Niteliklerden) Doğan Tekeffül a. Genel Açıklamalar b. Nitelik Vaad Etmenin Yapılması, Şekli, Ciddi Olarak İstenmesi ve Yorumu c. Vasıf Bildirmenin Garanti ve Kanuni Tekeffülden Farkları F. İspat Yükü Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Hayvan Alış-Verişi B. Yazılı Vaad Etme C. Hile Halinde Sorumluluk D. Ayıpları Bilme E. Tekeffüle İlişkin Talep Hakkının Temlik Edilebilmesi Sorunu... 97

13 İçindekiler 13 Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Ayıba Karşı Tekeffülü Kaldıran ya da Sınırlayan Anlaşmalar B. Hile İle Gizlemede (Söylememede) Kuraldan Ayrılma Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Alıcının Bildiği Ayıplardan Dolayı Tekeffül Borcunun Ortadan Kalkması B. Alıcının Bilmesi Gerekli Ayıplardan Dolayı Sorumluluk C. Ayıpların Bilinebilmesi D. Satıcının Ayıp Bulunmadığını Vaad Etmesi E. İspat Yükü Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Genel Muayene ve Bildirme Ödevi B. Muayene C. Ayıpları Bildirme a. Beyan b. Ayıpları Bildirmenin İçeriği (Muhtevası) c. Açık Ayıplarda Bildirme (İhbar) Süresi d. Muayenenin Süresinin Başlangıcı e. Ayıpları Bildirme (İhbar) Beyanının Süresi f. Gizli Ayıplarda İhbar Süresi g. İlgili kişiler D. Ayıpların Onaylanması E. İspat F. Hak Düşürücü Süre Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Hayvan Satımında Ayıba Karşı Tekeffülün Koşulları a. Ayıp, Hayvanın Gebeliğiyle İlgili Olmamalıdır b. İhbar İçin Sözleşmede Dokuz Günden Uzun veya Kısa Bir Süre Kararlaştırılmamış Olmalıdır c. Hayvan Alım Satımı Şekle Bağlı Değildir/Satım Sözleşmesinde Yetki Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Genel Olarak B. Hileli Aldatma Madde

14 14 Ayıplı İfa AÇIKLAMA VE YORUM A. Başka Bir Yerden Gönderilen Malın (Satılanın) Ayıplı Olduğunu İleri Sürme a. Bir Mesafe Satışı Şarttır b. Teslim Yerinde Satıcının Bir Temsilcisi Bulunmamalıdır c. Alıcı Gönderilen Şeyle Satışın İfa Edilmiş Olduğunu Kabul Etmemek Niyetinde Olmalıdır B. Yükümlülükler a. Geçici Koruma (Muhafaza) Yükümlülüğü b. Şeyin Durumunu Tespit Ettirme Görevi c. Şeyi Sattırma Yükümlülüğü (Zorunlu Satış) C. Ardarda Teslim Kaydıyla Satış Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Genel Olarak (Alıcının Seçim Hakları) B. Seçim Hakkının Sınırlanması a. Sözleşmeden Dönmeye İlişkin Talep Hakkının Sınırlanması b. Satış Bedelini İndirmeye İlişkin Talep Hakkını Sınırlama C. Bedel İndiriminin Hesaplanması Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Ayıplı Eşyanın Değiştirilmesini Talep Hakkı (BK. mad. 203) a. Alıcının Değiştirmeyi İsteme Hakkı b. Satıcının Değiştirme Hakkı c. Onarım (Tamir) Hakkı ve Onarım Ödevi d. Satıcıya Değiştirme Hakkı Tanıyan BK. md. 203/2 nin Uygulanması İçin Gerekli Şartlar Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Genel Olarak B. BK. mad. 204/11 Fıkrasındaki İstisnai (Ayrık) Durum a. Nesnenin (Şeyin) Temliki b. Şeklini Değiştirme (Tağyir) c. Satıcının Kusuru Halinde, Alıcı Sözleşmeden Dönme Olanağı Dikkate Alınmaksızın, Tazminat İçin Talep Hakkına Sahiptir Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Nesnenin Yararla Birlikte Geri Verilmesi B. Faizi İle Birlikte Satış Bedelini Geri Verme C. Yargılama Giderlerinin, Giderlerin ve Doğrudan Doğruya Meydana Gelen Zararın Tazmini

