MÜHENDİSLİK ETİĞİ (Harita Mühendisliği uygulamaları)

Transkript

1 MÜHENDİSLİK ETİĞİ (Harita Mühendisliği uygulamaları) 4.HAFTA Doç. Dr. Faruk YILDIRIM

2 HARİTA MÜHENDİSLİĞİNİN TOPLUMSAL YARARI Mühendislik Etiği

3 Toplumda toprağa ilişkin tüm mühendislik yatırımlardan, bugün bile kutsallık noktasında değerlendirilen mülkiyet kurumuna kadar uzanan faaliyetlerimizin, yeni yaklaşımlar, teknolojik olanaklar, insanlığa-bugüne ve geleceğe karşı sorumluluklarımız açısından çok önemli bir konumdadır. Hem kendimize ve mesleğimize olan saygımızın, hem toplum katındaki saygınlığımızın güçlenmesi, kötülüklerden arınması için mesleki davranış kurallarımızı oluşturmamız gerekmektedir. Mesleğimizin çok değişik nedenlerle, değişik uygulamalarda toplum katında izlendiğini biliyoruz. Bazı meslektaşlarımızın yaptığı uygulamaların imajımızı zedelediği, mesleğimizi tartışmalı duruma düşürdüğü de oluyor.

4 HARİTA MÜHENDİSLİĞİNİN ETİK İLKELERİ

5 A - Mesleki Sorumluluk B - Kişisel Sorumluluk C - Mesleki Uygunsuzluk D - Mesleki Gizlilik E - Mesleki Doğru Karar Verme F - Doğruluk ve Yetenek G - Mesleğin Saygınlığı H - Mesleki Hizmetler I - İzinsiz Yetkisiz Uygulama

6 A - Mesleki sorumluluk Bir Harita Mühendisi topluma, vatandaşlara, müşterilerine ve meslektaşlarına, konum bilgisinin doğru, güvenilir elde edilmesi ve arazinin daha iyi yönetimine en yüksek katkı sağlayarak, arazinin barışcıl ve yasal kullanımını koruyarak hizmet eder. Arazi sınırlarının belirlenmesi ve aplikasyon çalışmaları özellikle önemlidir. Arazi sınırlarının doğru ölçülmesi ve aplikasyonu, ülke kadastro sisteminin kurulması ve devam ettirilmesi için zorunludur. Harita mühendisi, her zaman kadastral yapıyı koruyacaktır. Harita mühendisi mesleki olarak kendi görevlerini kayırmasız, etkilenmeden veya tarafsız olarak yerine getirmesi gerekir.

7 B - Kişisel sorumluluk Harita Mühendisi, mesleğe katkıları yoluyla topluma en uygun seviyede katkıyı sağlamak için kendi öğrencileri ve çalışanlarına yardım etmekle görevlidir. Harita Mühendisi, öğrencilerinin, stajyerlerinin ve elemanlarının etik ve teorik yönlerden eğitimini sağlayacak yardımlarını yapacaktır. Harita Mühendisinin, öğrencilere, stajyerlere Harita Mühendisinin sanatta, uygulamada, etikte ve meslekte eğitilmelerini güvence altına almak için bir özel yükümlülüğü vardır.

8 C - Mesleki Uygunsuzluk: Harita Mühendisi; mesleki uygunsuzluğun meydana gelmesinden dahi kaçınmalıdır. Mesleki görevlerini bağımsız ve objektif olarak yapmasını önleyebilecek olan herhangi bir menfaat çatışması, yakın ilişki veya önceki ilişkileri müşterilerine açıklamalıdır. Eğer müşteri kabul ederse, bu işi kabul etmeli veya devam ettirmelidir, Birbiriyle menfaat çatışmasında olan müşterileri için çalışırken, müşterek temsiliyetin sonuçlarını tam olarak her birine açıklamalıdır. Eğer tüm müşteriler kabul ederse ve görevini bağımsız olarak ve objektif olarak yapabilecek ise bu işi kabul etmeli veya işe devam etmelidir. Projenin tamamlanması veya planların onanması esnasında oluşabilecek bir çıkar çatışması bir müşteriye diğerine göre bir avantaj sağlar, Eğer herhangi bir çıkar çatışması, yakın ilişki veya önceki ilişliler, mesleki görevlerin bağımsız ve objektif olarak gerçekleştirilmeyi engellerse, bir başka Harita Mühendisini müşterisine tavsiye etmelidir, Böyle bir işi garantilemeksizin ödeme veya diğer teşvik sunumuyla iş üstlenmemelidir. Bu, işin üçüncü tarafa devredilmesi için tazminatı içerir,