15 İçindekiler 15 D. Dolaylı Zarar İçin Kusur Sorumluluğu Aranmaktadır a. Kusur b. Dolaylı Zararlar c. Satıcı, Kusurlu Olmadığını İspatlamalıdır Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Genel Olarak B. BK. mad. 206/1 Fıkradaki Kural C. BK. mad. 206/11 Fıkradaki Kural D. BK. mad. 206/III Fıkradaki Kural Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Hukuki Niteliği B. Yasal Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı C. Yasal Zamanaşımı Süresinin Uzunluğu D. Zamanaşımının Etkisi İKİNCİ KESİM AYIBA KARŞI TEKEFFÜLE DAYANAN DAVALARLA HATA, HİLE VEYA GABİNE YAHUT AKDİN GEREĞİ GİBİ İFA EDİLMEMESİNE DAYANAN DAVALARIN İLİŞKİSİ I. AYIBA KARŞI TEKEFFÜLÜN İRADE BOZUKLUKLARIYLA İLİŞKİSİ A. Genel Olarak Dava Açılamaz Görüşü Dava Açılabilir Görüşü Satıcının Hilesi Durumunda II. AYIBA KARŞI TEKEFFÜLLE BORCUN GEREĞİ GİBİ İFA EDİLMEMESİNİN İLİŞKİSİ III. AKDİN MÜSPET İHLALİ Modern Görüş Klasik Görüş IV. AYIP HÜKÜMLERİ İLE İŞLEM TEMELİNİN ÇÖKMESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ V. BİR SÖZLEŞMESEL İLİŞKİDEN DOĞAN YAN EDİM YÜKÜMLÜLÜKLERİ İLE DAVRANIŞ YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN ÖRTÜŞMESİ SORUNU

16 16 Ayıplı İfa ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 818 SAYILI BORÇLAR KANUNU (BK) VE TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN (TKHK) İLE KARŞILAŞTIRMALI OLARAK YENİ BORÇLAR KANUNU TASARISINDA (BKT) SATIŞ SÖZLEŞMESİNDE AYIPTAN SORUMLULUK Madde A. GENEL OLARAK AÇIKLAMA VE YORUM B. HAYVAN SATIŞINDA Madde AÇIKLAMA VE YORUM C. SORUMSUZLUK ANLAŞMASI Madde AÇIKLAMA VE YORUM D. ALICININ BİLDİĞİ AYIPLAR Madde AÇIKLAMA VE YORUM E. GÖZDEN GEÇİRME VE SATICIYA BİLDİRME Madde AÇIKLAMA VE YORUM F. HAYVAN SATIŞINDA Madde AÇIKLAMA VE YORUM G. SATICININ AĞIR KUSURUNUN SONUÇLARI Madde AÇIKLAMA VE YORUM H. SATILANIN BAŞKA YERDEN GÖNDERİLMESİ Madde AÇIKLAMA VE YORUM I. ALICININ SEÇİMLİK HAKLARI Madde AÇIKLAMA VE YORUM

17 İçindekiler 17 İ. SATILANIN YOK OLMASI VEYA AĞIR BİÇİMDE ZARARA UĞRAMASI Madde AÇIKLAMA VE YORUM J. DÖNMENİN SONUÇLARI Madde AÇIKLAMA VE YORUM K. BİRDEN ÇOK MAL SATIŞINDA Madde AÇIKLAMA VE YORUM L. ZAMANAŞIMI Madde AÇIKLAMA VE YORUM M. BORÇLAR KANUNU TASARISININ (BKT) HALEN YÜRÜRLÜKTE BULUNAN 818 SAYILI BORÇLAR KANUNUNA VE UYGULANMASINA SAĞLADIĞI FAYDA VE GETİRDİĞİ YARDIM DÖRDÜNCÜ BÖLÜM KİRADA AYIBA KARŞI TEKEFFÜL BİRİNCİ KESİM KİRA KONUSU EŞYAYI KULLANMAYA ELVERİŞLİ BİÇİMDE TESLİM VE MUHAFAZA (AYIBA KARŞI TEKEFFÜL) BORCU I. KİRALANANIN SÖZLEŞMEYE UYGUN SURETTE TESLİM VE BU ŞEKİLDE MUHAFAZA (KORUMA) BORCU A. Zamanı B. Yerine Getirilmemesi C. İfa Yeri D. Şekli Teslime Gerek Yoktur E. Kiracının Teslim Alma Borcu Yoktur F. Taşınmaz Mal Kiracıya Teslim Edilmedikçe, Kiracı Fer i Zilyed Durumuna Giremez G. Sorumluluk II. AYIBA KARŞI TEKEFFÜL BORCU A. Genel Olarak B. Kira Sözleşmesindeki Ayıpların Özellikleri Tanım

18 18 Ayıplı İfa 2. Çeşitleri Maddi Ayıplar Ekonomik Ayıplar Hukuksal Ayıplar Manevi Ayıplar (Rahatsız Edici Durumlar) Kiralayan, Mülkiyet ya da İntifa Hakkına Dayanarak Üçüncü Kişilerin (Özellikle Komşuların) Rahatsız Edici Hareketlerine Karşı Önlem Almak Zorundadır Aynı Binada Kiralayan ya da Başka Bir Kiracı Tarafından Kiracınınkine Rakip Olan Bir Ticarethane Açılması, Aksine Sözleşmesel Bir Koşul Olmadıkça Kural Olarak Kiralayanın Ayıba Karşı Tekeffül Borcuna Aykırı Sayılmaz Kiralayan, Sözleşmenin Devamı Süresince Kiracının Bir Kusuru Olmaksızın Ortaya Çıkan Ayıplardan da Sorumludur C. Sözleşmenin Amacı Olan Kullanmanın Belirlenmesi, Kiralananın Muayenesi ve Ayıpların İhbarı Ayıbın Kullanma Amacıyla Bağdaşmaması Kiralananın Muayenesi Ayıpların İhbarı Ayıp Gizli Olmalıdır D. Vaktinde İhbarda Bulunmamanın Sonuçları III. AYIP HALİNDE KİRACININ HAKLARI A. Genel Olarak B. Ayıbın Giderilmesini, Şeyin Tamirini Talep Hakkı C. Kiracının, Ayıpları Kiralayanın Hesabına Gidertmesinin Koşulları (BK. md. 251/II) Ayıpların Esaslı Olmayıp Ufak Tefek Olması Lazımdır Bu Ayıpların Giderilmesi Kiracıya Ait Olmalıdır Ayıpların Giderilmesi İçin Kiralayana Uygun Bir Mehil Verilmelidir Ayıplar Esaslı (Önemli) İse Hakimin İzni Gerekir Borçlar Kanunu Madde 251/II Hükmü Emredici Değildir D. Kiralanan Şey Tamamen veya Kısmen Yok Olacak Olursa Acaba Kiralayan Şeyi Yeniden Yaptırmakla Yükümlümüdür? E. Kiranın İndirilmesini Talep Hakkı F. Müspet Zararın Tazminini Talep Etme Hakkı G. Manevi Zararın Tazminini Talep Etme Hakkı H. Sözleşmeden Dönme ya da Sözleşmeyi Feshetme Hakkı (BK. md. 249/II; 250/I) İ. Kiralayanın Tekeffül Borcunun Kaldırılması Genel Olarak IV. AYIBA KARŞI TEKEFFÜL İLE İLGİLİ YARGITAY DERGİSİNİN C. 8 (1982), SAYI: 1-2 DE YAYIMLANAN BİLİMSEL ARAŞTIRMAMIZ (AYNEN) AŞAĞIYA ALINMIŞTIR