9 C-Mesleki Uygunsuzluk: Müşterilerle herhangi bir aşırı ücret ihtilafını iyi niyetle çözme girişiminde bulunmalıdır. Mühendis, yapılan tüm harcamaları tanımlamalı ve değerlendirmeye esas olan delillerin bir kopyasını müşteriye vermelidir. Anlaşmazlıkların çözülemediği durumlarda, Mühendis şikayet hakkını veya Meslek Odasının arabuluculuğunu müşteriye sağlayacaktır, Herhangi bir resmi kurumu veya memuru uygunsuz şekilde etkilemeyecek veya onların uygunsuzluk yapabileceklerini ifade veya ima etmeyecektir, Mesleğin veya diğer meslektaşlarının haksız eleştirisini reddetmeli, kendininkileri koruduğu gibi mesleğin onurunu koruyacaktır, Güvenilmez tabiatlı herhangi bir kişi veya girişimle mesleki anlamda adının ilişkilendirilmesine izin vermeyecektir.

10 D - Mesleki Gizlilik (mahremiyet) Harita Mühendislerinin, vatandaşların veya müşterilerinin sırlarını saklama ve onların durumları konusunda elde edebilecekleri bilgileri ayrıcalıklı olarak dikkate alma görevleri vardır. Bir işin bitirilmesi veya bir görevin tamamlanması esnasında veya sonrasında müşterilerinin durumlarıyla ilgili mahremiyetlerini (sırlarını) saklayacaklardır, Bu konuyla ilgili öğrenci/stajyer ve elemanlarının davranışlarından sorumludurlar. Bu nedenle elemanlarının seçimine ve eğitilmelerine dikkat etmelidirler, Bu madde diğer Harita Mühendislerine ölçmeyle ilgili normal bilginin verilmesine uygulanmaz.

11 E - Mesleki (Doğru) karar verme Harita Mühendisi, vatandaşların veya müşterilerinin gıyabında yansız, bağımsız mesleki kararlar vermekle görevlidir ve bunu onlara tam olarak gösterecektir. Harita Mühendisi, işverenlerden, yöneticilerden, memurlardan veya kendi organizasyonundaki diğer amirlerden, doğruluğunu, bağımsızlığını veya nesnelliğini tehlikeye sokacak doğrultuda gelen talimatları reddetmelidir. Herhangi bir yanlış anlaşılmayı ortadan kaldırmak için, organizasyon ile Mühendis arasında bir yazılı anlaşma yapılmalıdır. Anlaşma; ilişkiyi ve Mühendisin etkinlik ve kararlarında bağımsız olduğuna izin verildiğini tanımlamalıdır.

12 Mesleki (Doğru) karar verme Bir şirket kurulurken, şirkette görevlerini yerine getirirken, herhangi bir yönetici, memur veya hissedarın Harita Mühendisinin bağımsızlığını etkileyemeyeceği güvence altına alınmalıdır. Harita Mühendisleri, kabul görecek uygun bir sürede bitiremeyeceği, kendi becerilerinin üstünde olan veya mesleki anlamda kendi uzmanlığını ilgilendirmeyen görevleri kabul etmeyeceklerdir. İşverenin Mühendisi kapasitesinin tam olarak farkında olması koşuluyla, yeteneğini (deneyimini) arttıracağına güven duyduğunda, görevin müşterisine aşırı zaman ve para kaybına mal olmayacağı durumlarda, bu; Mühendisin tam olarak yeterli olmadığı bir alanda, görev kabul etmesini mutlaka (ille de) engellemez. Eğer teklif edilen işin yeteneği (deneyimi) artıracağı beklenmiyorsa, Harita Mühendisi işi veya müşterinin rızasını, her ikisini de reddetmeli, gereken deneyimi olan bir başka Mühendisle işbirliğinde görevi kabul etmelidir. Harita Mühendisi, düzenleyici, kanuni otorite tarafından reddedilebilecek kendi mesleki kararlarını ve sonuçları müşterisine açık olarak anlatacaktır.

13 F - Doğruluk (dürüstlük) ve yetenek Harita Mühendisi, haritacılık mesleğinin doğruluğunun ve yeteneğinin sürdürülmesi ve geliştirilmesine yardımcı olacaktır. Bu sorumluluk; herhangi bir görünen hatayı veya çalışmasındaki aykırılıkları meslektaşlarıyla işbirliği yaparak çözmek veya bu hatayı ya da aykırılığı gereken tüm ölçüleri yaparak gidermek yoluyla ölçme sisteminin (jeodezik altyapının) devamlılığını sağlamasını içerir. Harita Mühendisi; yetersiz uygulamaları ve uygulamalardaki savsaklamaları Meslek Odası na rapor eder. Uygun olmayan uygulamanın devamına izin vermek, ölçme sisteminin (jeodezik altyapının) kötüleşmesine ve mesleğin güvenirliğine zarar verebilir. Bununla beraber, çalışmadaki kaba hatalar ve dikkatsizlikler sık sık Mühendisler arasında çözülebilmektedir ve konuya ilişkin bir anlaşmazlık olmadıkça Oda ya rapor etmek gerekmez.

14 Doğruluk (dürüstlük) ve yetenek Meslektaş olmayan elemanları tarafından gerçekleştirilen tüm yetkilendirilmiş çalışmalar için mesleki sorumlu kabul edilirler, Bir iş için başvuran adayı kabul etmeden önce, adayın Harita Mühendisliği için gereken karakterde kişisel davranışa sahip olduğunu güvence altına alır, Zamanlarının bir kısmını Meslek Odasına ayırırlar. İnsan sorunlardaki değişmeler ve insan topluluklarındaki eksiklikler Haritacılığın, meslek toplumunun, süreçlerini ve sistemlerin (altyapıların) sürekliliğinin sağlanması ve geliştirilmesi için belirli bir çabayı gerektirir, Haritacılığın, meslek toplumunun, süreçlerin ve sistemlerin (altyapıların) iyileştirilmesi için programlara, yasamaya ilişkin tekliflere ve desteklemeye katılır. Eğer bir Harita Mühendisi; bir kanunun, yönetmeliğin veya talimatın bir kuralının olmamasının veya olmasının haksız sonuç oluşturacağına veya bu sonucun oluşmasına katkıda bulunacağına inanıyorsa, uygun değişimleri sağlamak için çabalamalıdır. Konu ile ilgili mesleki gelişim programları ve mesleklere ve topluma ilişkin programlara, Oda nın etkinliklerine katılarak bilgisini ve becerisini sürekli olarak geliştirir.

15 G - Mesleğin Saygınlığı Harita Mühendisinin, vatandaşlarla, müşterileriyle ve meslektaşlarıyla ve diğer ilgililerle işbirliği yoluyla mesleğin saygınlığını devam ettirmek görevi vardır. Halka uygun bilgiyi sağlayarak kendini tanıtmada sınırlı olacaktır. Bir haritacının seçimine ilişkin herhangi bir tanıtımda bilgi setini oluşturmada dikkatli davranılmalıdır. Tanıtımın hazırlanması ve sıralanan yayınlardaki mesleki konular, katılınan seminerler, dersler ve vatandaşlık durumları; özel bir Haritacı için reklam yapmaktan ziyade en uygun Harita Mühendisinin seçimine ilişkin bilgileri içermeli ve toplumda eğitici bir isteği harekete geçirmelidir, Herhangi bir tanıtımda, kendini övücü dil veya herhangi bir yanlış veya yanıltıcı ifadeden sakınır,

16 Mesleğin Saygınlığı Bir müşteri veya olası müşteriyle herhangi bir iş ilişkisinde, diğer Haritacı tarafından yapılmakta olan görevler veya projeler için ısrarlı isteklerde bulunmaz. Eğer diğer Haritacı tarafından yapılmakta olan bir projeye katılım veya tamamlama istenirse, sadece önceki haritacının hizmetinin bitiminde, uygun bulması veya ayrılması (geri çekilmesi) durumunda bu yapılacaktır, Herhangi bir Harita Mühendisinin mesleki ününü zedelemeye girişmez, Diğer bir Harita Mühendisinin üretiminin veya uygulamasının aleni eleştirilmesinden sakınır.