19 İçindekiler 19 A. Giriş B. Kiralanandaki Bozukluk-Çeşitleri ve Özellikleri Fiziksel Bozukluk Rahatsız Edici Durumlar Hukuksal Bozukluk - Ekonomsal Bozukluk C. Satımdaki Bozukluğa Karşı Sağlama İle Kiradaki Bozukluğa Karşı Sağlamanın Karşılaştırılması D. Bozukluğa Karşı Sağlamanın Kefalet ve Ceza Koşulu İle İlişkisi E. Bozukluğa Karşı Sağlama Yükümü Borcu Kusura Dayanmaz F. Kiralananın Muayenesi ve Bozuklukların Bildirilmesi G. Kiracının Hakları Bozukluğun Giderilmesi ve Şeyin Onarılmasını İsteme Hakkı Kiracının Kiralayan Hesabına Ufak Tefek Bozukluğu Gidertme Olanağı (BK. mad. 251/2) Önemli Bozukluklarda Kiralayan Hesabına Hareket Edebilmek İçin Hakimin İznini Almak Gerekir Kiralanan Şeyin Tamamen ya da Kısmen Yok Olma Durumu Eski Hale Getirme İstemi Kira Parasının İndirilmesini İsteme Hakkı Olumlu Zararını İsteme Hakkı Manevi Tazminat İsteme Hakkı Sözleşmeden Dönme Hakkı H. Kiralayanın Sağlama Borcunun Ortadan Kaldırılması İ. Yargılama Evresi Görevli ve Yetkili Mahkeme Soruşturma Biçimi - Vekalet Ücreti V. İÇTİHATLAR DİĞER İÇTİHATLAR İKİNCİ KESİM TÜRK BORÇLAR KANUNU TASARISINA (BKT) GÖRE KİRALAYANIN KİRALANANIN AYIPLARINDAN VE ZAPTTAN SORUMLULUĞU BİRİNCİ ALT KESİM AYIPTAN SORUMLULUK I. KİRAYA VERENİN KİRALANANIN AYIPLARINDAN SORUMLULUĞU AÇIKLAMA VE YORUM A. Kiraya Verenin, Kiralananın Teslim Anındaki Ayıplarından Sorumluluğu II. KİRALANANIN SONRADAN AYIPLI HALE GELMESİNDEN SORUMLULUK AÇIKLAMA VE YORUM

20 20 Ayıplı İfa A. Kiralananın Sonradan Ayıplı Hale Gelmesinde Kiracının Hakları III. AYIBIN GİDERİLMESİNİ İSTEME VE FESİH AÇIKLAMA VE YORUM Kiralanandaki Ayıbın Uygun Bir Sürede Giderilmesini İsteme Hakkı Uygun Sürede Ayıp Giderilmezse Kiracı, Ayıbı Kiraya Veren Hesabına Gidertebilir ve Bundan Doğan Alacağını Kira Bedelinden İndirebilir veya Kiralananın Ayıpsız Bir Benzeri ile Değiştirilmesini İsteyebilir Kiracının Sözleşmeyi Feshetmesi (BKT. mad. 305/2) Kiracının Seçimlik Haklarının Ortadan Kaldırılması IV. KİRA BEDELİNİN İNDİRİLMESİ AÇIKLAMA VE YORUM A. Kiralananın Kullanımını Etkileyen Ayıpların Varlığı Gereklidir B. Ayıpların Kiraya Verene Bildirilmesinden Ayıbın Giderilmesine Kadar Geçen Süre İçin Sorumluluk C. Kira Bedelinden Ayıpla Orantılı Bir İndirim Yapılmalıdır (BKT. mad. 306/1, Son Cümle) V. ZARARIN GİDERİMİ AÇIKLAMA VE YORUM İKİNCİ ALT KESİM ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN İLERİ SÜRDÜĞÜ HAKLAR NEDENİYLE SORUMLULUK Madde AÇIRLAMA VE YORUM Madde AÇIKLAMA VE YORUM Madde AÇIKLAMA VE YORUM Madde AÇIKLAMA VE YORUM ÜÇÜNCÜ ALT KESİM ÜÇÜNCÜ KİŞİYİ KORUYUCU ETKİLİ SÖZLEŞME VE BUNUN KİRA HUKUKUNDAKİ BAZI YANSIMA ÖRNEKLERİ I. GENEL OLARAK II. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE SÖZLEŞMEYE DAYANARAK TAZMİNAT TALEP EDEBİLME İMKANI TANINMASININ HUKUKSAL DAYANAĞI III. UYGULAMA ÖRNEKLERİ IV. YARGITAY UYGULAMASI HAKKINDA BİR ÖRNEK