17 H - Mesleki Hizmetler Harita Mühendisi, teknik karmaşıklık, sorumluluk seviyesi ve sunulan hizmetin sorumluluk potansiyeli ile uygun olarak müşterilerinden adaletli ve tam ücreti takdir etmeli ve almalıdır. Harita Mühendisi, müşteriye etkin hizmet için gereken bir ücret takdir edecek ve iyi bir ölçme uygulamasıyla projeyi tamamlayacaktır. Haritacıların adlarına zarar verebilecek olası müşterilerin cesaretlerini azaltan, bir makul ücretten daha fazla ücret istenmez. İşin verilmesi işlemi esnasında ödenecek ücret için müşteriyle bir açık anlaşmaya varılır. Bu, daha sonraki yanlış anlaşılmayı önleyecek ve iyi ilişkilere katkıda bulunacaktır. Olası müşteriye verilen herhangi bir fiyat teklifi veya tahmininde, tahminin yapıldığı ve ilave maliyet gerektirmeyecek çalışma içeriği açıkça ana hatlarıyla belirtilir. Tüm olasılıkları içeren ücretler olmaksızın çalışmanın bilinmeyen miktarları için bir sabit ücret teklif edilmemelidir. Bir belirli fiyatta işin yapılması için bir anlaşma yapıldıktan sonra, çalışma anlaşılan miktara tamamlanacaktır.

18 Mesleki Hizmetler Anlaşılan maliyette bir projeyi tamamlamak için mesleki hizmetin kalitesi düşürülmez. Hizmetler için alınan ücret, aşağıdaki koşullar dışında diğer haritacıyla, bir ortakla veya kendi firmasının ortaklarıyla bölünmez: Bir ilave haritacının çalıştırılmasına tam olarak müşteriyle anlaşıldıktan sonra ücret bölünmesi yapılır, Bölünme sunulan hizmetlerle orantılıdır, Ve toplam ücret, müşteriye sağlanan tüm hizmetler için makul tazminatı geçmez. Diğer harita mühendisi ile haksız rekabet etmek için bir ücretli pozisyonun avantajını kullanmayın ve işverenin rızası ve bilgisi olmadan bir başka işe angaje olmayın.

19 I - Yetkisiz (İzinsiz) uygulama Harita Mühendisleri, haritacılığın yetkisiz uygulamalarını önlemeye yardım edecektir. Niteliksiz elemanların herhangi bir durumda haritacılık uygulamalarını Oda ya rapor edecekler. Haritacılık uygulamalarını meslektaşlarla sınırlama da bu hizmetlerin doğru ve yeterlilikle halkın almasını güvence altına almak amaçlanır, Bir niteliksiz kişiyle herhangi bir anlaşmaya girmez ve doğrudan veya dolaylı bir haritacılık işini tamamlamak için şirket kurmaz, Tüm gerçekleştirilen haritacılık çalışmalarında sorumluluğun kendisi veya bir başka meslektaşa verilmediği haritacılık çalışmalarını yürüten bir şirketin elemanı olmaz veya ona katılmaz, Bir tüm zamanlı müdür veya yönetici harita mühendisinin denetiminde olmayan büro veya şubeler oluşturmaz. Böyle bir yönetimde, mesleki olmayan personelin mesleki görevlerinin ve denetimlerinin yetersiz kabul edileceği ve varsayılacağı tehlikesi vardır.

20 HARİTA MÜHENDİSLİĞİ ETİK İKİLEMLER

21 Vaka 1: Bir özel şirkette çalışıyorsunuz... Sizden herhangi bir nedenle (yol, inşaat alanı, maden ocağı vb) arazinin kotlarıyla oynamanız ve hafriyatı fazla çıkarmanız isteniyor... Ne yapacaksınız? Ayrıca bunun yetkili kurum tarafından onaylanacağı güvencesi de veriliyor... Bu durumda o kurumda çalışan birisiniz ve yöneticiniz önünüze gelen belgeleri imzalamanızı söylüyor... Tersi durumda işinizden olma olasılığı var... Nasıl davranacaksınız? Vaka 2: Bir imar uygulaması yapıyorsunuz... Dağıtım aşamasına geldiniz... Bazı parselleri kollayıcı bir dağıtım yapmanız isteniyor... Hatta bazı parseller için çok cazip para önerileri de alıyorsunuz...davranışınız ne olacak? İhale bedeli dışında paralar aldığı saptanan meslektaşlar için bir şey yapılacak mı?

22 Vaka 3: Ya da diyelim ki, 2981 sayılı yasanın uygulanmasının söz konusu olmadığı alanlarda (sit alanları, Boğazlar vb) uygulama yapılmasını sağlayan kamudaki mühendisler için ne yapılacaktır? Vaka 4: Ölçü yaptınız... Ölçüleri büroya taşıdınız... Hesap yapıyorsunuz... Hoşgörü sınırlarının dışında farklar çıkıyor... Ölçüleri büroda mı düzelteceksiniz, arazide mi? Yoksa kar-kış, yağmur-çamur demeden araziye çıkacak mısınız? Vaka 5: Bir belediyede çalışıyorsunuz... Bir binanın su basmanına kot vereceksiniz... İşveren kotu düşük göstermenizi istiyor... Bu durumda bir kat kazanacağı belli... Size de öneri yapıyor... Kabul edecek misiniz?

23 Vaka 6: Serbest çalışıyorsunuz. Bir kurum bir işi ihale yoluyla yaptırmak istiyor... Siz de işi yapmak istiyorsunuz... İhale bedelinin falanca oranını birilerine bırakmanız durumunda, davet firmalarını sizin belirleyebileceğiniz söyleniyor... Böylece de işi almanız kesinleşiyor... Yoksa belirsiz bir süre işsiz kalmanız söz konusu... Neyi göze alacaksınız? Vaka 7: Açık eksiltmeli bir ihaleye katılıyorsunuz... Kırımlar kıran kırana gidiyor... Kırma oranları %70 lere, %80 lere ulaşıyor... Kırımı sürdürür müsünüz? Vaka 8: Odanın üç kuruşluk vizesinden kaçmak için, tescil evrakında sahtecilik yapıldığı ortaya çıkarsa ne yapılmalıdır?

24 Vaka 9: Bir mesleki toplantıda, sizce yanlış olan bir tartışmanın sürdüğü bir ortamda edilgen olarak kalmak ne kadar doğrudur? Ya da Kurultay, sempozyum, panel gibi platformlara katılırken, buraya yalnızca dinleyici ve izleyici olarak katılmak, aktif olmak ve katkı sağlamak için çaba harcamamak da etik açıdan değerlendirilmesi gereken bir konu değil midir? Vaka 10: İşin kabulüne giden bir mühendis, eksik, yanlış ve standart dışı gördüğü kalemleri göz ardı ederek işi onaylarsa ne yapılması gerekir?

25 Vaka 11: Mesleki bilgisini geliştirmediği, geliştirmek için çaba harcamadığı, bunun da meslek pratiğine yansıması sonucu mesleğin imajını bozduğu belirlenen meslektaş için ne yapılmalıdır? Vaka 12: Bir kurumda salt siyasi nedenlerle sağa-sola sürülen meslektaşlarına yapılanlara sessiz kalmak hangi mesleki davranışın göstergesi olabilir? Vaka 13: Aynı kurumda çalışan, ayrı bir gelir kaynağı olmadığı bilinen, ancak diğer mühendislere göre yaşamı farklı olan bir mühendis için ek soruşturmaya gerek görülecek mi? Vaka 14: Bir meslektaşın bir kamu alanını, kamu yararına ve yasalara aykırı biçimde başkalarının üzerine geçirimleme işinin içinde yer aldığı saptanırsa ne yapılacaktır? Diyelim ki Orman Yasası nın 2-b maddesine göre bir alanda böyle bir uygulamanın içinde yer alırsa bu görmezden mi gelinecektir?

26 Vaka 15: Sigortasız mühendis çalıştırdığı, ya da mühendisleri normal yaşam koşullarının altında ücretle çalıştırdığı, özcesi ücretle çalışan meslektaşlarının ve diğer elemanların tüm özlük haklarına (ücret, sosyal güvence, vb.) azami saygının gösterilmediği belirlenen serbest çalışan için yapılacak işlem ne olacaktır? Vaka 16: Bürosuna staj yapmak üzere gelen bir öğrencinin Staj Defterini, bir gün bile staj hizmeti vermeden imzaladığı belirlenen kişi için ne yapılacaktır? Vaka 17: Kurumsal çıkarı meslek çıkarlarının üzerine koyan, kurumlar arası veri ve deneyim paylaşımını sınırlandıran meslektaşlar meslek etiğinin neresinde değerlendirilecektir?