21 İçindekiler 21 BEŞİNCİ BÖLÜM YÜKLENİCİNİN (MÜTEAHHİDİN, ÜSTENCİNİN) AYIBA KARŞI TEKEFFÜL BORCU BİRİNCİ KESİM BORÇLAR KANUNU ŞERHİ Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Özenden Sorumluluk a. Kusur ve Tekeffülden Sorumluluk b. Kusurdan Dolayı Yasal Sorumluluk c. Sorumluluğun Sözleşme ile Genişletilmesi ya da Daraltılması Sorunu B. Eseri Bizzat (Şahsen) Yapma C. Yardımcı Araç, Alet ve Edevat D. BK. mad. 41 ve 58 ile İlişki E. Yargıtay Kararlarından Özetler Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Genel Olarak B. Ayıp Dolayısıyla Sözleşmeden Dönme C. Ücretin İndirilmesi D. Düzeltmeye İlişkin Hak E. Tazminat F. İspat Yükü Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Genel Olarak B. Alt Yüklenici Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Genel Olarak B. Onaylama C. Gizli ve Bile Bile Saklanan (Söylenmeyen) Ayıplar Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Satımdaki Gibi Zamanaşımı B. Bir Taşınmaz Yapının Ayıplarından Dolayı Zamanaşımı

22 22 Ayıplı İfa İKİNCİ KESİM KONUYU BÜTÜNÜYLE KAPSAYAN ÖZET AÇIKLAMALAR I. Yüklenicinin Ayıba Karşı Tekeffül Borcunun Doğmasının Koşulları II. İhbar Ne Zaman Yapılacaktır III. İhbarın Şekli ve İspatı IV. Tamamlanmamış Olan Eserin Ayıplı Olduğu İddia Edilemez V. Eserin Teslimi ve İşin Kabulü Kavramları VI. Ayıp Kavramı VII. Ayıp Türleri VIII. İş Sahibi Eseri Muayyen ve Ayıbı İhbar Külfetlerini Yerine Getirmiş Olmalıdır A. Muayenenin Yapılması B. Ayıbı İhbar Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesi IX. Ayıba Karşı Tekeffülden Doğan Haklar A. Eserin Onarılmasını İsteme Hakkı B. Ücretten İndirim Hakkı C. Sözleşmeden Dönme Hakkı D. İş Sahibinin Arsasında Yapılan İnşaat İşlerinde Eserin Yıkımı veya Kaldırılmasının Aşırı Bir Zarara Yol Açmaması Gerekir X. Sözleşmeden Dönme Hakkının Kullanım Şekli ve Zamanı XI. Ticari Satış ve Trampalarda Uygulanması Mümkün TTK nın 25 ve Borçlar Kanunu nun 182 vd. nin Tacirler Arasındaki Eser Sözleşmesine Uygulanmaz A. Eser Sözleşmesi Maldaki Ayıp Alacağın Likit Olmaması (818 Sy m. 360, 360/1) ÜÇÜNCÜ KESİM İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 194 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 195 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 196 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 197 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 198 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 199 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 200 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 201 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR

23 İçindekiler 23 BORÇLAR KANUNU MADDE 202 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 203 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 204 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 205 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 206 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 207 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 360 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 361 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BORÇLAR KANUNU MADDE 362 İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR ALTINCI BÖLÜM BAĞIŞLAMADA AYIBA KARŞI TEKEFFÜL BORCU Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Bağışlayanın Borçları YEDİNCİ BÖLÜM TRAMPA SÖZLEŞMESİNDE AYIBA KARŞI TEKEFFÜL BORCU BİRİNCİ KESİM Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Kavram B. Satış Sözleşmesine Göndermeler C. Sonuç İKİNCİ KESİM VEKÂLETSİZ İŞGÖRME DE AYIPLI İFA SEKİZİNCİ BÖLÜM ARİYET SÖZLEŞMESİNDE AYIBA KARŞI TEKEFFÜL BORCU Madde AÇIKLAMA VE YORUM

24 24 Ayıplı İfa A. Kavram B. Ariyet Verenin Yükümlülükleri C. Ariyet Alanın Yükümlülükleri DOKUZUNCU BÖLÜM TÜRK BORÇLAR KANUNU TASARISINA (BKT) GÖRE MAL DEĞİŞİM (TRAMPA), BAĞIŞLAMA, KULLANMA ÖDÜNCÜ (ARİYET) VE ESER SÖZLEŞMESİNDE AYIP VE ZAPT SEBEBİYLE SORUMLULUK BİRİNCİ KESİM MAL DEĞİŞİM (TRAMPA) SÖZLEŞMESİNDE ZAPTTAN VE AYIPTAN SORUMLULUK Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Zapta Karşı Sorumluluk B. Ayıba Karşı Sorumluluk İKİNCİ KESİM BAĞIŞLAYANIN SORUMLULUĞU Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Bağışlayanın Zapta ve Ayıba Karşı Sorumluluğu ÜÇÜNCÜ KESİM KULLANMA ÖDÜNCÜ (ARİYET SÖZLEŞMESİ) NDE AYIBA KARŞI SORUMLULUK Madde AÇIKLAMA VE YORUM DÖRDÜNCÜ KESİM YÜKLENİCİNİN BORÇLARI Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Sadakat ve Özen Borcu B. Özen Borcundan Doğan Sorumluluğun Belirlenmesi C. Yüklenicinin İşi Kendisinin Yapması Veya Kendi Yönetimi Altında Yaptırması Borcu D. Araç ve Gereçlerin Sağlanması

25 İçindekiler 25 Madde AÇIKLAMA VE YORUM A. Sözleşmeden Dönme Sözleşmeden Dönmenin Hukuksal Niteliği Dönme Hakkının Kullanılmasının Özel Şartı İş Sahibinin Şeyi Kabulünün Beklenememesi B. Ücretin İndirilmesi C. Ayıbın Giderilmesini İsteme D. Genel Hükümlere Göre Tazminat İsteme (BKT. Md. 475/2) Madde AÇIKLAMA VE YORUM İş Sahibinin Talimatları Yüklenicinin Uyarısının Hukuksal Mahiyeti ve İçeriği Uyarının (İhtarın) Muhatabı Uyarının Şekli ve Açıklığı Madde AÇIKLAMA VE YORUM Genel Olarak Açık Ayıplarda Eserin Kabulü Nedeniyle İş Sahibinin Haklarının Düşmesi Gizli Ayıplarda Eserin Kabulü Nedeniyle İş Sahibinin Haklarının Düşmesi İspat Yükü Madde AÇIKLAMA VE YORUM Taşınmaz Yapılarda Zamanaşımı Yüklenicinin Ağır Kusurunda Zamanaşımı Zamanaşımı, Eserin İş Sahibine Tesliminden İtibaren İşlemeye Başlar Zamanaşımı Süresinin Anlaşma ile Değiştirilmesi Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Diğer İstemlerin Zamanaşımı ONUNCU BÖLÜM KÖTÜ İFA BİRİNCİ KESİM BORCUN KÖTÜ İFA EDİLMİŞ OLMASI = GEREĞİ GİBİ İFA ETMEME I. KAVRAM A. Genel Olarak B. Tanımı ve Unsurları C. Temerrüt ve İmkansızlık ile İlişki II. SORUMLULUK

26 26 Ayıplı İfa A. Genel Olarak B. Bu Hükümlerin Kapsamına Giren Bir Durumda Borca Aykırılığa İlişkin Genel Hükümlere Dayanılabilir Mi? C. Ayıplı İfa Dışındaki Kötü İfa Hallerinde III. KÖTÜ İFA ANCAK İFANIN KABULÜ HALİNDE SÖZ KONUSU OLUR IV. KÖTÜ İFA HALİNDE ALACAKLININ UĞRADIĞI ZARAR TÜRLERİ V. KÖTÜ İFA İLE ALİUD ARASINDAKİ FARK İKİNCİ KESİM AYIPLI İFA HALİNDE ALICI SEÇİMLİK OLARAK İRADE SAKATLIĞI HÜKÜMLERİNE VEYA AYBA KARŞI TEKEFFÜL HÜKÜMLERİNE DAYANABİLİR I. SATIM SÖZLEŞMESİNDE II. KİRA SÖZLEŞMESİNDE III. EDİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNE AYKIRILIK DIŞINDAKİ KÖZÜ İFA ONBİRİNCİ BÖLÜM EDİME UYGUN İFA İLKESİ VE ALİUD KAVRAMI I. EDİME UYGUN İFA İLKESİ A. Genel Olarak İfa B. Parça Borcu/Çeşit Borcu Ayırımı II. ALİUD KAVRAMI A. Genel Olarak B. Aliud Kavramı Hakkındaki Görüşler Birinci Görüş (Von Tuhr, Becker, Tunçomağ, Serozan vs.) İkinci Görüş (Soergel/Siebert/Ballorstedt; Kocayusufpaşaoğlu; Schubifer) Üçüncü Görüş (Heck, Wolf, Staub) C. İsviçre Federal Mahkemesinin Görüşü D. Federal Mahkemenin Görüşüne Yöneltilen Eleştirilerin Özeti E. Yargıtay Uygulamasından Örnekler III. ALİUD UN (BAŞKA ŞEYİN) TESLİMİNDE ÇEŞİT VE PARÇA BORÇLARINDA UYGULANACAK HÜKÜMLER A. Aliud Teslim Durumunda B. Aliud un (Başka Şeyin) Vasıf (Nitelik) Ayıbı Karşısında Durumu Çeşit Satımında Aliud un (başka şeyin) Vasıf (nitelik) Ayıbı Karşısında Durumu Parça Satımında Aliud un (Başka Şeyin) Vasıf (Nitelik) Ayıbı Karşısında Durumu

27 İçindekiler 27 ONİKİNCİ BÖLÜM TİCARİ SATIMDA AYIPLI İFA BİRİNCİ KESİM TİCARİ SATIM VE AYIPLI İFA I. TACİRLER ARASI TİCARİ SATIM II. TACİRLER ARASI TİCARİ SATIMLARDA SATICININ AYIPLI İFASINDA UYGULANACAK HÜKÜMLER A. 818 Sayılı Borçlar Kanunu mad. 187 nin Uygulanması İçin Koşullar Ortada Ticari Bir Satım Olmalıdır Ticari Satımda Teslim İçin Belirli Bir Vade Saptanmış Olmalıdır B. Teslim İçin Belirli Vadeli Ticari Satımda Satıcının Temerrüde Düşmesinin ve Alıcının Seçimlik Haklarını Kullanmasının Adi Satımdan Farklı Olduğu Hususlar Ticari Satımın Kesin Vadeli Bir Sözleşme Sayılacağı Hususlar Olumlu (Müspet) Zararın Tazmini Alıcının Sözleşmeyi Feshetmesi C. Teslim Borcunun İfa Edilmemesi Halinde Zararın Hesabı Genel Olarak Ticari Satımlarda Zararın Belirlenmesine İlişin Özel Metodlar a. Zararın Somut Olarak Hesaplanması b. Zararın Soyut Olarak Belirlenmesi Soyut Metodun Uygulanma Koşulları a. Malın Borsaya Kayıt ve Kabul Olunmuş Olması Gerekir b. Borsaya Kayıtlı Olmayan Malın Cari Bir Fiyatı Olması Gerekir Somut ve Soyut Metodların ve Fark Kuramının Uygulama Alanı III. YENİ BORÇLAR KANUNU TASARISINDA DURUM İKİNCİ KESİM TACİRLER ARASI TİCARİ SATIMLARDA ALICININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ I. GENEL OLARAK II. TTK. mad. 25/B.3 (ve TKT. mad. 23/C) HÜKMÜNDE ÖNGÖRÜLEN AYIP TÜRLERİ A. Açıkça Belli Olan Ayıplar B. Adi Ayıplar C. Gizli Ayıplar III. MUAYENE ETME VE İHBAR KÜLFETLERİ A. Genel Olarak B. Muayene Külfeti

28 28 Ayıplı İfa 1. Genel Olarak Muayene Etme Zamanı Muayene Yeri Muayene Kimin Tarafından Yapılır Muayenenin Kapsamı ve Tarzı C. İhbar Külfeti Ayıp ihbarının Bildiriminin Hukuksal Niteliği Ayıp İhbarının Şekli a. Genel Olarak b. TTK. mad. 20/3 teki Hüküm Geçerlilik Şartı Mı Yoksa İspat Şartı Mıdır? c. Ayıp İhbarının Tarafları d. Ayıp İhbarının Süresi IV. TÜRK TİCARET KANUNU TASARISINDAKİ KONU İLE İLGİLİ YENİ DÜZENLEMELER VE GEREKÇESİ Gerekçesi ÜÇÜNCÜ KESİM İÇTİHATLAR Kaynakça Kavram Dizini