27 KAYNAKLAR Bu kaynak Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendsilik Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümünde okutulan Mühendislik Etiği dersine ait yardımcı DERS NOTU olarak hazırlanmıştır. Bu ders notunda anlatılan bilgiler çeşitli kitap, internet bilgileri (kaynakları) ve makaleler derlenerek elde edilmiştir. Hiçbir ticari kaygı taşımamaktadır. İçeriğinde olabilecek/var olan hataları ve her türlü eleştirinin bildirilmesi için adresine geri dönüş yapabilirsiniz. Kaynaklarından yararlandığım tüm bilim insanlarına teşekkür ederim!!!

28 KAYNAKLAR Botsalı, F.M., Mesleki Etik, Selçuk Üniversitesi Müh. Mimarlık fak. Makine Mühendisliği Bölümü. Yılmaz, E. M., Kurumsal İletişim ve Prensiplere Dayalı Uyuşmazlık Davranışı:Whistleblowing, Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi. Gerçek, H., 2005, Mühendislikte Etik Sorunların Ele Verilmesi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Mühendislik Fak., Maden Mühendisliği Bölümü madencilik, vol.44, no.4, pp Ruacan, Ş., Yayın Etiği, Hacettepe Üniversitesi, Onkoloji Enstitüsü. Kansu, E., Bilimsel Yayınlarda Etik İlkeler, Hacettepe Üniversitesi, Onkoloji Enstitüsü. T.C. Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kamu Görevlileri Etik Rehberi, 2014,, Ankara. E. Köktürk., Geomatik Etik İlkeler, İpbüker, C., Göksel Ç., Mühendislik Etiği Ders Notları, İstanbul teknik Üniversitesi, Geomatik Mühendisliği Bölümü. TÜSİAD, Dünyada ve Türkiye de İş Etiği ve Etik Yönetimi, 2009, İstanbul. Türkiye Etik Değerler Merkezi, TEDMER, Türkiye Etik Değerler Merkezi, Türk İşgücünün İş Etiğine Yaklaşımı Araştırması, Ateş, H., Bağce, E., Şen, M.L., Tapu Hizmetlerinde Etik Araştırması, Kılınç, G., Özgür, H., Genç, F. N., Yerel Düzeyde Planlama Etiği, 2009, Ankara. Özgen, C., Etik Kültürünün Geliştirilmesinde Eğitimin Rolü, Üniversitede Etik Eğitimi, ODTÜ, 2012, Ankara.

29 KAYNAKLAR Deniz, R., İpbüker, C., Göksel Ç., Mühendislik Etiği Dersleri Neden Zorunlu Olarak Okutulmalıdır?, TMMOB, 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 2005, Ankara. Aktan, Ç. C., Toplam Ahlak Yönetimi, Ahlakta kalite Vurgusu, 2001, Diyarbakır. İnam, A., Uzman Hayatın Neresinde?, Türkiye Mühendislik Haberleri, sayı. 423, pp , Müezzinoğlu, A., Mühendislikte Etik, Türkiye Mühendislik Haberleri, sayı. 423, pp.20-22,2003. Kaylan, A. R.,., Mühendislik Etiği, Ulusal Sygınlık ve Rekabet Gücü, 1. Ulusal Mühendislik Kongresi ve Mühendislik Dekanları Konseyi 8. Toplantısı, Abdullah, H., Sazak, N., Yıldız, M.,., Elektrik Elektronik Bilgisayar Mühendisliği Mesleğinde Etiksel istekler, İnam, A., Gönülden Bilime, Mühendise Ethik?, Cumhuriyet Bilim Teknik Eki, sayı.831, Köktürk, E., Mesleki Etiği ve Harita Sektörü, Kumbasar, N., Mühendislik Etiği ve Güçlendirme, Türkiye Mühendislik Haberleri, sayı. 423, pp , Aydın, M., Mühendislik Etiği Giriş ve Kavramlar, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Uzaktan Eğitim Merkezi. Boyacıoğlu, D., Mesleki Etik ve Gıda Mühendisliği, İTÜ, Gıda Mühendisliği Bölümü. Tokyay, M., Mühendislik Etiği, ODTÜ, İnşaat Mühendisliği Bölümü. Gençoğlu, M. T., Mühendislikte Etiği ve Etik Eğitimi, Fırat Üniversitesi, Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü. Yağcı, B., Mühendislikte Etik, yetkin Mühendislik, Balıkesir Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü.